장음표시 사용
341쪽
s onere talia liceat. Rem Igitur,vi dictura est, nihil ta.
ia quidam esse, nec eo tum numerum docete aggressusAt istoteles,quatuor esse oportere agentia principia ponit, quod quatuor appareant prima corpora. At illud mitari hominem licet , quod omnia e terra a sole constitui intuens,& pta dicans etiam , ac terrae matris nomen, partis caelo alitibuens, non primum at telum corpus terram , caelum alterum ponit, ted caelo
omisso,aquam,de aetem,qui nos ambit, di qui caelo sub iacet , caeli loco prima statuit, qui omnia ipsi in ptimis
Aristot .e testa a sole maxima ex parte educi videmur,
quaeque nihil quod sensu percipiatur ad letum altatum
generationem conserunt. Esto enim plantas quasdam ει quaedam etiam animalia non nisi ἡ Terra aquis made. si ei a educat sol, de animalia, ut seruentur, aquis quas hauriant, ho aere quem inspitent, opus habeant, non tamen ob eam tem prima ea corpora ponenda sunt. Neque enim E quibus, uel aliis commixtis, vel etiam e G. iis entia quaedam constituuntur, aut constituta fetu an tur , prima ea omnia ponenda sunt, sed ut prima stit id amplius ea habere necesse est, ne ab aliis vllis,sed a se ipsis tantum fiant, & ut ad omnium constitutionem necessalia snt. I nsuper quae alia nutriunt vel seruant pri. ma videri non possunt: summis enim hae e praedita vitib quibus apponuntur, corrumpunt omnia,& in seipsa a
sunt,non sese ab illis in uerti sinunt. Sensu igitur prima
corpora inuenienda esse bene censet Aristoteles, at labitur deinde, qodd non quae sensus prima esse patefeeit,quae scilicet perpetuo eadem permanent, re a nullis ipsa faeta alia constituunt omnia, ed qus assidue immutaritur, corrumpunt ut .ab aliis sunt, Se quae nihil ad a. liorum generationem conserte videntur,ptima ponit.
mirem consit uentesque. Et corpora Inuertent,px i di inquit,aet,& ex aqua terra fit, altero transmutat ρ, igni, ilicet siceitate ab aeris humiditate, de a aliae humiditate a tetiae secitate deuicta ae interemptae neque enim, et aetis calor ex igne siccitatem,nec terrae stigus ex a
qua humiditatem, quibus scilicet libenter Alistoteli
coeunt, deturbet. Et s inquit mutuo sese oppugnent, u r. Se alterum alterius principium deuictum st,tertium ex is vltaque fit, se aqua quidem , s aeris calidum terrae am istem secum , ignis vero, si terri s igidum, aetis autem is humidum exupetetur. Itaque dubium esse non potesttii ohilo, quam caloie, stigiisque minus humiditatem,sicci, talemque agentes positas esse: neque enim via si ista, vel ea tot humiditatem secit algitive deturbet Aristote si unquam, tuarum utrique illorum virumque libense sine coit. At humiditatis sceitatisque in senium expli- eantem Alistoteleni audiamus, di earum viles diligentius intueam ut: sque agendi vi piae diti vita sint, lectEage uirum principiorum numerus ei postus esto.
go pie agenda tantum, humiditati siccitur rue patieni taurum cultarem asi gnat. E cxx etiam Aristoteles oportet, inquit, a d tua de passiua inuicem elementa esse,inisc&tur enim de mutuli transmutant ut . At propositi scopi statim oblitua, calidum Iubdit &sigidum activa sunt, humidum vero de liccii passua. Et sui iterum oblitus humiditati secitatique agendi vim, veluti & ealoti si gotique attribuit, di ptimas eas age-tόsque saei L Manifestum est igitur, inquit, quod omnes alis differentiae reducuntur ad quatuoi dictas lis autem non amplius in pauciores, neque enim calidum quod humidum vel quod secum, neque humidum quod ea-lidum, aut suod stigidum , nec frigidum siccumque, vel mutuo sub se ipsis, vel sub calido & humido sunt.
Quare oportet quatuor has esse. Tum a quibus singula constituta sunt distentias explicans,Ignis inquit calidus est Ad se eus aer calidus de humidus, aqua s igida& humida telia fiagida & seca. Licet velli singula eae pora binatum sint differentiatum, nequaquam tameex aequo utriusque singula sunt, sed singula alterius in a. sis. Terra enim sicci magis quam stigidi,& aqua si igidi magis quam humidi, aer humidi magis quam calidi, igni, ea lidi maei, quam sicca. Id nimirum, ut videtur innuens , quod vel si a duabus agentibus natu iis singula constituta snt,de earum utraq; in singulis agat, prin- tam tamen locum in singulorum constitutione actio. i te de veluti formae vicem obtinere alteram .Quo fit, ut nihil dubitandum se, humiditatem de siccitatem mptimorum corporum constitutione, veluti de calorem
irigusque,agentes Aristoteli postas esse. At si amplius id mana sistata quaeras, ex iis quae paulo
antὰ eitata sunt, de ex iis quae dicta corpora inueitens subdit, aperi tui me patet.Si una, inquit,hi contrarietas, iuxta quam corpora mutationem subeant, duo sint prima corpora necesse est: quoniam velli plura esse viden tur,duae ad miniinum comtarietates et unt, agentes ni-CA P v x XIII.
II id ratem c- sicertarem storei, etiam pessima et isti es e. esse Ommnopia Asa Aiox, inquit, Ze frigus emciendi vim ha- . bent, siccitas vero de humor patiendi, quod OP inductione probatur. Calor enim de sit ii, 'cam ca quae eiusdem, tum quae diuers pene 'ris sunt determinare,coniungere, immutare. humecta 'te exsiccate, durare, emollite in omnibus videntur hu- 'mida vero Ze scea , tum ipsa per se,tum quae commun1- 'tet ex vitiusque concreta sunt corpora terminari , de a.
liis quae dicis sunt qualitatibus a mei. Humiditas igitur 'Id se euas nihil prorsus agete,nee se ipsas eonstituere A ristoteli videntur, at pati tantum , 5e a calore sigotAr;, de ipse mollities duritiesque , de teliquae illarum asse
ctiones, ge veluti species,consitui omnes. Neque aliud sete toto eo libro docete nos videt ut, quam lium iditatem sceitatemque passiuas prorsus, de caloris frigo
iisque , re ipsas . de quae ipsarum propria sunt, opus esse omnia. Quin adeo positioni huic inhaeret, ut ne ipsum quidem sigiis prorsus activum ponat, quod aquae humiditati Ze terrae coit siccitati, e quibus,ut e materia 5e passivo principio mixta omnia constitui Aristoteli vide tur. Eius itaque sectatores calorem frigusque actinas qualitates, humorem de secitatem passuas pastam ap.
pellarit, ut sui oblitus videri possit Aristoteles, qui stisimplicium constitutione agentes has posuit it, velut de illas. Nee vela quod saerunt in mixtorum modo compo-stione passiua, illas visas fuisse Aristoteli Peripateticidi eant, de non in simplicium itidem constitutione. Vt enim visum est,non ibi tantaim pati humiditas seetias
que Aristoteli videtur,ubi sibi ipss commiscentur, sed vita ue illatum per sede se ot sim exissens, non se illectiti mixtis tantoni materiae de passui principi, vicem pia state, sed nihilo in s mplicibus minus , quae ex illarum altera constituuntur pura sinceraque, de nequaqua
alteri commixta Humida inquiore seca, tum ipsa per u in
se, tum quae communiter ex utriusque conereta sunt
coipora, terminari, re aliis, quae dictae sunt,qualitatibus assci. Et simplicium constitutionem tradere incipiens, calorem mod5, Se frigus agere docet .humiditatem, desecitatem pari tantiam. Quo fit,ut non iisdem modi in commentariis, sed verbis pene in iisdem secum ipse
pugnare videatur, ut Peripateticorum videtur etiam optimis . Reiu me eric naturam suo albitratu immutant
Peripatetici, dum sinplicibus inc xastentes humilli tesccitatemque agendi. 5e se ipsas mutuo detu ibat interimendique, de in interemptarum sedibu genei adiconstituendique vi donant: ubi velo sbi ipsi, immisee tuismplici e illas spoliant, ae non amplius a seipsis, sed a calore de stigo te constitui volunt. Nihil tale aliis in entibus inque aliis spectat ut naturae operibus, sed a-
342쪽
6 9 De rerum natura, Liber III.
ctio quae uis naturae eiusdem perpetuo esse , & a natura aciem idem perpetuo edi opus. Cuius itaque opus humiditas semel visa est, eiusdem perpetuo Ponendum est, natutae alterius nullius proisus unquam. Vbique igit ut eadem hu miditas ponenda est siccitasque , N agere sente conspecta , perpetuli vi agendi praedita , de agens ubique,vel patiens tantaui ubique, ab alio, non a se ipsa, constitui semel visa. At non secum ipte pugnat modo Aristoteles, humidiotati siccitatique agendi vim, oppositamque deturbandi , inteli mendi , 5e in interemptae locum seipsam eonstituendi producendique facultatem praebens, sed cum natura ipsa, Se ipso etiam cum sensu. Si quidem nee vero quae ad rei cuiusuis, at multo certe amplius quae ad priuelpiorum constitutionem explicationemque spectant, lapius repetere & saepius ante oculos ponete grauabimur aut telat midabimus unquam , vel laborum n
strum pertaesi, vel aliorum veriti fallidium : etenim ieimanifestandae gratia, non ambitione aut inuidia id sa-cimus nec humiditas ulla in siccitatem , nec siccitas in huin iditatem eo modo eaque tatione qua agentes naturae, calor nimirum stiguique, in sese mutuo agunt,
seseque amplificant, agere de scis amplificare visa est unquam. Humida quae iunt, ves nihil siccis commixta, ac ne ''Dgua quidem satia mihilque, ubi vel mole,
et robore exuperant, vel ipsa mole vel proprio iplorusubiecto , e quo egere, immutato, in propriam sicca a. gere dispositionem , de humida qualia ipsa lunt, lacere, nec humida a siccis , quo dictum est modo , agentibus se ea fieri visa sunt unquam:at ibi modo utraque adat tercitum agi dispositionem, ubi libripsis coinmiscentur, unumque ex utriusque fit ens. Nec vero, quod ab v trisque utraque immutata , ad propriisque acta sint
dispositionem : id enim si queam , ubi ab alteris mole, viribusque longe exuperantur altera, penitus in illo ira cantur naturam , itaque ex virisque compositun nnon quod fieri perpetuo videtur in id modo ad exuperatis speciem proximius fiat, quod eius exuperat moles, sed integra eius donetur dispositione, penitus altera deturbata interemptaque : sed quod utraque in propria
seruata natura sunt, ac ex utrisque compositum cns,
ita vel virorumque medium fit, vel ad altera declinati prout eorum moles, vel aequales, vel alteram exuperet I iaeterea non ea modi sese mutuo immutent, quae sibi ipsis commiscentur, sed seca omnia humida inuet. tant omnia, Se contra , vel si sese non mole Se corpore, sed propriis modo attingant Vmbus, longeque ea prO.ptius quae vel humida magis sunt vel magis sicca. Atilo nec al ite i in telum natura obseruamus, siquidem hu . 1 midii linus aut eo ium,quae subit, nullis humiditatem indete videtur vllam,quod nimirum longὰ tenuissimus, nulli commisceti, unumque fieri potest, sed commixtionem praeterfugit omnem, ex omnibusque elabitur.
Nee siceiissimis densissimisque a rebus, qui In iis conti
nent ut liquot es siccitatem assumunt ullam, immo pet-petu b in illis in propria dispositione seruantur, si calor ieam nulluς nullsimque immutet frigus. Nec velli quael languidiores sunt natura agentes , cuiusmodi humidi . . lassiccitasque videri Peripateticis possunt, res ut imia mutent, non bene modo iis proximae fiant, ted ut sub eant etiam eas, uniuersas nimirum simul contingant o portet, neque enim uniuersae simul immutandae sunt
xes, sed quarum suprema modo superficies immutati potest vel profundissimae eae si sint, quin uniuersis tandem immutentur, dubitare nih:l contingit. Nam quae
agit vis non supet ficiem immutat, , quae, qualis Mathematicis ponit ut, nulla donata iit profunditate,sed pro .sundam omnino , S: quae t ei quae immutanda est, portio
'od e . quod dictum est, suptema assidue superficie
i mn atata , res quxuis uniuersa tandem immutatur. Tum ita videte est bene sotan inulenta, porosaque, quae neque a subeunte aere , neque ab insess liquoribus , t lis humidio .a fiunt via quam. Propterea ig: tur quae sibi ipsis non commiscentur, nihil sese immutant humi. da siccaque, quod humiditas siccitisque nulla a geniti vi
donata est. Et caloris omnino stigorisque opus ellevat tamque, inde apertissime intelligere licet, aulid fluidae humidaeque res ab humidi, filii diique silpidae eae s snt,
compinguntur conspissanturque de ad sccitatem agunt ut , ut inel declarat, quod fragidam in aquam coniectu concrestit de spissatur. Sic ea quae lunt diu aeque, siccis duriique, ut ealidis appostae humidae fiunt inollesque ,& in Euotest ultimamque tandem aguntur in tenuitatem. Ex quibus nulli dubium esse potest, humiditatem sceitatemque nulla agendi vi , 8e sese ipsa, amplificandi efficiendique iacultate assectas esse, sed de ipsas a ea lore stigoreque esset. In primorum igitui corporum constitutione Aristoteles si, ipsi, naturae, sensui aduet
C p v et X Iili. Qt oris eruarem eo re non posse rec mgm humorem. A τ v x a itidem sensuique .se sibi etiam ipsi discors Aristotele, calori se citatem de stigo.
ti humore copulat. Pei spieue enim quaecunque exuperat calor tenuia sunt omnia , & in vaporem fumumque aguntur liquesunt salieni& emolliuntur,quae non penitus superat, quae humoris propria esse omnia ipsi impii mi, Aristoteli videntur. Tenuitas, ατ de te, inquit,mollitiesque Se viscostas prandi pia non sunt, illi sub humiditatem reducunt ut , di humiditatis propriae sunt humiditas nimirum illaium quaelibet, de non pu- ia sncetaque,sed feeitati commixta de passa quid a fie-
eitate. Frigus contra quacunque occupat in duritiem
glaciemue agit, qua & ipsae siccita is propitae , di veluti feeitatis species aut gradus Aristoteli videntur.Du- T a. tum est, inquit , quod concretum gelatumque est, quod is autem concretum est secuin e u. Propita igitur calcitis ti& ealoris opus humiditas, quae ubicunque ea tot adest agens vertensque, vel integra ipsa adest puraque, vel imminuta saltem atque imputa. i tigoris opus seeitas &ptopria sit oris, quae ubicunque exuperans adest si igus adesi & ipla humidissimis inditur rebus Humidi ii maena in maximeque diffluens aqua,& aqua humidiotet vapores,de ipse interdum vaporibus tenuior aer spissatur, densatur se compingitur a stigore. Fetium contia, pedensissima quaeque , de liquefiunt de in tenuis sinos etiavapores a calo te summo toluuntur tandem, a noti sum ino Se non diuturno emolliuntur saltem, humidiora omnino sunt. Manifestὰ potio tenuitatis opifex visus calor,nequaquam, si durare de crassa quaedam sacere videtur, crassitiei itidem opifex ponendus est , paci enim nullo con-ttaliae actiones naturae v m dandre sed qui a calore crassescunt res, tum de caloris ipsus robur diuturnitasque diligentis, inspiciendae sol te enim vel quibuι cras tigimpartiri calor videtur tenuia ea facit aut saeiat s exu- petat. Cato te nempe quae crasset eunt nequaquam similatia ea sunt,sed vi in pii mo dictum est commentatio) a longe diuersissimis composta patribus, di quatum aliae multo promptius, aegrius aliae attenuentur: his itaque vix dum sorte emollitis lentisve factis , in suminam illae asiae tenuitatem elapsae sunt omnes. Quare hae vel pto. pria e crassitie dimota quid , at multo ampliore spolia
tae tenuitate crassores appareant necesse est. Nec perpetuo id tamen accidit,nam vel eodem sorte a calore, at diutius agente,in summam aguntur tenuitatem. Vbi que igitur sceitatem classitiemque oppuenare de in tenuitatem a stete videt ut calor . iii gus era uitiem siet ita temque inferre ubique, de tenuitatem humiditatemque uti dique deturbare.
id ii non solum a sensu,sed ab ipso etiam habemus A- .. i.
ristotele Alieno is .inquit, lis gregatauus est ealor, smi- iali uincongregativus.Soluit ii imitum,ditiandit, liquesa cit, tumiditatein deniq; sit te concretam gelataque
quasi nodo exoluit, de aditum singulis facultat que ad simile ut serantur piabet. Tandem ad summum, nihil
343쪽
aliud agit calor suam liquefacit atque attenuat. Quoniam veto quae eiusdein iunt naturae, aut similia omni
no , modo eodem eadumque arte nuam ut aut liquc sui
celetitate, in unum confluunt di ab aliis secernuntur, quae vel attenuati de liquescete nequeunt , vel ut attenuentur diuturniore opus habent concoctione r non omnia igitur a calore secernunt ut , non squidem pix cceta, sed illi immiscetiit magis. Neque hoc nobis magis quam Petipatetico tum optimis videtur. Calor i laque dis tegare tant)m atque attenuate N humecta re videtur. I ligus omnium est, ut Alistoteles inquit, congregativum, humida tenuiaque omnia.& quae flutit dilabunt ut, & qua separata sunt & diuella, in unum agens,compingens,constringens, in crasssit tem sceitate.
que res agit quascunque.Tum, quae vete exsccantur, equibus videlicet vete extrahitur humiditas, a solo ex
secari calore, a quo solo educi, & qui cum solo elabi humiditas Aristo teli v idetur.
.M ti Quaecunque, inquit,exsiccantur, vel ealefacta exsic-tex. i. is cantur, vel frigefacti. At sue hoc sue illo exsccentur ας 3Α- modo, a catote omnino exsiccantur omnia, vel externo
humiditatem eliciente, vel interno a frigore eiecto extrusoque, & humiditatem secum educente. Propterea' ieitur a calore exsccati Atiuoteli videntur, qudd egredaens calor , sue a smili cognatoque allectus eductusque. siue a stigore eiectus, cum humore suo subiecto
elabit ut ac egi editur. Humorem etenim, quem non hine modo, at passiti a calore attrahi animat, non alia attrahit ratione externus calor quam calorem attrahens humori ins sentem,qui eum elabitur humor. Quare quibus humiditas multa, ealoi inest exiguus, cuiusmodi aqua est, di quae a quea sunt, non penitus Aristoteli exsiccant ut , sed concrescunt tantum, quod non absolutum,sed exsceari quoddam est: quia non una uersam humiditatem educe te potest elabens calor. At ca
loris propria humiditas, & sine catote esse impotens, calore spoliata, non remanet amplius humiditas, nec cedens. nec guens amplius sed cedit & quit, At iterum is fit humiditas ealo te rursus indito. Quae aquea, inquit is sunt,umus ealoris exitu conerescunt. Soluunt ut ergo is unius caloris ingressu,re non aquea tantiam,sed quae ex is aqua & terra itidem sunt. Qui ad teitam. inquit,& adis aquam,sed plus ad terram attinent,si ex eo, quod caloris exierit, concreta sunt,calore, ubi rursus aduenerit , li-
. quantur,veluti lutum cani gelu adlli ictum est. Nusquam istitur,ubi calor non adess,esse posse humiditas Aristoteli videt ut, & ibi nulla esse penitus, ubi
nullus ades calor: ibi itaque vi vera genetetur magno opus esse calore, a quocunque tamen sere quandam fieri. Qias restigeratione. inquit A calotis unaueis expiratione concreuere,ea non soluuntur,nis caloris exsuperantia, sed molliunt ut , ut serium & cornu , ubicunque
videlicet calor adest agens vertensque humiditas ibi fit. de ibi aegrius,ubi calore penitus elapso interean pioque. nulla penitus remalit humiditas, de ebabsoluta fit magis quo magis vincit calor. Calotis igitur propria re caloris
opus Atili etia videtur humiditas quae a calore constituitur,& omni tempore ad calorem seitur di egred)tur cum calore, &qus calore spoliata no remanet amplius
humiditas. piigoris opus siccitas,& ptoptia sigotis,qus humidissimis etiam rebus a piaepotente indit ut stagore, & ubique adest, ubi exupeians adest si igus. Qua sobtescatori siceitatem,& stigoti humiditatem iungens Aristoteles, non tantum cum sensu de natura. sed secum e. tiam pugnare videtur. Quoniam igitur nihil planὰ hu miditas & siccitas agere vitae sunt, & a calore frigoreque & ipsae seri, veluti qualitates reliquae omnes , di
perpetuo ab altero altera, ut eorum neutri utraque coire queat, de unum fieri,quod maxime oportebat unum constitutas nequaquam di ipsae primo tum eorpotum a gentes causae videri possunt. Ca et X v. Duplicem agentem naturiam primorum corpora
sin ala Ar, roreti an tum esse.
vptae a agentem naturam eriti viti redendam non esse, satis ipsi declarant Atistoiclici, qui, si factum id Aristoteli st, nihil eum tueti confidentes . sactum esse summὰ omnes pet negant. Itaque nihil nobis , id si secerit, Aristote les damnandus, sed factum id ei esse ostendendum, P
tipatet leorum nimatum sententiae, quibus satium non esse astruunt, explicandae , reiiciendaeque sunt in praesenti. An, inquiunt,non qualitas vitaque sormae vi em tinei,sed materiae altera λ neque enim vel humiditas, vel siceitas,quatum altera singulis inest, ut sorma in vllis sed vi materia subiecti; inq; in omitibus Aristoteli ponitur. Calor modo & frigus, quae in nullo coeunt, in nibus ut formae insunt: nec, ut rationi congruum videri posset, horum alteri illarum altria perpetuo subiic t , non squidem naturae eidem,at diueis, praeditae vitibus,
materia eadem atque eadem conuenit Tedes. Siccitas
itaque,inquiunt, quae non calorem moda sed frigus itidem exacuete videtur, utriusque subiectum est summi intensque humiditas verb, quae ab huiusnodi illis de strui videtur, vitiusque itidem temissi imminutique. Perperam sane,nam praeterquam qu bd ut visum est humiditas siccitasque nihil minus quam calot , si istit l, in simplicibus agere Atistoteli videntur di quod, stes hoc
sese habeat modo , summum stigias non aquo ed terrae, euius secitas est attribuendum sit, perperam natum summὰ contrariis subiectum idem terrae signisque naturae secitas assignata st:& uni eidemque naturae diuerssquidem donata viribus,at uni omnino eidemque contrarium subiectum terrae scilicet stigoti secitas,aquae veto humiditas assignata stiroite commentantur alij quia e qualitatibus duae agere,pati duae , se singula prima corpora pati di aget evidentur γ sngulis activatum alteram , qua agete Ieria; uatum itidem alteram , qua pati possent, assigna,ituit. Absut dum & hoe, neque enim ut dictum est, activa tantam vel tantam passiua qualitas ita in sinplicibus Aristoteli videtur: sed sque agete aeque
pati omnes, Ignem igitur in aetem in uerti sccitate in
humiditatem inuet sti, non quidem a calore,qui uni eoatralius iligori,in secitatem nihil pioisus Aristoteli agat unquam cui praesertim aeque libens atque humiditate
coit.in quibus minime acquiescentes Peripateticorum optimi, nec duabus formis,& naturis duabus,ens unum donati sustinentes, altera Inquiunt, qualitas vel e sotnis
vicem obtinet in huncque m dum tem explica iit.Qia
niam non materiae cuiuis, de quouis modo affecta dic positaeque sorma insit, sed parata si oportet aptaque sacta materia ad huiusmodi sol mam sulcipiendam , hoe altera praestat qualitas, materiam disponit aptamque reddit,qui igitur prius inst oportet ac dispositionis subeat vicem. Hoc autem non sccitas magis atque humidi ias quam calor praestat Ze si igus. Incommoda quidem,qua dicta sunt, vitantes,sorte &Aristotelis sentetiae haerentes magis,qui hoc veritus vividetur)haud sque a qualitate utraq; singula pi ima eo pota detineti pronutiat,sed unumquodque unius magis eiti. Tetram scilicet scci magis quam stigida,aquam iii-gidi magis quam humidi, aerem humidi magis quam calidi .ignem calidi magis suam seci, non quidem non vitamque summam inesse singulis, sed alteiam sorte in
nites,quasi materiae ac dispositionis, sociive alteram sub ire vicem,quae igitur dominet ut magis & magis etiam operetur. At nequequam illis minora subeunt mala. Pilitiam enim,s materiae vicem altera praebeat, minime in omnia in uerti possent omnia, sed in opposta tantum sngula, in aetem scilicet tetra,& in aquam ignis,Ze mutuo, in aetem verti ignis nunquam,aut in terram aqua, nec conita: quid enim alterius materia in alterius agat
formam 3 Quid praeterea calor, stigiisque, quae s non sola, at summe certὰ agere Aristoteli videntur, dispos ionis ac materiae viceni humiditati praebeant, siccitat que quae si non de in smplicibus , in aliis certe omni ous passiuae , de a calore de stigore constitui Aristoteli
videmur , quae s sormae existant , agentesque calorem ipsae constituant oscitet Ligusque , dis postio
344쪽
6 3 De rerum natura, Liber III. is
positio. es nini ruin quibus gaudent, maletiae qua sub
hant indant. Id enim vel in ptimis agere vident ut sortitae, mater; ipsum sibi omnes cone innant,& proprio ingenio propriique operationi aptam Deiunt. Non siquidon igna. uae formae, in e rtesque, quae naturae alterius ope indigeat aut opera, quae ipus domicilium patet sedemque, sed longe ipsae grauissimae illam sibi ipsis aptant paramque,
nullius ministerio vientes ind)gentglie. Calor humidi tat em facit tenuit itemque. siccitatem: stigii, ae erat .
tiem, quod haec huius, illius illa piopita sedes est, Nptoptium domicilium I de humiditas igitur calorem. siccita vero stigias faciat oportet, s huius hoc, illi ut ibi e sibiectum est, Se multi, etiam id Peripateticis magis quam nobis ponendum est, quibus materia apta saeta Dima Hucet ὰ materiae emergens sinu, quae 1g tur ab eo genetali, a quo materia disponi paratique videtur, nisi igitur a s ima ipsa materia paret ut, a siniti non gene
retur. Ignavissimae igitur humiditas siccitasque, se non calorem mod Se frigus, sed ne seipsas Juidem consti tuere unquam visae. 'uam longiuinae absunt, ut sol maevideri pol snt, agentesque, 5e quibus calor stigiisque
materis sant aut mate iam disponant. Omnia itaque pertentantes Aristotelier, modum inuenire nullsi pos sunt quo prima corpora non duplici natura Alistoteli talia laeue declarent, quo neque absurdius quicquam, nee fieti potest minus.' At nec est ali , ut dictum est, A ristoteli iactu quatuor ponenti prima eorpora, Se dupli et ea constituetiti oppostione, de lingula in omnia in
om D repriis si uulorurn ips- - imbi mair - s ih qtie ampli ci in Derendam esse. ra e principiolum numero ingenio ue duoi tantum ponenda esse prima corpora declara, tum existimo ut nihil fis amplius de elatanis dum videri possit. Quoia am calorem mod5 de stim, agere, humiditatem secita ignique materiae dispos 34 Hesse re ab illi, seri, nee verti ab utroque ambas 4d humiditatem: ealore tantilui, se set statem a stipe m&calorem siceitatem, si gus contra humidi talem aduet sati eoi rumpet όque eota pectum est, diis i. tandum non est quin duo tant sim sint prima corpoia. ia uorum alte tum summe calidum sum ingque humidum summὸ illeium uigidum, summique si secum. At tanti tes momenti undique inani sta ut fiat quas Aristote Ies naturas vitesque , se quam magnitudinem singuli id icto tum quatuor corporum attribuit.tum vero se cor
pota ipsa vel satis conspecta , iterum intueri ne gratiemur. Nam humiditatem se citatemque agendi ineptas impotentesque, de eatoris illam, hane frigoris opus esse. & vni illi ea lotem , se uni hiate seigus coite posse, itaque eorpus, quod summὸ calidum summίque fit se eum , vel quod summe Digidum summeque st hii midd, dati non posse,caloris frigorisque, se humiditatis seel. latisque vites ingeni simque inspicientibus,& ratio resensu, etiam ipse declarariit. An ignem sorte ipsi m. ipsamque intuentibus aquam summe hae frigida sum
meque humida, summe ille calidus summeque appareat sic Praeterea videndum, num se tanta singula sint, quanta Aristoteli ponuntur: quoniam primorum eo potum sngula tanta satia ella existimandum est,
quanta ut di ipsa , de Mundi uniueis constructio serua retiat, iacienda erant. Et certe si quanta Aristoteli ponuntur sint, iis itidem praedita sint naturis, quibus sin
gula donata esse ei videntur,ae proinde, qualia Aristo-ihi posta sunt videri queant. Sin nec vires nee magnitudinem quas singulis attribuit, nacta sint, quam longissime aberit , ut recte prima corpora cynstituerit
Quamobrem qualia quani Sque singula illi sitii iese
R i M e in i , , a quibus dicta corpora con- . i. t .stituuntur . explicans Aristoteles, Calor 6n- istea. a quit) & sit , re hum uas Ar se citas ele- ὰ mentorum principia sunt di 5e ea lor sec itat i .e Oniuntius ignem .humiditati aetem , sigiis .et4 seei- titati copulatum terram, humiditati aquam eonstituit. itaque manifestὰ idem p totius ealor Ae ignem de aerem, de idem frigus aquam teriaque, I eadem siceitas ignem se terram ,ead que humiditas aerem & aquam Aristoteli constituit. Qitoniam velli vix dum dictorum corporum constitutione explieata Et si ait,corporum,quae di- . anximui, stipula binatum sunt disserentiatum, nequaqua tamen ex aequo vitiusque sunt, sed sngula alterius in a. tigis. Terra enim feei magis quam si iridi. aqua nigidi is
magis quam humidi aer humidi magis quam calidi, i agnis vero calidῖmagis quam sicet: viique non summam vitatique sngiiqi,sed alteram te inlisam inditam esse su pacari queat quis, at salsis certe , ut videtur, id putabit. Neque enim terram sciam magi quam stigidam esse quod utique . si terrae siceitas propito eius stigore t bustior visa taret dicendum erat )led sicci magis auastigidi eam esse dictum est , non aeque scilicet natura ab utroque detineri, nee aeque sub virauique imperio esse,
nee nituram omnitio vitamque aequὴ tetrae sotitiam epse, sed secitatem magis. Diopterea id veto, quda duplici a principio snsula eonstituta Aristoteli eum sol ε vii iii simplici singula Arma duplicique natuta agente
ab illo doti, i, kideri poterant. Id autem ri amolitetur incommodum , hicet inquit, a duabui sticula constituta stat naturis, non aeque viati iusque citi tamen , sed alte ius magis, non quippe utraque . sed altera tantam in sti usis formae vicem obtinet 3: singulorum est Grma. Et natu tim utramque
dictorum eo epotum singulis summam inditam se indἴ-dam prorsu, Aristoteli suisse, inde apertissime intelligitur, quod naturae cis usuis remisso tam eis Aphtoa dis ensis grati, aliter semia il) eontrariae Aristoteli sit ad
mixtione. Ea veto limplicibus corporibus, qualia ignis. aer, aqua, tetra Aristoteli ponunt ut, nulla indipotest. Mulibue etiam clarius patet, quὼd illa inuet tens immutantque Aristoteles,inquit, Si terra siccitas ti Met. ex aqua humiditatem deturbet , aqua in terram , sn ω ὰ ς quae numiditas e terra siccitatem eiecerit, nihil usquam a alterius iligore immutato, terra in aquam agatur, eo- ti dίmque patio reliqua , quae altera tantum dissilent a i ,.. 1 natura, ea una immutata. altera nihil passa. mutuli in isse ipsa transmutantur. Et aeris, inquit, calot si E tota asigus, terrae veto secitas sex aere humiditatem di titurbet, itaque terrae siccitas Ee actis ea tot utrumque u .
occupet , de terra Se aer in ignem transibit, se ignis a fiet. Sique ignis siccitas ex aqua humiditatem , aquae . veth fiigus exigite e ,roig deturbet nihil ignis seeita- ὰ te vel aquae Digore immutato, de ignis & aqua in ter- ὰ tam agitur. At s i is calcit aquae stigiis, aquae velli'
humiditas ignis seeitatem perdat, ignis itaque calor, ure aquae humiditas vitumque occupet, ae ignis N aqua is in aetem immutetur. Nihil eroo est quod ambigatur, is eundem igni & aeri calorem , idemque aquae de tetiae stigus. At eandem igni & terrae secitatem, eandemque
aquae de aeri Aristotelem indidisse humiditatem.
s, perposiuam Peripietitis et de . V o o magnitudinis discrimen , re quam . t M t.
inter se posticitiem dicta corpora sortia , cap tu sit . e,plicans A istoteles , Totae , in. tiquit , moles ad eas , quae ambiunt , ma- . E. h.
345쪽
, gnitudines quanta si obseurum non est: quippe cdm ia, ex Astiologis theorematibus perspectum nobis si mul- to minorem eam cile quibusdam sydetibus. Aquae aute. naturam consistentem 5e secretam non cernimus, nee, seri potest ut a corpore, quod circa terram stum est, se diuellai ut cuiusmodi sunt,&quae nobis patent, matese & fiumina. di s profunditas aliqua minus nobis com-- perta sit. Illud vero, quod inter terram de ultima syde s ta inter iam est, utrum censendumst corpus unum, aliquod secundum naturam , an plura,& si pluia quoto de quatenus suis locis distin ia snt: id postea inquirens. si inquit miliae inter sydeta sunt interualla igne essent
k teserta. & sydera ex igne constarent, quod uis reliquo. o rum elementorum iampridem interitisset. Atqui, nee aeris duntaxat sunt plena,communis enim ad ea corpo , ra,quae eiusdem sunt Ordinis, ptoportionis aequabilita . tem excederet. Idque etiam, s duobus elementis is lo . eus, qui inter calum se terram medius est, plenus sta tuatur: nam terrae moles, in qua omnis aquaium multitudo comprehendit ut nulla ut ita deam pals est ad iti' eam . quae continet, magnitudinem comparata. Nee ive id moles tanta sese excedere magnitudine intuentur, ' eam ex aqua secreta aer oritur, aut ignis ex aete. At necesse est uniueisam aquam ad totum aerem eandem ha bere proportionem, quam aqua tantulum parsque exis sua ad eum habet aerem qui ex ea progignitur. Nihil autem interest . si fixe non oriri mutuo, sed facultate tamen patia esse aliquis dixerit: hoc enim modo vite pates in illorum magnitudinibus insiit necesse est, notialiter ae si ex aliis alia orirentur. Corpora , e quibus sublunaris hic Mundus compos tus videtur, isnis, aeraqua,terra,summis'mnia summE. rue contrariis vitibus,& quibus sese mutu i destri ant, o nata Aristoteli videntur proindeque s illorum quodpiam reliqua mole exuperet, amplioribus praeditum stvilibus, reliqua omnia perdat, de in seipsum agat om nia. Propterea , si seruanda suete , aequalibus omnino donanda suere vitibus, eadem omnibus magnitudo attribuenda fuit non tamen molisi id enim factum s s otenuiora a classioribus, quae e materia extensa expansa. que & in amplius acta, ab iis quae e materia magis in seipsam conspissata constrictaque , & in minimam reda ela molem constant, corrumpantur. Nam & si idem v t totumque vitium robur non 8e copia etiam eadem v trisque inest, sed eo singulis maior quo maiorem materiae copiam sollita . qui, scilicet magis compacta sunt. magisque in seipsa sunt conspissata. Itaque non molis magnitudo. sed materiae cooia aequalis h lice corporibus attribuenda necessario Atilioteli suit. Id vero factumst,si qua ratione crasi oris molis portici in tenuiorem acta, ab ea in quam acta est excedit ut , eadem & tenuior
moles uniuersa crassorem excedat umuersam, hoc est qua ratione terrae pugillum, sua ex eo lit,aqua excedit, eadem aqua uniuersa uniuersam excedat tetiam, Ze ita deinceps aquam aer,& aerem ignis. in hunc modum aequalibus naturis,ae viribus dicta colpora praedita snt omnia nullumque immineat periculum ne ab eotum v
no reliqua exuperentur atque immutentur.
Ea ratione adducti, ut videtur Peripatetici, de e teriae pugillo decem aquae pugillos fieri mens , tetra aqua, aqua aetem,aere ignem decuplo maiorem esse decretierunt. Et leuitatis grauitatisque ingenium, vires, directorum motuum cauitas, pioprios sngulorum ele mentotum motus , de propria edocens Aristoteles im
ea,Graue inquit sinpliciter id est quod omnibus su silet, leue autem quod omnibus supereminet. Aliter autem graue Ee leue , quibus utraque insunt: etenim supereminent quibusdam & substant etiam quibusdam
quemadmodum aer re aqua horum enim neutrum sm-
plieit et leue est aut graue, tumque enim terra leuius es. supereminet enim ipsi quaevis illorum particula. de ut tumoue igne est grauius, vitiusque enim ipsorum quantulauis particula igni substat. Ad se ipsa vero unum quidem sinpliciter graue est, alte tum autem leuernam acti quantuscunque iit, aquae superemi ciet, aqua aut ei
quantacunque sit, aeti substat. Et terram,inlii , bini e το. g auitatem habete est necessarium , aquam autem voliaque, praeterquam in terra , aerem vero, praeterquam in aqua N: teria. Et alibi, Aqua inquit: cit ea terram, o 'quemadmodum di circa ean. aeris globus, de circa hue vis qui ignis dicitur,obtenditur. Terram Mundi in me- tidio, aquam tetrae, dia ut aerem, se aeri ignem super
ponit Aristoteles. Recte sane, de propitis positos ibtis QP ae trebit, etiam ipsis in quibusdam eoncors, vites, magnitudinisque discrimen, de locum his eoi potibus asiu
Et, quod dictum etiam est , ab iis constituta s snt principiis, a quibus erinstituta esse Aristoteles decernit , re s quam sortita sunt magnitudinem , huJusmodi
ea conueniat corporibus , talia denique, tantaque si gula sint qualia quantaque Aristoteli ponuntur. Quana obtem ait talia,tantique stagula sint .expendendum.
Via talis tantaque sit aquae uniuetii H qaa. ita quantaque AristoteIi posita est, intueri
propositum. Illa verra nequaquam velut clementa reliqua unum in corpus collecta omnis, di seorsum a reliquis seposita est, sed per uniuersam terrae superficiem dispersa & ves uti disse ininata, paluimque ex ea effluere se passim etiam pro idiori terrae in existere videtur. Et quae illius moles magna collectaque e permanens aquae uniuersitas videri queat, mare nimirum, nequaquam frigida, tenuis, dulcia, euiusmodi aquae elementum, de aquam ipsam oportere esse decernit Aristoteles, sed calida vel ipsi est ina natura, et alti, e salsa. Nec usquama quae elementum id 1 e re esse adeo perspicue enunciauit Aristoteles, quin dubi crux tandi locum reliquerit: quandoquidem manifeste in terdum id ponit, mani seiu etiam altis id demoliri apparet. Idcirco, quae de maris exortu natur que travidit, attcnte considet abimus. Nam , si ut in alii . pleiis. que, ita de in his maxime anceps perplexus M videtur, at si paulo attentius eius dicta cotis derentur , dilucidi fiet eius sententia. Siquidem , aut aliarum aquarum ritu propria E sontibus mare auidue emanabit de E te ra educetur, de calidum crassumque& salsum , cuius inodi esse Aristoteles in primis affirmat, propria n tura erit, aut nullis e sontibus orietur, sed perpetua se permanens erit eius moles, Se quas modb diximus illius affectiones, e lor.crassities, saliedo, non maris ipsius propriὰ , sed veluti ex accidente quopiam illi inditae erunt , ut uno in illo stabilem, permanentemque de bene vastam , & talem omnino tanta inque aquarum molem, qualis quant que aquae elemento conueniat, spectari, de in proprio aquae loco positum esse illud se contendendum. Et priorem si sequatur sententiam, sine dubio aquae elementum mare esse pernegabitiquid enim res quae reliquorum entium more quoiumuis dterra a sole effecta iit , assidia que fiat , primum eo pus, de calida, crassisque, de salsa quae est moles, rei uniuersitas susum me frigidae, ben que tenuis de dulcis 3 Sin vero posteriore nitatur , nihil dubitandum quin mare aquae clementum Aristoteli positum sit, cui nimirum , quae aquae uniuerstatem ipsum esse prohibent, demit, Ee cui, quae aquae uniuet stati de
346쪽
- que aquainum moles, ct propria naturis Hice, tentie
a Me in vapores a iis,o eae litis suaeque ex-h lationi, I plaviis deliae commistrone, Istim,re is sum. calidum falsum. an proprio quae loco positura es se Aristoteti videram 1 Akr, inquit Aristoteles, nullis e sontibus o-i m 1,nee eius ullos esse sontes . ex iis quae sunti dispiciendum. Aquarum enim , quae in terra, sunt , aliae fluxiles sunt, aliae stantes, ae quxi-- te, quidem omnes sontanae. Stantium autem aliae cola' lectitii stitit Et subs dentes, ut palustes , di quaecunque' laetisti es eo pia, de paruitate diisetunt alia sontanae at ' que haee omnes manu extructae sunt. Dico autem eas' quae putealiae nominantur, Omnium enim sontem supe- riotem quam fluxio sit esse oportet. Quapropter sonta μ nae ae fiuviatiles sponte fluunt, hae verti arte,quae opere.' tur, indigent, qua scilicet inueniant ut, & inuentis,ut ' colligant ut re detineantur. Et hae quidem aquarum tot' se tales sunt differentiae. His autem ita constitutis,fieri non potest. vi maris vlli sint sontes, chin in neutio hoiti' generum esse possint. Nam , nee ssuxile est, nee manu abiteatum, quorum tamen alterum sontanis omnibus uom, nit. Tantam autem aquae copiam , quae sontana W si . sponte stantem nullam videmus. Praeterea edm- molia snt maria , quae inter se nullo in loco commis centur . quorum Iubrum quidem cum eo mari, quod extia columnas est patum videt ut communieare . Hyt-- eanum vel , 5e Caspium ab illo etiam separata, Ee itia orbem habitata cum snt: utique eorum sotites , s ali. o cubi sint . minime lateant.Tum, Demaris,inquit,ortu su ortum est. Se de eius sapore, quae salsedinis Se ama iii iei eausa st dicendum. Caussa, quae veteres adduxit vim a M te aquae uniuersae principium de colpus esse existimaret, u hae e est. Nam contentaneum videli potest quoddam io- tius aque corpus esse, quemadmodum & aliorum elem mentotum moles est coagmentata, de ptine ipium obo copiam , unde distributa mutatur , de aliis admiscetur u ut ignis.qui in supero loco, auris autem eopia in eo quiu est ei ita ignem, terrae corpus id, ei rea quod omnia hieu mini ste posita sunt. Ex quo constat, eadem ratione, si de aqua etiam necessatio esse inquirendum Nullum au. vi t/m aliud tale eius collectum corpus, praeter marisv a m stitatem, ut caeterorum elementorum, positum videtur. M Amnium enim, nec collectum est,nec manet,sed veluti M quotidie gignatur, semper conspicitur. Mare igitur liti M midorum . de totius aquae principium ob hanc dubita a tionem esse visum est. Huie autem opinioni dubitatio altera opponit ut Cut
aqua haec simul stans potabilis non sit, sed salsa, siquide. totius aquae principium est. At caussa,inquit, huius duci bitationis solutio et it,salsedinis nimittam causam intui . ti, dubitationis solutio manifesta fiet. Itaque illam explicans , inquit, Quoniam aqua circa terram, quemadmodum N eirca eam aeris globus , 5e circa hune quidia dieitui ignis, obtenditur , sol autem hoc modo seratura ob eamque causam mutatio existat e ortus atque in te. vi litus id quod tenuissimum est ac dulcissimum quotidieti effertur, secernique di in vapores mutatum stipetiorati petere videtiit. Illic autetnob fragus tursus conere tum ti iterum desertur, idq; natura hoc modo facete perpetuo is instituit. Itaque, inquit, quod potabile est & dulce v. 4 niuellum ob leuitatem attollitur , quod autem salsumis est piae pondere subsidit, non in suo ipsus proprio loco.
ia Etenim existimandum est de hoc recte dubitatum esse: is absurdum namque est,nisi aliquis aquae de exteroruma elementorum si locus, atque hanc esse solutionem. Isis enim locus,in quo contineri male cernimus, malis nonis est, sed potitas aquae. Maiis autem videtur propterea,ti qu d pars salsa subsidit piae pondere, dulcis velli Ze po-
is ta Illis ob leuitatem attollitur. Quapropter & flumina, in eum locum Omnia influunt,& omni etiam aquati quae gignitur r in id enim quod maxime cauum est, qu is Iu est,talemque locum male obtinet. Sed alia pals v-
niuersa a sole celeritet attollitur,alia telinquitur, ob eam quae ditia est causam. Tum Platonis sententia, qui aquarum omnium plincipium sontemqueTatiatum, vastam nimirum aquarum molem terrae in medio ponebat rationibus multis reiecta, At sermonem de mali, loco eiusque salsedinis causa absoluens, inquit, Hune ergo aquae locum esse, Ee non umatis,& quemadmodum pars potabilis,prstet eam qus fluit, occulta si, alia veth pars maneat: cui item mare Ma quae potius sit finis quam principium, non secus ac in αeor potibus totius alimenti, sed humidi potissimum ex- α clementum , his a nobis traditum st. Tilm, num per- α tuo salsum fuerit inquitens,Quod autem ad salsedine a attinet, ij inquit qui semel aut Omnino male generant, α salsum statuere non possunt. Nam si illius, qui tetiam uambibat & a sole sublatus est, humoris omnis res duum amate effectum est necesse est aqua illa, quae in vaporem a conuersa est, istis adueniente,cum squalis si multitu- α do, primum quoque nihilominus, aut si non pruritim, vi non etiam post salsum fuisse quando ea tectituta salsum it est tamen. Itaque alienum omnino quippiam, cuius cm cimixtione salsum crassumque de calidum fieret mare, de quod minime a suminibus desertetur iam, enim, qua ipsa affecta non sunt sal edine, mare illa assiciant mari indendum intuitus Aristoteles,moniam, inquit posta est,duplicem esse exhalationem, alteram humidam, al- α telam siccam , constat hane tetuin huiusmodi principiti Resse existimandum esse. Et multis quidem fgnis perspi- μcuum est, eiusmodi saporem ex eommixtione quapiam uexistere. In eorporibus enim, quod minime coctum est, a salsum est atque amatum .nee alit et se habet in iis, quae κaduruntur: quod enim a calore vicium non suetit, in κcorporibus excrementum eiscitur,in iis autem,qua ad- α
Atque hac causa est, eur multi ex adusta terra mare Mfieri inqui anti quod quidem hoe modo dicere absurdu aest,illud autem ex ea, quae talis es, velum. Nam,ut in iis, α quae dicta sunt .se etiam & in uniuerso eam quae nascu- α tur di natura gignunt ut animo sempet eonspiciendum aest. eius genet is terram , quin inali de omnem aridae terra αexhalationem remanere, quale est id, quod ex adustis αtestat ea enim ingentem hane halituum copiam suppe- et ditat. Quoniam autem inter se ut diximus vaporosa de αscea exhalatio admixtae sunt, ubi in nubem de aquam αconereuetit aliqua semper huius facultatis eo pia una αeomprehendatur & tutius eum pluuia deorsum seratur ianeeesse est. Atque hane ob causam calidum est mare, aquaecunque enim adusta sunt facultate ea lotem in se habent, idque videte licet in einete de calce, Ae anima- α lium sedimento ta humido quam seeo. Et salsedine Om- ω nino in quadam commixtione positam esse, non ex iis a tantam quae dicta sunt pei spicuum est , ver ut etiam ex αeo quod s quis cereo vase eis cto eiusque ore talibus t bus obturato ut maris nihil illabatur, in male illud po- ὰ suetit, id, quod cereos parietes ingreditur , aqua dul- α eis eiscitur: quod enim terreum est, & salse dinem ex is admixtione saeit,veluti colatum secernatur. Hoc vero Se αpondetis causa est & crassitiei. Itaque quod dimim est) αmate nullis E sontibus oritur,& in eo solo magna stabit sque aquatum moles spectatur, & propria natura dul-ee tenueque & frigidum , sed duleibus tenuioribusque sui partibus a sole in vapores actis,& calidε amplius socetque exhalationis a pluuiis delatae commixtione sal sum,crassumque& catadum iacium, de in proprio aquae loco positum est Alistoteli.
C A. v v x XII. Mare aqua elemensum Arctores risium esse. V o u i A M igitur , ut visum est, quae aquae elemento debent ut, magna m mirum sabilis que moles, de qui no ex asydiae influentibus aquis fiat sed perpetuo eadem suet it, de pto pilus locus,ea omnia nulla alia aquarqm copia, sed so-
347쪽
lum mare sortitum Aristoteli videtur, re quae mari in.
sunt, se aquae uniuerntati non conueniunt , salsedo, ea lor,crassities,pomlus , ea non maris propria. sed alienae rei immixtione indita illi esse summe Aristoteles con tendit,liquido patet, malis molem aquae uniuersitatem Aristoteli vitam esse. Sed Peripateticorum nonnullis minime id placet mam rationem, quae inde id declarare Aristoteli videtur, quod uno in mari ea aquae copia spectat ut . quae a qui uniuersitas videri queat, non ut propria, sed ut ab antiquioribus prolatam Aristoteli exposita inesse volunt. Et locum, quia mari occupatus est,no aquae,sed maris esse decernens, male aliud ab aquae elemento ei te aperte docere videtur. Age, vel si non iis id rationibus declarant, quibus maris molem acuae elementum Aristoteli positam esse pernegantibus d a tandum erat, nullam scilicet aliam aquae molem afferunt,
ruae aquae uniueistas posita Arist. st, vel quae poni ros.
t, quae magnitudinem, quam aqua uniuet stati debeti Aristotele, statuit,sortita,& in pi optio aquae loco posita,terra nimitum circumfusa fit, diligentius tamen, nurquod innuere videntui, antiquiorum ratio ei nationem reiiciat usquam ut non admittendam decernat Aristo. teles, & num, quod quem mare occupat locum, eum non marIs, sed aquae locum esse dixerit,propterea non mate. sed aliam quampiam aquarum copiam aquae uniuersitatem ponendam esse statuit,antueamur.
C A p v et XXII. Perperam peripietitos quo a sentire, cytis mare aqua
et mentum Arimi δε possum ese negant, orati ei visum esse.
E . M ratiocinationem, qua inde ma
te aquae uniuet statem colligunt, quod nullat alia eollecta, stabilisque aquae copia , praeter i illius vastitatem,spectatur, nec te tectam,nec reiiciendam videri potuisse, quin admittendam de ad. missam Atistoteli fuisse,ambigi non potest Si quidem illa, de dubitatione itidem quae una ei aduersari videba tur explicata,Caussa inquit sali editias inspecta dictam' dubitati nem loluet essiciet, vi primam de mari existimationem iecte di necessatio sumamus. Nam per pli, mam existimationem ivt vel iisdem Peripateticis , qui
mare aquae v niuet statem non esse declarandum Arist. propcistum contendunt mani sestε eam antiquio tum ratiocinationem intelligit, qua ob maris magnitudinε mare aquae v niueisitatem esse colligebant r& alteram eam scilicet ut iisdem etiam videi ui qua humore, qui
assiduρ e mari effertur solem ali, seu potius qua sutiloso mata e siluere ponebant hoe enim simul cum illo an liqui citibus visum esse Aristoteles tradit at vita mitis per alteram intellexerit, reiiciendam omnino ea censet Aristoteles, & in sequentibus reiicit det idet que. Quod porro ait salse dinis causa inspecia , fore, ut antiquiores tecte & necessat 14 ratiocinatos, & mare aquae elemen tum esse intelligamus, est ac si diceret, squidem mare sui natura salsum sit,pei peram prorsus antiquioribus a. quae id elementum collectum sit tenuis dulcisque.
Quoniam vero ex accidente quopiam salsum factum esse declarabitur.& necessat id aquae etiam, veluti ele mentorum teliquorum , moles quaepiam, & magna ea,
stabilisque de unita, Ze qua θ terra exuperati & in tetram agi non possi, ponenda est, nullaque alia huius
modi,praeter maris vastitatem,spectatur,viique rectam, di necessarium etiam illorum ratiocinationem esse sta tuendum est Tum salse dinis causam explicans, Quonia. inquit, circa terram extensa, solis nimirum actioni ex posita est aqua. itaque dulci es tenuioresque eius par. tes in vapores ab illo actae assidue sursum egeruntur,
dulce, potabileque , quod aquae inest . ob leuitatem assi. due attollitui, crassum autem salsum ue praeponde
re subsidit, ideo rio dulci, di potabili, salia facta
est Ze amata. Antiquiorum ;g tur ratiocinationcm nimii
telieit Aristoteles quin admittendum eam & necessat Losumendam stituit. Salledinem, quae s piopria mali, si, aquae illud uniuerstatem esse prohibeat,non malis propriam , sed ex accidente quopiam ei impressam esse e ponit. Dubitationem,quae dictae ratiocinationi adueis satur reiicit. itaque vel si ratio a maris magnitudine sumpta , non ut propria Aristoteli exposta est, quando, quod unum
illa aduersari videbatur ipse id amolitur Aristoteles,
non propterea mate aquae uniuerstatem visum illi non esse existimate lieet minus etiam subd locum,qui a mri occupatus est, non malis sed aquae eum esse decernit, quin propterea & magis etiam . quam propter eius magnitudine, acuae uniuersitatem male illi visum esse existimandum est. Siquidem nihilli sortὰ minus a proprio
loco, quam a propria natura, entia quavis, at prima prasertim corpora foueri fetu aliqueti perfici, eorum certe partes illo magis ouam proptia uniuei state oblectari vident ut Aristoteli. Ad ptoprium, inquit locum serti unum qu adque , ad suum simile est seriit L se vitique quis existimabit id, quod dicebant antiqui,smile
ad sinite serti: hoe enim non accidit omnino , non mnim squis terram transmutet& iuxta lunam collocet,
ad ipsam sereni ut paries, sed ad eundem locum. ubi nunc existit. Quod igitur in aliuae loco existit ens, quia id aquae uniueisias Aristoteli visum sit, dub)tandum non est, neque enim si alibi ea st, quod partes, Hiptia uniuersitate posthabita, facturae Aristoteli videntur, id agere uniuersias ipsa pigrescat. Vt, si antiquiores incusandi Aristoteli visi sitit, ob id eos damnet,quod non e maris etiam loco,se amplius etiam , aquae illud elementum declaratini. Et vel ubi, qui a mali occupatus e st, non malis, sed aquae locum esse ait, mare aquae elementum postum esse , quae subdit , manifestillime
declarant. veluti enam causam reddens, cur in pro
pilo aquae loco veta aqua, de potabilis, qualis sit natura est, non si, sed salsa. A mari, inquit, occupatus hest aquae loeus, quoniam , quod in aqua salsum quidem uest, subsidit propter grauitatem , dulce autem & pota- is bile ptopter leuitatem sui sum ducitur. Et paulli inna ui ius. Constat, inquit, hunc esse aquae locum,& non mam,di quamobrem potabilis,ptaeter eam qua quit oeculta st. Sunt enim, ae s diceret,iotius quidem aquae is est locus, sed crassior grauiorque eius pars illum occupauit, quod tenuiore leuioreque sursum a sole elata, illa modo teliqua facta est. Quoniam vero dicta in solutione non satis acquies
cete poterat, squidem ait quae e mari educit ut tenuitas, ea dulcem tenuemque in aquam rursus coacta mari iterum restituitur.quod igitur,si illius abscessu ei assum sit iamque fiat, illius accessu , clam aequalis si multitudo, tenue tuistis fiat dulcόque. Et quod aquae elementum, veluti tetrae, aetisque , di ignis postum Aristoteli erat,& in terrae id superficie locatum, multoque terra maius factum . N nullam aliam aquae molem, cui illud assgnari posset, intueti poterat. Praetereati quod calidum insuper sentitet mare. Itaque s aquae uniuerstas ponendum id erat, necessatio alienum quippiam, quod a fluminibus non desertetur, indendum ei erat, cuius commixtione pio dulci,tenui, leui, si igido, sal sum , crassum, graue , calidum fieret. Quod reliquum suit, odi aere id ivt vidimus deuexit, eiusque copiam ut haberet terram illam incoctam aridamque in terrae latebris indagavit. Nihil intentatum relinquendum. incommoda quaevis subeunda substinendique propo fuit,modo ne marinae aqus salsedo propria eius st. Nec veri, aliam id ob causam commentus est , nis vim atinae aquae moles aquae uniuersias poni possit. Nisi enim id piopositi Aristoteli st. nulla maris passo, alie num nullis a quo salsum id sat, inquirendum erat, quod
nimitu propria natura tale esse statuere poterat.Neq , quin tetra saltim amaramque in aquam a sole inuet iqueat, dubitandum, aut non enuntiandum Aristoteli erat, in sal,lulfur,bitum Enque,& exhalatrones,ὰ quibus
ignis elementum coastitui Aristoteli videtur,an res de
348쪽
66 IDe rerum natura, Lib. III.. 662
logius a terra, γ' tina aqua, dissidenti
nue ii illam intuenti praedicantique. Vt modis multas Peripateticorum nonnullos mitati liceat,qui mare a ius clementum non esse deel arandum Aristoteli propositu contendunt. Qui quidem quem numinis instat veneran- tui, isnauum eum iaciunt ineri inque,tum Ze stupidum etiam stoliduinque, qui, quod declarandum pio posuerat,declaret nunquam, quati,quod unum statue te id poterat , summo studio euertat, si quod s declaret, vel Mundi ei costi uctio, & ipse destiuatur Mundus vel uniuersa eius doctrina dissoluatur.
quod mare aquae elementum non esse decla reti praeter illius tali edine in , ne quidem allatum est Ati
stoteli quicquam at eam non propriam malas elle, sed ex accidente quopiamL, de alieni commixtione ei iniectam contendens, aperte nihil obstare quin mare aquae
uni ubi Gas poni possit decernit. Tum libens incommoda subeat, quae minime omnium sustinete ipse velit, in ptoptio aquae loco alienum ponat ens, de aqua ipsa in ad illum delatam, nequaquam ibi seruati per ficique, sed cortum pi statuat destruique. Adlis se aquae molem, aqua terram adeo excedi, de quam eandem iuxta propria uniuerstatem set uati oportere decernit,vel nullam ponat, vel fluuiis lacubaeque, qui nullam prorsus terrae tationem habete videli possunt, de qui assidue genetatii a Scit et eoitumpi videmur.assignet necesse est. At vel iidem Peripatetici Aristotelem audientes, in ea tetram ab aqua excedi oportere ratione, qua terrae portio. nem,quae ex ea fit,aqua exuperare apparet .de propterea aquam tetrae decuplam oportete esse latiocinari, anxie
maris fundum timantur, de immensum illud sub poli, ei fingunt, ut qui,nisi mare aque elementum ponant, de immensuin illius faciant fundum, aquae elementum ter. tae maius ostende te minime queant. Velint igit ut nil int,aquae v niuei statem mare positum Atilio teli de po nendum satebuntur.
At alis , de to e quidem praestantissima, mate aquae elementum Alistoteli positum de necessarid ponendum nihil dubitant, tetra maius de in loco cite a tetiam Aristoteli positum. Ipse certe propositam de mali quaestionem absoluens, perspicue aquae elementum ponit mare. Ex his inquit,qua posita sunt,constat mate aquatum principium non esse sed finem, aqui nimirum uniuers. talem es t non quod aqua ex eo ectuant, sed quod ad ipsum confluat omnes, id, quod de ignis de aei is uni uerstati euenire Aristoteli videatur necisse est. Siqui dem qua in tota mariue ignis fit atque aer,ad ptopi iam vietque uniuersitatem, illotu veto portio nulla a d terrae
marisve ima deserti inde videri A stoteli potest. Quapropter Ze illorum moles, non quod illotum partes in de delabunt ut, Se ut illotum plincipium, sed ut sitis, de ad quem ignis atque ara ubi uis satius conquit omnis,
illorum elementum ponendum Aristoteli st.lngenitum praeterea aeternumque, re iuxta piopriam uniuet sitatem peciemque idem perpetuo ponens Aristoteles mare, eaque mari tribuens, quae elementotum propria sunt,sne dubio aquae ipsum ponit elementum. Itaque numquale fle quantum id illi postum est, tale de tantum sit,
intueri volentibus, neces latib male conspiciendum est.
C suae XXiIL Si maris aqua elementum Aristoteli isti sit, non recteaque elementam positum ea esse. A , i Aristoteli in primis aquet elemento valde dissimile,non tale scilicet, quale aquae ele mentum oportere esse ipsi decretum est,vide. tur. Et vel quale quantuq; nunc existit perpe
idem api incipio naturis conditio
tuli fuisse, vel iis quidem a principioni isque de magnitudine donatum, quas aquae elemen ii Aristoteles attribuit, at a sole postea magna ex parte illis exutum, Se aliis longeque iis ab illis diueiss dona tum esse, assciendum est. Vuouis modo tale tantum. que iactum sit mare, num tecte aquae id elementum Aristoteli eonstituatur , inspiciendum est. At s quale quantumque est, tale tantiamque quod sacere videtur perpetuo fuisse mare statuat, is mihi quide Deum Opt.
Max. sapientissimumque velut oecolligere videt ut , chmeorpus de priuili id oportere esse decernat, quale quantumque nec usquam apparet,nec extitit etiam unquam,
de ut dictum est) nec esse quidem queat : quique sum
me frigidum summeque humidum de dulce, terraeque decuplum corpua oportere esse eontendat, quod benerali dum classumque de salsum amatumque hesentit repraedicat, quod clarissime immenso quodam tetra minus est, vel ips in primis Aristoteli. Nam d. st quod mi ni me admittendum ei fuit) nullas ignoto etiam tune in
oceano insulas, tetras nullas prorsus quae ex illo eme gant, ibi esse suspicatus est, attamen maxime breuem Oceanum,de vel quae proscindissima ipse memorat matia , Siculum, Sardoum, Tyrrhenumque uniuersum, adeo breuia intuitus, ut eorum altitudo ad terrae prosunditatem nullam cui suo declaratum est loco rationem
habete videatur, maris magnitudinem tetrae vastitatine conserte quidem debuit. Quamobrem s quale quatumque existit mare,tale ac tantum perpetuli suisse deeetnat, de aquae id potiat uniuet statem , manifeste cum retum conditore Deo de se plentia contendere videatur, cum non eas aqus elemento naturas eamque magnitudinem,quibus donatum est,
sed quibus donandum esse propria rationes dictarunt, attribuat. Sin maximἰ a principio sigidum maximeque humidum de dulce, de terrae decuplum, tale & tantum fuisse statuat, quale quantumque aqua elementum esse
oporte te decretum ei est , at cal dum , erat in , salsura
Letum esse qubd tenuioribus dulcioribusque sui partibus a sole spoliatum sit, quae mali euenire de mare pati
Aristoteli videtur,tum de e tetra decuplo in tam mino rem redactum esse in olein, quia aquarum omnium ritu
assidue a sole ia vapores soluitui quam enim aliam eius immutationis afferat causani sibi ipsi de terum naturae aduersus multis modis incusatillus est Aristoteles.
Duorum certe modorum, quibus immutati mare statuit, alter positionibus Se rerum amplim naturae aduerissus, alter plane salsus eae Et prior quidem suis decretis contrailus, quod ipse iis qui male generant, quique dulce a piiticipio fuisse id ponunt, eius salsedim scauissam reddi posse pernegat, & reeia qu idem : nece lsario enim s partes eae mari restituantur, quibus ablatis, pro dulci salsum effectum est, dulce ite tum fiat : eadem quoque ratio dispositione magnitudineque, qua nunc donatum apparet, perpetud donatum suisse Aristotelide clatet. Retum .eto naturae aduersat ut, squidem a
qua nulla a catote salsa etallaque redditur : idque ipso
etiam docet.Similatis enim di tenuis uniuersa, de exi guum quid a vaporum natura remota elim si, ubi plusculum quid attenuatur,quod a quouis patitur calore, in vapores soluitur uniuersa,nulla sui portione ea lorem, a quo salsa fiat, morata. Ea nάmque calore susescunt lectassescunt quae dissimilaria sunt,quibus multa inest etas sties,& qus non nasi a bene diuturno bene , vehementi calore attenuati queat, de eui multus interea indat ut
calor. Itaque aquae v niuei statem, quam aquarum omnia
tenuissimam putissimamque esse oportet, e tenui dulcique tenuioribus sui partibus spoliatam, salsam esse iam esse de crassam probabile non est quandoquidem,vel ipsius Aristotelis testimonio, quibus sui partibus a sole
spoliatur , eae tutius& quales mali pratin existetant tenues dulcesque saei rei testituunt ut i ad hoc immensa huiusmodi aquarum moles in ipsum inquit. Tantiam i git ut abest ut e dulci tenuique, Ee vastiore dulcium trinutumque eius partium abseestu, salsum crassumque sactum de minorem in molem redactum esse male perci piamus, ut magrscut tot assidue dulcibus tenuibusque auctum aquis, a salso crat que dulce tandem ac tenue
non fiat,inque inmensum eius non excrescat moles, lubeat mirati.
Modus altet salsus est: nam s ealidae fecique exha-E. iiij.
349쪽
lationis a pluuiis dei ta comminione , e sibi da, dulci,
tenui, leui, calida, lia, erasti,grauis satia sit aquae uniuersias, quin eius polliones, lacus. fluviique, de pluuia amplius, a quibus dicta exhalatio desertiat, non de iplae calidae omnes, et assae, salsae, graues sint, ambigi non potest,minus etiamsi ita immutatum sit aquae elementum, quin penitus pereat tandem, & Mundi ipsu, eo structio soluatur. Etenim,nee soli,nec agenti cuipiam agendi immutandique modus veluti praescii plus videt ut, ut ad certum usque terminum agat immutetq; , sed, de Sol raagens quod uis, quod uniuersum penitus ii exupetauit, uniuertiumq; immutate iam eoepit, immutate nunquam cessat, donee propriis id vitibus coditionibusque affecerit omnibus. Idcirco seu solis actione, seu exhalationis ab ipso eductae committione adeo immutatum est aquiete mentu,penitus pereat tandem,re vel in vapores uniuersum soluatur,vel in salem concrescat. Itaque Mundi etiam constructio dii luatur, vel dissoluta iam si . Q enim patio ex altero frigidotum elemetorum, Ee ex eo
praesertim in quo praeipup viget Aristotelisi gus stigo
re omni detui bato,& calido iam facto, non re e terra etia stigiis omne eliciatur, atque Omnia occupet calotia Primo tum ieitur corporu quodpiam oportere Me decernens Aristoteles a summo se gote,summaque consti tutu humiditate, de male id esse e nunciatis, aut Muriduno arbitratu componere, aut sol ipsi ierumq; amplius naturae aduet sus videtur. Mare autem, vi in planao dicebamus commentatio,de in proprio planis pio babimus, secundtim esse eorpus, ut teliqua entia quae uis, Se prisundiote e tetra a calore a Sole ibi indito erutum,& ca
lidum, et assum alium, quale existit, sua natura esse qua plurima explorato indicio sunt.
iacit in eam Otia rursus oeci in aquae elae elementum.' V o o si positionis tenaces, non mare. sed ad quas,quae pet tetiae supelliciem fluunt, quaeque
, in tetiae concauis includuntui, aquae elemen.
: tum Aristoteli positum tueant ut, nihil honia. nus perperam positum ei fit. Nec proptetelea modo, quod nequaquam, aliorum elementotum titu, sibi ipsi, unitae permanentisq; illae sunt, nec quod vel simul sum
piae omnes se mari etiam adiecto, tantae non sunt quan . tum aquae elemetum oportere esti decet nit Aristoteles,
nec quod, vel quae pet terra superscaem fluunt, propriuaquae locum sortita Aristoteli non vident ut, sed quod quam longis, ime abest aqua qui uis, summo vi a stagore, a quali aquae clementum constitutum esse Atia.decretuest constituta videri queat,quin malabiastilii me a calore eiticia & ealida omnino in aqua omni . C, νου et XX v.
Cogentes rationes, stis arcia omnia OIIaese .ie. o seriatur. 1 QI A a v M omnium generatio eonstitutio
i ue,actio, passio, dispotii io, species, operatio: ipsas calidas esse pei spicue declarat. Quae e.
e nim in aete fiunt,e vapor ibus,tcalida multi sire iti se ipsam coacta,aliud palsa nihil fiunt. Et liquido id inde patet, qu ra quantunia is saviat nisus, S: vapores adsint quo tuis dum non in se ipsos, de in nubes non e
gunt r. nullas in aquas cocrescunt usquam. At vel in ca
ydis, imo ambiente, ubi vel a loci angustia, vel a vent tum vi, quacunq. demum occasone in se ipsos spissan tui. statim in aquas benεque eas glandes coguntur, eo Eue ut alibi latius declaratur grandiores,quo magis in se ipsos densantur vapores: qua te, ibi fit, ubi contrarii spirat venti. e multa inagnaq; sunt tonitrua. Et Peripa teticorum omniu testimonio, ad Arabis montes sub ara detissimo max meq; sereno cito,quotidie se Q. O pen ristatui sque horis maxime glandes fiunt pluuiae. Eteni .e ventis e vaporabus nimii si ad montes delatis, de ab iis ulterius piogredi dissundique prohibitis, ac satis tandε in seipsos delatis, pene re unum sactis fiunt. Et sola con spillat ione ad vapotes in aqua cogendos satis esse nulla sit holis viam ope inde intelligitur, quod non vapores modo teliqui, sed ipse etiam sumus ves bene calidis imes usus in te bu passim in aquam cogi apparet.
Itaque s figido sub caelo quam lub calido stequeilb-tes fiunt pluuas,nequaquam propterea id euenit quia aqua stigote tonstituenda st,sed quδd veluti te, alias mnes, ita de vapores etia in viti; cogit frigus. Vbi igitur paulli vehementius id fit, de quod fiatim vapores cottiariat occup&que de prius quam is unum eos eo gat, non in aquas eos coi pistat,sed in niues gelat. Quam ob caussam quae in aere fiunt aquae calidae sint oportet, e colida quidem te de ab agente minime uigido facis. Magi, etiaquae e tetra exoriuntur, vel f ut Ai istoteli placet) p va- potibus in se ipsos coactis fiat: qi a enim an vapore, tet- tam inuertit Sol, non a si igore ullo , sed a calore. de si
quidem non magno,at multo certe occupatam essene
cessatio existimandum est. Nam si telia ipsam in aquam agit, i,calide esse aquam ambigi no potest:quae e teria quidem effecta estot ita a Sole immutata ad eiusque naiat uia acta,ut nihil quod teitae fit, tetineat amplitis, G lix.
veto conditionibus donara si omnibus pro crassa,ten
bricosa Ze penitus immobili tenuis facta albaque 3e motu gaudens, Solis etiam natur a. a qua ills fiunt, donatast oportet. Aquarum ergo Oi tus omnis calidas eas esse declarat.
Idem etiam ex earum actione, qua sapor est,percipirutur. Nam ut suo planius fiet loco , Sapor propria sapidae rei natura actionis,seu passionis potius immutatio. ii bis
quam lingua linguaque inexi se, patitur spir itus, di dilatationis omnino costi iti ionisque sensus existi. Dilatatur enim tantom de constringitur spititus, aliud a pro-l ita sapidorum natu a nihil patitur. viii porro in existes in sua a propriis ciborum naturis patitur immutatur Aquod non parum eae languent,& quae a paulo duriore cute neruisque, qualibus in teliquis externis corporis par tibus contegit ut spiritus, reiiciant ut Quamobrem nihil
alibi ii xuens spiritus e Ottingatur,nihil alibi illas, at una percipit in lingua, quia vel summe illae imbecillae, at per larissimam eius carnem mollissimosque eius nouos adtium ad in exissentem spiritum nactae, iuxta pro prium eum immutant ingenium. Ploinde spiritus in lingua non alienas inodb vites ab ambiente cibis inditis, quas unas teliquis in partibus sentit, sed sngulorum insuper sapores, proprias mmitam naturae peteipit acti nes. Et, ut in commentatio de saporibus uberius actum est, ab iis qui moderati bladique participes sunt caloris, ut spiri ius propriumque linguae calorem exii petet qui dem,at modic si quid, nihil eum offendat, nulla assiciet molestia, quin foveat potius de oblectet , re litiguam dia latet qu idem funditque, at blande, nullἱque eam spoliet tenuitate, dilatatur, de veluti in amplius expanditur placidissime, ab iis veto saporibus, qui immoderati ac vehementis sunt pari icipes caloris, di cuius vites non spiritus modo sed insius linguae eator exhorreat aduerseturque , ac proinde eas declinas sese propriami ue contrahat molem, constringi, constipari,Si in anguius cogi se sentit spititus. Dulces illi pinguesque, hi
vero acressalii .amari,aeerbi, austeri, acidi dicuntur videnturque,pto ut intentius re nisi i sisve dilatet constringatue. Qui sapores veluti patibus lingua spirituique viatibus praditi sunt, quod neque dilatati ab iis neque e
stringi se sentii spuitus, inspidi, id est actionis expertes
spiritui videntur. Huiusmodi aqua in primis cum si,quin a calore constituta, de ea lida omnino sit dubitate non lacet. Siquidem ea rebus attribuendae sunt vites, quas ipsae res a- tutae uniuetia collatae , non humana modo quod α dacis ut plurimu ,surpatur) sortitae apparent. Nec velo,
quod contacta aqua si igida semitur, frigi da sui natura,vel non calida ponatur. Mitto enim qubd , ut passim exprii-
350쪽
66s De rerum natura, Lib. III. 66 6
e petamur, vel valde calida quae sunt, si a calidio ibus
uobis cotingantur, frigida apparent,proinde , non perpetuo quae trigida contingunt ut si igida censenda sunt. Succi quiuis vel iii caloris summi sunt participes,& ibgni ploximi cognatique, nihilo aqua minus frigidi percipiuntur , ab ambiente aere ita affecti. Hymne e te ctetra omni calida emanat. Nec etiam frigida est quod e pota immoderatum interdum in animalium corporibus calorem reprimat retundἱtque,aut proprium etiam imminuat neniae enim vi dictum est qualis si ad nostram naturam collata quod mediet faciunt mod. quirimus, sed quinam sit simpliciter,& naturae uniuersae comparata Colotem natiuum epota imminuit ram eb minus ea
lida est, veluti tepida in fetuentem iniecta Eodem pacto fibrium incendia extinguit, de magis etiam alieno iti. gore. non nisi gelida facta, Nihil nostiam euertit sententiam, quod ignem sui .cat copiosa in ipsum iniecta, quandoquidem & setuens idem facit, & marina amplius, calida Aristoteli etiam
visa. Ei sue ei quiuis longe tali dissimi, qui perbelle igne
nutrite videntur, eum extinguunt o innes. si copiosi in
non valentem iniiciantur qu d liquidi edin sint tenues
que,poto e quibus tenuitas sanimas nutriens, re flam mae ipsae elabuntur, illinunt, exitumque elabentibus ob
struun . Quare nisi statim,prius quam sui cetur in exi- et 1 ca ot ipsi ab eo succi exuperentur in sanimasque agantur,pereat ignis opoti t. At ubi materia adest quae non adeo ab insusa aqua eompingi queat, vel qus viriuersa incensa si, quod bitumini euenite videtur,in ea accensae eammet nequaquam ab infusa acua opprimuntur, tuin magis nutriuntur. Neque incendia maxima ab inusis aquis vllis,sed a sola superposta terra extinguntur. Nulla igitur aquae actio frigidam eam arguit, at qui praecipue eius naturam manifestat sapor, calidata esse
Idem quoque eius pactiones attestantur: nam feruens satia summoque donata calore, pene de in ignem acta, nihil corrupta, nil, ique ab aquae natura dimota, immo magis pei secta magisque aqua facta, tenuior nimirum De h. humidiorque videtur. A stigore vel exili correpta iniexit flaciem agitur,cortum pitur pro liquida, tumida, quia li mobili, minimeque ad motum inepta te, bene compacta ,sic ea dura,penitus immobilis, penitus ad motum inepta redditur: quod Aristoteles&Aphtolistus etiam nouerunt Et si robustius diuturniusque adsit stigus, ter ra dubio proeul fiet tandem. A calore igitur persecta aqua,&magis aqua facta, a stigore in aliam bensque eam
dissimilem acta tem, cottuota omnino immutataque,
si in a calore constituta eiusque substantia ealot quin
xius etiam dispositio speciesque, tenuitas scilicet atque albedo caloris ea esse opus indicant : uti aque eitim calorem eo mitari.& ab illo fieri.& in i ne is simul iuncta esse iebus videntur. Nec vetb eandem tantum igni
dispositionein speeiemque sortita est aqua, sed eademetiarn. gaudet ac seruat ut operatione, & eo trumpit ut ea priuata .lplam quidem aquam,veluti Ee ignem, motu seruati, immobilem factam corrumpi, ipsis conspicimus oculis. Quamobrem calidam & ignis omnino naturaepaitieipem aquam statuere oportet. Quoniam vero entium operatio a propria eorum substantia a proprioque manat ingenio,nihiloque sere ab ea minus quam a pi pria natura seruati,&ea dempta,nihilo sete minus pro-st e quam pio ptia dempta natura eorrumpi videt ut e n. tiar quae operatione eadem oblectant ut ac seruantur, Deadem priuata coietum puncti,ab eadem prorsus natura conpituta sunt. A calore igitur constituta aqua, de caloris edens operationes actionίsque, 8e persecta a eat oleia frigore velli corrupta, & tenuis albάque & mcibalis, dispostione nimirum spe ei eque Se facultatibus donata, uae caloris propria sunt . quaeque a calore entibus in-r tur,quin a calore si genita dubitandum non est. Et vehementer mirari licet, Aristoteli etiam talem visam non esse postamque cui nimirum aqua actiones A. Meti pactionesque quas intuitus est omnes,de humoris ipsiustea. natura,caltiti esse aquam manifestauit. Putredo inquii)
est eius, qui rei cuiusque humidae proprius est Ze natura. lis ealor, ab alieno calore interitus, hic ei. eius est, quod ambiti ibi nimirum humidae res putrent, ubi earum proprius se naturalis calor ab ambientis aeris calore exuretatur. Tum inde id approbans, quEd ibi setius aegriusque res putrent, ubi continentium eas entiu calor minus viget: Frisidis inquit temporibus res mi. Te ratinus pultent quam a calidi se exiguus namque per hyeme est calor in continente aere & aqua, qua te nihil pollet,
aestate autem amolior. Tum ex aquae ipsius conseruatione corruptioneque idem declarans, Quod mouetur τη . .
inquit di fluit minus putret quam quod in motione non est: nam calor)s, qui est in aere . imbecilior st motus quam eius qui in re prius inest, ideo nullam facit mutationem. Fluentes aquae, vel Aristotelicorum omnium consensu, minus quθm stagnantes putrent, eum enim moueantur minus ambiens aet suum iis calorem imprimit. Neque velli causam ipsi reddant unquam, teddendam eote, cur quae fluunt aquae nulla unquam , at sta- . t gnantes passiin omnes corrumpantur , quae calidam
esse aquam non declaret. Quoniam enim imminui quidem a calore quouis aqua, at corrumpi a nullo ap- patet , stagnantium aquatum, veluti & inclusi aeris' putredo,ipsarum immobilitati alitibuatur, itaque dica.lida ponatur aqua necesse est. Quod enim motu se tuatur motuque gaudet ens.calidum id Peripateticis etiam habendum esse ipsa rei natui a docet. Nam si nequaqua caloris operatio,qua Ze seruat ut, de oblectatur calor, at calorem celte sacere visus est motus. Praterea, dum quibus concrescunt,& a quibus resoluuntur explicat Aristoteles, Corporum, inquit,quae e crescunt, de indurantur,a ea lore alia ita aiyciuntur, alia 'a uigore, a calore quidem humore exsiccante, a stigoie que: b calidum exprimente. Quamobrem alia humoris, qalia ea loris absentia ita assciuntur, quae sunt aquea, ςa- 'lotis, quae terra,humotis,ti ea quidem quae humoris ab . sentia humore colliquest sit, nis ita coluetitit ut meatus
minotes telicti sint quam aquae sunt molis, xt in fictili.
quae autem non ita ,humido omnia liquantur,ut nitium, μ' sal de tersa de coeno. verum quae calotis priuatione, ea a calo te liquantur,ut glacies, plumbum,x s. Et alibi, Nuta tis destus, inquit, humor sine calore. Quas ob res mirari satis is et TAt illotele in non queo , qui non alit et ab aeris quam ab aquae calore proprium entium aliorum calorem peri mi , de aquam ipsam ibi interite , ubi eius calor ab ambientis calore exuperatur, ibique in glaciem concresce te, ubi eius calorem sigus exprimit, Ee glaciem in aquam iandi, ubi extrusus calor ei testiuitui, de hu moti cuiuis calorem inesse, aquam demque calidam cum enuntiarat, di aquae , quod frigidam eam declaret,
praeter eum frigoris sensum quem succi vel qui summeolidi sunt eneiunt omnes, nihil praeterea inesse editi
perceperit, aquam non calidam, Se a calore genitam, sed
frigidissimam summoque a stigore effectam esse deeet- nati quodque per mihi mirum videtur,nullam ad id pro bandum afferat rationem. Sed cur Peripatetici, quibus ignis pabulum aqua insuper visa est , hane sententiamtatam habuereὶNam non quod contrarii, te summis iis donatum est vitibus ens,quodque,s ab igne exupet ei ut
aegerrime in eum euertatur,sed limite cognatumque, te
quod ptoptissime in ignam agat ut, ignis pabulum ceniendum est. COO XX v I. Aer 2 1 moro maxime culi nee prima corpora Peripares eis videra posunt A. L i portio qua lunae o ibi supposta est, quin ignem aeremoue Aristoteles diuidit, nobis qui dein summo a calore constituta, de primi corporis portio videri ponique potest,quibus, si non eius id actio, e tenuitas de albedo, quarum altera ea lotis opus,species altera polita est nanifestari de quibus aeque summae. quin dem , quae sunt naturae, non