장음표시 사용
241쪽
ααα DE IDEIS NON REQUIRENTIBUS
ctis. Atque propter has ipsas observationes nascitur inquisitio rationis hujus phaenomeni, quae nulla profecto esset, si angulus, sub quo nobis relucent, cum sunt in horigonte, reipsa major inveniretur , ac cum sunt procul ab ipso . Naior autem permissa dumtaxat est , non concessa, quia cum ea universalitate , qua es fertur est falsa ; Si enim oculus observantis objectum per lentem convexam ponatur inter ipsam lentem, & ejus socum, ita ut satis proximus sit ipsi lenti, non videt sensibile augmentum in obiecto a atque hic est casus respicientis e terra luminaria caelestia per atmosphaeram, quam libeat considerare ut lentem , propter rationem jam dictam .
Multae ideae, st illa in particulari , quam habemus
de Deo, non requirunt, ut immediate ante fuiexi entiam a fra ulla determinata immut tio in organis finitoriis , nec ut Ant velut
De asiersantibus propositioni. a 33. VI propositioni adversantur , pauci sunt. Est I. ΗΟ, abes i) docem, ut habet Brucherus, nihil nos comprehendere , nec intelligere , nisi id fiat per sensionem , ais que quacumque intellectui nosro objecta obversentur , sensibus desiniri, o ideo omnia esse corpora, clique partes universi, quae illatio etsi neutiquam descendat, etiam in hypothesi propositioni nostrae contradictoria , nihilominus utpote apertum proponens Materialismum, iam plusquam satis veritatem, quam statuimus,demonstrat. II. Sunt illi, contra quos dixit S. Augustinus , a) Ita ferri in phantasias vel phantasmata imaginum, ut his subtractis tamquam per inane pereundum sit, reformident. Ita necesse es, ut 9 justitiam, is sapientiam
242쪽
pingant quodammodo in cordibus suis cum formis is coloribus , quas non possunt incorporeas cogitare : nec tamen dicunt, quando jusitia vel sapientia momentur, ut vel lauden/ eas, vel secuntam eas aliquid agant , quem colorem , quam saturam , qua lineamenta vel quales formas con-Dexerint. III. Sunt Epicurei, quos impugnat Cotta apud Tullium, qui illam determinate ideam, quam homines habemus de Deo, revocabant ad ideam rei sensibilis . affrmantes i) ita esse inform
tum , anticipatumque mentibus noseris, ut homini cum de Deo cogitat,
a 4. Auctor artis cogitandi de hoc errore aecusat a etiam Gassendum , parcens quidem ejus nomini, sed sufficienter illum designans a celebritate nominis inter philosophos , & a verbis quae
citat, credens palam esse in iis tam stolidam opinionem . Ac primo meminit de hoc ejus canone , 3) Omnis, qua in mente habetur idea, ortum ducit a sensibus. At si idea ipsa repraesentans Deum, ut ensincorporeum & perfectissimum, a nobis non acquiratur nisi me diis rerum sensibilium cognitionibus, ut inferius ostendam, iam verum est, ipsam ideam Dei ortum ducere a sensibus, non quidem immediate, qui sensus, cum sermo est de objectis insensibilibus, est evidenter exclusus, sed mediate . Secundo affert, quod apud eumdem legitur , ) Doum , qui cadere sane in sensum πον potes, cometere mens Iolei sub idea visi alicujus senis venerabilis . At qaoniam additur immediate, quam ipse veluti accomodat, planum est hanc senis imaginem esse dumtaxat medium , quo utitur mens ad informandas animo persectibnes Divinas, aeternitatem sapientiam aliasque, quibus dignum omni veneratione Deum confitemur.
Hunc fuisse tanti philosophi sensum extra omnem dubitationem ponit impugnatio hujusmet absurditatis , quam ipse alibi prosert: s) sui putant, sie ille ,. non esse substantiam ullam inco
poream , quatenus nihil nisisub specie aut imaginσ corporea concipiunt, in eo falluntur, quod non agnoscam esse speciem valelfigentiae, qua im ginatio non sit, eam nempe, qua ex consequutione intelligimus esse alia
quid praeter id, quod in imaginationem cadit . Quid plura λ In sua idem Gassendus contra Cartesium metaphysica disquisitione fila
243쪽
declarat ideam, quam habemus de Deo, fieri ci a nobis mediate , non immediate ex sensibilibus.
ARTICULUS .I LArgumenta pro propositione .
et 8 s. Ropositionis pars illa , quae excludit a multis ideis, quod
IL ipsis praevia immediate sit immutatio sensuum , sic probatur . Si habemus ideas rerum , quae sint omnino imperviae se sibus, vel ab his procul remotae , jam huiusmodi ideae non potuerunt requirere, ut immediate ante sui existentiam adesset determinata immutatio in organis sensoriis: Sed multas habemus ex hujusmodi ideis: ergo. Minor probatur, quia res imperviae omnino sensibus sunt spiritus , & res omnes spirituales , cujusmodi sunt cognitiones & volitiones, recordationes & Obliviones, iudicia & determinationes, & omnia attributa transcendentalia ,& alia satis generalia, ut quae Aristoteles vocavit categorias, de quibus aliquam ideam sin minns distinctam, saltem aliquo modo claram habere nos intima conscientia docemur: Procul autem a sensibus remota, & nihilominus nota nobis quasi accurate, quam multa pariter sunt 8 ut quae statuuntur de magnitudine planetarum , eorumque inter se, & a terra distantia, de motu quasi perpetuo omnium corporum, vi caloris & frigoris continuo sibi sue- cedentium , de ingenti, & admirabili porositate omnium corporum, & aliis, de quibus videri possunt, quae dicit S. Augustinus a) , & affert etiam Fortunatus a Brixia g).
Confirmari haec pars posset authoritate. Sed haec est omnium sere philosophorum incipiendo a Platonicis, qui ut ait Augustinus ) discernunt ea , qua mente conspiciantur ab iis, qua sensibus attinguntur, nec sensibus adimentes quod possunt , nec eis dantes
ultral quam possunt. Satis mihi sit iterum producere Augustinum , ubi plane agnoscit esse in nobis ideas, quas reflexioni animae imis mediate, & quasi unice debemus s Mens, inquit , cui corpore
244쪽
IMMEDIATAS SENSUUM MOTIONES. aas
rum rerum notitias per sensus corporis colligit, sic incorporearum pers metipsum . Et alibi ci) Ea qua corporis sensu requiruntur , ipsa mens quaerit, alia quae non corporeo sensu iuramuntis , sed per se ipsam nosse
debet, inυrnit aut in Deo , aut in caeteris anima partibus , scut de ipsis imaginibus corporum cum judicat; intus enim in anima eas invenit per corpus impressas . . a 86. Pro altera propositionis parte, quae multas ideas negat
esse imagines ullius objecti sensibilia sic arguitur. Repugnat interminis ideas rerum, quae nullam gerunt 1imilitudinem corporum , esse ad instar imaginis rei sensibilis : Atqui multae sunt hujusmodi ideae, ut eae omnes, quarum objectum est aliqua cognitio . vel animae affectio aut dispositio P ut ideae charitatis, gaudii, longanimitatis, pacis, benignitatis, bonitatis, fidei, mansuetudi- di ius , continentirua De his enim quae enumeravit Apostolus, &aliis similibus, sa) nulla, inquit S. Augustinus, locorum spatia tenent , nulla intercapedine separantur z aut dic , in quo loco videas charitalem, qua tamen in tantum ribi cognita est, ire quantum eam potes mentis acie contueri , quam non ideo magnam nosi, quia ingemem aliquam molem conspiciendo is basi et nec cum ιibi intus loquitur, ut secundum eam vivas , ullis prsrepis sonis: πσc ut eam fortifer teneas, corporalium vires praeparas lacertorum οῦ nec cum tibi venit is mentem, sentis ejus incessu m : ergo . Λa87. in particulari pro ea propositionis parte, quae loquitur de idea Dei, quatenus non requirit immediatam praeviam mutationem organi ullius sensorii sic arguitur . Idea quam habemus de Deo, est idea , quae repraesentat substantiam , cui conveniunt haec attributa, esse spiritualem , simplicem, a se existentem, aeternam, immensam , summe intelligentem, Omnipotentem, uno verbo infinite persectam : Sed hujusmodi attributorum ideae non habentur praevia immediate immutatione aliqua sensuum: ergo idea, quam habemus de Deo, non habetur praevia immediate immutatione sensuum .
Pro ea tandem parte, quae ab eadem idea Dei excludit imaginem rei sensibilis, sic arguo . Deum esse incorporeum, incompositum, infinitum, sunt judicia, quae de Deo habemus, iisque F f assen-
i) Id. ibid. lib. I . cap. 7. a Id. Epis. ad Paulinam olim I 2 cap.I .
245쪽
aas . . DE IDEIS NON REQUIRENT IBus
assentimur, quoties illum cogitamus: Sed his iudiciis non assentiremur, & ut falsa rejiceremus, si mens Deum conciperet sub idea rei sensibilis, ut senis venerabilis; Nam quicquid adverti. mus non connecti cum idea , quam de re aliqua habemus, omnino repudiamus et ergo quoniam iis iudiciis firmissime assentimur , idea quam habemus de Deo , non est idea rei sensibilis. 288. Observandum interea est, utique ad ideam, quam de Deo habemus excitandam, mirifice nobis inservire innumeras res corporeas, & ideas ex harum objecta specie immediate in nobis
Provenientes, ut cum pulchritudinem arvorum, concentum avium,
splendorem astrorum, mundum hunc demum adspectabilem intuentes, & cognoscentes devenimuS ad intelligendam potentiam, sapientiam, perfectionem infinitam eorum auctoris: Sed ideam agri pulchri, concentus, splendoris, nemo dicet esse ideam Dei, nisi forte aliquis Spinosa , eaque tunc demum erumpit, cum ex reflexione facta supra illa objecta, eorumque attributa , conjuncta multis imperfectionibus, novam ideam Ionge diversam , &Deo ipsi convenientem efformamus. Bene S. Augustinus, i) LIM,
inquit , cogitationis carnalis compositiovem , vanumque figmentum v ra ratio labefactare incipit, continuo illo intus adjuvante, atque illuminante , qui eum talibus idolis in cordibus mseris habitare non vult, ita isa confringere, atque a Uc nofra quodammodo excutere sesinamus, ut ne puiserem quidem ullam rosium phontasmatum illic remanere pa
a89. Huiusmodi praeviis rerum sensibilium cognitionibus, quibus adjuvamur ad concipiendam ideam Dei, adnumerari debent instructiones & exempla , quae tum a parentibus, & iis, quibus curae fuit edocere nos, quae ad Religionem spectant: tum ex aliis, quibuscum versamur, ab ipsa pueritia habuimus, & qu tidie habemus. Sed facile est intelligere ideam, quam habemus de Deo, non esse ideam syllabarum, quibus Deus nominatur, Vel ilIius cultus suadetur , neque ideam sonitus excitati a proferente, neque ideam hominis culta religioso ad aram prostrati , sed esse ideam aliam Ionge diversam, quam anima efficit, cum haec videt aut audit, eliciens simul eodem tempore vel per quemdam habi
246쪽
tum iam contractum, vel ut melius dicam cum Pluche IJ , per necessitatem quamdam provenientem ex nostra constitutione , quae coalescit ex anima, & corpore, tum ideas illarum rerum sensibilium , tum ideam Dei , entis spiritualis & persectissimi. Confirmo hanc doctrinam verbis Suareet , ab Si aliquando, inquit, videmur concipere Deum ad modum rei sensibilis, ut ad modum lucis eu-justam vel nebula j mel homi- senis ct gravissimi, non es putandum hos conceptus repraseat astra sensibilia e e conceptui Dei, sed intelli-geudum es ibi intervenire Lor cooceptus, unum libus obedii sensibilis, quod imaginamur , alium coxceptum confusum quasi respectivum, quo concipimus Deinn, ut quid fimile vel proportionais illi rei sensibili,
quam praesentem facimus. suod ex metaphoricis loquationibus explicaiare licet: cum enim dicimus, Deum esse Leonem , immediate concipimus fortitudinem Dei , eam tamen opprobendimus , non quidem conceptu Leonis , aut rei materialis, sed ipsiusmet Dei . confuse tamen concepti ,
ct eum quodam respectu similitudinis seu proportionalitatis ad fortitudiissem Leonis. Ad duos huiusmodi conceptus, qui de Deo cogitantibus nobis obvii fiant, invicem quodammodo implicati, alludit S. Augustinus dicens, 3) Abigero ab aspecIu intimo quicquid immginum corporalium exterioris hominis sensus iniexit, forte di iis es iirruit enim de consurrudine corporalis ista in ipsos quoque interiores oculos turba phantasmatum in similitudisibus eorporum , cui resi ero conatus saltem auctoritate Divina exclamaυi, audiat caro carnalibu/ cognsationibus ebria, Diritur Deus es.
247쪽
Ideae quae non requirunt, ut immediate ante it i exia sentiam ad D ulla immutatio in organi sienseriis, requirunt tamen , ut aliqua altem aliguando praecesserit : sive ut brevius dicam , ideae quae non
fiunt immediate per sensus fiunt per sensus m diate , se in his numeranda es etiam idea, quam
aso. D Ropositio supponit dari in nobis alias ideas praeter sen - IL tiones his longe nobiliores , & quae merito dicantur intellectiones seu cognitiones rationales, ad significandum has non posse haberi ab anima, quae non sit rationalis. Neque enim m tor hic illos, qui ex dictis q. a 3.) solas sensationes nobis tribuum, ut postquam pares se fecerunt in vita brutis, sibi persuadeant, si possint , pares etiam futuros post mortem . His. omissis propositio habet plures adversarios apud Bumerium i . In his numerandus est Auctor A. D. tractatus Gallici de Anima Brutorum, a quo juvat me statim expedire .asI. Hoc ille argumento a) credit rem se conficere contra nos. Doctrina docens Omnes nostras ideas originem ducere a sensibus vel immediate vel mediate evertit omnia argumenta pro immortalitate animae a Nam natura rei aestimari debet a modo agendi, juxta illud effatum operari sequitur Ob: sed modus agendi , hoc est cognoscendi animae rationalis, dicitur in omnibus dependens a corpore: ergo etiam natura animae rationalis dicenda est dependens a corpore; ergo corpore per dissolutionem sui amplius non existente , ne anima quidem rationalis amplius existit. At re p. diu. a sumptum . Omnes nostrae ideae ducunt originem a sensibus, vel immediate , vel mediate pro statu unionis animae cum corpore; & quidem ita ut sensuum affectiones sint dumtaxat
248쪽
conditiones requisitae ad cognitiones a non vero caussae ullius generis aut materialis , aut formalis, aut essicientis, eou. , aliter Wgo assump. ad probationem omissa majori, dis . min. Modus cognoscenci animae rationalis dicitur dependens a corpore modo jam dicto in assumpti distinctione conc. min. , aliter nego min. , & cadunt reliqua. Alii adversarii sunt fautores idearum innatarum , in quorum gratiam, etsi contra hos in serius ex proseta loquar , ostendam distinctim , quomodo a sensibus originem trahant ideae entis, subjecti, modi, universalium , existentiae, mentis, quarumdam CO-gitationum , durationis, temporis, aeternitatis , extensionis infunitae , & aliae, quas quasi totidem machinas contra hanc propositionem solent producere : atque quia de idea praesertim, quam habemus de Deo solliciti sunt, ut eam ab omni dependentia a sensibus immunem tueantur , ideo huius etiam originem elle perseusiis mediate in ipsa propositione enunclavi iaARTICULUS I. - Argumenta pro omnibus generaliter idris ,
de quibus es propositio .asa. I. E ratione animae rationalis in statu suae cum corporea unionis est , omnes suos actus, in quibus sunt ideae, .ut alibi I) planum seci, dependere aliquo modo a corpore : ergo ideae, quae non dependent immediate a corpore , quatenus non dependent immediate a sensibus , ut jam explicatum est , ubi multas vidimus q. a 8s.) em hujusmodi ideas, necesse est de-
Pendeant mediate a corpore, quatenus dependeant mediate a sei sibus , ut ipsa enunciat propositio . Antecedens stiadetur, quia etsi, in quo consistat unio animae cum corpore, adaequale non intelligamus, hoc tamen mtelligimus, nihil animam operari inde-pencienter a corpore,esse unum ex attributis e&ntialibus talis unionis, utpote imbibitum in notione unionis, ut dato. qaod aliqua operatio facta essit ab anima sine ulla dependentia a corpore, dandum pariter videatur esse , eam tunc non fuisse unitam cum coopore i) De causi essici num. 26s.
249쪽
POre , Vel saltem Osieratam non esse modo naturali, quemadmodum reipsa dicimus de iis , qui patiuntur divina. a. 3. I l. Cum S. Thoma i) . Quilibet in se ipso experiri potes, quod quavia conatur aliquid intelligere , format Hi aliqua phantosemota por modum exemplorum , in quibus quasi inspiciat, quod intelligere sudet: Et quando aliquem volumus facere aliquid inIesilere , proponimur ei exempla , ex quibus fibiphavrasmata formari possit ad inteLligendum . SuareZ vocat hujusmodi a) experimentum evidentissimum,
usque rationem repetit a statu unionis animae cum corpore. Confirmatur hoc argumentum , & declaratur ex vocibus, quibus aliis nostras ideas manifestamus; observante enim jam Lochio , illae etiam , quae usu quodam jam confirmato non adhibentur, nisi ad significandas res non sensibiles, invenimus deductas esse ex nominibus propriis rerum sensibilium . Sie a voce eminens creditur a Plerisque nata vox mens , .& ab intus loquente vox intellectus, ut
dicit S. Thomas, & a tendentia in aliud vox intentio, ut idem non semel ao observat, & nomina ipsa, quae Deo tribuuntura sensibilibus objectis desumpta esse inserius patebit. Omitto alias Uoces, quarum usus eum promiscuus sit pro re sensibili, & insensibili denotanda , ex solo contextu dignoscitur, in quo sensu adhibeatur , cujusmodi est vox spiritus quae non solum substantiam immaterialem, sed etiam tenuem materiam , & hujus motum significat; unde extitit q. 6s. impudens Hobbesii argumentatio pro Materialisino . Ergo sicuti voces ipsae, quae signa sunt rerum insensibilium, natae sunt a vocibus , quae sunt signa rerum sensibilium, ita etiam ideae rerum insensibilium, quarum signa sent illae voces, nascuntur ab ideis rerum sensibilium, quod idem est, ae ideas rerum insensibilium esse in nobis per sensus mediate .as . III. Arguitur ab authoritate. Imprimis celebre est eo fatum ante Cartesium communiter receptum Nihil es in intellectu , quod prius non suoris in sensu , sive ut Tullius ait, uicquid animo cernimus, id omne oritur a sensibus, scilicet vel immediate vel mediate, quo so nihil certius nuper Needhamus dixit esse: Α,
que hanc volebant esse unam ex causis, cur anima tantopere amet
250쪽
eorpus, cui unita est, quia scilicet experitur esse instrumentum ad exercitium suae vis .cognoscitivae necessarium . Quinimmo, e processerunt aliqui, ut dicerent animam pro statu suae separationis a corpore natural iter remansuram cum cognitionibus acquisitis in statu suae unionis , nisi Deus per suam potentiam ad probos an Lmos remunerandos , & improbos plectendos nova ulterius cognoscendi vi utrosque instrueret, primos quidem admittendo ad sui adspectum , & lumine gloriae instruendo, secundos vero a se abjiciendo . II. Patres & Interpretes apud Benedictum Iustinianum communiter notant emtum Apostoli, a) Videmus nunc per culum in animate , significare cognitiones nostras de rebus caelesti bus atque divinis esse quasi totidem horum symbola, imagines scilicet rerum sensibilium , quae solum per allegoriam quamdam ipsis cogno*imus convenire : Et his inniti actus Fidei aliarumque virtutum su per naturales, ad quos tenemur , est communis sententia Theologorum , quos citat & sequitur Ietquier lus a , quam suadent, tum quia experientia teste, & sacra Scriptura con firmante indigemus ad eos habendos , externa & naturali Eccleste instructione et tum quia intimo sensu constat, non distingui a
nobis actus supernaturales a naturalibus: tum quia super naturales dicuntu , propterea quod fiant a nobas rer talem Dei gratiam e citantem ad illos, & nobiscum concurrentem , cuius finis est be titudo nostra supernaturalis, non Vero ex eo , quod non dependeant ab ideis per sensus acquisitis r Idemque Theologi rnystici apud Regueram 3) , docent de ipsa etiam sublimiori cognitione Divinorum, quae dicitur Contemplatio, praeis in hac vita spectatae sanctitatis hominibus concessa o III. Per symbola rerum sensibilium Christus ipse de caelestibus nobiscum loquutus est j quia, inquit Cornelius a Lapide id statuens inter canones ad
Evangelia intelligenda , aliter ea hominer capere non possentis . . . Sic Christus troplae vocatur leo agnus Osium lux vitis: Ae vias aterna v catur denarius thesaurus coena magna regnum . IV. Quid gravius his
verbis S. Dionysiit, seu auctoris libri de Calest hierarchia; so Im-