장음표시 사용
281쪽
aqua id pris staret: at seruor ingens non per aquae insper sonem tit, sed solam anatu aetis cui ulcunque. Requi- tittit igitur aeris substantia ad ignis tum conseruatio
Amplius , concedere videtur Arist teles spuitus in- messum in Cor. Nam dari aa es sis stirittim cor ipsum subne mam essum/u , M
faciunt, prim li, quod pisces videmus no in aere nec petaetem suam conseruare caliditatem, aqua enim trahunt,
cam pulmone careant. Deinde,cam te spiratio sit insunilationi sui ilis,debet et caliditatem cordis augere, non sua frigiditate temperare, ignis enim perflatus magis ardet. Respondet Galenus pisces quatiuis in aqua degant,
ex aqua tamen per branchias ita hete aetem in ea eos,
tentum,quantus su Getat ad spiritus nutritionem: quam sententiam multis rationibus explodit Aristoteles ta lib.
dae Eeq. cap. i aduersus Anaxagoram de Diogenem. . Dicimus igitur ideo aetem necessatium esse ad externum ignem eonseruandum, non quia testisetet, nec
quia st ianis nutrimentum, sed ob aliam caulam. Cum enim ignis sit continua permutatio humidi in sccum. i.
ateras cap. r. perseuerat enim semper fiens At fluens se ut fluuius, quan uis propter velocitatem minime appareat . insua at o sina. p. i. impedito fluxu impeditur generatio,haec autem est eius extinctio per marcotem facta,
qui suis alio dicitur. Impeditur autem huiusmodi qu-xus circumposito corpore crasso, ut aqua aut etiam aere crassiori numidiorique, ut aliquando in subterraneissoveis aecidit in quibus lucernae fiamma contineri nequit: celer tot enim est ignis trasmutatio quam ess uxus,
propter ambientis clauitiem. Contra autem vento perflante extinguit ut flamma, quia citius elauit quam nouus igni generetur, diuellatur enim continuitas effvxus ex celeti motu ambienti, in flamma, non autem in carbone:accenditur enim ni a.
sis eat bo ex astatu , quia ob corpori, soliditatem non permittitur ab eo motu diuelli sed potius ablatis exti mentis stipantibus ut cinere,adiuuatur em uxus. Exemplum sumi lieet ex clibanis,na paruo telicto ostiolo ma. gnus ignis ardere nequit, non enim suffieit ad emulum ignis magni: quanto autem patentior in locus,eo libritius exardet. Simile quid carbonibus aceidit. eum enim eras a in eo igne gignantur excie menta. prohibetur ab illis effluxus, nisi aula tu eontinuo detrahantur. Hac igi. t ut est necessitas, propiet quam nullus ignis ardete potest nisi in aere. At animalibus non proptet hanc necesstatem data est respiratio. Oportuit enim ignem animalium ei fluere
per arterias,ut Opeta naturae expleret, scilicet nutritio. nem uniuersi corporis, auginentationem,sensum di motum quae minime effecisset, si eius ignis emulus pateret per loeum respirationis. Concludit igit ut optime natura aetheream iaculam in cordis ventriculis, denso circum. polito corpore, cui ad essi uxum parauit canales duplici
tunica optime munitos,ne prius emaret, quam naturae opera, quotum gratia data est,periecisset. Quoniam au. tem animalium robur in mediocri quadam partium te. sone consistit, s quidem extrema vasotum oscula ampliora suissent, liberius quidem ignis essi vetet, sed va. si laxa nimis forent, ut contingit iis qui in balneo calido diutius morantes resoluuntur : Si vero angustiora essent, tenso quidem vasorum fieret, sed suffoeatio. nis peticulum immineret . cum non susicerent meatus ad igni, eQuium': ut sussciens maneret vasorum tenso , ignis autem interini non sui caretur, temedium mollia est natura , modica iei uentis sanguinis restige ratione iuxta principaum. quemadmodum ia faciunt,qui ollaeseruentis tumorem cohibent in tussiando . modi ca enim hac testigeratione non impeditur coctio, sed solum intumescentis humoris nimius iactu, Hoc igitur esse iunt animalia pulmonem habentia aeri, sigidi inspiratione r ealidi autem expilatione. Pisces autem blanchias haben .es per aquae frigidi at tractione in de eiusdem calefactῆ tedditionem. Sic enimis vis multus conteruatur ad corporis te Onem deto.
bur,neque ob osculorum exiguitatem sui eatur , quia ob huiusmodi sanguinis testigerationem cirea principium non permittitur fetuere plus quam oportet. Indicant autem id quae apparent in suis catis: tenduntur
enim maximὰ eorum venae, At in tu me se it facies, A ocu
li prominent vehementer , quasi feruore aucto cb impeditam principia refrigerationem oscula non sussiciat ad eiu uxum. Vnde tenso oritur de suffocatio, di marcor vi satius. Idem aliquando in febribus contingite eum enim non sussciat tespiratio ad ignis geniti quantitatem : quatiuis sequens fiat de magna, in iis qui sanguine adundant tentio fit tot)us corporis de plenitudo
misso igitur sanguinis in illis a suffocatione smul de totione liberat.
Quod autem non resigeretur ignis eoidi ex respiratione,sed ibi uin sanguis fetuens,patram enim cordis pullatio variatur ea impedita respiratione. debet et
autem augeti s respitatio ipsum cot testigeraret. minui autem editi frigidiotis aetis si inspiratio. at ne uitum
videtur. Praeterea experimento alio patet, cor non Ggere restigetatione. Nam s scisso petiealdio cot nud ueris exteris partibus istas, , in aere sigido aut sisti. da aspersa, citissime interit, calido autem loco diutius
conteruatur. Quod optima ratione euenit: nam cor qua
si igni ius esse vult, , t eoctionem sanguinis de spiritus generationem continuam e siciat: ideo refrigerantia laedunt conseruatur enim unumquodque a simili Scorrumpitur a contrario. Maximo i itur ingenio natura Lablieata est pulmones iupedestribus, de branchias in aquatilibus, ut sanguinis fetu orem moderat et ut illaeso corde. Nam cordi ad tutelam peticardium membranam clicunduxit tanquam eius capsulam: set uentem aurem in eo sanguinein ad pulmones aut blanchias derivans iterumque eoidi restituetis, interim in transtu ex aeris rigidi aut aquae contam testigetationem molita est. idcirco Pulmo per venam artet iis similem ex dextro eordis venti iculo seruidum hauriens sanguinem,eumque per a aastomo sim arteriae venali reddens , quae in siniurii cordis ventriculum tenditi transmisso interim acie λ-gido per aspera arteriae canales,qui iuxta ait etiam vetialem protenduntur, non tamen osculis communicantes,
ut putauit Galenus, solo tactu tem petat. Huae sanaui nis calculationi ex dextro eos dis ventriculo per pulm nes in sinistrum eiusdem ventriculum optime respondri ea quae ex dissectione apparent. Nam duo sunt vasa in dearrum ventriculum desinetia,duo etiam in s nistrum.
Duo tum autem unum inito mittit tantam , altetum e.
ducit, membranis eo ingenio constitutis. vas igitur init omittens vena est magna quidem in dextro, quae Ca ua appellat ut: parua autem in sinistro ex pulmone introducens , cuius unica est tunica ut caeterarum vena rum . vas autem educens arteria est magna quidem intinistro, quae ADtta appellatur,parua autem in dextro,
ad pulmones derivans, cuius similitet duae sunt tunicae
Putauerunt autem medici usum hunc non videntes. commutata suisse vasa in pulmone,ut arteria quidem si malis ei et venae, vena autem similis attetiae appellantes venas vasa omnia quae in dextrum ventriculum desiisit. alterias aut Equae in snistrum: figmenta multa de absut ditates excogitantes ut viam inuenit A. Pulsat letitur in
pulmone vas dextri vetticuit,hoc enim ἡ corde iecipit ut Arteria magna de s militer fabricat si est eius eorpus. Vas autem siti uti ventriculi non pulsat,quia initoducit
tantua ,se eius eorpus smile est reliquis venis..pactum est autem ut huius ostia membranae duae tantilm essent, non tres, quia ex motu conitario non adeo imminebat perieulum imo iuuati aliquando poterat, motu facio ad locum testigerationis. Et metito huic vas protenduntura ipera arietia canales non alteii educenti: nutili uinplicius existens ex vilica eaque tenui tunica constia tutum testigerari fac uius poterat: praeterea pulsationi alie ius vatis imi dimento fuisset aspera arteriae dilata tio de constrae io,si iuxta essent posita. Pulc lite igit ut condita sunt omnia.Cam. n. seruere mponeret in corde sanguine, ut fieret alimeti persectior
282쪽
ptimc auidem in dextro venit culo, in quo erassior adhuc continet ut sanguis, deinde autem in sinistro, bi siticetior iam sanguis e stipartim per medium septum, pat-timpet medios pulmones testigerationis gratia ex is extio in sinistrum transmittitur. Interim autem pulmo a. bunde nutriri potest. totum autem eum sanguinem absumere,quem recipit, egreditur fines rationis . non enim rata est et e ius subitantia de leuis,ut videtur, si tantam alimenti vim in sui naturam conuerteret. Indicauit aute Aristoteles sanguinem pulmonis caeteris partibus diliti
datum es , quia loci. cordi palmoηιι hiso octissimi in vinere . Hi M. Ostendimus enim cerebrum rei rige- racionis gratia datum esse,non ut illas partes te rigeraret, sed sanguinem ex illis egi ediente temper aret, ut sen'sibus mi et u ire polet. Ob hanc vero causam fit ae iis inspicacio per liares iuxta cerebrum desilientes, non tauolsactas gratia, sed etiam ut venae per collum alcende. ites ad cerebi uin usque , refrigerentur, protenduntur enim iuxta asperam arietiam venae cerebrum pG
''Ad dubitationes lutem Deilis est responso Ignis e
nim externus eam sit excessus calidi velocissimam etiahabet genetationem,idcirco Se essi uxum velocissimum: ob id iion nisi in aperto aete ardere potest , omnia enimalia corpora propter crassitiem fluxum impediunt , di suis eant. At igni, animalis cum sit mitior, de in humidio i mitelia in humoribus ipsis vi uete potest , tardiorent in est eius generatio quam fiammae ideo sensibile est tempi, inter unius Sc alietius generationem, in quo pulsas contractio est manifesta: non impeditur igitur eis ius e filuxus, quanuis aeti non sit expolitus. In respiratione igitur non inςteda subitantiam aeris in cor ex dictis est mami sestu . .
Ad loeum Aristotelesi de Mn cap. ις dicimus aliquem ingressum dati in Cot per tenuistima asperae artese oscula eum osculis venae sinistri cordis ventriculi communicantia , ut notauit Galenus ovi in conatu magno retentio spiritus vires adderet tensis hoc modo vasis, alias non opus esse eius compressitonis, ii ne qua nori da. t ut spiritui ingressus in Cor. Moueri autein pulmonem a calore eo citis dilatante de venas tendente, unde sequitur aeris inspiratio, Se desidere rei riseratas iisdem in expiratione . non autem principium motus esse a Thorace motu voluntatio dilatante se Sc constringente , ut placuit Galeno .signum est: nam Thorace aperto viventis animalis ut aer in cauitatem thoracis inglediatur, non debere pulmo attollere se : vult enim ratione vacui id fieri mouet ut tamen pulmo inspiratione de expiratiotiefaciens. Principi u igitur non li a Tho iace, sed a cordis caliditate . quanqua hunc motu iuuare nobis liceat motu
- Ε τ et v κ id Aristoteles. a.de Part. Anim cis .io. ubi inquit, ἐκ: reae nictera exungia da' fa propria eii,sed citidam ex - . si quae Ρη Nu prouemur delegata e l. sit, rapa GDexauuti earum et e sanaraem habens sentire poteu. nequilas c. Raetio autem eius est, quia anima sentiens
uti: est actu di unius partis i. ripait Anio cap. Nam quomodo iudicaremus differentiam inter plute, sensus oportet enim unum esse quod iudicat , de Asa ae. 148.3e de sos cap. limo. Si igitur haec pars in tium quo-Que salisthinis est, inseparabile enim est sensuiu si a vege. talis o ut alibi est ostensum: sensus primo metit ei quod pti md particeps est sanguinis, quale cor esse probatum est. 3e reliquae igitur partes sine sanguine minime sutiet. Sed quoniam hete sententia multas patitur difficulta
pi aecipue apud med cos asserent ex vim sentiendi si tam esse in nei uis de cerebro quae Aristoteles carete sensit, omnino testatur,quia sunt exanguia, non ab re suetit
oppostas rationes pensitare. Quod ig tur nerui sentiat,
indieant vulnera neruis ac neruosis partibus in ilicta. maiores enim crueiatus exhibent,quam in alia quacunque parte. idem probant d stentiones neruorum, quas maximus comitat ut dolor. Plaeterea deligato netuo aliquo aut absciso, statim aufertur sensus eius partis inquam ille interitur. Si igitur ubi plures sunt nerui, sensus fit exquisitior, Se iis ablatis aut intercepti, , aufertur sentiis, vim sentiendi stam in iis esse dicendum est. Quod autem in e erebio st princeps setiliendi sucultas,colligitur ex celebri laesonibus. Eius enim vulti et a magna sensum & motum auferunt uniueis corporis. De litia quoque de cateiae animi sentientis atque Phantas ae deprauationes affecto cerebro contingunt. lndicant idem sanationes, nam temediis capiti adhibitis sanantur. quorum nulla essent, nis in cerebio esset prima sentiendi saeuitas inde caeteris partibus per nerum communicata. Praeterea videtur Aristoteles ignotasseptimum instrumentum sentiendi, cum de gustu & ta eius clibat in lilio de s isti e . i. eo tum sens otium esse iuxta cor,in loco sei licet e .lidissimo opposto ips cerebro,iuxta quod caeteri tensus podiant ui .de ,. de Pa t. An. cap. i ubi inquit, Tauredi O tu i dista is, ex corde aperie de n-rit e laevi ex rei uti mea se t/κει, iὰ ea o aestis e re iuria duo ad egi Martis O ι sua maximi in isti positi aut, propte se ο noxam naturam: O i sis o niuem in capite est, a d tu vero Oel ami piscium κρη desti is capite esse clara non pient meu tas ad que, o tame a uuae t O o fuerant. Ex his igitur videtur Aristoteles minime nouisse netuos ex celebro descendentes, se ad linguam perreptantes, & tandem ad totius corporas paries sentia praedicas, quibus interceptis sensus intercipia tui: non debet et enim id contingere in gustu & iaciu , clim eorum sensoria ex corde pendere dicat. Amplius, i sanguinis calidioris agitatio osseium sentiendi intercipit,vt idem te
statur i is ara an .cap.io. niale tactus de gustus iuxta lo. eum calidis imum ponuntur,pracipue in homine, cui dati sunt illi duo sensus exquisitissim t. de A tex. 94. 3 in Ib de se hue . . Tanth autem minus cor poterat esseptimum instrumentum sensus in homine praesertim qui locu cordis habet calidis sinu iri,1. δε pdu.Aai cap. ν. CUna probat idem, quod '. Phy. rex. i. testatur: ideo puel os
non polle quid addicere & iudieare sensbus, perinde ac seniores,quia multa periurbatio circa ipso, fit de motus Melius igitur videt ut vim sentiendi , de reliquas m dicatorias saeuitates in loco tempe latiori ponere: c ius modi cerebium videtur esse. Ad haec ratio probans in corde sensum esse, quia idξ debeat esse principium sanguinis 3e lenius, non videtur necessaria. Si enim diu ei satum potetiatum diuelsa sunt insitu monta,ut oculus ipsus visus,de ambulationis pedes : impossibile est .nicum esse omnium potentiarum insitumentum. Quanuis ergo concedat ut cor ptinet pia esse omnium potentiatum, non tamen ipsum et it omniuinstrumentum : non enim se ipso agete omnia potest. hoc autem existente poterat instrumentum sensu, tum commune proprium uniuscuiusq; alterum a corde esse. Quod praeterea insertur partes exangues non sentire, quia piimum sensitiuum sanguinis est principium, sitii litet non videt ut necessarium e nam idem oporteret sequi circa potentiam nutritiuam. Si enim quod primum nutritur tanguineum est, deberent quoque t liquae partes omnes , quae nutriuntur , sanguinea esse: multae sunt tamen exangues,quae nutriuntur ut ossa,netui. Sic ig tui circa sensum nihil obstabit quin exangues etiam sentiant,cam nuttiantur. HY igitui sunt dubitationes praecipuae, quae circa haesententiam contingunt. Animaduertere autem oportet sensum duplici genere partium egere. a. de paret anem. cap. s,mmo. Cum enim sensus fiat patiente particula ab e
letiori sensbili, necesse suit pio teceptione singulo tum generum sensibilium corpus ab quoia si lex esse, quod eiusdem genetis esset cum sentibilibus haec enim solum pati uiri ut inuicem, cum alte tum pol Entla alterum actu suetit Oportuit is it ut perspicuum aliquod colpus
esse, quod assiceretur a coloribus, & potentia calidum, a. i.
283쪽
sisidum, humidum, & securn At reliqua huiusmodi,
quod tactiles qualitates reciperet,& de reliquis eodem modo. Ob hane vero causam sensus unusquisque coiit iragit per partes similares, affectione, enim sensibiles o. hin et smilarium sunt corporum. Alterum vero genus partium datum est sensibus , ut speetes sens bilium sine materia reciperentum lixe enim est propita sensus operatio. i. de Aa textilis. Nam inani mala omnia quae eiusdem genetis fuerint, patiuntur a se, is bilibus, quia eorum corpus malet a fit ea tum assectionum: nec minus pupilla oculi perspicua exissens st matelia iiiiii in s de colorum quam aqua externa, aut aliud quodc sique peispicuum. Species autem e lorum non colores, di species reliquarum qualitatum setisbi lium non ipsas qualitates, no videtur posse recipere nisvit tu organica, quae anima est. Actiones igitur senseu, id est peieeptiones sensbilium sine materia, pel partes instrumentales persciuntur. Quae cum hoc modo ha heant, videndum est quo pacto Cor conatisatur ab Atiastotele primam vim se. tiendi habere, ut tum tanquam smilate quoddam an tanquam organicum. Videtur autem loco citato cor utroque modo ponere, quia inquit eius substantiam sinpi cem esse,ut omnia genera sensi. b lium positi recipere ratiotie aurem sua fgura organi cum esse, ut mouete & agere possit. At quomodo perspicuam dicemus substantiam eordis,ut patiatur a coloribus)aut aeream vi a sono Piate. rea suilla videretur natura instrumeta patriculatia plosingulis sensibus recipiendis condidisse, si omnia haec existerent in uno corde. Eadem disiculta, coi insit circa sensoria particularia, eam enim ea velit Aristoteles esse sanguinea , quia cor huiusinodi est: si quid i partes smitates intellexit, naumor chi, festinus oculi sanguineus et it de aer in aure implatatu, at no vidctur Na ea ae latione & ossa , de cartilagine; Z nerui,& medulle& alia huiusmodi sanguinea dici pollent, cum nutriantur omnia sanguine. At haec no appellat Aristoteles sanguinolenta, sed ea ratum qui sanguini similem naturam adepta sunt, ut viseera 3e cato. r. de I m. ni cap. LPra terea nulla necessitas est partes stinuares , in quibus fit receptio sensibilium eum materia, sanguineas ei sernam A: inanimata idem patiuntur. Rel: nquitur igitur partes instrumentale, sensuum sanguineas esse oportele, ut roci pete possint specie, sine materia. Eadem autem ratio erit S de corde: ut stitieet stptimum instrumentum sensus quatenus dis,imilate est, non quatenus sinitate. Quomodo igitur voluit Aristo teles ipsum smilare esse oportere, ut si capax omnium sens bilium3 vitum hoe dictum est propter tactu degu. stum; Hotum enim instrumenta pii ma non sunt, neque caro neque lingua, vi est pupilla ipsus visus,sed aliquid
dij sunt, ut s oculo totus aer esset citcumpositus ex quo
constaret oculi natura. a.d Pa r. m. p. 8. O - .de - .
Ihaecas. primum autem horum sensuum insitumentum esse cor, cui elicum posta caro est vice me dij, fgnifica uit Aristoteles. i. d. parit. p. ita cum inquit: ngendi& gustandi sensum excorde manifeste depende te: & d Mase .i. ubi inquit, iuria cor esse sens otium pustus& tactias .persen tium intelligens non primum, sed pi imo colui ut d est medium : oportet enim me dium esse iuxta primum organum cuius est medium, ut diaphanum iuxta oculum. Praeterea di ration et Cum enim sapor nutriti uiassectio quidam si quatenus nultitiuum est : de s scap. . si eoi est id quod primo nutritur, ipsum quoque alimenti affectiones prunum percipere dicendum est: ob id sorte in pluribus animalibus cor ad laeuam partem in .clinat, qua meatus cibi ex ore in ventriculum tendit ut melius ciborum qualitates perciperet & in Piscibus statim iuxta linguam stum est ob eadem causam. De la ctu autem eadem ratio: nutritur enim humido de sic eo S. calido de hae i. o. a.de Amiso. 1 Sideo Ee tactus appes latur alimenti sensus: sapor autem vi alimenti oblecta.
mentum. Quas sensus calidi frigidi, humidi de fidei sui plicitet quidem tactua st: quatenus aute nutritiua sunt,
Questionum Peripateticarum 1 na
gustus, qualis omnibus animalibus inest gratia et .mienti. an malia i nisi, in ea q in exanguia habent eam partem quae sapores sentire potust, . A i P0r oblectamentum
quae nurrunt,tion est necessuius sed ad bene Si igitur Cor instrumentum primum fuerit tactus Argustus, ut oculus ipsius visus: sorte eorum git simili
Aristoteles ipsum primum sensitiuum ideo simplex est o G pax omnium sensibilium non solum igitur receptiuum est tagibilium qualitatum, se ldi reliquarum omnium. I 'raeterea fieri nequ t, sinui
alteretur cum materia caro circhmi sita di cor: non e
in simul calest,id quod propinquum est calefacietis i*quod est procul, sed solum id verum est in illi mi '
quod de in interissensibus contingit: ouamuis enim enus pirias perueniat ad medium quam ζω' emum tamen simul ac peruenerit ad instrumentum quod speclem sine materia suscipere possit, sensum facit degiem, , e)φ h Rς.nque enim sine materia sunt suntd non sum sine generatione & corruptione di si ei '
g uxςst organum internum reci .
species cum materia,cum externum id praestet. Tandem non videtur cor ei se ultimum sensorium t di aliis affectionibus,
iusti odi cor ei se alibi Mn zum graria similaris est, non enim recipere a-
tor est sanguinis, in sanguine autem so iram
continetur Propter hoc re pitu ui est om si'
iniod autem instrum Etum tactus Se gustus sit hiatii Lmodi, significauit Aristoteles. i. risdis
inquit, taurei istum artis proprium inuo is ammatam, lac. Coi pus e
art. Amm. cap. 8. carnem ergo cordis intellexit hω
enim protinus est, cum primo cor oriatur. Pioptiu au tem corporis animalium spiritus est animalis, 1 animas
284쪽
: nil est: sensus enim in eo si per mediam carnem. d hoe modo dieenti sensus fieri videbitur per partes
similares tant sim, non aute pet disimilares. An hoe non
repugnaret sententiae Aristotelis3 quod enim dicebat
x. de Part. ni . p. r. actiones per d;l similatia seli, sol
te non signi seauit sensus sed motus: quod potest colligi ex iis verbis, quae statim subiunxit, cum inquit, sta
contineant i , quod aso loco ea plitatura a nobis est, H η si is, xl me um quod primam primipia est: si te eas, ido sim
qua mo em O Meas est: haec enim verba ad motivam ia cultatem renitin tur & nutritiuam.
Sed tamen nisi oculus talem habetet figuram de par. tium tompo iovem' non posset species colorum tecipere: similiter amis & reliqua sensoria , quan uis secundum partem similatem sentibilia recipiant, siae dis imitaribus tamen sungi suo munere nequeunt. Et sensuum igitur actiones pet dissimilaria administrantur. Quoniam veto exteti sensus inseparabiles sunt a tactu, hie solus dissimilatem partem propriam non habet, ut toto eo ore sentitet qualitates tangibiles: idciteo hu ius itistrumentum proprium est ipsu in commune omnium instrumentum. Ratione autem primi instru menti quodammodo di oculus medium est intrinsecum ad visum faciendum, di nates ad olfactum, atque aures ad uditum , quemadmodum cato ad latium, oe linetua ad gustum. Sed masis cato medium dicitur, quia sormam dissimilarem sensui accommodatam non habet: oculus habet 5e caetera seni otia. Praeterea tot sua carne sentit tangabiles qualitates : visibiles nequaquam sue oculo neque sonos sne aute. Ob haec igitur so tum instrumentum tactus interius est teconditum , cae telorum sensuum senserra exrei tota sunt, Ec quodam modo media : unum enim est primum Omnium sen
solium sanguineam quoque esse oportet eorum naturam, noenim ieeeptio sine materia si sine spiritu qui in sangui
ne et . ideireo humor chrystallinus oculi culti si eaean suis , non est aptus natus speciem coloris recipere, sed colorem tantum, visus ergo non in eo fit, sed in spiritu visuo , qui ex celebri venulis per proprios meatus in interna oeuli partem ttasmittitur: quibus meatibus ab
stis,is. ut aliquando in bello contigisse scribit Alistote
les, de Secutap. i. tenebrae statim Obotiuntur. Quanuis enim in corpore oculi perspicuo recipiatur lume,eo tamen ab se illo leu au ullo ab ea patie quae speciem luminis suscipere nata est, non fit eius visci. idem in extetissensoriis contingit nam sine eo sanguine qui syneertis de probe temperatus suetit, in quo spiritus. huiusnodi continetur, nulli bi fit sensus. His autem hoc modo constitutis Acilἡ solutitur obiecta. Quod igitur medici obiici sit scilicet neruos sentite . quia maxtini dolores ex eorum vulneribus de eon.
uulsonibus contingunt , de quod deligatis aut abscisii, auseitur sensus subiectarum partium: primum quidem smile est ac si quis dentes sentite putet, clam tactu rei algentis dolor in ipsis excitatur: aut si quis tentii tunica indutus ambientem stigiditatem aut quid aliud tangendo sentiat, putetque in tunica vim sentiendi inesse, ut
notat Aristoteles. i. de Ana .rex.tos. Nullum igitur est milum tacto neruo sensum fieri: compatitur entin col. pus eiicuti stans, ut cato in qua aut per quam si tactus. Quod si abscisso magno neruo,aut citcunquaque nuda to a partibus tanguineis, acu pungatur eius medulla, viaioxa non peluemat ad partes vicinas,nullus fiet sensus, qua madmodum laeto celebro aut osse. Maio: es autem dolores concitantur iis vulneratis,
quia sensus iuxta ne tuos exquisitior eli: serunt enim spiriti n ex corde, quo sensus omnis perficitur. ideoque ii deligatis aut alio modo interceptis tollit ut sensus subiectis pactibus ac circunilantibus. Quanuis igitur sine. neruo sensus non fiat, non tamen ne iis sentit, neque
sanguis, sed id quod sanguine tali constat : non e nim unumquodque medrum esse potest tasibilium qua
litatum, sed caro sanguine huiusmodi praedita.
Instabit autem quis, Si spiritus per neruos deserunt ut ad sensus pei sciendos. non erit necesse sanctumeum esse id quod sentit: nerui enim sanguinem non ierunt. Dicimus alio modo neruos ad tactum & gusum facete qua ad visum,auditum,& olfactum. Nam ii sensus, cum propinquiores sint celebro, per neruos proprios ex venalis cerebri sanguinem cum spiritu potiuntur , ut patet in interna oculi tunica , qua ex vitori, ri tui medulla otia
ducit. appatet enim in ea venulatum texi tita. Similiter
olfaciendi N audiendi meatu, pleni spiritus natiui ex tot de ad venulas quae in cerebio sunt tendentes ad aergexternum desinunt. ,.se Gen. uim .cap. . Qui autem adsensum tactus de gustus nerui e celebro descendunt, ii ne alia tum venatum N at tetratum societate lenium ti5pis stant: opollebat enim corpulentum magis esse ho ium sei solium & calidius. Quocirca sedes hortim ma sis prope cot spectat ut Patet autem tactum egere caliditate cordis se uente magis quam reliquos sensus testigerata enim valde pars nihil sentit. Praeterea tam nerui quanto magis protrahuntur, ebsigidiores sint, quia distantiores a corde sunt , propter hoc quoque necesse suit iungi cum alterii, di veni, , ut
earum calore ioverentur: se etiam communicatione ib-eta tempetits in carne fit sensui commoda. Hanc autem communionem tigri scauit Aristoteles 3 Armst. Amm. t .s. ubi tibia, qualdam teliatur a neruis ad venas teti-dere, se inde ad neruos: ideo eas mediam naturam ha bere inter neruos se venas. Puta nil si enim est hie simile
communionem esse valotum, quam in cerebro alibi diximus cilia cum de ortu neruor uiri loquetemur, extremis venarum in neruos desinentibus.
Idcirco animalia, in quibus principia minus distincta sunt, ut cor de ceri bru, communionem hanc vasorsiaictio te habet, ut quasi v nsi fiat e rpus ex neruo de ve 'na via de si ut diues a vitiere aliqua liti possint principia
enim ii 5 habet d, si incidi ed veluti disseminata in duetibus:vt quasi ubiq; cor st, quia ubiq; vena tia arteria c5iuneta est: de ubique cerebrum, neruis ubique conium diis cum venis. Ideo ubique potentia principium conti netur. Plantae coniunctionem hane iii geniculis praecipue habent, unde germinant. ln animalibus vero pei se-etioribus coniunctio vasorum longe maior est in principiis quam in dilectibus. Cot enim coniunctio est vena tum N alteriai una maximis osculi, , ideo principiti est:
in duelibus autem p tuorum osculorum etiam communicatio apparet ted imbecillis. Et cerebrum venarum renet uotuiti eii colurietio ptima, modi ea autem inducti
bus videt uti ideo diuisa , inere nequeunt cum pars a suo principio abiuncta fuerit. Ex dieiis autem patet, propter qui neruo absi iiso aut deligato in iis animalibus,quae principia distincta soli ita sunt, sensus auidit ut subieeita particulae , caro enim sne eo spiti tu natiuo qui per neruos a corde fertur non sentit: non tamen ob id tensum in nerui substantia esse dicendum est, si igidiot enim est & sector quam oportet,di sanguine caret: quatiuis autem non sentiat, datus tamen est pi optet sensum,ut etiam ipsum cerebiu Cum enim propi tu animalis corpus quatenus animal est caloipta si, quia hac est instrumentum tactus aut pi imu aut coniuneium,ieliquae partes eius gratia dati sunt ut ner
Quod velo ex laesonibus celebri sensus de motus t tius corpori, laedantur.& delitia contingant, atque aliae
huiusmodi pes incipii sacultatum imbecillitates ac deprauationes , causam assert Aristotcles a de Part. η .cap.r.Calot enim cordis atque principium consentientit sinium est , ob id cum sanguis cerebri aliquo pacto
mutat ut atque asscitur , consensum celerrime facit. Quod igitur sensuum lisiones contingant, quid mire si celebit ciscuum es se iuctem cordi, temperate pro piet sensum. Nam palle anteliori capitis ob id comme illi,quia id quo sentiunt animalia se ilicet Cor,in parte anteliciti situm est, a. d. pari. - . eque dorma. Clim autem per hanc partem ex corde spiritus a minales r. i;
285쪽
sensbus ministrentur, non inqrum si illa parte laesa lada
tur etiam teliquae facultates ex sensu ortum ducento,ut imaginatio,memoria, latiocinium: ut enim intellectus
lutii intelligit phantas ista speeula iur, se Phantas a d si
imaginatur sensibus innitur . de ptoptet hanc causam videmur hae operationes in cerebro esse quia organa sensuum particularia aut iuxta cerebrum sunt, aut maximum cum cerebro consortium habent.
Non est autem iis assentiendu qui putant sensum quidem in anteiiciti parte celebri seri, memoriam veto in posteriori in medio autem imaginationem, quia cerebri laesione, his diuers, locis saeuitate, ea, laedant: quas noeadem sit speetes imaginata cum ea quae per sensum habet ut aut per memoriam renouatur aut contingar quc
admodum in depictis historiis, in quibus eaede in personae diuersis locis colloeantur, ut diuersa etesia fgnificet. Sed ut anterior pars cerebri, in qua senius sunt, eordis mucroni respondet, in quam enim partem cot vergit,in eandem 5e sensus spe tint,de motus peragitur, ut patet in piscibus: quibus cor ad os vergit se posterior celebripat, sedi cordis respondet: unde consensus apparent. Circa motum autem eam duplex si genus neruotum, unum ex cerebro ac spinali medulla pio uenies propter sensu uin insitumenta: alterum iuxta articulos ad musculorum fines ac principia, quibus motus pelagitur, non deberer cerebri noxa, Hotum impedite: tendines enim de ligamenta ex finibus alteriatum in eas partes desinentium oriuntur, ut voluit At istoteles 3. de Itilina m. t .se An motus non est, nisi praeeunte alteratione sacta a iei sit 3 Declarauit it Aristoteles iis luro de commisai amma
Naturae igitur ingenium in motu animalium simile est artificio olganorum, quae in templis eatu per solles immisso tacti, modo his modo illis pro a iiiii eis arbitrio diuersos edunt sonos. Sic in animalibus alterat io per sensus est veluti tactus dispotiens instrumentum ad flatum recipiendum: aperit enim meatus per quos status ex corde praecipuu retento spiritu ae thorace compresso tanquam solle iniendines musculo tu ira impingatur. Huius autem gratia cordis corpus iobullum esse opor. tuit,& neruosum. vi motus hos praestare posset. Desciente igitur sensu descit motus, quia meatus tedinum
flatus non recipiunt,quantumcumque cor nitatur: meatus autem dicti Ee coci sortium nemorum celebri cum
illis carne mulculorum circunquaque stipante occultantur: non enim licet nisi si, ira quasdam tenuissiuasitispicere Quod autem nerui celebri ad sensum tantum saciant ptimo,secundat te autem ad motum patet .Qui enim ad viscera desinum, sensu, tanti im saciunt non motum: idcirco contingit ausetii motum non laeso sensu , altero scilicet genere neruoluiti laeso. ablato autem sensu lin- possibile eli motum fieri, quia utrumque genus ner uorum requiritur ad incitum: ad sensum autem unum tantum. Qui autem Aristotelem insimulant inscitiae, tanquam non viderit neruus excerebro ad linguam & ad
omnes partes tangendi vi praeditas niti, quia selibat horum lensoria iuxta eor esse, si ii diligentius Aristotelis ditia animaduertissent, naturae secteta inuenire ipsi quoque potuissent,& tantum philosophum non calum. niati sed potius admirati sitiisent. Nam sne neruo sen sum minime seri aperte lignificauit i. de Ilia. Lr .f. ubi
inquit, pari nacta corpori, 4 pore t matur, quae M us ea it.
quid enim aliud vult quam illud ius lani scilicet partem sensu praeditam esse, quae ne tuo caret stupor enim est sensus priuatio: ideo non contingit nisi in ea parte quae sentire potest. Quid autem fit sensor iam tactus&gu . pus, & quo mudo caro & lingua non sint vltima senso ita sed media de propter quid ii re sedem habeant pt
Pe cor, explicatum est superius. Ad dubitationem autem quod non videatur in cotis
de sensu, fieti neque in loco propinquo cordi,quia san .
guinis ealidioris agitatio ostic iam senilendi inter piri dicimus , res naturales in mensura quadam consuere, qua si recesserint,vel secundu excessum vel secundu d te tu ,actiones ea tu deprauentur.Similiter igitur de sensus ealiditate sibi propriam requirit. 8e membris suo modo temperatum, ut optime perscia tui. Non similem autem temperaturam requirunt sensus qui iuxta cete-brum posti sunt,de qui iuxta Cor Tactus enim de gustus
ealidiorem naturam te uirunt Commodissimus autem
est calor qui in corde est piscipue qui in homine. emperatissimum enim esse hominem alibi ostendimus, uatem petae tactiles qualitates optime percipiuntur. Quoniam autem in corde tres ventrieuli sunt , quorum dexter sanguinem calidictimum continet, sinistet sis id illimum, medius mediocrem, sed putio tem, in hoc . principium esse voluit Aristoteles i. Apari sue . cap. . Principaum enim quam maxime quiescere debet: tale autem erit, stineuis purus L mediocris tum copiatum calore sit. In homine autem hunc putilliiniim essero scribit Ligen. .cap. . eo argumento,quia prudentissumus animalium est : intelleetus enim illud temper
Hinc autem soluitur contradidi io quae videtur in vel
bis Aristotelis, cum scribri 1. AP r. An. cap. . hominem i.linter caetera animalia cor habete calidissimum de sanguine resertissimum : euius statia illi datum esse pluti nium cerebri idque humidis, imuiti. Copia enim calidinatiui Se eiusdem puritate vincit omnia animalia, interitione autem caloris nequaquain: multorum enim asina alium sanguis ealidior est . sed erat, tot .ae fccior de tut-bulentior. At veto seordis calor haee potest, cuius glatia ne tui sunt necessa iij ad sensum in toto corpore/ An ut spiriti ius animalis habetetur inaxime defaecatus a sanguinis classii te Et si enim eor sit primum sentiens, s ne ope tamen cerebri nequaquam seniit. Nam species sine
materia per spiritum in cerebro praeparatum de neruis delatum,communieant ut cordi tanquam tegi. Ea his autem patet quaenam pars totius eoi potis temperatissima statuenda sit, propter quam homo tactum liabet exquisitissimum. Non enim cutis, ut mediet putat, temperatior enim est caro subiecta, nam in ea magis est sensus: fgnu in autum est,quod longe exquisitius qualitates tactiles sentimus lingua quam manu: ut gemmatii faciunt. hoc enim experimento veras gemmas a suctitiis discernunt: nam tactu linguae longe sigidiores sentiuntur legitimae,quam differentiam nunqua digitis discernas. Carne autem & lingua lonee temperatior est cor dis caro hie enim primo stum est instrumentu tu eius.Si igitur liceret corde tangere, ut lingua,toge exquistius vel minimas differentia, sentiremus. Sed quoniam iri dilut facillime a quocunque excessit,idcirco tae indidit ipsum natura, de circumposuit corpus animalis ossa de carnes, ut non seipso sed per medium qualitates perciperet. Fons igitur ea lotis inedium aquale est inter
duos excessus caloris 2: sigotis humidi de s ii:iel quae
autem partes quanto magis participant de illius natura, ut caro re quaecunque sanguineae sunt, eo temperatiores eae istunt, de ad sensum aptiores. Quoniam vet5 duplex est sngularum partium temperamentum: unum quidem potentia alterum vero actu, ut
alibi exposiimus, calor cordis qui omnium operati num est autor,& cuius participatione caetera cord adnata vivunt actu est, quem temperatissim um in homune diximus esse. Qui autem potentia est ex diuersa et mentorum mixtione ortus , varius est pro diu et itum
partium compositione ita enim tinetui si igida de se ea sunt,celebriam niuidum de humidum . quia hoc quide ex aque a constat iubilantia, ita vero ex terrea magis. Pinguedo autem ex aerea ge lanea, nam facile combu titur Cato tr.edia videtur esset nam huius mollities me
286쪽
qui co tem duriorem habent, sensu obtusiores sunt:
molles autem carne ,& quibus Cor molle est, aptiores sunt ad sensum. 3 de Pan. q. Substantia autem eius non in totum inflammabilis ut pinguedo, nee o mitiuo incombustibilis ut medulla cerebri, mediam naturam habet c significat inter calidum de frigidum pote.
tia. Vtraque igitur ratione caro, piacipue Cordis,tem.
peratis, inis fuerit. Relinquutut dubitationes, quae a luersus Aristotelis demonstrationem afferebantur. Quod igitur obiiciebatur non esse idem instrumentum diuersarum potentia. tum: dicimus, quemadmodum potetiae eaedem subiecto sunt, ut vegetat tua de sensitiva, sic etiam instrumenta eadem subiecto esse melius erat, si fieri poterat: hoc enim modo procedit ratio Aristotelis deprineipatu cor. dis. de I arr.Amm. 3-. Fieti autem posse ut idem sit in strumentum plurium, ostensum est: calore enim Se ipi ritu eoidis omnia perfici pollunt aut statim aut per me. dia. Receptaculo igitur ventris de intestinorum utit ut, de venis ad alimenti praeparationem, sed suomet calcite: ipse autem se iplo perficit. Similiter ad visibile, quali tates recipiendas pupilla oculi utitur , de ad sonos aere insito in aure Se ad tactiles qualitates carne: ipse autem seipso omnia iudicat. Si enim unum est quod differentiam eorum percipiat, unum esse oportet, quod omnia
sentiat mo potest autem oculus sonos iudicare, nee lingua colores. Primum igitur Organum Omnium commuisne interius est. idcirco ip uin comparauit Aristoteles Re ν .totum autem animalis corpus rei pii Nicr. Cum e ni in ordo institutus suerit, non est necet in rege in omni .
bus interesse, agunt enim magistratus secundum pis
Ad alteram instantiam , quod non sit necesse omnes partes sentiemes sanguineas esse, licet primum lentiens auctor sit sanguinis, quia non omnis pars quae nutritur sanguinea est, licet primu fit sanguineum: dicimus nutricionem fieri non a temperamento proprio singularia
partium , ut medici putant, sed a caliditate per arterias de venas instuente a corde,ut alibi explicatum est. Non enim caro carnem gignit,ncc neruus ne tuum: sed ea tot qui est in corde in diuertas corporis partes delatus lanis eum is materiam aptam quidem coagulari a stigido in .arnes dispensat: magi, autem terrenam in olla de iter. vos,se de reliquis eodem modo idcirco omnia quidem nutriuntur sanguin at non omnia sunt sanguinea. Nam ex materia sincerilsima caro fit, de Ieliquorum senisti rum corpora, ex recrementis autem Disa, nerui, pili, unisnues, se cxtera huiusmodi.1. de stri. m. q. . Solumi 'itur cor suo calore trahit alimentum de sanguinem creat, quo Se ipsum de reliquae partes nutriuntur. Quod si eodem modo caetera suo calore alimentu conficerent, naturam cordi, imitari potuissent, de sanguinea essent omnia qui primum sanguineum est. A sensuum instrumenta similem naturam habere o riuit euin primo sensorio , mouentur enim omnia ab
exterioribus iensibilibus, e prius or Sana exteriora quae .licet in vitisque simul fiat sensu : ut enim teceptici fit in spiritu existente in inistrumentis externis,sic in spiritu eordis, sed simul, quia alteratio est insequens prae sentiam sensibilis in organo, ut iuperius ostensuin est. Commeat igitur rario in sensu. S cor sanguineum est, necesse est omnes Partes sentiente, sanguineas esse, ut Oati a sensibilibus possint: non commeat in nutritione, ii motus a corde est in ipsas, non ab ipsis ineor. I a tetigitur ratio, cur partes exangues eorum animalium duae saneuine sunt pradita, non sentiant. Idem vero di cendum de iis quae sanguine carent: hutnorem enim hi bent proportione respondetem sanguini de particulam teipondeatem Cordi. uo. s r I o VI. hi non in inludis corporis parribus esse e neque to tam im toto, sed tota in corde.
ut .c , t est sententia animam csse totam in toto corpore.& tota in qualibet eius patre: o quoniam sci ipsi A stoteles i de Ax m lex s .
est. Cum enim partium quaedam fiat smilares quaeda in dissimilares, anima autem actus sit eorporis organici quod disiimilate est, ii 4n singulis partibus animam po-ietemu . dis, imitatis quaelibet pars retineret natu. ram totius: aut non dissimilate esset animalis corpus sed sinitate, proprium enim similaris est , vi ad diuisionem corporis diuidat ut sol ma non in diuersa specie sed nua mero: nam in qualibet parte carnis, integra sol ma carnis est, de quaelibet pars aquae frigiditatem eoniunctam habet cum humiditate. Totam igitur speciem in toto eotpote esse & t tam in singulis partibus contingit in omnibus formis similarium eoi potum: in dis imitaribus autem est impossibile, pars enim oculi non est oculus, nec faciei incies. Amplius, cam plures sint animae potentiae,s tota anima in singulis partibus eis et , sngulae partes haberent omnes animae potentias e posset igitur oculus audite. de pes videte . di de caeteris eodem modo: aut in eo de erit timui eiusdem potentia re impotentia ut idem si possit-bile & impossibile. Quatenus enim anima inest in sit
guli, pallibus, in iisdem potentiae omnes inerunt : quatenus autem instrumenta ea de non sunt apta ad Omnes
potentiatum sui eiiones peragendas, in oculo in erit im potentia gustandi,& in pede impotetia videndi. At natura si ustia potentiam tribueret, ins etiam instrumentuilli adiungeret: se perinde esset ae s fabrilis ars in fistu las inute deletur. i de .Amm .rex. M. Ob haec igitur non est tota anima in sngulis partibus corporis. At velo neque singulae ammae partes in engulas eo poti, distributae sunt . t sensitiva quidem sit in cerebro, vegetatiua autem in hepat e, re sensitivi hoe quidem in oculo, hoc autem an aute, illud vero in earne. Nam de monstrat Aristoteles id impossibile esse l.de Anim lex ., .usque in fine in: primo quidem ex parte unitatis, non enim erit unum ipsa anima partes habens loco d)stinetis, nis aliquid aliud si quod eas contineat de unum faciat, de quo iterum quaerendum erit, utrum partes habeat, an impeis st. Aut igitur in infinitum procedet ratio aut tandem veniendum est ad impat tibile, quod viritatis causa sit, e contineat. hoc autem an una ipsa est. Deinde ratione partium si enim tota anima tot si corpus con tinet, conuenit de partium unam qu anque continere ali quid eoi polis. .it impossibile est no enim est aliqua pars
corporis . cui ascribi possit intellectus. vlti md probat eo experimento, scilicet diu si; ani malibus quibusdam & plantis , quotum partes abs ita vivunt eadem specie animam habentes. Idem ostendit.
.de Marrit x. . Ad da uisionem enim corpori, non di
uiditur anima ni partes,ut hae quidem sentiat, illa verbmoueaturi de caetetis eodem modo. Non igitur distii buendae sunt singulis corporis partibus snguli animae partes. Relinquit ut animam indivis bilem esse. eamque aut in toto corpore esse, aut in aliqua eius particula. At veth in toto corpore esse impossibile est in quibus mul totum organorum est distinctio: Oportet enim toto cor pote singulas animae sunctiones perficerer non igitur oeul is videtemus nec pedibys ambularemus sed eodem corpore toto : at hoc salsum esse indicant membrotum auulsiones, elutis enim oculis vivit quidem animal sed non videt, se abscissis alis non volat. Si igitur diueis, particulis diuersae actiones perficiuntur, cum tamen a
nima in singulas partes non fit distributa : nee esse est ipsim in quada corporis particula esse, quae caeteras apta a. iij.
287쪽
st virtutem impartiri. Noe autem cor esse, di quia in medio est, de ptopter alias rationes, alibi ostensum est
satis. Bene igitur Aristoteles comparauit animal teipubi cae, animam autem tegi,de cor regiae. Quemadmodum enim in republica administrationes Omnes ex regis decreto peraguntur, qua nuis rex sngulis operibus no iniost. sie vivunt extera me bra ex virtute cordis inque n. te in ipsa. Sicubi autem propter imperfectionem cordis natura, aut quod illius vicem serit, minus articulatum suetit, ut in itis et is apparet & Plantis, non mirum si ab se issa vitiant: principium enim habent non bene distinctum, sed veluti per corpus disseminatum. Vnde acce dunt magis ad naturam similarium corporum, maxime autem plantae : nam insecta tanquam magis organica breuiori tempore vivunt abscissa , quia egent maiori organo tum apparatu ad vitam conseruandam quaniplanta. Sed dubitatui , si anima est actus primus eorporis organici,qui possit in aetiis secundos exite: oculus autem corpus quoddam si organicum, cuius alius primus est ipsa videndi potentia, secundus autem ipsa viso: erit a nima etiam in oculo viso enim in eo fit.quo is viso, etiam potentia in eo fuerit, quam alium primum & animam ipsam esse manifestum est. Eodem modo argumentati licet de exteris partibus, quibus aliquod est ossicis delegatum. An si oculus esset separatus ut animal, argu mentatio vere concluderet, albas enim primus esset in ipso anima. Sed quoniam separatus non est amplius oculus nis aequi uoce perinde ac lapideus, idcirco eius adus primus sne illa pallicula es te nequit, cui adnasci tur. Anima igitur est actus totius corpotis de sngulattipartium, quia est actus eius particulae cui reliquae partes
tanquam lineae ex centro sunt adnexae.
Quemadmodum enim e citum in diuisbile quoddam est S unum in multitudinem linearum quodammodo distributum, sc anima in diuisbilis existens in plures tamepotentias quodammodo diuidit ut& multiplici organorum specie pro natura diuersa uua potentia tu utitur. In eodem igitur est vegetatiuum,sensitiuum, motivum, di sensilui id quod sit gula iudicare potest, ac reliqua animae potentiae inseparabiles a se inuicem: principium enim unum & idem est omnium. Quoniam vero organa diuersa esse oportuit diuerss potet ii, accommodata: plura autem coi pota in eod gesse impossibile est ideir co eo artificio natura animal condidit .vt organota multitudo ex unico principio penderet: se eritin quodammodo unum sunt omnia, quatenus unum est Omniumpti ne ipium: quodammodo vel O pluta,quatenus ab eo
dem principio in diuersa desinunt. Sed cite a senius dubitatur. Non enim videntur sen sus externi unum subiecto ei te excepto tactu, nam caete. ii sensu, inseparabiles sunt a tactu, hic autem solus separatui. At visus Se auditus, & teliqui, nou solum talione sed Ie subiecto distingsittit: organa enim distincta sunt, solum autem iii sensu communi cora iungi videntur qui internus est. sed hic siquidem est alius a singulis, non e nim idem videt ii, sensus internus de externi, non fient unum subiecto sensus externi Coniunctio enim in sensu communi esse it unum sensum eommunem alium a sti gulis, non virum omnium externorum sensum. An non est aliquis alius sensus piper quinque qui extetiores appellantura ut collia itur ex demonstratione Ai istotelis ,
de qu.rex. rra. Sensus autem communem non esse alium
a singulis patet. .de Mixt. r. ii enim sentiamus nos videre re audite de caeterors sensus functiones,quaerit ut vitii eo . e sensu an alio:pto batur aute eo de sensu vi visu nos videre de auditu audire , na si alio, duo essent sensus eiusae. ut coloria visu,
Eo ille qui visum sentiret. Deinde processus esset in infinitum alter enim sensus esi sentiatur,ab altero sensu sentiretur, re ille ab alio aut tandem aliquis erit sensus sui ipsust mel tu, teli ut est statim in primo id sacere, vi sei licet sensu, id e qui est coloris, fit sensus sui ipsit, , idem enim est actus ipsus visus 5e coloris quatenus visbilis.
Ideii eo sensus in actu rei plum visbile actu visum: quod
in omnibus quae sine materia sunt cotingit ut in i ello ctu. ide enim est scientia de scibile. i. de Aκλ. rex. is. vi sus ergo se ipsum videi de auditus auditum,le de eperis
At vero sensum hoe modo accept5 comunem vocat Aristoteles is libis de fovisa est. 1 Testat ut enim communem esse potetiam omnium sensuum, qua sint imus nossentire secundum unumquemque sensum. Quo in loco videtur contradici io quaedam esse, bi inquit, Em is quia irrit se et trire, me tuae arae H inratiis cod De ab albo x qtie gastu raque visu ner, et tristire id quari his vita ritu asmmam sensorium.Sohahur autem. Nam intelligit hie per sensus ipsa sensoria non potent iam: non enim oculo videmus nos videte,nec aute audimus aud resed coni muni quadam particula omnium sensuum, id est eoide Cann aute in eo omnes sensus conueniant,non efficiunt alium sensum praeter quinque: extrema enim linearum in centro non constituunt alium punctum praeter singularum extremum, cum tamen diuersa quadam ratione
idem diuisonis pullus bis numeratus unus si re multi. Sie in sensu quatenus unus est,communis dicit ut, qua tenus multi, sensus singuli. Altera subolitur dubitatio circa sensibili si recepti nem. Cum enim sentiatur Jpsum sngulate, hoe autem determinatae si quantitatis de Sectica artino. no enimeolor smpliciter recipitur in oculo, sed tantus color i militet autem in citetis sens bus: non videt ut seri ponse ut unicus si sensus omnium receptiuus: nam quantuta, in indivis bili recipi nequit. Quod sdivis bile si erit id quod omnia genera sensibilium suscipit , non et it v num id quod iudicat discite album a dulci, re dulce ab
amato in eadem enim parte plures quantitates recipi nequeunt, neque contraria in eodem subiecto esse possunt. Responderet quispiam instrumentum commune omnium sensuum partim esse diuis bile, quatenus se ilicet diuersa vel contraria suscipit secundum diuersas sui par te se partim autem in diuisbile, quatenus unum numero est: se autem unum esse quod iudicat diuersa esse sen-sbilia. Resellit hane rc sponsonem Aristoteles.l. h Ammare. 148. Non enim est possibile actu idem diuis bile A: indi uis bile esse,neque contraria simul pati: sed potentia s . lam contingit. At cum sensus iudieat diuersa vel contraria, actu patitur re multitudinem recipit. Quomodo igitur unus erit tunc actu sensus Quod si no suetit via ut, quomodo iudicare diuerstatem poterit λ Necesse igitur est inditiis bile esse id uod iudicat, multa autem iudica te non quia diuidat ut id quod in diuisbile est, sed quia idem saepius numeretur, ut accidit puneio lineam aliquam diuidenti,bis enim utitui eodem fgnosmul. At velo s indiuisbilis est sensu, quomodo diuisbilia senti Quantitas enim omnis diuisibilis es.sne qua nocontingit sensi, te vllum esse. Dicendum est igitur species sne materia indivisibiles esse: cum enim proptet ma etiam diuidat ut viriti, quodque, ipsa quidem quan- rtitas extra animam diuis bilis est , in anima autem spe elas eiusdem est in diuisibilis. ut igitur punctus addi impuneto Se infinita pandi, simul non emciunt ullam ma stiitudinem,se setis bilium multitudo in anima nullam molem parit. Quod s absque mole aliqua in sint senas bili in serasu, non contiliget contra ia in eodem stam ut esse, cum albi Ze nigri, aut ea lidi & frigidi s mulliant sensus. chin etiim non existat aliquod stibieetum, quod recipiat sensibilia secundum eius diuisonem de extensionem id enim esset cum materia recipere non sequitur in eodem simul esse contrariar de propter hoe eadem est scientia contrario tum , 5e sensus idem lumi
Sed dubitat ut Si senstiuum non est sne torpore,ottana enim singulis sensibus tributa sunt diuis bile. ei ut species ad eoi potis data sonem , vi etiam extia animam contingit. Non igitur e fugiemus absurda qui diei a sunt. Esse autem corpoream passioneni quae a sens bili
bus fit non solam in singulis sens bus,sed etiam in sensu interno de Phanta ira, explicauit Aristot les ta se . de as moria ιη. ι E. o. rit enim per sensum in anima
288쪽
& in . arie eo Doris habente ipsam, veluti pictura quaedam tanquam anuli sigillo: cuiu1 habitus memoria di .
Differt igitur sens bilium, reeeptio in organo Ad tandem in corpore ab eo tundem receptione in anima. Nain organo de corpore recipitur species cum quantitateti diuisibilis , idei reo non contingit eodem tempore contratia sentire vi lumen Se tenebras, calidum de fit. gidum feeundum eandem patiem corporis: secundum autem diuersas oartes nihil prohibet. ut si eodem tem pore altera quidem manu aquam frigidam tangamus, altera vero calidam rvt quoque legentibus contingit, simul enim albedinein cattatum se scripturae atramentuintuentur , secundum tamen diuersas oeuli partes, sicut etiam sunt extra oculum. In ipsa autem anima species
sin materia recipiunt ut, idcirco non quantitates nec
colores .nee ea lidum nec frigidum,sed in diuisbilia eorum simulae tua concipiuntur, res tamen diuisbiles&quantas repta lentantia.
Quoniam vero haec eadem smulachia egent aliquo subiecto, non enim sunt substantiae uae per se maneant separatae: idcirco sunt quidem in aliqua magnitudine,
sed non tanquam in magnitudine, colum enim esse noest magnitudo aliqua. Piopterea duplici genete corpo .ris opus fuit ad sensus per ficiendos unum quidem quod
reciperet species quantas & patere tui cum materia, vi perspicuum oculi corpus, aer in aere exii eras . caro to
itus eoi potis r Altero autem in quo teceptio fieret speeietum sne materia . quod est propinquisiimum animi instrumentum quem spiritum vocant. Sed Vt tes inani sellior euadat, in oeulo diligentius id contemplemur. Clim fiat receptio visibilis secundum pyramidem euius basis est lupet fietes rei quae videtur extra oeulum existens, euspis autem in oculo, ut patet per ea quae in scientia perspectina traduntur: ex anguli
autem in quem pyramis delinit, magnitudine & patuitate res maiores vel minores appareant: in anguli quidem extremo speciem indivisibilem elle necesse in eo. cursus enim linearum inpune host)sed ante concursum magnitudinem habere bas proportionalem , per quam rei visibili, iudicatur quantitas. 4m enim duo sint tria gula, unum paruum,cuius basis intra oculum est, altersi magnum, cuius bass est extra insuperficie visibilis, vitiusque autem anguli sint aequales unus enim communi, est, scilicet is qui est in cuspide pyramidis, reliqui
duo ad vita nque bas m aequi distantem)necesse est late ra lateribus propoitionalia esse se basin basi Ex late si
praeterea quantitate habetur distantia comporis visibilis, ex basi autem quantitas eiusdem. Vbi igitur nota fuerit distant ia, ex quantitate basi in oculo existentis notaset quantitas basis externae, proportionem enim habet eandein, quam latus malotis triaguli habet ad latus mi notis: ubi vero distantia incerta est, contingit decipi visum, ut circa magnitudinem solis. Stisfieit ergo in oeulo quantitatem aliquam recipi quantumcimque paruam pro oculi md tudine , sed proportionalem externae. Nam alias ea quae maiora es.sent oculo videri non potuissent neque iudieati. Cot
pus autem in quo fit basis propottionalis externae, est humor chryssali inus appellatus, per spieuus Se rot sidus nam in eo pet inde ac in pila vitrea aut in speculo impii . mittat species a rebus externis 'ubi autem desinii pyrantialis angulus, imago in spe etem indivisibilem traii sit, quae in lpiritu potestate sentiendi praedito recipitur. Si mile aute in quid in caeteris sensibus seri putandum est: bique ea im affectionem aliquam proportionalem ex tein recipi par est, unde iudicatur quantitas rei sens.
bilis, temus autem eandem sine materia & indiuisbi. Iem seri .Nullum autem intonueniens est in diuisibile aliquid .sgniim esse tei diuisibilis, & tanquam diuisibit sentiti.senius enim est rei sensibilis extetnae 1 quod si sui ipsus si ea ratione semper accipitur quatenus sensbili, cuiusdam determinati de quantit nam alias quod indi.
uisbile est insensibile quoque est. Cum enim aequivoce
dicantur tes in anima & extra animam , ut homo pictus de homo vetus. etiam quantum in anima alio modo dicet ut . quam vetum quantum. Dicetur igitur sensus i.
pse quantus,quia est ipsius quanti veri, ipse autem secudum se non quantus Sed hae sorte susus quam oportethoe loeo dicta sunt. Patet igitur ex dictis multitudinem eorum qum sentiuntur,& quantitatem sensibilium,non impedite quanunicut si omnium sensus , & unicum eius instrumenta proximum t imo ex iis quae circa sensus apparent, neces
se est unum esse, quia dii tentiam omnium sensibilium iudicat Quod si unitas haec in instrumeniis exterim, fieti
nequit, oportet aliouod esse internu omitibus cornune, in eo igitur anima sentiens suetit cum caeteris putet ii l. Qv A t. VII.
sed ais tintini ituri, non facere ad colorum monen .se Mitis impedire.
C κ i s 1 r et profecto Aristoteles L. ia aer. η . colorem incirco non videri sine lumine. quia natura coloris est mouere posse id quod actu perspicuum est: actu autem perspicuum est ipsum medium illuminatum. ideo in tenebi is non videli proprios corporum colores:aliqua tamen in tenebris somni videli, ut quae noctu lucentia sunt ignis modo,quemadmo sum quaedam capita piscium & quorundam animalium oculi notiti tantum radientes. Alia auia
em 3d iA lumine Se in tenebi is videri, ut ignis & quaecunque valde luminosa sunt quoniam perspicuum ab ipsis actu si Quae sententia si s mplicit ei intelligat ut , vividetur effetii, manifeste salsa deprehenditur. Nam pi inidni experimento patet media illuminationem ob praetentiam luminos corporis factam nihil piae
stare ad eo lotum visionem: nihilo enim minus videmus colores quoscunque actu existentes sue per medias te
nebra, siue per illuminantium medium: quod noctu ex petiti unusquisque potest. Nam ex loco tenebroso non solam ignem procul exist Ag videmus,sed etiam corpora igne illustrata, cd in tamen aer intermedius non sit it lustratus.aecidet autem hoes ignis quidem no veniat in conspectum,sed solum corpus igni obiectum: quaecunque enim in aere intermedio fuerint, non conspicii tur. quanquam videnti sint propinquior arcolor autem patietis igne illustiari videt ut non minus quam si apud nos alius igni, suetit medium illuminans.
Idem 5e interdiu notare licet. Si enim ex obscui toti loco veluti antro quoda inspiciamus corpora a te illii. strata , non minus per medium illud umbrosum cerne mus,quam s ex lumine intueremur. At veto ex medii illuminatione impediti visionem manifestum est : quae .cunque enim sunt in obscuriori loco nequaquam ce
nete possumus ex lumine ideo interdiu nigra apparent suae intra aedium parietes sunt, si ex loco illustrato in
piciamus. Omnino autem melius ex obscuriori loco cernimus quam ex luminoso, dummodo corpus visbile illustratum fuerit. Proptet hanc causam natura oculum se efformauit,ut illud perspicuum corpus in quo colores externi recipitatur quam maximὸ obseuto loco clauderetur, paruo relicto in eius tuniea solamine , vi sum e ei et ad species intromittendas minime autem a splen-
dote offenderetur :& qui acutius intueri volunt, mo dice oculum claudunt, adeo ut liceat aliquando interdiu stella, videte,s per longam fistulam oculo admotam inspiciamus. Praeterea ratione manifestum set, lumen in medio impedite eotorii susteptionem.Si enim est colori, susceptiuum,quod sine colore est,& soni quod sne sono . de in eaeteri, similitet: sne colore autem est ipsum perspieuuin quando in potentia est non actu idest dum inuis bile S tenebrosum fuerit lumen enim est veluti coloripet spicui. a. viii. .i. eium igitur illuminatum fuerit, non erit susceptiuum coloris. Ratio est Aristoteli
289쪽
, de .rex. .Quod vi mdini festius fiat, se cons deletur. I raesente maiciti lumine in perspicuo obscuriu, reddi solet id quod minus est, aut omnino delerit ut patetiti lunae non enim umbras corporum sibi oppostolum plenit praesente Sole, noctu autem eodem ausente si-guit : magis ergo actu miserum no in communicat quam interdiu, aliquem tamen actum communicare interdiu dicendum est , quoniam tune videmus eius corpus A stia autem non totum non illuminant aerem diurnum,
sed neque visui se osset unt nisi noctu, minus enim est eorum lumen quam lunae t idcirco umbras nullas patium exceptis quibusdam splendidissimis. Venus enim absente lumine lunae umbras sacit licet obscuras. Idemini ueti licet in corporibus a Sole illustratis: haec enim obiecta loco umbroso, speciem suam communicant idque non solam adiacentia corpora illustrando, sed di aliquando proprio colore aerem circunstatuem inficien do, ut puniceo aut flauo aut viridi, aut aliis huiusmodi.
Loea autem haec illustrata alia smiliter illustate possum,& haec alia, sonee tandem ultima ob luminis pauia r.eitatem alia non illustrent, sed sussciant solam ad sui
visionem saciendam: nequaquam autem ut videant ut adiacentia corpora.
Communicatio is tui luminis Ee eolotis ab eo stquod actu est in id quod potentia, non e conuerso: hoe autem modo se habent maius lumen ad minus. Ob hae
autem rationem color illusseatus non colorat aetem ae-oue illuminatum, tanto minus illustriorem,sed eum smlti in qui si obscurio t. Qiiod si instrumentum visu, suscepi tuum si omnium colo iam . pei spicuum esse opor- 3'tet non actu illuminatum , sed aptum a singuli, illumi litati. Non igitur initum s in lumine maiori non videamus ea quae in obscuriori sunt postar ex Obscuro autem optime videamus ea quae sunt in lumine. Propterea so. lemus manum lucernae aut Soli obiicere, cum intueri melius volumus,ut ita dit Aristoteles ;i. rabie. is. Manuenim arcemus ab oculis lumen maius . quod impediebat reliquorum susceptionem. Et postquam aliquid ma xime fulgens inspexerimus ut solem,non possumus alia videre, donee splendor in oculis genitus non recesserit. Propter quid igitur lumen in medio receptionem co- Iotum impediat, explicatum est. Alius enim inexistens caeteros obscurat de arcet. Sed huie sententiae non solam videntur obstare vet-ba Aristotelis i. M amrex. ε'. scilicet colorem motivum esse perspicui in aetii existentis: actus enim pei spicui quatenus Dei spicuum lumen est . . a viro. s.)quas medium illuminatum esse oportet,vi a critoribus patia tui.sed etiam ratio huiusmodi oppostum ostendit.Si e. nim perspicuum in adu non est sine lumine, neque eo lo E pet spicere licebit sne lumine: corpus enim quodcunque non perspicua in medio exisses visum impedit. Amplius, ii lume frustra est in medio, cur n5 videmus in tenebris Si enim colores mouere possent pei spieuum in potentia, communicatio eorum fieri de Dei et in medio Ad tandem in oculo absente lumine, ii od tamen minime contingit. Diatetea medium illuminatum pati ab omnibus colocibus patet, quatiuis maius sit lumen in medio quam in eo quod videtur. Existente enim lumine totis in medio.videmus ta inen corpora posta in umbra. Si igitur color prius auit in medium quam in oculum .de uarm.text. I. necesse est medium quan uis maxime illustratum recipere tamen ea quae obscuriora sunt, di oculis transmittere. Quod s oculi in obseurioii loco manentes Deilius inspiciant, potest ob aliam causam
accidete, ut propter virtutis congregationem, non pro .p: et priuationem luminis : si enim lumini, praesentia per se colorum receptionem impediret, debuisset de in medio impedire. Hsc sunt placipua, quibus aliquis pet- suaderi possit media alluminationem ad color uiri lusce.
Sed se posita definitione coloris, facile hie soluentu .Seribit igitur Mistoteles in libro de seris, cap. 3. col
rem esse extremum perspicui, quod perinde est ac si di-eetemus e se extiemum luminis: idem enim actus perspicui quatenus est interminatum,lumen est,in termino
autem calui. Idcirco lumen quidem color est intermi
nati corporis, color autem lumen terminati. Pat . autem id sensu r corpus enim quam maxime perspicuum,
ut glacies, s contingat videri secundum superficient
propriam , non secundum supersciem continentis eorporis aecidet autem line , ubi contractus fuerit m partes paruas non amplius colore adiacentium
corporum spectabitur , sed proprio qui albus est. quod
igitur in interminato est lumen, in termino est albedo. Dicit ut autem interminatum, eum visus non in eius su iei ficie terminatur, sed ulterius ad superficiem circunilantis corporis protenditur: quod in contracto fieri nequit, non solam propter diuisionem qui terminus quidam est, sed Ae propter patuitatenvi eadem enimia is prope quidem inspicienti visum transmittet, ut te iqua perspicua . procul autem non transmittet. sed vi sus in eius supelficie desinet, unde proprio colore videbitur colorata
Hoe idem accidit in nive, paruae enim guttulae eon. cretae& maxime perspicuae albedinem multam repraesentant. Si e vitium & chrystallus integra quidem vi sum transmittunt, si qua autem aut lima aut scalpellosi nentur attritione facta, visum terminant & alba se stendunt.Quanto autem corpora magis perspicua suerint eo magis alba sunt, ut spuma re nix, aqua enim de aer masime receptiua sunt luminis. Contra veto quaecunque lumen suscipere nequeunt, nigra spectantiati quemadmodum enim in inter miliato sunt tenebrae, se & in termino est nigrum S gns autem huius est. quod nulla corpora nigra perspicua tepetium tur,cam ea teri omnes colores peruia esse possint . ut in gemmis perspicuis est manifestum: nam A eandidae, &tubentes, e virides , de caeruleae ,& alio modo cololaiae visuntur excepto nigro. Subiectum enim nigredinis
non est susceptiuum luminis: idcirco nigredo similiter
priuatio est,ut tenebrae, media autem colores ut magis
vel minus de lumine participant, sic accedunt aut recem sunt malis Se minus ab albo. Eorum enim subiectum magi, vel minus est perspicuum. Dixit autem hoe mani feste Aristoteles ira lilia is S ulu cap 3. ubi inquit , Perspista si iundum quodis ste poribus Uaatim plas avis minas, m
Qui edin hoc modo habeant, illud alterum est stib. iungendum: Si enim actu perspicuum non est nisi praesente lumine ut Solis aut ignis, colores etiam inu non erunt sine lumine, excepto nigro, est enim luminis priuatio. Diisetunt autem corpora nigra, quae in lumine vident ut,a extetis quae in tenebris sunt posta: haee enim ideo nigra videmur, quia actu lumen non recipiunt, cutamen recipiendi habeant potentiam: idcirco in tene biis omnia nigra apparent. Quae autem in lumine nigra sunt, impotentiam habent recipiendi lumen: non enim perspicuum est eorum subiectum. Quomodo autem priuatio mouete possit medium & visum, alia ratio est, habitu enim piluationem cognoscimus. Colligimus igitur ex dictis eandem esse naturam luminis Ze albedinis actum scilicet de persectionem perspicui, illud quidem quatenus interminatum est, hoc au. tein quatenus luminis est terminus quidam. Similiter
autem se habete tenebras de nigru , ambo enim priua tiones sunt,tenebrae quidem interminati corporis, nigrum autem terminati. Caeteros autem eolotes med os
esse inter album & nigrum, ut perspicuum medium est inter luminosum de tenebrosum. Hane autem smilitudinem rationis ea plicauit Aristoteles iis verbis: Uo Io ivisse rape sputio hoc, diaci si idem O maeo Dor lamen, a
ν Quibus suppositis obiectu soluere non Delli disiei.
te. Quod igitur scribitur colorem motruum esse prispi cui in actu hoc modo intelligendum est. Clim enim vis bile duplex sit,stitieet color,de id quod uno nomine nolicet appellata,vt ignis,sol,stellae, fungi quidam de oculit noctu per se radiante, de alia multa huiusmodi lucidaeorpora: Color quidem ab altero genere differt, quodi visibilis non est sne lumine teliqua autem per se vissilia sunt, quia in stipes causam habent ut snt visbili .id circo
290쪽
citeo , iam in tenebris posita vide i possunt. Noe autemsgniseauit Aristotelesi de aηim.t x. εε. ubi enlotem dicebat esse vis bilem , quia est in eo quod secundum se visibile est, id ea in lumine i esse autein hoc secundum sevisbile non ratione, id est definitione, quasi dicat, non inest lumini tatio uisibilis, sed te conuelso vis bilian est ratio luminis:visibile enim v numquodque est propter lumen. Cam autem coloes insit ratio luminis peri triantiam luminos corporis est enim extremum pet- spicui illuminati corpori autem lun. inoso non per aliud,sed per seipsuin est enim ipsum mei autor luminis 3 neeesse est hoe non solam per seipsum esse , sed de
per seipsum vis hile Colotem autem tum esse colorem actu,tum etiam videri per eius praesentiam. . Idcit eo optime comparauit Aristoteles intellectum agente in lumini: vi enim ex diuersa luminis partiei patione in pei spieuo diueis oriuntur colores, qui etia ratione eiusdem luminis visibiles sunt,se ex diuersa diui eni intellectus participatione caeteris omnibus datum est esse his quidem clatius, his vero Obscurius: quae non
per seipsa intelligibilia sunt, sed solum intellectione mptimi intelligunt ut . euius solius est per se intellectio, caeterorum autem non per se sed per illud. Similitei 3 visci eius est quod maxime v. s bile est, pet ipsum autem
caetera videntur,quae eius participatione oriuntur. Propter hoc igitur dictum est colorem motivum eisse perspicui in actu, quia color in actu non est nisi in lumine. postus enim in tenebris non est actu color sed potentia
Llam , ideo inuisibilis, cum de lumine minime participet . Non sequitur autem ex hoe, ut totum perspicuum, quod inter crit pus coloratum re oculum intercedit . Lluminatum esse opolleat: satis enim est lumen esse in ea parte quae corpus contangit. Idcirco cum exacte volumus intueti, corpus admovemus aut ad solem aut pro pe ignis lumen, oeulos autem quam maxime ab illis at. ceraus. Hoc minime contingit in altero genere visibi- . lium , cum enim per se non per altet ius participati cem existant, non egent altero lumine, quo videantur:
.ied potius in altero lumine obscuriora tedduntur, adeo Aram quaedam omnino visum effugiant, vi allia , de quo-ltundam oculorum splendor praesente lumine diei: quaedam videantur quidem,sed rem illius, ut ignis. Haec igi tui non ex nec enitate motiua sunt perspicui in actu piria lspieuum enim aestu est per eorum praesentiam. Cum au
tem actus perspicui insequatiat quidem solis aut igni,
praesentiam , antecedat autem colorest si hi visum alte
ram, necesse est plius agere in medium, quod est actui perspicuum. Corpora autem per se vis bilia non est ne fetae mouere aliis perspicuum, quia hoc insequit ut non 'antecedit.Non est autem accipiendum hoc esse in t titio. ne coloris, scilicet motivum esse perspicui in actu, itis quit ut enim naturam coloris. Quid autem si e tot, de quo existente motivus sit, explicatum est in libro de sensu, re nos supelius declaraulinus.' Ad primam autem rationem dicimus colorem in tu mine postum esse tanqnam aliquod per se vis bile , vel uti ignem aut Solem: idcirco esse ete actu peti pie uum ipsum medium per quod videtur. signum autem euide iii iesum est,quod corpus a Sole illustratu alia illustiat, ut alia quoque reddat visibilia, At haec alia ,donee vltima illustrentur tantum D non illustrent. Oculus isitur in tenebris positus & aer intermedius eatenus asscitur a corpore aliquo illustrato,non ut e tenebricoss lumino se fiant, sed ut speciem tantam illustrati corporis recitapsant rideiteo intellectum corpus opacum communi.
cationem hane impedit. solum enim perspicuum a co loribus de a lumine asscitur. Ad alteram dubitationem patet solutio ex dictis. Si
enim tolor esset a ctu color in tenebris. videret ut simili. t et in tenebris, ut ignis. Quoniam autem in eius defini
tione includit ut lumen est enim luminis extremum)im ossibile est actu colotem esse in tenebi is postum Quidam inter Peripateticorum principes putantes esse
actu eo lotes etiam in tenebris , non videri autem, quiam: tum non si dispostum ad patiendum, dispotii au-
tein a lumine : coacti sunt ala .ri eo lorum generationgcomminisci,quam quae ab Aristotele tradita est Cain enim lumen externum secundum eorum sententiam non constituat colores , aliud in ipss corporibus innatum fingunt ex ignis cuiusdam mixtione. videntes enimi.
gnem inter ea tela elementa lucidum, terram ait: em o pacam , media vero clementa aerem S: aquam peti piacua r putauerunt ad colorum generationem requiri
quatuor elementar media quidem pro materia perspicui, ignem autem pio lumine in perspicuot terrampto eo quod lumini opponitur ad remittendam igni
sed haec quantam te cedant a veritate 5e ab Aristote. lis doctrina, quis non videt 3 Nam primum coguntur anteii colores esse proprias affectiones mixto tum: cum tamen reclamet Aristoteles 1 Age . O cervix. .,bi subiectu iri visus prius esse vult quam subiectum tactus: sse alibi seribit omnia corpora visibilia esse, cam tamen noomnia sint tangibilia. Amplius,testat ut autor de Coloribus qui inter Aristoteli, libros recensetur,orrinia ele menta alba esse. Quod si terra secundum se opaca esset, L nigredinis causa, nulla essent corpora in quibus trita dominatur,alba & pei spieua. Sunt tamen multa inter lapides, ut Marmora gemmae,tet latum rae salium genera,quorum alia exactum habent cando tem , alia perspicua sunt maxime. Decepti sunt autem citea hanc de terra opinionem , quoniam ob sui diuisonem visum terminat, nee apparet eius peti oleuitas vi in aqua geaeie: non enim contigit illis videre tetrae corpus continuum sed spumae modo in tenuissima coipuscula diuisum: interminatio enim luminis perspicuitatis est causa, terminus autem coloris. inod si albedinem rei sectam non habeat omnis terra, in eausa est humoris admixti alteratio 3e adustio , ut ex eodem libello patet. Sed quod de igne tradunt, nimis egreditur rationis terminos 3 non enim lueet ignis elementum, sed simili. ter perspicuum est corpus ut aer. Nam alias impediret caeli aspectum. Qui autem lucet, cum si seruor quidam. quomodo in mixtionem veniat ex igne enim nihil fit,
ut neque ex glacie. egemo contex. 1i. Aut quomodo in
tebus sit idissimis ut niue summa albedo esset Platerea s in coloribus continetetur huiusmodi luminis natura ob ignis aut alterius luminosi corporis mixtiong, praesente maiori lumine obscutior reddet elut, ut de ipso igne apparet. Carbones enim ardentes in umbra quidem proprio sui te visuntur, qui color puniceo est similis: in sole autem nigri videntur ut extincti: Occul. lato enim ignis lumine ob solis praesentiam, color eo rapto prius venit in conspe etiam , qui niger est. Idem di in exteti, in se lucem habentibus expetiit licet. Si igitur
laetit in omnibuη corporibus huiusmodi lux alueitco
lotis, in tenebris videre tui, est enim lux per se inii bilis
nee altera eget externa : maiori autem tu ne eadem hebesceret, non fulgetet magis. Venerunt autem in hanc Opinionem absurdura, quia putauerunt a sumine exierno minime colores seri , sed
ieddi solam uis bile, ducti verbi: Aristotelis. i. de asim. tex. tr. ubi decolore loquens inquit, Via n. . iii se ne lamini sita omnis tuitissae talor ra lamiaι ti missi .., β' sit eliin inuisibile serit. At s hoc modo intelligetidus esset locus Aristotelis , repugnat et ei quod paulo inse
tu , quali es t umosam. Dicendum est igitur, colorem in tenebris postum non actu colorem esse sed potentia ta- tum ut i pium perspicuum,actu autem seri per luminis praesentiam: quodam enim modo lumen sicit potentia
existentes colores actu eo lotes d. deis rex. u. Ideo colo
Circa tertiam rationem quae probabat lumen maius in medio existens non impedite colorum luseeptionem. quia postos in umbram perspicimus , quantiis medium haerat maxime illustratum : unde colligebatut aduersus nostram sententiam lunae maius pari a minori,quia medium pati oportet a coloribus, si assiatio peruenit ad O culosi pio maiori intellisentia non ab re suetit aliqua-