장음표시 사용
41쪽
quinque dig tos, vete negatur omnes homine, habere quinque digitos,Nullum hominem habete quinque di. sitos, Homines paucos vel paucissimos habete quin
que digitos, Homines ut in pluribus, non habere quinque digitos. Particulates , quatenus sunt in determinati, destruunt tantummodo uniuersales qualitatis oppostae nam astrinatiuae desituunt uniuersalem negatiuam, negatiuae uniuersalem assit malitiam. ideoque siquis ve-ιὰ dieat, Aliquis homo est philosophus , hie cetrae de struet nullum hominem esse philosophum. Et siquis di cat , Aliquis homo non est philosophus, hie destruet, omnem hominem esse philosophum.
Quatenus autem particulates sunt determinatae, de sinient non tantem uniuersales ac communes oppositae
qualitatis, sed particularem etiam sibi oppositam nam,siveia dieat ut Soerates est philosophus, vete dici no potest foetates non est philosophus. Huiusmodi autem propositonum relationes oppost, certus proprietates
adipiscuntur,& emas denominationes exposcunt. nam Vniuersales adinvicem oppostae appellat ut Contrariae,
quae simul veritatem sustinete non po sunt, licet ambae saepius sal snt. Nediae, quatenus ad inuicem Oppostae, dici possunt subeotitrariae. Hae se inuice destitiunt, i. literque simul vel itatem no sustinent,sed illaro vitaque
a veritate recedere pol est. Patriculates inderet minatae utque inuleem opposite Subaltei natum nomen adc praesunt. Hae limul a veritate recedere non possunt, sed ambas eam sustinere non te pugnatina si aliquis homo curritae aliquis homo no cultu, vel illatum una vel ambae verat erunt. Particulares determinatae diei potet ut sub . alternae determinatae. Et hae quidem quatenus allum sit idem subiectum, a veritate smul tecedere non pollunt. Quatenus assumunt diuersa subiecta, non erit in conuenietis ut aliqua lo ambae sint verae, aliquando aute ambaeci velitate recedant. nam impossibile non est Soetatem aliquando e utiere,& aliquando non currere, & ,du So crates cuti it etiam Platonem cui tete, seu, dum Socrates non currit Platonem etiam non curiere. uniuersales ac particulares indeterminatae, quatenus ad inuicem opponuntur, Cottadictoriae appellatae sunt. Hatii veto altera ex necessitate vera est,altera salsa Pa ticulares determinatae, quatenus reserunt ut ad easdem uniuersales oppostas, eandem vim exercete possunt. dein pateticulares detetminara dum refertitur ad alia pani latem determinata, qus idem subiectu astumat, Contradictoriae vim exercet. Idein etiam euenit Mediis propositionibus,quatenus, eadem quantitate teleta,diissetunt tantummodo in qualitate. Itaque harsi etia propositionum oppositio contradictoria vocanda erit.
Eade rei se iistima proponendi forma precipua qua
dam ratione tetinet ac exercet Actiuam propositionum
vii lucem, cui superius ais ignavamus quartum locum nec tio Receptiua potentia, tua Quinta posita est. Harii virtutum nulla exerceti potest a propostionibus seiunctim acceptis,sed tantummodo quatenus ad se inuicem reseruntur: ea enim quae agendi virtute praedita est, re quirit subiectionem alterius propositionis in qua insit Receptiua potentia Agendi virtuti consona. Quatenus igitur iis pio post iones accipiuntur ex latitudinis serie, illarum qi termini sunt squaliter uniuersales,tam Aesiua virtus quam Receptiua potentia constituentiat, de adactiam perduci poterunt ex solo proserendi ordine pro .
Hosti em quae primo proseitur,exercet Actiuam virtutem, illa vero quae plofertur, secundo loco, stibiicit Receptiua potentiati Actilia tamen vallus propriis. sme conuenit magis essentialibus. ae , si propositiones ves ambae, vel posterior. accipiantur ex longitudinis se rie, virtus Actiua aptabat ut propositioni magis uniuet sali seu minus determinata: propositiones minus cm uno aut cene subiecti minus determinati,exercebut Receptiuam potentiam, ideoque ab agete ptopostione recipient tam proprium Praedicatum quam propria Co ρulam. Hoc tamen de illis est intelligendum quae neque medis sunt,neque particulates vage. liae enim Receptiua potentiam non admittunt, licet Aratua virtute sint prae
ditie. Ipse autem proposciones uniuersales huius per
sectissimi formae, suesne antinatiuae sue negat iur)agEdi vim ita exercere possunt, ut Piadicati ae Copulae
communieationem inducant. dato enim Omnem hominem esse rationale, siquis subiiciat sociatἴ esse hominem , ipsa unilaei salis p topositio ita vim suam activa
diffundet, ut ex necessitate sequatur Socratem esse rationalem:&, Si nullus homo volat, dato socratem esse hominem,eadem ratione sequitur ipsum non volare. Propostiones vero med ae,quae eade vir tute activa prae
diti sunt, effundere quidem possunt propria Pridieatu, in propositiones particulates determinatas, sed no Copulas. neque enim patiunt necessariam illationem, sed
probabilem tantum: posito enim, Hominum manus vi
in pluribus habete quinque digitos liqui, subiiciat, uae esse hominis mansi,i equitur probabile esse,ipsam quin que digito, habete, at non reipsa habere.
Propositiones particulares vagae neque recipitit actia uam virtutem ab alia communiori, neque illa in parti .eulares determinatas aliquo pacto diffundiat nam .lic Aliquis homo currat,&Socrates sit homo neque exule cessitate neque ex probabili sequitur socrate curtere. Particulares determinata, sed no omnino, ut puta illae
quarum subiecta determinatur, vi Nominis proprii, seu signi, activa virtute sunt praeditae, es inque ud Omnino determinatas propositiones infundunt, quae Receptiua
potentiam tantummodo tetinent: Actiua verb virtute
penitus denudant ut, idque ex necessaria illatione. dato enim Socratem esse philosophum, s subiiciatui Hune esse Socratem,sequitur ex necessitate eundem esse philosophulia. Eadem persectissima proponendi sol ma praedita est
etiam postrema propostionum virtute, quam 1 nducen tem seu Inchoatam appellate decet Haec semper intedit constitutionem propostionum seu minus deter minatarum,seu magis uniuersalium. In uniuersaltu tamen constitutione valde infirma est atque imbetallis , ideo ueproprium opus aggredi non potes absque coeursu plurium propositonum,quae eande conserant vim. His autem accedet ibus, recte exerceri solet. dato ei im exempli gratia, Socraten. Platonem, Antonium, de singulos homines qui enumerzii possunt, paucis exceptis, aptos
esse ad philosophandum : colligit ut maximam homilia patiem ad philosophandum esse aptam. At. s horum
unusqui', rationalis apparet videtur sequi Omnes homines esse rationales. Quoniam veto impossibile nobis est particularia omnia enumerare,haec virtus, quantum
ad uniuersalia pertinet, proprium opus inchoat potiusquam perseiet.
rer rara, condiciona Inur. Uanuae. l. i s i v proponendi forma, quae seeundua persectissima locum obtinet eiusdem per se ctis, imae formae vires praestantiores aemulat ut, atque etia aliqua latione exccllit. virtus enim Constructiva ex conuersone in ea ita robotatur , ut eonstruere possit duas a firmativas particulares inde terminata v. etenim, si vere dicitur, Omnes qui Pataui,
studerit, seu Philosophiae seu I egibus incumbunt, velietici dici poterit, Aliquis qui Dbilosephiae incumbit. Patavii studet, de , Aliquis qui Legibus incumbit, Patavii
studet. Et haec quidem respectu cuius eumque materiae, veritatem continenti. neque enim ut diximus matellae essenii: les nuneati edendae sunt, in quibus ex Diui suae propostionis conuersone dura istinatiuae uniuet sales .idcium t Astrui. Eado proponendi forma decoratur vitia tute Construetitia ex correlatio, seu Collectiva eamque ita exercere potest,ut certas quasdam propositione, ecfundat non tantum ex subiecti contra tione cerisque Unius Praedicati adiectione, sed etiam ex mutua duois proleatorum relatione. nam, dum vetὰ dicitur omne animal est uel lationale, vel irrationale, vere etiam diei
potetit, Aliquod animal est rationale, & Aliquod ani
42쪽
mal est irrationale neeno An ἱmal rationale no ea tria tionale se Animal ittationale non est ratiotia.. Ex usu vero Destrues tuae virtutis, eadem Diui sua piopo uendi forma destruet quatuor propositiones uniuersales, qua- tu duae sunt affirmativae, duae vera negatiuae. dato enim omnem numerum esse parem vel imparem, destiuit ut
omnem numerum esse patem.& omnem numerum esse
imparem, Nullum numerum esse parem & Nullum nil merum esse imparem. Ex huiusmodi autem set a non destruitur aliqua pro postio seu media seu particularis. Actiua huius Diui suae sol mae xii tus satis insima est. neque enim parere potest aliquod determinatum, sed patit tantummodo itideterminata , ita tame ut inducat nee eitariam illationem. dato enim vere dici, Antinaleis rationale vel irraticinale .s subiiciatur, Homo e lanimal, sequetur necessa tib indeterminata illa, quae assis erit Hominem esse vel rationalem vel ii ration te. Hieptoponendi sol ma Receptiuam potentia no admittit: nam ex propria natura in seriora intuetur, quae ab ipia Recepta ua potentia respiei no pollunt. Idesique eadem hae Diuisita sorma similitet eat et Inductiva virtute, quae semper ad iii periora dirigit ut . Indet et minata proponendi forma caret virtute consti iactiva ex terminorum conuersione: illius enim Pix dicata addutui proprio Subieeio inde terminare atque incertῖ. Quaproptet inserti non potest, subiectu prae Scari de aliquo illorum. Collectiva vero vilius ea ratione retinetur ab indeterminata proponendi sotnia,ut
illius vi quatuor Conditionales colligi pyssint. dato
enim Hominem ella vel rationalem vel iriaticinalem, vere diei potetit. Si homo est rationalis non est irratio Malis, Si homo non est rationalis, est irrationalis: Si horno est ii rationalis , non es rationalis di , si homo non est ii rationalis, est rationalis. Hae sorma penitus denu. datur destrues tua virtute : nam nihil certi proponit. Id que illius veritas neque alteri assertioni aduersatur, neque ad aliquod destiuendia tume ei e potest, Atiluam vero virtutem exercete quidem potest, sed quam maetime instinἡ. nam factum quidem couincit sed nullain internam illius rationem adducit. dato enim, Hatii
literatum numerum esse parem vel imparem, necnon Hunc numerum non esse imparem, colligit ut ex sam consequentia nunc numerum esse parem similique ra tione, dum dicitur Hune num cium esse imparem,colligit ut eum non esse parem. Receptiuam vero potentiam. atque Inductivam virtutem ab huiusmodi forma admitti non polle, mani teste apparet ex iis, quae di ta sunt circa Diui sua proponendi sotinam: quae etiam Deilὰ conitimati pollunt ei Incertitudine prae dicatorum.
Conditionalis propnne udi socina virtute Actiua est tantum pis ita. seu ti enim ob propr43 Subiecti infirmitatem seu Praedieati, partes illi demandate non potest, quod in Conuersiuae virtutis via pistiandum est seu illud eontrahere quod collectiva vitti .exposcit) ita, quoniam nihil absolutὸ asserit, nullam aliam propostionem destruit , ex quo oritur virtus destruei tua . Catet etiam tam Receptiua potentia quam virtute indutiiua, quoniam illatum unaquaeque ex Propria natura ini
peti e ta est, ac, vis suleiant ut robore pei sectissimi sor-m e. omnino desciunt. Siquis autem interro uer, qua natatione forma conditionalis, exteris omnibus vittit
tibii, destituta, agedi virtutem sustinere possit, quae caeteris omnibus videtur firmior,responde dum erit, huiu Aetiuae uicturis duplicem usum admittendu esse. Alterest ille, quo pio politiones sol maisi persectiori iti effundere solent propriam vim ad aliarum proposit ionii per
sectioneinae bonum. Alter uetd,quo propositiones scit matum impei sectiorum conantur propriam imposectionem expellere. Coditionalis igitur propositio, nee non In determinatae omnes, hae posteriori ratione tantummodo praeditae sunt Actiua vit tuter haru enim unaquaeque conatur ex illius via exuete propriani impet&etionem atque perseetiorem formam induere. audeter
minata siquidem prosequitur det et minationem: Conditionalis veto absolutionein. Quapropter,dutu dieitur
exepli gratia ,si homo no est irrationalis homo est ratio nati .vel, si homo est animal, homo est setistibus . nihil
aliud int editur nisi ut, aecepto, Hominem non esse irra. tionalem, colligamus eum esse rationalem, de accepto, eunde esse animal colligamus ipsum esse senstiuum. . Interiogatiua proponendi solitia denudatur vitibus omnibus. nam , scuti piopositionum Esse deducitur ex sola agerendi virtute, ita virtus omnis ab aliquo certo Ei se deduci debet. Interrogatio ig;tur,quae eat et asset
di utitute, deseitque ob id ab ipsarum propositonuui
Esse, ab illarum etia .irtutibus desciat necesse est. Pi pilis, linum ergo illius opus erit pios et te mentis nostrae dubia iplamque excitare ad eo uinde determinatione. Hatum aut edisse uitatu amotio, simulque animi plena quies expetenda et ii emta quadam serie ex per se cito iuio tinatum rusu in determinata ii quidem proposcio dum plura incerta proponit, ita intei rogationi satis iacit, ut si iniit diligat mentis nostiae aciem ad illa quae sunt atte-denda. Conditionalis vero, dum quidpia apponit 'unacetium quidem est . sed non adhuc absolutum, xidetur praterea obiicere lumen aliquod, cuius vi mens nostra tute vel sati possit etica ea qui percipienda sunt. Diui sua pioponendi forma, dum plura ceria propo
nit,ea ratione tristi nostrae quiete affert ut eande impellat ad perquireda singilla quibus pluta haec apiada sunt. Ipsa demum persectissima proponendi si ima, respectu rerum propositarum Fert summa quietem mei ibus
Mui xv, propositonum vitibus csi muneest .ds ad usum deducuntur. animi mota e citare, quem tamen no possunt pei ficere vi tutes Construe tua ex conuersone, Constructiva ex correlatio, & Destructiva. Rei tua veto virtus& Receptiua potentia, quatenus ad inuice copulantur,nes non concursus plurium inducentium viti uiti ad id εconsituendum, talem animi motu vete perficiunt. Tales vero motus prout consummantur Discursus vocem eo
seeuti sunt, licet non eadem ratione, quin potius longὰ diuella, ut postmodum demolitabitur. Uit tutes autem, quae animi motum exordiuntur di non pei sciunt seiunctim proprios actus exercere possunt ab q. vllo alterius propositionis accessu, ex coitim unissimae tantummodo e titudinis virtute. Actiua vero virtus, Receptiua potentia , 5e vitius inductiva absque communi amplexu in secundae sunt .Et hre quidem ex his facile de due uiuuiquae tu petius sunt constituta. Ex quibus etiam colligere
licet,Constructivam virtutem per eonuersonent .constructivam ex correlat io seu Collectitia, atque etiam tu. ductivam , eas tantummodo propositiones construet equae eiusdem sunt qualitatis, ex affirmativis scilicet tan tum construi affiniatiuas no autem negativas, eadeque ratione ex negati uis negatiuas non autem a Irmati uas. Destiuestu a veid virius opposita legem videtur admittere eas enim propositiones tantummodo destruit, quae diuersae sunt qualitatis. negatiuae fouidem destiuuntas
firmativas non autem negatiuas, de ia. nimatiuae ι .egati.
uas non autem amrmativas. Quod ii obticiantur pios o
filio nec solutae diui suae,quae Assimatiuae appellantur,&constitiunt no tantiim affirmat tuas sed etiam negativa destruuntque non tantum negati uas sed etiam aist ma
iitia, dicenda erit hoc ideo euenire ex propositionibus diuisuis, quoniam licet ima liter sint affirmativae illa tum tamen vis assit mandi Obtunditur ac iniit madiri, ob associationem duorum Praedicatorum quae seinuicem pati non possunt. Quapropter negationes et ia virtute cotinent: ex quo factum est ut primε negationes,veritati conson exili a
pendeant, scuti ab eisde etiam otiuntur propolitione, in determinata ac conditio uales idε de propositionibus
43쪽
mediis sent en tu in est ni aes militer constituunt ae destiarunt propositiones altrinatiuas ae negatiuas, vitrii. te enim vitamque qualica tem similiter somplectuntur. nam, quae dicit exempli gratia, Manum ut in pluribus quinque digitos hs,eie simul a serit, minorem partem quinque digitos non habere..si quis autem existimet. ex xmuersali assima ua dicente exempli gratia,Omne A est B, construi negativam uniuersalem dicentem, Nullum A est non it, & ex negatiua uniuersali dicente exe-pli gratia. Fullum C est D construi asstinatiuam dicen tem, Omne Cest non D, similique ratione ex particulari atti inlativa dicente. istud A est B , consi iui negat tua die niem, Illud A non est mori Α, atque ex partieulari negativa dicente, Aliquod C non est D , construi a se: Otiuam dicentem , Aliquod C est non D hie admo nitidus erit , tales pr'potitiones re ipsa non dincreparea multate illa ni , a quibus et ieiuntur, licet qualitas Matur opposta Sicut enim xiii ea disianelio ut supe Hii, demonstrariam est ne aliuam qualitatem constituit,iti eadem bis repetit a siue explieite sue implicite id fiat negationem testi: alit A a15rmationem inducit. Amua .eto virius & Receptiua potentia vitaque lese
quodammodo tolutae sunt nam cet harum virtutum usu dictumatiuae pariunt affirmatinam Ne negatiuam, ita ta men ut, utraque ςxistente astimati ira, aestimat ilia tantummodo colligatu . At de his postmodum diligentius
tractandum erit. dum agetur de Argumentationibus
itoro . o v v u dissipostiones praecipus d. due idae sunt ex dispositio. aibus materietum ac per eptio tum, quae eisdem mater ebus a. Emptari pollunt. necnon ex dispost ionibus cura n dem coimis conueniunt. Materierum dispositio. no penaent ex dispositionibus terminorum ae copula. nim, dequibus iam dictum est. Perceptiones itidem ex eorundem terniinorum ac copulatam eone eptionibus sunt deducenda . quapropter in rationisGrdine perceptiones uniuerialium vni ueri aliter coneci torum ita praecedent ceteris omnibus,
it subministrent aptissimὸ principia omnibus scientis clipei cepitoli ibim : Id velo ut ex superioribus patet
tunc eueniet dumta in Subiectum qitam Praedicatum ex eeita uti uel sali aris ratione concipientur: quem adinci
duui enim percipientes, exempli gratia. id quod de omnibus ae de singuli, ominibus in Quid primo pii
dicati pol ii , non concipimus hominem uniuersaliterpe vi ipeciem . de non attingentes ratiocinandi vim, to nam consti: uenient Nominis i peciem, non conci pirnus laticinale uniuersaliter ac vi verae differet ix mimnia sustinet,i: a,nili horum utriamque uniueis liter conceptum ait cietur, non assii matur uniuersalit et Homi. remere rationalem, a lationale esse hominem. i quis ad in non concipiens homi cm, ut certam auanda rerum speciem :i Rationale ut illius diis tentiam constitue ueni, proserat easdem p topositionestic Psita corum more enunciabit,vel cet: ' non attinget
niue salem doctii am. faciem ob causas siqvis lica imi Miluolat ter. Rationale est illibile, seu Ruibile estati nate, hie neeessariis concip: et Rationale tanquamri uiatii, se risibile tanquam proPruini quoddam, inod ab hae causa e Murt.
Specierum autem ac generum conceptiones uniuet
lato differunt a perceptionibus differet aru ac proprie latum, quoniam i pecies se genera diria concipiunt uicatu et sal it et, absque ditiare . x perceptione, concipiant ut absolute ed conta se non autem dii in te. Di et econtra si abi lie specie coicipiantur , sci iuntur distincte , sed relitii P, tion autem abluditia: i lJ ique proprietat utri conceptionibus init. excepto
ho uod hae magi1 distant ab ab olutis. itaque nleticipiente, exempli gratia, Hominem de singuli,4i ibus in Q id pridieaii,poei Lamus hominem viii ueti liter, neque vitellus ambigete liceat, an talia eon
eeptio sit uniuersiis,ignoramus tamen adhue hominis ra: ionem , ex qua divineta illius cognitio de lueetida est, similique ratibne, pereepta rational tatis iii Mon men adhuc eo ne epto homine ut essentialiter talion Di, conse tuitur quidem perceptio vere vn uersalis aedistincta edi Hatiua tantum, non autem absoluta. Itaque serentiatu perceptiones impellunt ad conceptus spe-c ei seu tenetis ex quibus perficiuntur. Proprietates vero distine eae resolute pereeptae,nsi autem absolute, impellunt non tanti m ad subiecti genetis seu speciei, sed etiam ad different iae perceptionem , nec rati ad prio- tum proprietarum conceptus dum ipss prinis non sunt. Dii serent ae autem constituentes, di lationi, causae munia ius inere solent rationis quidem, quatenus respiciunt speciem seu genus: nam obiiciunt intuendam illorum rationem, seu quod quid est,caui, vero quatenus pariunt pro fietates. Quartopter tecti me die sum est. quaestionem in qua quae iit ut Quid sit & quaestionem. inqua perscrutatur piopter quid si, in idem cadete in i ps iis se ilicet diiserent lx perceptionem, ex qua colligε-da est solutio utrius ne quaectionis. Dispositio earunde propositionum, quatenus ex simplici forma de lueendast his Legibus et it contexeuda, quibus terminorum ac copulatum dispositionem moderundam diximus. nam respectu i tutius simplicioris . seu naturalis, impcii ctiora perfecito libus praeseruntur, respectu vero intuta
tu, rationali econtra. Patet aurem proo ostionum per
feeii sine aseientium soliti s peis dii simas esse, Diuisitias obtinete locum dignitatis his proximum. Tertia
aptari conditionalibus, Qualiti itideterminatis: ipsamque Interrogationis formam imperseetissima esse. Ideo autem agerendum est , cotiditionalem excedere dignitatem In determinatae , quae ex Diui sola immediate de ducit ut quoniam perseetiori tatione asserit. In deter minatae propositionis infirmitatem non patu in cottigit. Ritainen dignitatum gradus, qui aptantur proposui nibus, ob d scientia si 'lius formi, facile commutati possunt os Varias materietum adiectiones. pro postiones enim pei sectissimα sortitae dum versantur circa ea quae tensus mouent, quaeque ut talia, ob summam certitudine, interrogation erit no vident uti ecipere,imper sectiores censendae erunt interrogationibus teium prae stantiorum. quod ex eo minifeste conuincitur, quoniat ales interrogationea ex simplicis Naturae ordine sui; ponunt certas aliquas telum sens bilium perceptiones. nam data rerum omnium ignotantia, interrogatio dati non potest. Sacuti igitur piopolitiones perseerilsinae et uni .dum in eis sciturarum dignitas concomitatur materietum dignitatem ut ii liis euenit quae versan-liui. cire a communis sinam latitudinem terutri conceptibilium ita illarum pei sectio ac imposectio diminuit ut seu augetici, dum sormatum persectioni
aduersatur materietum impersectio , seu econtra. Hitie sietum est,t Condit ocialii propositio , atrae reia pectu sormae ab utro ite ex remo est tertia , etiam in in te letum tiani cimo Mediati icis munia vi plurimum eicere possit,id ne sue ei Natulae ora lux ab utipet sectioribus costioreendi gradit, D tendatur ad pei sectio leue, siue ex rationali intuitu vis petiecti otis cogntiationis ad iiii et tota si deducenda. Si quis autem eosdem dasn ratis, ac persectionis gradus etia eii ea proposito nu vites discernere exoptet,hic ex laeto stituti olligEt e pestetit, Actiua virtute quaten a sociat peti et uilinia proponendi scrina, esse cxtetis o milibus ita statio te. iide, ut inest propositionibus Di uisiui, id da in dignitate celenda esse, Tertia loesi a prati potet x Receptiuae, Quatrii Adi irae virtuti propositomi da io tali, , Qui tita Actiua virtuti sic postio
nis lutet initia te post has veto collocadas esse, virtutem Destructiva viritii e Constructura ex eot telatio,& vitruigeonstitistitia ex totae solle ipitim , Inductilia viri uiuom nisi imperi estissima esse laesiq; respectu naturalis in tui: is primo loco exercenda est te pectu vero intuitustationalis prout subiecta materia patitur) postremo optimiis Medicus rue disi oscitur,duada mussim interrogate potest ea omnia quae coduc ut ad xgtoti insim ita
te o time discemuda, dein citeris faculta: ib. ide euenit.
44쪽
QUA AGITVR DE VARIIS COPULATION
bus propositionum ad nouam veritatem eliciendam, seu de Argumentationibus. I
clio positio M vM decens appositio Argumentatione patit,haud secus quam . simplicium conceptionum conueniens Q opulario Proposti cing constituit. Tune seria tem pro stiones aptὰ atque decet et apponuntur. cum ipsarum ites ad idem constiti edum
Moe pluribui rationibus adimpleti solet, pro diuersa propostionum natura, atque etiam pro multiplici ea tunde ira associatione. constat vero plurium propositionum vites tunc tantummodo ad idem eonfiimadum deeentis irae copulati, cum illarum unaquaeque continet aliquod proprium S: aliquod commune: propos tiones enim ex eisdem terminis constitutae plures pro positiones tiri sunt, sed eade, licet saepius repetita audas plures sint, ex sola conuersone seu ex collectivae vir tutis via ab inuicem distinguia ut ut, neque Argumei tationem perscere possunt. Propositiones vero ex termino viroque seiunctae, nihilque commune continen. tes, neque tibi inuicem copulantur, neque aliquod pa, riunt: patet enim propositionum copulationem ac pro . positionum copulata tum partum , a simplicium conceptionum copulatione atque ab ea tundem partu omni no differre. simpliees quidem conceptiones quo nium iudiuis biles sunt, tertio aliquo omnino extraneo, ipsa scilieet eopula. eoniungi soletit. Nullum autem extraneum patiunt, sed omnis illarum vis noua hute copulationi ineum bit, novamque illius expres ionem inredit. Leontra propositiones, quonia diruisbalas sunt ex eeitavniuscuiusque parte sngulis interna communi, selli cet termina virtute ad in uacem copulatur, & externum quod uam patiunt propositionem te illae t. quae laquam totius Ar umentationis fiuctus a producentibua ea tatione distinguitur . qua ipsae propostiones pio ducentes inter sedistinguuntur. Hai uni autem pipost ionii vi aquaeque propriam vocem sortita est: eas quidem, quae ex praecedentium cone uisa pendet, Conclusoni3 no ingobtinuit. Propositiones vero pixcederes, ibi millae appellara sunt. Termini etiam , quatenus Arsiainentationes ingrediuntur, eeitas quasdam denomina tiones ob. tinuere. Itaque, qui in Confusione pradicatur, acuta missarum uni est proprius, voeatur Terminus Maior. Qui vero in eadem subiicitiae , ae alteri Praemissatum est proprius,dieitur Terminus Minot. Horum unusquisque . inimissatum aliquam si gulariter ingreditur, te ad Conclusonis eoiistitiationem trans ritur,quoniam Premissatum unaquaque eertum aliquod Conclusioni coni et t. ideo autem Conclusionis praedi aluiti dicitui
Terminus Maior,nuoniam ut alibi demonstratum est si pluia non eo merehendat quam Subiectum, ab illius
Simili ratione, Conclusani, subiectum appellatur Terminus Minor, quoniam subiecto essentialiter eon. Meuit a Pradicati v uiuei state descere pulle, eam velo
Terminus virique Praemissarum communis, ob non disimilem eausam Terminus Medius dictus est. nam neque Naiotis termini uniuersiatem transcendere so test, neque pauerota, quam Terminus Minoi, compi hendere : ideo tie tanquam inter utrumque mediuιςst accipiendus rudem etiam rationibu, ex Praemisit, ilia, cuius terminus praedicatur in Conclusone, Acitur Pi postio Maior. illa autem, cuim terminus in eadem Conclusione subiicitur, vocatur Pio postio Minor. Ei Maior quidem proposito pilo te locum obtinebit,quo nia in rationis ordine magis uniuersalia minus uniue salibus praseruntur. Quantus autem hae te imino trem ae propositionii voces ex diuersis uniuersilitatis gladibus praeipue de duci soleant,esdem tamen eisdem rectissime aptati poteram: , dum latitudinia series decurritur, in qua nulla datur uniuersalitatis distinctio: tunc siquidem icet inguli ut mini ae propositione, singulae commutati ros snt,recta tamen horum omnium dispositio sumenda est exietationibus magi, scia minus esentialibus: nam ma- sis es enitalia, quae in eodem rationis ordine precedunt minus egentialia, obtinebunt loc si magis uniuersalici de minui euentiali eo tum quae sunt minii; uniuei sali, in ipsis vero Argumentationibu 1 Concluso acce
eut suam ex praeexistenta cognitione seri. Patet tamen , in Argumentationum usu, pro posti num praecognitione in pt:eeipue supponi: terminor enim ae copulae cognitio ad tectam propolitionis peri
Sieuit autem ut alitu diximus) ad propositioni, perceptionem, se copula praenoscimus Esse, re Quid si i
licet, te Praedicato, tantummodo Quid signis et, dedesubiecto quod ex in nominatis etiam sumere licet i te tantummodo Eile, ita circa Argumentationitin praemissas, uanim veritas eiit praenoscenda siquis autem Terminos Argumentationum attendat, ne snguloium perpEdat munia, facile percipe tepo est Minotem terminum in tota Argumeniat onete quod in uniea propolirione bubiecto conuenit .sini lique ratione tetminum maiorem Pradicati . de terminii medium Copulae .munia proportione quad in luilinere. Hinc euenit . ut de Minoti termino haud secus, quam deuios ostionis subie ira, illius latum Esse necessarid praeposcendumst determino maloii, Quid vox spniseetide termino medio utrumque. nam tam ad sibiecti quam ad Praedicati patres sustinendas, prout seu malo tem seu minorem terminum respicit, est aptus. Quatum autem propolitionum velitas absque ullo Argumenta tionum usu tute anticipetur, ex his mani lium est quae superius de Terminorum relationibus ac de Propos
45쪽
tionum dii tentiis enarrata sunt.
Rciv Mxur itoti v a dii tecta com- mun;otes colligendae sunt ex vitibus oropost tionum ipsas Argumentationes primo ingrex diemisi. Hae ut ex constitutis patet sunt tres: ctiua scilieet vii tus, Receptiua potentia,& vitius inductiva Duae priores,nis ad inuicem copulentur, inserunti sunt. virtus autem inductiva, simili virtuti adiui iliquid utcumque arguit. Duo igatur praecipua Arumentationum genera admittenda erunt.
Piimum Actiuae vii rutis ae Receptiuae potentia vites ianifeste exercet. atque stilogisticas Argum etationes plectitur,qui, scuti persectioribus propositionum xitibus utuntur ac vel E persecti sunt, ita ex unieci tum Actiua virtutis tum Receptiuae potentiae usu proprium orti, Conclusionis scilicet illationem ad consumma sonem perdueunt rectissime siquidem dictum est. Syllogismum esse orationem, in qua quibusdam positis ac concis,i, aliud quid ex necessitate,seu saltem probabiliter, sequ itur.
Secundum Argumentationum genus eas Algumen-
tritones colligit, quae ex ipsa propositionis vi quam exercet inductioties appellari solent .Hr, quoniam imperiectiori propositionu viri uti innituntur, licet non duas
tantum vi syllogismus,sed plurimas proposition pi emittere soleant, nihilominus quantum ad uniuersalia pertinet nihil ex necessitate coeludunt, sed ad id quod inredunt tantumodo diligunt atque inducunt: ideoque
tam Praemissatum vis quam tota Argumentatio tale de. nominationem obtinuere
siqui, autem induesionum robur cetia perdendat Aelle alsentiet ut eas nihil aliud esse quam quendam syl. logismum diminutum. nam , eusti syllogistii ex duabus primis, constare debeant dum vnica tantum pis missa assumitur,alia vero xttuque supponitur, syllogismi vi
non omnino proseri ut neque aperiὰ exercetur huius. modique Argumentatrones Enthymemata vocari solet.
Hatum illa perseelior est, quae maiorem propositi nem proseri, minore autem supponit, ut puta, si dicatur omnis homo est animal, Ergo Socrates est animal. illa. io est impeti et ior, quae Minorem obiicit, Maiorem iacent, ut puta ii dicatur socrates est homo ,Ergo socia i , ea adiimal. Ad huius imperfectiorem Enthymema tam ordinem indutiio pertinere videtur: sicile enim
intueri licet illius propostionis pirmissa ,licet sol plui imi neque enim cotum ali ueni numerum exposcut continete tamen tantummodo vim unicae propositio
hi, Minotis, in qua pluta subiecta cor utetur . nam idem est dicere ex plurium propositonii usu Socrates est iis
bilii plato est iii bilis Petius est risibili, & reliquorum qui vis sutit, unusquisque est risibilis, qualia si ex .nierbio ostionis usu dicatur, Socrates,Plato, Petrus 5e te
quotum. iii vis sunt, singuli sunt risbiles. Sie uti igi. tur hae propostione unica se pro posta nihil insertur absque alterius propostionis, quae sublicetur, virtute ut puta singulis hominibus qui apparet rasbilibus e i ii titi ui probabiliter colligi polie, Omnes homine, illi sibile )iianis eiusdem Maioris vis supponatur, ex si plurium propositionum inducendi vi pis litarum,
nulla erit concludendi ratio. lneo tamen Induetiones imperfectum Enthymema excellere vident ut, quoniam ut plusimum circa ea vel antur quibus plimae aeco m. inuni imς certitudinis vis proprius opitulatur. t deoque absque ullo Maioris propolitionis via Mes nostra Condusioni tutius agentitur. syllogismorum plures digerentiae ac species adimit tendae sunt.constat enim ae tuam propOstionum vii tu . tem, euius in syllogismi opere consummando parte subtili unae sunt, non tantum pei sectissimae ac diuisua
proponendi formae aptari sed etiam conditionali 5e in determinatae , necnon his quae simul seu conditional sae diui suae sunt, seu conditionales ac inde terminatae, Diopostionum autem formis immutatis , illarumque praelertim quae otii rem agendi virtutem continent, tyllogis motu sorinax non immutari impos, ib: le est. Sicuti
igitur communis, imi genetis, Aigum etaticines omnes
ampleetentis, distinct:o ex vitium quae in Aruumenta tione exercentur distinctione pendet, ita syllogisticae Argumentationis species ex sol malibus si opositionum differentii deducendae erunt. Inductiva autem Argumentatio, quaten ux a sylloginmis seiungitur, quoniam pulse iis, imae tantum formae viam admittit, in plutes species non distinguetur. Syl logisticae Argumentationes admittere pos Iuni propositiones formae pet se iis, imae, imae diui suae, sotniae conditionalis, & scit mae indeiei minata. ideoque ob huiu in odi piae missatum differentias ad plures deducent ut species. syllogismi enim , qui propositionum seu perse-O simae formi,seu solina diuisua usum recipiunt, Categorici appellandi erunt: similique ratione, qui con- .ditionalem pio postionem assumunt, Conditionales,
Qui veto in determinatam, Diui sui. Hi autem ideo di. cuntur Diuisui, quoniam diuisua propositionis vi de medio sumpta nulla inde te minatatum propostionum vetitas admitti posset. Categolici syllogismi ita in Pix-
mi satum etinti tutione trium t et minoium usum reti nebul, ut duorum propitorum vultus in ipsis piaenias, is tepetatur, illo tum vero uterque Conclusonem logie.
dia tui. Huius syllogismi exemplum erit,
Conditionales syllogismi ae Diui sui conueniunt
cum Categoricis, quoniam tres tantummodo terminose inplectuntur Ied ab illorum natura recedunt, quoniat et minos proprios in ipsis piamis, is bis repetete solent: Conditionali, squidem propostio, quae in conditionali syllogismo primum occupat locum, ex tr)bus terminis cor stituitur , huic e alia propositio formael rei secti oti, est subiicienda, quae , ne termino tum nul metum ternarium trans tediatur, eosdem repetat necesse est. Inde terminata smiliter pio; ostio plura piae- dieata complectitur: quotum aliquod tu Minoti tepetendum est. Et haec quidem in Conditionalibus ob sti
bi dii. in Diuisiuis veto ob Praedicati infirmitatem
At flentio pipereundum non est, virtutes constiu- filias ex conuellione, de ex correlatio, atque etia Dest tuti tuam,quarum nulla peti diu di cursum parit,persectis disti ilibus, ipsi que pia et pue syllogismis saepius
inseruire. ipsae enim virtutes eo nili utitur ex conuet sone, seu ex coit elatio propostionum syllogismos ingredientium, infit intitati medeli solent. Destructiva ve-io virtus, totam Argumentationem sulcit . quod, dum accidit, Argumentationum sotinae quodam patio immutari videntur. Ideoque Categorici, qui absque ullo Desti uti ius virtutis usu pi optio muneti incubunt, Recti appellantur, illi veto qui Destructius viri ut is adium ei
ta tecipiunt, obliqui dicenti sunt. Similitatione syllogismi conditionales, quatenus no utentur Delituet tua virtute, conditionales constructi ut appellandi erunt:
quatenus ver5 ea utentur, erunt condationales Destiuia
esiui. Syllogismi Diui sui Desti uti tuae vii tuli, , sum
non admittunt, quoniam praedaeata propolitionis indeterminatae, quatenus distinguntur. Diui suae propos-tionis xi non deficiente, plures propositiones constituunt , quae Contradictoriarum propositionum vim continet. lnductiones , dum non assumunt Dest luctivae xit tutis usum smplices, tum vero aisumunt,compost εdicendae et unt.
Singuis autem Areumentationum syllogisticatsi species,cate ori ea, id elicet conditioiialis & diuisua, quae ex formalibui propositorii, dissei et iis ab iti uice dis m-guuntur, plures syllogiradi solinas coplectuntur, quacuunaquaeque plures modos admittit , quotum itidem e. h.
46쪽
unusquisque non paucos persectioris ae impei sectioi i gradus, atque etiam plures denominationes suscipere solet. Et ipsa quidem figurae, singulas syllogisticatum
Argumentationum species contrahentes, ex multiplici termino tum,propositiones ingredient 4um,dispositione deducende sunt. Singulae veto figurae Nodi earundem praemissatum qualitate in ac quantitatem consequuntur. Pei sectioris autum gradus, quibus singuli modi distinguuntur, ac certas denominationes inducunt, eas termino tum ac pro postionum differentias comitantur, quibus ipse proposititiones essentiales seu non essentiales, Necessat iae seu non Necessariae, appellari solenti Athorum unumquodque diligentius perquirendum atque explicandum est.
D. IIuismorum rectoris figuris.
RO termini, ex quibus dux Categoricorum. I syllogismorum Rectorum praemiui consti tuuntur,si omnes serietum Modi possibiles at-4 tendantur, quatuor rationibus disponi pote tunt terminus squidem utrique communis. quem Medium terminum appellari diximus , potest subiici in propositione Maioti,in Minoii autem praedicari: in Ma. toti praedicati,de in Minori subiici, in utraque praedicari,ia in utraque subiici
Hotum quatuor modotum priorem . rerum ordiniqua inniaxime conuenire manifestum est in eo enim ter. minus maior qui caeteris duobus uniuersalior, vel certe non minus uniuersalis est, tanquam magis uniuersalis ingreditur: praedicatur enim determino communi, umedio qui de termino minoti praea catur. Secundus modus vi catum' u rationii vi demonstrati potest ) te tu ae Nature ordinύ omnino peruertit quare veritati nullo modo inseruiet, & inutilis omnino erit. Duo autem modi posteriores,quoniam Natuis ordinem neque penitus tetinet , neque penitus peruertunt,
de ptioris quidem modi persectione longe deficient, v-tiles tamen in quibusdam erunt. Et hi quidem syllogismo tum modi utiles tres eorun dem syllogismorum ligulas constituet, primam scilicet,
secundam, de tertiam. Prior autem, quoniam persecta est ac Naturae ordini omnino consona, non tantum persediistimam proponendi formam . sed Diui suam etiam atque indeterminatam admittet, atque circa omnes materietum differentias versali poterit, conclusonόmque tum astrinatiuam,tum negativam, vetitati conso. nam pariet.
Figura secunda affirmativam Conclusionem non pa tiet. nam in ea terminus medius praedicatur in vitaque praemissatum .accipiturque ob id tanquam terminus Maiori ae Minoti communior. Impossibile autem est, huiusmodi medii virtute, terminum maiorem de terminomino ii assit maliue praedicati. Quare negatiuam tantummodo Conclusonem educet, quae tamen ex parte quantitatis plurcs differentias admittit. Figura tertia,in qua medius terminus in vitaque prs- missarum subiicitur , particularem coticlusionem tantummodo patiet. impostibile cnim est termina maiore, virtute Medij termitii cui subiicitur, de minoia termino cui idein medius terminus subricitur,vniuersaliter prae .
Quare tertia haec figura secundo erit imperfectior. V triusque tamen sellogismi ad prima fgutam deduci po
terunt,ut in ea decente cons mationem recipiant, ac roborentur: na imperiam ex Natuti ordine persectio nε exquirunt eamque a persectioribus consequuntur I
psus igitur ptimae persectis imaque figurae non tantum Nodi, sed Modorum etiam singulorum materiales dis set Eliae, diligenti examine pet quirends atque explican
da sunt his enim recte perceptas, tetarum figuratumae Modorum omnium,quae ab illatum unaquaque exerecti possunt materiae ac materietum dissetetitiae omnes percipientur.
R1M fguis primus modus ille erit,in quo vitaque promissorum est animatiua, atque etiam uniuersalis,ut puta si dicatur,
Modui iste, quoniam assit matio negationem dignitate praestat, re uniuersale, non uniuersale, caetetos omnes dignitate excellet. Quare aist maliue atque uniuversaliter concludet quod nulli aliorum datum est. ll. lius etiam illatio non tantum simissima atque tutissima erit,sed exteris illationibus omnibus, affirmat tuisque prasettim,vim ac robur subministrabit. Apparet enitii
ex sola communissimi principii vi, illud uod alicui praedixato a mimatiue de uniuersaliter subiicitur, illis mnibus a firmat lue se uniuei saliter subiici , quibus idem Piudicatum assimatiue atque uniuersaliter se licitur. siquis enim hoc neget, afferatque , exempli gratia, Vivens quod de animali uniuersaliter asit matut de homine, de quo animal uniueis aliter asyrmatur, nona firmati uniuersaliter, huic fatendum esset, Viuen, i- uni de animali Se uniuei saliter a Ut mari re viueis alitet non a mimari, quod ptim me omnium simitanis certitudini repugnat. Tribus autem lationibus ex uniuersalibus asstitiat Lui, lieet syllogiaare. Prima est, dum praemissatum utraque accipitur ex lotitudinis serie atque etiam ex eadem sitie: neque enim aliter communem terminum comple re possent, sed ex quatuor terminis necessarid constituerentur. Secunda estaeum vitaque ex longitudinis serie sumitur quae series easdem ob causas erit utrique comunis. Tertia ratio est,dum uno pia inissatum ad latitudinis, altera vero ad lon itudinis semem potinet. Dum prima ratio exercetur uti lurimam vitaque praemissatum erit formae persectissimae, ut puta dum dicitur,
Quandoque Maior erit Diuisita, Minor autem sol mae persectissimae ut puta dum dicitur,
Haec autem Argumentatio ita ad latitudinem spe diat ut smul ex Diuisuae virtute afferte videatur pto-
pensonem quandam ad longitudinis seriem. Huiu, ptimi ordinis Syllogismi probant ea quae vere sum ignota, quaeque subiecto propriistime ae primo
conueniunt. Ideoque ex his tantummodo Selen iis syllogistica consummandae prima constitutio de ducenda erit.
apsae autem scientisci Demonstrationes , si in
uicem comparant ut , erunt ex eo digniores an ioresve , quoniam circa magis minusve uniuersalia ver santur. Ex eo vero erunt firmiores seu instiniores. quoniam magis minusve primis ae immediatis inni tuntur e uniuersaliores enim minus uniuersalium di gnitatem excellunt smulque easdem tuentur. Ille
vero , quae primis ae immediatis insistunt , quam maxime firmae sunt , praesertim si praemissarum rina quaeque si prima ac immediata , seu primis ae immediatis ins stens. - tunc quippe rationis nostrae pereeptio illis visionibus proportione respondet , quae versant ut circa vi ibile , decenta sme illustia
47쪽
ium ae deeentissime oeulo oblectum.Siquis enim viru-que peteipiendi ordinem eomparet, facilὸ animaduer te: Maiorem propositione id praestate in rationis nostrae intuitu, quod a lumine in sensibilium visione exhibetitael: Minotem vero rem ipsam animo discernenda ob beete. vitaque igitur praemissatum, prout, illi conuenit, prima atque immediata existente,utriamque decentissi. αξ pristat. & scient ilica perceptio summam persectionem assequitur,euenitque ob id in huiusmodi Sullogis
m, Demonstiationum Potissimarum vocem admittat
tu illi, squidem demonstratur pto pila passio de subie
cto, cui primo conuenit per propriam causam: idque ea ratione vis mul demonstretur tem esse essendi caula, hineque verὸ esse causam, neque rem aliter se habere posse. Dum autem praemissatum altera, seu vitaque non est immediata ac prima seu primis inhaerens, neque tamen tetmini ita distant,vt causae vis rationi, nolitae intuitum omnino subterfugiat, Demonii lationum robur
non patum infirmatur: haud secus quam viso infirmati solet, dum id quod videndum est seu lumine debilioli perfundit ut .seu loeius quam par sit dimi, seu etiam patitur utrumque malum, ita tamen ut visum omnino non
Hugiat iam si oniti no effugit nulla est visio, se uti, duo, summam terminorum distantiam rationis intuitus cause vim nullo modo attingit, nulla est demonstratio Ideo autem ea, quae ad latitudinis sitient peltinet,pro. batur simul tum respectu ipsius Esse, tum respectu caus e Potis, imam Demonstrationem admittunt quonialiorum vi umquodque ex necessitate ea vel uniuersale absolutum, vel commune communitet acceptum. sicuti igitur horum nullii absque certo metis nostrae lumine seu simpliciter, seu ut alteri adiunctum, conciri potest: ita illorum v numquodque ex unius latum modorationis seu eausae virtute colligendum est. Quam ob te hae percepta,omnino percipitur, clarius tameri seu obscurius vi exsuperioribus patet. Hae veto non percepta penitus ignotatur. quad circa ea, quae ex
pluribus eatis, deduci possunt, non aecidit haec siquide non tantam clarius,51 obscurius stiri possunt, sed etiam partim sciti se partim ignorati nam dum causaru aliqua attingitur , caterae vero latent, eiusdem rei scientia de inscientia quodam modo copulantur. Idesique saepius vi illiu demonstrationis quae dicitur Demostiatio .Quia rei Esse attinuimus, causam autem ignoramus quae no uasyllogi ad iratione , ea qua constituit ut Demonstra tio propter quid) perquirenda erit. in secunda syllogi randi ratione, qui ad eundem primae figurae modu pii mum peretinet, sintque praemissas ex longitudinis selie accipit, illaiu vitaque erit persectissimae ibi mae r neque enim ea .quae ex huius in odi i et te accepta ad inuicem eo putantur , aliam proponendi formam admittunt. Haecolli rizandi ratio firmissima quidem et it,sed nihil vel ἡ ignotum eoncludet: patet enim ex illius vi Essentiae par te, colligi ditque de initionis constitutionem foueta: ex qua principiorum perceptio pendet. Et lixe quidem Principiorum scientia,cum si omniupti stantissima si rem ad usum deducatur, demonstrare potest ea quae vete sunt ignota atque a summa uniuersa
rid autem dicti syllogismi vere nihil ignotu pro
bent ex eo manifestum est, quoniam his semper innitu turriur,quatenus sunt ignota ,sunt magis ignota quam id euod eoncluditur. Quatenus vel 5 sunt nota, eodem suti milius nota: a sumunt ii quidem praedicatum minus uniuersale ad praedicati magis uniuersalis confirmationem,utputa Hominem animal esse, ad piobandum,Hominem viventem esse,quod longe est clarius. nam com muniora ae uniuersaliora sunt magis nota quam minus communia. id que data terminotum notitia,imposii. bit: est cognoscere Hominem esse animal, nas cognoscatur Hominem ellu viuentem,cum tamen nihil repti et cognoscere Hominem esse viventem, & nescire eum animal esse. Et lime vetitatem eontinent,seu rationis ordo atten datur seu naturalis. Quod enim ad lationis progressum
itinet inanisectu est magis uniuersalia & ptimo occur.
rete, B ad minus uniuersalia elucidanda vim propriam
Quantum aute ad Naturae progressum, nouimus particularia ex eommunioribus rationibus prius concipi, mox veto sub rationibus contractioribus ipsumque rationis intuitum tune decentissime exercet i, dum ptim Λeirca id detinetur quod in Naturae progressu pii mi pra- dieati sustinet parte . In tertia syllogitandi ratione,quae alteram praemissatum ex longitudinis serie, alteram vero ex latitudinis assumit,ea quae ad latitudinem pertinet semper erit magis uniuersalis, quam illa,quae ex longitudine sumitur: ideoque semper Maioris locum obtinebit. Eadem etiam persectis, imam propositionu formam atque etia Diui suam admittet.
Huiusmodi Veid syllogismi aliquod quidem ignotum
probare poterunt,sed ea ratione, ut nihil aliud obiiciat, quam comunioris vetitatis cotractionem seu exiesone. Ex quo euenit ut ea qui soli subie to ae pii mo insunt, demonstrate non possint: dum enim , exempli gratia, dieimus, Arim I θρη urati
Immo est Ti domo ectsi restiua . seu, Ammal e rationale telariationale, Nomo est anima LV.,Homo est rariora o sed irrati esse. De molistrat ut sensitiuum de homine, nec non rati
nate seu litationale: quotum nullum ipsi homini primo eonvenit. Ex tali autem syllogi randi ratione, quae nun.
quam Demonstrationem perfectissimam conficere potest, saeptu rei causam, ape etiam teisse tantummodo probati solet. scientiae enim extenso perducetida est notantum ad minus uniuersalia,sed ad communia communiter accepta, atque etiam ad singularia aeterna. Horum vero plurima ea praedicata admittut que pluribus mediis probari possunt. Haec igitur tyllogiridi tutio illas complectetiit Demonstrationes, quae seu Pro. prer quid seu ipsus Esse, ac Quia,appellati solent. Dum eitea absolute uniuei alia syllogiratur, rei causa constitiati videtur dieen, squidem, Animal est i iiii tiuum, terminoiumque vim attingens, peicipiat necesse est Animal ex seniuium ainquani ex propria ratione, constitui Dum igitur sublieit Homine esse animai,colligitque Eundem sensitiuum esse, eadem ex necessitate conspiciet, Sensitiuum pertinere ad hominis rationem ex ea parte qua est animal. Dum vero iuel logia an di vis deducitur ad sommunia, seu etia ad singularia aeterna, ta causa quam rei Esse seiunctim tamen) demonstrati solent, prout seu propria sunt ignota posse ii ora vero cognita,seu econtra. siquis
enim arguat, covir is cur ursant incere Nili D,
cale Aa corpora coacia io cinent,
Fussum a corruptibilia: Hie a posteriori videbitur arguere,atque inco luptibilitatem Celorum ex quodam posteriora demoniliare.
Quod s dicat,onsis,qua a Tea inre das. crearis, uer lato ν tibicia, corpora illestia imo diatri oeantor, Ergo, aut inta raptibilia.
Eiusdem Conclusonis causam videbitur afferre. Si quis autem circa singulatia aeterna, seu etiam circaeotius tibilia quae sensu percipiuntur, syllogizas his innitatui quae sensus ipse peicipit puta nune dati desectu
Lunae colligatque, exempli gratia, Nunc dati Teitae interpostionem diamet talem in t et Solem di iplam Inna. hae Demostrationes qua Demonstrationes Signi, recte, ni fallimur, appellabuntur) utiaque piamillarum vni uersalem non assument, ideiaque erunt non huius primi modi sed alterius.
D. reliquis prima Cura modo b, 2 snguloru mareis c. iii
48쪽
LOV, syllogira nili modi, qui in ptima ii
' gura primum occupat locum, patribus ac ' materiis satis expositis, nune deueniendum Heth ad aliorum eiusdem figurae modorum constitutionem, atque ad singulorum materias expo.
selendum igitur est, dati alium huius figurae modum
qui vitamque piae missarum uniuersalem assumens, ve ritatis indagationi atque demonstrationi inseruire potest. In hoc modo altera erit negativa, altera ueto ant-matiua impostibile enim est Piaemissatum utramque negativam esse nam alibi demonstratum est, Actiu anivit lutem pio postionis ne aliuae extendi no posse, dum
recipieti pro postionis subiectum proprio subiecto as
firmative non copulatur, Receptiuamque eiusdem potentiam ab alterius propostionis activa virtute nulla ratione attin i, nis proprium praedicatum in ea aser mariue subiiciatur. Negativa veto semper erit Maior, assirmativa autem minor. nam,s locus Maioris asigna. tetur affiniatiuae, Medii termini vis inutilis esset. cum enim hie terminus tamquam Maioris termini uniuersa. litatem non excedens, eidem Maiori termino in hae s tura subiiciatur, de Minoti veto leonino praedicetur, dato,Maiorem esse affirmat tuam, sequeretur, Id, quod est communius, virtute illius, cui non repugnat, s sit minus commune,negati posse. quod Natuta non patitur. si quis enim dieat, Omne A est B. Nullum C est A, nulla ratione inserte licebit Nullum C esse Π,na n quod
est communius poterit de A re C, eonuenite, quemadmodum animal & homini re Leoni convenit. Ideoque neque si dicatur , omnis homo est animal, Nullus Leo est homo, inserte licebit, Nullum Leonem esse animas At econtra, si negatiua affirmat tuam praecesserit, Medi termini vis quam optime exereeri poterit. nam posito,
Nullum A esses Omne C esse A,quam tutissime in serie lieebit, Nullum C esse B. Similique ratione, dato, Nullum hominem esse Leonem, de omne risibile esse hominem, inserte licebit, Nullum ris bile Leonem esse. Huius secundi Modi tob ut omne deducitur a propositione dieente, illud quod de re aliqua uniuet salitet ne sat ut , de illis ei iam negabit ut de quibus dicta res viii
uersaliter assit matur. Et hse quidem respondet propo sitioni cui primus innititur Modus, atque ex ea etiam pendet haud secus quani negatio quae Assirmatione natura posterior est ab Antinatione pendeat. Clarius autem idem syllogi Ealidi modus ratione Materiae ab eodem primo Modo deducitur e superius quippe demonstratum est Negatiuas propositiones veritati consola as, atque indubitatae ceti itudinis,constitui ae so-ueti a mimatiua tu ac diuisua tum propositionii virtute,
quae ad ipsum primu Modu pertinent. supradicti igitur
Leeundi Modi munus praecipuum erit constinare aede
monstrare iniuersales negativas omnes, nec non comis
munes quae certitudinem aliquam admittere possunt vi illarum negat tuarum, quae ex Diuisuatum virtute primo constitu utatur, nee non Aiarmativarum quae primis negati uis recte subiiciuntur. Quate eum harum uniuersilium negat tuarum eo
gnitio ad persectas scientias pertineat, in his duobus
modis omnium ieientiatum materiae colligi poterunt.
Platet supradictos duos modos dantur plures alij modi eiusde primae fi iij inter quos duo illi dignitat Epraestare videntur qui altera praemissarum absolute v niuei sale ismini sit,ut scilicet sustinere possit, si si assiima tiua Signi, omnis: Si vero si negativa si ui Nullus.
Horum vetetque um uersili seu communi absolutae sublieit aserinatiuam patricularem: mediae enim pio positiones, licet ex communibus deducantur, attamen
neque illis neque viii uel salibus absolutis aut praeesse aut subiici possunt.Ipsae autem particulares semper uni uersalibus subiiciuntur. nam, ut ex superioribus patet, Naiotis locus praesertim in hae sgura,vniuet salioribus
concedendus est.. Horum duorum modorum prior uniuersalem a Trinata uam assumet,atque particula: E afirmat tuam illi tib iiciet, ut puta dum dicitur,
Tu Ahq dcea E. . Negativa patricularis assirmatiuae uniuei sali utiliter subiici non potest. neque enim vi nefationis rei minus uniuersalis negatio rei magis uniuersalis insertur. Posterior autem modus uniuersalem negativam assumet, illique particula tem assimatiuam subiiciet,vtpu
Negativa particulatis negati ut uniuersali subiici nopotest, ut ex his patet quae superius demonstrata sunt. In utroque modorum dictorum Concluso est patricularis,quae in posteriori etia negativa est: ipsa enim cocluso deterior j partem praemisiat si ex necessitate sequititur,seiendum autem est in tertio modo, Diu uiuae Pt positioni locu Maioris concedi pose,ut puta ta dicitur,
Dictorum modo tum robur ex duabus piopositioni bus pendet quae illis proportione respondent, quibus firmantur duo priores ae eaeteris omnibus praestantiores Modi, immo ab eisdem deducuntur , quatenus ad particularia,quibusdam vocibus mutatis contrahi pos
sunt sicuti etiam ipsi syllogitandi modi ab eisdem piris antioribus mod1s ex simili eontractione colliguntur, tertius scilicet a primo quattus velli a se trado. Quapropter circa easdem materias versati possunt , his e ceptis quae assignantur demonstrationibus utramque praemissorum ei latitudinis serie accipientibus. eoni latenim propositionem particularem, quatenus uniuetia liter iubiicitur,ad longitudinis seriem pertinere. Hotum igitur modorum si uetus constituetur in ex tentione eorum quae ad persectiores modos peltinent. Et hae quidem extentiones tot ordinum erunt,quot sunt uniuersalium ae communium ordines. Erunt etiam,tatione non dissimili,tot graduum quot sunt particularium in determinationes atque determ nationes necessariorum enim negatio prius extendi dobet ad minus determinata, nam comunium natura m git sapiunt, mox vero stadatim ad magis determinata,
quoad perueniatur ad hoc vel illud. Huiusmodi argumεtationes quantum ad illationis vim a persectio tu domonstratio tui in robore parum deficient, ratione autem
materierum seu subiectorum quammaximὰ ab illatum praestantia recedent' versantur enim circa singularia ae particularia.quae vel corruptibilia omnino sunt, vel di-uetum de initabilia, atque ob haec piscipue huiusmodi argumentationes modos sustinere possunt.
Supradicto, syllogitandi modos sequii tui modi illi
in quibus neutra praemissarum est uniuersalis abloluta in his propositici media uniuersali ac communi, seu a solutae seu vagae, subiici non potest. Non subiicitur vitia uersali seu communi absoluta, nam ipss Mediis commune est vitamque uniuet salem seu communem. assi mari uam se ilicet re negativam , destruere. ideoque t cum minoris aecipiens Maiorem pro postionem distrueret, atque omnem syllogirandi subuertei et vim. Non subiicitur uniuersalis eu communi vagae: nam vaga
proposito. licet communis,ex eo vaga appellatur, qu niam nullam certam formam ex propria vi retine , ideoque quatenus si assumpta activae virtutis vi uni ontecipit. Supradicto tum igitur modorum illa erit prae stantior.qui mediam propositionem tamquam Maio: Eas lumens, communem vagam tamquam Minotem illi subiicit: nam propositio vaga , cui Minotis locus adscribitur, ex necessitate est diffirmativa. media liquidem propositio quae Maio iis sustinet partes,utrius , qualita iis vim eomplectituri ideoq; neque Negatiuae copii ari, neque in Negativa propria virtute extende te potest Supradicti modi, qui quintum obtinet locu ,exemptu erit.
49쪽
Huiusmodi conesuso particulatis esse non potest
i oniam praemissatum nulla est particulatis. Non potest cine uniuei fuit, ium quia syllogismus una uel salem ab s ilutam non assumit, sed vagam , quae a Maiori mediae eterminationem ieeipit tum quia ipsi Cones usioni det tint conditio ex necessitate infigitur. supta dictus syllogirandi modus indistincte di assi. idiatiue de negative proferri potest, neque tamen ob id copriam naturam seu vim immutabit,quoniam ut su-rmus demonstratum est ) ipsa Mediae pro postiones v-triusque qualitatis vim complectuntur. Quare dato,iniae di a naturalia vi in pluribus persectiori sit ma eLe pradita, datur etiam, adem naturalia membra vi ini tutibus forma persectiori non catere. Quamobrem si abiiciatur, Manus est membrum naturale, eadem elicietur concluso,licet non eadem loquendi forma. Huiui syllogizandi modi materiae propria et sit propositiones omnes quae ab omnino essentialibus des. iunt,quaeque,cum persectam scientiam no sustineant,d ipniu expetientiam quam propriissimὰ peltinete vi- entur. quod ex his,qu de Indutionum materiis dicenti sunt latius apparebit. Supradicto syllogi andi modo sextus adiungitur, ille silicit in quo Maior est media, linor vel 4 partieulatis etiam rationibus superius adductis affirmativa ex necessitate erit, se Conclusio sinit iter et it particulatis, Iatio autem non absolutasea coniecturalis: media extis propositio iis activa virtus absolutἡ extendi non mi est. Dicti modi et it exemplum. Maum homus ut in pluribis, o mater fieri Mis.
Tuo,s erisimile est hanc mentim ectiaris Disae. Supradictus autem syllouismus negativus quoque reddi potest seuti de modosii petioli dictum est. Huius illogitandi materiae neque experimentales sunt, neque i insciui sed coniecturales. Licet enim Maior si expe i imentalis, Minorque sensu confirmati posit, nihilomi. nus quoniam Concluso neque experimentalis est,neq; ensu plobatur,sed probabili ratione, ad Coniecturam quam tectissimὰ deduci potest,clim praesertim omnium θllogismorum materia ex ips,conclusone tantummo do si determinanda. apis autem coniecturales materiae in duas partes praecipuas distingui possit tit: quarum at
tela illa o innia eomplectitur quaeliberae nostiae voluit. tatis via necessitate receducit: ad altetam veto illa pertinent quae naturalium agentium vi,seu ob propriae na- uiae conditionem, Aceldentibus atque etiam mutatio.
nibus multi lieitet sunt subiecta. supradictos syllogitandi modoι sequuntur illi in
quibus pismisatum traque est particularis, ita tamen ri altera minus d ominata existens, alteram sus magis determinata erit duodam pacto complecti possit: hoe quippe ad syllogiuicam ratioei nationem eonsti tuendam sufficit, licet ordinis impersectio tis. None. nim nefandum est pis missatum complexum, dum alte ia est uniuessalis, longὸ pistantiori ratione perfici Pistraea,pis missarum particularium veritas nono estut ex alinua Natuis necessitate , seu ex his quε Natuis ordini aduersantur,idebquefacti potius quam Natu. is appellanda est. Ex huiusmodi vero propostionum particulatium copulatione, duo sillogi randi modi tecte constituentur: pos bile enim est N illatum vita nque esse aist maliva,
re Valorem negatiuam, Minorem autem assimatiuam.
Cperas omnes combinationes syllogismum huiui s. uis sustinete non posse,ex superioribus patet. Plioris igitur modi exemplum erit, s. res est Pirilosophio,
Vis accedini o sociato, irgo, irrit dem Philosophis. Posterioris modi erit exemplum, Geraret ran est amborio ut, cerim est so rater, Has Accedem ean o ambitio v. Motum modorum materia, qtas omnino a necessitate iecedunt,duo: iam sunt ordinum. Quidam enim ex pto-ptia natura coniecturales sunt, ita tamen ut ab illis pasticulatibus,quae proprio tantam nomine sunt vel determinabilia vel determinata, extendantur ad eadem particularia,quatenus magis determinata : de ideo huiusmodi Conclusiones coniecturalium veritatum exten- sones recte vocari poterunt: eruntque plurium graduum , quoniam ipsorum particularium determinationes similiter sunt plures: qui dant squidem ex propria natura sensu tantummodo sunt percipienda, sed quoniam praeterita sunt, vel absentia, vel alia ratione a sensu remota, atque etiam respectu partium saepe ignota, syllogismi vi ostendi possunt,ut puta squis dicat,
Et hae quidem plures differentias admittunt. vi expetientia ipsa docet, atque ex his quae in naturali scientia pertractanda sunt dilucidius perspicimus. In praesentia tu admonuisse sussciet, sensibilia, quatenus actu sensus
mouent, cuiuscunqii eordinis , minorem tantum pro-
postionem his syllogismis imperfectioribus subministrate, quatenus actu sensus non mouent, sed vel ex imaginationis vi interne cum prehenduntur, seu memoriae virtute interne retinentur quoniam haec sunt minus determinata Maiorem propositionem suppeditare. 1 deoque etiam ipsa Coeluso eorundem ordinum ex ne cessi a te erit constat enim praedicatum a Maiori semper sumendum elle. Sicuti autem huius primae figurae modus tertius pendet a primo, Minore uniuersali & a fili maliva ad particularia contracta & quattus a secundo edi eadem contractione, ita etiam quintus ac sextus modus, quatenusasArmative proseruntur, atque etiam modus septimus ab eodem primo aut a tertio modo omne robur acci piunt, Maiori propositione in mediam vel in particula rem in determinatam mutata, atque et a m Minoti quatenus id tequiritur ad maiorem determinationem de . ducta. Dum veto modi quintus ae sextus negative pro-setuntur , a secundo ac quarto pendebunt , se ut ab o eisdem, eisdemque tationibus, octauus modus smiliter derivatur. i Quae hactenus enarrata sunt circa syllogisinos pii mς figurae tum respectu sorma,tum respectu statetia, nos quam turistinos reddere post um. Primam hanc figuram circa omnia versari, quae argumentatione ac ratiocina tione probari possunt, atque etiam omnibus propos-tionibus uti quae pet te notae sunt. l Quapropter allatendum et it, omnia quae nobis aliqua ratione cognoscibilia sunt, ab ea contineri, atque ex neces litate circa eadem versari teliquas Categoricorum Syllogia morum figuras , figuratumque modos , nec non caeteros omnes Syllogistios tum codition alas, tum diuisuos, atque ad impossibile deducentes, ipsam piret ei ea Inductionem : ita tamen ut non unaquaequessula seu argumentationum species circa omnes versetur, sed sngulis certa quaedam paries aptentur, prout ex his innotescet,quae dicenda sunt tum de aliolum Syllogismorum ad primam figuram reductione tum de c5stitutione Principiorum ex Inductionis ae diuisui Syllogismi via. In caeteratum igitur argumentationum ex plicatione satis et it singulatum formationes, ac modos demonstraret illatum enim materia ex materiis Syll sit motum prima figurae deducenda erunt, prout uni cuique conuenit. C A p v et VI.Dὸ Modis S Eu, orum riactarum securia Pres. N seeunda figura in qua Concluso negativa
semper est, Dirmissarum altera necessario est negatiua . allela veto asirmativa.
Praemissarum vitaque potest eri uniuersalis tuncque pereectiores illius modi eonstituentur. Ptimus uniuersali negatiua Maioris partes assigna-
50쪽
bit .vniuersaliveidami malium locum Minoris, elici turque uniuersalis eoncluso , ut putas dicatur
Hic modus ad secundum primae spiitae modum deducitur ex Maioris coueisone, ut scilicet dicatur Nullum currens lapis. secundus modus Amtinatiuae uniuersali Maiori, lo- eum attribuet: Negatiuae vetd uniuei sui Mineri, asignabit partes. Quamuis enim in ptima figura id pe mitti non potiat, in hae secunda tamen atque in hoe Modo libet E conceditur: medius quippe terminus in utraque praemularum praedicatur, ideoque illatum una quaque commutati potest Secundus tamen Modus a priori vim recipit, in quo Negativa de ei toti dispositione Maioris patres exercet. Huius seeundi modi exemplum erit,
Hie syllogi randi modus dedueitur ad secundum modum primae figurae. In eadem secunda figura arguete etiam licet ex una praemissariim uniuersali, ex ah et a veto particulati. Ipsa particulatis Minotis partes tantummodo exercere potest. Maior autem uniuersalis de animatiuam & negati uam qualitatem admittit, ita tamen ut ea amimaliua existente, particulatis Minoi si negatiua , eadem veto exissente negativa, linoi si assim artua. Patet enim ex duabus negati uis nihil inferri,neque ex duabus assit mali uis, negative eoncludi: quod nouimuι huic figura propriis uinum esse. Narore igitur negatiua uniuersa lique existente, Minoti autem affiniatiua & particulati. tertius huius figurae constituetur modus,cuius hoc erit exemplum:
ga, Aliquod A ditis os istinia. Hie modus diis quartum primae figurae deduci potest conuersa propositione maiori,ut scilicet dicatur, Nol. tum currens est lapis. Data maiori uniuersali assilinatiua, Minoti autem negativa particulari, quartus modus constituetur,cuiushoe erit exemplum:
Hie ad secundum primae figurae modum deducitur, Nam, dum dicit, Aliquod animatum est homo, contrahit Minorem uniuersaliam, quae in ptima ligura diceret exempli gratia Nulla pinus currit, ad particularem
in hac figura propositionis mediae ingredi non popsunt: nam tum affirmationis tum negationis vim complectuntur: ideoque conuel sonem non patiuntur. In ea tamen conceditur, ut utraque praemissatum si partieularis,licet non utraque omnino determinata.
Tunc autem minus determinata Maioris propostionis partes exercebit Haec de assim aliua & negativa esse copotetit, ita tamen ut a Minoris subiiciendae qualitate differat. Igitur, ii Maiore particulati in determitiata di negatiua existente minor particularis determinata atq; amimatiua subiiciatur, quintus modus oritur, cuius exemplum erit: s. rurei ston est D si viis, re a m es Episcopas,
Maiore patriculati in determinata atque assimatiua existente, illi subiiciet ut M: nor particulatis, det et mi. nata atque negativa, sextusque huius fgutae modus constituetur cuius exemplum erit: Socrates mal a D psis, accedea, mhir c. ipsis,
Hi duo syllog 1andi modi a ducibus superioribus vim rccipiunt, quintus icilicet a teitio,ia sextus a quatto.
N teitia figura communis terminus invita , que praemiis arum subiieituti ideoque licet He itaque praemissatum quandoque sit uniuersa: lis Minor tamen, particularis vises non exce-Hae praemissae in qualitate conuenite ac disset te piterunt, ita tamen ut vitaque non si negativa. Iam enimeonstitutum est Ex duabus negati uis nihil inserti.v: . . que pia mi iratum uniuersali , simulque assit maliva eri stente, primus huius figulae modus constituetur, euius exemplum erit ori, homo ess animal,
Hie dedueitur ad tertium modum primae figurae , Minore ad eam conuersa, quae dicit Aliquod currens est hom vitaque praemissatum uniuersali exissente , non ta men utraque affamat tua , constituetur secundus midus eiusdem tertiae figurae. In eo Maior erit negativa, Minor autem animatio: superius enim demonstratum est, dum terminus me. dius subiicit ut in aliqua praemissatum, et in vitaque, Maiori affirmativae n. stativam non posse subiici. Huius modi exemplum erit:
Hic reducitur ad qua itum primae figura ex eadem Mi notis conuersione,ut puta s dieatur, Aliquod quod in uelut cui tit. Dan ut etiam in hae figura ieitia Modi, in quibus praemissarum alteia est uniuersalis, altera vero partieulatis. Hae similitet in qualitate couenire possunt, atque etiam in eadem differte. Et squidem conueniant ambae erunt astit maritiae. Euenit aute in hac squia quiuiam illius Concluso est semper palliculatis,ae arguendi Nodi ad pii mam figuram sunt deduc edi) ut non tantam viiiii et salis animatiua praseratur patriculari assit in tiuae id quod ad tertium modum peltinet, sed etiam ipsa particularis asstinatiua te spectu uniuersalis assit-mativae Masotis propositionis exerceat partes: ex quo quatius eiusdem figurae syllogitandi otii ut modus Tettii modi elit exemplum r
Hie te ducitur ad tertium modum primae spurae ex
conuersone Minoris,ut scilicet dicat ut, A quaa turrem est homo. Quarti modi erit exemplum, Aliquis homo tui rit, Omar, homo est animal, et . t quos animal cur s.
Hie similitet redueitur ad eundem prima figurae ni dum eadem Minotis conuersone atque eiusdem trans positione ita ut Maioris pro postionis exeie eat partes. Dum praemissa diuersae sunt non tantam ratione quat titatis , sed etiam qualitatis, negatiua ut ex superius hostitutis liquet) Maioris propositioni docum necessatio ingredietur. Haec de uniuersalis N particularis, rati nibus iam diciis admitti poterit. Et squidem si uniuersalis , qu intum constituet inodum,si vero particularis , sextum.