장음표시 사용
341쪽
ctivam mortalem esse, aut unicam in curatis bominibus, quem errebe rem Philippus Beroaldus in commentiti iis ad librum primum Tu sculanaram Tullii, quae habeo prae manibus, edita post citatum Concilium an . I saa, visus est penitus non deposuisse, quippe qui abutens sacra Seriptura dicit, I) Dicaearchi Iententiam, de mortalia' tale animae subscribit illud ex Ecclesiase, unus interitus es hominis θjumentorum e quae sacrilega interpretatio itetum insinuatur in impio compendio Ecclesiastes, supra q. 67. citato, quod etiam D. M. noviter confutat ab & execratur. '. 4o3- Mitto illos, qui animam volunt .sse materiam valde atis tenuatam , & particulari modo agitatam, quam opinionem nuper Voltatre ausus est reputare non esse talem , ut de illa sollicita esse debeat Religio , quia haec curat de virtutibus, non de essentia animae . Quod Non noue ostendit c 3θ falsum & intollerabilo esse, pomquam spiritualitatem animae Utrumque Testamentum tam ineuia' cat, Concilia definiunt, Patres unanimiter docent, ut alibi planum feei ) : & sine spiritualitate animae immortalitas ipsus amplius non subsistat, nec sine immortalitate relinquatur locus ullus virtuti aut Religioni. Ex his circa naturam animae erroribus Malebranehius arguit contra Cartesianos jam dictos q. 3 99. ), s) Si idea , quam de mente habemur, aeque clara esset, ac idea corporis , quaero, cur tam multi illam cum corpore eonfundant 8 Dua idea
clara, ct omnino diversa possuntne confundi o . Mitto etiam illos, qui in contrarium errorem prolapsi Divinam eidem naturam tribuerunt, quos alibi σ) impugnavi,& quibus doleo suffragari Malebranchium , dum haec ait , D stantia spiritus creati non potest separari a Deo ... Uerbum Dei es ratio universalis spirituum . . . Non potest e se quid rotionale, nisi per Viam rationem: & recentissime Io. Cadonicum per ea verba, 8) de pugna cho vn animasia anima umana , cisὸ a dire capace delia Veritὰ, a capace di Dis per tutia r errenita, senda ebe abbia in se una dim
s Mai. Illustri ad cap. 8. lib. I
342쪽
natiora Δlla Venis. o Eternit. di Dio ne i gratuiti doni , e inseparabilidella retione , e Lila perpetua sua su enda in tutia la futura e temnita; Dicere enim , quod anima hominis habeat in se dimanationem verit iis, & aeternitatis Dpi , ipse viderit, ne insinuet animam esse partem Divinae Naturae. Sed minus considerate haec scripsisse . manifestum est in eo, quod ibi amul c jungat haec duo, alterum est repugnare animam hominiscarentem ratione, & immortalitate; alterum vero-rationem, & immortalitatem esse dona gratuita animae hominis. Quis enim dicit gratuitum esse alicui naturae id , sine quo repugnat illam esse
4 s. Ex enumeratione tot errorum circa animam apparet v
tissime dictum .ab Augustino , qqod qui missi moribus soni, &qui metaphysicis probe exculti non sunt, errent quamplurimum necesse est, dum de anima disserant. i) sui uis, sic ille, vel
adhuc servus cupiditatum , vel casse visens, uesciens tamen quidβ nihil , quid informis materia, quid formatum exanime . quid corpus , quid species in corpore , quid locus, quid tempus , quid in loco, qui in tempore, quid ni in sc dum loc*m, quia motus non secundum locum, quidstabilis motur, quid sit avum , quid sit praeter tempus θ semper , quid sit θ n quam ese, o nil uam non esse, O numquam esse, ct namquam non essu: quisquis sa nesciem de anima ipsas a qua re ac di putare uniuerit, tantum errabit, quantum errari plurimum potes. Quare quando opponitur, ipsum alibi admisisse, omnium animas adaequale se cognoscere a Dicit enim , ab Anima se noscire non po-ιes , etiam quavia se ut cognoscol, inquirit 3 Cum enim se quaerit, novit quodsi quaerat, quod naso non posset, si se non nossci; Neque enim aliunde se quois, quam a se ipse . Cum ergo quaeirentem se novit, Dinique notas, omne quod noli tota novit. Cum itaqM se quoentem nolit, Iota se novit: ergo ct rotam se novit a neque enim aliquid aliud , sed se ipsam tota novit: respondetur cognitionem totius ani mae , quam ibi agnoscit Augustinus in anima, esse cognitionem de existentia sui, & de hoc attributo sui negativo . carentia trianae dimensionis, quae spatium loci occupet. Quorum utrumque
i) S. Aug. de ordine. lib. a. a Id. de Genes ad liter. lib. I.
343쪽
ih hae cognitione manifestum est non eontineri cognitionem intu
- Retentius Barbierius, pro impotentia animae ad cognosce dam seipsam adaequate , credidit se attulisse duas demonstrati neso Primam trahit si ex eo , quod nullus actus animae possit re- Praesentare potentiam , qualis istia est . At haec non est demo stratio, cum ne sit quidem ratiocinium . Secunda sic habet: Quivis actus animae est effectus ipsius tamquam causae partialis : atqui non potest causa adaequale cognosci in essectu r ergo, . At qui diacunt in cognitione consistere e&ntiam animae, negabunt maj rem qui vero sapientius illud non dicunt, ea cuncessa distriguent minorem sic : Non potest: eausa adaequale cognosci in elketu ve effectibus , qui extra ipsam sint, & ut ajunt transeuntibus, omi tent minorem: in effectibus qui extra ipsam non exeatit, & u aiunt immanentibus, quales sunt aetus animae, negabunt/mino rem . ut obtineant ipsius, adeoque & consequelitiae demonstra
. Argumenta pro ultima propositionis parra . ci i4 ff. I. IC arguitur. Habent etiam doctissimi ex supradictis q. 37s. multas ideas obscuras vel confusas: ergo nemo hominum habet ideas adaequatas multarum rerum. II. Μulta sunt, de quibus talem ideam habent homines, quae
clare non praesesert nisi notam eorumdem existentiae. Nonne enirn, ut aliqua numerem, quisque cogitur faterr numquam assi huc explicatum esse , in quo consistat unio animae cum corporei vel ut jam vulgo dicitur commercium animete cum corpore, ut
ex iis constat, quae alibi de singulis, quae circumseruntur opianionibus mentionem faciens disserui a) . Nonne prorsus obscura adhue est ratio, qua mens nostra fabricat sibi determinatas cogniationes pro determinatis impressionibus factis in organis sensoriis pcum non desint, qui ne admittant quidem animam esse , quae sibi has cognitiones efficiat. Quis praeterea post tot diligentes & continuas plurium saeculorum observationes sibi comparavit ideam ad-
344쪽
aequatam de actione viscerum animalium , aut quis potius de ea prorsus non desperat 8 dum sibi proponit cerebrum pulmones st machum jecur lienem renes intestina, praecipua viscera, quorum singulis suae conveniunt particulares actiones , & apud se reputat, Meminem hominum assequutum adhuc esse cognitionem adaequa-quatam ipsorum structurae , sine qua exclusa erit illa de eorumdem actione. Quare Medici vel candide profitentur, sistendum esse inobservationibus & experimentis de iis, quae iuvant vel impediunt hujusmodi actiones, non vero inquirendam ipsam mei rationem agendi, utpote sensibus, & rationi imperviam a vel in meris verbis ex alibi ci) dictis aequiescunt: quemadmodum iis accidit, qui dicunt amonem stomachi provenire ab actione musculi tri iurantis, & illis, qui malunt hane repetendam esse a vi cujusiam menstrui, quod in illo contineatur et quorum alterutro etiam Per misso 1m iidem necesse est concedant, se non intelligere adaequate, quid dicant, siquidem vel numquam conficient, ve I certe nec t m copiose, nec tam brevi, ut quotidie in nobis fit, chylum aut
sanguinem , ex quibusvis cibis sibi oblatis, & adhibitis quibusvis instrumentis, molis, pistillis igne aqua salibus oleis, & aliis
quae velint. Credunt aliqui urgeri posse hoc argumentum dicendo horrorem illum in plerisque hominum videndi haee ipsa vi. scera, quin inimo audiendi de his sermones, esse ex Divina i tentione , quae nos removet ab inquisitione hujusmodi cogniti num quae nobis negatae sunt. At minus opportune id dicitur , quoniam etiam boves perturbantur quam maxime , dum maceli rias tabernas vident, & alia passim bruta furio se devitant aspeetum lacerati in sua specie eadaveris. Quare hiujusmodi horror in his circumstantiis est solum horror ideae lacerationis, nascens a sol licitudine, quam habet omnis anima conservandi corpus, cui coniungitur , non est horror videndi aut cognoscendi interna corporis organa, eorumque actiones . a
o . Tota demum Physica occursit ad Radendum propos tum , utpote quae redundat iis, in quibus numquam convenerunt inter se Philosophi post lonsas disquisitiones, ex quibus aliqua distinctius exponit Nie emitius in particulari contemplatione , quam inscribit, ab De rubus incognitis . His addantur ea Omnia , De Mundo. n. I M. ca .Nie.. The Religi s Philose tempLγ9
345쪽
quae intra terram sunt ad profunditatem majorem pedibus 3Ooo . Hanc enim Boyles apud Io. Μ. de Tu c I) putat esse maximam, ad quam pervenerunt sossores, quae est pars quaedam salis tenuis cmissiametri terrestris, nimirum pedum Parisiensium circiter I s. 1OO OOO , quae relieta est nostris inquisitionibus. Quare quoniam sicuti se habet scioci ad is Soo ooo , ita se habet I ad 66Oo, planum est , quod si homo aequirat stibi unam alicujus partis terrae, cujus est incola, ideam adaequatam , esse adhuc 56O , quas nullo modo sibi poterit comparare . Addatur tandem ea supericiei terrestris pars adhuc incognita, quam ad partes australes e tendi colligimus tum ex glacie, quae inventa est innatare mari ci ea gradus latitudinis, cuius concretionem compertum est non fieri nisi circa terras, & intra flumina, quae in mare erumpunt e tum ex aliquorum relationibus, qui hujusmodi terram a longe Prospexerunt, quin tamen nemo adhuc illuc appulerit exclusus a glaciei innatantis quasi scopulis, quae infestum reddunt iter . 4 8. Rationem inquirendo quanam de causa tam multarum
rerum ideas inadaequatas habeamus, illa a Bussierio a), Κimgio 3 , & Iacquierio profertur , quod aliae non essent n
bis ad busum, & vitae regimen necessariae, cui sustentancae, &tuendae fatis est res distinguere a se invicem, earumque Praesentiam& usum , quem immediate offerunt, percipere. Sed haec minus satisfacit. Nam quam multae sint cognitiones , quibus vita hominis non indiget, plus nimio ..declarat immensa indoctorum multitudo , nec proinde illae universaliter nobis negatae sunt. Oinportunior fortasse est ratio, quod hujusmodi cognitiones perniciem exitium generi humano afferrent. Id cum Pluche s aliquo modo in hypothesi, quod una eademque si materia omnium corporum. suaderi sic potest. Fingamus habere hominesideam intimam naturae rerum materialium, adeoque cognoscere minimas moleculas componentes .corpora, & quae sit illarum di- positio pertinens ad singularium constitutionem, jam quis PrO-hibeat
346쪽
RERUM SUBSTANTIAE. 'hibeat essectum quodammodo necessarium volendi procurandi &exequendi per se ipsos sermationem omnium corporum. Iamque videor mihi videre eversum rerum omnium ordinem; illa enim quae abundare debent, ut viliora metalla, ferrum , & cuprum rara fieri, & contra quae rara debent esse, ut aurum , & argentum abundare. Prout quisque vellet componeret sibi messes fruges fructus: omnes jam sibi viverent , nec ullus relictus esset locus RGligioni , Societati, Commercio : atque cum singulos homines faciamus perfectos philosophos, plenos ideis rerum adaequatis, ne- scimus jam ubi homines reperiamus.
Sub antia coenoscens aut cogitans non filum non es idea sub antiae intimae animae nosrae , sed ad illam ne pertinet quidem si sentialiter.
os . o Ropositionem necesse est cum proposita disiunmone en A serre, ut adversariorum opinio comprehendatur . Differunt quidem cognitio. & cogitatio in Latino sermone, quam maxime , quantum stilicet disseri simplex apprehensio a distursu vel judicis Etsi enim eogitatio possit venire nomine cognitionis, non tamen simplex apprehensio venire potest nomine cogitationis, quae semper significat ulteriorem aliquam, & persectiorem animae erationem . In Gallico autem sermone, quo usi sunt praeeipui adversarii, cum vocabulum pensem usurpetur tam pro simplici a prehensione quam proe cogitatione seu judicio , ut expresse advertit Bumerius I) . opus erat definiissent - in quonam tituerent essentiam animae, in cognitione ne, an in cogitatione . At equidem nondum inveni qui id fecerit. Ex iis tamen ,, quae in hae re dicunt , colligitur illos stare tam pro simplici apprehensione, quam
pro iudicio , & potius pro hoc , quam pro illa ia
347쪽
3α3 SUBSTANTIA COGITANs NON EST
ARTICULUS I. De asiersantibus propositioni.
ro. R Liquos qui mihi occurrunt propono. Benedictus Spu. LIL nosa apud Genuensem dicit, Io primum , quod actuuis
mentis humana esse construit, nihil aliud es, quam idea rri alicujus exisentis. Malebranchii verba haec sunt, ab Nemo est opinor, qui super ea re serio meditatus, non agnoscat essentiam mentis consistere in sola ccgitatione, quemadmodum essentia materra consilis in fila exIe Aone . Quae Antonius Arnaldus auctens ; quaerit quonam modo sibi cohaereat, qui multis argumentis in eouem libro 3) consetus est evincere nos non habere ideam animae saltem qualem habemus de extensione, concluditque temere illum loqui, ct quis intelligat quid dieat. 4II. Ipse nihilominus Arnaldus non abhorruit ab hac opinione, quin eam etsi non sine dubitatione aliqua s) sequitur. Eius doctrina est 6) naturam animae consistere in stuplici cognitione: altera entis universilis, altera su ipsius, & reliquas omnes animae cognitiones esse totidem utriusque modificationes. Nuper idem ex parte visus est sentire Iacobus Riccati satuens primarium attributum animae esse consesentiam sui. Iuxta quam do-λinam alibi cs) definit animam nostram subsantiam consciam fuit ut , vel qua cog scit se esse.
Petrus Sylvanus Regis statuit nos cognoscere rerum substantias tum secundum suum genus, quia cognoscimus ut exissentes: ' At cognoscere rem existere, & cognoscere quid ea sit. sunt duo omnino Civersa , quae male hic confunduntur a Tum secundum
suam speciem , quia vel cognoscimus, ut quid extensum , & esteorpus, vel ut quid cogitans, & est Spiritus: Sed etiam dato e tensonem pertinere ad essentiam corporis, & cognitionem ad iulam spiritus, adhue ignotum est . quid intrinsece sit illud, quod . habet
348쪽
habet extensionem, & illud quod habet cognitionem et Tum s
cundum suum individuum, quia cognoscimus, ut quid detem minato modo vel extensum vel cogitatis : At cognoscere aliquid determinato modo vel extensum vel cogitans, tam falso dicitur idem esse ac cognoscere illius substantiam secundum individuum, quam falso quis diceret sphaeram ceream non habere eamdem sub Bantiam , postquam conformata est in cilindrum, & animam cogitantem Divina induere novam naturam, cum cogitat terrena.
I a. Auctor tractatus gallici de Anima brutorum , qui innuitur per literas A. D, primo quidem conatur suadere nobis clare notam esse naturam cognitionis in genere, quam dicit I) esse actum,
cullus exsentia certa nobis es immediate, cum primum exsit. Sed hoc declarat id , quod pertinet ad cognitionem, non vero cognitionis naturam . Rursus dicit notam nobis esse naturam cognitionis in specie, quia nemo unam confundit cum alia, ut amorem
cum odio. Sed cum amor & odium non sint cognitiones , sed volniones seu appetitiones, manifestum est authorem hoc modo ne suadere quidem posse propositum. Transit deinde ad concludendum , notam nobis esse etiam naturam animae, quia haec est ipsi met cognitio , quam dixit clare nobis notam esse . Sed haec con- elusio nihili habenda est, cum ex dictis in ejus antecedenti nulla sit veritas . Attamen addit pro hac sua conclusione hoc argumentum rca Illud est essentia rei , quod ipsam inquirenti sese primo offert,& ex quo caeterae ejus proprietates inseruntur: Sed cognitio est id, quod primo se offert inquirenti naturam animae, & ex cognitione omnes i psius proprietates inseruntur a Nam ideo quid volo admiror desidero , quia illud cognosco: ergo . At respondetur et omitto majorem , & nego minorem quoad utramque Partem δNam quod pertinet ad primam, inquirenti in naturam animae facultas cognoscendi est id, quod prius se offert. Hoc ipsemet velit nolit confitetur , quandoquidem in eodem capite, & multo saepius in sequenti illi excidit naturam animae consistere in vi cogno-gnoscendi, & cognitionem esse modum ca) quemdam animae. Quod vero pertinet ad secundam partem , falsum est operationes, quae tribuantur voluntati & memoriae, inferri ex cognitione .
349쪽
a 3o SUBSTANTIA COGITANS NON EsΤ
Multa enim cognoscimus sistentes iii sola eorumdeni apprehensione , nec de omnibus quae cognoscimus habemus memoriam . I 3. Pro eadem sententia, quod ad essentiam animae spectet
actualis cognitio est Antonius Genuensis 1), qui idem sentire dicit Claubergium , Leibnitium , & Molfium, quod de Leibnitio ,
videtur certum a Nam ait sa) agendi virtutem omni subsantia inesse , semperque aliquam σx ea actionem nasci, quae enim potest esse actio semper nascens ab anima , nisi cognitio Θ Idem Genuensis contendit etiam suadere , parum sibi constare philosophos, quinimmo S. ipsum Thomam, quem ibidem citat, dum ex una parte dicunt, vim cogitandi essentiati esse mentis auributum r & ex alia n gant ad essentiam animae pertinere actualem cogitationem. Monintelligo , inquit, qui hac duo suro poni, montem eqse subsantiamo ime liguxum, destitui vero cogitatione . Verum quam male ratiocine ur hic auctor, ostendit jam Dominicus Pino 3 advertens Philosophos , & S. Thomam docere quidem vim cogitandi pertunere ad essentiam animae rationalis, non vero actum cogitandi e& ex hoc ipso , quod dicant talem vim esse ipsius attributura es.sentiale, manifeste inferri eosdem negare hanc ipsin vim esse in iis animae essentiam . & multo minus totam egentiam. Quid et
rius his verbis S. Thomae, ubi loquitur de Anima, ) Necesse
es dicere , quod intellectus fit aliqua potentia anima , ct non ipsa an ma essentia . . . In solo Deo intellectus es ejus esentia , in aliis autem creaturis intellectualibus, intellectus es quaedam potentia intelligentis. Pro eadem est Cochetus credens negari non posse animae naturam esse cogitationem , quin dogma ejus immaterialitatis, &immortalitatis labefactetur. Ac primum quidem putat sie suaderes: cs) omnes Materialistae docent materiam habere potentiam cogitandi : ergo qui dicit eqsentiam anima consifere in plici potemtia cogitanssi, non vero in actuali cogitatione, non discernitura Materialistis . At resp. conc. ans, ct nego imprimis conseqm a mi rialistae enim negant realiter distingui a materia potentiam cogitandi a sed qui hane tribuunt soli animae, quam toto genere diaversam i Gen. Elem. Metaph. par. 2. g) Pino. Commerc. delPanima
350쪽
versa propugnant a materia, jam ita distinguunt a materia potentiam cogitandi, ut eidem velint etiam repugnare . Deinde nego suppositum, esse scilicet qui potentiam cogitandi dicant esse essentiam animae ἔ Dicitur enim haec pertinere ad essentiam animae tamquam ejus attributum , quoniam anima non definitur potentia cogitandi, sed substantia, quae habet potentiam cogitandi. Prosecundo sic arguit: Anima , quae aliquando possit esse sine actuali cogitatione, est anima quae aliquando possit mori : ergo anima poterit aliquando mori in sempiternam . Sed resp. ngo ans. Recentissime Chau meixius quinquies IJ ex prosesso multa pro opinione de essentia animae sita in cognitione dixit contra Lochium, & alios id negantes, creditque se rem totam Plane demonstrasse, addens ex mente aliorum secum sentientium , a) νω concipimus elare, o disinfla cognitionem esse subsantiam. Atque cum ut supra q. 341. vidimus tantopere inculcet, ideam Dei esse essentialem animae, dici posset ipsum in hae idea constituere essentiam animae, nisi alibi. ut inserius ostendam , concederet nos insignare non posse determinatam illam cognitionem, in qua comsistit essentia animae.
ARTICU Lus II. Argumenta pro propositione. I . I. Α Rguitur . Cogitare est habere cognitiones ration
Io les, hoc est distinctas a sensationibus, & altioris
ordinis: Sed non semper anima hominis habet cognitiones rationales a Nam qui post longam applicationem ad studia domo egrediens per urbem , aut extra urbem deambulat, conscius sibi est se admittere solas sensationes, quas objecta externa sibi offerunt: idemque multo certius dicitur de iis, qui nondum per aetatem aD sequuti sunt usum rationis, repugnat enim uti ratione illos, qui nondum habent ipsius usum: ergo non semper anima hominis cogitat: ergo actu cogitare nec est essentia animae, nec de ejusdem essentia est . . T t a II. Ne-