장음표시 사용
211쪽
quies in multitudine aei is aer materiam, quies actum lii g uacat Quid est tiatiquillitas 3 Maiis planities. Nare ima ita est, planities sortita 8. Metal 5.ιea 6. ic siue dicatur planities maris, siue alio ordine. Sintilior
autem de in substantiis, non perturbabiliat definitio, praeposio aut postposito genete.
Adhuc autem dubitate quis possit: si ipsum quid est,
speciei competit & a tui . . . e sp i.tex s. non autem cia
politae sententiae r materia cnim non est pars ipsus quia est. I. Metaph t. t. 3'. vltima igitur disseieni ia actum signi scans.aut huiusmodi aliquid, erit iei definitio. Nam alioqui continget nullam definitionem ostendere iplum quid est: quemadmodum Antistenici dubitabant. Me-t.: h.t a. s. quia de initio oratio quadam longa est,ituit co quale quid docere, quid autem nequaqua. Quasi eos quae in definitione ponuntur, nullum sit quod actum e sotitiam ligniscet ted omnia sint veluti materia,ut que-
admodum syllaba aliquid aliud es praetet elementa , lac ipsum quid est homini, aliquid aliud si piae tet animal
de bipes. Quam sententiam refellit Aristotelesia a. Me- t. h. tex .s non ei lini compositio est ex animali debi- pede, ut unum sint compositione . quemadmodum neque iyllaba est ex eo inpositione de elementis : qua, compostio ei et ex compositione & matella. compO- nuntiat enim quae state possunt separata r compositio autem non est aliquid separabile , quemadmodum neque aetiis xllus materialis . ldeit eo abutimur nomine compositionis, cum dicimus aliquid componi ex matoriare sotma.
Ad dubitationem igitur dicimus cum actus duplexiit quidam sinplicii ei existens,& non alicuius matre trae: altei autem non simplicitet , sed alicuius, ut omnis a- eius materialis: de pii mo quidem verum est, non esse ali uam definitionem, in tui sibilis enim omnino est detinitio autem omnis diuidit in partes . de altero autem actu solam definitiones habentur, quid comple,
eiuniui& actum &id cuius actus. Ad id autem quod
dicitur, maletiam non esse patiem ipsus quid est, respondet Aristoteles r. M Oph. rex. D. non enim omnis
materia seiungemia ab ipso quid est nam quidani est pars speciei, sed illa iant sim quae est pars totius idea
singularis, in quam eorrumpit ut v numquodque. Cum enim scientia omnis, sue pet definitionem , sue pet demonstrationem, eoium si quae aerei na iunt nee aliter
habete possunt, necesse sis ab huiusmodi materia se. iungere,per quam res singulares sunt simul 5e coitu ti.
bases . . Metaph.lta. materia autem illa quae in detini tionibus recipitur, alterius est lationis. nam respectu quidem illius, Rima est, ici pectu autem alterius partis qua in des nitione ponitur, materia dicitur. Concedimus igitui ipsum quid est compete te ipsi actui, non
autem eo inposio, idest i insulari: alicui tamen composito, quatenus actu, huiuimodi non simplicitet est, sed alicuius actus. At velli si hac ita habent, videbit ut omnis definitio ex additione nionsitate ipsum quid est erit enim sempei alicuius compositi, cum alteium de altero dicatur eorum quae in definitione compostoriam sunt: huiusmodi autem ex additione monstrari, di nouesse substantias,ostensum est.r. Metaph a x. ii. no enim de altero dicit ut substantia. An quae ex additione monilia.
tur, actu duo sunt, subiectum & affectio in desui totieuutem non eo modo accipiuntur partes, ut unum alterii titit, sed vi unum iunt, ut potentia de atius. quatenus autem aliquo modo ex additione des niuntur, te ducitur
omnis definitio ad demonstrationem , ut alibi eipli
vel sim re altera occurrit dubitatio, si omne quid de finitione explicabile est alicuius actus,videbitur tantu . modo esse definitio sotinatum non compostorum,ut animae non animal se aut non videbit ut dii tentia into animam ge animal s enim in definitione animae assumi. iutaei de materia: compost O autem huiusmodi est ipsus animalis idem erit anima Se animal. An differunt quatenus in hae quidem materia adiungitur aetiit,ina nimalis autem definatione actus ipsi materiae 3 genus e
ius materiam significat, differentia sutinam in definitio
iribus compos totum in sotmarum autem degnitionibus, genus a dium signi fecit, differetia materiam , que
admodum etiam in definitionibus accidentium. s. Me O .rex. s. Diu et stas autem est propter diuersam figula praedicandi. Loium enim quae in diuersi sunt praedicamentis . non pisdicantut alterum de altem iiiii denominative .Quodcunque autem primitive piadicatur, in eodem genere est, se prius alteta praedicatione, ut sunt g neta de omnia superiora de inserioribus: qui Se secundum nomen, Se secundum definitionem praedicantur. cum igitur materia accidentiu substantia si,& animae corpus quod Ani, necesse suit materiani denominat tu Eptaedicati, ta loco diseientiae poni. non enim anima in genere corporis est, sed in genere eorum quae de alteroi dicuntur ut alius. Vt i it ut in diuersis generibui sunti anima & animal, se diuersa, definitiones non quidem secundu rem,sed secundum modii dicendi sortita sunt et altus enim di materia in vitiique eadem sunt, licet non
eodem modo praedicentur.' Hinc autem manifesta est via reducendi des nitioneat ad demonstrationes. si enim commutetur praedicatio imi modus,ttatis bit animalis definitio in is finitionem animae. haec autem manifestam iam continet demonstrationem smilis enim est eius desinit itio des nitionibus assectionum sed de his alibi susus dietum est. Ex his igitur patet, nullam definitionem datis disse petunicam diisl ieientiam,sed ubique necessarium esse genus quod ali-c tibi actu pi, alicubi materiam sigmscat. Plaetet ea in ,3-timatum spe eicium definitione in substantiis pio pter
multiplicem compositionem, plures vltimas differentias assumendas esse ex diuersis contrarietatibus, quaruvna alte tam non includat, sed soluin una si, vi materia, altera ut actus: sc enim virum sunt. Ad generum autem quorundam aut spec etiam definit onem unicam digeiatiam cum genere sus se et e propter generis simplicitat εmultiplicem diuisoni ni minime tec pient em iii quibus differentia conuertibilis est cum specie. Ex quibus manifestu est,quam illi tecedant a sententia Ariuotelis, qui iti omnibus quaerunt ultimam quanda dassereni iam cum specie aequaleira: quae cum lateat in plerisque, citcumscribi putam per ea quae sunt in aliis praedica nentis. Q v n , T. V I I.
i lis visura sit hae sententia, quippe quae te gnate iis videatur quae omnibus sunt consessa. λει- Nemo enim unqua negauit simplicia corpota , ut aerein,aquam, ignem , di terram substantias esse. quaecunque ex illis constant,sue animalia sue anima carentia, ut aurum,argentum errum, metalla omnia, dilapides: vi colligere possumus ex7. Meraph. tex. s. & Nae Asuis. ωY.3. manifest stimas enim has substantias voeat Aristoteles: non autem esse animata simplicia corpora idem probat i de Amm.tex.86 3e i.de Amrax.M.) si tamen
diligentius quid substantia si perpendatur, luce clotiti, patebit,solam animatorum eorumque partium naiaturam subitantiam esse. Simul etiam manifestum set, unde sit sumenda ultima uniuscuiusque das etentia, seu ea pars definitionis,quae ut actus dicitur. Principium autem hiue sumamus. cam substantia
quidam si vi materia, quaedam ut actus, quaedam ex tiisque composta' prima omnium esse eam quae ut actus, voluit Atili. . Mer h. rax. Nam propter illam S mat tia & composium iunt substantiae. Huiusmodi aute su stantiam in unoquoque deterin inanilam esse opere, explicatum est . Miro. q. R. unumquodque enim tune dicit ut vere esse, cum potest operati secundum fiam i pilus naturam, ut oculus quando videre, & serra quado
i secare potest. Quod si non possint, aequi uoce dicuntur, ut ii oculus lapideus, aut seria lignea esset. Quaecunque enim sunt alicuius gratia i qui de fine priuetur,non amplius sunt: quia i imam quae eadem est cum fine, de quaeptima est substantia, non liabent cum autem agant alis uius
212쪽
euius grat a non solam natura L Θ.teae. s.sed etiam ars de ii uellectus ac iuus tamen sola laturae opera substan. tiae diei ritur ab Aristotele. g. Metaph. tex. v. 5e r. ra etaph. tui. quod si alie ubi vide, tui attificialia quidam in i et substantia, numerare, id facit proptet smilitii dinem quam habent cum substantiis. Opera vero naturae sunt de simplicia corpora de composta ex his: idcirco meri. ili omnia haee substantiae sunt, te omnibus manifestae.
Hue usque igitur peruenisse facile est. vlterius autem perserutantes dicimus: in quibuscunque finis aliquis est, huius gratia agi quod ptius est quodque consequi.
tur. 1. Phystext.18. Si igitur composita corpora fiunt eae
smplicibus. smplicia ergo illorum gratia sacta sunt: tsmilares patres vitalia milium erito tu in . Huiusmodi autem fi tent ut a toto, tanquam fine eatentia , non ampliti, iunt, nisi aequivoce, ut digitus ab illii, noli amplius digitus est , de caro mortua similiter. '. M.taph. suo. s. s igitur simplicia corpora sunt alicuius totius partes, tanq iam materia, separata ab illo toto nonam plius erunt talia nis atqui uoce. At ex iis totis quidem
conlii itiit ut vii meis natura tanquam materia. t. i Eleae.
r. Ex eorum autem particulis primo similaria fiunt: ei similitibus autem instrumenta, in quibus naturae persectio consilit . . . Meteo . cap.: r. mo. limum igitui gratia& simplicia sunt. a ii sequuticiar similatia. Simpliciuigitur natura &substantia, non erit praeter haec tota, cum eorum gratia facta sint Quoniam autem ea qui generatione sunt posteriora.
propi quiora sunt substantiae , persectio enim ultimo aduenit: ideitco in his magis appatet substantia, eui praesentia sunt, At absentia non sunt, quam in ii, quae sunt i emotiora. Cum enim plus habeant de materia, minus de forma, latet quando sunt de quando non sunt materia enim secundum se non est subsicitia, verbi gra
tia . de animali notius est ut tum mortuum fit nec ne, quam de carne , virum earo st: interior enim est eius
operatio. mul id autem inceri or a tuta elementorum, lquia remotissima sunt a substantia, & propinquisiima lmateriae. Clim autem duos nitora , v num quod viti. luosum appellatur . ex omnibus simplicibus secundum totum eonstans e alterum quod ex particulis elementorum perficitur,ut sunt similatia primo .deinde organiea:
si quidem ista sunt animata , Se simplicia igitur corpora ideo substantiae erunt, quia partes & materia sunt ani.
malorum, extra quas naturas non erunt. Esse autem ani
malum ipsum uniuersum, s caelum animatum est,tatici ni est consentaneum. quomodo e. in totum unum esset Nam 8e in animalibus non est necesse animam in toto
corpore esse. sed sui scit esse in principali parte ut cor.
te: cxtera autem vivunt quia adnata sunt cordi. ex Lb. de tam nania tima iam motu. Eodem modo necesse suit ista mundum interiorem eontinuum esse cum superioribus lationibus, ut omnis inde virtus gubernetur. i. Meteor. tap. i. Si igitur superio tum gubernatio ab anima est. ει-go se in uniuersu in eius vi tus diffunditur. Amplius. svniuersum organicum quiddam est, constat enim ex si mi laribus e eito modo dispositis ad aliquod opus: or.
ganorum autem natura non nis ab anima hoe enim est animet esse, se ilicet a ius organici corporis,eti nitio sum totum quoddam animatum. ΟQuo autem modo anima lepat ibilis a corpore, qualis est quae in caelo, vitam tribuat uniuerso . Se alius si corporis, alia quaestio est in serius examinanda. Sed ad praesentem coiisderationem sussieit: in esto quidem ab huiusmodi anima ei reulationem esse perpetuam quasi vitam L ph su V. in inseriotibus autem perpetuam generationem i. ignet O ιον texi v. in omnibus autem c Aseruationem secundu situm proprium in uniuerso Vnde data est in eoirup ibi libiis eorporibus quies sempiter. na. nulla enim οῦ propriis locis egrediuntur, sed in eodem se aper manentia circumferuntur: corruptibilibus
autem datus est motuta ad proprium ineum, ut seruem stum proprium in toto, quae potestas appellat ut graui. ias& leuitast grauia igitur 5: leuia subitantiae sunt, ut partes uniueis, quatenus animatum est. Quamobrem l seiunctae ab illo,tion amplius sunt:iinpossibile autem est
seiuni,s diti vaeuum est impos ibile. uno υἰtu uiri do qui dictu, est simplicia copo rea substantiae sunt alio
autem ut venturit ad mixtionem. Cum autem mixtorum quaedam sint animata, ut plan. tae 3e animalia quaedam anima carentia , ut lapides. me
talia , de scissilia omnia , cur potiuά elementorum sub stantia in ips, animatis contacit quam in cneris mitii, cdm aeque ex elementis omnia fiant An mixta in anima ta non sunt substantiae λ videbitur quidem hoe dimet te, non tamen praeter sententiam Aristotelis. Ad praeter rationem. Cani enim a sine ratio substantiae sumatur, ut super us est explicatum, ubicunqtae non fuerit id cuius gratia, substantia i oneri di quemadmouum in Mathematteis, in quibus non est aliqua ratio boni. Huiuimodi
autem esse tralata inanimata patet, continentur enim i mnia inter ea quae tractant ut in Meteorologia. 3. Mitterico istimo risto tum autem omnium causae duae tantam ponuntur, materia scilicet Ae encien3. i.M. ρον ta . L. fi
ni, autem nullibi si mentio. non enim fiunt quia melius , sit. propterea astelliones elementorum appellantur a Aristotele: non enim substantia latio ulla est in huicis modi mixtionibus pratet elementorum rationem, cum fine careatit, sed ex necessitate matri ix siit aut pro pter em ciens. Consi matur. s. 3 seraph. teri. q. ubi inquit, acciden tium naturalium soti an no esse causam curus pratia: ha betent enim rationem substatiae. Si igitur simplicia sunt gratia similarium si nitaria aut e gratia iiis iumentorum. 1. de Parri. . t. omnia igitur gratia animae et sit,& eatenus substa ut ii quatenus finem hunc c secuta suerint. Separata autem quemadmodum manio & caro non sunt nisi quiu c. sic elementa generabalium de co ruptibialium extra talem mixtionem non habebunt.rationem
substantiae nis po: emia, uatenus ad huiusmodi mixtio nem venire possunt In hoc enim d weium a posterii, i bux.quia illa postquam priuata suetini non possunt amaplius ad inte4titatem reuertio priuatione enim ad habitum non is at ut regressus.1ηρ u in ptimis autem te. manet potentia. Quoniam autem ventui ad mixtionem
elementa quatenus calida frigida, humida, seca. hi, enim agunt de patiuntur inter se, non qu a tenus'grauia Aeleuia aut alias huiusmodi contrarietates . idcirco illae materia sunt mixtorum, corporum autem smpliciu sub stantia quatenus generabilia & corruptibilia. In esse au. tem in elementis huiusmodi principium animale , ni a. nisestauit Aristoteles .3.d G κ. . cap. H, ubi dicebat, interia quidem inesse humo i rin, in humo te aut e spiritum, calcitera autem animalem in soluoso, unde quodam . modo omnia videantur plena animae. Elementa igitur separata quidem actu non continent diuinum hoc, sed potentia solam: in mixtione autem etiam : idcirco& actu sunt substantiae. Ex quibus colligere possumus vltimam dissetetitiam
elemen orum non esse, neque calidum de stigidum,
neque humidum ti secum , sed huiusmodi principium
animale Nam caliditas quid eis di frigiditas mixtionem Aciunt quamcunque: uon tamen quid est cainis este aut osti aut reliquorum sola e secet e possunt, sed rationem animalem necesse est inesse. i. 2 o in tit L haec autem actu quidem inest in genet ante homo enim hominε gr-gnit,potentia autem in materia. Propterea diei uni est . . Metto .c.ip. t. t non om nrbus modis habens aqua, aut ignis
est, sicut neque caro aut viscera,& manus S sacies: omnia entiti sunt terminata opere. Quas cum no pol si pra-
stat e opus cuius gratia facta sunt,non sint nis squivoce. Si igitur elemento tum opus mixtio est, nee omnis sedati inlata illud secundia quod piaestate id pollunt, eorum substantia erit: essiciunt autem partim quidem passi, is N activis qualitatibus,partim aurem animali principio:
olimae igitur qualitates in ratione inelunt eleniet civitivi ratio i, mattia a. principium autem animale ut acturi
se enim se habent stimae qualitates ad huiusmodi plincipi u. Hoc igitur modo considerami elementa duplicem lationem substantia videntur habere, unam quatenus partes uniuers altera quatenus patres corruptibila uani marium ac platitatu .At vero id e duas solitias perficietes
213쪽
habete impos,ibile est: ex des obus etiim in actu unu fieret per se. An virum quidem at ii alterum autem potestate limul elati ii 5 est impossibile3 sed si , ii unq; actu esset= Du igit ut sunt in mixto extra loca pio pila degunt: idcirco priuatut fine cuius glatia partes uniueis dicebatur. Dissoluto autem mixto, singula reueriuntur ad loca propria, siquid impediat, & actu consequunt ut fine huiusmodi,sinui autem altero priuantur. Quanuis autem actus, immutentur,eorum tamen potent i a nunquam pereunt: nain di in inixto remanent virtutes elemetolum, nouetur enim mixtum feeundum smplex pradominas. i. a itext. ii. Et in simplicibus potentia remanet mixtionis, quam qua non similiter, quia generatione prius est simplex, quam mixtum persectione autem e contrari deo inmixto et ia sunt ope iationes quidasmplietum, in simplicibus autem non insunt operationes mixtorum. Neque ob ide ensendum est persectiorem elle naturam mixto- tu qua uniuersi. Nam quatenus ingenerabilia sunt, idest secundum totas sph ras. nundi partes dicuntur, neque hoc modo contingit unquam misseri particulae autem ipsotucam ad mundi costitutionein nihil saeiant,perseeliorem naturam in mi tis ecinlcquuntur,quam in sinplicibus eorum enim gratia sunt. vltoque autem modo substantiae sunt tanquam materia animatorum. Sed dubitatio contingit circa mixta inanimata,& animatorum ea sus mortua sunt, vi cadauera, liena, in tialia huiusmodi, antequam po putredinem dissoluatur: haec enim neutio modo substantiae videntur. Nam quatenus es ementa in mixto colenta catent locis propriis, non videntur substantiae esse ut pario uniuers. Quatenus aut e mixtio in animata est,carent altera ratione sub stantiae. Sed quaiti absurda hie sint facile est videte. Ma te a enim fiat et aliquando leparata ab omni tot ma, aut accidentia ei sent in materia tanquam potentia, no tanquam actu extilete,& hoe modo pilota essent ipso quid est. An sunt huiusmodi omnia veluti graue impeditum in alieno loco,& ut sciens cum dormit Nulla erat in alia eorum sub latia .est quam simpliciti mixtio aut E secundum accidens inest, unde sese impediunt quo manus ad loea propria serantur,donec pet putredinem fiat eorum
dissolut)o, aut altera mixtio animata ex putredine otiatur. Num vero etiam dum in mixto animaro continetur eodem modo iuni3An te motior tunc potentia est 3que- admodum scietis antequam addisc it' Quiel cunt enim secundum natura sub sorma mixti animati,quonia periectio est a natura: sub mixto autem in animato praeter ra tutam,quoniam mixti prater naturam es. Quanui, autem sci ibat Ariss teles. i. cula. tex.3 . simplicia in quocunque mixto praeter naturam contineri:
quia extra propria loca sunt, intelligendum tamen est non quod mi se ibilia praeter natura in mixto contineantur: materia enim piatet naturam sub forma est et sed quatenus grauia sunt S leuia, quibus potentiis sis in uniuerso certum seruant per mixtionem autem in contrarii, loci, detinetur. Est igitur omnis mixtio praeter naturam grauitatis ta leuitatis: impetus aute ad loca pro pria adue satur mixtioni non minus suam minio m tui ad propria loca. Idcirco eum vitaque potentiae asset uentutin vitisque, sub altera perpetiae quiescere non possunt. At destici e ratione mixtronis,ut in cat ne motitia & aliis huiusmodi, si quid adhue impediat quominus elementorii separatio fiat, omnino praeter naturametit: neq; enim ob natura nitationis id et ii, quia non est amplius eius ratior corruptiones autem omnes praeterna tutam sunt. Quod autem in potentia propinquiori simplicia sint in mixto inanimato quam animato Osten dit id quod de eoti uptione scribit Aristoteles. .arer .
t x. 3. ubi inquat,omnem corruptionem secundum natu
tam uiam es e ad putredinem: finis enim cottuptionis est putrefactio, putrefactionis autem elementot si s a ratio & ad proptia loca reuersio, in quibus persectici est grauium & levium. Si igat ut putredo mixtum dissoluuiti simplicia hii do euatiorante,scco aut C per mancae, ad illam autem via est cor tuptio, quae igitur cottusta sunt;in potetia propriiquiori sunt simplicia, qua ante-
quam coit sipetentur: quia uenim anima viget & mi tionis ratio no putrescunt. Hae ea de ratio ostendit,in talu& lapides, di quae in mixtione vii tutem animaleni non consecuta sunt non esse substantias: non enim cot-tuptio aliqua praecedit eorum putredinem sed dum putrescunt corrumpi dicuntur, ut sertum in tubis inena dilapides in terram. Si igitur generatio & corruptio pt ptiἡ iubilantiatum sunt, in animatorum autem non stvera corruptio secundum naturam, sed putredo tarum: nec agitur erit eorum generatior ergo neque substantia quatenus talia sunt.
Altera orit ut dubitatio,si ratione siti, substititia est dice da multa qui ab omnibus accidetia iudicat ut sub satia ei unt. Nam plinis operationes uniuscuiusq; lines stantio lus enim gratia videndi,& pedes gratia incededi dati sunt , idere igitur substatia est & pedu L. essio. N alia huiusmodi quo is nulla separabilia sunt a subitati a. Praetet ea si ratione finis substatiae etiam sunt qui sanis gratia petuntur, ut materia: substantiae igitur erunt durities, mollities, figura,color perspicuitas,& alia huiusmodi, qua omnia apta nata sunt de substatia diei. Napacitum animaliti qusda egelu duritie, ut dentes, otia: sine hae enim prestate opus piopriu non possent: iusta
minetias exposcur,ut articuli, na alioqui instecti no ponsent ut opus est oeulus pupilla tequitit peti picua, vi tecipere colo tu species possit: quibus non existentibus, non erit finis singulorum, ideirco neque substantia. Ad primum diei mus cum duo sint actus, unus qui potentia quodam odo est, & primus a eius ab Aristotele appLuxur. a.de . rex. s. Alter secundus qui fluit a pii mo,& operatro seu energia dieit ut ab Atilior. .Metaph. ext. v. in iis quidem qui ab omni materia sunt separata, substantia dicitur ut actus. a L. Metaph.rex. . quem admodum est intellectus, cuius iubilantia est intelle esto. In iis autem quae habent materiam , ut naturalia, eorum substantia potentia est,hu au Lucidi aute est actuaptimus. Non igitur substantia es incessio aut viso, si a quod incedere potest aut videre: & hoc appellatur cuius gratia ab Aristotele. 1. Phys rex.2MO Sed contra, actus & potentia in eode genete vide uiatur esse, licuntur enim relative. s ergo eo iii alteiu su stantia fuerit,etit S alter u. Quomodo igitur actus primus subli ai i a suerit,secundus aute accidcs,cum primus potentia sit ad secundum; an duplicitet poletia accipitur, uno modo quatenus respicit aetus lingulates, alio modo 'uatenus sura placitet actum Hoc igitur modo potentia substantia est se ui & actus eius, imo magis adius stibilatitia est quam potentia. quatenus autet sit gulares actus respicit, neque ut potEtia neque ut actus substantis sunt accedunt et iiii & recedunt substutia temanete, ut posse quidem videre S sinpliciter , isto substatia oculies quo desciente no est amplius oculus n is aequi uocλΡolle autem videte cras, aut non videte cras, Ac de sunt: ablatis enim non aufertur substantia. Illa aure quae gratia finis expetuntur, concedimus subsantias etle. si quidem sitis ex iis si,quae a natura sunt: includuntur e nim omnia in ratione finis,& partes sunt speciei,no tamen vuctus, sed ut materia. quod s aliqua esset mare tia nc e necessitate, ut Es ad statuam esse eram statua
potest absq; aere, ut lapidea huismodi pariet quide sunt
totius, idest singulatis,non autem speciei. . Metis i. tex. i'. neque igitur de substantia huiusmodi suetitit Simili ter quaecunque sequuntur quidem ea quae ex necessitate insunt & in substantia non tamen ipsa ad finem aliquid conserunt nam L hse accidentia sunt licet omni in ivi, ut mixta omnia secundum natura ex tetra & aqua constant ad hane autem materiam insequitur grauitas.Si igitur grauitas animalibus nihil prosit, acet idens erit ea liditas autem di frigiditas humiditas,di se citas secundum substantiam.
Quia igitur diueis siles, & diuersae formae, dii eisis
materiae praeparationes requirunt .st ut quida ex nece state finis petantur: qi da autem sol si instat, aut non ex necessitate, aut ex necessitate mater Le: hae aute omnia accideria lute illa veto quae ex necessitate finis habetur, suo
214쪽
sunt partes substant ae tanquam materia. Quod autems at saepe commutat io ut idem aliquando sit accidens .aliqua do substantia: vi figura oculi, viventis qui desub. santia mortui aute acti dens: aut idem alicui accidens, alleui substantia, ut diaphanum in pupula quidem sub stantia est,in cornu autem accidens:& graue in eo corpore qui id circa medium est uniuers,secundum iubila tiam, in setierabilibus aut e re corruptibilibus te elidum acciden i de Pari Map. i. hoc non est absurdum de illat ite substantiae, quae veluti materia est: haec enim cani est ipsius accidentis. ἡ.Mirapha.M.f. de ultima autem parte substantiae, usu tactu, est de finis, impos, ibile est sorte. Finis enim simplieitet est necessarium. accidens autem contingit non esse. idcirco animam nulli contin. sit iness- secundum accidens. At in altibus, & iis quae ab .e lectu sunt, non in conueniens est, ut aliquod bonum per accidens eueniat ut a fortuna: in natura autem omnia quae praeter ipsam contingunt, mala sunt, ut
Adhue autem relinquit ut locus dubitandi circa inii ta ilianimata: videntur enim habete quasdam potentias agendi vel patiendi secundum quod mi ita sunto ut ina.
gues sertum trahe te aptus natus est lautum ebibit argg. tum vivum,alium veto liquorum nullum. Preterea mei dicamento tum vires serine omnes sunt in corporibus inanimalis aut non quatenus animata sunt: plantalum enim atque animalium paries ut plurimum mortuae cor potibus adhibemur. Si igitur operatio certa illorii est secundum naturam inora enim arte neque casu, nam in
plurimis aut omnibuς quae eiusdem speciei sunt,eaedem vites existunt sub statiae latio ipsue inelit secundum talem mixtionem: alicuius etiam gratia videt ut ei te, cum illius si operatio propria An ut mixtio per accidens aieci ea quae mixtionem sequuntur In dieio sunt platatum N animalium partes: nemo etiam die et a natura factas, ut morbos hominum propellerent: nos tamen ad illum usum accommodamus: quodani modo enim nos sumus omnium finis i I De x. i. . dupliciter enim fini, dieitur, cuius gratia & cui. No igitur huiusmodi virtutes ratio nem habent cuius gratia,sed cui .sorma aute re subi antia , cuius gratia dieitur, non eui. veram circa elementa alia suboritur dubitatio, cum inter se transmutant ut si enim transmutationis finis non est animatum quid iam, elementotum formae acciden tia ei unt. item ii elementorum persectio principium est animatae, editi hoc similiter in omnibus sit, inter se non different secundum sub tantiam: ide enim est cuius gra. tia S solitia. Die imus, a ianuis elementorum supeliora propinquiora sint substantiae quam inferiora: virtus e uini animalis in ea lore consilii: transmutatio tame inter se,non alicuius gratia videt ut esse, sed ex necessita te quia cum sutura eiset generatio mixto tum, o polluit Solem tu circulo obliquo serti, se accedere ae tecede
re: hoc autem existente, transmutati opolluit elementa inter se non huius autem gratia transmutant ut .vniuer
so enim non conseri .nec mixtis,nisi aliquando secunda accidens, ut pluuia ad segetes augendas. Non tamen ex his sequitur sormas elemento tum accidentia esse sunt enim alaeuius gratia. Quod aute in arguitur vitam est somnium substa itiam cum eadem se Omnium perfectio: te spondemus, s quidem te tum materialium persectio a eius sim liciter esset, rici autem alicuius certae materi eae us,velum esse quod dicitur: hoc autem modo aute iendo omnes cotiditiones materiae omnia unum seret, quemadmodum Pythagoricis contigisse testatur Aristoteles. - . Metaph. text.1 . sed c sim materia quaeda in si pat, speciei, fit ut ex diue ista te eius ditiellae etiam sint sol mae: caliditas igitur de stigiditas, humidita,&sccitas eum aliquo eode actu diuersas eiiiciunt formas. Con cludere igitur possitinus .nullam esse substantiam praeter animae naturam. Hxe autem aut simplieitet, aut aetus quidam materialis est, in quo omnas natura consilit.
S,Ua tragenera ordinem habere secundesin aua Monein uelationem. I separatim permanerent genera substantiae ne uti spestes quae sub eodem genete 3 1 continentur, 3e quemadmodum singulat ita quae eiusdem sunt specieir ipsum vni - uetiti no esset viiii quid, tus sorte genere, neq; esset si gulate quodda, imo nec etiaieneta unu . ostes una est enim tria esse genera summa subantiatum med esse vitia A genus ipsam substanti animi si
secundum analogiam. Hoc autem modo Hreospitantem uniueisi substantiam saceremus longe magis , quam qui numerum Mathematicum de Idaeas faciebant substatia, 'una enim substantia alteri quid consertet lue esset sue non esse: iti M. . h. est. necesse igitur est, ut talem inter se ordinem habeant,vi posteriora quidem inseparabilia sint a prioribus,priora aut ga posterioribus nequaquam.
Nam quacunque alia ratione ordo constituatur, aut iaciunum erit primum: aut pilino ablato, no erit necesse te
siqua auferri. Σ4 etiim omnia separabilia, omnia eriit prima , multitudo autem principatuu no est bona. ii omnia insepaiabilia, nullum et it primum, prius enim est quod per se stat de separabile,quam inseparabile: ut subitati tia prior assectionibus. ut igitul ablata substantia im pol sibile est aliquod aliorum remanere, quia cxtera inteparabilia sunt 1 substantia: eodem modo necesse est, prima substantia ablata, reliquas auferri. Huiusmodi autem ordinem habere seeundum addi tioneni & ablationem patet. Quaecunque etaim inseparabilia sunt,sne additione prioris neque sunt,neque in telliguntur, ut album non quidem simpliciter est sed aliquid aliud ut super scies, a qua sepalati nequii: sic neq;
quantum .neque quale,nec ullam aliorum pisdicamen totum aut esse, aut intelligi sine substatia possunt ex ad ditione enim omnia dc fili untur.'.sset ph. extras. Qua cuiaque autem separabilia sunt, omnia ex ablatione di cuntur, ut substatia ex ablatione accidentium, definitui Euim de intelligit ut sine iis . Eode modo se habet magnitudo ad numeru: in numeri enim ratione no inest ratio magnitudinis, in ratione aut e magna tudinis inest talio numeri, ideo prior est iochia numeroru quam Geometit l,quia magnitudo ex additione est, numerus aute ex ablatione. Si agit ut genera substantis eo modo se habet
inter se vi quida ieparabilia sint.qusdam inseparabilia. ordinent secunda additionem se ablationem habete est
Quo ita veto tire indeterminate adhue diciatur,vt distinctionem huius lententiae docti in a trabeamus, dubiis tandi modo ite tum agamus. Priinam igitur,s propitum substantis est no diei de subiecto prima enim est in unaquaq; praedacatrone quomodo aliqua substantia insepa.hilis i iii)Pisterea ut inseparabilis est,sic ex additionet. iij.
215쪽
definienda ei; ti ai substant ia,cum smpliciter iit, non ea
additione definitur. Amplius, notitie getius substatiae aternum di corruptibile separatim permanet locis enim dist incta sunt coelum A: mu nati x inscitot : de intelligi.bili autem substantia adhue inceitum est: videt ut tamen
quemadmodum ipsa scparata est a reliqui, substantiis,sc & separati reliquas ab illa. Esse en ira substantiatum
sensibilium forma est aliqua materialis immaterialis au in nullius eo tpotis videi ut actus, esset enim materialis. At vero hoc maximam habet ambiguitatem. Nam citea immaterialem substantiam , siue ea impotiatur ipsum esse coelo, sue non impertiatur, abluida quomo-ἡocunque vigent ut sequi. Si enim det esse coelo, quas coelum ex se non si nis potentia , cum eadem quoque
ipsum in queat: aut primo motum erit ens in potent;a, quod impossibile ostendi tui . . I 0 text.1. non ens enim non mouetum aut quod primo mouetur,a se movebitur,
non enim distinguetur in partem pet se mouentem , Ac partem per se mola, quod seri non polla demoniliatur. 7. P0st x.i. Si enim substantia separata est pars persem Ouens, non ergo compostum ex ipsa de orbe et it primo motum.sed orbis at hoc modo ens in potentia mouebitur: s orbis ex se non habet e se actu, sed ab illa co- sequatur id quod est Niveto non impertiat ut e se , sed
motum tantum,praeterquam quod aduersatur sententiae
philosophi t. ear reis ioci. ubi inquit ab huiusmodi sub stantia pedete aliis esse de vivere, nis quidem clarius his vero obscurius: etia in rationi. Nam s c relum esse suum habeat ab alio ente non dependens, multa erunt primatntia: nee unum altera proderit sue si . sue non inresse enim vitiusque separatu Nindependcs supponitur. Nec susscit dependentia alio quocunque modo concedere, nisi etiam cocedatur in genere caula sol malis,ut ipsum quid est coeli a substatuta immateriali habeatur. na teliquis omnibus ablatis, te manebunt duae primae substantiae secundum rationem, quarum una non reducetui ad alteram, 5e quatum una ablata altera non auferatur.
Dubitationes igitur hae eontingunt. Sed notandu est: cum substantia qus seeundum speciem dicitur,eadem fit eum sne, ut superius est ostensum, propter hanc autem substantiae stat reliqui omnia quae gratia snis habentur: si quidem unus si omnium finis, una etiam erit prima
substantia,propter quam teliqua et unt. Esse aute quoddam primum de optimum quod omnia appetunt, colli
notandum. cum ficii, si sinpliciter necessatius, reliqua ait: e in ex suppositione finis , Philaeae. . ad reliquotum dependentiam ex fine, no est necesse supponi aliquam
potentiam aut materum: hae enim sequitur ex necessi.
tale sinis ut etiam reliqua omnia, quae finis grat ia sunt. Nam quando finis est & quandiu fuit, aut erit, reliqua similiter sunt, suerunt, te sutura sunt. in iis autem quae ab enciente seu natu tali seu attificiali sunt, non simi litet se habet. Lissectiones enim omnes οῦ conitario in cipiunt a materia de tendunt in finem: idcirco necesse est supponere aliquam potentiam, quae actum praecedat in eo quod emcitur. His autem hoc modo habentibus satile soluentur dia bitationes. Cum enim diuinum quoddam si de appetibile,ex neeessitate erit etiam id quod appetit i. 'b rex.
si . nee tamen ob id ex se dicetur eile ipsum appetens
ablato enim appetibili, ut de id quod appetit ausetti est necesse pendet edim ex eo, & ideo est.quia finis est. Neque composito adhue erit ex appetibili scilicet de appetente,necesse enim esset plaeexistere id quod appetit,antequam esset componuntur enim qus sunt. quae da autem appetunt & esse de vivere, ut generabilia & corruptibilia, constant enim ex potentia adesse: quaedam motum tantam , sunt enim iam: nec praeexistentem potentiam habent ad esse. sed secundum locum tantam, ut coelum. Quod igitur ipsus coeli prim4 mouetur, non compositu est ex substantia separata N: orbe sed simplex corpus: hoc autem noti est potentia sed actu: neque id quod est ex se habet sed ab alieto,scilicet fine. Nec etiast vi substantia immaterialis misceatur cum corpore:
non enim per modum eo postionis cum sne est id quod a sue pendet .sed id cotingit in iis vis cisciuntur. v bique enim fit compositi, forma autem non esscitur ne a
materia, nam utraque pisexistunt. .. seraph. tex.M. At hie
solus finis praeexistit secundum rationem, licet tempore simul fiat. Hoe autem modo pendete a primo principio
omnia quae sunt aperuit Aristotel. iti Metaph.t Ll .cum
enim ostendisset necessitatem, ut est ipsus ultimi finix: Se principium eo modo esse ut est necessitas, concludit: rati e Io friati talum o Eatura dep ad i. Patet igitur teliqua genera substantiae inseparabilia esse ab hac pii-ma hanc autem solam a reliquis separabilem. Vtrum aute hoe modo habeant inter se duo genera sensibilium substantiarum. scilicet xternum Ze corruptibile non disicile est videre. Quanuis enim omnis gene
ratio & moius in inferioribus a motu coeli Oitu Lacant: cam tamen coen rationem habeat agentis, non aute finis suis enim immobilis exisses mouet, coetu aute ideo
mouet, quia mouet ut in ratione unius no in erit alteriustatio: idcirco de separatae locis existunt hae duae substantiae. Ordinem igitur habent substantiae omnes ad unum quiddam,non autem ad se inuicem. u. Metaph t x. 11. nisi quatenus alia aliis persectius vel imperiectius, melius vel det et tu, finem ipsum & actuin consequuntut At voto alio modo geneta assumentibus, ordo secundum ad
ditionem de ablationem smiliter in his repetietur,s secundum modum eo iisderandi apud Mathematicum &Naturale genera diffinguamus. Mathematicus enim se-paiado motum de teliquas naturales a sectiones, solditi autem relinquendo cotitii uum,eius affectiones ut continuum est,speculatur. Naturalis aute de magnitudini bus itidem agit,led quatenus mobiles secundum natura sunt. tua aut cui habet ad se inuicem ut sinplex ad compositum,st ut additum ad ablatum. Mathematicae enim
magnitudines ex ablatione dicuntur: naturales autem ex additione. Nam rationes mathematicorum insunt Otiam naturalibus qui aute in naturalibus insint,non ii sunt mathematicis. Hoc autem modo videntur cons de-tasse illi, qui pii ma substantiarum principia ad superi
cies, lineas, aut numeros te dux eiunt. quoniam se a causet edo ea quae ex additione dicuntur ex naturali quidem corpore venitur in corpus ut corpus: ex corpore autem in fimplices magnitudines & ex magnitudinibus in puncta de numeros. Non animaduertentes hanc resolutionem tendere in primas conditiones materiae, Ze ad imperfectum, no autem ad ipsam substantiam quae dictit ut cuius glatia.Idcirco Mathematicae de nulla substan. tia aptit,excepta Astrologia, ut superius est explicatum. Quoniam aute uniuersuta eodem modo se habet ad singularia, uniuet salia enim pet abstractionem dicti tui,
sepaiando a sngulatibus conditiones materia de rati nes superiorum insunt etiam inferioribus, non autem
e cottat idcirco quida substatis principia in uniueis lib. quisuerunt, qus separates a stigularibus intellectione,
iudicauerunt substantias esse separatas,quas idcas vocauetunt,quatu participatione singularia essent. Non animadueitentes te solu t ione hoc modo seti in ea quae ex
emplaria potisis sunt quam substantis. Vniueis alia enim
tu mente solum versantia , vlέnt notae eorum quae extra sunt. At ita non sunt separata nis singularia: reliqua enim omnia de s asulatibus dicuntur. Inecte autem videtur ipsis uniuerialibus ratio prioris , quia tunc accupiuntut ut partes, non ut torum quoddam. Vt enim pareest pilot toto. sc genus prius speclen constituitur enim species ex genere de disserentiis tauquam partibus. Nec tamen hoc modo reductio sit in primam substantiam: quoniam non omnes partes, quae in definitione sumuntur sunt ut actus, sed ,ltima tantum disserentia qusa si
Disserunt autem inter se absti actio Mathemattea raabstractio uniuei salium quod Mathematici quid in t soluunt in partes secundum materiam: corpus enim &continuum materia est eorporis naturalis & sens bilis, non genus. Non enim diuiditur corpus insens bile&intelligibile, aut in mobile & id quod motu caret: led cum omne corpus mobile st, mathematicus tamen sile
216쪽
motu considerat. Abstractio autem uniuei salium quaerit partes secundum formam, cuiusmodi sunt genera sd
di fiereni iae e vitaeque autem abstractiones tum uniuet
salium, tum Mathematica, disserunt a tesolutione quaest in primam substantiam: quoniam hae e separata est se
caeterorum principium: uniuersalia autem 5e Mathema tiea inseparabilia sunt, quan uis non cons derentur ut inseparabilia. Ne pi tamen committunt mend ictu quasi separantes quae separari non potiunt: non enim dicunt separata esse cilira considerant ea sne his ubi id fieri po. test. seri autem contingit, ubi non inest in ratione id a quo fit separatio: vi cu tuum separati a naso non potest, non enim hic in ratione cuiui inest .se sunt Mathematica de quaecunque abstrahunt ut . At sinum nequit a
nasci se par ra. nec anima a corpo te: se tandem nulla scit ma Materialis a pios tia matella abstahitur.cs enim
si alicuius materiae ratio non simpliciter quid , non po- test intelligi per ablationem materiae: quan uis ratione
eo ni ido leparabilis dicatur. 1.P0stext. Q. quia alterum
est esse formae,alteium ipsus materiae. Qua igitur pet ablationem dicantur, se quae non , 5e propter quam cau sim Se quae disserentia eorum, dictum est. Simul etiam patuit subsantiarum primam pet ablationem dici, reli. quas autem per additionem : & quomodo hae oldii lemini et se habeant.& quc nodo non . Relinquit ut ut soluamus duas dii scultates ab initio propost as,quarum ptima est: quomodo subsantia ali qua in palabilis fuerit,eil in non dicat ut de altero. Di- censum est igitur substantiam seu si materia, seu sor. ma, sue compos tum subiectium quoddam primum esse,
. Metaph. rex. . Materia enim subiicitur sol mae Compo
stum ipsis aecidentibus: potina quatenus quid est inte- iis pis dicat ionibus: quatenus finis. iis quae eius gratia petuntur. Ob eandem vero causam Se substantia omnis separabilis est quia primum subiectum omnia enim a ii, de si tantia die untur, ipsa autem non de altero. Quod autem superius probatum ess substantias quasdainseparabiles esse,etiam verum est, quia inter se collatae
non omnes prima. Nam uno modo materia videtur ptima, reliqua enim omnia videmut esse vel usi affectiones materiae T. Metaph sex.8. alio autem modo forma censetur prima,quia ipsum quid est principium est omnium
re actus potentiam praecedit. E conitatio autem se hahent propter duplicem ordinem , quotum unus incipita site Nipso quid est, Si tendit in inatet iam, de ea quae si alia snis habentur,qui ordo est ipsus rationis : alter vero incipit ab ulturio, scilicet materia, de tendit in princi phim,scilicet formam : qui ordo in effectionibus
reperitur. τ Metaph. tiet. 1 i. quoniam aurem affectiones
. sunt si gularium,ideirco potetia in his actum pricedit. . Qui igitur inspexerunt et cctiones, materiam dixerunt esse substantiam : qui autem alterum ordinem , ipsam formam. Similiter autem substantis inseparabiles quae. dam ratione malo is dicunt ut, qusdam ratione sotm s. Vno enim modo materia inseparabilis est ab ipso quid ea quia hoc est materis principium , extra quod no est. Alio modo Lima inseparabilis est a materia.quia ex tam cessitate piscedit materia in effectionibus. ruomodo .cunque tamen sub tantis dicantur inseparabiles, nunquam hoe modo i separabiles sunt, ut de subiecto ali- coquo dicantur actu existente,veluti accidentia. Quae e. nim gratia finis sunt,non sunt in s ne tanquam in iubie.
to actus autem materis non sunt in maleti aut actu extis sentemon enim v num fierent per se. Altera dubitatio erat circa definitiones r ut enim
substantia aliqua inseparabilis dieitur, se ex additione definienda videtur. An proprie quidem per additi nem definiunt ut, quando id quod addit ut actu est & se paratum ut subrectum in definitione accidentium. Si militudinem autem quandam pis se serunt eum his
definit ones formarum naturalium. Materia enim Iulin definitione additur , veluti subiectum es t differt tamen , quia non est actu substantia per se ipsam , alao
qui clim omnis definitio actum quendam & male riam explicet, omnis ex additione videretur esse e nams quis setipliciter actus fuerit sine aliqua matella, definiri non posse est ostensum. At dubitabit quli: qua ta
tione discernemus materiam a subiecto nam Se inat tia actum suum habete videtur, nec dimittere in composito. elementorum enim virtutes in mixto retinentur: indieant autem accidentia illa, quae materiam sequuntur An cum dicitatu materia porci ta tantum esse, non ob id negatur ens esse non ens enim priuationis cst, non materiae nisi secundum accideris. Quatenus autem ens
quoddam est, sic di quid quoddam L substantia. Quo alaver. alicuius gratia est non propter seipsam, idcirco quandiu finem non habet & persectionem , di priuata
est,dicit ut non ens actu ,ens autem in potentia. Quodcunque igitur illi aduenit eam per sciens . N cuius statia apta nata erat,materiae dicitur aduenire, non subiecto. Quodcunque autem non habuelit rationem finis, ctim non si substantia, illi ut subiecto adueniet , haec
sit ut per additionem proprie dicunt desiliri. Subsantiae autem partes suae definitione explieamur, non proprie addi dicuntur nam ex iis unum sit per se rex substantia autem di affection ibus non unum nis secundum ac,
Concludimus igitur substantias in arabiles te non sinpliciter dictas, sed secundum additionem. smilitudinem quidem habere cum accidentibus, adeo ut quidam negauerit substantias esse qui enim uiateriam iudicabant ipsum primum piincipium, omnia alia dixertit affectiones esse, de se generati oraem e medio tollebant: qui autem ad formam inspexerunt, unum tantilm dixe iunt esse id quod iss de immobile , reliqua enim non esse vel e entia nec substantias, ut Parmenides ) differte tamen eo modo ut dictum est. nam secundum At istotelii sententiam non solum ipsum primum i ubstantia est,sed etiam quacunque ab illo primo pendent alicuius gra. tia:nam de hac apta nata sunt unum esse. idcirco de sim plicitet dicuntur Se non de altero. Accidetia autem nec alicuius gratia sunt iee unum fiunt eum susceptibili. id. circo semper de altero dicunt ut subiecto. Q v A s x. II.
V u substantiarum quet dam actus smplicitet Ni sint , quaedam compositionem aliquam sol
tiantur: dicimus unicum tantum esse actuum simplicis suiuum ae primum,reliqua aurem mmnia & compostionem se multitudinem recipere. Colia ligitur autem haec sententia ex H. Mes h. sex. s. in hunc modum Quaecunque multa numero iunt, materiam habent, ipsum, eio ptimum quid est, materiam non habet, ergo non recipit multitudinem , sed unum tantum cst. vetitas maioris propositionis hoc modo ost Alitur. sim multitudo diuisionem supponat , unum enim quatenus unum indivisibile est, quantam necesse es essetimnem multitudinem timori et i in diuiditur nis quantum si igitur forma secundum se non est quanta, sed secundum
materiam omnem multitudinem materiam habere est
necesse. Idcirco Plato sub nomine Dualitatis materiam intelligebant, tam ex uno de dualitate fieri dicebat o- milia quae fiunti ldque recta rationu: a Lima enim v. nitas ubique prouenit, a materia autem multitudo de diuisio. Si igitur actu, sinplicissimus ab omni matella separatus non est quan ius,in possibile est multitudinem recipere. una igitur tantum erit huiusmodi substantia. At veto neque rationum multitudinem suseipere possit, veluti socrates & album, di anima de corpus. quia enim nullam habet materiam , simplieissmunaque est,
. num et se omnibus modis est necesse. non enim sunt iapsus partes. Nec vero refert numerum quidem diuisbilem esse in indiuisbilia,magnitudinem autem in sempet diuishilia qi si a materia solu continuia habeatur,a sorma autem numerus cani praesertim formae sint seuti numera. Nam ex diuisone magnitudinis numerus csiluruit etiam in insiti tum, vi bipartito infinita, .ph Uriae M. Noigitur numerus eiit praeici magnitudinem. Quod autem
217쪽
destiat adina luisbilia numeri diuisio, ratione quidem
sociatae eoneeditur esse numerus i iii inest plura una unuautem omne indivisibile est D tatim e sortia vitaquod
que virum est,non tamen Vnuatum multitudo separata a magnitudine esse potest: diuisio enim omnis propter materiam contingit. Eadem autem ratio non solum o flendit.que plura sunt numero materiam habere, sed ri iam quae plura sunt ratione scit irecte: non ei in ptu tes rationes in idem numeto conuenire possunt. ms aliquod unum sit subiecium,ut musicum de album in ho-
ne. Quae igitur separata sunt a materia, quatenus sera lata , latronum multitudinem continete non pos
velum enitnueto aliquo modo in substantiis separa,
tis dati multitudinem patet . nam ri. Met h. rex. I pro bat Aristoteles multitudinem substantiatum separata, rum,quia necesse est multa esse mouentia immobilia Sesempiterna haec autem mult i esse,quia corpora, quae ab iis mouentur, multa sunt.Praeterea multitudinem quoque rationis inesse patet. Alia enim ratio est,quatenust nouens. alia quatenus intelligens.ponitur enim intelligentia esse huiMsmodi substantia. similiter dicendum
C de aliis quae illi attribuunt ut, ut unum esse aut multa , impartibile aut oppostum, aeternum,ptincipium, immobile, & alia huiusnodi, quorum omnium diuer.
sae sum talioues Quis igitur hie modus est, quo mul-iat udo in substantiis separatis admittat ut Dicimus: clim ab hoc genere subitantiae teliqua pendeant ,ut superius fuit probatum, duplicem considerationem ei tea ipsum oriri. Nan. aut considerati potest, uatenus sub stantia est quaedam sui genetis, simplieitum a & a nullo
dependens: aut quatenus a caetetis entibus participatur. Primo igitur modo acceptum. unum omnibus modis existit,ut lationes priores ostendebatu. Altero auiatem modo nec esse est multiplicari secundum multitudinem recipientium . non enim secundum eande in m
suram ab omnibus participatur, sed ab iis quidem perfectius ab iis veto imperseetius. i. - .ioo si igitur
aequaliter ab omnibus reciperetur, Omnia similitet vim
euenti nulla enim esset dit tentia per quam differrent. Quod si entia sunt plura, di ab uno omnia, per diuersam unius participationem oriri est nece se. Idcirco factum est,ut ordine quodam disposta snt corpora uniuersi, quatenus persectius vel imposectius datum est illis esse. Dieet vero quispiam si se eundum multitudinem entium multiplicati debeant substantiae leparatae, longe
plures erunt quam qui statutae sunt ab Aristotele: multiplieantur enim solum secundum corporum coelestium ultitudinem. At ab eodem licet impei sectius, pendet quoque generabilia de corruptibilia. Substantia, autem esse s atatas illorum, in peripatetica disciplina iaci conceditur hoe enim esset ratas astruere. Praeterea quomodo abiunctae fuerint huiusmodi substantiae a materia, euseeundum multitudinem materiae multiplicentuse Numindiuisibilis secundum se existens diuiditui ratione ma teriae At hoc modo habent formae omnes materiales, dea materia inseparabiles. Quod igitur separatum existit,
diuisionem materialem te eipere nequit. An duobus modis participati potest a caeteris substantiis pii ma sub
stantia 3 vno scilieri quatenus sunt, omnibus enim distribuit ut esse a primo erae : sic autem solii primu sep a. ratum est & unum teliqua autem N multa de insepara. bilia. Nam dieunt ut secundum additionem: unum autem sol si quod ptimii est, secundu ablationem omnium dicitur. Alio autem modo quaedam participant primam
substantiam .scilicet secundu operat ionem, ut mouentia immobilia Ee sempiterna hac enim, quatenus mouenistia .separata sunt s. ' Istex. D. Quatenus autem quod a.
modo te piciunt ipsa mobilia diuersa di multa, multitudinem & diuerstatem respiciunt secundum numetum mobilium. Exemplo autem esse possit id quod mouet a nimalia appetibile scilicet: unum enim S: idem numeto existens, vatiam in dui et sis animalibus sui appeten tiam gignit, unde varie mouet. Quodammodo init ut unum est movens,quia unum appetibile, quod omnia
appetunt quodammodo plura,quatenus a pluribus desideratur non secundum eandem mensuram. Ideirco summii in bonum de optimum unum maxime existens
omnia implet tui desderio, re quod sinpliciter est bonum unicuiquessili tim si bonum ubsque in se e ione materiali aut diminutione aliqua essentiae. Et quemadmodum anima animalium una ex sens non sparsa in corpus, sed in principali pari icula sedens, ut in corde, diuersas seuetiones diuersis organis distribuit, sic ,nia .iuersi substantia supra omne corpus existens Ze ab omni
materia separata pro multitudine corporum multis nim
lis participatur absque eius diuisone. Hoc igitur in do quod vinum est secundam se , secundu habitudinem ad multa multitudinem recipit quia quodammodo ma teriae applicat ut illi assistens. Eodem paelo te ponderi potest ad alterati. dubitationem de multitudine rationis. Nam secundum habitudines ad caetera entia, multae lationes insunt eidem:
ut motorem esse quatenus respieit mobilia principium Se causam , di finem virimu de ptimam formam,di sum mum bonum quatenus respicit ea quae oriuntur ab ipso secundum quod huiusmodi. Ens aurem denominatiua est ab ipsa eisentia quae in ipso eadem est, non quem ad modum in iis quae mat etiam habent, non enim idem est sanitas 3e sanum & albedo re allium, quoniam hie de
altero dicuntur: nec homo re humanitas, anima de animal t quoniam omnia huiusmodi materiam habent , de in his alietum est forma per se ipsam sumpta, de formacia materiae anima sorma est,an mal cum materiar saniatas forma, sanum cu maletra sumitu Catilinas se ima, hoc animal cum materia essentia forma,ens forma cum maiateria in quibus adest. si igitur in primo nulla insit ma teria, dem est esse dia essentia mec ut alterum quid de eo praedicatur ens: Sic re unum. Quoniam autem hie nomina unum re ens communia sunt omnibus , proptia autem uniuscuiusque substantia ab opere denominatur. intelligentia videt ut esse eius substantia, elatio enim hac piopria est Se non communis cuin corpore. Reliqua aurem attributa aut quia communia quaedam Gicti aliis, aut secundu habitudinem ad alia: aut etiam propter similitudinem quandam cum caeteris dicunt ut pio c. ptu hominum. ii mei suo. o. Privationes autem aliquando illi attribuunt ui,ut imparti bit', inmobile, im mortale , quoniam per collationem cia magnitudinibus mobilibus de caducis, quae nobis sunt notiores, di mitim ut ad illius lubstantiam percipienda tn.Qus. unque igitur diuersae rationes illi vi sint ut inelle, propter di oessa, collationes ab intellectu nostro factas, insunt.no
quatenus una quaedam substantia est ab omni maloia ieiuncta. Quo pacto igitur primu genus substantiae multitudinem recipiat,quomodo non explicatum est. αν A s T. Ili. Irim Motem τιν rem immensam esse. nori tum ιν sinat . nec' e mutam pol ne
: V M pluribus medis di a tur infinitum. i. IV .
Q tex.s .iatius fuerit ante aria aperire, quo pa-- cio in proposita quaestione infinitum accipia-
ori mus. uno igitur modo dicitur infinitu, quo di impossibile est transire,quia non est aptum natum transiri. Sic autem concedimus virtutem primi motoris inita nitam esse , uti possibile enim est finem habere non sola iecundia tempus,nam supra tempus existit, ted secunda robur, immensa enim est virtus, ut in serius patebiti Alio autem modo infinitum dicitur, quod aptum quid El est transiti, sed ad finem non peruenia, aut quia simpli,icit et con possit, aut disticulter possit, aut tandem quomodocunque impediatur et qxi d genus in i iti inesti tantia tis, lux quanta iunt continua seu discreta, siue pet se siue lecundu accidens, ut albedo infinita quia superi ficies infiti ita Csi igiti ' propric illud dicatur infinitu.
quod pote it linitum ei se, huiuimodi autem sit quantum sue in guitudo,siue multitudo, cuius Padio per se est finitii r
218쪽
snitum vel infinitum. 3. P0 siext. n. ob id asserimus primi motoris virtutem, neque finitam. neque infinitam pios tiὰ dici posse. Huius autem apertiis ina est demon-stiatio Atistotelis. 3.P stext. A. ubi probat primu motorem impar tibilem esse Ze nullam habete magnitudinem t quoniam si finitam haberet potentiam , non nim rei tempore infinito ut mouet: s vero infinitam, esset quoque magnitudo infinita, quae non datur in natura, ut
neque stillam neque infinitam habeat potentiam, im pallibilem esse est necesse,& sne magnitudine . Omnis enim magnitudo finita est vel infinita Hii tamen non obstantibus quidam summi Petipatetici voluetunt,etiam eius quod nullam habet magnitudinem , vi in em esse vel sui tam vel infinitam hane autem distinguentes in intense & extense auctam . scili. cesseeundia robur vel diuturnitatem temporis,inquisit, Primum motorem finiti quidem esse roboris , tu finitae autem petennitatis: hoe quidem quia mouet infinito tempore' illud autem,quia quod mouetur est finitum &velocitas finita ei seu lationis. Putant igitur, s eoelum
esset maius aut stella plures vel maiores, non posse moueti nis tardius, quoniam ut tus tanta est, quanta sumeiat cis molem, quae nune est,mouendam. Nam s posset eadem velocitate maiorem molem circunuoluere, hane minorem tanto velocius nunc moueret, de s in infinii uintenta esset virtus , nullum esset tempus in quo mouet et tunc molem finitam: maior enim virtus iti minori tempore mouet. Finitum igitur robur esse ptimi moto tu pio pter huiusmodi rationes putauer ant.
Med quantum discedant a vetitate iiiiiiiiii Philosophi, demoniliationem superius dictam consuerantibus saei te patere potest. Nam prima non sequet et ut concluso qui insertur, nullam scilicet habere magnitudinem,sed oppositum si enim concedit ut virtutem habete finitam aut infinitam, quantia quoddam erit primsi mouens sue per se sue secunda accidetis sntium enim Ze infinitum sunt per se affectiones quanti . Praeterea impossibile est aliquid sinitum esse secundis robur, mouere autem insitito tempore, ut ipsi supponunt. Demonstratio autem huius est. s. PIN. text. s. ubi uniuei saliter pi batur nullufinitum mouere In tempore insitito in hunc modum Nas accipiatur pars virtutis, hoec partem corporis mouebit in minoti tempore:diuiditur enim motus de tempus secundum diuiscinem mobilis. ε P 'st x.D. Nam partis minor est motus qua lotius minoris autem motus minus est tempus verbi gratia, pars magnitudinis quae mouetur citius absoluit ut a magnitudine quam tangit, tota autem tardius: idcircci infinita magnitudia in infinitum requirit tempus. snita finitum, magna longum, pati a
breue. Finitum ergo et it tempus, in quo pars mouentis partem magnitudinis mouet: aequalitet autem augendo
virtutem de mobile se leo us: virtus quidem finita de mobile finitum auctionis finem habebunt,tempus autenequaquam n finitum enim supponitur,in quo tota virtus totam magnitudinem mouet: ideirco aut omnia s-nita,aut omnia infinita esse oportet, lepus scilicet, ni a gnitudinem & virtutem. Si iespondeant non valete demonstationem de 'rani v tute, ted tantum de ea quae diuturnitatemfgri necit: quas altera si virtus de no eadem quae tantum potest de in tanto tempore mouere: nihilominus adhuc remanet inaequalitas. corpus enim fi nlium est, litus autem de tempus inlinata. Praeterea vati, suisset demonstratio: viitutem enim infinitam duratione dicere, re infinito tepore mouere, idean est, nec e .get demonstratione. Non igitur ostEdit finitum aliquod secundum durationem,movete non posse infinito tem
pote,sed simpliciter quodcunque finitum.
Verum enimticio D admittamus, neque finitam neq; infinitam esse primi mouentis virtutem. ut voluit Ari stotele quo pacto infinitus erit motus si ita aute velim citas & finitum corpus Nam s ins nito tempore mouet, existente initimo motu . virtutem smilitet infinita esse
oportuisset: ratione aute corporis finiri & finiti velocitati, finitam. An ii 5 est necesse indivis bile enim exisse di non quantum similiter se habet ad quan cunque qua titatem seu finitam seu insinitam. ideireo si temput est
infinitum virtus quidem non potest esse finita, nec lanigest necesse ins nitam esse. Similiteis magnitudo est finita,non contingit virtutem esse infinitam: non tamen est necesse sinitam esse. Hae igitur subtilis ima persit ut a-tione Aristoteles inuestigauit primum motorem impat-tibilem esse, di nullam habere magnitudinem. Nam a
lia, hie sinul esse non possunt,mouere se ilicet infinito tempore,& magnitudinem esse idem finitum&infinitu Sed amplius dubita tutis indivisibile est primum naci
uens, non erit proportio inter plura mouentia, ut inter plura mobiliat indivisibile enim nec maius nee minus est: corpora autem quae mouentur differunt magnitudia ne de paruitate,velocitate & tarditate. Differre autem O portere mouentia inter se, ut differunt mobilia Ad vel citates, ostendit Aristoteles.' .ph scap. . omnia enim inter se proportionabilia esse oportet. Nam aliis ab eadem virtute smiliter motietet ut moles maior & minor: Ze eadem moles tardius 5e volocius se autem id quod mo.
uet corpus Lunae, mouere poterit quemcunque orbem.& s tantuin potest motor Lunae, quantum potest in tot primi eoeli indiuisbiles enim cum sint non excedunt se inuicem quemadmodum tanta moles primi coesi velocissime mouetur a suo motore,se corpus lunae,quod imge minus cst,adhue tanto velocius moueret ut a proprio motore: ab aquali enim virtute citius mouetur quod minus est , quam quod maius. Sed cum lixe alio modo habeant, determinate sint corpo tum moles de velo citates,necesse est smilitet virtutes mouentes termina
tax esse: non igitur indivis biles erunt. Disse illima quidem est quaestio, adeo ut eo gere videatur. Na aut incommensurabilia erunt mouentia cum ii quae mouentur,s mouentia impat tibilia sunt: aut si concesserim aspariabilia, t maiores& mitiores snt virtutes, a finita virtute set iii finitus motus,aut infinita virtus erit in corpore sciit .vetum tamen si ea meminet imus, quae
de vilitate & multitudine substantiarum abstractarum dicta sunt a nobis, ellis erit quassionis solutio. cum e
'im v num tantum sit summum expetibile, quod immobile existens mouet, magis& minus expeti contingit,iacmulum maiorem se minorem corporum persectionem, unde collecti ea multitudo mouentium secundum eum
ordinem quem habent corpora inter se: ut quod pei sectissimum est volόeissime moueat ut, tardiui me autem l quod im; et dii simum persectio autem & impe is j esto ex magnitudine 5e paruitate videtur esse.& ex pro. pinquitate ae dictantia. Omnis igit ut differentia ex parte mobilis oritur, non ex parte mouentis. Quatenus et nim mouens unum est di impat tibile, quae ei it differentia diuidens quan uis igitui hoc nullam habeat pro potiionem eum diuisibili & magnitudine,quatenus tamen
secundum mensuram appetitui a quocunque, propor tionem habet cum vno quoque. Proptet hanc autemptoportionem 3e mensuram, quaedam ei lius absoluunt sua itinera, quaedam laidius, quia tantiliti datum est illis de appetentia. Et contra accidit qnam vi quidam dubitarunt i s e tum maius esset, quam nune est,moueri non poste, aut tardius moueri. Nam videmus, quant 1 maiora sunt corpora , tanto etiam velocius Atra: unde luna tat disti me mouetur, quia minimam obtinet mole: primum coelum velocis sine, quia omnium est maximia. Si igitur adhuc maius esset velocius etiam sellet ut, mavigis enim appeteret. & s posset in infinitum et escere, etiam in infinitum crete et et de appetentia re velocitas. nam ex parte mouentis nullus est desectu .
At dicet quiipiam frustra esse in primo mouente hae
potentiam, mouendi scilicet maiorem orbem, quam qui nune est, cam nunquam reducatur ad alium: id e
nim impossibile dicit ut quod nunquam aliter est. Dici
mus hoc quidem repugnate ex natura corporis, non ex natura mouentis: corporis enim moles tanta est,quanta esse potest.& non est possibile corpus esse maius coelo & s igitur in coelo non expetat ut quantum ipsum Optimum est expetibile, finita enim est corporis moles , a se tamen expetit ut ut est expetibile. 8e opt)ma vita finit ut sine mensura. Non enim definit natura boni ubi de-
219쪽
snit natura ecirporis: ubi autem desinit natura ccirpo-tis: motus etia desinit: non igitur pollibile est velociorem esse motu,qua qui primi coeli. Secundu hanc ergo
mensui in appetentiae corpo u velocitates sunt finite quatenus autem primu moves tiramensum est. non quia
quantum quod di infiniis, sed quia impactibileti sue
magnitudine , eatenus recipitur motus sire mensura. Ihuiusmodi autem est secundu tempus infinitum. fini-lturn enim unum quod alie mensurabile est. Neque din intentia ulla est penes id : similitet enim d aeternitate io habet Luna. ut Sol, & eaeteta Astra: unus enim est o- imnium moror. Quoniam autem corpus finitum non lpoterat recipere anotum infinitum . ideirco figura illi tributa est circulatis. secundi, qua fit motus e circuli enim nullus est finis neque principium t re exemptum in a contrarietate,ut ingenitum esset Ze incorruptibile. Colligimus autem ex dictis, dupliceari esse vitii rem lmouentem eri estia eor potat unam quide in ipsus mo-luentis immobilis alteram autem ipsuis corporis moti: quemadmodum de in aliis omnibu1 est necesse. Duplex eni in potentia : altera agendi altera patiendi. s. Me. ιaphaext.t'. comburit enim ignis quod combussibile est incombussibile autem nequaquam. Avirtute igitur a gente in caelo, quatenus immensa est ge impartibilis. motus aeternus prouenit e cui in corpore te spondet vilius iecipiendi motum infinitum, noti quidem quan-litas institia, sed figura fine eatens se principio, quae
cireularis est. Ab eodem ve id agente quatenus secunda mensuram appetentiae 2: quantitatis corporis motu, distribuitur oecipitur determinatus motus secundu velocitatem de tarditatem. Viitus igitur pastiua , id
est appetentia, quae natura est tanta existen, quanta esscorporis moles, virtutem agentem secundu se immensam quodammodo mensurate immensa autem virtus
agens, finitum corpus quas infinitum facit secvadum
V M ptimus motor immobilis existens tan quam appetibile quoddast. n oueat caelum t api et itu, autem sequatur aut sensum aut intellectum .Han. rex. necesse est intellecta esse summum bonum, sensus enim non est telum sepa.
ratarum. sed intelligetitia solii idei reo di ctum
taph trae. 36. prima eadem esse appetibilia de intelligibi lia & intellectionem principium esse appetentiae. Quoniam velli intellectus quidam speeulatiuus dicitur,quidam activus alius quoque factivus , qua sue distingua
tut i contemplativi enim finis vetitas, caeterorum au. tem actio seu opus . testatur quidem Aristoteles. io. Ε- nuxap. R deorum operationem contemplativam tanta est e . non autem aditu mi neque saei tuam. Quae sententia maximam patit ut controuersiam. Nam
si substantia separata ideo mouet, quia amatur de des. εο
derat ut id Metap. tex. x . amatur autem quia intelligitur ut bonum: activa intelligentia videretur esse hoe enim differt bonum a vero. 3. aran t x.3 boni enim intellectio appetitum gignit de motum, quod spectat ad a.
ctionem : veritatis autem contemplatio quiescit in uenta veritate. Explicauit autem hoc Aristotele, mani secte. c. filluc. cap. 1. ubi inquit, cogitationem ipsam iiihil mouete . sed eam quae causa alicuius est A: aei tuam, D .d ais rex 's duo enim mouentia, intelleolus qui propter aliquid ratiocinatur, qui practicu, est : de appeti tu . Et .de ua.tex. q. v bi mouens distinguit in immobile
Ed id quod movettit, immobile enim ' inquit) esse a.
Libile bonum, altetum autem a poetit tuum. Si igitur ab intelligentia aliqua mouetur calum, necessarium videt ut hane esse activam. non autem contemplatitia:
non enim contemptauuaact:onis , tuus gratia est, sed
veritatis soldm. Praeterea si meditante motu inventus est primus motor. a. P .& quicunque illi attribuunturi hoc modo ut aestuus tantsi intellectus a nobis cognosci poterit. speculatiuus enim ad motum nihil videtur
prodesse. 3. de au. t x. s. quod sconcesserimus activum esse, alia sequemur absurda di maiora.
Nam primam continget et aliter se habere posse id
quod omnino immobile Ze aeternum est: agibile enim bonum est quod aliter habete potest. M.tex. i. Protet ea non esset separabilis a materia primus motor, bo. num enim uniuscuiu que finis est ad quem tendit und- quodque: haec autem forma est materialis, aut ubi, aut qua ratum, aut aliquod aliorum praedicamentorum: finis enim mutationis cuiusque aut motus id his est. e parata autem substantia non potest esse alicuius 'iniationi, finis habe et enim materiam, εe opposita illi talei priuatio : at primo principio nihil est contrarium. u. M.t ph. rex sc. omnia enim contraria materiam habent. bonum igitur Ze malum, quae motiua sunt per concupiscentiam de odium . inseparabilia sunt a materia. Diceret quispia intellectione abstrahi a m ria surcunque in in Meria sunt: hoc modo autem principium esse primu motorem, quatenus intellectus es diti paratus a materia. At hoc esset idaeas principia retum ponere: idia enim aliqua
motus caelum mouebit . quemadmodum sanita, in mente altiscis sanitatem esicit in aegroto. Hune autem modum generationis non esse in natura , inseritis commodius Ostendemus.
n intellectus activus&factivus principia sunt e
rum quae fiunt ab homine quatenus artem habet de pti dentiam 3 quotum omnium principium est exii a Qquod mouetur: in iis autem quae sunt i natura , principium est intra. Idcirco nulla intelligentia activa si uices tua te quirit ut admotus naturales perficiendos. appetitus enim naturalis siue impetus inti huiuimodi intes
lectum sequitur : sed sufficit speculatiuu esse quendam intellectili separatum , qui non huius qua dem giatii intelligat non enim esset ultimus finis, cani ad opus aliud diligeretur sed sui quidem gratia intelligente, insta perfectione per silente, reliquis substantiis ab ipso pendentibus, ex neces state appetitus ille inuas ei
tur, quae natura dicitur uniuscuiusque,4 quo omnis in tus naturalis perficitur. . Hoc autem modo soluitur quoque dubitat o quorundam, qui putauerunt duas intelligentia, linguli, obi. bus eael est ibus aselibendas esse: quoniam si primus mi tot tanquam appetibile quoddam de amatum mouet corpora coelestia. appetere autem & amare line non possunt, nis intelligant ipsum bonum: aliam igitur ii telligentiam si sulis inesse oporteat coniunctam orbi, re quam orbis separatam alteram intelligat, cui assini lati eupiat. Non enim est necesse omnem appetitum imi equi intelligentiam activam , ut in hominibus coniti sit e solus enim inter ea quae natura constant intelligit,ae vivit arte de prudentia. Crede te autem idem ei se de
secundum idem id quod mouetur, de quod appetit, &quod intelligit,non nisi saluum est: non enim secundueandem partem haec sunt et . min animalibus. Motu se nim se eundum neruos re arti allos perscitur: appetitus autem in corde aut proportionali coi. asti rui tu, autem se itiendi in propriis organis. lentis autem virtus sep
tata est. Similiter dicendum de cretor cum enim in eo tria snt id quod mouetur corpus: mouens intelligentia de tetri u quo mouetur . appetitus: unum quide aliquod est,quod mouetur,quod appetit, se quod intelligit, non
tamen secundum easdem partes ant potentias die eundu .igit ut corporis naturam motus inest, Me enum primo mouet ut eicient iam intelligentiam intelligit hce enim propria est intellectus operatio non cia. An unicans cumeor pote, secundum autem coniunctum appetit: amare
enim. de odisse,& desderare affectiones sunt coi ncti
ex an ma re corpore. i.de o. rex. 4.O 6η. ii aute aliqua est
animae operatio propria, intellectio est sola , maxima
Non ergo est necesse ad appetitum re motum caelo impattiadum, alium quatere antellectum coniunctum,
220쪽
nualis est at tuus. Sumeiens enim est speculatiuus ille: a iis ii inplex se pet sectissimus non alicuius gratia existens, sed is scin et finis omnium, unde habent extera deesse de vivere. Nam praesente actu, materia actu fit quan tum apta nata est : indivisibilis nanque secundum se, ratione materiae diuiditur. Differentia ieitur est inter ea quae fiunt ab intellectu activo,de quae ab huiusmodi speculativo oriuntur. Aci tuus enim seu factivus intellectus non indit appetitum seu inclinationem in patiente, sed in agente ibi im : idcirco principium est motus in altero vel pro ut alterum est , de agit introducendo, non e ducendo de potentia materiae, veluti artificialia omnia se habent. Speculavitus autem intellectus substatia exi- seris per se, non alterius gratia appetibilis , ea quae apta nati sun petere perficit, non agendo quippiani, aut 4 croducendo in materia aliquid, hoc enim laborio- cm esset sed per sui praesentiam educendo ex potentia materiae formam, ad quam apta nata est. Principium i. sit ut motus horum in patiente solum, no in agente est, quae natura dicitur uniuscuiusque. virum autem omnis
intellectus speculatiuus hoc modo perficere possit, alia quaestio est, alias examinanda.
. V . a i solet de Caelo, e ut potius permotui quini per immobilitatem bonum ipsum con sequatur ab intelligentia Videretur enim quies portu appetenda quam motus: si ipsum
appetibile omni motu caret. Pixte ea csi omnis motu,
in aliunde aliquo tendat, institutus autem fit propter fine ad quem tendit, ut in generatione substantia, in augme-tatione quantitas in alteratione qualitas, in motu locali ipsum Vbi : caeli eliculatio frustra videtur instituta, cium eius non sit aliquis terminus ad quem tendat. habitibus
enim praesentibus cesssat motus. circulatio autem, tanquam fine carens,infinito tempore agitur .prioris igitur conditionis videtur esse caelum quam grauia S leuia.
haec enim loca habent in quibus quiescant post motum
exlum autem sine ulla quiete semper agitatum finem no habet propter quem motus omnis videtur institutus. An caelum hoc modo agendo, maxime primum illum intelligentiae actum imitatur' Cam enim ab actu sim .plicissi mo coeli actu, cum potentia mixti pendeant secundum multos Persectionis gradus, ut ostensum est a. cceli autem materia longe pereectior existat. quamc iae generabilium de corruptibilium: merito & actum pertastiorem consequi par est. AEqualem autem persectionem habere ipsi intelligentiae impossibile est. ni ixta enim habet aliquam potentiam scilicet ad ubi : idcirco per huiusmodi motum tuam pei sectionem cosequitui At vero quae persectio est ipsa circulatio' de quae imi alio est intelligentiae An quemadmodum diuina intellidentia receptio quxdam t sui ipsius, non alterius:
idem enim est quod in elligis, de quod intelligitur : se
teste corru se . . an euoluitur, non in alienum
transit locum uatenus igitur in eodem semper manent imitatur intelligentix immobilitatem: quatenus autem continua motione ab eodem in idem transiit ide
enim est circuli principium, mediuin , de finis maxime assimilat ut intellectioni quae est sit ipsius. At humanusin.ellectus de quicunque discursinus est,aut qui non sui ipsius sed alterius est , motui secto magis assimilatur: principium enim distinguitur a fine,ut proposciones a
conclusione. i. dea-: . 3. Alesico caeli circulatio non aliquem huiusmodi intellectum sequitur veluti piacticum aut .scui suum: sed speculatiuum solium , qui sui ipsus est. Quoniam veto iubi antra intelligentiae inexpers est,& nullam habet magnitudinem caelum autem ob naturam corpoream partes habet: nulla alia ratione huiusmodi naturam imitari potuit, quam velocis umoplitium disti sit. Quod enim intelligentia per immo- i' 'atem consequit ut, ut stilicet ubique praesens sit nacum in loco esse haud apta nata sit, nee in partes diuidi, si e loci mutatione & absque ulla sui diuitione in omnes mundi partes veluti Asa est id natura coit o.
ris per motum circula tem quantum ρotest adipiscitur: potest autem in tempore di successui secadum omnes patres ubique esse,simul autem non potes: repugnat enim naturae corporis simul in eo se in plura esle. Idcirco quemadmodum fidibus rei cui iis accidit, vi in eodem tempore videantur esse in duobus loci, pro pter insensibilem temporis patuitatem, unde apparent duae:s caeli partes cum smul in omnibus locis isse non postint,saltem cuilia agitatissmo nituntur id consequi. Maxime autem hoc consequitur extrema sphaera : haec enim velocissime mouetur & quia moles corporis maxima, Et quia propinquissima intelligentiae Re quae autem vi mas nitudine Ze patuitate differunt, sc di citiaculationis velocitate. Quas s caeli spharae augetemur in infinitum, infinita quoque esset velocitas: adeo ut in nulla parte temporis tota circulatio perageretur. Quod igitur corpori infinito accideret, nunc accidit intellige tiae : veluti enim circulatio quaedam est omnem imples ambitum sed supra te in pus. qua enim corpus est isti tu, finita quoque velocitas est D tempus. Quoniam autem infinitum circulate corpus dati impossibile est : hoc e nim dato & in non tempore moro ob infinitam veloci tatem , ubi una pals infiniti esset, simul essent & omnes aliae necesse suit in diuisibile esse primuim motiens, non corpus positione enim differunt palles corporis re magnitudinis cuiusque. Hoc igitur modo erit eitcusatio consecutio quaedam
est intelligentiae . deficit autem 'iuia intelligentia quidein nullo tempore ambitum pellicit, ideo simul ubique
est quas lumen extum autetra an determinato tempore, hoc enim habet magnitud nem determinatam: illa autem assimilat ut insulto corpori in si ita velocitate moto. at hvitis modi motus immobilitas potius videtur.
semper enim smiliter se habet, non tamen sic ut quiescens aliquid aut dormiens: haec enim priuationem s. gnifieant: sed in actione pei se uetans continue,quae intellectio appellatur. Huiusmodi autem motum videt ut Plato significasse, cum animam definiens dixit ese substantiam a se motam: operatione in enim intellectus signiseauit, quam vocavit circulationem Diops e tamen motus non est in diuisibilium ed corpori , ideo iutempore omnis motus apud Aristotelem. Patet igitur cur caelum no in quiete pei sectionem habet, sed in motu intelligentiae enim operatio non qua es est, sed motus quidam, ut paruit, proportione respondens motui circulari qui in corpore st. item cur veloci stimus st .ltimi coeli motus: ut enim illud corpus maximi: accedit ad intelligentiam , sic eius velocissimus motus ina, ime accedit ad intelligentiae immobilitatem. Nam quemadmodum in iis quae apud nos aliquando velocissimὰ io tantur insensibile conuersioni, tempus immobilitatem quandam lepraesentat, se caelum per conuersonem bis uis limo tempore completam imitatur eam qu ε sine ullo tempore si in intelligentia. Quod autem caeterorum mot num aliqui, si stiis, ἱti quem tendunt, quo pGesente cessat motus, caelestis autem eieculationis nulla fit cellatior non ob id sequituri iustia in caelo ine se huiusmodi motum, cam eius nul-lti, sit suis. Nam in contrariis de m iis quorum sunt ex
trema,motus extremorum gratia est institutus. est enim
motus amas impersemis,persectio autem in fine est. In
eitculo autem cum nulla si contrat ictas, nec extremum . ei te uiatis lationis nullus est finis, sed ipsemet sani, elidi persectio est enim quasi vita ε.Ph rex. i. au modo igitur intelligentia immobilis existens ccclum