장음표시 사용
371쪽
te breuior longior alia , sed sibi ipsi aequa omnis: de
extrema eius faeies,quae in perficie p. D. fit, veluti Ses perficies ipsa Solis palli,e qua emanat, que distans para telaq; fit. superficiei omnino eunde obtinet situ ides; ut .seulque fit axis Se eundem is spectat punitum , quin una prorsus eademque lucis facies superfiet ei saeta est 'innis. Itaque quae ex ipsa iesulget lux, veluti ad lucis 2 ciem .ita de ad supersciem rectos retulget ad angulos. Pimoueatur vero Sol, seraturque ad puncta G. H
Ee L ii, ad eandem superficiem luci E A. εque lata lux
emanet, H. G. I. D. nam extremam lucis eiusde iaciem super obliqui supelficie quam super dilecta ampliorem steti liquido intueare, si vel decurtatam obliquae lucis partem directam ad superficiem protrahas, vel directa altera ' ris decurtes proindeque de obliquam iacias, aue in utraque triangulus fiat, cuius alterum latus dilecta, obliqua alterum, tertium veto lux fiat, quae protracta, vel decurtata est: in utroque enim obliqua
lux angulo recto opponitur, soli inquam ad puncta G. H. it et uo superficiem L.F.D. quae in punctis A. E. existenti ex aequo subiacebat, non amplius in punctis G H. facto aequi distate, sed in I.) in ea scilicet sui parte quam versus delatus est Sol, proximiorem: in in vero temotiorem fictam esse de sensus S: ratio etiam
demonstret , si a puncto D. ad punctum H. lineam
protrahi, itaque triangulum fieri intelligas D. H. I. Quoniam enim linea. G. D. lineae. H. I. parallela est,& recta C.B. v tranque attingit, itaque angulus H. l.D. angulo G. D. C. aequalis cuius pars angulus A. D. C. rectus est, erit utique H. I. D. recto maior, latus igitur D. H. in quod ei opponitur maius latere H. I. at latus D. H. lineae. D. G. aequale. Itaque quod dictum est, lux D. G. luce H. l. longior. Quonia igitur superfietes I. D. Soli a punctis. A. E. recedenti non amplius ex aequo subiacet, sed assidue eius pars, quam versus delatus est Sol ita Sol i proximior de obliqua omnino acclivisque fit, prout a puncto adverticem recedit Sol. Manifestum utique est, lucem, lquae a punctis G H. ad superficiem I. D. in desertur, sibi ipsi aequalem non fieri, sed altera sui parte ea ciue omni no quam versus delatus est Sol breuiorem, altera vero longiorem: communem scilicet si ibiectae superficiei tu cisque in eam delatae sectionem eclipsim esse,ut Appollonius appellat, hoc est desectionem, sormam nimirum alteia parte sublimiorem, depressiorem altera talem omnino, qualis Cylindri fiat, qui a plano secetur eius basibus non parallelo, de quae igitur lucem alterae parte decurtatam impeditamque, ex altera vero in longius progressam esse significet. Extrema itaque in luce a punctis. G. H. ad supelficiem I. D. 3 delata , eclipsis, hoe est obliqua facies fit , de cuius axis nequaquam vel Solem, vel A. punctum,quem directe superficiei directe. que lucis axis spectet,amplius,sed alium,idque a puncto A. remotum, quod ab eo recessit,is vero sit. Κ. uoniam enim arcus. G.A. arcui Κ. C. aequalis, angulta enim ille, ad quem lux ad superficiem. B.D.C. accessit, hic ured ei, ad quem ab ea iesiliit, subtenditur, utiqueta quae utriusque remanet portio arcus, scilicet. A. G. arcui A.K. aequalis est. Quoniam igitur a superficiei. I. D. ad eoide, ad quos did ea accessit testiens lux angulos ad punctu K. delata est, . . . ,Σ:,Pextrema obliquae lucis facies super lapesselem I. D.) facta punctum Κ.) recta spectet: quod di
ctum est, lucem a seipsa, di ab extrema sui ipsus si eie in supposita superficie facta rectos ad an ut a tes lientem a superscie ad eosdem,ad quos accessit resilite, liquido pateat. Illud porro, ut declaretur ipsi itidem o bliquae luel otoptia subtendat ut superseies,ad quam seille et nihil altera sui parte decurtata, sed integra, de te.ctos omnino seratur ad angulos, integrae nimirum obli quae lucis parti. G. retios ad angulos diarieter. L. M. D. N.)supponatur, re ad eius punctum MJl RI. eaetendatur. Quonia igitur luci a punctis. G. in adrnytiam supe iaciem tendenti, ab intermedia obliqua
tatio acclivitasque, di stus omnino quem ad oppositam circunsetantiam sortita est,circunferentiae scilicet punctus, quem recta spectat,inueniendus est,a puncto. i D.)linea ad dueenda est, quae ad supersei em I. D. eiata, proindeque Se aecliuis fit,quod M. D.) deplessa est occultaque educatur. Quo eirca & invitamque eircunferentiam protra
hatur,sitque. P. O.D IZe luce E F. in puncto D. secet: nam s obliquae etiam lucis iacies supet superscig. 1.D. facta superseiei uniuersae una eademque apparet,quoniam lut dictum est non eundem quem superficies ad circumsetentiam sortita est stum, non scilicet quem super scies citcunsetentis tecta spectat punctum, di lux altera sui parte punctum D. attingit, utique ut ipsus Se supei sciet stus, lucis nimii si obliquitas acesiuitasque manifestavi sat, quod factum est, a puncto D quidem ita educenda est linea, ut lucem E. F. in puncto secet, qui a puncto F. aeque ae punctus i. apuncto M. distet. Et si ita ea illa educatur ratione, ut angulum cum linea iF.D.)constituat angulo F. D. M. aequalem, illud omnino eueniat. Quoniam enim trianis guli vitiusque anguli qui ad D. sbi ipsi aequales,& angulus praeterea V.F. D. angulo LM.D. uterque enim tectus, itaque Ze angulus D O.F. angulo D. I. M.) Σ- qualis, de latus p. D.) lateri i M. D. aequale: vitumque enim directa lucis facies est, patet utique latus o Folateri I. M. & latus sO.D. lateri I. D. 4 de viai uersum omnino iii angulum o.F. D. triangulo D. M. aequalem esse. Quoniam igitur eundem quem lueis facies super su- pei fiete i. D.) facta linea itidem tD O. ad citeum solentiam obtinet stum eundemque recta spectat punctum, si lux, quae a superficie i I. D. S a puncto D. ad
punctum K. resiliit a linea. O. D. . tectos testi edit ad angulos, s sei licet punctus Κ..equ. a puncto Ρ. & puncio. distet : itaque angulus i K. D. P. angulo κ. D. in aequalis proindeque de rectus uterque si, manifestast obliquam lucem a se ipsa, & a sui sacie obliqua cum
superficie facta tectos ad angelos testientem a suppo sta supelficie ad eo Clem, ad quos, ad eam accessit restite. At illud liquido patet, quoniam enim arcus A. B. de areus c. , aequales sunt, uterque enim circuli qua dians cst : itaque D ab utroque communem arcum G. B. demas, qui remanet arcus , scilicet A G.) S: i B. L. aequales sunt, & arcus A.G. are ut i A. Κ. aequalis.& arcus. B.L. arcui tu. Ρ.4 erit utique di arcus L B. P.)atcui A. . aqualis , proindeque Ee angulus A. D.X.)angulo P. D. B. J aequalis. te quoniam angulus A. D. P.)cum angulo i P D. B.) tectus est , utique de cum ansulo x. D. A. rectus erit. Itaque tectos ad angulos a se ipsa,
re a sui facie obliqua eum stipei ficie facta ad eosdem ab hac, ad quos accessit resilit angulos. Quin de in luce, quae aquam subit, lucem quod dictum est) a se ipsa, de ab extrema sui facie, quae in aquq superficie facta est, iecta eisulgere, liquido intueri licet , nam quae dilecta proindeque 5e integra nihil alieta sui pat te decurtata , di tectos ad angulos ad aquam set tui, recta eam subit, & ad punctum sertur, quod ipsi ii, Deiri & aquae superficies tecta spectat ,miniurio veto 5e obliqua, quae scilicet, ouod altera sui parte decurtata, itaque super aqua superficiem acclivis facta
est, non eundem omnino, quem aquae superscies tectalpectat punctum, ne uaquam in eum tittiit amplius, sed in alium qui puncti, in quem s in rectum progrediatur, deuemat, ea usque, quem aquae superficies tecta spectat, medius sit. Quoniam enim id est lucis inge nium , ut eo perpetuo effulgeat, quo extrema ipsus ia ei es tecta spectat, atque super aquae superficiem , qua dictum est latione, decutiata ac clauisque sacta est, Hi que non in directum amplius , sed veluti in fiexo itiitere eo seratur oportet quo semper tecta spectat. At unde digressi sumus te deamus.
372쪽
Linearis gura demonstrationis expositorum.
C A p v τ XIIII. Diuersum a Sole calorem feri, quod eius lux diuersa fat. pio a nimirum GT exilis. J V o u i A u igitur ab omnibns quidem , dei multb certe a denss rebus copiosior restit: lux. N ab omnibus ad quos accedit resilit an-- - gulos,proindeque 5e integra continuaque,de imminuta intercisaque de intercepta & in se ipsam de bene l5eo a se ipsa spatio , Se mediis modis re silit omnibus . copiosissima tande maxim que exilis fit:cura deo ab ea diuersus fiat calor manifestissima est. Neque enim iealoiis species ipsa cani sit, proindόque de calor ipse ambiei potest quin ubi multa fit lux inultus ibi fiat calor At tanti tem momenti proximius distinctiusque intueri ne grauemur. Propterea magis te Meridionalibus culmin Borealibus tertis, & ab aestiuo meridian me Sole, quam ab hyberno de exoriente Occident eque fit calor, qudd quo puncto ad verticem undique si Sol, eo
masti, in se i am testit lux magisque s bi ips rnitur, Zeinetassio te etiam aete quam in tenuiore , quod copio sol in illo fit,veluti ru ealor cuius species esse ae possi-cuοῦ quo in crasitore fit re, e4 splendidior fit de calidio hi maior est in planis quam in acclivibus terris quae tamen luci oppoctae non sint, nam quae ab illis te lueet lux minus ab accedente separatur minutive remota fit. Maior in humilibus quὶm in editis tetris, in latioribus illi, dique uniuersus a restiente luce eatetit aer, id quod in angustis his nila mi fit: proindίq; qui a te flexa luce in hii fit calor a contigui aeris frigore imminuitur. Nam . Se s calidus est sui natura aer , at languidissi mis praeditus viribus a praepotente tetrae stigore, ubi a
Soli, calore id non reptimitur, uniuersus Occupat ut, eoque superior eius pars magis, ad quam minus collecta essiit lux. Tum humilibus in terris classior Ze eo pios tot si ae t. non a vapotibus modo, sed ab ipso etiam aere,duem assidue Pterra educit Sol, magis assiduὸ auctu Platete a molliores haut plut imum laxioriasque. Mon. tanae vero editaeque classiores lapidosoresque. Ex hi autem se a languente ea lote modicum tenuemque, ex illi, velli & robusto a eatote eopiosum erassumque e. duet aerem , alibi tradidimus. Maior etiam de in con
uultibus quid copiosior in eas in eidit lux , de testiens sibi ipsi coit magis. Et in deuss quam in laxis apertis que tetris r minus enim illas subit lux, minusque ies liens intercipitur , itaque copiosol magisque testii continua. Maior se ob id ipsum tranquIllo aequabili.
lue in mari, quam in turbato eo tum busque d)stin. io. Et in lacubus stagnisque quam in teitis. Nai cmagis ea subit lux At idcirco minus integra resilit . at maxime unita continuaque a bene aquab libus rei sit. Magnus etiam fit calor , ubi in tes densas de quas nihl permeate queat incidit lux, vel f non suminc aequabili
eae stite nam s non maxime continua unitaque, at it
gra cote inde resilit lux. Summus denique, , bi inuensa, laevesque , cuiusmodi specula sunt, incidit: nam integra ab his & continua resilit lux, eo autem amplius,sin concaua insuper: squidem multa in talia incidit, Aeresiliens unum omnis tandem conquit in punctum. Et seri id manifeste videas, si chartam spe le 'o olueris solaminibus multi, distinctam e ex omni laus enim iis, dum speculo apposta illa sit , egrediente in intueate tu
cem , minimeque ardentem eam exurentemque.
Verum, si paulatim a speculo magis illam amoveas, a paucioribus egredietur paulatim, de ab uno tandem modo, luce uniuersa unum in illud confluxa , longe itaque ardentis, lina in eo iacta, & in quo quae ponuntur exurant ut Omnia,ut tute combustionis dicatur punctus. Plopterea etiam,& quae aquam sphsi ico in vitio contentam,& quae convexa specula pertransit lux, ignis de ipsa speciem assumit vitesque , quod ipsa unum mmnis conquit in punetum, & non procul eum a vitri speculique supelticie , s sphaetica, at bene magno ab ea
spatio, si lenitet convexa ea sui. Quo emm minus incuruantur, eo quae ad ea accedunt luces, ad maiores accedunt angulos, minusque subeuntes te cutuantur. Ir aquae oppostae quae subeunt luces, sbi ipsa , t coeant, in longius progrediantur oportet. Et leniter conuexa qua sunt, quae se ilicet veluti med a sphaei ico tu pat-tes videi s pollunt, id longius quam sphaerica , tecta spectant punctum , quod sphaeticorum superficie, ab iis
abest. Et talia libent et eoium opifices construunt, quo enim quae exut utar ut a speculo magis amota sint, eli maiore intuentes alliciunt admiratione. E mare tia certe Omnia construenda sunt, quam per me et quidem lux, at quam fieri potest densissima, in qua pluriama eolligi queat lux. Et intelligere ex iis Aphrodisi sus
pol est,cur vatium at e aquam permeans lux, nihil illi quidem , at valeni issime calefaciat qua ex illis elapsa attingat. Cato iis itaque discit mitium omnium causa manifesta est, s luce agat Sol: quotum, ut visum est, nullius reddi potest si illius motui aerisque contritioni caussa assignetur. Quamobrem non est quod dubit tui luce agere Solem, de lucem non calidam modo, sed ipsum esse calorem. C a ν v x XV.Ca rem non asta modo motu . sed eius erram L ceseo, non Aristotes, sed iunioribus cisum esse . Aristorehcis. Aso orsiper, ἐν ptis non caluLI Oh Denta tir)bm donaratis et detur. V es t o x x x Peripatetici aerem uniuersem tertis contiguum aeque eonte i intellisieti tes, de quae a luce illustrantur loca. longe qu3m quae non illustratui calidiora, de ipsam lucem calidam sentient et , ab ipsa itaque admoniti coactiqiti re, non motu tantum, sed luce etiam calorem a
Sole seti, de ita Aristoteli visum placitumque agetunt. At vetiti,ne, s propterea calefaciat lux, quod calida sit ipsa , Solem a quo emanat calidum sateri eogantur, neque enim imaginati licet ea lada s si ludi Solem, a quo illa emanat, Ze cuius propria est, & cui non listet modo sed penitus infixa est, non calidum esse) in dos commenti sunt. quibus minimὰ calida ci m stealefaciat tamen. Nunc loca, in quibua calorem astili, luce fieriAristoteli placuisse videli potest.& motia Peripatetieis inuenti, inspiciendi sunt examinad qui in pli ia
373쪽
In pleniluniis, inquit Aristoteles,tepidiores fiunt noctes,quod in illis a Luna uniuersa,veluti a speculo tesse
. itiit lux. Et eausam asserens, cur non iuxta terram, at
I in tu ii sublimi fiunt pluuiae, propterea id euenire affirmat, P quod qui iuxta teream est loeus, a reflexis calest radiis,. id quod lublimioti euenite minime potest ad super tota. nim elati diffunduntur illi re disgregantur. Quoniam
'im radij, tenuissima nimirum corpuscula,a sole emantae Ze ad terram usque deserti Aristoteli videri non possunt, nec videntur usquam, quin id maxime ab eius pluitis discrepat dissidetque, sui itaque omnes summe id reiiciunt exhortόntque, radios pro luce reflecti,re ab iis calefieti inferiorem aerem posuisse videri potest. His praecipi u loeis luce etiam Solem agete, de a luee iti dem e torem fieri Aristoteli placuisse astruunt , eius inuit uti, morisque plane obliti. Isse enim de te nulla, bi de ea inquisitio non est,nee eam omnino explicare est propostum, iuxta propriam loquitur sententiam di sed ibi modo, ubi ea declaranda proposita est: alibi, vel iuxta aliorum sententias, vel etiam iuxta vulgus: est de ubi iuxta veritatem,non qui dem illam vete intuitus aut illam amplexutus , sed a te coactus. Vbi igitur quomodo viso fiat tractat edoceatque, rerum imaginibus ad visum delati, seti illam
demonstrat : Se alibi est ubi ad visilia de selli visum
supponit. Tum lationem reddens, cur in Lunae desecti a. ete. n busteio motus sant, ubi inquit, non multum abest, ap is miti solis lumine priuata sit Luna, & ob id lucem calo- is remque, quem ab illo accipiebat, aeti communieate, nequeat, refrigeratur circa terram locus. Spiritus itaqi, qui ex ea est ediebatur, recedit, eamque subit. eonesu-sus igit ut tetram concutit. At lunam,quodque inter ipsam Solemque est corpus calorem suseipere vllum, misme est ab Aristotelis dogmate alienum. Anxiὸ itaque Aphrodisaeus inquirit, quonam modo fieri illud possit,
quando sol motu tantum eatefacit, de asilonis huius modi impatibilis prorsus est luna, de talia sexcenta. Neque igitur,s vcl iuxta hominum vulgus locutus,vel ab ipsa eoactus te, noctes ubi luna uniueis, a Sole illu stratur tepidiores percipiens, propterea tale esse a Urmet, quod lux ab ea copiosor resilit, nee s non iuxta tetiam,sed in sublimiore loco nubes congregati intuitus , de superiorem aerem, quem iuxta ipsius positiones multo calidiotem esse oportebat, fiigidiorem sentiens, propterea id euenire dixerit, quod a reflexa luee minus calest,proptetea luce Solem calefacere placuisse illi di xet int Peripatetici, qui ut visum est in locis, in quibus plostia est huius rei inquisitio calorem ab .no solis motu Ze una aetis conititione generat, nulla usus lueis ope ia nee vii omnino potens aut volensi nis de supelsuus
de maxime sibi ipsi aduet sua contrariusque videri velit. Superuacue scilicet ad calorem faciendum contetens ol istoteli ad duetus esset, si solis illum lux sacere vi sa esset. Praeterea de quod maxime ibi pernegabat perae. andumque proposuerat,sassus esset,calidum se ille et es Ie solem. Neque enim si a solis luce calorem seri postis Aristoteli esset vel illam quod iuniores saciunt Peripa. tetici vel ipsum,a quo illa emanat, Solem calidum esse negare aiasus esset. Reformidandum etgo Aristoteli fuit, luce agere videri solem, neque hoc tantlim, sed lueem So .nnilam esse,quae nimirum a summo vi declara tum est calore genita,& separati ab eo impotens, nus quam igit ut veta quae est summaque, nis in solo igne
eLspeeta,si solis propria visa sit, liquido,calidum i sum,
atque igneum manifestet. veluti igitur haec obiicienti tespondens, Lux etiam, inquit,in aete fila solis motu contrito, veluti de ea lor. - id obiter innuens, nequaquam igneum esse Solem, tu eete etiam visum, & luce calefacere, non etenim Solis propriam esse lucem, sed N ipsam, veluti Ee calorem a solis motu seli. Adeo positionis tenax fuit Aristoteles, ut neque sibimet,le velis mile est , et edibilem rem pro scire minime resermidarat, modo ne ex illa deturbare H i delicet etiitque. Luce ouidem agere Solem, nullusi .i unquam dixit nouus Aristotelicus ubi oportebat ma 'nie. Nee antiquiorum Peripateticorum ullus,quomo
do calor a sole iuxta Aristotelem fiat, inquirens, lucis
meminit unquam,sed omnes a solo illum Solis motu dea et is contritione sola seli asserunt, Se Aphrodisaeus ipse in primis. Anxiὰ namque,vivisum est causam inquirit, cur non aque calefiant quae sol non collustrat ac qu collustrate quae quidem s luee etiam apere visus Aristoteli stillet Sol , longa absurdissima inquistio videli
Iunioribus postea Aristotest eis, e ipsi in primis Auertoi,ut qui in iis quε Aphrodicio allata suerant acquiescere minime posset, nec rationem ipse inuenire vllam qua loea a sole non conspecta minus ealescet ent, aere enim uniuersorque contrito aequὸ calefieri oportebat uniuersum . 5e qui dilectus Sol magis, calefacete videtur magis .luee etiam agere is visus est, quae nimirum &manifeste calefacit, & in seipsam teilexa re veluti conduplicata magis calefacit, at quae a Sole emanant non calido, minime calida st, neque igitur per se,se a propria calesaeiat substantia: Sed veluti,inquit,calorem geiolnerat motus, non calidus ipse, sed ut calidi corporis co-j seruatio de persectio,commotus enim agitatusque ignisi summam consequi eur persectionem, ne etiam lux non
quidem calida ipsi,sed ignei eorporis persectio existensi caleticere se ipsa potens est. Reliqui calorem cum Aural toe luci abnegantes omnes, diu et 1 a snguli ratione, calefaciendi vites illi tribuunti alii quod a reflexione veluti irritetur,alij, quod aetem tenuitate donet , proindeque etiam calore. si quidem tenuitas, proprium caloris subiectum ubi fit,calor etiam ibi fiat oportet.
Non id alij sed quod tenuior a luce ampliorque, Sequantus omnino in ptoptio loco contineti nequeat fa- Mus aer,amplioremque loeum quaerens, variis mirifici sique moueatur modis a quibus accendatur,ad densa pre sertim delatus compactusque, & restiens ab iis agitatus commotusque amplius. Postremi nullum sotie dictoris modum probantes,& meliorem ipsi inuenire desperan tes, id modo asserere aus sunt,eam esse lucis naturam,ut non calida ipsa, i testexione calefaciendi vires assumat.
Nullus quod facete optimὰ poterant Aristoteli iuramento obstri et di qui qui Atistoteles protulit vel maxime sensui repugnantia, non admittenda mod b, sed ea admittenda fide aes ex ipsus Naturae ore prolata snt, decreuerint) lucem etiam ipsam seri dixit aerea Solis motu contrito : quae igitur calefaciens de ealida existes, minime tamen calidum,Solem indicet etiam, utpote quae nec ab ipso emanet, nee ipsus piopria sit eu obitet id ab Aristotele dictum non animaduertentes, seu vetiti re proset re qua nulla minus probabilis eiungi queat. Perse quidem di Auertois de aliorum omnium positio absurda apparet: attamen singula excutiantur. Cavvet XVI
Infirmarior Atierrois ras clua Olorem Itio abnegat, nec a propria illam naturus d aha ratione
Aio REM , inquit Auertoes, fac;t lux minimὰ ipsa calida, veluti Si motus, qui di ipse non calidus, manifeste tamen calefacete videtur, quod & lux, veluti Ze motus, ignei corporis persectio est. Siquidem eodem , quo lux modo, motus itidem ea lorem ignemque perficiat, Ze eadem,qua lux,
motus itidem illos faciendi facultate donatus sit. Haud perpetam forte Auetroes , quia motus nullum ipse calitem sortitus cum sit,iebus quibus inditur illum indit omnibus, a luce etiam, vel si calotis de ipsa expers st, rebus quas attingit illuni indi posse omnibus inde rati cinatus sit, quod uterque ignei corporis persectio sit, v
tetque nimirum conditionem saeuitatemve quampiam
igni adiiciat,sue qua perfectus is non st. At non certe, si nullam igni conditionem facultat Emue, proandeque nec perseetionem vitam igni adiiciat motus, de minus etiam si non eandem qua lux illum faciendi donatus se facultate, nec eadem illum iaciat ratione, quia nee i
374쪽
riat om no illum unquam. Age igitur conditionum facultatumque . quibus periectus ut fit ignis donatus sit portet quapiam a calcite, cuius est opus, donatus non sit,& a motu ea donetur intueamur,& in flammis potissmum, quae quin persectus sint ignis ambigi non potest
nec ambigit vllus. At ei aliud non sunt nisi molet calore summo eaque donata tenuitate, in qua vigens illius species & lucida omnino, qualis sui natura eii, conspiciatur, e qua scili. cei nihil a molis opacitate obseuratus, lueidum, qualis sui natura est , sese calor effundere queat effundatque. Ab uno igitur calore ignis este itur perficit ut quie, nam molem ut subeat Se quavis eam donet tenuitate,sese ueex ea ut offundat calor, nulla protius motus opera habet. Et moles dum in flammas agitur, R ipsae flammae nullo commoueri videntur . nee possunt motu. Nam quo enascentes eae sursum efferri apparent, nequaquam motus is est a propria ipsa tum natui a editus, sed inpulsu, quidam ab iis quae assidue sunt factus, aquatum titue tetra emergentium. Flammae igitur ab iis quae conti nentur supposita in mole fiunt impulsae sues uni attolluntur. Quod dictum porro est, flamma etiam,dum conspicus sunt,nulla sese mouendi saeuitate donat s sunt. Et propterea illatum nulla nullo propemodum temporis momento eadem durat, sed quaeuis statim in summam agitur tenuitatem: itaque inuistis iacta sursum effectui:
ta diu tamen eadem quaevis letuari apparet, quoad materia subsit, quam eo temporis momet O nouam calor agat in flammam, quo pi rexistentem, qua dictum est,d net tenuitate, situmque efferat, quod erassiores dum sunt grauioresque quam vi ab inexistente calore evehiros,int. inde liuelligere licet, quod exiguae quae sunt, sdonge amplioribus longeque robustiora bus apponatur flammis, vel directae Solis luci exponantur, haud ita multo post extinguntur: quod scilicet non a proprio ra. iam,sed a proximatum flammarum lueisque calore alte nuat sipi iusquam supposta moles in fiammas agi posset, adeo tenues leuesque iactae sunt, ut nullo eas labore in. existens euehar calor. Et tales ubi factae sunt, quin sta.
tim eas in existens attollat calor nulla plotius retineti possunt latione. Cui enim adeo motu cum oblectetur calor ubi eum edete licet non statim edat' sed ineis ior. 1 eat stertatque Nihil autem quae assidue egeruntur iro. Dis spectant ut, quia in summam actae tenuitatem inuis ies factae sunt. Supposta omnino moles nouas in flam mas eum agatur, nis quae pereunt in iasi ens agi placeat, huiusmodi fieri necessatio existimandum est.
Quoniam igitur vi utide digressi stimus redeam ii,
nec dum pei sectu in in ignein, in flammas scilicet moles dum agitur, nec consp:cuas etiam aeta in flammas,ullo commoueti videtur motu, e nullo hae a motu, sed una acalo iis natura motus edendi iacultate donantur, liquido patet nullam prorsus persectionem igni a motu inda. At esto, Se non propterea ignem a motu persci, quod
quid illi hic adite iat, s ne quo perfectus non si, dicium Aue ito, si, sed qubd illud excitat & veluti v auiseat, divel rebus indit calorem, quae nullam prorsus caloris, attagoras de magni interdum nobis piabent sensum: non ideo motus exemplo a luce itidε calorem, cuius ipsa ex peis si, aliis dati posse tecte huiusmodi declaratu esseex: stimate licet longe enim diuersa a luee tatione calotem motus sacit. Ei enim lux qualis uis facta, quae attin git nullo temporis momento calorem indit cininibus: de multa in se ipsam collecta ignis vites speciemque assu mit. Et luce a Sole emissa sit gus Etesta detu ibat ut es inealidissima agitiat entia, ea lor omnino, qui nullus ei pirinexistebat inditur. Nam si non propriis ipsa vilibu , sed quatenus calori inhaetit, & caloris species est,ea a
git,quo ma quid incorpores itatius species ab ipsus dis
saeit subst intia intueri no i licet, itaque non quod di ctum est ealoi is species modo.sed ipsemet calor videri potest , utiqire qui te bus a luce indit ut calor, quin ab ipsam et is effundatur de rebus omnino, quibus nullus is praei uexillat. quin a luce indi possit, in cocio uersa pi
At quai calorem invius rebus iudere videtur, nisi
substat iam ah, operatione generari placeat, nequaquam 4 motu seri sed illis piae inexistentem , de a frigore tete
ctum tetusumque.δε veluti in veternum d tectum e ita ii& veluti untiscati,de propriae restitui naturi ac lagus quod ipsius domicilium subierat ex eo elicientia in terimendique , de proprias edendi actiones potentem iactum esse existimare Oportet. Adeo scalicet propiti.
salutatisque calori ea motus, ut non is inodh qui a p, prio entium calore edit ut iis in existentem summa si
ciat voluptate , 5 in piopria conseruet natura. sed vel
qui ab aliena si vi summopere illum oblectet foueat
Quoniam igitur nullus prorsus a motu rebus ealor indi videtur, sed praei nexissens modo excitari, quam l5gissime abest Auerto es vi motus exemplo a noti calida luce calorem fieri posse declarat, de in eo omnino in laia me acquiescens,& ipsa a te tandem ipsaque admonitus coactusque a vetitate, Aut erit, inquit, caussa eo tis nil sis, di pei se, nihil seilicet a propria natura diuersum
get lux, sed quod simile ei est, calorem scilicet siciet, quia ia calida ipsa est: neque enim remotum est, inquit, xt 'sorma ista , calor videlicet, luci copuletur, reflecta. tur agit ut cum luee & cum luce abscindatur: nam li-
cet neutra sint caelestia corpora quatenas tamen coria qpora sunt , cum elementis communia quaedam ha- bent, transpicuitatem, illuminationem , di obscutita
tem. Aristoteles itaque in libris de animalibus Luns na- turam terras naturae similem esse asserit propiet lutis ob - scuritatem Luminosa igitur, inquit ipse,orbis pars i- μgnis natur; sin ili, est: laque Antiquiorum etiam com
probat testimonio: qui stellitum operationem intuiti ealorem nonnullis, siccitatemque attribuere. Inu. tus quidem, &are coatius tandem ipse etiam Aue troes, igneam stellis attribuit natu iam, at Aristoteli iureiu-
rado obstrictus, nequaquam libro aperioque id ore,sed veluti mussitans. Nimis cette positionis tenax Auertoes, qui et i ignei motu peifici, eorrumpi ab ini nobilitate, de maxi eisnis proprium motum luce ne, & ignis omnino pet-fectione utrunque de videret de praedicaret, Ze calum stiam ipsum perpetuo petennique circumagi motu, de densores quidem eius partes, at qus no diuersa a resti quis naturae videli possent,loge lucidissimas inrueretur, igneum id eris iactare ausus non si, nec quod caelo subiacet corpus, quod ips in primis a calore summo consti tu tu est, proprio deserti motu, sed propria ipsum natu
ra in proprio immobile existem loco,a caeli conuersonetapianirmauit.
Al eruis opiχιoties ruem Atierroi ponenti P-srtiuntur. I ticem castam esse. O Glis propriam Ε x x x i v s etiam Avettoe, qui illitati a rea flexione lucem de irritatam eatefaciendi vires assume te afferunt. Nam neque quod maxim Eoportebat maxim meo ue Opus erat sur stupida eis lux, ubi ulterius progredi prohibetur i , nee unde calefaciendi vites,quas neque ipsa,i eque id a quo restit habet irritatae accedant,nos docent unquamore qWim longissime abesse videntur docere ut nos pos snt. Neque integiam explicant rem, non scilicet ea lotis omnis quem lux iacit causana reddunt, sed veluti dimidij, eius nimirum modo qui a reflexa ea fit,no eius etiam qui ab accedente ea manifeste fieri sentitui: simul enim ae contingit nos lux,non cales eri ab ea modo sed quis a iaculo setiti nos lentimus. Calot adeo nullo tem potis saetus momento, non ab accedente ea, sed a res hente Se proximum aerem calefaciente satius esse, iis tantum videri potest qui positionis tuenda amole cauti atque adeo obcreati sunt. Nihil iis melius, oui aere calore a luce donati, qutenuitate proprio caloris subiecto, donetur,cdtendi i Fari
375쪽
N,m & ipsi nihil quomodo ab incorporea Ze m baime calid re tenuior sat aer declarant,declarandum omnino: quae enim tenuiora fiunt, vel a calidi ebus vel a dens, . coni rentibusque tenuiora sunt: ut si a luee tenuior s. ii videtur aer calida ponenda ea sit. Tum nequaquam G , ut orsactus aer , calidior etiam Q. quin secus euenit: qu, enim tenuior fit aer, eb 5e calidus fit minus , ut qui cala em minorem concipiat. Minim praeterea imagi, nati licet aetem uniuersum,qui inter nos exotientem l solem medius est , nullo illo temporis momento, quo illius lux nos calefacit, ab ea attenuati atque etiam calefieri. Ratio postremo omnis vanis, inaci innititur sundamento. Neque enim natura agens ulla materiae dispositionem . equit ut, ibi nimiium fit. ubi eius ingenio eo cinna illa iacta est pio ptiaque: sed ipsa agens natuta se ipsam materiae , tum de dispositionem etiam, qua gaudet, imprimit . ut, si eator a luce de tenuitas aeri in di videatur,ealidam esse lucem intelligendum necessalici sti Hoc, reor, animaduertentes quidam fit quidem , in
quiunt , a luce tenuiot aer, de propterea etiam incalescit: at minime tamen, qu5d ingenitae tenuitati calor ae cedat. sed quod aer uniuersus multo amplior factus, aelonge ampliore Opus habes loco,quaque uersus uniuer sus simul disiunditur de agitatur, variis tandem comouei tur modis, quo fit ut incalescat. Illud ia quidem incoinmodum vitant, quod no a tenuitate, sed a motu fit ipsis calor at non teliquis modo omnibus , quibus illi, &liolibus sol te sed aliis ivsuper ab illi, seorsum pis-
muntur, malis. Forte enim milius his ratio reddi po.
test, cui non illustrata loca minus calefiunt. Nam si amplisseatus a luce aer digunditur commoueturque & i. leo ealest, aeque univosus calefiat opotiet, nihiloqueis minus quem lux nihil contingit, quam ab ea illustratus conti actusque. Quippe amplificatus a luce aer, non in se ipsu in eollinitur, sed quaqueuersus diisunditur &eommouetur. Et lucem aquas densissimaque specula transuectam ignis vites speciemque a sumere intuiti, nisi de aquam etiam, speculaque tenuiora amplioraq aea luce seri, proptereaque iis agitati motibus, a quibus Ita cales at ut exilientem lucem in ignem agant,ptortia eam n tuta igneam esse, Se splendidiorem ea lidiorem que in aqua speculoque fieri, quod in iis magis in seipsam colligat ut statuant oportet. Omnium certe pessimi, qui huiusmodi asserunt esse lucis naturam, ut minime ipsa calida cum si, calefacien di vires a te flexione ais rat. Quandoquidem praeter quam quod sensui ut primi repugnant aduersique sunt, qui ut dictu in est accede item dite tamque lucem ma nitisse calidam sentit, nihil unde testienti luci ea leti. ciendi xi, aduenit declarant, veluti eorum quae fiunt non caulas inquite te explicareque, sed euentus modo narrare propostulti habeant. Quin non modus modo, quo resilienti luci calefaciendi vis inditur. explieandus iis erat, sed iis uisuper,& nihilominus quo eo robustior' illa inditur, quo magis in se ipsam lux reflectitur. Quoniam enim, non quocunque modo tessectatur, aeque calefacit , sed eh as,idue magis quo magis in se ipsam reflectitur , sbi ipsi nimirum vultur magis, 3e ignis ibi nstat exulit,ubi di tecta in se ipsam restit,a propria suta
stantia 2e propriis vitibus,non a reflexione assumptis calefaciat oportet. Neque enim aliud magis a reflexione
recta quam ab obliqua luci aduenire potest, nis quod in illa veluti duplex iacta propriis etiam viribus dup eati,
donata est, secus autem ubi maxime obliqua reflexiost, nihil enim quae resilit accedenti unitur, sed veluti iniectuin progreditur, proindeque ubi ita reflectitur lux, nihil reflexa accedente magis calefacit. Quamobrem nulli dubium esse potest, nequaquam 4 reflexione cale saetendi vilibus donati lucem, iisdem enim ab ea omni perpetuo donaretur, sed calida est ipsa, quae perpetuo ut expostsi esto eo robustius calefacit quo sibi ips uni tui magis, eoque maiores assumit vires quo ipsa maiora Ie copiosior. Lucem pol tb Solis propriam esse,veluti 5e ignis,mi nh declarare Ouot tete arbitrcit. Neque enim alio.
rum hominum ulli, ae ne Ipsi quidem Aristoteli eredi
tum suspicor: at ab eo estietum prolatumque, calorem Soli tribuere reformidante. Sed ii hoe quoque diluei dandum videtur, inde manifestari potest, quod ubi prope adest ut lunae immineat Sol, quae eius lucet portio, nequaquam luce lucere potest in aerea solis motu contrito facta, qui nimirum nullus ibi Solem inter lunam uue si medius, tum praeterea quia ea lunae portio illustrari tantum videtur quae a Sole conspici: quae s a luce illustretur non a Sole ipso emanante, sed in aere a Solis motu facta, uniuersa semper illuminetur. Itaque,quo niam qui a Sole ad nos aduenit ea tot, & quae eum perpetuo comitatur penitusque ei insYa est lux, haud in aere si a stellatum motu eo nitito. sed ab illatum, de a Solis praecipue emanat substantia, &, et Aristoteles ipse eandem caelo uniuerso, quam stellis attribuit natur m, planum est quod nobis postum est Caelum a calore constitutum. de ipsus substantiam calorem esse. Veram , quia non a propria caelum natura, sed si guli
eius orbes a proprii, substantiis, de ipsi, quidem inhaerentibus , at penitus ab ipsoru in natura diuersis, nihilque commotis unquam moueti videntur Aristoteli, tationes itidem, quibus, ut Peripateticis videtur, id sua det,e Yponantur de examinentur. C A r V et XVI II. risoreta rationes, quisua quo hians ine moueturas a5s m ei uiser, MNε quod mouetur ab aliquo moueri mani μ sessum est, inquit Aris oteles 1 nam quae prae- μ ti s
ter naturam mouent ut, mnisellum habent μaliud mouens a moto : extetna enim vis agat necesse est, ut prater naturam moueantur. Quin de Mex iis quae natura mouentur nonnulla ei iam distinctum habent mouens a moto, ut animalia, quatiuis enim Mnon ab alio neque extinlecus moueantur, diuetium ta men habent mouens a moto. Nee dubitate prorsus M contingit, ab aliquo moueantur animalia nee ne: con sistat squidem ab anima moueri. Sed id inquiritur m M agis quoniam in iis modo diuersa sint mouens motum α ue: videtur enim veluti in nauibus, & in :1s quae mi. Mnime natura constant, sed arte, sie 5e in animalibus di uuisum esse mouens a moto. Et proestetea dicitur totum animal te ipsum mouere totum, quod in se ipso mouens Mhabet motumque , non autern quod totum se ipsum umoueat totum. Postquam veto declaratum Aristoteli uvidetur, animalia etiam, quae per se moueri videntur, a maxime ab Iro moueti, Dubitate, inquit, contingit, ua quonam moueantur, quae natura mouentur, non ani- πmata cot pota,veluti leuia, grauraque: hre enim ad a αliena quidem loca vi Se praeter naturam , igitul ab alior uad pio pila veto & naturalia natura Ee spote: non igitur a
manifestum est, ' uti cum mouentur praeter naturam. αHoc,inquit, macine dubitare contingit: ab alio enim aienem surtum moueri absurduin videtur, qui sursum a secundum naturam mouetur motus principium existen utem. Quando igitur in se ipsis motus habent ptinet. αpium, cur ab alio dicimus naturalenm moueti motum ae At neque a se ipsis, vitale enim hoc, de anima totum a proprium. Praeterea & irrationabile videt ut una natan. α tum moueti motionem , non Se contrarias, veluti de a. ianimalia quae longe diuersi simis mouentur motibus: tquin & consistendi vim inesse ipsis oportebat, ut ignis ianon ascendere tantum, sed se descendere, & motum iesistere etiam posset, si per se ut animalia moueatur Tum aeontinua sbi ipsis sunt elementa adeoque copulata, ut iagenere nullo diuisa appareant, sed eadem penitus sem- α pet , non vi quae sese contingere dicuntur. Talia vero te
quae sunt quε scilicet unu atque idem proisus minime a use ipsis pati possunt: quatenus enim unum quid est de ucontinuum , di nou contactu impatibile a se ipso est
376쪽
nam quod separatum est , propterea hoc agere, pati illud aptum notum est. Neque igitur inanimorum, inquit, quae natura mouentur vllum se iplum mouet, continua enim N eoniuncta, neque aliud continuum ullum:
sed neeesse est, in singulis mouens a moto diuidi , veluti in inanimis videmus , ubi animatum quid ipsa
Inde igitur , ut videtur, separatos caelo motores in .dendos colligit Aristoteles, quod quae apud nos mo, uentur, & quae proiiciuntur ,& animalia,& leuia, graviaque, ubi sponte sua ad cognata seiunt ut , ab alio ab
ipss separato distinctoque moueri videntur. Quae quidem vi, de praetet naturam,a proiiciente impellenteque, animalia autem ab anima separata distinctaque a cot-pore, & eoi poti eo set me modo insidenti, quo nauta naui. Quod veto separatum, dis inelumque leuia moueat, glauiaque, Nondum quidem,inquit, manifestum esse. At & ipsa ab alio moueri oportete , ex iis venatur, quod motus non in animorum demortuorumque corporum, qualia illa videntur, sed animatorum viventiumque proprius videtur. Tum qu bd si se ipsa
illa moueant ut, nequaquam uno tantum moueantur
motu. sed multis diu: sisque, ut animalia, & sistere eos ubi libet et possent. In stiper, quod vere illa continua sunt, vereque una, non scilicet a diu etsis composta par tibus , de quatum aliae agere psi atrae queant. Nam motus Alistoteli non, ut nobis,opetatio, quae a substantia, cuius est, lota edi possit, sed palsio omnino statuit ut, qui igitur ut fiat, re agente Se patiente opus sit. Nimis sane, vel proprio tum deereto tum ubique immemor,vel adeo sui ingenia vitibus confidens Aristoteles haberi.
dus est, ut quaecunque collibitum sit, vel f maxime ea de s bi lys, & sensui tepugnent .enune lati nihil verea
tur, nihilqire ea hominibus pet suadete desperet. Neque enim, nisi alterum aut vi iurique si, vel calorem luc AD-que, quam assidue effundit Sol, a Sole emanate pertieget, & alia multa parum his ininus eredibilia ponat,vel quod modo declarandum proponit, primorum corporum nullum, nec ipsum etiam culum, quod longe rapidissimo& nunquam cessante circumuoluitur motu,
non a se ipso, nee a propria natura, sed ab alio ab ipsi,
distincto separatoque moueri decernat, cum alibi, non caelum modo, & ignem aetόmque, de aquam, sed ipsami de olo etiam terram 1 propria natura moueti decernat, nulla
di que pior sus, a quo vel clium circuin uoluatur, vel ill rum quidpiam ad propria loea impellatur ptoiiciatui veintueti clim posset.
C , ν v v x IX. Inanes e sensuas rat ones. sine ninura mone tur . a se ipsis mouera. V A praeter naturam mouentur ab alio separ talo ab ipsi, distinetoque mouetur: at nequa- 4 quam tum horum exemplo quae sponte sua & natura mouentur, non a seipsis, seb ab alio,
di ipsi ab ipsis separato distinctoque moueti declarandum puto sed eorum mod5, qua re ipsa sponte sua & natura moueri videntur. Rectὸ de animalia ab anima, vi a hi distincta separataque re, nec valde diuerso modo corponia te 44 ii inίdente, quant nauta noui moueri. At minime id ponete Aristoteli licet qui nimirum id ponentes maxime al4bi damnat, & eui animalia nequaquam ex anima cor pote que, ut ex distinctis separatisque rebus sed vi e sol. ma 3e materia constate videntur, quae ubi coeunt,ita aeipsi etiam coalescunt 3e v num fiunt , vi nihil penitus incomposito sit uniuerso quod alterum modo aut non v-t tu ite sit, de qui igitur animalis operationes ad unam omne,, vel quae summe animae solius videri possent. disciplina in memoriamque eompositi esse omnes velit,animae solius nullam, quae nusquam lota , sed eoi poti uniuersa, ut propriae materiae ina mella sit. Sed,vi liceat Aristoteli sui ipsas oblito, animam a coi pote separatam
dimactamque ponete, di ab ipsa animalia moueri, minime tamen animalium tororum motus exemplo, sini
latia quae sunt atque unum, ab alio ab ipsis diu in separatoque moueti decla late licet Quoniam enim coi poti anima inest, ut distim a se paratique res, de corpus sui natura immobile ab ea in aletur Aristoteli, nequaquam animalis totius sed ani ci alius motus exemplo, quae unum sunt ab alio ab uidistineto se palatoque moueti declarari oportetra ciam scilicet ipsam. 3 qua eorpus ceu onus quoddam circumpositu in defettur,non a se ipsa,nee a propria substantia, sed ab alio ab ipsa distincto separatoq; moueri, & ipsam demonstiandum. Et simplicis smilat squet ei spontanei naturalisque motus mo35,modus,quo simplex similiariique tes sponte Ee natura m uetur, lecta. . Idus,non
rea inotus exemplo, quae minimὸ simplex mini ing ista milatis, nee una omnino videri potest, e duabus narurisco traposta,& quatum altera penitus sit immobilis, quae si moueatur interdum , minime naturali motu m
ueri videri possit, sed Ze ipsa prater naturam,& ab aliena vi, veluti grauia, ubi sursum, aut in obliquum seiunt ut . Absuida igitur Aristotelis ratio , qua proptetea quod animalium eorpora ab anima ab ipsis dist ineta separataque in ueantur, reliqua quaevis, & quae stuplicia uant, atque unum ab alio, & ipsa ab ipsis dicti ne os a-
Iatoque moueri contendit. Multo etiam absurdiotes
sunt quibus leuia graviaque a separato aliquo moueri
oportere astruit. Cur enim animatorum tantiliti re ti- uentium, animalium nimirunt proprius si motus, non& eorum omnium , quae a se ipsis assidue moueti se se
uari vident ut motu . C A . v et xx
A Donam asena ignis mouetur An iotes: Onon ab eo .sed a sua metiens -
Oui 1 Moret de haec, in anima scillaei in
quit Aristoteles,quae natura mouentur, ab a-
lio moueti semper. Fiet autem mani a causas diuidentibus. Mouentium itaque, inquit, μhre quidem praeter naturam mouent mota de ipsa, quae scilicet non ob id mouent, quod propria natura motiua η sint,sed aliena vi atque extranea, veluti ubi claua se tea lapidem mouet: non enim qua sertea, neque qua ηgrauis, neque omnino a principio intrinseco, dextrinia usecus mouendi vim aceipit. haec autu natura veluti quod calidum est , eius quod potentia calidum est, nam oti dum actum quoties calefacit, proprio motu, de propria πvi calefacit. Et mobile etiam natura smiliter persede non per accidens,quod potentia calidum est. Ignis ita. uque de terra ab aliquo mouentur, vi quidem iam praeter naturam, natura autem ubi ad proprias ipsarum actio unes potentia existentes, ubi scilicet actu fiunt, quod pi a testate prius erant. Leve enim ἡ glaui fit, veluti aer ex a
qua. At aet sactus nisi quod obstet, statim proprio aetis amouetur in otii. Ab eo igitur mouetur aer,a quo aer est unctus,se aeris donatus natura. Quoniam nee aqua, nee ulignu, tum illa aer, hoe ignis potestate est,aetis illa, hoe vero ignis motu movetur, sed ut illa aeris, hoe v bdiagnis moueatur motu, in aetE illa, hoc in ignem agenduest, & nec aqua ex se in aetem transi, nee lignum ex se ignis natura assumit, he ignis fit, sed ab alio de aqua a ras, ta lignu ignis substatia donatur vitibusque,& ii, si sumptis, statim aeris illa ,hoe veto ignis cietur motu ab eo utiq; de aer aeris,& suo ignis motu moueti videri potest,a quo ex aqua ille aet, hie vero e lis no lenis factu, est de ignis donatus vitibus. Et quia insuper factus eo nuitutusque , at ab al)quo coercitus retentusque moueti haud quaquam potest,neque enim impedimgtum amo liti,& ab eo etiam moueta quoquo modo videri potest,
a quo,quod ne moueatur impedimEto erat, remouetur,
licet ex accidente. Non squidem quod impedimentum remouet,e remotione potentia actu mobilἡ ficit veti H
quod illum δ ligno ignem ne it, sed e multo proximi
iese qua veluti media est antet potentiam de a tufi,
377쪽
quae scilicet amii proxima iunctaque, ex se , nullo retarda .i retentaque in acitum exeat. Nullam sese inouendi fac itatem naturamque igni indit,sed te mouet trium,quo. proprium eius impedit motum. Tot igitur diuisonibus,apparatu tanto, nequaquam
r. in a se ipsis Se a propria natura, sed ab alio separato abi. , distinctoque quae natura mouentur mouer declarat Aristot. sed lignum, quod ignis potentia est, ignis motu moveri non posse , nis actu ignis sat, & ignis na turam assumat viresque. Ianis, inquit, de tetra neque - enim ἰ quibus veritas manifestati votest tepetere ea gra ue si ab aliquo mouentur, vi quidem esim praeter natu ram, natui mi. natem , eam ad suas ipsorum actiones, cum M videlicet actu sunt, quod iuxta propriam naturam po η Hilate prius erant, re proprias eius quod fiunt opera- ione, operandi vires assumunt. Nusquam igitur locali illa motu 1 genetante, aut alio ullo moueti declarat Arist. sed ea donati natura eaq; forma,cuius is proprius' est motus. Ubi, ait,ὰ graui leue iactu est,nisi quid obstetv confestim operatur,a se ipso nimiru de propriis vitibus. Quod veto prohibens dimouet, est, inquit, ut moueat: est vero ut non, sed secundu accides st impedimentu tatam temoueat, di veluti in saeuitate ponat iuxta propria operadi natura aliud praestet nihil. Quod igitur dictu est, qua potestate quid sunt actu ab alio fieri doeet Arist. At actu saeta nequaqua ab alio locali moueti motu , quod demonstiandum omnino erat, neque enim id ille inquiritui mouens, quod lignum in ignem vertit, sed a quo actu existens ignis, eo inodo ad proprium im pellitur locum quod lapides a proiiciente, de animaliucorpora ab anima,ab eo nimirum distincto se palatoque,& a quo non commotus impulsusque ignis moueri non
possit: siquidem hoc illis euenit quae non a se ipsis, sed
aliena atque extranea ope mouentur.
Quocirea summopere mirati Aristotelε licet qui cu eorum quae natura mouentur, ab alio ab ipsis separato distinctoque nullu prollas in iis moueri declara uetit, sed fieti tantam ab alio, ex iis illa omnia ab alio moueri enunciate nihil veritus sit. Et propterea etiam mobilia quae sunt entia, nequaquam efiiciens motus sui, nee si ciendi omnino in se ipiis princiolum habete, sed patigditantum. Di fides igitur stertentesque proptias retum naturas formisque iaciat: huiusmodi enim videatur de stitso imae, si entia no euiciens sui motus,nec faciendi principium in se ipss habeat,sed patiendi tant lim. Sed alibi
dictiones omnes solanis a petie alitibuit, & omnes manate a formis astitit, de hoc a materia disset te sotinas, quod agete hae, pati modo illa possit: 5e quae omnino sipati possunt, agere etiam possint, necesse est. Quoniam autem a contrariis tanto ira pati possunt minimόque illi,
pati impotetibus, nihil enim apud nos impatibile est)qui patiunt ut sorina, & ipsae in eas a quibus patiuntui, agendi facultate praeditae snt necesse est.
At eo, unde da etsi sumus, tedeamus: Si quando ne Alistoteli quidem, quae natura mouenqui, vere ab alio' moueti vidgi ut, sed fieri modd, aut ab impedimento li. betati quae natura mouentur omnia a se ipsis moueti potiamus, 3e multb caelum amplius, quod neque ab alio Atia teli generatur, de cuius motus a nullo retardari aut; hi editi potest, cui igitur holum exemplo aliud a proa a natura mouens nullum adiicere Aristoteles possit. D inceps reliqua prosequamur,& quale motiuit, a quo motus prouenit,esse oporteat inquitentem Arastor tem,udiamus. Licet enim quae natura mouent ut a ta ipsis iuritieti de in se ipsis motus sui principium habere visa sui omnia,ut a quo primo ea moueantur inquirens Ati stoteles ne audiendus quidem sit, rame, ut undique elui
postiones inanes demonstrentur,audiantur atque exa minentur. VON M, inquit,declaratu est, omne quod is risi mouetur ab aliquo in ueti, ne in infinitum procedatur, necesse est deuenire ad pitinum iamouens, quod non moueatui ab alio , sed se tiipsum moueat, aut immobile st, aliter enim in infinitsi tinetet processus. Pec se igitur mobile id erit, cuius pars es
altera moueatur,moueat, altera, non autem moueatur, ia
aut, quod toisse ipsum moueat totum. At hoc, inquit, is demonstrabitur contingere non posse: quo modo enim αvel enngi possit,eodem motu deserte aliquid de deser- ὰri,alterare S alterati ,eandem igit ut rationem idem do- aeebit de discet, eandem sanitatem curabit Ee curabitur. αPraeterea , quoniam determinatum est, omne quod mouetur potentia id esse ad quod mouetur, quod enim ca- ὰlescit saeuitate erat calidum, re quod si igeseit iacultate aetat frigidum, at omne mouens actu iam est, quatenus is mouet,per se igitur mobile , nempe quod totum a toto αmouetur, simul Ae potetitia & actu esset ad idem, facul- . tale quidem quatenus mouet ut, actu autem qua enus timouet: igitur persectum simul de imposectum, cali iadum & frigidum, ealidum igitur de non calidum. Quae is omnia absurdissima cam snt,teliquum est ut per se mo- is bile id esse dicatur, cuius pars mouet tantum, paIs tau- titum mouetur,& quae mouet, vi sit ipsa penitus immobi- tilis,quae mouetur moueat interdum aliquid extrinsecus, is interdum moueatur tantuinis uod in animalibus iacilli- ὰinc videtur, quae per se mobilia sunt, quo definitum est is modo ,& est in ipsis mouens anima immobilis ipsa ab is anima,motum eorpus non amplius mouens semper, sed is interdum tantam. Quin & inde, inquit, s non necessa - ὰrio, rationabile videri queat immotum oportere esse is quod mouet. Quoniam enim est quod movet ut tantam, ii de est quod mouetur & moueti & id etiam esse rata Oni . congluu est quod movet tantam 5e non mouetur. Quod ii nimirum ubi componetium quid alterum per se existit, de alterum per se existere oportet. Plopterea igitur, ut videtur, vel quae a se ipss moueri apparent , ab alio omnia moueti Aristoteli videntur. quod motus ad locum idem senetationi alterationique visus, de sub eadem ei postus est ratione. Itaque qs bd quae secuti dum substantiam qualitatesque immutantur, non a se ipsis sed ab alio immutantiit, qui itidem ad locum mouentur non ά se ipsa sed ab alio mouet porteat omnia. Praeterea de quod, quonia& qus ab aliis serunt ut & gestantur,& quae a se ipiis mouentur,moue ri omnia dicuntur,lixe itide ut moueant ut veluti & illa alio opus habete visa sunt, e communi nimirum , quam ipse generationi alterationique di motui ad locum assignauerat raticinem,& communi e nomine quod iis quae
manifeste ab alio beiis quae manifestὰ a se ipsis moueri videntur, inditum est , e exposta itidem a ratione quae
mouentur omnia ab alio mouet i Quas ob res num rectu
ex iis decietum id Aristoteli sit, num eadem quae generationi alterationique motui etiam ad locum congruat ratio, de num entibus, qu4bu, idem inditum est nomen, necessario eadem natura eaedemque itidendae snt sacvltates , 5e num firma st ratio, intuendum est. Casu et XXI.
re alio Pe mortis etiam iaci lociam congruere ruri
nem Ar oret, visim esse, o perperam ut ruri lueo ae v s, ait, absque rebus non est, squidem is i. rhrs quod mutatur, aut substantiae, aut qualitatis, is ex. 4 . aut quantitatis , aut loci mutationem patitur. Vnumquodque autem eoru in quibus .mtitus fit substantia scilicet, qualitas, quantitas,aut lo cus rebus quae immutantur bifariamin.st nam in substa .
ita aliud est sotina, aliud ptiuatio, di in qualitate aliud .
378쪽
album, aliud ii grum, se in quanti te aliud rei sectum,
, aliud imper se tum , 5e in latione aliud quidem supra, , aliud infra, vel 1liud quidem leue, aliud graue. Quareo quot entis sunt species, totidem motus sunt atque im-n mutationes. Cum autem in unoquoque genere aliud
quidem actu, aliud potestate dixe timu1, eius quod po-n testate est, quatenus tale est , actus motus est, ut rein quae altetari potest alteratio, eius quae augeri At inimi. . nui inclementum, imminutioque, eius quae generari, de interite, generatio te intelitus, eius quae serti latio. Tum motum indefinitum quoddam esse inde declarans, uod cum entis genera omnia in actum Ze potestatem tui dantur, motus neque in actu, neque in potestate collocari potest, nam neque id quod quantum esse potest . neque id quod actu quantum est, necessirio mox uetur, Motus, inquit, actus quidem esse videtur, sedis impetia eius est causa autem qubd id quod potest es-
is se , cuius actus motus est, impellectum est, atque hancis ob causam quid fit diis cile est sumere. Necesse est enimis aut in priuatione ipsum reponere, aut in potestate, auth aut in eo quod plane est actus, in quorum nullo reponiis posse videtur. Is igitur qui dictus est modus testat, . nempe actum quidem aliquem esse, sed talem, qualem, diximus, qui aegre quidem perspicit ut , sed tamen qui. este possit. Tum, ut clatius Ae proximius etiam ut Peripateticorum optimi explicant) quid si motus declararet, & qui definitionibus iam traditis obiici pote-- rant magis declinatet, Mouetur vero, inquit, de m n uens omne quod moueri potest,& cuius vacuitas a mo.
tu quies est, nam in id agere, quatenus est tale, id de-n mura mouere est , hoe veto laetii facit quate simul &, patitur. Quamobrem motus actus est te, quae vim ha-
, bet vi moueatur, quatenus eam vim habet, hoe autem
is rei tactu emeitui quae mouendi vim habet, ex quo fit ut . etiam patiatur. Motum omnino omnem , 5e ipsum etiam qui ad locum fit, in ente, quod potestate quid si, Se ab ente fie. ri , quod a tu id sit Aristoteli placet. itaque motus ouiuis ut fiat, vel duplici opus esse ente , 5e quorum alterum id potestate si, quod actu est alterum, vel squidem uno, at cui duplex insit natura Se e duplici compostumst parte, de quarum altera id potestate si quod aetii est
altera, de illius in hane immutationem re veluti transtum motum esse. Generationem alterationemque
de motum ad loeum imperfectum quidem , de actum Omnino, proinde ue quae secundum substantiam qualitatemve, de que loci immutationem patiuntur, imperfecte quidem, at agere Aristoteli videri potuisse sum mopere mirari licet. Siquidem quaeptopria natura propriisque viribus spoliant ut, re aliena natura alte. nisque donantur vilibus in aliaque aguntut entia, vel f ex igito bilissimis in nobilissima transitus fiat , ouinde quae eadem te manent. at iuxta quampiam qualitatem immutantur quae Aristoteli loci mutationem patiuntur , quam longiis me ea absunt ullum ut actum edere videri queant, quae nimirum manifeste, fi non ut illa penitus corrumpuntur, at iuxta quampiam condi.
tionem immutantiit,itaque de patiuntur.
At liceat Aristoteli inani sessissimam pessimamqueentium passionem impellectum quidem , at actum ponere. Nos num motus ad locum impet sectus actus po. ni possit, de num ipsi eadem , quae generationi, alterationique conueniat ratio, proindeque eadem entibus, quae secundum substantiam qualitatesque immutantur, de iis etiam quae locum mutant, patiendi operandique
aptitudines incultatesque in sint, de qua illis, dum immutantur, his itidem dum mouent ut bona eueniant malaue intueamur. Siquidem , ut en ium,quae sub eadem continentui latione piae stantiores robustiorcique aliis, aliis velo deletiores languidioresque, at omnibus certe aptitudines eadem eaedemque insint faculta.
tes de eodem prorsus modo, ab iisdemque insuper pa tiamur ameiamtitque de operentur , pei sciamurque
de corrumpamur oportet. ipsa enim ratio quae per se.
eia est, quae entibus insunt his ea indit omnia. Itaque,
quod dictum est, non recte Aristoteles quae secundum
substantiam qualitat. que immutantur , L qui loci
mutationem patiuntur , ut, eadem colloeata sint ratibne , inquitentibus , num dum illa immutavi ut, de hiemouent ut, bono voluptateque, vel malo molesti que
vitaque assiciantur an conseruentur oblectenturque avtera, altera vero coitum pantur torqueanturque, it . .
quirendum. Nam, s eadem utriusque eueniant, ν ete eadem vitisque assignata si ratio,at si contraria Petperam prorsus.
Quoniam igitur quae substantiae go quae qualitatis mutationem patiuntur, penitus illa de haec quapiam ex arte corrumpuntur omnia, nimόque assiciuntur do ore, quae contra a seipsis mouentur maxti . n propria
conseruant ut natura, summopereque oblectantur, patet rationem qua generationi de alterationi consiti P motui ad locum congruere non posse : Se ideo inanes esse rationes omnes quae definitionem eandem de huic de illis conuenire supponunt. Inanis itidem ea es quae inde ab alio Ze immoto eo moueti omnia ponit, quod impossibile sit motu eodem deserie desertique . nullo enim eam sensu , sed communi tantom nomine sumit Aristoteles, quo te qui ab aliena vi, de quae vel ipsius testimonio a teipse de a propria mouentur natura, moia ueri dicuntur. Quod igit ut nomen si vitisque dema
tur . Ze proprium utrisque indat ut, s se ilicet ignem ad
superiora tendentem non moueti, sed ascendere ,& animalia progredi, 3e ouae ab alio seruntur impellun turve serti vectarique dicamus, statim corruat nulla que si prorsus. Non quae operationes unum , idemque sortitae sunt nomen, iisdem eae a naturis eduntur, sed sed qui idem operationibus bonum mal ve inserunt. Itaque quod quae ab aliena mouentur vi, corrumpi tandem omnia, quae vetb a seipss conseruari videntur,haeui seipsis re a propria natura , de propr)um iis motum, illa contra ab aliena moueti vi, de a seipss immobilia, pto indeque Se motum alienum esse odiosumque sta
Ratio itidem, qua immotum opotiere esse quod mouet, ast tuit, vana prorsus est, quae non rebus vllis, sed
a vocum ambiguitate pendet, 3e quod quaeritur sumit. id vel . vi patefaciat, quod ab aliena gestat ut impelliturve vi, non rnoueri amplius, sed gestati impellive, quomodo diei debet, dicatur. Esto igitur quod gesta tur impellitur ve tanti)m, de id itidem quod gestatim pellitu e 8d gestatur impelliturue, de colligere hiae liceat id etiam oportere esse, quod gestat tantam, at nequaquam immotum id tamen, sed vel longὰ maximum, de quod motientium quorum quumque vires exuperet.
vel longἰ velocissimum , de quod reliquorum omnium motus atque ictus effugere queat. Quin, ut dic tam est. quod quaerit ut sumit. Quoniam enim mouere re moueri in iis etiam quae natura Se a seipss mouentur diu etiasa ponit, diuersum in iis mouens a moto ponit , quod quaeritur nimirum, neque enim aliud hie inquiritur, nisi num quae a seipsis moueri videntur tota seipsa mo- .ueant tota, an eorum pars quaepiam moueat tantam, re
liquae moueantur. Non solae scilicet voces, si letum naturam inspicere propositum es , audiendae sunt, oua tuni ambiguitas inopiaque in multos nos errotes iniicit
sed multo prius mult6que amplius res ipsae ipsarumque actiones operation et que,de tales singulae ille ponendi. quales hi illas esse deelatant. Illarum alias per se mobilii , immobiles ditias , de has ab illis gestari in te iadum' impellive , illatum contra motum ab his colit beii interdum retinerique statuendum , quae nimirum passim fieri videmus, immotum quod est alia impellere, aut sese mouendi facultatem aliis indete , emciens omnino motus causa , quae hie iti uiritur, minimὰ esse unquam,quod stilicet nunquam conspeetiim est,nec fieri posse imaginari licet. videt ut hoe inquit Aristoteleso in animalibus et tissime. At mihi quidem nihil aeque obscutum: nee
modo s ex anima corpoieque, ut e forma de materia compositum si animal, quae ubi fimul coeuna ita vii ni fiunt, ut vel Peripateticorum assensu nihil magi, s unum. Et propterea in ex ipsis composto ne pii et am
379쪽
quidem inuenite lieeat. quod alterum si tantam aut novit unque simul. vi operatio nulla prorius solius in , quae nimirum nusquam sola pet se ut, sed composti sutom aes. Sed nihilominus . si anima corpori insit ut nauata na ti, quemadmodum inesse placere hic Aristoteli vi et ut, de placeat necesse est, leparatum distinctumquem uens a moto oportele esse decernenti , quid enim hL Mana quidem ratione minus comprehens bile est, qua graue sui natura atque immobile eot pus, ab incorpo i ea immotaque anima ad tot ratosque agi inotus Eae certe, ut alibi uberius h bebitur, singula Aristotelis hoc astruentis dicta dissicultates excipiunt, quas euade.
re atque explicate nunquam valeat. Tum, ut exuperet eas omnes, eoque modo corpus ab anima moueatur, nihil usquales pia commota , quod Aristoteli mouet i vitam est. Quoniam non sit opter a ab ea mouetur quod
ipsa illud impellat, vel quod sese mouendi facultatem illi indat ullam .sed quod individuum quid ipsa sentien,
te cogit iste ve calor molesta quid conita stigiis in corpor est.& au illo Di exastens spiritus in amplius ex pati dilut neruique extenduntur, ab hoc contra spiratus in se ipium constringitur de nerui contrahuntur, de corporis parte, illius S horum expansionem eo triactione in . que iectant ut, corpus uniuersum At istoteli commoue tui,si quidem pari: bus pet vices expansis con .ractaque
motus Aristoteli fit. . . , raitaque manifest non ab anima ipsiulque natura , sed a virtus ne tuorumque expansione contractioneque, rum a calore si igoreque Ee nequaquam ab animae iubis antia, ted a te facto,quam ut 4n superioribus dictum est commentati s) cuiquam explicat Aristoteles, bequiti longi si me abest explicate vi queat. Nequaquam quale iuxta eius positiones este animal oporteat, e mouetue mot . que patie compositum, ela ab illa haec mouet vid ri potest. Ut s ab anima eorpus moueti Pera pateti ei velint, quod illa affecta calot stigiisque in corpo-ie fit, a quibus partes extenduntur contrahunturque ex accidente omnino quodam, & valde eo remoto, de modo q io sinplicia corpora moueri Aristoteli placere nopotest, coipus ab anima moueti sateantur necesse est. Praeterea, ut recte modus Aristoteli positi, si, quo is bimmota anima colpus moueatur, quoniam eo stinplicia corpola moueri non pollunt, quae scalicet non animaliuti tu diuersis constat ἡ pallibus, de quatum singulae diuerso as,idue immutant ut modo, maiorPque, de ui morcs fiunt. sed penitu, tibi ipsis familia Sc unum idemq; vmuelia & stupida Aristoteli sunt proindeque nullo a lei su nullaque a coguatione affici immutarique possunt, utique alius emugendus erat ni , dias, quo immobiles LMsorum partes ineque eo im si se te mouendi iacultate donatae Aristoteli eluiu ab alio mouendae est ent ab
una eaque imii Ia moueatitur, de apeltissime is demoniliandus.
Notis quidem adeo obscura , adeoque sensui repugnas te,, 5e e qua Deum esse euisque cotiditioes omnes homini Dii manifestandas esse Aristoteli propositum e-' rat lationibu, traicis de inanibus, ut visum est, quin ra tionibus nullis declarida , sed seni ui exponenda erat, partem nimirum quampiam iis inesse ostendendum ab alii, bene diueis io,be teque distinctam.& cui vel aut .lum edenti motum reliquas commouendi facultas at
tribui posset indicandum. Nee veto,quin summa illum inquis et it Acistoteles diligentia, de propterea non post tum, quod nullum usquam inutilite eis agereq; p uexit , ambigendum est quicquam. At unde digi ii su mus redeamus , se num,quod Atilio teli, suisque omnibus placet, propterea eadem quae generationi, stet a tionique, motui itidem ad loeum talio congruat, quod extra proprium locum posita, imperfecta dum, Se non actu sed potestate sunt coi pota, de petrecta aestique visant, adpt Da deserend i sunt loea. Quare quod si ori a motu, natura. ω quiad moventu i veluti ex ac cidente quodam immutantiat perticismurque S aetusunt Sc piopterea omnino a motu petiecta actiiq, fiunt, uod ad propriam ab eo ferunt ut perseelionem, actum
npei sectum, Se talem qualis generatio alteratioque
visa est esse motum , ponete liceat, intueamur. C, O XXIII.
A mra etiam eamdem quae generiariona aher non raue morai ad locum congraere rationem. quod crepora
singula austiis locis,in Ptima ex imperfiatu per ι Etiastini,ah ιI feria imo e v M inane si alium, ge veluti non ens, Ze nulla prorsus agetidi facultate donatum essse, atque enti nulli persectionem inde te demereue posse, de nihil prorsus a se ipsi, locos diiset re, sed unum eundemque eisse omnes, satis est superius declaratum. Itaque id modo declarandum est, e ut adeo prompte ignis igneaeque res ad superum locuefferuntur, terra contra,& paulo corpulentiores res aditi tum deferuntur,s ne ui et nullum ipsis bonum praebet malum .e, de si id ei iam sati, ibi expositum videri
possit. Non ignis nec ens aliud vllumi propterea locum mutat, quia is e quo recedit non aeque ipsus naturae atque is in quem fertur proximus ni cog .iatusque, sed quὼd a contiguis in illo entibus molestia quapiam, sequae vitanda st , anti ratur, vel qui ab entibus in hoc contentis vel nihil dum ab ii, contactum sotieti se sentiat 5: serrum illud. hoc flammae , a potesque declarant
Proptetea enim ad superpositum magnetem lata effetiat ut sertum velocitate, quod huius calor ab illius eat
re summopere so ueti se sentiens, proximi u que ab eo amplius foueri appetens id quod magno quopiam a census appetitu animalium etiam spiritus facere vide tur colligit sese, adeoque proprias intendit vires, utonii, cui a nullo stimul tur appetitu succumbit promiaptissime ad magnetem efferat, di ne eius priuetur coniata iii iri sublimi sustinet. Et flammae vaporesque omnes idcirco iut sum efferuntur, & non in se ioci cumuolunt ut in loco , quod ab eius crassitie comprimi seseliciunt, nam compressionem qua uuiis tenuibus entibus molestissimam esse de laetatem satis est Iibi die tim. Teriaque paulo corpulentiola quae sunt entia quaevis propterea deorsum delabunt ut Omnia , qu Ad inexistens calor molis copiae onerique impat dii tali se sitit, nam descensum omnem m tetiae iii bile dum elle satis est, ut existimo, in superioribus declaratum commentariis.
Tum, si ut Aristoteli placet) corpora singula pro
prium 1 oti ita snt locum, Ee Ob hanc caussam singula
moueantur, ut in eo fiant conquiescantque re propi iani in eo adipiscantur persectionem, stulium sit, calum- quod sempitertio commotum motu, nunquam ad proprium ad quem tendit perueniat locum. Adhaec si illud fiat, & ad propi tum delata entia locum , & proprium
bonum pioptiamque consequamur persectionem. in
felix Aristoteli si caelum , cui perpetud impet sectus edendus est actus,& frustra prorsus. nunquam cuius graiatia eum edit sibi comparans bonum. Praeterea, ut in ii dem expositum est libris, continentium corporum si
rei fietex locus Aristoteli visus cum si, Ze caelum penitus ab igne diu ei sum, de aer altera sui natura igni eontrarius postus cara sit, quam vel igni Calum , velaeti igni laigiti queat rei sectionem, intelligi minima
potest: nec unquam , teor, At istoteles ostendat. Itaque, quoniam qua a se ipsis mouentur eutia, nec a mo tus , nee ab loco tum natura, ad quae a motu seiuniatur nihil prorsus immutati appatent via quam , pacto ntillo eadem quae generationi alterationique m tui etiam ad loeum ratio congruit. Proindeque motum , veluti illas alium imperfectum N passionem es se se quae a se ipsis molientur ab aliod moueti perpe iam Aristoteli positum esse, de quae a se ipss mouent ut sola a se ipsi, totis moueti , liquido undique patet. Propteresque nihil Aristoteles Aidii odi satisque ait
diendi eiiciat. substantiarum. a quibus caluin mouetur, naturam modumque, quo ab iis mouctui, inquit entes decia tautesque et at quod allatum unam Deum
380쪽
Opt. Max faciunt, & e cael; motu De I ipsus conditiones colligunt, tem se ilieet inquirunt, declarant longe aliarum Omnium obscurissimam longeque nobilissimam, audiantur, lationesque, quibus rem tantam explicant, inspiciantur omnes.
catura animatium risu ex anima corporeque Me d sin E iis rebus constare,ct ob a cti tis appesutim moum Peripareticu Gaetur: σperpera vnum3ve. I, inquiunt, caeli motus continuus est & aeter--nus,eaelum ipsum aeternum si oportet, B: ani-ῖ malum insupet, aeternum existens optimum.
γque , de motu delatum longe praestantissimo. ' Et id itaque si, neeesse est , euius desiderio moueatur' caeluiti. Nam quae pet animam mouentur, ob impulsum' omnia de ob alicuius appetitum mouentur. Et non aeter- num modb oportet esse huiusmodi mouens summeque' simplex, atque actu aeterni continentisque motus ea u.' sam, sed immotum etiam iuxta rationem in physicis po' sitam & superius a nobis examinatam: quod eo existen ' te, quod mouetur, & mouet, quale in etiam videt ut cl-' tum , quod suppositum vagum erransque secum rapit eommovetque,& eo quod mouetur quale etians appa' tet vagumque, id etiam esse oporteat, quod movet tantam& non moueat ut: altero enim ρ componentibus quid se existente, Se alteium per se existere oportet. Inde itaque non sui ipsius gratia propriamque operandilo petationem, sed ob impulsum se ob alicuius appeti tum moueti calum Peripatetici ratiocinantur, quod animatum clim sit, animalium titti moueri oporteat, ob alicuius videlieet desiderium, aut etiam odium, ob im pulsum omnino atque appetitum, animatum pori , esse ex eius substantiae atque operationis pi stantia, siquisse quae animata sunt inanimis nobiliora te pia stantiore, operationes operati videntur, , lNum igitur caelum ex anima corporeque, ut e distinctis, separatisque tebus, veluti animalia constet, & nsilptaterea qualecumque existat ob externi alicuius appe- ltitum moueat ut, consderandum. Animalia, vel quae ignobilissima sunt, entibus quae apud nos sunt omnibus nobiliora esse, recte id quidem: quippe qua operationes operantur longe quam alia praestantiores,uiuere ni mirum, sentire, mouetique. Et s ex anima ea constenteorporeque, ut e sotina & materia, proindeque unum atque idem snt, & operationes animalis totius non solius snt animi, haud perpetam animatum videatur caelum, forma videlicet naturaque praeditum , animae sub stititiae nihil dissimili,uiuete & ipsum, mouerique conspectum. At quoniam, animalia ex anima corporiaque,
ut e distinctis separatusque rebus Aristoteli hie suisque
ponuntur, & motus ab anima sola fieri eiusque vitius proprius esse e summe similare visum caelum & nsquam
cessante delatum motu, nequaquam animatum ponendum illis suit, sed substantiae eiusdem esse uniuersum, cuius ipsa est animalium anima. Iini a nobis saepe dictu
est enti viii, nisi eontratias ei indas naturas, motus m
tusque cessatio atque immobilitas assignati minime potest, sed quod mobile est perpetud moueatur necesse est. Non perpetuo igit ut moueti animalia visa,non tota mobilia, sed e duplici substantia c5posta esse existimandum est,e mobili altera, si ex altera immobili, quae propterea moueatur,quὀd ab in existente alia desitatur. id autem non perpetuli, nee d u fieri posse , quod quae nimbili, est, immobilis onere oppressa de satigataque viterius eam vectare minimὰ possit, te nunquam tamen, ut dictum est, immobilis facta ipsa, ut attetiatum thoraci que perennis motus manifestat. Quoniam igitur nunquam a motu cessat vel defatigat ut erium, non οῦ duplici de ipsum substantia. & ex immobili altera, veluti animalia, compositum esse existi. male conuenit, quae si a mobili vectetur, tanquain oti ut eam grauet ,&eius motum vel silat vel vati et saltem inter dii, sed uniuersum ipsum mob4le, di spiritu, sub stantiae quam fmillimum. Sui praterea natura, vel ti a. /nimalium corpora, immobile s sit calum 1 moduta, quoi separata immotaque substantia di ob ipsus appetititi moueatur, essitigete Aristoteles nequear prorsus. N quo animalium corpora ob huiusmodi animae apy ti- tum moueri declarat, praeterquam quod ut suo am itus declarabitur loco longe est absurdissimus: caelum eo moueri placete Aristoteli non potest. Esto enim ob animalium ammae externarum rerum appetitum odiumque
calor si igusque in eorum eo oribus excitari, & ab iis smul agentibus nerui extendi contrahiq'e, di spiritus amplificati & in angustius cogi, & ab iis ita auctis ini minutisque corpus impelli tetralisque, proindequc cemoueri Aristoteli possiti no certe Se calu ob huiusmodi substantiae appetitum moueri placere ei potest. Summe enim simplex penitusque inalterabile calum cum sit , quos edit motus, nequaquam in existenti, substan tiae appetitui partiumque alterationi, suae illum conse quitur sed propriae ipsus naturq necessatio alitibuendi
Qualecunque tamen sit calum, minime animantium iitu ob illiut appetitum odiumque moueti existimandum. Propterea enim animalia non perpetuo motus tantam edendi statia , sed ob extet ni euiuspiam appe titum mouentur interdum, quod inter contraria genita eam sntentia, te assidue ab iis ogendantur assudueque imminuantur, itaque di illa declinanda tepellendique. 8e quibus reficiant ut comparanda, motuque utrumque peragendum cum si, multos utique ob appetitum motus edant oportet. Minime vero hoc acci
dit esto: quod a nullo obtaedi potest, & bonum omne in se ipso habet: cui, quod declinate velit propinquum nihil , nihilque quod appetete queat, remotum est: quod igitur, si ob appetitum moueat ut, stultumst, id
perpetuo clim sectetur, quod assequi nunquam vide tur, & labolioso Peripatetieis molest 6que motu, squidem non naturali. Pispletea enim aliam a cali natura esscientem finalAnque eius motus inquirunt causam, quod motus non propria caeli operatio, nec aptopria ipsus substantia manare videtur. Non igitutob impulsum, nec ob alicuius externi appetitum, sed propterea moueri statuendum est , quod motus pio ptia ipsius operatio sit, qua oblectatur di seruatur
illud sorte dixerint, Dei voluntate moueti ellum, velle autem Deum , quandoquidem summa bonus, quod boni piscipuum est munus, bona sua omnibus communicari, elle nimirum: id enim proprium Dei bonum. Quoniam igitur esse omnibus communicate vult Deus, di esti motu id effundit, propterea moueri velle estum : ipsum autem libens moueri, quod Dei ipsus voluntatem intelligit , eiusque bonitatis particeps,& quoadlibet smile illi fieti appetat, nee vii
quam a motu cessare, quod ab amato moueatur incomprehensbili . & cuius bonitatem uniuersum adipisti nunquam possit. Ille hisque smilia s dixei int, nulli
non credita aut ignota, reor, dixerint. Quotus enim quisque est, qui non summam Dei bonitatem intueacutiateatutque 3 Ecquis etiam quaecunque in tors e lique medio constituuntur aduertit, non ea omnia aesto δterra educta fateatur Quis tandem sanae mentis ho mo , nscunque velit Deum sacere posse neget 3 At Dei lapient iam bonitatemque in reliquis contemplatus quiuis, illud etiam sui ut intueatur, posse quidem tuae cunque velit sacere Deum, qui mundum uniuerum e nihilo condiderit: sed non eo illum pacto eon stituisse ut entia ad proprias edendas operationes noua potentia operandi assidue indigeat, sed singula a Deo ipso propria natura propriasque operandi operationes facultate donata , iuxta propriam sngula operari naturam , nunquam quidem a Deo ianimo non depen dentia , nec unquam Conditoris ope non indigeti