장음표시 사용
151쪽
86 LIA ERTA S. C. . ΙΙ3. dubitet, id quod facturus in
alterum sit, jure facturus sit naturali , necne, putet se esse in illius alterius loco. Ibi statim perturbationes illae, quae instigabant ad faciendum , tanquam transiatae in alteram' trutinae lancem, a faciendo dehorta-huntur. Atque haec regula non modo facilis, sed etiam dudum celebrata his verbis est, suod tibi feri non vis, alteri ne feceris. rQεν -- XXVII. Quoniam autem sura obii plerique homines, prae iniquo
fονο im praesent1S commodi appetitu ,rernotan' praedictas leges quantumvis agnatas observare miname apta
sunt; si sorte aliqui, caeteris modestiores, illam aequitatem eΟmmoditatemque , quam ratio dictat , exercerent, caeteris non idem facientibus, nihil miniis quam rationem sectarentur. Neque enim pacem, sed certum& maturius exitium sibi com
152쪽
Pararent, cederentque obser Vantes non observantibus in Praedam. Non est igitur existimandum, natura, hoc est, ratione obligari homines ad exercitium e earum omnium , in eo statu hominum, in quo non
exercentur ab aliis. Interea tamen obligamur ad animum eas Observandi, quandocumque ad sinem ad quem ordinantur, earum observatio Conducere Videbitur. Ideoque concludendum est, legem naturae semper& ubique obligare in Foro interno, siVe conmentia, non semper in foro externo: sed tum solummodo, cum secure id fieri possit. e Exercitium earum omnium, Annotἰ&c. J Imo inter has Leges aliqua sunt , quorum in satu naturaIi
omisso, modo id Paeis, vel sui
conservandi causa fat.) Legis naturalis adimpletio potius vid
153쪽
Annoti tur, quam violatio. Nam qui omnia facit contra omnia facientes , eripitque rapientibus, aequumfacit. Contra autem, idfacere quod
in pace modus es O modest hominis , in bello ignavia es, Osui
proditio. Sunt autem leges aliquae naturales , quarum ne in bello quidem exercitium desinit. Nam quid ebrietas , quidve crudelitas
bonum non respicit 'di ad pacem vel conservationem cujusquam hominis conferre possit, non inte Ilo. Breviter , in statu naturae, t Iulum O Injustum non ex actionibus, sed ex eon filio ct conscientia agentium olimandum es.suod necessario, quodsudio pineis , quod sui conservandi causa' fit, recte fit. Alioquin omne damnum homini illatum, Legis naIuralis violatio atque in Deum i juria est.
νε, Λ- XXVIII. Quae vero leges
154쪽
cap. III. LIBERTA s. 8'conscientiam obligant, violari rin timpossunt facto, non solum iis contrario, sed & consentaneo: Iz's:
siquidem qui facit, contrarium ro M sPutet. Quamquam enim actio Σφη ipsa secundum leges sit, conscientia tamen contra est. XXIX. Leges natura immu- Legeaeabiles ct aeternae sunt; quod ve- rLtant, nunquam licitum eile PO mina
test: quod jubent, nunquam il-ι Iicitum. Numquam em msuperbia, ingratitudo, pactorum vi latio , c sive injuria 9 inhumanitas , contumelia licitae , nec contrariae his virtutes illicitae erunt, quatenus pro animi dispositionibus intelliguntur, hoc est, quatenus in foro eonseientia spectantur, ubi solum obligant,& sunt leges. Actiones tamen ita diversi sicari possunt circumstantiis, & lege civili, ut quae Uno tempore aequae, alio iniquae 9 α quae uno tempore eum
155쪽
Tatione, alio contra rationem sint. Ratio tamen eadem neque
finem mutat, quae est pax & de fensio, neque media ; nempe animi virtutes eas, quas QPra declaravimus, quaeque nulla vel consuetudine vel lege civili abrogari possunt. αἱ le., XXX. Patet ex hactenus natura dictis, quam faciles observatuimpio,. . sint natum leges , quippe quae conatum solum sed verum de constantem requirunt, quem qui praestiterit, eum recte ponsumus JUsTUΜ appellare. Nam qui toto conatu aci id tendit, ut Omnes actiones suae sint secundum praecepta natura, clare o G tendit, animum se habere leges eas omnes adimplendi, quod
a natura rationali. Qui Vero tori
tum id praestitit, ad quod obligatus erat, justus est. i. . ' XXXI. Legem naturalem
156쪽
Cisp. III. LIBERTAS. 9 Ieamdem esse cum lege morali, eadem consentiunt omnes scriptores.
Id quare sit verum , VideamuS. Sciendum igitur est, bonum dc malum nomina esse rebus imposita ad significandum appetitum, vel aversionem eorum a quibus sic nominantur. Appetitus autem hominum pro diversis eorum temperamentis, consuetudinibus, opinionibusque, diversi sunt; ut videre est in iis rebus quas sensu percipimus, puta gustu, tactu, olfactu : sed multo magis in iis rebus quae pertinent ad actiones Vitae communes, ubi quod hic laudat, id est, appellat bonum, alter vitinperat ut malum; immo saepisii me idem homo diversis temporibus idem & laudat & culpat. Haec dum faciunt, necesse est oriri discordiam & pugnas. Sunt igitur tamdiu in statu bel- li, quam bonum & malum prae appe-
157쪽
appetituum praesentium diversitate, diversis mensuris metiuntur. Hunc statum facile omnes , dum in eo sunt, agnos.cunt esse malum i & per consequens, pacem esse bonam. Qui igitur de bono praesenti convenire non poterant, conVeniunt
rationis est, nam praesentia sensibus , futura non nisi Ratione percipiuntur. Praecipiente ratione pacem esse bonam , s quitur eadem ratione, omnia media ad pacem necessaria bona esse, ideoque modestam, quitatem, fidem, humanitatem, misericordiam , c quas demonstravimus ad pacem esse necessarias 9 bonos esse mores, sive habitus, hoc est, virtutes. Loergo eo ipso, quod praecipit media ad pacem, praecipit honos mores , sive virtutes. Vocatur ergo moralis.
158쪽
XXXII. Quia vero homines Unde exuere non possimi appetitum illum irrationalem , quo bona a praesentia quibus , arcta con- ων -' quentia , multa adhaerent improvisa mala prae futuriS eadem appetunt , factum est, ut quan
quam consentiant omnes in lau' Philoso de dictarum virtutum , tamen pbis circa dissentiant adhuc de earum na- πιπμt tura, in quo nempe unaquaeque earum consistat. Quoties
enim cuiquam displicet aliena bona actio , ei actioni imponitur nomen alicujus vitii vicini; similiter nequitiae quae placent,
ad virtutem aliquam referuntur. Unde evenit, eandem actionem ab his laudari & virtutem appellari, ab illis culpari &vitio verti. Neque huic rei re medii quicquam a Philosophis
hactenus inventum est. Cum enim non observarent, bonit
tem actionum in eo sitam esse, quod
159쪽
quod in ordine ad pacem ; malitiam in eo , quod in ordine ad discordiam euent: moralem Philosophiam condiderunt, a morasti lege alienam , & s1bi non
Constantem. Voluerunt enim , naturam virtutum in mediocritate quadam inter duo extrema
sitam esse, vitia vero in ipsis extremitatibus: quod est aperte falsum, nam audere , laudatur , & nomine fortitudinis pro virtute habetur, quamquam eX- tremum sit, si causa approba-' tur. Quantitas item rei quae dono datur, sive magna, sive parva, sive media sit, non facit Iiberalitatem,sed donandi causa.
Neque injustita est, si cui de meo plus dedero quam debutum est. Sunt igitur leges naturales summa Philosophiae moralis e cujus praecepta hoc loco ea tantum tradidi , quae pertinent ad conservationem nostram a
160쪽
tram , contra pericula quae a discordia oriuntur. Sunt autem alia praecepta naturae rationa lis, ex quibus aliae nascuntur virtutes . nam & Temperantia Praeceptum rationis est , quia intemperantia tendit ad mor-
hos & interitum. Item fortitudo , hoc est, facultas valde resistendi in periculis praesentibus, quaeque dissicilius declinantur quam superantur; quia medium est ad conservationem
XXXIII. Natura autem quas Lex na vocamus D s, cum nihil aliud in lit11nt, quam conclusiones quae' μονοdam ratione intellectae,de agen- DPendo dis & omitte dis ; lex autem, '. . fproprie atque accurate loquen- traditurdo, sit oratio ejus qui aliquid in Scr rheri vel non neri allis jure am- e=o. perat: non sunt illae proprie loquendo leges, quatenuS a natura procedunt. Quatenus t