장음표시 사용
441쪽
tenus voluntati praecipit, tamen quod ad actiones attinet , civilis est ; exempli' gratia, haec, Non concupisces, quae pertinet
tantum ad animum , lex naturalis tantum est; haec vero, Non invades , & naturalis, & civi- .lis est. Cum enim regulas praescribere universales, quibus Omnes futurae lites quae forte infinitae sunt, dijudicari possint, impossibile sit, intelligitur , in omni casu legibus scriptis praetermissis sequendam esse Iegem aequitatis naturalis, quae jubet aequalia aequalibus distribuereratque hoc, vi legis civilis , quae poenas etiam de iis exigit qui
scientes & volentes, leges naturales facto transgrediuntur.
Lis na- XV. His intellectis, appa- s. rei p uni, leges naturales , D ea δενι- quanquam in libris Ρhilosopho rum descriptae fuerint, non esitInsaim se ob eam rem vocandas leges scrip
442쪽
scriptas; neque scripta jurispru- rD-ρνm dentum, esse leges , ob defec-ήςmum,
etiam Responsa pruden um , id dinem ef.est , judicum, nisi quatenus con ν jrtadsensu summae potestatis in Con- per eo suetudinem abierint;tunc autem e stiminter leges scriptas habenda esses ii, non propter consuetudinem ipsam, quaeivi sua legem non constituit sed propter voluntatem summi imperantis; quae ex eo arguitur , quod sententiam, sive aequam sive iniquam, in consuetudinem ire perpessus
- XVI. Pre tam significatio . V
ne lata111ma comprehendat Om iu ea ne Dctum, dictum , & vultum strum, Contra rectam rationem. Unui quisque enim media ad finem quem sibimet ipsi proponiit, ra- tiocinando quaerit ; si efm ree- te ratioci tur, hoc Est, incipiens a principiis evidentissimis
443쪽
texat discursum ex consequentibus continuo necessariis) progredietur itinere directissimo , aliter deviabit ; id est, faciet,
dicet, vel conabitur aliquid contra finem proprium : quod cum fecerit , dicetur ratiocinandoquidem errasse, actione vero &voluntate pecc se; nam pecca sum ita sequitur erratum , sicut voluntas intellectum. Atque haec est vocis acceptio generalissi
ma, qua continetur omne fac tum imprudens , sive contra le- .' gem, ut, alienam domum eve tere ; sive non contra legem , ut propriam , super arenam Be- . dificare.
Tereat XVII. Ubi vero de testibus
1ermo est, Ibi peccatι nomen arctius est, significatque non omne factum contra rectam rationem, sed illud tantum quod culpatur, atque ob eam cau-tan malum culpae appellatur.' 3 . . Nec
444쪽
C .XIV. IΜPRRIUAE. 37TNec tamen si quid culpetur,
pereatum statim, aut eulpa dicenda est, sed si cum ratione culpetur. Quaerendum igitur est, quid sit cum ratione eu*re , & quid contra rationem. Ea est natura hominis,ut unusquis
que id quod ipse sibi leuit fie
ri , bonum, quod sugit, malum vocet: itaque diversitate affectuum contingit, ut quod alter honum, alter malum ; dc idem homo quod nunc bonum, mo malam , dc eandem rem , in seipso bonam, in alio malam esse dicat. Bonum enim dc malum delectatione dc molestia nostra, vel ea quae nunc est , vel quae exspectatur omnes aestimamus.
Quoniam jam prospere facta inimicorum quia honorem ,
certamen honorum moloia omnibus, adeoque mala δέ vide
445쪽
tur, & sunt; soleantque homines , malos putare, hoc est , eulpam attribuere iis , unde sibi malum advenit, fieri non dotest, ut quae facta culpanda , quae non culpanda sint, eo
sensu singulorum quibus non eadem placent & displicent , definiatur .Pollunt quidem comvenire in generalia quaedam, . Veluti junum , adulterium, de' similia , esse pereata; tanquam
quibus nomina imponunt, quae in malam partem accipi solent. Sed non quaerimus an surtum
sit peccatum 3 quaerimus quid furtum dicendum sit, & sic de caeteris similibus. Siquidem igitur quid ratione eulpandum sit,
in tanta diversitate censentium, non sit mensurandum per Tationem unius, magis quam alterius, propter aequalitatem n turae humanae; neque ratio
446쪽
ulla exsistat praeter rationes gulorum,dc rationem civitatis a
sequitur quid sit ratione eu*an dum, definiendum eue a civitate ; ut eulpa, hoc est , PE CATUΜ sit, quod quis secerit, omiserit, dixerit, vel voluerit contra rationem eivitatis , id est
contra leges. . ra tXVIII. Facere autem ali quis potest contra leges per infirmitatem humanam , etiamsi eas implere cupiat, tamen ejus factum, ut contra leges recte culpatur & pereatum dicitur. Sunt autem qui leges negligunt, quotiesque lucri impunitatisque spes apparet . nulla pactorum & datae fidei conia
scientia retinentur, quin eas violent. Horum non modo facta P secl etiam ingenia adversa legibus sunt. Qui per infirmitatem tantum peccant, etiam
quando peccant, viri boni sunt;
vsseren tia inter pereatum infirmis
447쪽
hi vero etiam quando non pec cant, mali sunt. Quamquam autem utrumque, & actio &animus, legibus repugnet, differentibus tamen appellationibus , repugnantiae illae distinguuntur. Nam actionis irregularitas ιυsκημα , injusa factum ;animi, ἀδικias & κακJα , injust ria & malitia r Illa perturbatae mentis infνmitas ; haec animi sedati pravitas. χη - XIX. Si quidem autem pee-ν φ φ. catum non sit, quod non sit
conιinea. Contra aliquam legem , neque
lex ulla sit, quae non sit ma datum ejus summum habet imperium ; neque quisquam summum imperium habeat , quod non sit ei nostro consensu delatum : quo modo peccam re dicetur is qui vel non exsistere Deum,.vel non guberna- Te mundum assirmaverit , vel aliam contumeliam in ipsum e-
448쪽
vomuerit Z Dicet enim, se volantatem suam Dei moluntati
nunquam subjecisse , ut quem nee se quidem opinatus fuerit. ει
quamquam opinio sua erronea esset , ideoque etiam Peccatum ;numerandam tamen esse inter pe cata imprudentiae, sive ignoran-ris , quae puniri jure non possunt.
Oratio haec eo usque admittenda esse videtu , ut hujusmodi Peccatum, quamquam sit maximum damnosissimumque, roferti tamen debeat ad Pec- Annoticata imprudentiae ; sed ut per P. 38 imprudentiam aut ignorantiam excusandum sit, absurdum est. Punitur enim Atheus sive a Deo immediate, sive a Regibbus sub Deo constitutis ; non ut subditus punitur a Rege , Propterea quod leges non observaverit ; sed ut hostis ab hoste , quod leges noluerit acci
pere s hoc est, jure belli, ut Gigans
449쪽
ad p.38138a IMPERIUΜ. CV.XIV. Gigantes Hostes e nim inter se sunt , quicunque neque communi imperanti, neque alter alteri subjiciuntur. .
Referri tamen debeat ad peccata imprudentiae 4 suo
Atheimum non ad injusitiam ised ad imprudentiam retulerim ta pluribus reprehensum es et imo
a nonnullis in eam partem ac ceptum, tanquam Atheis non satis acrem adversarium me of tenderim. Objiciunt praeterea s. quod cum Deum esse ratione na
turali seiri posse dixerim alicubi,
confiteri deberem , peceare eos ssaltem contra legem naturae, itaque non imprudentiae tantum, sed etiam injustitiae reos esse. Ego veVνο ita Atheis inimicui sum , Η legem aliquam juxin quam condemnare eos injustitae possem, O diligenti e quaesiverim ct v hementer cupiverim ; sed cum
450쪽
C .XIV. IΜPERIUM. 383 nullam invenerim, quaesivi proxime, quo nomine , tantopere Deo
exos , homines ab ipso appellarentur. Deus autem de Atheo eloquitur, Dixit insipiens in corde suo : non est Deus. Itaque
peccatum eorum in eo genere eo
locavi , in quod genus ab ipso Deo relatum fuerat. Deinde Atheos hoses Dei esse osendo ; Νomen' autem hostis , quam injusi , aliquando atrocius esse puto. Postremo juste ct a Deo, ct a fummis imperantibus eo nomine pumniri poisse confirmo , itaque pec catum hoe nullo modo excuse neque tenuo. Guod autem Deum esse rationa naturali sciri missa dixerim , ita aeeipiendum es , non tanquam omnes id scire posse putaverim I nisi quoniam ratione naturali quam proportionem habeat Sphaera ad Cylindrum, invenit Archimedes , ex eo sequi putant , quemlibet ex vulgo idem