장음표시 사용
421쪽
ela i) illud ipse numquam potuerit perficere ..Quod opera t-,dem Ioannis Halleii Smithius dicit a) factum anno I ID. Cata
dioptricum est , quia ad sui constructionem requirit cognitiones ex Dioptrica, hoc est scientia de refractione lueis, & ex Catoptruca, hoc est scientia de reflexione lucis. Primus autem omnium , qui de telescopio Catadioptrico cogitaverit, est Nicolaus Lucchius. ut ex Abato observavit Pegenas 3 . Parte enim prima suae Opi ca philos Vbiea Lugduni impressaeian. 16sa haec habet sub finem capitis aecimi quarti: Anno 1616 sex proinde annis post telest
pium Galilaeanum , dum aliqua is theoria tubi optiri commantarer ,, apud ma fatui eumdm ejectum, qui per refractionon in vitro, aliquomodo convexo ad objectum conmerso obtinctur, obrimri psise per res
xionem a speculo cavo Tandum speculum ex M'cavo ab experdoco accuratissimo artifice elaboratum nactus, ejus ope ad terresria ct calesia converti, adhibito in convenienti situ ad ocutam vitro cavo pr portionaliter , ut si ad excipiendam rialiatiosam refractam eonvexi in ιubo optico , expertur suin ita evenire, ut ratio suadebar eventurum .
Accuratior descriptio Gregoriani , sicut& Ne toniani hese simialis una cum figura & lineamentis, quae designant viam radiorum lucis ex objecto ad oculum exhibetur a multis, ut . Musichen o
berrimum jam est, & jure praefertur omnibus telescopiis dioptri eis; Nam ipsius mediocris longitudo amplificat obiecta, quan tum illa aliorum longe maior, quae propterea non ita facile tractantur . Accurata determinatio hujus amplificationis habetur e gnita ratione , in qua est angulus, sub quo obiectum videtur oc lo nudo , ad angulum sub quo videtur per hoc teles pium, quae ratio quomodo eruatur, habetur apud Musichenbroextum 8)Quid quod idem objecta clarius, & distinctius repraesentat, cum non subjaceat incommodo dioptrici se Item communis nascentis ex ditarmi refractione flamentorum lucis; Recterio enim hicis,
422쪽
secus ac refractio contingit sine separatione radiorum : quae fuit poesissima causa, ut distincte exponit citato loco Montucla , cur deinde Neπtonus totus incubuerit in perficiendum hujusmodi teles pium. Quod si in hoc quoque observatur aliqua colorum sep ratio, certum argumentum diversae radiorupi refractionis, & impedimentum ad visionem magis distinctam, haec quoque tolletur , quando ut Boscovichius IJ praescribit, lens etiam ocularis ex vitro duplicis generis componatur .so I. Controverti potest quam figuram habere debeat parvum speculum reflexionis in medio tubi pendulum . Sunt qui illam velint esse planam , alii cavam , alii convexam . Cavam proposuit Gregorius inventor, & quidem ellipticam , qui parabolicam consuluit pro speculo . Convexam Cassegra inius, de quo fit mentio in Transactionibus Philosophicis a) , ibidemque refertur imp gnatio NeWtoni convexae hujus figurae tamquam omnium impor-runissimae. verum vidi ego telescopium a Iacobo Shortio Mathematico, & Artifice insigni elaboratum, quod micrometro objectivo instructum erat juxta theoriam Joannis Dollondii, & de quo extat Dissertatio P. Iosephi Asclepi habita in Collegio Romano anno I 6s , in quo parvum speculum convexum erat, sicuti etiam in illo, quo usus fuit rigenas , & cuius luculentam descriptionem tradidit ab in Commentariis Mathematices, & Physices ad observatorium Massiliense redaistis, & Avenione editis. Crediderim autem ejusdem convexitatem fuisse figurae sphaericae, cum
alterius figura Iubaeent in politura di ultaribus insuperabitibus. soa. Telescopium Newtonianum sic dictum , quia Ne tonum habuit Auctorem , qui ipsum primo tandem effeeit Londini circa annum 16 a, saliem in Diario Sapientum hujus anni s)de eo tamquam de novo invento loquitur Hugenius, non differta Telescopi0 Gregoriano , nisi in eo, quod speculum reflexionis in fundo tubi positum non est perforatum: speculum vero parvum in medio tubi suspensum, est planum, figurae triangularis, &E e e a incli
423쪽
inclinatur ad axem tubi gradibus quadraginta quinque . E regio ne istius parvi speculi est in latere tubi foramen, in quo tubulus
aptatur Vitro plano-conVexo instruetiis, cui oculus applicatur ad videndum objectum , si corpus aliquod caeleste sit: sin autem sit terrestre , ne videatur inversum , opus erit tribus leutibus. Iuxta
longitudinem hujus telescopii collocatur aliud astronomicum vel terrestre non superans ipsiua tubi longitudinem, ut per ipsum facile inveniatur objectum contemplandum, quod aliter dissicile inveniri posset ex eo, quod ex latere illud inspiciatur. so 3. Apparentia objecti visi per hoc instrumentum est scuti in aliis iam relatis ad illam, quae habetur oculo nudo, in ratione distantiae soci speculi ab ipso spectato ad distantiam foet lentis ab ipsa lente, ut brevi demonstrat Musicheobroeyius I . Itaque
quoniam primum a Ne tono constructum habebat oculare plano convexum, cuius focus erat ad distantiam. unius digiti, & speculum reflexionis , cujus cavitas oriebatur a radio digitorum Iam, a quo proinde secus distabat digitos recte concludit Wolfius, quod a) diametrum objecti ampli aret in ratione I ad 38 . Haec enim est ratio aequalis rationi ad 6 π- . Idem in eo praestat Gregoriano, quod clarius repraesentat obiecta, tum quia lax non reinfringitur nisi per unam lentem : tum quia magnum speculurn nostest perforatum, sicut in Gregoriano , & proinde copiosior lax re flectitur . Nihilominus eidem praefertur Gregorianum, quia facilioris usus propter suam immediatam directionem in obiecta. so . Plura de Telescopiis Gregoriano, & Newtoniano videri possunt apud varios authores . Praeter Newtonum ipsum, qui de hae ro satis su se egirin Transactionibus, etiam prout contractae sunt
a Lo thorpio sa) , & praeter alios jam citatos , sunt Hugenius in Gallico Sapientum Diario an. 16 a , & Nagarius in Italico Lit, morum Diario ejusdem anni, Selva 4 , & Nollet s) , qui etiam alibi 6) resert Newtonum existimasse melior .fri us e pectandos esse a speculo restexionis crystallino, quod tamen qua-
424쪽
eumque diligentia adhibita non potuit exequi ex desectu Artim cum , qui quasdam difficultates in hujusmodi specu li constructione superarent. De hac Ne toni opinione meminit etiam Selva i), quam tamen ipse ex suis tentaminibus reputat falsam . molfius vero loco proxime citato supponit non solum veram, sed facta facilem , advertens solum, ut speculum hujusmodi vitreum sit ab anteriori sui parte concavum , a pineriori ex aquo convexum , eo voxa superscis argento vivo imbuta a nisi enim ubique eamdem habueriterassistem, species objectorum coloratas , o minus disinctas resectit. Quaestionem diremit Shortius, qui magno tandem cum labore perfecit aliquot telescopia cum speculo reflexionis ex crystallo, cujus convexam partem stanno & argento vivo de more contexe rat . Labor consistit in tribuenda his speculis figura exacta, quae conjuncta sit cum parallelismo superficierum . Atque hoc etiam impetrato constanter accidit lumen debilius ab his reflecti, quam
a metallis, quod Smithius a) censet provenire ab impersectione stannei testorii, & densitate vitri. His de causis omisit Shortius
ad eorum perfectionein ulterius incumbere . Rem totam narrat
Colinus Macaaurinus in epistola data Edemburgi, & inserta iacitatis Smithii notis. so Contra telescopia catadioptrica obiicitur difficile esse, ut illorum specula metallica satis diuturno tempore nitorem suun
conservent, quo pereunte perit etiam eorum usus . Selva tamen obiectioni, quam noviter author, quem non nominat, PromoVet,
respondet eam falsam esse, &falsitatem demonstrare telescopium hujusmodi a se elaboratum, quod post quindecim annos, etiamsi illo usus suerit Astronomus dies noctesque , prisinum suum nitorem adhuc conservat. Porro metallum, ex quo haec specula fiunt, Vocatur chalybeum , ut ait Io. M. de Turre dicens illud feri ex tribus libris sanni, cuni una, unciis tartari rubri, uncia cum d midia nitri, drachmis 3 aluminis, ct unciis a arsenici fimul fusis .soff. Telescopia de quibus hamnus dixi, ea sunt, quae dici possunt usitata & communia. Sunt & alia multa, quae a variis authoribus describuntur . Sed fortasse quia curiosa potius, quam
425쪽
dierunt. De aliquibus tamen non piget meminisse . Wolfius cr) ,& Bostovichius a mentionem faciunt de Telescopio astronomico eum duplici lente oculari diversiae convexitatis, ex quibus illam, quae est majoris sphaerae segmentum , seu ut aiunt dulcis aut minus acuta , ponunt ante alteram magis acutam. Harum effectus est augmentum campi. Idem molfius ex professo describit a , &extollit aliud telescopiam diversum a vulgari astronomico in eo . quod inter objectivum, & oculare convexum inseritur aliud oculare utrinque concavum , quod collocatur non longe ab objecti. vo. Emetus hujus cavi ocularis est major amplificatio objecti, quam per commune telescopium astronomicum ejusdem cum illo longitudinis. Telescopium binoculum dicitur, quod duobus tubis constat , qui habent obiectiva, & ocularia eodem modo constructa .
Hujus inventionem Wolfius Q, & Montucla s tribuunt Schymiaeo: Selva vero 6 adscribit P. Zalin . De illius structura alii deinceps scripserunt, ut Eschinardus , & Cherubin Cappuccinus Aurelianensis apud Philippum Bonanesum 8 , Ipse autem Bonannius ibidem observat aliqua, quae suam constructionem , & usum difficilem reddunt, idemque fatetur Selva recentissi.
mus eorum constructor de iis, quae longiora sunt: at breviora, quae pugno contineri solent in theatris, maxime commendat. ARTICU Lus VII. De Mire copii inventionst.
sopΜIcroscopia aliud ad sublevandam visus infirmitatem admirabile subsidium, quo ea, quae jam propter suam exiguitatem aut nullo modo , aut admodum obscure videbantur, licet intueri, dividuntur in simplicia & composita . Simplex est, quod unica lenticula aut sphaerula , compositum vero, quod ex pluribus lentibas constat. Artificia quaedam minutissima, quae ab
426쪽
ipsis veteribus celebrantur, argumento sunt, microscopia aliqua illis ignota non fuisse . Propius nostris temporibus Ioannes Oricellarius in suo poemate de Apibus, quod scripsit circa annum Isa observante Scipione Maiiejo i) , planum secit se adhibuisse vitrea
microscopia, quibus partes insectorum eo successu contemplabatur , ut eorum comparatione Colossus Rhodius infans primo natus sibi appareret - Quare quod olfius universim amrmet, microscopia ca) certo ana. I 618 adsue incognita fuisse falsum est. Quod vero id concludat ex eo, quod Hieronymus Sirturus anno 161 librum ediderit de origine & fabriea Telescopiorum, nullam me tionem faciens de microscopiis , est contra leges dialecticae. Fortasse id desumpsit ex Hugenio. Sed hic saltem apud Smithium s 3
eo argumento usus est pro epocha microseopii compositi. so8. De hoc verius affrmari potest incognitum suisse antiquis . Paulo tamen post inventum telescopium de his etiam Galilaeum cogitasse, eademque persecisse testatur vincentius Vivianus per haec verba , ) Galliaus micr copii ope ex unica , ct ex duplicilente a se primum excogitati, is confecti, ac jam anno I sita insanti Ca seo Polonorum Regi dono mi bamana obtutui minima subjecit . Quod credibile prosecto est , quia ut ait Card. Ptolemaeus sθersopium es ipsit um Telescopium , sed inversum, in quo scilicet lens obiectiva acutior est oculari. Credidit reipsa Malebranchius dicens, 6) perspicillis, quorum autbor nobis fuit Galitius, anisIal la ipsa arenula peno invisibili centies exilitara , sepius visa sunt. Frauciscus tamen Fontana in libro Calesium terrestriumque rerum obsese vationes edito Neapoli anno 16 6 , dicit se illud primo invenisse, &fabricasse anno I 6I 8 , quod suadet Galilaei in hac etiam parte operationes nondum fuisse pervulgatas. Caeterum Fontanae dexteritatem in hujusmodi artificiis praeter Campanium supra citatum praedicant etiam Κircher & Carolus Manetinius in proemio suae Di Iriea practica, Italice editae anno 166o, ubi testatur Neapolim se data opera contulisse , ut Fontanam videret, & alloquere
427쪽
tur. Atque ad hunc credo speetare ea , quae Gassendus in quadam epistola ad Hevelium data Parisiis anno 16 4 sic habet, i) Cimciter id tempus, quo rem inaudisti, perseriptum ad nos fuit ex Italia
Neapolitanum quemdam nomine Fontanam adinvenis Telescopium, quia habita eatenus omnia, ut canalis prolixitate, sentiumque amplitudine,
ita obeciorum adauctu admonitioneque longe juperaret . Ubi si de microscopio, quod poterat eo tempore dici etiam Telescopium revera loquutus fuit, vel sincera illi scripta fuissent, melius dixisset brevitatem , quam prolixitatem canalis , & exilitatem potius, quam amplitudinem lentiam. Petrus Borellius apud Bonannium a) hoc inventum putat spectare sub annum Isso ad eumdem Zacchariam, cui ex dictis q. 47s. tribuerat inventionem telescopii: Hugenius apud Nolletum 3 & Wolfium c J Comnelio Drebbello, qui hoc invenerit, & fabricaverit anno 162I: alii tandem apud Georgium Paschium s Ludovico Septatio Μωdiolanens , qui obiit anno I 633.
sos. At sin minus perfectionem, pervulgatam saltem cognitionem , quam nostris temporibus omnis generis microscopia habent longe multo post acquisiisse certum videtur . Cardinalis enim Ssortia Pallavicinus homo in omni literatura excultus scribens 6)anno I 6s8 ad Episcopum Urbevetanum Iosephum Cornaeum illi consistit, ut sibi comparet microscopium ab insigni artifice. qui tune Romae erat, additque ut ab eo etiam petat, ut in scriptis declaret modum eo utendi: Quod ostendit rem hanc saltem Romae nondum eo tempore fuisse vulgarem . Varia hujus artis incrementa usque ad annum I 6s6, & diversas microscopiorum se mas cum nominibus suorum inventorum legere est in ea multiplicis literaturae collectione, quae nomen praesesert lGalleria di Μ, nerva Θ) : & apud Petrum Borellium videri poterunt diversi mindi , quibus haec instrumenta comparentur, & Auctores ab eo co
gniti , qui de illis scripsere , quibus Bonannius 8 alios addidit
vel omissos, vel ipso posteriores. Post haec tempora alii deinceps alia id Gas . Oper. toni. 6. q. incid
428쪽
alia tum simplicia tum composita microscopia protulerunt aut exposuerunt, quorum aliquos nominabo , aliquid de duabus praedictis speciebus dicendo.
sio. Icroscopium simplex aliud est ex crystallina lente eo nox vexat aliud ex sphaera similis materiae . Utrumque mirifice auget apparentiam objecti positi in ejus soco , quando ex altera lentis vel sphaerae parte ipsum adspiciatur . Quod augmentum , ut decernatur quantum sit, statuendum est cum Hugenio ci)aliisque, objectum ab oculo', qui valeat, videri distincte, dum ab eo distet octo digitis. Quoniam igitur illud collocatum in focolentis distincte videtur, sequitur videri eo modo , ac si esset ad distantiam octo digitorum . Quare sicuti se habet distantia octo digitorum ad distantiam foci lentis, ita se habet amplitudo diametri apparentis per lentem ad illam, quae apparet sine lente . Hoc theorema accurate demonstrant optici, ut Wolfius a . Ponamus itaque lenticulam habere secum suum ad distantiam n- digiti: diameter objecti per ipsam videtur auctum in ratione sedecupla ; Est enim 8 : l . . I 6 : I , adeoque superficies aucta est in ratione as6 , ad 1; Nam superficies sunt ut quadrata diametrorum, & corpus ipsum in ratione 4os6 ad I a quippe solida sunt ut cubi diametrorum . Simili fundamento decernitur augmentum objecti per Microscopium sphaericum esse ad diametrum ejusdem visi oculo nudo ut est distantia octo digitorum ad tres quartas partes diametri ipsius sphaerae, ut idem Wolfius demonstrat 3 . . s II. Hinc infertur microscopium simplex tam lenticulare, quam sphaericum, quo minoris sint foci, eo magis amplificare objecta . Nam quantitas octo digitorum, quae constans est , tanto majorem rationem habebit sive ad quantitatem distantiae sociin lente , sive ad quantitatem - diametri sphaerae, quanto hae quantitates minores sunt: Si lens utrinque convexa fiat operculum cylindri alicujus vacui, cujus basim componat vitrum planum col-
429쪽
locarum circa secum lentis, supra quod agglutinatum sit tenue objectum, ut pulex, habebimus ex dictis in hoc apparatu microscopium simplex, quod vulgo pulicare audit, de quo ea est apud olfium 1) aliosque ab ipso citatos historiola, celebrem Seheinerium creditum fuisse virum veneficum a Praetore, & Senioribus illius pagi, in quo iter habens obiit, propterea quis
transpi ientes contra lumen per inventum in ejus sarcinula pulicare microscopium , ignotum illis instrumentum , habuerint pro Daemone putirem in ipso inclusum, donec aperto instrumento errorem suam agnoVerant.
kius 3 anteponunt compositis , praelertim postquam inventa est ratio illustrandi objecta copiosa luce ope speculi concavi, quia composita plus nimio luminis necessarii ad distinctam visionem amittunt. Simplicia autem ex sphaerulis, quae ab exilitate miliares audiunt, dummodo hae sint optime perpolitae, praeseruntur simplicibus ex lenticulis. Hujusmodi sphaerularum inventio De Wenhoehio homini ceteroqui mallaematicis disciplinis non excutito , qui circa finem elapsi faeculi scribebat, tribuitur ab Harissimherio ), & aliis, quin tamen iisdem uteretur, praeferens refcrente Fothesio in Transac. philos anno I 23 lenticulas globulis. quia magis sollicitus erat de majori per illas claritate in obsectis, quam de majori ex globulis augmento . Solent hi globuli confici per fusionem vitri ad flammam cerei, vel ut monet Wolfius s ad flammam spiritus vini accensi, ne nigredine inficiantur . Hanc methodum casa invenit etiam Haris herius, ut ipse narrat 6 circa annum 16 74 , dum filum vitreum supra flammam lucernae per lusum teneret, quod in globulum consormatum cum esset, observavit mirifice amplificare objecti , quae in ejus soco collocata oculus inspiceret: eamdem perfecisse se putat Monconnyus modo, quem refert Bonannius ): Recentius Io. N. de Tarre micr scopia simplicia conficere se dicit ex globulis minimis ex crystallo,
430쪽
s IMPLICI. quae augent diametrum objectorum bis millies supra quingentas vices , si) quod fiam , inquit, incrementum es omem capιum superans eo praecipue, quia objecta eadem claritate ac disinctione videntur , ae ab oculo nudo is valeate, ita ut nullum videatur adesse sub oculis microscopium.
fra. Microscopia sphaerica fiunt etiam ex aqua vel alio fluido diaphano, quod cogitur induere, & conservare figuram sphaericam, si collocetur in lamina oriehalcea certis perforata legibus, quas exponit Wolfius sa), dicens Stephanum Gray primum suisse, qui hoc genus microscopii adhibuerit tam felici cum successu, ut si fluidum sit ex illis, in quibus innatent animalcula nudo oculo invisibilia , illa etiam ad Lunae plenae , vel candelae accensae lumen conspiciantur mirifice aucta. De his Grayus egit in Transac. philosnum. a 2I. & aa 3 , & Montueta 3J , & Ρlache , quin tamen
doceant modum , quo guttulae cogantur rotunditatem retinere . ARTICULUS IX.
De Micro copiis compositir. si . R J Icroscopium compositum duplicis generis est , Dio- LVI. ptricum, & Catadioptricum . Ad Dioptricum spectat, quod appellatur Micros pium solare . Aliquid de singulis jam dico . Dioptricum multisorme est . Μusschenbroe kius , qui viam exhibet radiorum lucis pro diversis microscopiis , unum describit s) ex duabus convexis lentibus. Io. Christophorus Stur-mius 6 alium cum duobus ocularibus plan convexis , & uno objectivo utrinque convexo , quod olfius tribuit Eustachio
de Divinis. Aliud idem Sturmius habet tribus pariter vitris constans, quorum duo extrema sunt utrinque convexa, sed intermedium est plano-eonvexum : Atque. haec sunt microscopia ex tribus vitris. Idem Sturmius aliud composuit 8 ex quatuor, quorum prima duo sunt utrinque eonvexa, reliqua plauO-conVeXa .