장음표시 사용
171쪽
materialibus entitates, quae sint minus materiales , seu cum attributis partim materialibus, partim spiritualibus , quales statuuntur
esse eaedem species q. I 6. : & multo adhuc magis dictu, &auditu absurdum est, quod emitates hujusmodi adhaereant per modum formae potentiis sensitivis, sive externis sive internis , dato quod hae potentiae reipsa existerent, illasque elevent ad gradumentium cognoscentium a Sic enim illi loquuntur, si) Objecta, inquit Semery, qua a sensibus percipiuntur, per hoc percipiuntur, quod per peciem sui minui materialem , quam ipsa μι, elevσnt sensum adpςrceptionem sui: ergo tota Peripateticorum doctrina de modo nostro cognoscendi falsa est . Alia contra eosdem argumenta congessit Malebranchius ca): sed ea non solum nullius roboris sunt, ut observavit Lockius 3b , Verum etiam laborant falsa interpretatione sententiae Peripateticae . Non enim illi dicebant has species esse pari iculas objectorum , eπqua suppositione ipse arguit, non posse intelligi tantam eorumdemutpote tam continuam dissipationem sine illorum diminutione, sed dicebant esse qualitates quasdam ab ipsis productas. Aliquid Opportunius eruetur ex Gometio Pereira , qui in sua Antoniana Nargarita anno Iss4 Methymnae Campi magnifice edita, celebri etiam propter suam raritatem filia contra totam hanc Peripateticam opinionem, & maxime eontra sensum internum seu communem ) disseruit. sobjiciunt Peripatetici duplex argumentum: alterum aposteriori desumptum ex eo , quod objecta, quae sunt e Xtra cubiculum depinsantur in opposito interno pariete , si adsit soramen in senestra , scilicet quia per illud ingrediuntur hae species. At quod ingreditur est lux ex diversis filamentis composta, quae ab objectis reflectitur, seu commovetur. Quare non suadetur hac via haec productio, atque emissio hujusmodi specierum , quae sint qualitates. Alterum & quidem a priori argumentum est, quod facultas cognoscitiva , quae indisserens est ad hoc vel illud diversum cognoscendum indiget determinante. At hoc non infert istud
172쪽
determinans esse hujusmodi species, & multo minus esse in genere caussae essicientis aut materialis cognitionum . In communi jam sententia particulares motus seu impressiones factae in sensibus sunt determinans quod requiritur, sed hae non aliter se habent, quam tamquam conditiones, sine quibus mens prout est in statu unionis cum corpore non effcit sibi de objectis sensibilibus certas cognitioneS . ARTICULUS IX.
Argumenta contra illos, qui dubitant an idea fieri pissent
186. Uod materia nec cognoscat, & ne possit quidem cognoscere censuerat Bumerius cI esse inter veritates, quas ipse primas vocat, quia per se evidentes, quibus uti debemus ad aliarum inquisitionem, non vero in iis suadendis immorari. At postquam extiterunt, qui modis omnibus excutere e mente sua , & nostra tentarunt hujusmodi certitudinem, necessarium est ad ejusdem tuitionem haec ipsa argumenta disquirere & proponere, quae turmatim occurrunt, ut jam patebit. I. Arguitur . Si materia posset sibi essicere ideas, maxime posset illa sensuum nostri corporis: Sed hi nequeunt ex dictis q. 17s. essicere ideas : ergo . II. Si materia posset sibi essicere ideas, ideae essent modificationes materiae: Sed ideae nequeunt esse q. 76.) modificationes
18 . Ill. Quod potes facere sibi ideas , potest cognostre, &quod potest cognoscere , potest in se quodammodo recipere se mas quantumvis diversas , & etiam oppositas omnium, quae Potest cognoscere , ut constat in vi cognoscendi nostra apta ad exprimendum in se plantas & animalia , fluida & solida , creaturas &creatorem , calida & frigida, humida & sicca; Sed quod est materiale vel est determinatum ad unam semper sormam , vel cum magna dissicultate , & longo temporis intervallo potest externa vi hanc amittere , & aliam suscipere : ergo quod est materiale, non potest cognoscere . Hoc argumentum S. Thomas sic proponit a),U Non
173쪽
Nou eognoscentia nihil habent , nisi formam suam tantum , sed egηoscens niatum est habere formam etiam rei alterius; Mam species cogni ies in cognoscente . Unde manifestum est, quod natura hei non cog/; scentis es magis limitata : naiura autem rerum cognoscenIium habet ma-bet majorem amplitudinem . . . . o secundum quod res cognoscentes faut magis immateriales, secundum hoc magis accedunt ad quamdam inia itatem . Patet igitur, quod immaterialitas alicujus rei est ratio, quod si cognoscitiva , ct fecundum modum immaterialitatis est modus cognitionis .
IV. Quod constat experientia esse impedimentum ad sublimiores cognitiones , illud praesesert attributum oppositum facultati efficiendi cognitiones : Sed de materia id constat: ergo materia praesesert attributum oppositum huic facultati. Minar suadetur ab omnibus, qui cum S Augustino profitentur I) exportos se esse
ιanto aliquid tutelisxisse sincerius, quavio removere atque subducere intentionem mevtis a corporis sensibus potuerunt.
I 88. V. Nemo eorum ante tempora S. Augustini , qui animam rationalem putavit esse substantiam distinctam , & diversam a corpore , credidit posse ex materia corporea fieri animam rationalem , sa) uos, inquit, corpus si materies anima rationalis, nemiis nem umquam scio ausum esse sentire, nisi qui ct ipsam animam non nisi in genere alicujus corporis povit . Et infra 3) Omne corpus in omne corpus pKse mutari, non risuerunt, qui assererent: corpus autem aliquod e terrenum , suo caeleste converti in animam , ferique naturam im corpoream, nec quemquam sensisso scio , n rc Mes hoc habet. Ergo Lockius, & alii cum ipso , qui dicunt se non dubitare , quod anima sit substantia diversa a corpore, temere deinde dubitant, an corpus possit cognoscere; Nam hoc idem est ac credere ex materia corporea fieri posse animas, siquidem corpus quod creditur posse suscipere proprietatem cognoscetidi , quae est primarius animae character , jam creditur posse evadere animam .
18 9. VI. Cum Jaquelotio ) : Qui dicit posse juxta Phil
sophiam dubitari, an materia positi cognoscere, quatenus nullum dicit haberi philosophicum argumentum suadens, materiam non
174쪽
COGNOSCERE. Is sposse cognoscere, necesse est dicat, posse juxta philosophiam duabitari, an Deua ipse sit materia; cui enim philosophico argumento debebimus persuasionem de existentia alicujus spiri u18 Sed hoe secundum certum est non dici juxta Philosophiam: ergo neque illud primum . VII. Ad hominem. Ideo materia potest cognoscere, quia ea praeter figuram & motum , habet fortasse alias proprietates nobis ignotas: Sed hoc contradicit illi Materialis arum doctrinae, qua utuntur ad concludendum nullam in nobis esse libertatem , quia actus, qui dicuntur liberi, nihil aliud sunt , nisi motus materiae , vel effectus motus & figurae materiae, quam contradictionem Hobbesio exprobrat Clarchius ci) : ergo materia non potest
iso. VIII. Ad hominem pariter cum Magalottio a). Iuxta principia Materialistarum quaevis materiae Pars, quae redacta sit
per organa materialia corporum organicorum p aesertim animalium , & praesertim eerebri in statum subtilissimum , qui sensiti bilis amplius non sit, qualis tribuitur spiritibus animalibus, potest evadere anima hominis & cognoscere; Nam juxta ipses in homine vivo, meditante, & reflectente, nihil aliud est nisi materia r nec vita hominis aliter conservatur, quam per cibos, qui sunt materia r ergo iuxta Materialis as etiam id , quod non poterit evadere anima bruti, potest evadere anima hominis. Probatur consequentia, quia juxta Materialistas partes ciborum, quae in brutis manducantibus convertuntur in crassiores partes corporis illorum, & in ipsa eorum excrementa, sunt ineptae ad sermandam ipsorum animam, quae tamen ineptae non sunt ad efformaniadam illam hominis, cum homo possit per ipsas aliquandiu reparare evanescentes spirituum animalium partes, seu attenuatae materiae, quae ipsius animam dicitur confiare: Atqui haec stulte dieui tur : ergo stulte etiam dicitur materiam posse cognoscere.
175쪽
Argumenta Cartesii, is Euteri contra pol ilitatem vis coges cendi in materia ostenduntur inesscacia . Is I. T primo argumentum, quo Cartesius credidit pauciso verbi; se demonstrasse cognoscendi facultatem non posse conVenire ulli corpori , quandoquidem aliqui illud magni secerunt , cum revera nullius sit pretii. Cum Mersennus, cujus sunt objeectiones secundae in meditationes Cartesii, ipsum interrogaD set i) quomodo demonsras corpus nou posse cogitare, vel motus corporeos non sis ipsam cogitatiourm Z Respondit statuens primo duo principia , alterum , ca)satis es, quod possin unam rem absque altera clare , ct disincte intelligero, ut certus Am unam ab altera esse diversam: alterum, quod conclusit ex primo sic habet; Certum es me, Me es
mentem a corpore meo revera esses distinctam . Deinde ex his sic argumentatus est: omne id, quod potes cogitare es mens, sue vocatur mens : Sed cum mens, ct corpus realiter distinguantur , nullum corpus est mens: ergo nullum corpus potest cogitare .
At hoc argumentum prosecto nullum est; Nam primum illud principium est falsum a Nonne enim clare concipimus unum individuum ab altero cistingui, ut Tullium a Cotta 8 Attamen cum uterque sit homo, non est in hoc alter ab altero diversus. Nonnectare etiam concipimus vim sentiendi sine vi intelligendi 8 Attamen in anima nostra non est una vis distincta ab altera, nisi per mentem. Secundum etiam principium adduci in hac re nequit, quin incurratur vitium, quod Dialectici vocant petitionem principii . Quare jure nomine adversariorum repo suit Antonius Rrnaldus ) in iis, quae inscribuntur objectiones quartae in meditationes Cartesii, quem sequitur Genuensis ), Cur in eo fortasse non fallor , quod ad mentis naturam nihil aliud pertinere arbitror, quam quod sit res cogitans, cum etiam forte ad illam pertineat, quod si res Greusa Θ Ex his manifestum est Cartesianum argumentum nullius
;) Arn. obi. quartae in Medit.
cap. I. prop. I . m. m. I 6. pago C.
176쪽
momenti esse, utpote praemissis constans, quae sunt petitio principit. Illa enim vero fuisset optima argumentatio, quam eidem tersenno alibi scribens ipse Cartesus exorsus fuit dicens 1 non habere nos albi , ct nigri magis diversas ideas, quam cogitationis θmotus. Cujus assumpti veritatem si ostendisset, nihil erat, quod ad persectam. demonstrationem desiderari posset, quandoquidem oppositio inter album, & nigrum est contraria . Isa. Ad Cartesii argumentum reducuntur illa Abrahami de Chau meix, in quibus magis etiam se prodit infirmitas. Alterum , quod diversiis modis proponit, sic habet, a Certum est me habere cognitionem, & certum est etiam corpus meum non habere co--gnitionem et ergo certum est corpora non cognoscere. At numquid ignorat adversarios negare secundam antecedentis partem P Haec
igitur erat suadenda , pro qua juvat fingere aliquem sic argumentari . Id per quod certus sum me existere , non est corpus meum :. ergo certum est corpus meum non habere cognitionem . Et quoniam iterum Adversarii negabunt antecedens, pro hoc sic tandem arguat: Etiam quando dubitem de existentia mei corporis , cer--tus sum me exi stere a Nam ipsa mea dubitatio est testimonium evidenter suadens meam existentiam : Sed quando dubitem de existentia mei corporis, id per quod certus sum me existere, non est corpus meum ἔ Nam repugnat certum me esse de eo, de quo profiteor me esse incertum : ergo est quid distinctum a meo corpore,& consequenter in hoc habet ar id , quod cognoscit. At conc. maj. 9 nego imis. quam adducta ratio non suadet a Nam ex eo , quod repugnet me este certum de eo, quod profiteor apud me esse incertum , sequitur , quod si incertus sum de existentia corporis mei, repugnet me elial certum de illa , & consequenter etiam repugnet me e 1le certum de eo, quod corpus meum non sit id, per quod
Alterum , quod idem Aut nor proponit argumentum est lim iusmodi . ab Ego qui cognosco essentiam materiar, quae consistit
in extensione, nec ignoro essentiam animae, quae consistit in cognitione , non invenio in essentia materiae cognitionem, qua
177쪽
eumque analysim faciam de ente extensor ergo materia non potest eognoscere . Cui respondetur negando duplex suppositum antecedentis de egentia materiae sita in extensione , & illa animae in cognitione. Sed hoc etiam omisso , quod ipse non inveniat inessentia materiae cognitionem , nec in essentia animae extensi
nem , potes provenire vel a repugnantia, quae sit inter duo illa, ct haec proserri, & explicari de oet, vel a suae mentis tarditate , & haee non infert propositum . Is 3. Sit secundo argumentum Leo nardi E uteri. Ille in opusculo , Urrum materiaefacultas eognoscendi tribui possi, sic hisbet si ,
Nullum corpus vim habere potes inertia congrariam e atqui facultas cogitandi in vis inertia contraria : ergo nullum corpus facultatem cogitandi habere pote'. Major nititur principio contradictionis. Minor aeque est certa , quia se facultatem cogitaudi vel levissῖna attentione eontemplamur , mox deprehendemus eam sine visatum suum mutandi uulo modo sub oro posse et ergo conclusionis veritas aque rigorose evicta via Φur , atque ullius propositionispure geomσtrica . At Adversarii negant
maiorem , quam accusant de petitione principit. Quod dicat eam inniti principio contradictionis, iterum supponit admitti ab Adversariis inertiam pertinere ad essentiam materiae . Qui id admittunt, inique sibi contradicerent, si deinde crederent materiam posse cognoscere, ut jam observavit Genuensis aθ .
Objectiones pro pos ilitate vis cognoscendi is materia . Is . I. Ricitur . Essentia materiae est nobis ignota : sed deessentia nobis ignota non possumus assirmare impossibilitatem vis cognoscendi : ergo . Resp. dis. maj. Essentia materiae est nobis ignota penes Omnia attributa tum positiva tum negativa, nego maj. Nam noscimus illam esse, quid compositum ex pluribus entibus, & non esse spiritum : quorum alterum est attributum positivum, alterum negativum , Est nobis ignota penes praecipua attributa positiva, subdisi. Si sermo sit de essentia materiae corporis non naturalis , cujusmodi est corpus iensibili extensione impenetrabili carens, conc.
178쪽
COGNOSCERE. IS9maj. Si sermo sit de essentia materiae corpori naturalis, cujusmodi est corpus habens extensionem impenetrabilem, & alta multa a tributa , quae ex his inseruntur, nego maj. Et dis. mio. Non possumus affirmare incapacitatem cognoscencli de essentia nobis omnino ignina , conc. min. non omnino ignota , subisin. Quando in attributis, quae de illa novimus, nullum sit, quod repagnet cum
capacitate cognoscendi, conc. iterum min. secus nego min.ct conseqm . Dico igitur nosse nos materiam corporis naturalis habere compositionem ex partibus e xtensis & impenetrabilibus, quod satis est ad negandam capacitatem cognoscendi, quoniam pluribus modis ostencimus repugnare nostras cognitiones q. 186. consistere in hujusmodi materia : quemadmodum , sic Genuensis in hac ipsa re, I9 ut ismonfrem petuare, μι triangulum D quavis alia Agura, non es necesse , ut utriusique omnes proprietarci noscam : sat es scire esse in illa figura proprietatem, qua dfruat hanc trianguli, tres ejus
angulos esse aequales duobus rectis. Eamdem responsionem urgentCard. Polignac sa) , Dittonius sa), L. F. qui Religionem Christianam contra Spinosistas propugnavit laudatus a Trevoltianis s), & auctor D. M. supra citatus q. Isa.) in epistola octava.
Qui dicunt nomine materiae se non intelligere, quid extensum, figurabile , & impenetrabile, jam illos coarguit Clarchius co)de abusu nominis materiae pro illo fortasse substantiae, vel alio quovis opposito communi acceptioni. Quo posito praecidetur omnis quaestio , vel quia nulla in re erit, vel quia nulla cum iis potest esse, qui mutant nominum sensum. Hanc obiectionem quasi aliud
agens proposuit etiam Malebranchius , & magni secit, quasi
vero notum cuique non sit, duas esse divertissimas quaestiones, alteram, quae quaerit, quid sit essentia alicujus rei, alteram quid non sit, & non raro acciuere circa secundam multa posse aissimari, Pauca autem vel nulla circa primam. Obiectio retorqueri utiliter Potest y Gen. Elem. Metaph. par. a. 4 Mem. de Tre v. ann. ITII.
179쪽
taso MATERIA NON POTES Τpotest cum Chaumeixio I , contra Materialistas, qui confidenter assirmant materiam cognoscere, vel posse cognoscere , concludendo irrationabile esse ita statuere de re, cujus essentiam igno
Iss. Aliter eadem objectio sic proponitur. Qui dicit materiam non posse cognoscere debet ostendere, quae sit in eo contradictio, aliter temere negat, Deum posse emcere , ut materia cognoscat: Atqui haec contradictio non potest ostendi, quod sic probatur . Ut haec ostendi posset, opus esset cognoscere, quidnam sit essentia tum materiar, tum spiritus: sed utraque nobis ignota est: ergo Re p. conc. maj. θ nego min. Nam duplex cum Para a) auferri potest contradictio . Prima, quod cognitiones non essent modificationes materiae , ut supra l. 76. Gemonstravimus : essent
autem, quia hoc .importat materiam cognoscere . Altera, quod materia potens cognoscere , esset & non esset materia : esset quiadem ex hypothesi, non esset vero, quia materia, prout apparet in corporibus nobis notis, est iners , sive non habet vim quicquam principaliter agendi, qualem haberet, si posset cognost re . Non nolle advertit 3) hanc ipsam responsionem haberi in Lochio, qui ex eo , quod materia sit solum quid capax recipiendi motum, conclusit tam ) fieri posse, ut materia producat cognitionem, quam fieri potest, ut nihilum producat materiam . Opportunum autem est adversarios hoc nosse, ut quoniam
Lochium gloriantur se sequi, sequantur in iis, in quibus convenienter philosophatus est. Jaque lotius huic argumento respondet s) minorem sic distinguendo; In eo quod materia cognoscat, non potest ostendi contradictio formalis, qualis scilicet habetur in iis ; quae sunt ejusdem generis proximi, conc. min. Non ostenditur contradictio virtualis , qualis habetur in iis, quae diversi ge- .neris sunt, Aego min. ct con m. Ita quia circulus , & triangulum conveniunt sub eodem genere figurae , sormalem vocat eam contradictionem, quae habetur in hac propositione, circulus est
180쪽
COGNOSCERE. ISI. tr iangulum, vel contra : quia vero sonus & color non sunt sub eodem genere proximo, putat non posse dici formalem contradictionem , quae habetur in hae propositione, sonus est color , vel contra . Similiter in hac propositione, materia vel corpus cognoscit, concedit non haberi formalem contradictionem, quia materia& spiritus non conveniunt nisi in genere remotissimo entis, sed propter hoc ipsum negat exigi posse, ut talis contradictio pros ratur . Haec distinctio non est importuna a Nam sicuti sunt aliqua, in quibus invicem commissis statim apparet evidenter contradictio, in aliis vero non ita, sed opus est recurrere ad proprietates, & eLfectus singulorum , ut ex illis contradictio siqua sit, eruatur: ita iure contradictio subito se prodens dici potest formalis, altera vero non ita subito apparens dici alio modo potest. Posset tandem totum hoc argumentum , si a Materialistis fiat, permitti; Nam eo dato illorum etiam Materialismus evertitur sic arguendo cum Ual-Occhio i) : Qui dicunt non repugnare Deum posse tribuere maiateriae vim cognoscendi, jam extra materiam admittunt esse subsantiam distinctam ,& diversam a materia , quae vim Illam tribuit materiae: ergo falsum est omnia , quae existunt esse materiam , &modificationes materiae .
Uenio ad probationem, quam sic distinguo r Ut contradictio illa possit ostendi, opus est cognosccre , quid sit essentia tum materiae, tum spiritus, si nomine essentiae intelligatur attributum aliquod essentiale, conc. maj. Si intelligatur complexum attributo rum , ex quibus per nostrum intelligendi modum conflatur unaquaeque essentia, nego maj. Et similiter distincta minori, nego con-fqm. Cognoscimus igitur esse attributum essentiale spiritus h bere vim principaliter agendi, & non instrumentaliter solum: &Contra concludimus ex multis jam allatis rationibus esse attributum essentiale materiae eam non habere vim principalem, sed instrumentalem dumtaxat, quod imbibit impotentiam cognoscendi. Quae adduci possunt testimonia in suifragium minoris, dico ea suadere solum nobis ignotum esse complexum attributorum , in quo consistit essentia tum materiae tum spiritus: atque quando afferrentur aliorum testimonia, qui illud idem attributum inertiae negarunt corpori, opponerentur iisdem multo plures authores, quix inerin