Meng Tseu vel Mencium inter Sinenses philosophos, ingenio, doctrina, nominisque claritate Confucio proximum, edidit, latina interpretatione, ad interpretationem tartaricam utramque recensita, instruxit, et perpetuo commentario e sinicis deprompto, il

41쪽

gressus in reginum Τhsi , non invisit Tcheou iseu. o liu iseu gaudens secum ait : Ego Lian 68 nactus sum 69 occasionem. f. XVI. Interrogans ait : Magister, transgreSSuSin regnum Iin, invisisti 'Κi seu ; transgressus in regnum misi, non invisisti Τcheou iseu. Au quia ille erat minister ΤΜ. t. ait: Neutiquam. Chou Ring M ait : u OLB serendo superiori Ir , multa sit reverentia. Sin reverentia sit impar muneri, hoc dicitur non γγ obtulisse superiori. Solummodo non utitur et a n mera intentione in osserendo. n

Quia S) ille non persecte egit to superiori offerre.

6M It Gravistima proregis dignitate, ut Riseri, non detines ratur. Μ- esum itaque pMsens adire poterat. 6 ὶ δ r Invisit Rijἰn, ut pro missis muneribus gratias ageret. 68J J r Lian, nomen viri suo situ seu. I : Interrogandi ansam nactus sum. bo) G : Chou king, capite Lo A- i, 95ωIo,o ). 7iὶ C : Liber mou Aing loquitur de inneribus quae regulus imperatori, Mencius de donis quae sapienti regulus, offerre solet. 7, Sic interpres E. 73ὶ C r Mencius libri mou Aing sensum sic explanat. I : Hinc patet m non invisisse Tinoou iseu quia munera sua rite et iuxta urbanitatis leges mihi non obtulit, non vero quia ministri partes agebat.

42쪽

cvii LIBRI II, CAP. VI. ID

f. XVII. Ouo Iiu laeu gavisus est. Quodam interrogante, ouo liu etseu ait: Κi iseu non poterate 3 transire in regnium Τseou, vilieou ueu poterat transire in urbem Phing lo. g. XVIII. Cliun itu Louen ait : to priore loco

Ponere nominis famam, et rerum gestarum merita, causa hominum est; to posteriore loco Ponere nο- minis famam et rerum gestarum merita , sui ipsius causa est. Tu , Μagister , suisti in trium prima riorum praesectorum medio ; et quando nominis fama Terumque gestarum merita nondum innotuerant 7 5 supra et infra 76 , abiisti. Vir humanus an vere Sicut

illud agit 3 Meng tseu ait : Qui degens in inferiori conditione, noluit, ων sapiens , servire 77 degeneri principi , est Pe i. Qui quinquies adivit Than g, qui quinquies adivit Κie , est Ι in. Qui non

oderat pravum principem, qui non Tecusabat eXI-guum magistratum, ese Lieou hia hora. Horum trium Virorum, Ilaet dissimilis esset agendi ratio , eorum

75ὶ Sic interpres Tartaricus. Ela est proprie addere , o fero in. Ehalio litteram explicat attιngam t,o9a . 76ὶ I r Littera ctang, supra, principem; littera his, infra, Populum indicat. C r Supra, principem rectum sacere, infra, populum sublevare non potuisti, quod tamen penes te, tam sublimi dignitate indutum, om

nino erat.

77ὶ J: Principem pravum, humanitatisque expertem intelligit. Vide indicem nominum ProPriorum.

43쪽

Scopus unicus erat. Unicus ille scopus quid erat Zdicitur humanitas. Sapiens 78 etiam humanus sit, et nihil amplius. Quid necesse est eum similem 78 ')

re, cum Koung i iseu totam administrationem exerceret, ac Tseu lieou et Tseu sse suissent praesecti 79 , reginum Lou multo magis 8o imminutum est. Si res ita Sit, an sapientes non asserunt: utilitatem 8i TegnoqM. t. ait : evm Iu regni regulus I non usus

Μο λοung usus esset illo, regulorum dux evasit. Cum non usus esSet sapientibus, tunc periit ; to imminui

85 quomodo potuisset obtinere psi. XX. Chun iv kouen ait: eum olim Wang

s 8J J t Μeneius se ipsum innuit. 78 Quid necesse est eum similem esse aliis sapientiae magistris qui

humanitatis studium suo quisque modo diffundere nituntur t 79J J ἔ Varia administrationis munera distribuebant et curabant. 8oὶ J : Magnam territorii partem , vicinorum hostium incursibus, amisit. 8 i) J r Chun tu Aouem Mencium perstringit, qui licet e regno nondum. discessisset, nondum tamen magni aliquid molitus erat. 8aὶ H : Id est, regnum suum amisit. 8δ C : Si regulus regni rati solio non pulsus est, sed tantum nonnihil territorii, hostilibus incursibus, amisit, id trium sapientium praesenti auxilio et consiliis unice tribuendum. Hinc patet qua de causa Praedictus Princeps omne regnum amiserit. Fieri enim non poterat ut ille, rejectis sapientium consiliis, alicuius tantum terrarum Suarum Pariis, quum admodum regnum Gu, i turam saceret ac proinde exitium sugeret. Quid igitur effutis sapientes regno esse prorsus inutiles t

44쪽

LIBRI II, CAP. VI. , I 63

occidentalem partem incolentes facti sunt perii idemissa voce canere. Cum Μian Κiu 85 degeret iuregiones Κao tang 86 , regui Tlisi dextrae partis incolae) periti lacti sun alta voce canere. Virorum Ηoa iche ou et Κi liang 87 uxores eum peritae essent cantu lugubri dessere suos maritos , immutaverunt regni hominum mores. Si quis habet 88 intus,

necessario illud prodit exterius. Virum agentem hanc rem 89) et non habentem hoc meritum, ego Κouen 89' nondum vidi. Ideo non sunt ulti sapientes. Si quieSSent, ego Κouen profecto cognoscerem illos.

orientem sita.

85ὶ G r man Aiu, vir e regno risi i5,a39 86ὶ H, I : Regio in dextra parte regni risi sita. 87J C. E : Hi duo viri erant regni risi reguli TMovans t8,956) ministri ; inter pugnandum a filis φ,959) caesi sunt.

88ὶ Α: Si quis virtutem intus absconditam pomideat, mox illam actis suis exerit et patefacit. C : I. e. Qui hujusmodi virtutem intus possesserit, nee tamen famaae gestarum rerum honore claruerit. 89- Π : Nouen Menelum oblique perstringit qui, licet in regno risi degeret, nullo adhuc merito insignem se praebuerat. Unde colligere videtur eum Cὶ sapientis nomine esse indignum. so) G r Liber Me At si, ia5-7, 48ὶ ait et Consucius in regno Gu summi iustitiae praesidis, ac simul primi ministri munus gerebat. Quo audito,

45쪽

princeps non utebatur si eo. Mox 92 sacrificium 93) obtulit. Cum litatae carnes non fuissent missae 93' , non exuto 94 solemni pileo, abiit.

Qui non noverant, eum putaverunt sic agere causa

95 carnis; illi qui noverant, eum putaverunt sic agere eausa inurbanitatis 96 . Quoad Consucium,

tunc volebat propter levem 97 culpam abire , non volebat censeri sine causa discedere. Id quod sapiens

agit, vulgi 98 homines prosecto non intelligunt. g. XXII. Meng tseu ait et quinque 99 regulorum

vicini regni risi regulus metu perculans est. Tunc regni risi vir, Chao tehing mao regni Lou regulo plures puellas pulchri tudine eximias, dono misit. Minister Et man a,O7a-4, ado) cum principe ivit ut illas videret, ac statim IE) Ting Mung s, 219-6ιαὶ, puellarum amore captus, remissa omni regiminis Cura, sapiantis Consucii monitis obsurduit. Quod aegre serens discipulus Geu lau I,o59-io,69i ait rMagister hinc nos discedere decet, etc. si C r Consucius decreverat quidem abire, timebat vero ne turpem principis Ting Am g liuidinem patefaceret. Exspectavit igitur opportunam occasionem, qua nec gravi de causa , nec tamen sine ratione abire videretur ἔ quaequidem se brevi obtulit.

95 C r Principem Consucio primarium praesectum agenti, litatas carnisterculum , de more, Osthrro, decebat. 94ὶ I : i. e. celeriter abiit. 95J J : Quia litatam carnem non obtulerat. μ) E : Quia debitae urbanitatis ossicium a regulo desuerat. 9 Sic Tartaricus interpres et plures alii. H , I, I et interpretantur ine Aou , Occultam causam. Sic etiam Noel. 98 J r Mencius tacite innuit sophistam Muen.

46쪽

archontes, in tres si imperatores sontes sio I mines fuere. Hodierni reguli in quinque regulorum archontes, Sontes homines sunt. Hodierni primarii praesecti, in hodiernos regulos, Sontra homines sunt.

f. XXIII. Τὸ imperatorem roa) ire ad regulos

dicebatur SuN cir Eou; to regulos in aula invisere imperatorem dicebatur TcΗU TCHI. Vere iuvisebat arantes, et supplementum dabat iis qui non io 3ὶ satis habebant; autumno invisebat metentes et subsidium dabat iis qui io ) sussicienter non habebant. g. XXIV. Sι, eum ingrederetur io5 eorum ditionis fines, terra io6J dumis extricata esset, si

agri bene culti, si alerent senes ac honorarent Sapieutes, si viri ingenio praestantes praeficerentur publicis muneribus; tunc remunerabatur eos: Temu

nerabatur Io terra.

peccarunt.

ioαὶ Vide lib. I, e. II, S. XVIII. iob) J : Qui trugum penuria, ad unam anni tempestatem, laborabant. io J J : Qui frugibus carebant quibus per unum annum alerentur. io5ὶ δ r Regulorum regnum intelligit. i J I r Terra vomere optime exculta, atque in nitidos eampost disposita. io J J et Eorum ditionem , novas addens terras, adaugebat.

47쪽

Si, eum ingrederetur eorum sines, terra inculta et dumis aspera esset; si negligerent Senes et amitterenti. e. desererent alii expellerent) sapientes; si Io83 tributorum exactores praeficerentur publicis muneribus , tunc castigabat illos. g. XXV. Si semel regulus imperatorem non invi

gnitatem. Si bis non inviserat imperatorem, tunc imminuebat Ilo ejus terras. Sι ter non inviserat imperatorem, tunc I D) sex turmae mutabant illum.

Itaque imperator IIa plectit et non II 3) armis petit; reguli sit 4 armis petunt et non plectunt. Quinque archontes , II 5) collectis in unum regulis , armis petivere callos regulos. Ideo dicebam :

iμὶ G r Pheou Aho significat relligere tributum. - Alii interpretes has litteras, proprio sensu , quemadmodum et nos, accipiunt; alii explicantet viri rapaces ac lucro inhiantes.

ios H, I : Ejus dignitas uno gradu minuebatur. v. g. ex Eoung ί6ia fiebat mou a17 etc. iii o) H : Si haberet eius ditio centum si, imperator trigenta detrahebat. iii J r Sex imperatoris turmae illi regnum adimebant, eiusque dignitatem in alium regulum transferebaut. tia) C et Imperator regulorum ducem Iubet alios regulos coIIigere ac illis praeesse , ut rebellem regulum suo nomine puniant. ii δὶ Η, J r Imperator per se Ipsum , rebellem non aggreditur ;timet enim Cl ne id sublimem qua induitur dignitatem parum deceat. ii 4J J : An si , imperatoris iussu tantum arma capessunt ἔ non audent vero privata auctoritate rebellem compescere , ne forsan imperatoris jura sibi arrogare videantur. Quod quidem quinque praedicii regulorum archontes minime secuti sunt.

48쪽

LIBRI II , CAP. vl.

Carunt.

g. XXVI. Inter quinque Archontes, Houan koungsuit 116) praeclarus. regulis, alligavit victimam, imposuit 118)librum, et non linivit labra I I9 sanguine. Primo praecipiens ait : Occide illos non pios; noli rao) mutare institutum haeredem; noli concubinam sacere uxorem.

- Secundo praecipiens ait : Honoribus assice leto' sapientes ; ale retoq) Viros ingenio praeditos ;sic 12ο. in clara luce collocabis viros habentes

virtutem.

- Tertio praecipiens ait : Reverere senes; di-

a15 H r Enimvero rebelles armis petendi potestatem, quae sola imperatori competit, immerito usurparunt. 116ὶ Mencius amplam huius reguli potentiam intelligit. ii J J r Ad foedus inter se sanciendum convocatis. Π r man Aoung , ut regulorum potentissimum decebat, solemni huicCe eaeremoniae praefuit. 118 Η : In victimae tergum imposuit librum statuta continentem ad quae servanda re ii iurejurando se alligaturi erant. 119ὶ Η : Necesse non duxit, victima, Pristino more, ma lata, accepto ejus cruore foederatorum ora oblinire. itio) J, Z r Begulus nothum silium e concubina natum substituere nota debet in locum legitimi filii, iam a se, in regni haereditatem, solemniter designati. idio a) J r Eos publicis muneribus praefice. imb) I r Milicet annuis stipendiis. 1 Ioe) sic Α, E. Tartaricus interpres imperativi formam adhibete Splendore Oma viros virtute prordit ; sed in hac Versione particula ι sis, hoe modo , omittitur.

- In regione Κouei khieou convocatis

49쪽

I 68lige parvulos; ne obliviscaris crat) hospites et vi

tore S.

- Quarto praecipiens ait : Litterati ne habeant ia 3) haereditaria ossicia; publicorum 'osciorum res ne Ia 4) Simul gerantur; οι eligas litteratos II 5) , necessario obtine ia 6); noli privata auctoritate interficere 127 primarios praesectos. - Quinto praecipiens ait : Noli, sinuo se sacere

ia8) aggeres; ne 329 impedias frugum venditionem; noli principatum conferre si δο) alioui et

non monere. isti H r Externorum regnorum primarii praesecti dicuntur ιν in io, 6se, plebei homines vero liu 5,857 J. Aliter a r Littera pin eos indicat

litteratos qui extra suum regnum , munus adepturi, iter faciunt. Ne obliviscaris i. e. neglectui ne habeas. ias) I : Intelligit litteratos qui jam munere functi sunt. 125J J : Annua tantum stipendia accipiant; timendum enim est ne filii a patre degeneres sint, ac proinde paterno muneri continuando

impares.

1 et J J : Gallico : Quo la narine personno ne eum ule pas deum places d tastas. II : sic onim fieri potest ut, dum alii uiuueri vacat, aliud nugligat. lab) Ut nempe aliquod ipsis munus obeundum Committas. 1a6ὶ Η : Obtine, inveni virum ingenii dotibus vero praeditum. H :

Obtine sapientum. 127 1 J : Si aliquod crimen admiserint primarii Praefecti , imperatorem Commone, et usque tantum Permissu aut iussu , reum ultimo Supplicium assce. 128ὶ l. e. , iuxta agi Orum sinus et anfractus. Litteras ivou k iis sangaliter interpretatur Ε : Noli ex proprio motu et arbitrio tuo exstruere aggeres , ne sorte H, IJ dum , pluviarum aut siceitalis tempore, aquas coerces et colligis, vicinis regulis multa damna asseras. ia9ὶ E: Noli, ingravescento rei Dumentariae inopia, vicinos rogulos annonae commeatibus excludere.

50쪽

cxi) LIBRI II , CAP. VI. I 69 Ait : omnes mecum laedere juncti homines ,

bonum.

Hodierni reguli, omnes transgrediuntur has quinque leges. Ideo dicebam : Hodierni reguli in qua

tuor Archontes peccant.

g. XXVII. Adaugere principis i 33 vitia : haec culpa levis est; obviam si 34 ire principis vitiis:

haec culpa gravis est. Hodierni primarii pr'secti , omnes obviam eunt principis vitiis ; ideo dicebam :hodierni primarii praesecti tu hodiernos regulos pec-

Cant.

exercitus ducem. Meng tseu ait: to, non I37) edocto

si So) Π : Regni vel urbis principatum , primario Praefecto, Clam imperatore vel absque ejus permissu , Conserre. . iai Ct yan , particula auxiliaris.li Saa Tartaricus interpres : Omnes boni estote. J r Concordes cum vicinis regulis vivite. Aliter II: Nolite contra foedus, contra quinque Icges hoc LEdero pactus, lacere. i55ὶ J r Meng tseu de assentatoribus et adulatoribus loquitur. Α r Principem , si peccet, non solum non reprehendere, sed etiam ei indulgere, morem gerere , adblandiri , hoc est principem ad majora vitia impellere. Sed cum reipsa delictum Principis sit, ideo ministri levior culpa est. i Si) I, Ar Principem cujusvis culpae adhuc immunem , exemplis aut consilio suo ad vitia inducere. ii 55 Id est: regni Lou regulus. 156 C r Videlicet ut, regnum risi aggressus, regionem Nan yang in suam potestatem redigeret. Ea quidem erat regni Gia principis intentio, sed illum prius Chin iseu ad id consilium capessendum impulerat. i5 ) A : Primum decet populum ritus et aequitatem edocere. Si enim