장음표시 사용
451쪽
quae suis temporibus hac via fuerunt detecta, inseruit in citata Aeademia . Praecipua quae exposuit Robertus Hook in sua Micrographia Londini Angliae edita anno 166 , habentur in Ephemeride Eruditorum Gallorum 4 a ad annum 1666. Alia multa passim inveniuntur apud inultos, qui propterea celebres sunt, ut Antin
mas Need hamus in pluribus observationibus microscopicis, quas diversis temporibus edidit, ex quibus aliquae Gallice etiam redditae suerunt anno I so. Co perus I J , Μoufetus is , Les rus 16) , Bussenius in sua historia naturali anno I 4 9 edi coepta, aliique , qui sua volumina novis per microscopia detectis rebus praeclare ditarunt. Qui tamen supra caeteros in tractandis microscopiis,& novis per haec instrumenta inveniendis, & evulgandis celebrem se seeerit est Leeu*enhoekius . Ius, inquit olfius i in observationibus microscopicis parem vix habet, superiorem neminem . Habentur hae descriptae in epistolis. quarum aliae transmissae ad Societatem regiam Londinensem editae primo fuerunt sub titulo Anatomiae , & iterum deinde Lugduni Batavorum anno 1696 sub titulo Are a Matura, sub quo anno antecedenti prodierunt
Delis . si Malp. Aliatome plantarum. Id. descriptio BombVcis . ab Redi. Esper. su la Genera-aion degl' insent . . 3 Gre. Analom. vegetabilium
452쪽
Delphis Batavorum aliae ejusdem epistolae ad diversos datae, quarum editionem & translationem e Belgica lingua in Latinam ipsemet dedicavit Antonio MagIiabechi. Easdem Hartseeherius ci)in compendium redegit, sed varia expunxit , quae censuit inutilia aut communia. Recentius vero Beniaminus Martinius alia ut falsa
rejecit a) , alia in dubium revocavit, & pollicitus est se olim
ostensurum, quae sine controversia falso Leeuoenoekius venditavit . Interea de his dubitat, quae sibi numquam licuit intueri iterum atque iterum tentanti oculis caeteroquin integris & juvenilibus , & microscopiis longe persectioribus, quibus illum jam senem usum fuisse compertum est . in s 3 8. Tam telescopia quam microscopia visum quidem acuunt, sed imperfectum adhuc relinquunt . Quare multae restant ideae , quae necessario obscurae sunt, & multo plures, quae nullae sunt; Nam sicuti nudus oculus habet suum minimum in extensione colorata , quod microscopio est adhuc magnum, & suum maximum in distantia , quod telescopio est adhuc proximum : ita etiam microsia tum quodvis habet suum minime extensum, & telescopium quodvis suum maxime distans, quae si acuere ulterius oculorum aciem liceret, nec minima nee remota adhuc diceremus. Nonne enim exigua animalcula, quae microscopia detegunt, necesse est esse machinas ex partibus solidis, & fluidis compositas, quarum singulae ad totum habebunt rationem illi similem, quam in majoribus animalibus observamus 8 At quis speret umquam inventum iri instrumentum , quod nobis visibiles reddat eorumdem humores, aut globulos, ex quibus ipsorum sanguis constet,
cum horum crassitiem Keilli s) subductis rationibus invenerit minorem octo partibus digiti cubici divisi in mille quinquiliones.
453쪽
lius, quod penetrat vitrum aeri impenetrabile : & diversi tandem gradus caloris, quibus modo incon1tanti omnia corpora subjiciuntur . Per barometrum autem Torricellianum acquiritur idea de gravitate aeris, & per barometrum Asclepianum illa de gravitate aetheris: nee de diversis caloris gradibus quicquam certi pronunciare possumus nisi per tiaer mometra . De his igitur instramentis jam ago. ARTICULUS I. De Barometro Torricelliano, ac primo de ellus inventione .s o. D Arometrum Torricellianum significat tubum vimum ex I altera solum sui parte apertum, per quam Mercurio impletur, longitudinis pollicum Parisiensium circiter triginta, quo cognoscimus non solum aerem esse gravem, sed modo magis modo minus gravem . Gravitas aeris certo cognita primo fuit saeculo elapso. Ante hoc tempus omnia illa phaenomena, quae nunc sine controversia habentur pro essestibus hujus gravitatis, credita fuerunt effectus horroris vacui, qui inesset toti rerum materialium naturae. Galilaeus tamen dubitare jam tunc coepit de hac opinione, quando audivit a Florentino quodam hortorum cultore, aquam in antliis numquam ascendere supra pedesse 32-τ, ut ipse resert dialogo. primo Mechanicae. Postquam autem deprehensa certo fuit gravitas aeris ope Barometri, facile etiam fuit cognoscere eamdem non esse ne in eodem quidem loco constantem, sed modo
majorem, modo minorem .s 41. Hoc baro metrum aliter dicitur Baroscopium , quae duo nomina Wolfius i) nollet pro Synon imis habere , quia Et imo logiam sequutus, Baro scopium definit instrumentum, quod confuse indicat variationes in gravitate aeris: Barometrum vero, quod
454쪽
has variationes distincte proponit, sive ut ipse ait inflaumentum quo gravitatem aeris metiri. licet. At inutilis est haec distinctio . Per so lum enim baro metrum nequeunt Variationes in gravitate aeris distincte cognosci, sed ut jam monuit Amontonsius in Acad. Ρarisiens. anno 17O4 , opus etiam est thermo metro , quod nos doceat de statu caloris, quoniam hic influit in Mercurium, quem magis vel minus rarefacit, & proinde sub una eademque aeris pressione potest altius aut humilius permanere . Author est Asclepius i gradibus 16 variato thermometro alti uinem barometri integra linea variari. Propter quam causam a requisita accuratione deficiunt barometricae observationes, quae redactae non sint ad certum thermometri gradum opportana additione vel detractione altitudinis in ipsis apparenti . - . i 's 42. Nomen barometri, seu, baroscopii teste Sturmio ca)excussim primo fuit a Georgio Sinclaro celebri Professore in Academia Glascuensi a Prius enim dicebatur tubus Torricellianus, quia Evangelista Torricellius Magni Etruriae Ducis Mathematicus, Faventiae natus anno I 6o8, & Florentiae mortuus anno I 647 invenit hoc instrumentum an . I 643 juxta Academiae experimentalis Florentinae testimonium, ubi de experimentis ad pressionem aeris pertinentibus agere incipit. Cum noverit ipse aquam in an liis adspirantibus non sustineri seu elevari, nisi ad altitudinem pedum circiter ga, in eam mentem venit tentandi, an fluidum ponderosius aqua sustineretur ad minorem altitudinem pro ratione majoris ponderis. Elegit itaque Mercurium quatuordecies graviorem aqua, quo implevit tubum vitreum plurium pedum ex unica parte apertum , ejusdem iam pleni osculum digito claudens invertit, & in fluido homogeneo immergens remoto digito vidit reipsa sustineri ad altitudinem digitorum circiter a 8 respondentem quantum ad pondus pedibus aquae 32 . Hoc comperto primo quidem conclusit perperam horrori vacui, qualitati cuidam determinatae essicacitatis, inditae universae rerum materialium naturae, at
tributam fuisse suspensionem aquae in antliis, siquidem quod est naturale, non subiacet his varietatibus, ut modo 1it ad plures pedes, modo ad paucos digitos extensum: deinde vero a) in
455쪽
eju em causam meditatus, sublimem ct admirabilem cogitationem conia cepit de gravitate aer tamquam hujus effectus causa . Haec habet citata Academia, & unanimiter consentiunt Auctores coaevi, ut Paulus Mousnerius , qui in Appendice de Vacuo edita an. I 6 8 ad finem tomi tertii philosophiae ex Honorati Fabri praelee ionibus eoilectae, dicit 1J Hujus experimenti inventionem ex Italia in Gaiaham sub Tauricestii s Italicum o per diplongum au Gallice reddens ) nomine migrasse : & Paulus Casatus cap. 8 . Vacui proscripti editi an . 164 9 : & Athanasius Kircher in lib. I. Musurgiae univer versalis editae an. I 6so dicens, ca) hanc inventionem etsi nescio qui alii ambitiosius sibi arrogent , certo tamen mihi covssat primum a Torriaeellio detectam: & Gaspar Scholius in Technica curiosa edita a
& Matthaeus Campanius in suis nomis experimentis pro demonsranda causa elevationis Mercurii in Afulis Tomicellianis, editis an. 1666 , &deinde insertis in Miscellaneis Italicis physico-mathematicis Ga dentii Roberti: & Nicolaus Zacchius, qui in quarta parte nova de machinis philosophia editae an. 166s dicit ) experimentum argenti vivi Florentia initio propositum : & Iacobus Saelis s) in Academia curiosorum ad an . I 67O: & Robervallius & Mersennus, quos citat & sequitur Smrmius 6 cum aliis nominatis a Scholio loco supra dicto . Idem tandem manifestum est ex ipsis Torricellii scriptis, quae afferuntur in ejuε vita per modum praefationis prae misiae ad librum Leetioni Academiebe di Evangelisa Torricelli editum Florentiae an. I Is , cujus vitae auctor fuit Thomas Bonaventurius Florentinus ex testimonio Diarii Italicorum eruditorum, quod ab Apostolo Zeno praecipuo auctore conficiebatur. Nec alia ter omnibus perpensis visum est de origine barometri recentiori
s 43. Haec adnotanda erant, i. contra illos , qui laudem inve tionis hujus tubi, & causae ipsius phaenomenon tribuunt Ualeriano Magno, qui totam Literariam Poloniae Rempublicam velis
456쪽
menter commovit , quando haec experimenta habuit coram Poloniae Rege Uladissao, ut ipsemet narrat in sua Demonfratione oculars de Vacuo, quam scripsit anno 1647 editam iterum Bononiae anno I 648: in qua totam quidem theoriam dilucide exponit. At audito anno, quo eam scripsit, quis non concludat perperam ipsi tribui hane inventionem λ Torricollius, inquit citato loco Fabri, haud tabie θ citra controversiam primus inventor suis: immo alii multi
Me idem argumentum ante Valerianum tractarunt, quod juvat retulis
se, quia Mousnerius, ubi supra , videtur dicere Fabro cognitum fuisse hoc experimentum ab anno 16 I; Nam scribens an. 1647 inquit, cum huius tubi inventionem non pauci sibi vendicent Gallistrali Germani, unum Dio Iam sex abhinc annis a nosro philosopho pr postum . II. Contra Nie entitium a) , qui post Stairium, quem citat, contendit prorsus Brtuito inventum fuisse a Torrieellio Ba rometrum, & contra alios, qui fatentur , ipsum quidem invenisse hanc Mercurii suspensionem , sed veram ejussiem causam
prorsus ignorasse . Fuisse jam olim aliquos, qui id sibi arrogarent, praeter alios iam dictos testatur Daniel Barioli Q, ubi TorriceIlium contra hujusmodi plagiarios vindicat. Recentius Diction rium Morerii laudem hanc tribuit Blasio Paschalio, qui Claro.
monte Arvenorum anno I 628 natus obiit anno 166 a. Sed nihil
magis falsum, cum ipse Paschalius literis Parisiis datis die as Novembris anni I 6 7 ad amnem suum Perierium , Claro monte degentem dicat, ut refert Sturmius 3 , anxium se adhuc esse, an abrenunciet dogmati peripatetico de horrore vacui, & s scribat sententiae Torricellit, ejusque sectatorum , qui causam suspensi Mercurii intra tubos longe supra libellam alterius stagnantis, dicebant esse aeris gravitatem. Quare ipsum rogat, ut exploret Pr, mo ad quam allistudinem se sustentet Mercurius in ea urbe , & d inde supra verticem montis Dumi proximi . Si enim contingeret , ut supra montem minor esset iaspensi Mercurii altitudo , jam ex . tra controversiam Qret opinio Torricellii, quippe minor ibi sine dubio esset pressio aeris, utpote minor ejusdem columna . Rem Perierius exequutus cum fuisset anno insequenti, literis ad Paschalem datis die a a Septembris anni 1648 , quas ex integro Latinere
457쪽
redditas refert idem Sturmius I . ipsum certiorem fecit se invenisse altitudinem Mercurii in vertice praedicti montis minorem tribus pollicibus i ac intra urbem . Idem alii deinceps invenerunt, in quibus est Georgius Sinclarus, qui an. I 66 I haec experimenta ab ipso Sturmio relata supra varios Scottae montes renovavit . Atuumquid saltem eam cum molfio laudem Paschalio tribuemus quod ipse primus cogitaverit. de confirmando per experientiam hoc theoremate , a) In abo Torriceiliano major columna Mercurii suspenditur in Leis profundioribus, quam in altioribus . Negat hoc etiam Cartesius , qui in Epistola ad Carcavium data Hagae Comitas 17 Aug. 164s scribit, 3) Successum experimenti a D. Pascalis is a
goro vivo facti, quod non tam alte ascendat in tubulo , qui est in momu , quam in illo, qui es ira loco quodam inferiori, intererat mea re scire a Ipse enim petii ab illo jam exacto biennio, ut id faceret , eum- ρας pulchri successus certam reddidi, quod effet omnino conformo meis priucipiis, absquo quo Dumquam is eo cogitasset, eo quod contraria i nebatur sententia . Ex his interea experimentis colligitur, quod est omnino advertendum , opus esse in enunciandis barometri observationibus indicare aliquo modo distantiam loci a superficie maris, in quo factae sint. Hoc enim unice modo, ut jam notavit Desagulierius ) , poterunt, quae in diversis locis habitae sint, inter se comparari . s 4. Similiter nescio quid sibi velit Derhamus , qui loquens de suspensione aquae in antliis pneumaticis dicit s) celebrem Boν-lem fulgo primum , qui hac phaenomena Disit per pondus atmosphaerae . Cum enim Myles posterior sit ipso Paschalio, non video de ipso aliud dici posse, quam illustrasse eamdem veritatem novis observationibus, & experimentis ab ipso expositis libro de Causa adtractionis per fictionem . Illud admira bilius est , quod de la Lande nuper scribit 6J Cartesius ante Torrie ellium iidetur invenisse emplicatiovem ingeniosam Barometri : quae verba sumpta prout jacent significant, vel cognitum Barometrum ante Torricellium , quod est falsum, vel cogitatum de illius explicatione ante ejusdem inventi
458쪽
ventionem , quod repugnat. Sumi igitur debent in sensu quodam figurato, cui occasionem dedit citatus ab eo Monlucta, qui seripsit i) Carte mante Torrisellium agnovisse gravitatem aeris, ejusque actionem in susinenda aqua in antliis, ct tubis ex una parte clausis. In quo quid veri habeatur , palam erit ex argumentis a Montucla
adductis. 4s s. I. Arguit ex epistola Cartesii data anno 163I, in qua dicit Μereurium in tubo positum , etiamsi hic invertatur, ideo
non descendere, quia necesse esset, ut columna aeris Mercurio respondens tota usque ad e tremum atmosphaerae commoveretur.
At haee epistola , quae apud ipsum est undecima supra centesimam partis tertiae, in mea editione Francosuriensi anni 16sa est centesima secunda , & nullo notatur anno. Deinde ibi non est sermo de tubo inverso vel in Mercurio stagnanti, quod proprium est barometri, vel in medio aere , cujus suspensio tunc non contingit, sed de Mercurio, qui ex tubo inverso non potes, ut ibidem dicitur, incipere descensum suum una omnino vice, quod quidem re petit a resistentia aeris . II. Arguit ex epistola ad Mersennum nescias quo anno scripta , in qua examinans Dialogos Galilaei Deduabus novis scientiis, contra illam , qui ascensum aquae in antliis
tribuit horrori vacui, & glutini nescio cui , dicit, cab Observatum de aniliit non debet ascribi vacuo , sed materia vel antliarum , vel aqua ipsius, qua inter embolum o Iubum potius es ii, quam ut ab tius assevdat , aut etiam aqua gravitati aeris contralibranti. At Camtesius hic nec loquitur de barometro , nec determinatum se prodit circa causam phaenomeni, de quo agit. Alibi ad eumdem Mersennum de hoe disserens dicit, ab antliarum aqua una cum embolo sum
sum auracto aflandit, quia cum nullum fit vacuum in natura , nullus in ea motus feri potes, quin integer corporum circulus moveatur: ascensum autem usque ad certam altitudinem repetit a pondere aquae,
quod cum satis magnum evadit, tunc vacuum impediri dicit ab aere, qui sibi viam aperit per embolum & tubum . Quae non diceret si veram hujus effectus causam cum Torricellio tenuisset . Mirum interea est Galilaeum , qui in eodem Dialogo demonstravit ex prosesso gravitatem aeris, hanc non adhibuiti ad explicandum
459쪽
dum phaenomenon antliarum. Sed praejudicium de horrore vacui hanc eidem cogitationem impedivit . III. Tandem arguit ex alia ad Mersennum epistola nullo anno distincta, in qua inquit Cartesius , si) uod aqua maneat in perforatis vasibus, quibus ad riganias hortos utvnIur , non sit metu vacui; ut enim optime dicis, pose set materia subtilis in eius locum Deile subingredi, sed si ex gravitate aeris. Si enim egrederetur , nec in ejus locum subiret aliud prater m teriam subtilem , necesse esset, ut totum aeris corpur ad summam usique superficiem attolleretur . At ne hic quidem loquitur de baro metro,& ejus explicatio non tam recurrit ad gravitatem aeris, quam ad dissicultatem commovendi totam columnam atmosphaerae. ARTICU Lus II. De Confructione Barometri Torri celliani.
646. TTUjus constructionem docent quotquot de illo agunt,a ex quibus multos citat Gaspar Scholius ca) , & alii Scholio posteriores citantur a Stumio sa), quibus addo Volfium in suis Aero metriae elementis. & Gobartum, qui tractatum de
baro metro edidit, Marionem ) , Musichen broehium o) , da Foy 6 , dc Encyclopaediam Gallicam ) - Atque cum quisque
suam quamdam viam sequatur, equidem eam reseram , quam comperi facilem simul esse & felicem . Assumatur tubus vitreus ex altera parte clausus, ex altera apertus , longus pollices Partisienses saltem 3o . Detergatur prius interna cavitas gompio, quod quicquid sit farcum, & praesertim humiditatis auferre incipiat. Humiditas enim pestis est barometrorum , quippe, ut insta constabit, emittit vapores elasticos supra insusum Mercurium, qui hujus motus diverso modo pro diverso atmosphaerae calore pertum bantes jam barometra esse amplius non sinunt. Totalis hujus e X-sulsito sperari solum debet ab igne Vix igitur aliquantulam Mercutii immissum fuerit in tabum, supra prunas hic collocetur, ut
460쪽
vehementer calefiat, eodemque modo sensim agatur, donec totus impletus fuerit. Alii tubum ita implent, ut duos solum pollices vacuos relinquant, deinde eidem verticaliter constituto cum aperto sursum orificio circumquaque paulatim admovent Prunas , ut tandem ebulliat.
s47. De igne necessario ad consectionem barometri plerique
meminerunt, sed ad finem expellendi efficacius aerem omnem cum Mercurio commixtum, quin fortasse multum cogitaverint de humiditate tollenda, quae est potissima ratio, propter quam ignis necessarius est. Prosecto si solum ageretur de removendo omni aere sensibili, facile id fieret agitando mercurium sensim ac impletur, filo serreo, quod aperiens viam bullis aeris intermixtis cogeret has in partes superiores erumpere, & abire . Equidem ex experimentis saepius repetitis vidi ita aerem excludi hac methodo, ut vix quicquam in tubo remaneat , quemadmodum postquam fi istum fuerit illius vacuum, apparebit, si tubus inclinetur ad ho-rigontem; Invenitur enim Mercurius serme usque ad summum
verticem ascendere , remanente dumtaxat quadam quasi lenticula, quam cum non impleat Mercurius, consequens est occupatam esse
ab aere . Ex quo deducitur parvi momenti esse globum illum in quo superne aliqui consulunt terminandum barometrum, ut siquid aeris sensim separetur a Mercurio, ille utpote diffusus pertam amplum spetium minuε officiat sua elasticitate justae depressioni vel elevationi Mercurii ex gravitate atmosphaerae repetendis.s 48. Postquam tubus Mercurio impletus fuerit, & ab aere,& humiditate expurgatus, aperta pars obturetur digito , & intra Vas , in quo stagnet alius Mercurius, tubum obvertendo immergatur : tunc tollendo digitum defluet statim pars aliqua Mercurii, ut duo pollices, vel plures , si longitudinem 3o pollicum superet. Haec quasi redundantia longitudinis supra pollices as, qui necessarii videntur ad solitas vicissitudines Mercurii requiritur , quia teste
Delalandio si) compertum est, quod si se perficies Mercurii parum distet ab apice tubi, paulo altius sustineatur Mercurius, quam postulet pressio aeris. Tota altitudo Mercurii suspensi est index gravitatis aeris incumbentis supra Mercurium stagnantem , quae quoniam vatia est variis temporibus, variam etiam pro suo aequi-