장음표시 사용
111쪽
Iret . O R A T I O v I r. immortalisl fieri ne potest, ut tanta mentes hominum caligo invaserit, ut, quantra in ipsos calamitates effraenaeae eorum libidines effuderint, plane non videant, tantus stupor oppresserit, ut, quibus conscientiae stimulis Continuo appetantur, ulcerentur, conficianturque , non semtiant ut etiam intolerabilem odorem illum qui extincto
ex animo, & in gremio immanissimi pectoris sepuIto
ematur , eorum prope ad nares non serri demirer. nam,
si verum est , quod , philosophis sapienter est dictum ,
quo res nobiliori seu praestabiliori natura praedita est, eo vita functam majorem ex se Rignere corruptionem , R dioresque ex eadem excitari spiritus ι quam tetros quam foedos ex anima odores aflari putatis, qua nihil eorum , quae di Deo prodierunt , si Angelos excipias , praestantiuseflluxit, nihilque reperitur in mundo , quod propius ad divinam naturam videatur accedere t prosecto tam pestifer hic halitus est, ut, quemadmodum putrida mortu
rum cadavera, ne Odore eorum teterrImo aerem inficiant , animalia necent, civitates deleant, aut igni consumuntur aut terrae visceribus includuntur; sic plane eu- tinctias animus. ne quid , ut ita dicam, ab eo contagionis ad illam selicissimarum mentium abundantem bonis vitam beatissimam permanare possit, artemis inferorum ignibus dedatur, atque infra omnes terrae cavernas. infra Omnes mortuos, amandetur. Verum , non modo ob peccata ab arctissima Dei conjunctione seiungitur , non modo di vita relinquitur, verum etiam supplIciis omnibus, nefariis homininus constitutis, obnoxius, perpetuis ignibus , ut dixi, in omnem aeternitatem excruciandus &comburendus, addicitur. quae est enim materies tam sa-cilis ad exardescendum, quid tam , ad concipiendum ignem , paratum, quam resecta a vite sarmenta ' quem ea exitum, si praetereuntes occurrerint, ad extremum manet. nisi ut in fasciculos colligentur, atque in ignem Conjiciantur ' quid spei tandem saluti eorum subesse putamus. qui, succi nihil ex ea, cui insunt, planta trahentes , exaruerunt, nisi , eos hanc unam spem , seu potius despE- rationem , manere , ut a Deo, tanquam ab agricola experto ac diligenti, di Christi corpore segregentur , ac denique satanae tradantur ad incendium ' quod si tibi hoe
112쪽
ex re dispari parum simile ad eam rem , qua de agimus .
explicandam traduxisse mea videatur oratio , aut dubites plane, non ita se rem habere; audi Christum ipsum, reserentem haec omnia ad vitium agricolarumque similitudinem, tibique prorsus similia minitantem . nisi fructus tali vitae dignos edideris. Si quis, inquit, in me non manserit, mittetur foras 'ut palmes, arescet,qcolligent eum , ct in ignem mittent, is ardet. quum enim antea Patrem Deum, tanquam nobiliorem personam si cum Christi
humanitate conseratur , nobilius etiam munus insistentem induxisset, se vero, tanquam hominem, viti, nos vero palmitibus, qui ejusdem lunt prorsus naturae cum vite, comparasset: Si quis, inquit, sese nimium fuderit. luxuriantque silvescet sarmentis , omnem illi, qui se in enm fandit, succum subtraham, planeque deducam : quid igitur mirum, si statim arescet i quia mirum, si Pater meus, . tanoam bonus agricola , quidquid erit nactus in hac a bore, ves silvestre vel aridum, id statim amputaverit, se
roque coercuerit non decent talem truncum steriles rami. at multo minus aridi: amputentur ergo & lime
projiciantur. &, quandoquidem nullus in iis ulus esse psit est, quam ad arcendum lateque fundendum incendium, aggerentur λ Daemonibus in eos faces , ac demum ab eisdem in inferos, perpetuis illis alendis seu potius augendis ignibus , exportentur. Postremo illud quoque inest in scelere mali, ut adeo mentis , ut ita dicam , perstringat oculos, ut, quibus undique septi simus, Pericula non in
tueamur, &usque eo consilium impediat, ut summus furor atque amentia consequatur. Nihil est, Auditores, quod mihi tanto opere admirandum videatur, quam cogitare , quod vis vel minimum capitis sortunarumque periculum , quamlibet vel levissimam curam , ita animum excitare , eumque sub pectore fixam in varias partes verissare, ut somnum ab oculis revocet, atque omnem ab animo jocandi voluntatem eripiat, contra eos intueri, qui aliquo scelere constricti teneantur , quum, tot jam conscientiae scelerumque testibus convicti, de damnatione sua dubitare non possint, quum maxima, eaque sempiterna. supplicia effugere se nulla ratione posse, certo sciant,
nisi mutata velificatione ad poenitentiae portum confu-H geriur,
113쪽
xi4 ORATIO v I Igerint, quum paene, discedente terra, immensa aliqua v ragine aut gurgite absorbeantur, non modo soluto animo esse, sine cura quiescere . sine metu spirare, verum se
etiam insolentius efflarre, liberiore licentia, seu potius audacia, jactare, tempus voluptatibus luxuria flagitiisque conterere; potest ne aliud fortius argumentum isto. rum caecitatis miseriaeque depromi t potest ne manifestim eorundem amentia proponi, & quasi in aspectum adducit tantus igitur, miserande, te stupor oppressit, vel, ut v
rius dicam, tantus furor, ut, quum te, execrandum Deo,
detestabilem Angelis, quum omnes tibi bonos & esse inumicos & futuros scias, quum tantas tibi ruinas impendere sentias, in tot periculis, in summa, nisi te Deus adjuvet, salutis tuae desperatione, aut insolenter exultare gam dio aut quietem capere possist nonne repente, quamvis te dormientem arctissime ainsectatur, omnis tibi somnus ab oculis excutitur, quum recordaris , te Daemoni in se vitutem adjudicatum, eive conculcandum, omnique suppliciorum genere excruciandum, traditum esse' cui si potestas Deo esset .statim atque te a Christi societate dis-ttactum vidisset, lucis usuram tibi tam diuturnam non dedisset, sed statim supplicium de te quam acerbissimum sumsisset: neque solum nostri generis nostra, verum an,
malia cuncta, elementa atque adeo creatae res omnes,mois
rum a te scelerum poenas expetissent. si angues, leones,& alia ejusmodi ferarum genera, quas Deus homini ab initio dicto audientes effinxerat, tamen vetus Parentum nostrorum scelus, qui Dei obedientiam abjecerant, ea nobis infesta atque inimica reddidit; quas credis adve
sus te , ob tua scelera, simultates suscepturas, quibus tecum praeliis dimicaturas ' nonne omnes sua in te crudeliter arma intenderent, immanitatem severissime exercerenti haec te, pessime, lacerarent, te illa veneno necarent, te alia unguibus dentibusque discerperent. Verum, quamvis sine mente, sine sensu sis ut es, tamen te, ob periculi magnitudinem, nunquam neque vigilantem neque insomniis mente consistere oporteret; quamvis sis , ut es, violentus, & furens; tamen, quoties tuorum tibi scelerum veniret in mentem, quoties ad mortis memoriam
revocareris, perterritum de somno excitari, furere etiam vigilam
114쪽
DE PECC AT OA Hs vigilantem necesse esset. at te non modo tuae mesae cogitationes conscientiaeque animi non terrent, non modo euae terror non vexat, verum etiam nova semper scelera veteribus sceleribus addis. nullae tibi aut avaritiae aut libidinis inquinatissimae sordes occurrunt, in quas te non statim libentissime, quasi sus lutulentus , ingurgites. o immanem audaciam' o miserrimum hominem l tanta tibi terrorum periculorumque materies, tanquam Tantalo sexum , impendet; tu vero semper eandem coacervare ,
quo citius suo ruat pondere, non desinisi te bonorum n mo aspicere sine lacrimis potest; tu solus tuis maximis damnis non commoveris ' quousque Dei patientia abuteris i ecquando tua te maxima pericula di summo furore atque amentia ad spem aliquam rationis humanitatisque traducent i an nescis, impure, inclusum illud Dei odium, multarum tuarum in divinam ejus majestatem injuriarum , posse se omne in te statim effundere t an te fugit, sceleste , tunc maxime in judicium ex Christi sententia te esse vocandum, quum tuus maxime furor in omni genere improbitatis nequitiaesue bacchabituri an ignoras,neia quissime, tunc te sempitemis ignibus conflagraturum . quum maxime omnium libidinum turpissimarum flamma combureris i Qui igitur, id quod fieri solet, te conscientia timidum suspiciosumque non reddit cur, quum tot steteribus . quasi tot testibus, coarguaris, jam nunc judicium crimenque non horrest ut viris sanctissimis mirari saepenumero contigerit. posse iis, qui aliquid impie
scelerateque commiserint diem aut minem fuIetam esse, nec conscientia sceleris, & furore ex maleficiis concepto. excitari, & sormidine agitari, ac perterreri, quasi furi
rum taedis ardentibus. qui fieri potest, inquiunt, s si iis. quibus erofitentur se credere, fidem adhibent ullam, quum sciant. improba facinora aeternis suppliciis post
mortem vindicari, quum videant, nullum esse diem, nullam horam, nullum instans, mortis periculo vacuum, sed eam semper propter incertos casus imminere, quin se
per timeant, quin sinstulis momentis divinae justitiae satellites in se irruentes alpicere, sibique, jam paene ligari, ad supplicium rapi. atque, ut ita dicam, in eos,qui sunt apud in&ros, ignes demergi, videantur ' Ponite ante oculos, . H 1 Audi-
115쪽
iis ' ORATIO VII Auditores, eorum quempiam, qui rei capitalis damnati in vinculis servantur 1 animadvertite, in quantas animi angustias adductus sit; cogitate , qui aestus, qui terror ,
quae tenebrae, sint homini , omnium longe miserrimor membra sopori nunquam tradere, semper cuncta , quae audiat quaeque videat, metuere, circumspectare omnia, di omni strepitu pavescere, videri sibi fores carceris aperiri, collo manibusque catenas injici, jam horribiles misiitum custodias circa se esse , carnificum manibus contreiactari, denique supplicium de se quam acerbissimum sumi. infelix vero peccator , cujus pejori loco sitae res sunt , licujus opinione sempiterni supplicii Poena non abhorret, qui neque dubitat, posse ea, quam sibi exaggeravit, ces mitatum mole repente opprimi; nihil tamen de salute sua solicitus esse, finem peccandi nullum statuere , in summo
otio ac voluytate aetatem agere. quasi vero tantum taminque imminens periculum ad quemvis potius, quam ad se, pertinere videatur. Iob, vir illa sanctissimus, in cujus vuta ne vestigium quidem ullum gravioris alicujus criminis apparebat, cujus singularis innocentia suminis a Deo lauadibus exornata est, In quem adhuc Dei gravissimum illud
exstat elogium , de quo nulla unquam posteritatis aetas conticescet, nullae unquam litterae silebunt, omnem scilicet, quae in mundo eo tempore esset, probitatem in ejus persona constitisse. hunc igitur virum egregium , atque omni virtutum laude cumulatissimum, ea fuisse vitae conia ditione, sacrarum litterarum monumenta testantur , ut spe semper, cui testimonium conscientiae velificabatur. timoris aestu abriperetur , inque concitatum divinae sev ritatis mare traduceretur: Semper enim, inquit, quasi tumentes 'per me fluctus, timui Deum. nullius enim rei si milituainem, ita aptam, ad eam rem explicandam quam voluerat, sumere poterat, ut hanc , qua adeo timorem de
divino judicio suum exponit, ut paene illum in oculis misnere videatur. quam ergo vitae rationem virum omnium
sinetissimum iniisse putamus t quo cruciatu timoris an solitum existimamus t fingite cogitatione, si placet, horribilis alicujus tempestatis imaginem; in qua tempestate,
modo summa tanquam montium cacumina superantibus,
modo in immensam paene vallium altitudinem deprime tibus
116쪽
tibus se undis . parvo quis navigio invectus , hieme maxima , intempesta nocte , cano undique tenebris clauso, jactetur: quem huic esse animum putatis, quid agere, quid cogitare existimatis , quum ejus oculis mille mortis obversentur imagines , quum mox aut ruituris in se fluetibus operiri, aut vorticibus absorberi, aut ad aliquod
saxum dejici, infringi, comminuique se videat quaero
enim h vobis, num illecebris voluptatum tentetur animus. at, Omnem repente libidinis ardorem, pelagi se ventis amum extinxIsse, respondetis. interrogabo vos, num ullam cogitationem habeat honorum, aut multum vulgi acclammonibus atque inanis gloriae aura permoveatur. at, furentis tempestatis vi impetuque omnes h tiorum contentiones , omnes ambitionis motus tumores-Que consedisse , dicetis. petam postremo, num sortasse civitias, ceteraque fortunae bona,aliquo in pretio habeat. putas ne , statim inquietis, se mente ac voluntate in inrtunae bona divitiasque conjicere eum , quem eodem tempore cernas merces omnes h navi dejicere, atque in mare praecipites agere, quorum gratia tam longum iter habuerat , tam perIculosam navigationem susceperat, tot vitae
discrimina adierat' Si igitur quempiam, adversa maris
tempestate jactatum, ut vitam conservare liceat, voluispiatum omnium oblivisci, bona fortunasque negligere videas propter magnitudinem periculi, magnopere admirandum me non censes ; at vero sanctos viros, quibus, quocunque aspexerant, semper eiusmodi periculum oc-
Currebat, ut suae saluti erospicerent, tale aliquid egisse admiraberis i nonne citius h salutari istorum timore pestiferam securitatem, & inanem fiduciam tuam , coargui necesse esset y nonne, a singulari istorum sapientia, singularem etiam dementiam dc insaniam tuam rationibus oporteret necessariis addici t nonne talem tibi cogitati
nem injicere, talem vocem excutere,maximus hominum
sanctissa morum terror deberet me miserum , si ii, qui
placido tranquilloque mari vehebantur I. summo cruciatu animi, vitam agebant, verentes summopere, ne divinae fluctibus iracundiae mergerentur . quo timore angi vel potius terrore perhorrescere eos fas esset, qui irae caelestis pelago, horribilibus ventis agitato atque commoto, ta
117쪽
tam mox tempestatem subituri feruntur t si valida navigia remis, ancoris, armamentisque omnibus, ac praecia pue spe maxima. instructa, paene cum salutis suae desperatione confligunt; quanta eorris eas nave desperatio imvaserit, quae fractae, comminutae, & ad navigandum imutiles , fractis ancoris . sunibus ejectis , gubernaculis amissis , ab omni spe derelictae, concitato mari fortunae ludibrio futurae yelluntur Ο rruseram ac de Iorandam infelicis animae vicemiquis nam tam illi duras iniquasque
leges imposuit, ut pejori sit condicione, quam cetera omisniat quid nam ejus adeo saluti adversatur, ut, quum tanti sit ejus salus & incolumitas, ut non reliquarum modo reis xum jactura, sed mundi totius interitus atque ruina, pro nihilo existimetur, si cum ejus labe atque pernicie cons ratur , in eam tamen despicientiam venerit, ut res illi, quamvis vilissimae, quamvis abjectissimae, anteferantur squaeso, si unquam enum vel plures, aut pecuniam . aut
rem sibi debitam, judicio persequentes, aspexistis, si e xum disceptationibus interfuistis, illorum recordamini, in quam optimis patronis deligendis prudentiam , ius pientissimis &disciplina juris civilis eruditissim1s viris adeundis diligentiam, aspicite. ut, vocati in jus, veniant. Ut, citati respondeant, ut sint in suo jure defendendo, de
probandis rationibus suis, acutissimi, in adversarii fundamentis oppugnandis ac plane evertendis, acerrimi: Mut quisque ingenio est hebeti atque tardo, tamen sole tissimus perspicacissimusque evadat, cogitate, ut fidem judicum implorent, ut Deum hominesque testentur, ut forum atque subsellia inflexis ad miserabilem sonum v
cibus impleant, ut studeat sibi quisque benevolentiam j
dicis conciliare . atque odium in adversarios struere , ut lectis atque illustribus verbis utatur . adeo ut nulla jam disertorum atque eloquentium hominum praecepta desideres, sed, ipsam demonstrationem accusationum, ac d sensionum illarum,doctrinam esse non mediocrem putes. M vero infelix anima, quae jam extremo ac sempiterno
supplicio damnata est, de carnificum crudelissimorum inanibus ad supplicii locum incredibili celeritate raptatur . ea inquam celeritate, qua orbes, qua astra, qua P
motissimum illum caeli complexum moveri vertique videm ,
118쪽
videmus, quae sane tanta est, ut eam Astronomi cogita tione assequi vix possint; nec quisquam est, qui tantis ejus malis salutem quaerat, aut miserae auxilii quidquam asserata quis est tam durus ac serreus, quis tam crudelis re inhumanus, qui, si quempiam duci ad supplicium videat, si vinctum catenis aspiciat, tametsi recentia sceleris ejus vestigia contueatur, tametsi jure poena assectum esse Censeat, tamen, quum ea miseria praeditum videat, non eius praesenti fortuna commoveatur, non ejus vicem d legi atque deploret ' te solum adversus te ipsum quibusvis seris immaniorem, te quavis bellua crudeliorem, tuae aerumnae non premunt i tu solus In omnium bonorum gemitu laetaris in tua ipsius calamitate triumphas t te, quem tantopere aliena damna afficiunt non tui ipsius animi squallor, non luctus . non mortis acerbitas, non supinpliciorum aeternitas,'scelere ad partem esiquam humanitatis revocare potest Quare, si quid in nobis mentis, si quid rationis, si quid consilii inest, Auditores . nostri tandem aliquando misereati & , si quis est, qui in aliqua
culpa haereat, precibus, lacrimis, ejus poenae se subtrahat. dum Iudicis animus flecti ad misericordiam potest, dum est ad ignoscendum paratust nec suam defensionein ineam diem disserat, qua die omnes nostri labores, omnes lacrimae, omnes conatus,in justo Dei furore atque iracundia, tanquam in scopulo, perfringentur.
ΡLurimum semper opis ac dignitatis in eloquentia
constitisse, nemo est qui nesciat. cujus admirabilis splendor non tunc modo enituit, aut utilitas declarata est , quum eidem , illa dicendi magistra atque domina, Graecia fastigium imposuit, aut in hac ipsa Vrbe viri
omnium eloquentissimi clarissimique , Crassi , Antonii, Horis
119쪽
io o R ε T 1 o V r II , . Hortensii, Cicerones, viguerunt , sed etiam in aliis, quae
secutae sunt id seculum, aetatibus maximam in oratore inesse vim & amplitudinem, repenum est. Verum, etsi post C. Caesaris dominationem non adeo eloquad honores consequendos privato cuique contulerat,nis tamen utilitas in unius Ecclesiae commoda reduvit. Etenim, ut de Iustino, Cypriano. Victorino, MIeris, taceam . qui tapius Christiani nominis digniti existimationemque , falsis impiorum calumniis vinrunt. ecquod fuit tempus , quo tempore turbulentis
haeresum tempestatibus Ecclesiae navis jactata sit, eas quoque singularis alicujus doctrina, accurata qudicendi copia, represserit i Erupit, quemadmodum lipientibus viris accepimus, quum ex diuturno bello mcreare se tandem, & levare oculos , res Christianae vide. rentur, illa ferox, immanis, detestabilis furia , sceIeratus Arius, qui divinitatemdiscerpere distrahereque conatus, in omnes AEgypti fines, in singulas sere Asiae provincias, in bonam etiam Europae partem , opinionum suarum vi. rus effudit: effulsere, eadem sere tempestate, in tam caecis nubibus atque procellis, illa quatuor Catholicae relinimnis fulmina, Athanasius, Basilius, Nagianaenus, Chrysostomus ; quorum ictibus ingenti fragore tacta impiet, ais moles multorum annorum ruina dejecta est. Verum, non multo post, ferox haec bellua, exciso capite, tanquam immanis hydra, aliis pluribus capitibus, revixit. inde Manichaei. Sabellici, Pelagiani, & plures aliae haeretico- rum familiae proseminatae. quid ergo i repente clarissima illa eloquentiae Christianae lumina tanquam singulare aliquod praesidium , ad dubia Ecclesiae tempora reservatum, apparuerunt; Ambrosius, inquam, dc Augustinus , alitique, quos non idcirco praetereo, quod non admodum suam in confutandis ejusmodi erroribus operam prob verint, sed quod eorundem sere luminibus, istorum splendor, obstruxerit. hi itaque furentem hanc belluam ι α vastare omnia cupientem, eloquentiae gladio perculemnit, denuo ex eadem, humi prostrata, suisque sepulta sordibus , velut ex corruptione contagiosissima, Manichaea pestis excitata est; quae quum Alexandriana occupasset, navibus Romam ex AEgypto trajecit : restitit illico venienti
120쪽
DE RAETORICA DISCENDA. invenienti magnus Pontifex Leo; illum dico Leonem, i ter sanctos eloquentriimum , inter eloquentes sanctissumum; qui postea eandem , iisdem navibus, eodem unde conscenderat, fugientem, ita cecumenico Concilio restinguendam comprimendamque curavit, ut reviviscere non amelius posset. nullo sere tempore igitur ita amictae religionis opes conciderunt, quin, illo eodem tempore, eloquentissimi alicujus hominis 'ingenio sublevatae sine. Immo, prorsus sic statuendum videtur, di majorem in Christiano oratore, quam priscis illis temporibus, dignitatem inesse, & doctrinae praesidia requiri majora, & s ra publicis rebus per eum alumenta, quam per Veteres Concionatores, importari. nonne tantum in j udicia am ueconciunculas, tanquam in aliquem gyrum , compulsos esse eos, qui habiti sunt eloquentes, accepimus t nonne maximum specimen eloquentiae dedisse putabantur, qui scelus fraudemque nocentis in popularis invidiae flammam conjecissent i at vero Christianus orator omnino est a civilibin controversiis remotus; nihil de fundi aut haereditatis jure agit . omnis est illi cum vitiorum atque
scelerum monstris accurata & vehemens atque studio v ritatis incensa contentio ; ea tantummodo In controversiam & in judicium vocat, quae , majorum institutis a horrere , & fidei ac veritati repugnare videntur. deinde plurimorum fuit opinio, nihil sere prodesse, plerumque etiam obesse, doctrinarum ex intima arte depromtam cognitionem in oratore; ut etiam oratores summi, qui pectus ante, artium plurimarum scientia, complessent, omnino omnis eruditionis expertes ignarique viderIvoluisse memoriae proditum sit. quod probabiliorem hoc populo orationem sore censerent suam , si ne litteris quidem tincti putarentur esse: certe , qui oratori plurimum tribuebant, mediocrem in eo eruditionem doctrinamque desiderabant. at vis Christiani oratoris, professioque ipsa, polliceri omnino videtur, diligenter eum antea. quaecunque reconditis in artibus versantur . investigasse , eaque scientia atque memoria comprehendisse. quam enim nabere vim poterit ad persuadendum , aut ad oppugnanda