장음표시 사용
111쪽
quaestionis iudex, quae errores detegit, sapientiam parit, veritatem extollit a si tamen vera ratio sit, ad propria unumquodque reducens principia id est, ad humana, quae humana sunt; 'uae vero Divina, vel et si himaana, auctoritate magis, quam discursu sustinenda, ad ipsam, Prae ratione , auctoritatem 3 ut extrema vitentur vitia; hinc plus julto rationi deferentium 3 illinc eamdem jure suo privantium. Madere doctissime , more suo, dii Ierit Canus noster de Iocis Throlos. lib. 9. Quamvis ergo inter Sanctos Patres, S Theologos Scholasticos circae scaciam gratiae, veritatis aequabilis unitas, di concordia sit, hanc ulterius rationibus Theologicis stabilire operae pretium duximus, ut magis veritas pateat, veritas placeat, veritas moveat. Theologicis, dixi, rationibus; illae enim Theologo rationes sunt, ut innui, quae principia supponunt, non scita, sed credita ι vel facit, ut scita cre)itis inserviant.
Hinc rationem naturalem quaeri inus , qua melius persuadeatur necestitas gratiae ab intrinseco effcacis, ex nec ellitate nempe divinae morionis.
96. Necessitatem Divinae motionis probat D. Thomas l. a. quaest 9.art. 4. Dicendum, qu)d secundum quod voluntas m vetur ab objecto , manifestum est, qu)d moveri potest ab aliquo exteriori: sed eo modo, qua
movetur quantum ad exercitium actus, adhuc necesse es ponere voluntatem ab aliquo principio exteriori moveri. Cuius rationem assignat D. Thomas inlinediate subjiciens : Omne enim, quod quandoque essogens tu actu , ct qua udoque tu potentia , indiget moveri ab aliquo mo- Seute . Mani fertum es autem, ouῖd voluntas iucψit velle aliquid, eὰm hoc prius non vellet: necesse est ergo, quod ab aliquo moveatur ad volandum . His verhis clarissime rationem dedit nobis D. Thomas, quae ad hanc λrmam reducitur. Voluntas quantumvis completa lit in actu primo proximo, & expedito, per assilientiam omnium talem potest tem constituentium, eli indisterens indisserentia potentialitatis: tum, quia complexum ex voluntate, & requisitis ad con tendam potestat ei nest quid potentiale, & separabile tam ab actu , qui est ultima formalis potenti. e persectio, qu1m a determinatione ad actum: tum , quia illa indillarentia potentialitatis praecedit actum secundum, &aditantibus omnibus coimitutivis actus primi proximi, S expediti, potest compinni cum carentia illius: tum denique, quia quod Jam ex se habet determinationem , & applicationem vi actum , nec a se , nec ab alio potest CXpectare ad talem actum determinari, re applicari , cum jam ex se d terminatum, bc applicatum sit; quod verissimum est tam in naturalibus, sua ita in sueernaturalibus; sed juxta D. , omne, quod est sta Indisserens indifferentia potentialitatis, sive quod quandoque eit agens in actu , & quandoque in potentia, indiget moveri ab aliquo moventer
Ergo voluntas eget tali motione, ut hunc actum potius, quam alium eliciat: sed id quo eget, ut sic determinetur, & applicetur, euconcursus praevius primiae cauia, seu physica praedeterminatio : tum quia agens liberum a nullo alio agente creato potest determinari suffcienter adactum, ut docet D. Thomas l. a. quaest.9. art .s. Tum, quia si ab aliquo
extra Deum deteritariaretur , de hoc etiam erit quaestio, a quo illud
112쪽
creatum determinans voluntatem, determinatur, ut voluntatem determinet ξ Cum eadem sit ratio de illo , ac de voluntate : ergo vel admittendus eli plocellus in infinitum, vel silli debet in Deo, qui suo concursu praevio voluntatem determinat, & reducit de potentia ad actum. Elucidabit hanc Ang Praeceptoris doctrinam sequens discursus. Voluntas, quantumvis sit completa complemento actus primi, oc potestatis proximae, non est ex se, dc ex natura sua potius determinata, ct applicata ad hunc actum, quam ad oppositum, tam in Ordine naturali, quam in supernaturali a chira adhuc stante illo complemento conjungibili, sit cum quolibet ex suis actibus, immo, ex cum eXercitio negativo , omnisque actus omissione. Est etiam in potentia physica , S reali ad quemlibet ex suis actibus, eb qutid illorum quemlibet potest physice in se recipere, & ab illo physice , ac realiter actuari; quia ab omni sio
actu realiter dillinguitur, neque per actum constituitur potestas, sed exercetur libertas: ergo eget aliquo extrinseco, quo ad ilium prae alio opposito determinetur , & applicetur : cum applicatio illa, determinatio conveniat causae in exercitio Operanti, quam ex se non habet, quantumvis in genere potentiae sit completa; complementum enim non dat applicationem, S determinationem, sed potestatem voluntati tribuit, ut incipiente Deo, ipsa se determinet ut causa secunda sui aes sis. A Deo ergo debet incipere hujusmodi determinatio , tollique indiste- Tentia. Non enim potentialitas reducitur ad actum, nisi ab aliquo existente ex natura in actu, per aliquid actuale ab eo dimanans, oc praecedens actum potentiae, a qua per reductionein ad actum excluditur Potentialitas. Hoc argumentum eximia, prout mos illi est, efficacia, ct claritate ponderat nobilissimus Metaphysicus fiernariuus Mazzmtta Societatis Jesu inter selectas ejus, quaest. a. illudque, sicut Thomilia: omnes, sumpsit ex iis, quae dicto art. 4. docet D. Thomas tam in verbis Citatis, quam posterioribus, dicens: Duri necesse est ponere , qu)d iuprimam motum voluntatis, voluntas pendeat ex iusiustu alicujus exterioris moventis, ut Aristiteles concludit tu quodam cap. Ethicae Eudimicae. Quod idem pri iis docuerat quaest.6. art. i. ad 3. Diceπdum, qu)d
Deus movet hominem ad agendum non solum sicut proponens sensui appetibile , vel sicut immutans corpus , sed etiam sicut movens ipsum
voluntatem ; quia omnis motus tὰm voluutatis, qudm uatura ab eo procedit, scut d primo movente. Et sicut non es coutra rationem naturae, qu)d motus naturae sit ὰ Deo , sicut d primo movente, inquautum natura est quoddam infrumentum Dei moventis: ita non es cuntra rationem alisis voluntatis , qu)d sit d Deo inquantum voluntas 3 Deo movetur: est tamen communiter de ratione naturalis, O voluntarii motri, quὸ sint is principio intrinseco . Quod repetit ibi art. 4. ad I. Dicendum , quod Deus, qui eri potentior , qudm voluntas humaua, poteri volunta tem movere , fecundum illud Proverb. ai. cir Regis in manu Dei orier quocumque voluerit, vertet illud. Quod eadem deductione prohat
de veritate qu.6.de electione humana art. I. F t 3. contra Gentes can. 89.
sed expressi iis cap. 9 i. ubi sic discurrit et Oportet omne multifrme ,
113쪽
ct mutabile , ct deficere potens .reduci sicut in principium in aI quod
uniforme, o immutabile , ct deficere non qualens: omnia autem, quae
in nobis funi, inveniuntur esse multiplicia , variabilia . ct defectibilia. Patet enim , quisu elestiones nosrae muItiplicitatem habent, cum indi-Cersiis, O diversis diversa eligantur. Mutabiles etiam sunt:
propter animi Ievitatem, qui non est matus in e ultimυ tum etiam propter mutationem rerum, quae nos circumstant. -d autem defectibiles sint, hominum peccata testantur: Divina autem voluntas uniformis eri , qui unum volendo, alia omnia vult a ct immutabilis, ct indefciens est. Oportet ergo, omnium voluntatum , edi elemonum motus in Divinam voluntatem reduci, non autem in aliquam aliam causam, quis Iolus Deus nostrarum voluntatum , edi electionum causa est. Gam doctrinain iterum docuit I. pari. quaest. II s. art. 3. in corP. Dicendum,
quod cum omuis multitudo as unitate procedat, quod autem immobile est , uno modo δε habet, quod verὸ movetur, multiformiter : consideraπ' dum est in tota natura , qu)d omnis motus ab immobili procedit. 98. Hoc principium, quod in his doctrinis nititur, verum tenet in voluntate ultimo completa , & expedita ad actum, S illius carentiam,
quod planum fiet, sic arguendo . Omnis unitas, seu uniirmitaS , actua lis determinatio , Sc carentia actualis desecti,s reperta in aliquo multiformi , mutabili , i& defectibili causatur a voluntate Dei, quae cit ex natura sua uni rinis, immutabilis, Sc inde esibilis: sed voluntas nostra, prout indifferens indisserentia dominii, & potestatis proximae, est multiformis, mutabilis , & desectibilis: erso determinatio ad unum, qua redditur uni Qrmis, S pro tunc firma, di non deficiens , si bonum eligit , est ex determinatione Dei. Vel aliter: Omne mutabile ad plura , ut ad unum determinetur, necesse habet determinari ab aliquo immi tabili; sed voluntas, etiam prout indisserens indisserentia dominii, ει potestatis proximae, mutabilis est ad plura: ergo ut determinetur ad ianum, ab ente immobili debet determinari. Vel aliter: Quod non ex natura sua, sed per accidens redditur uni seruae, per determinationem ad unum , di non deficiens, quia el git bonum, id habet a voluntate per
se uni rini, dc indesectibili, ut a propria causa, S ex illius influxu : sed
voluntas prout indisserens indisterentia dominii, non ex natura sua, sed per accidens redditur uni rinis per determinationem ad unum, & p accidens redditur non deficiens, quia ex natura ex se defectibili potius deficeret, quam principio omnis honi se uni λrmaret: ergo id habet a voluntate Dei per se, , ex natura sua unissirini, & indesectibili, ut ex
propria causa,& ex illius influxu. Vel aliter: Determinatio contingenetis ad alteram partem , ciuia eκ se se haberet ad utrumlibet, immediathreducitur ad determinationem ortam ab ente per se necessariti: sed vinluntas etiam prout indisterens indisterentia dominii, se habet ad ut imlibet , S contingenter ad unum determinatur e ergo illius determinatio ad hoc Potius, qua tu ad aliud, immediate reducitur ad determinati nem ortam ab ente per se necellario, quod est Deus.
99. Haec efficacissima ratio ex duplici principio desumitur, ex illo
114쪽
De exeellentia doctrinae D. Thomae.
nempe PhilUUbi 7. Physicor. text. I. a. & 3. Omne autem , quod movetur, ab aho miseri necessivm est, quod multoties repetit d. Phylicor.& D. Thomas hic text. 43. super illa verba: IID eipsum movens necesse es, ex immobili Upe: laci. i. post inulta ita ait: Hie Utendit, qu)d etiamsi perveniatur a primum, quod etiam se ipsum movet, nibilominus oportet devenire ad primum, quod est immobile . Et ex alio non miniis evidenti, Unumquodque operatur tu quantism es in actu . Natura ipsa ostenditi veritatem illius principit: omne, quod movetur, ab alio movetur. in naturalibus, in quibus nihil se iesum primo movet . Sic in viventibus corporeis pars illa, .l qua primo incipit motus reliquarum, non movetur a se, feci a 4enerante: unde motus cordis, quod se habet. dc est primum movens intrinsecum, non movetur a te, sed ab alio. Similiter in intellectualibus, intellectus movetur ad conclusionem ex praemissis ; cognitio autem praemii larum illi inest medio intellectu agente, qui saltem ad producendam primam speciem movetur a Dco.
Voluntas etiam ad electionem mediorum movetur ex intentione finis, ad priniam autem intentionem movetur a Deo. Idem patet in agentibus non vitalibus , quia secundum alteram, ut Philosophorum more loquar, in sita actione pendet, ut a movente, a primo alterante; primum verbalterans, ut a movente pendet ab intelligentia motrice. Ailuiripsit ergo hoc principium, ut verum, primum, ev sapientibus per se notum Aristoteles 8. Physicorum, nec non Divus Thomas ibi, oc I . pari. quaeli. a. arti eis I 3. & 3- contra Gentes cap. i 3. ut probaret exilientiam Dei. Ioo. Etiam nititur ratio praemi ita in illo alio pi incipio, Unumquomque Ueratur, in quantum est in actu, cuius verillima intelligentia imicea : tantum habet causa de activitate ad agendum, quantum habet de
actualitate et di e contra, tantum delicit activitate , quantum caret
actualitate. Ex quo immediate sequitur: ergo causa extilens in potentia vera, ct reali caret activitate requisita ad existentiam actus, nec pote itin act uua prorumpere , nisi ab ea potentialitas removeatur: quam sene causa potentialis per se ipsam, sive ex se ipsa, removere a se minime potest pcum causa, quae ex se caret activitate, sive actualitate , illam ex L non ha et . Si ergo illam ex se non habet, quomodo auferri potest ab ea ciusdem potentialitas, quae solii ira per veram actualitate ui auferri potest Z Ergo clim una, dc eadem causa non pollit simul carere, di habere illam actualitatent, illam sibimetipsi praestare non potess. IOI. Nec ii Obis reponant, quod licet voluntas sit in potentia formali , quia ex natura sua non est in actit operationis , cum sit indiiserea, ex natura sua ad actum, ibo ad carentiana illius; habet tamen actum ex pro D ia determinatione ; nam est in actu virtuali: quia id habet indillei entia dominii , ut pollit pro suo libito ad extremum, quod maluerit sese determinare. Non, inquam, id dicant. Nihil enim, opinor, minii, aptum ad solvendum praesens arsumentum, quod itertim initaurando fiet manifestum. Actia , qui praetenditur virtualis, S indiderentia dOminii quantumvis figuretur completa, si tamen ex se, cu ex natura sua, non habet determinationem requisitam ad existentiam consentu, pra:
115쪽
di ilensu, aut praeolarissione consensitsi aliquo eget extra se existente, la quo determinationem accipiat requisitam ad consensum prae distensu. ia ut prae consensiti, omissione : sed actus ille dictus a contrariis virtualis, ex indisserentia dominii, si re vera sit potentialis, nec ex se , nec ex natura sua, sed contingenter habet illam determinationem requisitam ad consensum prae dissensu: dum actus potentialis cum indifferentia dominii quamvis velint illam imaginare in sua linea completam si re vera est potentialis, conjungibilis sit cum carentia aes sis, & operationis: ergo actus ille potentialis c quem solutio vocat virtualem , & indifferentia domi nil quantumvis figuletur completa nec ex se, nec ex natura lisa habet actum operationis. Dum enim in voluntate nuda per comparationem ad actum naturalem, S in voluntate auxiliata per gratiam , S charitatem,ccmparative ad amorem Dei supernaturalem, statuimus
virtutem sufficientem. S completam ; haec susscientia tamen, sive complemental in actiis primi, potentialis est: immo & potentialis duplici potentialitate; altera, nimirum subjectivi in ordine ad primum motorem, altera, quae dicitur activa, quia se habet in ordine ad actum, ueni producit ; sed passiva est; nam ab eodem inῆrmatur. Unum e luobus modo convincere intendimus a scilicet, quod si virtus illa est inpotentia hac secunda, non continoi quidquid ex omni capite requiritur ad existentiam actos, quia nCn continet actit, & mrmaliter, aut saltem virtualiter actualitatem illam , quam debet producere exiens in actum, di qua excluderetur potentialitas subjectiva in ordine ad motorem : vel quod si illam actii continet virtuali, non potest actum recipere, quia per omnia citet in actu tanth actualitate, quantam praestaret actus, si vcoperatio, cum quo incompatibile est, quod actum recipiat, quia nihil recipit id , quod perfectius jam habet: est autem longe perisctior actus virtualis, quam formalis; cima importet actualem continentiam totius perfectionis aes sis irinalis. Unde actus virtualis competens voluntati susscienter auxiliatae, ac proinde indifferentia dominii constituta per auxilia sussicientia, non habet ex se, aut ex natura sua actum, quo red datur Ermaliter operans. Tota haec ratio serte clarior sub his terminis evadet. Actus ille virtualis, qui ponitur in solutione, aut est continentia virtualis actus producendi, aut non Z Si negas: ergo est pura potemtia litas ab alio determinanda; nam potentialitas a se ipsa non potest hahere actum determinationis, ut est evidens. Si verti dicas, elle continentiam virtualem determinationis actualis, instro: ergo suscipere non potest actum determinationis actualis, neque a se , neque ab alio . Hanc consequentiam ostendo; quia magis excludit potentialitatem susceptivam actus Qrmalis continentia virtualis, sive quod idem est virtualis actus, quam ipse actus Qrmalis; virtualis enim praestat irinali actui in periectiones actus autem sermalis excludit actualem potentialitatem ἔcii in illam compleat: ergo magis illam excludit continentia virtualis IS proinde potentia continens virtualiter actum Ermalem non potest il- uim suscipere.
Ioa. Hac enim est illa maxima , ct infinita distantia, quae versatur l
116쪽
De excellentia doctrinae D. Thome .
inter indifferentiain sussicientiae Divinae, S indifferentiae creatae. Voluntas entin Divina, cuin sit actus purus , non est indifferens ad nolitionein , S uolitionem liberam entitative stiinptam , unde non est indifferens indifferentia passiva, sed pure , ex omnibus modis activa, ut explicat D. Thomas I. contra gent. cap. 82. ac per consequens ex se, & a se
habet suum velle, & suum nolle absque ulla intrinseca distinctione. Econtra vero indisterentia dominii creati , quantuanuis completa , non est actus purus, sed potentialis, reducibilis ad actit in per operationesti revliter distinctam , R entitative superadditam , quam non habet ex se , dca se , sicut Deus: ergo actus virtualis , dc indifferentia dominii creati aliquo eget, a quo reducatur in actum. Si enim affirmatio est causa amrmationis in causis praecisis, & negatio debet este causa negationis: ergo si causa praecisa , & adaequata, quare Deus suam determinationem, suum actum liberum habet a se,N non ex influxu alterius, est sita actu
Ii tas omnem potentialitatem excludens , potentialitas virtutis, eq indifferentiae erit causa praecisa habendi ab alio determinationem , Sactum. Quare merito definivit potentiam passivam Philosophus 9. Ne ilia physicae, dicens, quodpotentia passua erip-νcipium transmutatio , nis ab alio , prout aliud est. Quam sic exponit ibi Angelicus Magi Her: Hoc dicit, quia eis idem patiatur d se ipso, ncn tamen fecuNdum idem, se ecundum aliud. Ergo actus virtualis, qui simul sit potentia passilva formalis, ex perfectibilis, debet reduci ab alio ad actum formalem .io3. Totum id luculeritissi ma ratione confirmari potest . Primo. quia potentia passiva, qua talis, est impedimentum aliquod agendi, idiosum ad Quod in potentia comparatur et nam agens, ut tale, est perfectivum , oe ut tale est in se perfectum, dc actuatum, potentia autem
passiva est perfectibilis, imperfecta , S potentialis a sed prius est, quod
auferatur impedimentum agendi, quam quod agens agat: ergo illa potentia, Quae est in actu virtuali incompleto, indiget reduci ab alio in actum ad illius elicientiam; cum id, quod est in potentia, non possit seipsum determinare ad actum, qui est ejus formalis determinatio, cum
non sit in actu. Hanc rationem maxime animadvertere debent Adversarii nostri, qui praemotionem vice impedimenti concipientes , inde putant laedi libertatem, quod putatum impedimentum non possit voluntas removere. Argumentum hoc si perpendant, illos premit 3 nam quodnam majus impedimentum , quam desectus actualitatis necestariae
ad operationem Z id magis ligat activam potentiam, quam Potentialitas ξ Nos autem non premit. Qilia propterea dicimus, motionem Dei, non impedimentum , sed expedimentum, si dicere fas est, elle. Quod urgentius expono, bc confirmo sequenti argumento. Secundo,
quia id, quod est in potentia formali ad aliquem actum, nequit este in actu virtuali respectu ejusdem. Quomodo enim quod est in actu vi tuali ad actum , potest comparari ad illud, ut quid potentiale, dc persectibile per ipsum, cum illum praehabeat modo perfeci tori, vel aeque persecto Sic Sol non est perfectibilis per calorem, quia calorem conti net virtualiter: nec unutu simile v. g. calidum ut sex potest agere ia
117쪽
calidum ut sex, quia habet in se aequalein persectionem . Ulterius m sectibile, & potentiale indiget persectione, ad qua ne it in potentia formali, qua minime indiget , quod est in actavi, tuali respectu alicii-jus perfiationis, cima illam aut virtualiter, aut eminenter , vel serinaliter halleat. Divisi eminentialem a virtuali continentia; quia illa petit irinaliter, sit periori modo persectionem contentam; ut scientiam prae- dieamus de Deo . Virtualis enim id non petita unde calidum non praedicamus de Sole. Ad rem autem nostram utrumque aeque militat. Umde Deus non indiget persectionibus, quas creaturis communicat, quia illas aut virtualiter, aut eminenter habet a nec ignis indiget calore,
quem producit in ligno, quia illum in se formaliter praehabet: ergo vel non est in actu virtuali voluntas respectu talis persectionis, vel negandum , quod sit in potentia formali ad proprium actum. Tertio, quia si idem potest elle in potentia Erinali ad aliquem actum, S in actu virtuali respectu ejusdem, nulla erit illa unica assignabilis ratio, qua Philosophi negant, idem polle agere in se ipsuin . Hoc enim unice probant, quia unumquodque agit in quam iuri est in actu , dc patitur in quam ii meli in potentia ; bc idem respectu ejusdem non potest elle in actu, di potentia . Inquiro modo: Pridicla ratio veI aslumitur, ut principium adprobandum idem non polle agere in se ipsum, quod idem non potes olle simul in potentia irinali, S in actu irmati, vel suinitur pro principio , quod idem non potest vile in actu virtuali, S in potentia irinali 7 Si hoc secundum x falsum erit iuxta hunc modum dicendi. Si primum et allumit verum, sed impertinens, S in sussciens; pollet enim aliquid agere in se ipsum, quatenus est et in actu virtuali, di in potentia 1 o mali. Filetque inde mala illatio: Unumquodque agit in quantum est in actu : ergo nihil agit in se ipsum et erεo si idem potest elle in potentia Ermali, & in actu virtuali respectu es usdem, praedicta ratio non probat , idem non polle agere in se ipsum. Ici . D. omas semper in eodem principio insistens,hanc efficacem
Dei motionem necellariam exposcit, ut iterum videre eli I. 2. q. IO9art. I. dicens: Non solum autem a Deo est omnis motus sisut a primo movente, sed etiam ab ipso est omnis formalis perscctio , sicut d primo actu. Ne igitur actio intemesus, ct cujuscumque entis creati dependetis Deo quantam ad duo;uno modo iv quautum: ab ipso Bahet perfectionem, sive formam , per quam agit: alio modo is quautum movetur ab ipso ad
vertendum eam ad se ipsum sin quibus omnibus contradistinguit D. ο-
mar virtutem activam,quam 1 Deo creatura accipit ab ejitis concursu in-iluente in ipsa in , ut agat, vereque, & physice movente ad operandum, ut creatura in ipsa operatione immediate dependeat a Deo,sicut demindet in operandi virtute ; esuri res, quae in aliqua Qmaalitate, aut ratione
positiva, dc reali non dependet: immediate a Deo, nec ab lute a Deo dependet : sicut enim res, quae est ab alio, non potest secum identificare hoc, quod est elle a se; ita nec res, quae absolute dependet a Deo, poteti
118쪽
De excellentia doctrinae D. Thomae .
secum identificare operari 1 aliud de persectione essendi.& operandi; in se enim, sed non a se, habet oper' i , S esse ἔ cum a que
in utroque dependeat a primo immo,& unico principio Onanis natura virtutis, & operationis . Debet ergo Creatura non soluui in posse operari,sed in ipsa actuali operatione inutaediate dependere a I o;quae immediata actualis operationis dependentia intelligi rinquit sine influxu Dei in caulain, qui causam pratinoveri: sicut intelligi non mtest dependentia quantiim adesse, & operandi virtutem sine praevia Dei Inotione utrumque tribuente.Qua rationeverum est,quod moiso movevt1s Irsce dit motum mobilis ratione. in ea a,ut inquit L. Omas 3. contra Gent. cap. IV. licet enim tam mus, quam voluntas operentur, ordinantur secundum prius , dc posterius a nec voluntati conferri potest, quod op retur absque Dei motione: quod semper docet S.Doctor, ct maXme I. contra Genti cap. l3. dicens: In moventibus, ct motis ori tis, rum unum per ordinem movetur ab alio, primum Ut caussa movenas omnibus asiis. Quod S iterum clarissime scribit r. a. q. I 3. quentibus verbis: In quolibet motu, quo aliquid ab altero movetur, tria requiruntur . Prim3 quidem motio ipsius moventu, Secu' Visis mobilis. Tertiὸ consummatio motri, sive perventio cannem . t. 8. In quolibet motu naturali primum est motio ipsius minentιι, Ie- eundum autem est dispositio materiae, Avie motus ipsius mobilis: ultimum ver3 est is, vel terminus motus, ad quem traminatur motνυ movemtis . Est ergo Deus prinati in nobis operans, S primum inovens volun talem ad agendum, ita ut gratia prior. Noluntas Ouam doctrinam, ut certis limam prae oculis habens M. P. Augustimur lx a. contra duas Epist. Pelag. cap. 9. dixit et Avertat ergo Deus hanc amentiam, ut in donis ejus nos priores faciamus, poster orem num τοuoniam misericordia ejus praevenit me ios. Haec est invictissima ratio D. Thomae, quam illidere colunt tirAdversarii, dicendo primo: Voluntas non determinatur a Deo ad pec candum , alias Deus ei let causa peccati; nec determinatur ab alio agen te creato; quia nullum agens creatum potest movere, aut deternustate quoad exercitium voluntatem alterius a & tamen ipsa, quandoque eitactu peccans, & quandoque peccans in potentia a S , ut actu Peccet, non indiget applicari, di determinari ab aliquo exteriori principio: er go flat, voluntatem quandoque esse in actu operantem, quandoque in potentia, & quod non indigeat ab exteriori principio applicari, leudeterminari aci agendum. Secundo: quia ex nostra ratione ad sumntum convincitur neces litas cotwursus praevii ad primum actum, sinapliciter, S omnibus modis primum. vel ad primum in aliquo particulari neSO-tio 3 non tamen ad actum, quo eligimus media ex intentione lini 2 qui
est actus potissimus, in quo explicatur indisserentia p8testatis, ex Ut
minit. Hoc ex ipsa ratione concluditur : Eo voluntas indiget concursuPrinio ad actum, quia ante illius elicientiam est in potentia formali actactum ; sed quando potentia est proxime potens eligere, non est in pintentia Erinali ad electionem; cum jam sit actuata per intentionem linis, Tom. V. M a ex Disiti od by Corale
119쪽
ex qua ele 'io necessario sequitur: ergo ad illam non eget concursu praevio . Tertio: Posita, di supposta finis intentione, dc praemotione Dei, voluntas est in potentia aci electionem, & per eam perfectibilis ;& tamen, ut determinetur , non indiget aIio actu prater finis intentio nem, nec nova , bc distincta praemotione physica : ergo potentialitas, di perfectibilitas voluntatis per actum electionis non probat, voluntatem indigere actu priori, nec praedeterminatione divina . Et tandem: Ut amor Dei supernaturalis, S hoc quod est, voluntatem amare Deum auctorem supernatu talein , sit effectus charitatis, sufficit, quod volumias illum non eliciat, nec Deum amet, nisi actuata per charitatem, ita Ni charitas sit tota virtus proxima, vel saltem partialis: ergo, ut volitio creata, bc quod est, voluntatem amare Deum , si effectus Dei vere, ocproprie, non est necessarius concursus praevius, sed lassicit simultaneus. rc6. His omnibus subtiliter; dc acute objectis, non dissiciliter praesto est solutio . Sed monitum lecto rem volo, versari nos in materia , in qua ad Metaphysicam demonstrationem per principia pervenire non pollumus, oc quicumque illam quarit, errat. Revelationibus inhae
rendo procedere debemus a quia supernatui alia mente tractamus. Principia autem altiora sunt; ad quae nimirum , comparantur revelationes quas tanquam principia accipit Theologia nostra velut conciu- sones. Inde est, quod in iis, quae ex fide deducuntur, nescimus, cur ita sint: & noscimiis dumtaxat, ita elle, quia revelatio non exposuit nobis causam, sed veritatem . Unde nec a nobis Dxigit scientiam, sed fidem . Fides autem docet, Deum, qui infinitum bonum est, nihil continere mali: quod si non continet, utique non producit. Si ergo in aliqua actione di bonitas reperiatur ,& malitia, illa a Deo est, a quo est omne bonum; haec a Deo non est, i quo nullum est malum . Haec in fide hsebemus . Qua vero ratione cohaereant, ad causam pertinet, quam ex si de non habemus; non ad veritatem, quam ex illa novimus. Unde sufficit nobis, si respondentes detegamus, illationes contrarias non CCI cludere; v. g. ista: Malum es identicὰ bonum a creatura nou eget de terminatione ad malum: ergo nee ad bonum, in qua est tota vis primae
objectionis. Nunc ad illam dico , quod vel argumentum procedit de peccato omissionis, vel de peccato commissionis; si d primo , vel princedit in sententia admittente postibilitatem purae omissionis, vel in sententia hanc absolute negante: juxta primam caret omni dissicultate; nam peccatum purae omissionis incurritur per meram collationem ab actu; dc ad non agendum non eget agens principio, a quo praemoVea tur . Si tamen procedat de peccato omissionis causatae, aut occasionata: ab alio actu, eadem est ad praesens dissicultas, ac de peccato commissionis. Quam ut solvamus, adverte, duo in peccato commissionis reperiri, & entitatem actus, S malitiam. Ad malitiam non potest voluntas a Deo praemoveri, sed illam ponit voluntas a bono deficiens ex propria determinatione, juxta dicta; indiget tamen, prati noveri a Deo adentitatem, quae bona est, & a Deo causatur . Coeteriim voluntas numquam se determinat per se, & directe ad malitiam, quia nemo interi'
120쪽
De excellentia doctrine D. Thomae. si 3
dens ad malum, operatur; sed directe , dY per se ad bonum se determinat, cui malum coniungitur ,&ne hoc amittat honum, declinat in malum , S peccat. Ex quo fit, quod voluntas S se determinat, & determinatur a Deo ad entitatem actus, Quae hona et , S periectio, saltem
physica, voluntatis. Licet ergo ad hanc entitatem consequatur malitia , Deus ad malitiam nullatenus voluntatem determinat; cum sola
voluntas, ut prima causa defectibilis se ad illam possit determinare. Ex quibus ad argumentum distinguo antecedens: Hat, agens quandoque elle in potentia operandi entitatem actus, quandoque actum hunc operans, re qu6d non indigeat ab aliquo exteriori principio applicari, Ndeterminari ad illam Operandum neg. antec. ad Operando doficiendum , con . ant. a Deo enim est honitas, quae est de linea persectionis, & directe volita; a desectibili vero voluntate est malitia, quae est de linea impersectionis, indirecte, seu ex consequenti volita. Haec nulla disti cultate concipiuntur. Quaenam enim extat in eo, quod Deus sit causa effectuum, oc non desectuum Nam sicut potentia peccandi sequitur entitatem creaturae rationalis absque influxu aliquo Dei, illam creantis, ita , malitia sequitur entitatem actus absque Dei influxu, qui solum tendit, & movet ad id, quod in actu est entitatis, ec directe intenditur a voluntate peccantis. Hinc nec ulla manet dissicultas argumenti ; quae enim consequutio est: Principium deficiendi potesse determinare ad defectum: ergo adessectum Z Igitur a potentia quae lingice tantimi dicitur ) deficiendi ad actum deficiendi , se primo determinat . A potentia verti essiciendi ad ejus generis actum ciebet a Deo de- torminari a quia actus iste persectio esti ille vero imperiectio, & non
esse. Scio, dissicultatem aliam manere, quae non est hujus loci; quomindo, scilicet, Deus ad effectum citra delacium determinet 3 Haec autem , quam gravem fatemur, cum sit extra terminos praesentis obiectionis , non hic venit discutiendas de qua supra egimus tota disputatione II., reducendo astertiones nostras, prout Deus dedit, ad veritatis principia, cujus supponimus, non inquirimus, supernaturalem rationem , inu causam; quae Dei scienti .e, non nostrae sit hos .io . Neque plus ossicit, quod secundo loco obiicitur. Nam omittendo doctrinam de speciali Dei concursu ad primum simpliciter actum, quam loquendo de Angeli, tradit D. Nomas l. p. q. 63. art. s. argumentum probationis nostrae, cinia ex ratione potentialitatis, & dependentiae secundorum agentium procedat; ubicumque reperiatur potentialitas, & ratio dependentiae, locum habet, etiam non considerato titulo, quo a generante sunt primi motus, aut actiones goniti. Igitur actus electionis sub intentione finis, persectio Pit, secundum quam transit voluntas de potentia, seu aestu potentiali in actum complentem: ergo suppolii a intentione finis, manet integra vis argumenti nostri . Intentio autem finis non actuat lineam electivam: unde actus intentionis, lices determinet ad illam, non tamen determinat ad illam exercendam sine Deo; sed dante Deo,, dependenter a Deo; ut qui intentionem incepit,electionem,& executionem perficiat: ad modum,quo intentio na