장음표시 사용
361쪽
a 8. V. Objicitur ab eodem . Unitas & indivisibilitas conveniunt soli substantiae spirituali: sed unitas & indivisibilitas conveniunt cogitationi: ergo cogitatio est substantia spiritualis . Resp. nego maj. Quaevis determinata figura , ut circulus, qui
non est nisi modus, habet, quod sit quid unum & indivisibile . VI. Objicitur ab eodem. I) Essentia spiritus consistit incognitione, & spiritus qui nullam habet cognitionem est nihil a
Nam quod non habet ullam ex proprietatibus corporis, nec ut iam ex illis substantiae intelligentis, nihil est: Sed spiritus non habet ullam ex proprietatibus corporis , & quando non habeat ullam cognitionem , ne habet quidem ullam ex proprietatibus spiritus et ergo .
Resp. nego assumptum. Ad probationem eone. maj. θ nego min ris utramque parum . Prima quidem est falsa , quia illae solum animae seu spiritus proprietates , quae dicuntur quarti modi, non con veniunt corpori, cujusmodi est vis cognoscendi: at aliae quae t les non sunt, ut esse alicubi, esse ab alio, esse contingenter , comveniunt omni creaturae , adeoque etiam animae . Secunda vero mi noris pars etiam est falsa , quia praeter cognitiones, quae sunt pro prietates , & quidem accidentales, sunt aliae proprietates essentiales spiritus , ut vis cognoscendi.
as. VII. Objicitur ab eodem a) . Animam esse substan
tiam intelligentem in potentia, est antiquorum loquendi modus a surde obscurus; Nam semel quod substantia aliqua non sit intelligens fieri nequit, ut talis evadat per aliquam cognitionem : Atqui dicere animam, cum primo existit, esse id, quod habet vim cognoscendi, non vero id quod habet cognitionem idem est, ac dicere animam esse substantiam intelligentem in potentia : ergo. Resp. nego maj. Nulla in ea loquutione est obscuritas a Nam quis non videat illud in potentia unice cadere supra intelligentem , non vero supra substantiam a ex quo patet quomodo . excipiend3 sit probatio , scilicet neganda absolute , si appellet ad sensum ve-
terum: i) Id. ibid. tom. s. lib. I. cha. s. art. T. Id. ibid. tona. 6. art. a. cha. I. q. Mais comme. Id. ibid. tona. 7. divis. 3. art. I. .cha. 4. q. I. a) Id. ibid. div. g. art. I. cha.4.
362쪽
1DEA SUBSTANTIAE ANIMAE. 343 remm : sin autem in alio sensu dicatur, tunc aliena est a proposito, & includit falsam suppositionem, sive calumniam oppositam
v III. Objicitur ab eodem 1) . Dicere quod cognitio sit quid
conveniens alicui substantiae, non vero sit quaedam substantia, est dicere cum Lochio nescire nos , an cognitio possit convenire materiae, & est fateri ignotam nobis esse naturam animae nostrae. Sed neutrum est tolerabile : ergo. Resp. concessa secunda majoris parte, nego primam . Ad excludendam opinionem illam Lockii non desunt alia argumenta supra allatae. 3o. IX. obiicitur ab eodem ca) . Illud est essentia rei vel illi essentiale attributum , quod in ejus idea necessario includitur: Sed cogitatio necessario includitur in idea animae; Nam demo stratum est inesse animae prima principiau ergo cogitatio est essentia animae, vel illi essentiale attributum .. Hoc ille argumentum iterum iterumque vocat demonstrationem Resp. diu. maj. Est estentia rei, quod in eius idea includitur, si haec idea aliunde posita sit extra controversiam , conc. ans . Si sit arbitraria, & communiter explosa , nego mai. Distinctio est legitima. Ipse adversarius ea uteretur contra Materialistas, qui eodem modo arguerent ad suadendum animam esse vel aerem, vel ignem , vel tenuem materiam .. Minor autem cum sua probatione negatur absolute. Instat. Dicere omnes cogitationes animae esse illi accident
les, est a) error qui palpari potest: Ο ) unum ex maxime absum dii, qua Philosophus dicem po ' s) ponens satim Materiali mum .
Re p. cum omnibus, qui contrariam sententiam propugnant, . nego assumptum 431. X.. Objicitur . Sententia statuens ad essentiam animae pertinere actu cogitare insinuatur ab illo, quod scriptum est,.
6) Inspiravit illi, homini P animam qua operatur , quod exprimit
363쪽
3 4 SUBST. COG. NON EST IDEA SUBST. ANIMAE.
actum continuum. Eadem videtur admitti a Tullio, dum animata definit ci) continuatam quamdam & perennem motionem, Μotus enim animae propriissime sunt ipsius cogitationes. Res'. nego assumptum . Testimonia, quae asseruntur, habent suum sensum obvium relate ad animam unitam corpori , quae illud continuo vivum conservat, adeoque in continuo motu sanguinem tenet a.
364쪽
De H utibus causis imperfectionis nosrarum idearum.
perfectis tum mistri intellectus, tum sensium n sirorum: omi χο debitae applicationis , in sensiumst intellectus: st ipse voces quibus assuescimus,
. 'autequam philosephemur , Ha caussunt , cur imgens in nobis sis numerus idearum, nec cla
nee disinctae sunt , non solum de rebus superiora sordinis , ac nos sumus , sed etiam ι erroris.
Ropos ITIONI s duae primae partes, quas propugnat apud Suareet I Scotus cum suis, sunt contra illos , qui quantum ad ideas de rebus o dinis inferioris, ac nos simus , refundunt Orti -- ginem illarum desectus vel unice in rerum i strum impersectionem , pro qua citatur Heraclitus, vel partim in earum impersectionem, partim in nostram, quae est sententia, quam tenet Saarea cum multis, quos citat . ARTICULUS I. Argumenta pro prima propositionis porte 433. I. C IC arguo . omne ens reale. hoc est non involvens o contradictionem est intelligibile : ergo quod aliquodens suffcienter propositum intellectui, actu non intelligatur t tum quantum est, vel eo modo, quo est, provenit ex eo , qaoa non sit in intellectu virtus suffeiens ad illud intelligendum . Antecedens primo suadetur, quia Deus utpote intellectus perlectilli. X x mus
365쪽
mus omne ens reapse intelligi. , & qui plus habet de vi intelligendi, plura etiam & melius intelligit tam ex iis, quae perfectiora, quam quae impersectissima habentur . Suadetur secundo, quia ideo iuxta Adversarios aliquod ens reale, ut res ordinis inferioris aenos sumus, non sunt intelligibiles, quia carent suffcienti virtute ad speciem sui in nobis imprimendam , vel ut aliter in eamdem sententiam Suarea I post alios dicit equis eae res Iuni potentia dumtaxat intelligibiles, non actu . Sed falsum est, quin immo
impossibile ex dictis a 34. quod nos habeamus ideas de objectis per species ab ipsis productas, & in nobis impressas : ergo omne ens reale est intelligibile II. sic arguitur . Communis sententia est , mysteria omnia Religionis Catholicae esse non quidem contra rationem humanam, sed supra illam; Atqui mysteria. non esse contra rationem humanam importat, habere nos per revelationem de illorum existentia,& veritate ideam, quae non invenitur repugnate ulli veritati per rationem humanam cognitae : esse vero supra rationem humanam idem est ac intellectum nostrum impersectiorem esse , quam ut possit habere eorum ideas claras & distinflas et ergo communis se tentia est per imperfectionem nostri intellectus non habere nos ideas multarum rerum claras & distinctas. 34. III. Totum sere genus humanam, exceptis scilicet Patriarchis , de quibus meminit vetus Testamentum , Iudaeis, &Christianis, & satis paucis si placet Philosophis, non habet nisi
per Divinam Revelationem ideam eonvenientem do multis etiam obviis rebus , quae pertinent ad Deum, ad nos, & ad alia extra nos : Atqui hoc nequit provenire nisi ex imbecillitate intellectus humani a Nam genus humanum constat etiam ex iis , qui omni tempore sibi inditam esse vim intelligendi reflexe cognoscunt, illamque quanta possunt contentione expolire conantur et ergo . Maior probatur primo in iis, quae pertinent ad Deum. Deum esse unum & trinum, ab omni materia seiunctum, in omni persectione infinitum, Mundi hujus Creatorem & Gubernatorem , Judi cem hominum & Αngelorum, certo novit genus humanum unice ex reveIatione Dei, conservata nobis in sacris Literis, ut testatur IdoIolatriae stultitia , soli sortasse Genti Iudaicae olim non com-
366쪽
nnis , & testantur etiam tunc extantes in libris sententiae veterum philosophorum . quae circa haec Divina vel negative vel dabitative procedunt . Quod si in acutioribus quibustiam philosophis fuit de Deo elasque attributis convenien aliqua idea , non
desunt fundamenta credendi eas hausisse ex commercio cum I datis , vel illis, qui ex revelatio ne ea didicerunt. 43s. Secundo quod pertinet ad nos. Animam , quam ha mus esse substantiam quamdam diversae omnino naturae ab omni materia, eamdem esse immortalem, & capacem habendi in hac vita amicitiam cum Deo , & hanc siquando amiserit propter v
luntariam contra illum, eiusque leges rebellionem, recuperandi: in alia vero esse aptam ad fruendum beatitate , vel dolendum calamitate sempiterna, certo novisse ex revelatione , facile intellia
fit, qui veterum philosophoram sententias de his Aronsplat, quius uniee stando abesset omnis istorum certitudo . Rursus systema integrum moralitatis, & sanctitatis non solum externae, sed etiam internae habemus quidem ex doctrina revelata maxime Novi Testamenti, quam ediscentes videmus omnino consorme esse natu rae rationali, sed simul admiramur veteres philosophos, qui toti in Ethica excolenda suerant , illud numquam potuisse ex toto componere, & generalia solum, dc magis obvia bene vivendi praecepta agnovisse. Habemus quidem ab illis definitas, & numeratas multas virtutes, & multa vitia, sed multa etiam in his eosdem latuerunt, ut Humilitas, Virginitas , Poenitentia tum eorporis tum animi, Amor Dei super omnia, Amor proximi
propter Deum ,. exercitium Omnium virtutum ex fine Gloriae
Dei, quibus quis umquam ex Ethnicis non dicam exercitatum , sed probe instructum se praebuit. 36. Tertio tandem quod pertinet ad alia extra nos, novimus philosophos. soli luminis naturae relictos, dum de mundo hoc adspectabili originem scrutarentur, alios quidem ut Democritum , & Epicurum reputasse illum ex fortuito atomorum motu extitisse : alios vero & fortasse omnes factum quidem a Deo, sed ex materia aeterna et quae omnia & similia quemadmodum evincunt imbecillitatem intellectus humani, ita evincunt etiam neces
statem Revelationis divinae, ut fusius haec persequendo, ostendit
367쪽
Pictetus I contra Deistas, qui illam respuunt, dum huic interea, si vel parum advertant, debeant ideas, quas ipsi iidem jam admittunt circa Deum, circa nos, & circa alia extra nos, remotas ab absurditatibus veterum sapientum , non oculis conscientia, ct Iumini rationis dumtaxat, ut nuper statuit Io. Iacobus Rousseau,
ubi in suo Emilio apud D. M. a personam osoris omnis Revel tionis induit, etsi in eodem libro Evangelium Divinum esse opus
3'. Ex dictis insertur utendum nobis esse in quavis discipliana aliorum cognitionibus, eorum maxime, qui sunt diligentes in observando , acuti in intelligendo , & recti in iudicando, cum nemo satis esse possit ad eam per se selum acquirendam cogniti num copiam, quae in una etiam facultate haberi humanitus p test . Quod si id verum est in iis, quae pertinent ad disciplinas , quae subjacent rationi humanae, multo magis necessarium est iaea , quae dicitur Seientia Sanctorum , & complectitur intelligeneiam eorum , quae a nobis Deus requirit ad sancte vivendum , &felicitatem supernaturalem consequendam. In his opus omnino est iis acquiescere , quos Deus ipse constituit suae voluntatis I terpretes , cuiusmodi sunt, qui hic in terris conflant visibilem Etaclesiam Catholicam , cujus caput est Romanus Pontifex: nec juxta apertissimum Domini praeceptum ca) audiendi sunt, qui aliquid iis contrarium doceant, vel eorum authoritatem elevant,
sicuti facit Lochias ) , qui iis Apostoli verbis, s) omnia proba
te , quod bonum es renete, quae referuntur ad prophetias, de quiabus immediate ante dixerat prophetias nolite pernere, & quas tempore Apostolorum multi inter Christianos edebant, abutitur post alios, quos in eum locum citat Cornelius a Lapide, ut suadeat singulis nihil tenendum esse pro certo, etiam in rebus Religionis, nisi post privatum earum examen, & auditas aut lectas quorumvis pro utraque parte rationes. 1) Pii L coutre P Indifference .
368쪽
ARTICULUS II. Argumenta pro reliquis propositovis partibus.
3 8. Ecunda pars propositionis , quae est de omissione convenientis sensuum applicationis, & debitae mentis reflexionis suadetur, quia his non deficientibus, quis non videat ha- heri posse ideas distinctas de objectis, quae praeseserunt quodam modo suas proprietates essentiales. Ita cum Boianico quis parum sollieitus de his studiis deambulat in horto , herbis & plantis pluribus consito, atque ex illo audit plantam hanc vocari tithymaulum, illam solatrum vel solanum i hane sensitivam, illam Nim-phaeam : si ab eo petas postquam ex horto prodierit, ut ideam dustinctam alicujus ex auditis ac visis plantis tibi significet, testabitur se id non posse secere, qui oculis singulas tantum percurrit, sed nullam attente observavit. En ideae a sensibus pendentes, quae confusae sunt non propter objectorum difficultatem , sed propter defectum debitae sensuum applicationis . Ita pariter si petam ideas distinctas diei aut noctis illas mihi non dabit, qui nolit uti ulla
mentis reflexione; hae enim habita hae statim occurrent, dies est tempus, quo lucem solis habemus: nox Vem tempus, quo luce solis caremus. Atque hinc si ad lucis ideam distinctam postulandam transeam, non multum pariter laborandum est, ut haec tribuatur , lux est id , quod res visibiles reddit. Remedium igitur facile ad confusionem vel obscuritatem tollendam a plurimis ideis stat in adhibenda ea, quae par est sensuum applicatione, & meneis consideratione . 43s. Tertia tandem pars, quae est de qaodam quasi praeiu dicio a vocibus dependente sic suadetur . Non sine difficultate distinctae redduntur ideae illorum objectorum, quas necesse est ad hoc, ut distinctae sint vel limitare ad certam significationem , quam hic & nunc habent, vel separare a multitudine aliarum idearum, quae cum ipsis aliquo modo coniunctim excitantur . Sed multae dantur hujusmodi voces: ergo voces sunt in cause idearum , quae non sine difficultate distinet e reddantur . Minor declaratur . Imprimis dantur voces eaedem quidem apud diversas
gente. , sed in generica tantummodo significatione, cujusmodi
369쪽
sso DE CAUSIS IMPERFECTIONIs .
sunt nomina ponderum , ut librae: & mensurarum , ut pes, quae non sunt ejusdem quantitatis apud Omnes gentes. Secundo dantur voces analogae, ut sanum, quod dicitur principaliter de homine , & secundario de aliis multis, ut de cibis, & praesertim de pane & vino , quorum usus confert bonae cujusvis hominis valetudini intra tamen certos limites, qui non sunt iidem in singulis; Nam vinum iis, qui plus nimio abundant bile, nocet, nisi admodum parce utantur: panis vero iis, qui abundant sanguine . 4o. Tertio dantur voces relativae, quarum sensus obscurus
est. nisi termini relationis determinati fuerint: Hoc pacto hi teminini , longitudo itineris, obscuri sunt, quia pro illo, qui pedibus ineedit, vel debilis est, satis magna habetur, si duo vel tria mi liaria complectitur , & vix ulla est relate ad illam , qui curru utiatur . Similiter dicitur de magno S parvo, crasso & tenui, lato& angusto, commodo & incommodo, jucundo & ingrato , digno ocindigno . & aliis multis. Quarto dantiae voces, quae com munes sunt tam caussae, quam effectui. Tales sunt calor, color, sapor, odor, & similia . Sumuntur enim haec nomina modo pro quadam dispositione in rebus extra nos positis, per quam illae afficientes determinato modo aliquam partem corporis sunt ca fa , ut certae in nobis sensationes excitentur: modo sumuntur
pro his ipsis sensationibus, quas quodammodo affigimus determinatis sensibus, quia iacta in illis impressio est conditio quaedam
ad eas habendas necessaria . In primo sensu accipitur , cum communiter dicitur silem esse calidum , ignem ardere , sanguinem esse rubrum , mel dulce . Illium odorum : contra vero juxta secundam acceptionem loquuntur , qui dicunt in nobis calorem esse, non in ole vel igne, in nobis odores, sapores, & aliassensibiles qualitates, non in objectis nobis externis. Quae loquutiones nomine tenus dumtaxat co ntrariae inter se sunt; Nam re-
ipsa sibi non opponuntur, cum sint de subjectis plusquam toto Caelo diversis , de modificationibus scilicet corporum, & de as sectionibus animae. Quare optimo jure miratur saepe Busserius I), quonam modo Cartesius& Malebranchius, & post illos alii multi
tantas i) Buis. Prem. Logiq. Lettr. Idem Examen des preiugeZ. 6.
370쪽
tantas turbas excitaverint, quando propugnare aggressi sunt, e rare illos, qui crederent nivem fiigidam, & ignem calidum; Nam nemo donec edoctus fuit de sensu , in quo ipsi accipiebantea nomina , umquam descendit in eorum opinionem, & pomquam illum novit, contempsit hujusmodi controversias, quae nutilae sunt, distinctis opportune diversis ejusdem nominis significationibus. 44I.' Quinto dantur voces toti generi, & infimis etiam speciebus communes . Ita observante S. Thoma I nomen c munσ'Angelorum appropiatur infimo ordini Angelorum : & nomen modestiae usurpat Apostolus a) pro modo in omnibus requisito: vulgus a tem pro particulari vi te, quae est pars temperantiae. Similiter militiae nomen , quod. spectat ad milites universos, Italice cor trahitur ad infimam militum classem. Sexto tandem dantur vOees abstractae , quae ut intima experientia cuique eonstat, exeu tarn aliquo modo omnes simul ideas, per quarum abstractionem
facta sunt obiem abstracta, & ad quae significanda constitutae jam fuerunt ab hominibus voces illae , quae abstractae dicuntur, & alias insuper ideas excitant, quae objecto ipsi extraneae quidem sunt sed qus vel propter ipsus analogiam aliquam cum aliis rebus, ve propter ipsum loquendi modum non ita subito cognoscuntur
tamqnam extraneae . Ita qui audit has voces Furtum , Avaritia , odium , & universim voces illas L quae universales sunt , experitur statim suam mei mentem parturire quodammodo ideas plurimarum actionum, hominum, locorum , temporum, aliorum que hujusmodi objectorum , sine quibus objecta furti, avaritiae, odii, numquam se it, quin tamen' horum distinetie ideae uinquam erumpant, obrutae, ut ita dicam nimio asinum idearum pondere vel se uentia