Monita Isocratea Jacobi Facciolati studio collecta et explicata

51쪽

so EX ORATIONE

IX. Curae tibi sit multitudo , quam leniter ti bona cum gratia regere Oportet . Siquidem ex omni rei p. genere illud est maxime diuturnum , quod multitudini m χerandae est maxime idoneum .X. Recte porro moderaberis , si neque permittes , plebem inferre alicui iniuriam, neque injurias ipsi illatas negligendo praeteribis : sed curabis sedulo , ut qui sunt in civitate principes , honores & dignitates consequantur ; alii autem ab iniuria tecti sint. Haec enim sunt fundamenta prima &maxima rectae dominationis.

XI. Ex legibus & institutis , siqua mi

nus recte posita sunt , tollere ne dubites. XII. Maxime cura , ut optima per te invenias : sin minus , imitare quae apud alios optime se habent.

XIII. Quaere leges plane iustas & utiles,

& sibi inter se consentientes : maxime autem vide, ut ambiguitatibus careant ad controversias celerrime solvendas. XIV. Negotiationes civibus tuis qua

stuO-Θετωσαν παλιομαν, praefentem eius flatum amet, eσ- qua delectetur , ut est apud Aristotelem lib. s. Politic. c. q. IX. Hac ratione Evagoras dicitur ab Isocrate hi-μοφος ων πν του πλ ΘΗ Θεραπε α , popularis obfemvantia multitudinis. Cura porro multitudinis commendatur ab Aristotele in l. s. Politic. praesertim c. 8. R Io. ubi ostendit, potissimas caussas tum conservandae, tum corrumpendae dominationis inde oriri. XI. Velleius I. a. e. 89. laudat Augustum cum ob alias caussas , tum praesertim quod leges emendaris titulier . Hanc in rem Iustinianus de Concept. Dig.

g. 4. qui emendat laudabilior est eo, eni primus inu

52쪽

nis. Aristoteles tamen l. 2. Politie. e. 6. monet, ne facile leges mutentur , sed errata potius quaedam legislatorum ferantur. Non enim , inquit, tantum proderit correctio & mutatio, quantum nocebit exeminplum non parendi .

XII. Non ille solum laudabilis est , qui ipse per se sapit , & per se invenit , sed etiam qui seit uti

aliorum sapientist, ut est apud Hesiodum in Syntaginate, quod inscribitur Opera oe dies, v. ay3. ia apud Aristotelem l. r. Ethic. c. 4. XIII. Vide Mandatum Iustiniani de Conceptione Digestorum , ubi multa de tollendis antinomiis , discordiis , ti ambiguitatibus, quae iudicia depravant XIV. Tacitus Ann. I r. c. 6. stuomodo vis morborum pretia medentibus, m fori tabes pecuniam adυoeatis fert . , ' r

53쪽

stuosas constitue , advocationes autem so-renses damnosas; ut has fugiant, illas promte sequantur.

XU. De illorum controversiis iudicia Teddito non ad gratiam , neque sibi inter se contraria ; sed semper eadem de iisdem decerne. Convenit enim & valde est utile, regum placita in iudicando esse immutabialia , uti sunt leges recte constitutae. XVI. Civitatem ita guberna , ut Pa triam domum , in apparatu splendidus , in exactionibus diligens , ut simul laudem seras , & perseverare possis. XUII. Noli ostentare magnificentiam ire rebus sumtuosis , quae cito evanescunt, sed& in iis quae diximus , & in praeclaris pon, sessionibus , & in benignitate erga amicos. Ita enim & tibi ipsi impensarum ratio constabit , & quae posteris relinques , impensis

maiora videbuntur. XVIII. Quae ad Deos pertinent, ita fac, ut maiores tradiderunt . Illud autem existima esse maximum & pulcherrimum sacrificium , si te ipsum quam optimum & justissimum praebeas .

XIX.

Tv. Eadem de iisdem Interdum tamen habenda

est ratio personarum. U. Gellium l. I . c. a. XvI. Scilicet , quod seribit Taeitus annal. 23. c. o. ut ratio quastium , ct neeustas erogationum i fer D congruant.

R 37. Martialis epigr. 43. lib. s. ostendit, opes omnes tandem perire; easque dumtaxat manere, & in aere nostro esse , per quas benigni sumus erga amicos . M. Antonius apud Seneeam l. 6. de Benef. c. 3. Hoc b beo , quodςunque dedi. XVIII.

54쪽

sECUNDA .. 33

E 3 . XIX. .

XVIII. Idem euravit Numa , ut est apud Livium I. I. c. ao. mquid divini iuris , neeligendo patrios ritus , peregrinosque asei Pendo , turbaretur . Cicero a. de leg. c. I 6. Ciam eonsulerent Athenienses sollianem orbium , quas potissimum religiones tenerent , Oraculum editum ess , eas essent sn more majorum. Maecenas autem cum idem suaderet Augusto , addidit fationem, ut est apud Dionem sub fin. I. 32. Quia qui nova numina introductans, ad usum peregrinarum Iegum eives pallieiunt. Ad partem huius moniti secundam pertinet, quod Persius scribit adversus illos , qui magna sacrificia faciebant mente improba, Sat. 2. U. II. 2uin damus id Superis , de magma quod dare Daeo Non

55쪽

4 . EX ORATIONE

XIX. Illos praecipuis honoribus assice , qui tibi maxime propinqui & familiares sunt; sed eos sincerissimis orna , qui te plurimum diligunt. XX. Corporis custodiam validissimam

puta amicorum Virtutem , civium benevolentiam , & tuam ipsius prudentiam . Per haec enim maxime & obtineri , & servari dominationes possunt . XXI. Privatorum domos curato : & reputa eos, qui impensas faciunt , consumere de tuo ; qui opera faciunt , amplificare , quae tua sunt. Omnia enim, quae cives pota

sident , propria sunt ejus , qui iure do

minatur .

XXII. Manifestum si , te ita veritatem fidemque perpetuo colere, ut tibi assirmanti magis credatur , quam aliis iurantibus . XXIII. Hospitibus omnibus urbem securam praesta , & ad commercia legibus

temperatam.

XXIV.

Non post magni Μessalis Lippa propago,

Compositum ius fasque animo , Doctosqωe reevistis Mentis, ct incoctum generoso pectus honeso ' εχ X. Apud eundem Isocratem in Helenae Eneomio laudatur Theseus , quod non peregrino praesidio , Da

56쪽

XXIV.

veniemus privatas domos plurimum ad selisitatemermi e . Maecenas apud Dionem I. s. p. 483. edit. Vechel. monet Augustum, ne finat, cives suos aedificiis uti pluribus , aut majoribus , quam deceat. Hoc autem pertinetia ad tot Iendas impensas superv*cuas, quibus civitatis vires exhauriuntur. XXII. Huc pertinet illud Scytharum ad Alexa drum, apud Curtium I. 7. c. 8. Jurando gratiam Sc rhas sancire ne credideris: colendo sdem iurant. Iso frates noster in Panegyrico laudat antiquos Athe nienses, quod eorum simplex oratio plus veritatis oesdei haberet , quam sua tempesate iusiurandum , πι-

XXIII. Male enim , inquit Cicero in l. 3. Ossio. c. II. qui peregrinos urbibωs uti prohibent , eosque exterminant. Nam esse pro cive , qui civis non sit rectum es non licerer ωυero urbis probdere peregrianos , sane inhumanum es. Id porro monet Isocrates, quia in Graecia civitates erant hospitibus iniquiores. Vide Livium I. ΦI. c. 23. XXIV.

57쪽

sis EX ORATIONE 2xiv. Ε, iij, qui ad te acceduΠx' phy

rimi facito , non qui dona tibi afferunt, sed 'qui digni sunt ut a te accipiant . Tales enim cum ornaveris , ab aliis magis lauda

beris .

- XXU. Timorem aufer civibus tuis , Senoli esse metuendus iis , qui nihil injuste agunt. Quales enim alios in te reddideris , talis tu quoque illis eris. XXVI. Iratus nihil agas : sac autem

ut iratus appareas , cum tempus seret.

XXVII. In eo videaris severus , &acer , quod nihil te lateat eorum , quae fiunt ; facilis autem in minuendis delicio

rum Poenis.

XXVIII. princeps esse velis non acerbitate neque saevitia suppliciorum ; sed quod

XXIV. salustius in Catilin. e. g. laudat vetustissimos Romanorum , quod magis dandis , quam acetapiendis benefetis amisitias pararent. Ceterum de iis, vii dona Regibus ferebant , ut majora quaedam ab iis auferrent, loquitur Isocrates initio hujus orati nis. Regibus quidem Persarum , dum regiones suas obirent , nemo aceedebat sine donis , ut est apud AElianum de Var. hist. c. 3I. & 32. XXV. Cicero ossic. a. c. 7. omnium rerum neo aptius es quidqωam ad opes tuendas ae tenendas , quam diligi ; nee alienius , quam timeri . Et paullo post : qui se mettii votant, a quibus metuuntur, eosdem metuant ipsi necesse eis. In eamdem sententiam Auctor ep. I. ad Caesar. de ordin. rep. c. 3. Nec quemquam arbitror multis metuendum esse , quin ad eum ex mωItis formido reeidat . Similia fiabet Sene- ea l. a. de Ira , c. II. k l. I. de Clementia, c. o. Itaque recte Statius Theb. l. r. I 27. Parens odii

metus.

XXVI. Per iram , inquit Cicero ossic. I. c. 38. nibu

58쪽

sECUNDA . st

aeuia rem fieri , - ώ - fiderare pares . Nam iratus

videre nequit medioeritatem illam , quae est inter nimium , ti parum . Ieeirco autem videre nequit, quia , ut seribit Plutarchus de Ira , quemadmotam ter nebuIam eorpora , Fe per iram res videntuν - 1ores , ως δἰ σμἱ-ς - σωμμψα , 6 δἰ εονς πράγματα μώςονα Φωνσω . Decet igitur , ut ait idem Cicero in a. Ossic. c. as. eos , qui praesunt Teip. , esse legum similes, quae nunquam irascuntur. Multa sunt exempla sapientum virorum , qui nolue runt castigare eos , quibus essent irati , ob id ipsum quod essent irati . V. Plutarchum de liber. educat. XXVII. Maecenas ad Augustum apud Dion. sub fin. I. sa. - δἐ - α ων βίον ἐπιοσπω μὸν , μῆ μέ mι,παλε-ως εξεταζε . AIiorum vitam fac ut cognoriscas , ne tamen in eos graviter inquiras. XXvIII. Ita Evagoras ab eodem Isocrate laudaistur , quod metuendus esset , non saevitia , fed rere Ianti quadam natura supra alios . Φαειρός ων , ου τῆπολλοῖς χα λεπαχν- , ἁ rsi παλὰ τἰώ φυαν των ἄλλων ὐπυεα ν . Eadem fere sententia repetitur In orat. de Pare . Plinius ad Traianum in Paneg. c.' M. auis rerror valuisser e ere , quod reverentia νώ

59쪽

18 EX ORATIONE

quod omnes prudentia tua superentur , &credant, te sibi suaeque saluti melius, quam ipsos , consulere posse. XXIX. Bellicosus esto peritia rei militaris & apparatu, pacis autem studiosus abstinentia alieni & moderatione. XXX. Ita te gere erga civitates inferio res , ut potentiores erga te ipsum se gerere aequum duxeris .

XXXI. Contende non de rebus omnibus , sed de iis , ex quibus , cum superior fueris , aliquid commodi feras. XXXII. Ignavos puta , non qui cum emolumento inferiores sunt , sed qui cum damno superiores . XXXIII. Magnanimos existima , non qui majora suscipiunt , quam eorum animus viresque capiant; sed qui moderata desiderant , & quae aggrediuntur , perficere possunt. XXXIV. Tmulare eos , non qui maxi-XXIX. In orati de mea vult Athenienses suos πολεμικοῦ μεν Mνera πῶς παρασκαπιυς η ταῖς μωλετως schi ικους δε τῆ-α, ιν αδμῶν . BeII cosos quiadem esse eum ω apparatω rerMm ; paeis autem Rudiosos , quod nemini vim knferant . Plinius ad Trai num in Paneg. c. Io. Nee times besis , nee provocas. XXX. Ita in Panegyrico ait , antiquos Athenien ses magna fide & modestia se gessisse erga reliquos Graeciae populos , quod existimarent , eodem fe animo. νε infirmiores esse debere , quo ' MIent potentiores esse erga se ipsos . TM e τί- αξιοῦντες γνώμω πρὸς τους ῆττους , ῆνπερ τους κρώττους πρὸς σφας αυτους .Vide Monitum ultimum orat. Tertiar. XXXI. Contra eos , qui inutiles pugnas conserunt , est epistola Senecae 4s. Aristippus autem a

60쪽

λενως sdisputatorem , a quo fuerat in tali quadam contentione per fallacias victus , Ego victus abeo , inqui

es , sed etiam stare vinei , ubi victoria eum damno conjuncta sit . XXX lII. Ita in saeris litteris laudatur , non qui coepit magnifice aedi ea re , ω qui potuit eonmmm

Neque negotia cures , quae perficere non possis . XXXIV. salustius in Catil. c. a. inter vitia prIscorum regunt , qui Cyrum secuti sunt , refert quod maximam gloriam in maximo imperis purarent. Ap Iejus autem in Apolog. p. 435. fortunam tunicae com- Parat , quae muis concinna , quam longa probatur τ