장음표시 사용
81쪽
tur. Nam ex iis quae a deo hominibus exhibentur, alia absolute a deo nobiς ἡ Λ 34ς proueniunt: alia laborem nostrum,& electionem requirimitin quibus propositum hon' 'Sμβ άβd1um quasi v1ce Φ cauis fungitur. iusmodi sunt,quae in nostra potestate sita esse dieues ad quae conseqiada cum nos diligentiam omnem ac stud1u 1mpenderimus Drci se , P, datur silccessus abstaute enim atq; omnino nullum bonum est qudda com in rurini Causi di hc1p1um non habeat Probat autem hic Aristoteles diuinum quad & optimum ac beatum esse G, icitate ,e eo quod praei Virtuti e - cum ζnim multo labore ac stassio virtutum ha
Estque praeterea quoddam long commune. disiciplina enim quadam
ac alligentia acquiri ab omnibuS potest, modo ad virtutem cosequendam
1 ac manci non fuerint. iEtiam hoc, inqu1t talic1tati mest,qudd est quiddam longe communeud est eluseiodi quod a
multis possideri potest neq; enam alus adesse potest, lais m1nIme,ssed qu1Cunq, ad virtutem ma c1 ac laesi non sunt 1a est,qu1 ex al1quo materiae casia la cam mεtem non habent,ut ex vinculo duo, cum corpore V1ncta est an1ma,eius quoque Operatio,quae secundum natara est Impediatur his Omn1Dus,modo dingentiam adh1beant, in bonorUmq C eXercitatione assuescandi comparari tal1citas potest. atquC haec oracio alacratatem multam ad consequendum bonum ill1s affert uia1 non admodum ignau1 aci Dona amplectenda ac desides fiunt. Cognoscut qu1ppe neoni mod it ac conueniens stuarum acit,1beat,vet1tam posscssionem bonὶ esse.stiendum vero haec esse extis uua post quasi iam, qvid sit anqu1ra consueuerunt,id est quid uisit Glacitati, & propter qu1d insit meu eniam Ipsi hoc, quod iuvamtus datur: potestque ex Vartute & disciplina re d1l1 entia coinois Tara: estque Praeterea qu1daam valde commune: d PQuod si1 melius est hoc mocio,quam ob fortianam fi licem unumquenque est e : rem ita se habere consentaneum est. 61qUIdem & ea uuae secun cium naturam sunt, & ea similiter qUT alas eXarte, atat quapiam alsa causa S praecipue optima proueniunt: sicut quam pulcherrime fieri potest ita suapte natura se habent.
Re pu1t h1s verbis Aristoteles, ut bonorum humanora causa fortunae ascribaturus enim in 'quit,melius est hoc modo,1d est, ex V1rtute & d16c1plana tal1cem Unumquerique esse,quam ex fortuna rem ita se habere consentaneum est. quoniam Vbique quae sunt secundum naturam, sic sua in Vt Pulcheri am Q potest. quorum nanque natura effectrix causa est,omnia sic fac1 ut her1 possunt optime.atque hoc non m natural 1bus solummodo rebus videre licet sed in ImS Ct1am,quae ex arte,Vel quap1am alia Causa effic1untur:quappe cum Omnis effectrix causa in iis qu operatur,bonum ataciet quatenuS fier1 potest, pulcherrima atque Optama est c1at:& prae c1pue si1 Optama 1psia fuerit. optima autem causa eorum quae apud homines fiunt,Virtus est atrae arte & natura est mel1 . Quod si ex apsia talaritas proueni quae an1mae Operat1o es secund m vir opti Vt Opus ipsius Optamu euadet. sin etiam rat1Onalem animam opta m esse causam qu16pram cicatriaeque 1d absurdum er1t. vitaeq; enim & racional1s an1ma iacαὐαιάνων .i. nihil coferetib- σμυωΤρας i. quas dicas concause, ut uertit uetus interpres.
Ora Postulat: ad quod fatis superoue esse apud eos debet qui eruditὰ hoste qti di uti 'si dii gentiamq; in unoquoque genere tenus '
Quod vero maximiam ac pulcherrimum est, id fortunae committere
Si max1mum ac pulcherrimum talicitas est,quo modo prauam ac peccatum nomCIUS Causam InquiramuS, eam Pes omn1um cauta asseribeseth D rie ' 'si modo Cauci etiam dicendae sunt i res quae nullo modo subiis ius da Eribili, 'f'
alterius Habstantia considerantur. V k ιφα ς rQnus sunt, quatenus m
Immo ex ratione Ipsa patet,id quod quaeritur. esse enim ea animi quan
82쪽
' 'tacti ut Vese boni; alia inesse ipsi necesse Gallae aditatricia I
83쪽
Eadem etia de causa neq; puer seelix est: nondum enim est ad tales redagendas per aetatem idoneVs qui Vero dictantiar foetices, e dicuntiis
Non solum,inquit nullum ex brutis animalibus est taliae,sed neque hominis puer 1. de thrae sit rationalis,nondum enim eo aetatis processit. Vt operari secum Virtutem possit 563a s i quis est puer qui Glix clicatur Ec beatus spe tantummodo eo nomine appellatur: eo du3d ' eum vocant,siperant fore,ut si temPus Vitae idoneum accesserit,ialiS euadat .spem autem cotiei re hanc possunt,quia vel ex talicibus genus deducunt,vel ex bona indole ad honesta aptitudi nem quandam atque appetitionem,ad turpia Vero contra Odium,auersationemq- prae se ferre vi deatur: vel huiuscemod1 aliam ob causam. ' V
Nam sicut diximias,& perfecta Virtute,& Vita perfecta opus est.
Ad consequendum finem opus est,inquit,Vt & virtus perfectionem adepta sit & vita fine suo concludatur puero autem neq; Virtus perfecta est,' quippe qui nondum multum tempus ad eam consequenda 1nsumpserat:& v1ta est adhuc inter initia.ut ei beat1tudo adesse nullo modo possit.
Multae enim mutationes, de Variae fortianae In vita cont1ngtant: δc fier1 potest ut qui maxim C pi Osperitate floruerit, is in senectute 1n magnas calami
tates incidat. sicut in Heroicis de Priamo fabulis)proditum est.
Cum puerum dixer1t talicem dici nullo modo posse: nunc Ostendit neque virum ante finem es vitae fael 1ce esse appellandum, licet & Virtute & sanitate praedatus externis etiam bonis omn1bus affluat. siquidem,ut aliqvis Glix d1c1 queat,non solum perfecta Virtute, sed & vita perfecta ovus 4 est. vitam aute perfectam Vocat,quae terminatione praesentiS spiritus obsignatur. instab1les enim praetentes hae res sunt cunctaque quae generantur & intereunt,fura ac caduca: quibus non solum corpus nourum, 1ed an1ma quoque quantum ad habitus & OPerationes attinet,saepenumero immutari consueuit, quasi ' vehementissimo quodam fluentiS aquae impetu oppressa ac rapta Aduertendum ver3 h1c est Aristotelem,Vt rerum mutab1litatem probet, fortunas,& externa assum psisse:eo quὼd in h1s facilius cerni mutatio potes . fieri enim Potest,inqui ut qui maximὸ oros eritate floruer1t, in senectute in magnaS calam1tateS incidat: datque huiusce rei Priamum in exemo plum adducit: qu1 cum a vitae prinCipio ad senectutem Vsique in Prosperitate rerum vitam trad xisset, rex Troianorum fuisset, multis & bonis liberis floruisset, multosque amicos habuisset Q in se nectute demum omnia amisit: cum urbs ipsius ab Agamemnone & Graecis canta & excisa ipse 1nterfectus,fit13 partim caes partim iugo seruitutiS oppressi fiterint.In heroicis autem induit' de Priamo tum,quia Homerus qui CFerorum omnium qu1 de Priamo scripseriat,praestantis mugmit,ca1minibus heroicis poema composuit:tum, quia ea quae de ipso a poetis memoriae prodita suti utpote fabulis poeticis velata, ad aliam intelligetiam ac dicantur,reduci posssint. vel fortasse hero1ca in uniuersum appelIat,quae de heroibus traduntur. heroas Verd veteres eos vocabant.Qui nobiles apud Graecos, praeclarique in rebus gerendis extitissent. ' ' λ
At eum qui talibus sortunis Vsus, mIserab Iliterqiae mortuus fuerit foetalicem profecto dicet nemo.
. . Si quas ciuilis Vir,in luce hominum versetur,princepsq; ciuitatis,ac regionis sit,multis . praesideat,& 1n omni demum rerum affluentia degat:deinde omnibus his priuatus in contrariam fortatunam inc1dat,misereque moriatur:eum sane appellare talicem audebit nemorquippe cum misericorssia potius aC luctu dignus sit, am ut Gl1x praedicetur
ouis in hac uita dicendus sis ix .er quid fortis. cap. π
Vnquid igitur, neque alius quispiam homo quoad viuit, Cel1x dicen duq es sed ex sententia Solon 1s finem spectare oportet
Sapiens Solon fu1t ex Atheniensium ciuitate,qua leges ciuibus suas sanxit. is dicebat nemingso ante finem vitς beatiam esse appellandum.qua de re Aristoteles hic inqu1nt, an hu1uscemod sen
Sique ita statuendum es tali ne tunc erit aliquis, ubi mortuus fuerit an hoc absurcium penitus est, praesiertim apud nos, qui talicitatem opera
du fatis teporaris ad ea cosea quendam daritum fit. προς αρρο
84쪽
senectutem beate ViXςyyy ' - -ὶ boni sint. itamque pro di
85쪽
Haec est absitarditas,quae sequitumquod λlici homini post mortem instabilis esse talicita, ut detur . nam si ad 1llum spectant ea quae posteris ipsius eueniunt, fieri Potest ut multi cum sitit α
longe lateque diffusi, multa ac varia ipsis modo bona,modo mala in Vita Contingant. atque eY horum diuersitate atque inter se contrarietate mortuus quoque simul mutabitur:& modo Glies modo miser essicietur.
Absurdum quoque est, si nihil neque ad aliquod tempus posterorum
Hoc est,inquit, quod maxime dubitationem facit: quod ex Vtraque parte consequentem ab surditatem habet oratio. nam si quis dixerit,neque ad aliquod tempus res nepotum ac suorum adparentes pertinere, absurdum est: msociabilem enimi quendam animi assiectu ira, ab amicitiaque omni alienam duritiam pre se ferre Videtur.si Vero contra pertinere dicat,instabilis beatitudo illi Τααχλας Iqui beate v1xerit, emc1etur: cum Una cum diuersitate Vitae posterorum ipsa quoque varia fiat,at- qua uoce Eumque immutetur ut Contraria in eodem esse Videantur. Cum enim posteros habeat contrario modo Istratin x serminter se affectos, ob al1a beatus,ob alia miser praedicabitur. passe uidetur
Sed redeundiam ad id de quo prius dubitabamus: ex illo enim fortasse DI '' di
etiam id quod nunc quaeritur,cosiderabitur. si I tur fine spectare oportet: efisiectiptores& tunc beatu unum quenq; dicere, no quod sit,sed quod prius erat beatus: vocem τα quomodo absurdu non est,si quando est fi liX,non vere dici potest de 1pso id quod ei inest: iccirco quia eos qui adhuc Vit Unt,ob mutari OnCS appella' pro is moese ruere sollices nolumus: fortic1tatern qtae stabile qUid esse ac minime mutabile: ras erga A
fortunas Vero saepe circa eosdem reuolu1 existimamus qtie Molunta Ι atq; adeo pro
cendum censebat. auget tamen priuS dubium, in maioremque absiarditatem in ducit. Quomodo en1m inquit,non est absitardum, si quis rinem expectans, unumquenque beatum post mortem di ς PQ l-o cat: ut qui dicit quod inest,inesse, quandq inest,non quod tunc sit beatus,sed quia prius fuerit, ut qΦ qμφ' verum min1me dicere vineatur,sed qui cicit quod iniit,inesse,quando no inest. hoc vero inquit, - ἐγ ob fortunae mutationes quiaque stabilem rem quandam esse λl1c1tatem existimamus, ae virtutatum earumque operationum finis est Virtutesque sunt habitus,in quorum obliuionem probi viri, quia secundum cos vitana traducunt,atque Operantur,nUnquam incIdunt: fortunae Vero adeo mutabiles sunt, ut circa eosdem sepenumero reuoluaΠtur. saepe enim contingit,ut idem e bona fortuna in malam delabatur: & contra e mala in bonam deueniat.
Perspicuum enim est, si sequi fortunas Velimus , nos eundem foeticem,& rursus miserum saepe esse dictUros: Chamaeleontem quendam , imbe , cilliter liae stabilitum foeticem fac1entes.
Vtrinque hic dubitationem constituit,vel enim si mortuum talicem appellamus,verum dice- mus,non asserentes inesse aliquid ,quando inest,sed quando non inest id quod prius inerat,& iam praeter11t,& propterea non amplius inter ea quae sunt connumeratur: id quod est absurdui vel si viventem adhuc Glicem vocemus,ei qui fortunae obnoxius subiectusque sit, talicitatemΦ attrita buemus:vi eius mutabilitatem sequuti, eundem modo Glicem,m Ods miserum saepe simus appetia laturi: atque ita talicem Chamaeleontem quendam: infirmiterque stabilitum faciamus . hoc per translationem ab aedificiis & statuis sumptum est aliisque onmibus quae supra basin aliquam colia Jocari consueuerant . unumquodque enim ex his si firmiter fuerit stabilitum, diu consistit, si im bec1ll1ter, qualibet ex causa cito ruit, ac deiicitur: id quod λlicatati minime conuenit, quae ab ψ omnibus,sicut fiscium est,firma atque immutabatis ex1stimatur. Chamaeleon vere animal admota , dum paruum quoddam est tali natura praeditum, ut facile ad Vicanos colores imminutatus,inspicientium oculos e flagrat.
An sequi fortunas minime rectum est quippe cum in 1psis,ut bene vel male vivamus,neqUaqUam sitUm sit: sed ipsis humana v1ta, sicut diximus, solummodo ind1geat . sed in operationibus secundum virtutem si licita
86쪽
Eastra e 1 in Moralium Ar 1 h.
e incerta instab1lique re dependeret, neque haberet Potiorem aliquam causiam certam, ac 2 1- r,ir rari id oraeterea er1t nostrum esse absolute, ii nostrum bene eae,est a Lor
moratuue chirco instabile ac fluxum cum tamen id in rat1onali anima & intellectuali consideretur' u insitam in se habet v1tam,a corpore penuus separabilem. atque hoc de nostro absolu- , ' ' hue indi et anima seminis quae hominibus,& ut sint cum perfectionem stram ad ora fuerit ut bene dit, etiam practat. sed humana vita ea est,cui fortunae neces- sunt,ut 1upe-im, L philo pus: actiones hominum in v1ta,humana vitam appellanson M1bυ s externis bortu λδyx p r bestistio est pyaeeipuam verὼ talicitatIS VIm,praecipuumquς
in rant ac vit1ota. Quemadmodum enim talicitas & m1seria: sic v1rtus & vatium sib1 mu A sit E santur si init x actionibus secundum virtutem talicitas, ut fin1s consequ1tur, Uu-
'' ' at E stitit; itque in nobi; sitae : quonam pacto sortunas Praesidere fini cit/ri dir
eendu est licet ' bonorum externorum prosperitatem talicitatem plerique appellent: eorum tamen'o: ombus assenti m1n1me debemus, qui absque ratione UdIcant: qU1 cum Ve-ς OxRN RU H 'p' tib Ei G1ummota bellum putant: rationeque neglCctZ sensum se aliud si autpraeclarum,aut elegans in Vita ζTς existimant,quam quod cerni oculis potest.
Attestatur autem huic sententiae, M id de quo nunc dubitati 1mus. mnullo enim ex operibus humanis, sicut In operationibus secuncium virtutem firmitas est. hae siquidem stabiliores etiam scientus V1dentur: atque ex his ipssis stabiliores,quae praestatiores: eo qUCd beati m his maXIIIae & am bdue viuere consueuerunt. hoc enim simile caUsse est, quod in 1pus o Duuio 'μὴ' bii H Eh hae originem hibest, quod stabile quid isticit FςXIMmabatur . non oportere igitur, inquit, fortunas , -l1c1tat1s catasas dicere, sed virtutes, id dή qn inc dubitauimus, man festat. si en1m stabile quid tal1c1tas est , quo modo A est fortuna esse causa e1us poterit Θ virtutes vero, operationesque quae ex IpsiS prohU1icunῖ , humanarum Omnium rerum stabilissimae sunt: ut scient1as quoque ipsas firmitate ac stab1litat excedant. facilius siquidem fiet, ut qui habitum scientiae sit consequutus,eius oblivistatur. quam rarcibus ac bonus vir a recte agendo invita Aeturbetur, eumque bonum operancinab1tum anu - tat & tamen scientias inter res maxime stabiles collocamus. atque ex li re apsis, Inquit, vIrtuti bus stab1liores quae pretestantiores: eo quod propria virtutum cum sit stab1litas 1n pi aestantiori bus nata augetur cuius increnini causa ea est qu3d beati in eis max1me & assidue traducere 1 tam consileuerunt hoc enim est,quod in virtutibus & praecipue pretantissimis. mi Tς ob Uionem non sin1t: quippe cum assidua earum & nunquam InterrUpta actio, apiaS quali 1u1ten
que altercentur: & altera sit infirma, atquC Instabili , lxς δ DRI sitque valde 1mmutab1l1s: viri ex his, tal1citatis, quae res certa ac stabilis est, caemaimbuemus, si recte iudicare velimus 3 nonne omnino virtuti: si bil β ς Di Rr yy b se causam necesse est. praecipuam igitur vim in tal1c1tate virtute S, non fortunae habenP. Sed prus principium dc causam virtutum esse talicitatem dicebamus, quanao aD 1p'a exin P, pio rogressi definiu1mus: quo modo 1g1tur nunc malato Ordine istic1tatis causam Viri ζbus asi gnamus Θ Verum nihil in1urdi est, si secundum aliud atque aitu' gen I si uiae licitas, mutuo altera alterius cauta cicantur: sicut in arcibus earumque oue enim arte si Vnde principium motionis prouemi, consideramus, 1P'a Acausa fit motus, fini S ob quem &ars est inuenta,& opera secundum eam ex centur sic 1 que , quae animam ad finem , dc re1 exequutionem ducit, Virtus est . VCI. P p . si est talicitas. -
87쪽
Inerit igitur id quod quaeritur, ipsi Delici: eritque per totam vitam latal1s. semper enim vel maxime O IUUIum ea aget & contemplabitur, quae sunt secundum v1rtutem : fortunasqUC pulcherrime feret, atque omni ex parte prorsis i accurate atqUe aptC: quippe quὶ Vere bonus & quadratus absque
Id quod quaerebatur, erat, an posset ix in mutationibus fortunae beatus permanere. Quo niam igitur,inquit non ex sertuna est istacitas:pr sentem beatiturinem Glix etiam in mutat o-
ne fortunae coseruabit. semper enim Vel maxime Ommu,qUae in ipso tanquam in homine insint in contemplationibus, adtionibusque, quae sunt secundum Virtutem,immotus persistet in amo nibus,dum ex electione ea agat,quae in Vata tractantur negociarin specularionibus vero,dum cumi.decore Cr
ptima quaeq; exequitu a C perfic1t. nihilque 1mpediri a sertunis ullis poterit,sed permanebit semtumeat. si1quidem vere bonus est re Plane quadratus,hoc est recte ac firmiter stans per translatio nem corporibus quae hanc figuram habent: quae in quamlibet partem pro1ecta Ceciderint: qua Lo drata basi innituntur,ac recta semper insistunt.qui Vero ita se habet,a nemine qui mentis compos ρεμ ' sit ac sapiat, vituperari merito potest. ρ ρία, cotraria.. CUm m Ulta atatCm sint, qUae a sortiana eveniunt, quae & magnitudine' & paru1tate inter se disserunt, parua tam sectanda quam aduersa, vitae nul lum moment tam afferre perspicuum est: magna vero & multa si bona sint, beatiotem vitam 1edaent: nam &ipsa sunt ad augendum ornatum Idonea & usus ipsOrtam pulcher honestiasque est. si contra et emant,premunt, ac laedunt beatitudinem: quippe cum A molestias afferant, & multas ope 3o rationibus impedimento sint.
Propossitum Aristotel1s hic est,dubitationem seluere quae ex Solonis sententia orta exat neminem ante finem v1tar beatum dicendum esse statuentis ex Qrtunarum instab1l1tate atque infirmi tate quae ex contrario in contrarium facile mutari possimi. Vnde sequebatur,neque post mortem certam ac stabilem beatitudinem futuram: ut sepenumero is quoque qui ex human1s decessisset ex contrario in contrariu mutari facillime posset ob nepotum fortunas,quc ad mortuos ex com municatione vivorum cum 1llas,spectare etiam videntur . Sed quia talic1tas essentiam suam non in nun1s,sed in anima,eiusq, vartutibus habet,sicut definita est, cum eam esse operationem se cundum virtutem d1x1mus: haec consideranda sunt,in h1sq; beatitudo statuenda externa vero bona adiutricia solummota cx1stimanda,non autem eiusmodi,Vt ad essentiam beatitudinis explen- ΑΟ dam necessaria sint. squ1dem neque artium instrumeta ad hab1tuum ipsarum artiu essentiam se ciunt unde neque m definitione,quae quid sit eorum esse,declarat, assum1 Consileuerunt: sicut ne que in definitione Glicitatis,fortunae .atque iccirco qualescunque sint,ac quomodocunque Con- - ' ns e tangant fortunae, exturbare isticitatem a natura sua nunquam poterunt. atque haec quantum ad vim soluta onis expl1candam dicta sufficiant. nunc verba Aristotel1s consideremus. Inquit i itur cum ea quae ex fortuna eueniUnt, magnitudine & paruitate inter se differant, mamfestu es tam RVT secundas res quam aduersias,si Paruae sint,nullum momentu vitae afferre: J1d est nullam in vita tata 'l1c1s,quatenUs est foetix,inducere mutationem posse. sin autem Lecundae sint, de magnae, beatitu Mdinem perinde augebunt,ut ' extrinsecus apposita Ornamenta naturalem pulchritudinem solent: O Liri' susque ipsarum & pulcher & honestus erit: quippe cum dc pulchritudinis quae ex virtute est de κοσμημ α Ἀ-so operat1on1s Oeamp1ms hominis particepS sit. Id quod instrumentis etiam contingere consueuit: quae, cum qu1ci periecte in arte aliqua absolutum fuerit, Ornamentum etiam ipsa ex art1fc1osio o--πρ U ,
M pere, laudemque conse untur. laudatur enim tapenumero & ' dolabra & serra & terebrum eκ τέρ zritis persedesone, cum recto Ipsis artisex vitiS fuerit Si contra eueniant,id est contrariae boni; sicib- tra H gestant 1am qu1dem inlicita S -ΠIme immutant, premunt daemen & quasi angustant re laeduntiam beat1tudinem: dum molestiaS afferunt, in trisq; operationibus aduersantur. voluptates en1πι loco G
α dolores irrationales aΠιm PerturbMi S Cum stiprae modum contingunt, rationem offusta - ut solent: eamque quasi in nocte constitutam l ac cespitantem stipenum operaeri recte non si- t' is
88쪽
Inerit igitur id quod quaeritur, ipsi Delici: eritque per totam vitam latal1s. semper enim vel maxime O IUUIum ea aget & contemplabitur, quae sunt secundum v1rtutem : fortunasqUC pulcherrime feret, atque omni ex parte prorsis i accurate atqUe aptC: quippe quὶ Vere bonus & quadratus absque
Id quod quaerebatur, erat, an posset ix in mutationibus fortunae beatus permanere. Quo niam igitur,inquit non ex sertuna est istacitas:pr sentem beatiturinem Glix etiam in mutat o-
ne fortunae coseruabit. semper enim Vel maxime Ommu,qUae in ipso tanquam in homine insint in contemplationibus, adtionibusque, quae sunt secundum Virtutem,immotus persistet in amo nibus,dum ex electione ea agat,quae in Vata tractantur negociarin specularionibus vero,dum cumi.decore Cr
ptima quaeq; exequitu a C perfic1t. nihilque 1mpediri a sertunis ullis poterit,sed permanebit semtumeat. si1quidem vere bonus est re Plane quadratus,hoc est recte ac firmiter stans per translatio nem corporibus quae hanc figuram habent: quae in quamlibet partem pro1ecta Ceciderint: qua Lo drata basi innituntur,ac recta semper insistunt.qui Vero ita se habet,a nemine qui mentis compos ρεμ ' sit ac sapiat, vituperari merito potest. ρ ρία, cotraria.. CUm m Ulta atatCm sint, qUae a sortiana eveniunt, quae & magnitudine' & paru1tate inter se disserunt, parua tam sectanda quam aduersa, vitae nul lum moment tam afferre perspicuum est: magna vero & multa si bona sint, beatiotem vitam 1edaent: nam &ipsa sunt ad augendum ornatum Idonea & usus ipsOrtam pulcher honestiasque est. si contra et emant,premunt, ac laedunt beatitudinem: quippe cum A molestias afferant, & multas ope 3o rationibus impedimento sint.
Propossitum Aristotel1s hic est,dubitationem seluere quae ex Solonis sententia orta exat neminem ante finem v1tar beatum dicendum esse statuentis ex Qrtunarum instab1l1tate atque infirmi tate quae ex contrario in contrarium facile mutari possimi. Vnde sequebatur,neque post mortem certam ac stabilem beatitudinem futuram: ut sepenumero is quoque qui ex human1s decessisset ex contrario in contrariu mutari facillime posset ob nepotum fortunas,quc ad mortuos ex com municatione vivorum cum 1llas,spectare etiam videntur . Sed quia talic1tas essentiam suam non in nun1s,sed in anima,eiusq, vartutibus habet,sicut definita est, cum eam esse operationem se cundum virtutem d1x1mus: haec consideranda sunt,in h1sq; beatitudo statuenda externa vero bona adiutricia solummota cx1stimanda,non autem eiusmodi,Vt ad essentiam beatitudinis explen- ΑΟ dam necessaria sint. squ1dem neque artium instrumeta ad hab1tuum ipsarum artiu essentiam se ciunt unde neque m definitione,quae quid sit eorum esse,declarat, assum1 Consileuerunt: sicut ne que in definitione Glicitatis,fortunae .atque iccirco qualescunque sint,ac quomodocunque Con- - ' ns e tangant fortunae, exturbare isticitatem a natura sua nunquam poterunt. atque haec quantum ad vim soluta onis expl1candam dicta sufficiant. nunc verba Aristotel1s consideremus. Inquit i itur cum ea quae ex fortuna eueniUnt, magnitudine & paruitate inter se differant, mamfestu es tam RVT secundas res quam aduersias,si Paruae sint,nullum momentu vitae afferre: J1d est nullam in vita tata 'l1c1s,quatenUs est foetix,inducere mutationem posse. sin autem Lecundae sint, de magnae, beatitu Mdinem perinde augebunt,ut ' extrinsecus apposita Ornamenta naturalem pulchritudinem solent: O Liri' susque ipsarum & pulcher & honestus erit: quippe cum dc pulchritudinis quae ex virtute est de κοσμημ α Ἀ-so operat1on1s Oeamp1ms hominis particepS sit. Id quod instrumentis etiam contingere consueuit: quae, cum qu1ci periecte in arte aliqua absolutum fuerit, Ornamentum etiam ipsa ex art1fc1osio o--πρ U ,
M pere, laudemque conse untur. laudatur enim tapenumero & ' dolabra & serra & terebrum eκ τέρ zritis persedesone, cum recto Ipsis artisex vitiS fuerit Si contra eueniant,id est contrariae boni; sicib- tra H gestant 1am qu1dem inlicita S -ΠIme immutant, premunt daemen & quasi angustant re laeduntiam beat1tudinem: dum molestiaS afferunt, in trisq; operationibus aduersantur. voluptates en1πι loco G
α dolores irrationales aΠιm PerturbMi S Cum stiprae modum contingunt, rationem offusta - ut solent: eamque quasi in nocte constitutam l ac cespitantem stipenum operaeri recte non si- t' is
89쪽
tis, de subiecti S Vriwy r : okὰ heitu maxime bellice uti: & su' reliquos artifices putamus' . -
90쪽
Neq; etiam varius quidam erit, ac mutabilis. neq; enim vel facile vel aovibiuslibet infortuniis sed a multis& ingetibias a fi licitate dimoti ebit tir
' Cum dies etit talicitatem stabilem rem esse, atque eiusmodi, quae auferri fac1le non possit . o- enderitque cana, vel aduersantibUS fortuna S permatacre, Odo ex Virtute Conseruata fuerit pessectiori ita esst, inquit, & Glicitatis dominium in Virtute consistit,earumquC Operationibus: λlie ob aduersitates fortunae miser quidem erici nunquam Poterit: non tamen beatus dicetur, si in gentibus calamitatibus maximisque oppr1matur. sed neque er1t Varius,ut in contraria facile mutetur, st modo in hanc, modo in illam partem propendCns: id quod etiam in quaestionem vene rat : atque hoc ob talicitatis stabilitatem. neque enim facile ex suo statu taliae deturbabitur: ne que a paruis, aut paucis infortuniis, haec enim ' qua libet appellauit Aristoteles : sed si1 magna,& multa ingruerint.
Atque ex talibus effici rursus seelix in paruo tempore non poterit : sed si modo id licet, in multo quodam ac perfecto tempore continget, si in eo
magnas aliqUas ac praeclaras res fuerit consequutus.
Et hoc etiam subiungit,ut non esΙe facile confirmet talicem hac illae iactari,sed in stabilitate quadam csse constitutum. Ex talibus enim, inquit,ad est infortuniis, nequaquam redire rursus in talicitate posset aliquis paruo in tempore: sed si modo id licet, id est,ur talix figi Post magnas de
multas calamitates: in multo quodam ac Perfecto tempore efficietur, si in eo tempore magnas ac praeclaras al1quas res fuerit adeptus: id est magnis ac praeclaris aliquibus amuxerit bonis. perfectum vero tempus appellat,quod ad finem Vsque Vitae porrigitur, aetatemque perficit.
Quid 1gitur vetat,quo minUs etam istice dicamus, qui ex perfecta vir tute operatur: externasi bon1s ab Unde fierit in s tructus,non quolibet ten1pore sed persecto an addendum, liai & Victurus ita est,& secundum ratio nem vita defunctinus: nam futurum incertum nobis est: talicitatem vero finem ac persectum quid omnino,& prorstas constituimus
Haec non de eo Q lice,qui a principio bona usus fortuna Vsq; ad vitae finem in scolicitate perseuerat : sed de eo dicit, qui e bona fortuna in magnas ct multas calamitates inciderit, & rursus e Y aduersis in secundas res redierit. Unde etiam quasi de re ambigua loquatur,cum interrosatio ne quadam Orationem subiungit. si quis, inquit, e prospera in aduersam fortunam delapsius, at que ob 1d beatitudine priuatus iacuerit,& rursus ex humili eo casu in sublimem statum reuoce tur semper virtutis stabilitate conservata : quid prohibet, quo minus eum Glicem dicamus, qui ex persecta virtute operatur etiam in adueri S , a CalamitatibusQue fuerit reuocatus, abundante que externorum bonorum suppeditatione , non breUi qUOdam tempore , sed toto vitae curricutalo assiuate cum vero, inquit, O AN A D D E N D V M , qui Sc Victurus ita est, Sc secundum ratio nem v1ta defuncturus:) & reliqua: non aliud quippiam significat, sed quasi interpretatur,id quod dixerat:perinde ac si ita inquiar. persectam Vitam eam appello cum Ec in rei 1auo tempore ita tra H Q ducitur,1d est in posteris rebus, quae aduersis rtunae successere: de finem secundum rationem,id est, pro Virturis suae, & Vitae anteactae ratione ac dignitate consequitur. NAM fu uturum incertum nobis es J propterea,inquit haec dico,quia externa: dc quae a fortuna proficascuntur,instabitalia sunt atque incerta. iccirco Rabiliendus sermo est, Vt in eo verum seruetur. FOELICITAT E M vero finem ac persectum quid omnino,& prorsus constituimus, Jut perfecta vita etiam opus sit, in qua tota Omni ex parte ac necessario, si futura est perfecta, bonum conseruetur o MN 1 N O Jenim omnibus modis,omnique ex partosignificat: P R O R s V s vero confirmandi ad
uerbium necessario notat,id est,graece παν TR sed πάνT . ut παν TH, id est, omnino omnes modos comprisendat, quibus humana bona accipiuntur, id est animae, corporis,& externa. anin ebona sunt,ut superius d1ximus icientiae & Virtutes: corporis,sanitas, robur,pulchritudo,& id genus caetera externa,Alor1a,fortunae,prosperita S,liberorum procreatio, amicalia, & quicquid alvide, uta od1 esit. videtur autem merito hic fortunas appellare externa bona, eaque quae in nostra facultate non sunt. siue casu,siae fato,siuC communi prouidentia ea euenire quispiam dixerir amissiones enim α - acquisitIOTeS eΣternorum bonorum non casu tantum, sed ex reuolutione etiam uniuersi,&prouidentia euenire existimantur
Six ei O Ita est. CX IIS SUL VIUUnt,beatos eos dicemus quibus haec otiae di