장음표시 사용
311쪽
Praeterea uidetur a se ipso dissentire,cum dicat,demonstrationem esse ultimum subiectum, & omnium praestantissimum, tamen non esse subiectum attributionis. Nam id,ad quod omnia reseruntur, ut supra demonstrauimus, est ultimum subiectum, Sc finis, siquidem est id cuius gratia reliqua omnia fiunt. Quare cum dicat, demonstrationem esse ultimum subiectum,neget autem esse id cui omnia attri buuntur, negat esse ultimum subiectum, contra quam as ruit. ita secum plane pugnat. πVMI. Praeterea syllogismus simpliciter ut ipse ait est subiectum,demos autem est eius pars: ergo syllogismus non potest considerari propter demonstrationem, sed demonstratio consideratur propter syllogismum. subiectum enim non consideratur propter partes, scd partes propter ipsum subiectum : aliter enim subicctum non esset.
N hac sectione multa scribit Iacomellus, qus a ueritateri horrere, facile intelligi licet. In his negat quod nulla tameratione coprobat, sed grauiter me duntaxat reprehendit Logicae postremum finem esse,quem ego posuerim, m dum cognoscendi,sed uerum a Llsio distinguere,intestigedo ut ipse ait finem ultimum, non eum finem qui ad altu refertur,qui esset co stituere syllogismu simpliciter sumptum. Quae quidem nisi mea metillis opinio praeterquam quod falsa sunt,prsterea uidentur cum his pugnare,qus ipse alibi scripsit. Negat enim, syllogismum simpliciter esse ultimu Logicae finem,quem tamen superius posuit esse illius subiectu . Quod ex eo satis perspicuu esse arbitror, quod dicere aliquid esse subiectu alicuius facultatis,nihil aliud est, niti fateri esse id quod in primis propositum est in illa facultate, cuius cp gratia tractantur milia quae in illa ipsa lacultate sunt: aliter enim non esset id quod priamo propositum esset. Idem etiam ex eo patet,quod omnis scientia nuhil aliud facit, nisi probat proprietates de subiecto per definitionem ipsius subiecti.atque eius proprietatum,ut ex dignitatibus. Aristoteles enim I. Poster. lib. D Omnis,inquit, demonstratis cientia circa tria eri .sunt enim ea γα quie ponit esse. haec autemsunt,genus, cuius perse assectuum eri con si templatrix: et ea quae comunes dignitates dicuntur,ex quibus primis
, demonstratur: π tertium abfectis, quos quid P significat, sivmit.
Cum igitur in scientiis haec tria omnino sint, ex li is aute duo pro pter subiectum,proprietates scilicet, quae probatur de ipso subitato,& dignitates, ex quibus probantur ipsae proprietates: constat, Omonia esse in scieriti js propter subiectum. Dicere ergo, aliquid esse subiectu alicuius facultatis, perinde est ac si dicas, esse id quod primu min illa facultate propositum sit,& ad quod reserantur omnia quae in illa facultate sunt. At quod primum in aliqua facultate propositum est,ia ad quod omnia reseruntur, finis est, cuius causa reliqua fiunt, ut c5stat ex primo Ethic. libro, pite primo. Ergo dicere,aliquid es se subiectum,id est,ac si dicas, finem esse, ius gratia caetera fiunt in
312쪽
In illa saeuitate, itam finem ultimum. Sed cum id lacomellus neoaue Vt X Drit, a seipso apertis limedisssentit.
Videtur item a veritate recedere,& secum plane dissidere, qui eum M. posuerit, gicam solum resem in ea problemata, quae non sunt uti lia neque adesi gendum,aut fugiendum taritum,ncque ad sciendum tantum, sed sunt adminiculantia: hic ait, ipsam Logicam utilem esse ad sciendum tantum. Probatur enim contrarium, & ex his quae ipse in serius cap. I. secundi tra status concedit, ubi ait, haec problemata esse distincta:& ex illis Aristotelis uerbis I.Top. lib. Problema autem dialecticum eri peculatio contendens vel ade lectionem, vel a Uant,vel ad veritatem Er cognitionem, aut ut ad- ceminiculans ad aliquid aliud huiusmodi, de quo vel neutro modo opina ecmur,ave contrariae plurimi sapientsim, aut sapientes plurimis,avtv eripidem eisdem. Quaedam enim problematum utile erisiciresolum se ad eligendum , uel laetendum: M virum voluptassis eligenda, vel non. Quaedam autem adsiciendum tantum:ut virum mundus si aeternus,an ecnon. Quardam vero ipsa quidem perbe ad neutrum horum , adminic Iantia autem sunt ad aliqua talia. Plurima autem ipse per se quidem non volumus coEnoscere , sed aliorum utia, ut propter haec aliquid cealiud cognoscamus. cc Quod si ut ipse concedit Logica connumeratur inter ea probi mala, quae sunt adminiculantia, non est, cum ex eius sententia,uto stendimus, tum etiam ex uerbis Aristotelis,utilis ad sciendum tam tum: ita non potest discernere uerum a salsis. hoc enim fieri non potest ut pateo sine cognitione ueri & Llsi, ita autem utilis esset ad XX. suaiciendum. igitur eius finis non potest esse, discernere uerum a falso: is φρο superuacaneus enim esset,ut demonstrabitur. At ipse contrarium di ι'
xit: a se ipse igitur dissentit.
Prarier atinis contemplativae est, distinguere uerum a salso ergo hic ipse finis non est Logicae. Comprobatur id quod antecedit, his quae scribit Aristoteles V l. Ethic. lib. cap. I II. Contemplativae, inquit, mentis, quae nec in agendo, nec insciendo, ς Cr laus er vituperatio in uero er Alpo consistit. Ostenditur autem ex eo consequentia,quod Logica non est miυ templativa, propterea quia docet operari, ut patet ex loco proxime citato,ia ex U L Primae philosophiae lib. ubi ita scribit Aristoteles, Quapropter philosophi tres erant contemplatrices , MLathe matica, turalis, Theologia. Quod si Logica nulla est ex his,non est cotemplativa. Confirma tur id autem illis Aristotelis uerbis II. Prima philosophia lib. Recte autem se habet er illud,scientiam inquam philosephiae ap- eetellari contemplationem.nammis quidem cotemplatiuae uertias eri,
313쪽
Si ergo ueritasAnis est contemplisu non est Logicae. Deinde. iit Logica sit contemplativa, quod tamen est tilium, uti probatum est,&natione,& Aristotelis uerbis,docet enim coficere syllogismos
S demonstrationes,ut patet ex I. Prior. lib.&ex i l.Poster. tamen illud consequitur,ut veritas non sit proprius eius finis, siquidem finis est omnis Philosophiae conleplativae.Nos autem loquimur de proprio fine. Quoquo modo igitur dicat Iacomellus, plane tenetur. Praeterea,aut discernere uerum a tilio est finis Logicae, quem ipa possit assequi,aut contra. Si finis est,quem ipse non possit assequi,s peruacanea est, quippe quae finem habet,quem nunqua assequitur. inanis est enim profecto potentia illa, quae finem suum assequi nunquam potest. Quod etiam patet ex eo quod scribit Aristoteles initio I. Ethic lib. his uerbis: , Omnis ars,omnisi doctrin similiter autem actus σelecti se, num quoddam appetere videntur.
Hic enim appetitus non est uarius,ut eo loco ostendit ipse Aristoteles. Quod si Logica finem illum assequitur, omnium rerum ue ritate tenet. eadem est enim plane ratio in Logica atq; in aths scienti j s. ergo superuacaneae sunt reliquae omnes iacultates,quae quidem nihil aliud sibi propositu habent,nisi ut ueritatem eoru quae tractant,asi quantur. siquide ut supra dietu est, illai u finis est ueritatis cognitio.
Dueriatur homo etiam Graecis expositoribus,a quibus tamen dissentire netis esse putat. Illi enim posuerunt R-nem omnis Logicae es la demolirationem, ut Alexander L in I. Priorum lib. Ioari. Grammaticus initio Interpretatisonis suae I. Poster lib. cuius haec sunt uerba:
Hic,in quo de demonstratione sermo est, finis est Logicae tracta.
tionis. cetera enim Logicalia uolumina ob demonstrationem nobis
tradit Aristoteles. Et paulo post: Demonstratione igitur omnis Lo Glicultatistae esse,palam est. Sentit igitur,demonstratione esse Logicae fine,non discernere uoru a fallo. Quod uerum accipitur ut ipse etiam dicio pro uerisimili. Confirmatur autem ex eo,quod ipse Ioannes uult, philosophum demonstrativa regula distinguere uerum a filis in cotemplatione, in actione autem bonum a malo. Non sentit igitur, Loficiesse discernere veru a false,sed soluin tradere regulas,quibus redie discerni possit. Praeterea secudissidet: quippe qui superius dixit ex Aristotelis sententia,quem citauit,omnia qus in Lopica pertractantur,demonstrationis causa pertractari. Ex quo plane i equitur, ut demonstratio sit ultimus finis . nam si non est ultimus finis,aliud sit necesse est, quod
uel referatur ad ipsem demonstrationem,uel non reseratur. si non reseratur,in Logica sunt,quae non pertra stantur demonstrationis causa: necesse est enim, ut finis pertractetur in ea facultate, cuius est finis. At contrarium dixit,ergo secum pugnat. Sin autem reseratur, noest ultimus finis is quem ipse posuit. Aristoteles enim I. Ethic. lib. In
314쪽
In cunctis, inquit, fines eorum quae magis macipes sunt, omnia bus inferioribus sunt anteponedi. nam illoru gratia istos prosequit. Ergo ut dictum est demonstrati oest ultimus finis. Cum ipse au- ππι. statem dixerit, esse distinguere uerum a salso,plane eum a seipso dissen.
Praeterea, si omnia quae in Logica pertractantu demonstratio, nis causa pertractantur,finis est eius ipsa demonstratio. ultimus enim π π i I. finis dicitur is,ad quem cstera reseruntur, ut ex loco citato patet. Itaque a se ipso discrepat. Praeterea ex eo quod ait,Enca,quae pertractantur in Logica, per
tractari demonstrationis causa: sequitur,ut ei omnia attribuantur. nisi enim attribuerentur, non tractarentur illius gratia, ut patet. attri
hui enim aliquid alicui,nihil aliud est,nisi ad illud referri. ergo demostratio est attributionis subiectum in Logica. Sed superius in fine II. xxi H. cap. dixit,syllogismum simpliciter esse subicctum attributionis: crgo sibi non constat. Illum autem id posuisse, patet ex his quae supra recurauimus,illius loci uerbis: Videtur item secum dissidere, qui eum dicat ex iis quae scripserit,
constare, Logicae accommodatum subiectum non es le modum coignoscendi,sed syllogismum absolutissime sumptum: paulo posthaee
uerba subiungit, De fine enim gratia cuius loquor, non de fine qui in alium ordi- natur, qu siet constituere modum,cognoscendi uidelicet syllogis- eamum simpliciter sumptum. Ita* modu cognoscendi cu accipiat pro syllogismo simpliciter sumpto,ponit ipsum esse subiectu,contra Q dixit. Igitur secum pugnat. His autem quae dicta sunt,non modo nJ fieri arbitror, quod iple π xiii L scribit, ut quam ego Logicae definitionem tradiderim, haec Llsa sit, sed luce clarius ni sallor constat, nullam aliam esse posse ipsius Lo- cae definitionem. Illud quidem certe fit, ut nullo modo posssit esse ea quam ipse tradidit, uti scilicet Logica sit ars,qua uerum a Llso discernatur. Quin alteram illam, quam ipsead meam propius accedore putat, longe plures habere dissicultates, ex his quae dicemus,pe spicuum facile erit. Ita autem definit, Logicam esse artem, qua syllogismum construere docemur, quo uerum 4 ulso secernimus. hsc enim, inquit,utrunς finem complecti tur,quo scilicet,&gratia cuius Primum igitur pono id quod nemini obseurum esse arbitror, mnes facultates definiendas esse per illud subiectum,quod principalia ter tractat. ab eo enim habent esse.& unitatem, ac per illud a reliquis sacultatibus distinguutur. Sic philosophia sumit esse & nobilitatem a subiecto, quod tractat, ac per illud a caeteris scienti js disti riguitur.
Quod si cuius secultatis essentia distinctio* pendet ui ubiecto, ne cesse est, ut omnis sicultas definiatur per ipsum subiectu. Unaquae
res enim definiri debet per id a quo habet esse. aliter enim definitio illa non explicaret quid est. ita I non esset uera desinitio.
315쪽
Deinde pono,Iacomellum supra dixisse,syllogismum simpliciter.
quem l. cap. appellauit simplicem,comunem,&absolutum,ine prismum subiecitum,& attributionis in Logica: sicuti insta etiam capite M quinto scribit, Logicam habere subiectum syllogismum amplissime is sumptum , S ut ab omnibus suis speciebus abstrahit. Quae cum ita sint,ad hunc modum argumentor. Logica, quam iste definit est se, cultas: ergo debet illam definire per subiecitum eius primum, quod quidem,ut ex eo patet quod secudo loco posuimus,est syllogismus simpliciter,qui abstrahit a suis speciebus. Quocirca,ut recte definia tur, definiri oportet per syllogismu simpliciter. Cum igitur definit. 'Logicam esse artem,quae docet constituere syllogismum:
Necesse est,intelligat syllogismum simpliciter. Sed quod insere,
Quo uerum a salso secernimus: Declarat, eum non loqui de yllogismo simpliciter: ergo in eadem definitione secu pugnat. Probatur id autem, quod syllogismus sim pliciter ut ipse ait abstrahit ab omnibus suis speciebus , ita*a mare
ria. syllogismus autem, quo veru a falso discernitur,non abstrahit ab omni materia:est enim aut demonstrativus,eocp uno veru a false diastinguit,ut supra expositoru etiam testimonio, satis ostensumest:aut dialecticus, si veru accipiatur pro uerisimili, ut ipse quidem accipit, quemadmodu patet ex his que paulo ante recitauimus illius uerbis: is Hoc in loco uerum latius lumimus, pro uero aut uerisimili,& p,
,, riter falsum pro salio aut falso simili,ut utrique syllogismo,diale stimia scilicet,& demonstrativo,satisfaciamus. Ex quibus quidem sequitur,ut syllogismus, quo uerum a falso diasternimus,non abstrahat ab omni materia, propterea quod aut de Musis monstrativus est,aut dialecticus. A se ipso igitur dissentit eo modo,
η-- Queital si ita dicat, se syllogismo,quo uerum a falso secernimus, im' ' telligere tantumodo syllogismum demonstrativum ridenim quod sumitideclarat syllogis num simpliciter hoc loco sumi cum materia, ita* se nihil a se ipso dissentire: errat tame nihilo secius,ut ex eo quod primo loco posuimus,constat,quod iacultatem Logicam non defiandi per primum,atq3 adaequatum ut ipse loquitur eius subicinum. Quare inanis est,ac plane sutilis illa desinitio: quaquam ex ipsius uerbis apparet eum non ita sensis Isiquemadmodum Θiximus. Nam Haec inquit definitio utrunq; finem compleictitur,quo ses licet,& gra tua cuiuS. Superius autem initio cap. huius dixit, is Diuidere uerum a falso, esse finem gratia cuius: syllogismum uerori simpliciter sumptum, finem esse,quo ordinetur in alium. Ergo uult hic, finem gratia cuius,esse,discernere uerum a salso: si nem autem quo,esse syllogismum simpliciter sumptum. Per finem Onim quo, necesse est in teli igat finem,qui resertur ad aliud. siquidem duplex in finis,et cuius gratia, et quo ordinatur. sed finis quo, n5 potest esse cuius gratia: opposito enim, ut ait ipse,distinguit: ergo est sinis.
316쪽
finis, qui resertur ad aliud. Cum autem uclisidefinitione illa, quam attulit,utrunq; finem comprehendi,ita sentit ut diximus. secum ioitur
pugnat in eadem definitione, qui & ait, & negat, Logicam agere de
syllogismo simpliciter, item pertra stare demonstrationem cum e nim dicat,eam pertracstare syllogismum, quo uerum a Llio discerni mus, significat,eam pertractare demo strationem. cum uero syllogismo intelligat syllogismum simpliciter, innuit, eam non pertra stare demonstrationem: siquidem syllogismus simpliciter,excius senten,
Quod si dicat se illud sentire,Losicam considerare,& syllogismusimpliciter,& syllogismum demonstrativum, ex illius uerbis sensus
hic elici non potest. ea autem haec sunt: Logica est ars,qua syllogismum construere docemur, quo uerum a Llso secernimus. Illud enim relatiuu Quo,cum ipsum syllo simu reserat,eum angustius accipi declarat. Huc accedit,ut nG sit definitio uia et prima,sed per species tradita: quod quam absurda sit, nemine latere arbitror.
D haec subdisinihil magis sit sum esse, quam eam, quam
ipse reddidi,causam,cur Logica n5 sit scientia,qubd ses licet docet operari. Quod quidem sitis mirari non poLsum, cum illud apud Peripateticos omnes maxime coimstet nullam se cultatem, quae doceat operari, proprie dici scientiam: id quod sitis nonae ipsum declarat. Scientia enim propterea dicitur,
quod per cam scutius,rio operamur. aliter enim nihil interesset inter
habitus speculativos,&operatiuos,ut in IIII. nostri libelli se stione ostensum est,quo loco citauimus haec Aristot. uerba ex I. Ethic. lib. Faber er Geometra disserenter rectil inquirant:alter Pantsi ad ovus utile erit,aster quid si quale. contemplator enim veritatis. ca uare sic argumentamur: Geometra ex Aristotelis sententia, est contemplator ueritatis: cum igitur consideret,quid sit rectit, &qua te, non potest illud considerare, ut est utile ad opus. Probatur id autesic, quod ex eo non possct Aristoteles inserre, ipsum Geometram c5 siderare quid sit rediu,&quale,no quatenus est utile ad opus. Quarcu ita sint,sequitur,qubd scientia no fit operis causa, cu fit ipsius ueritatis contemplatilia: uerum enim tantumodo scimus. Recte i itur ipsi negauimus,Logica eskscientia, propterea quia docet operari. Huc accedit,quod scientia non est usus cauti, itaq; iid est propter aliquod opus. siquidem opera sine ulla controuersia sunt usus cause, ut quc uel ad necessitatem,uel ad uoluptatem faciunt. Antecedens o.
stendit Aristoteles 1. Primae philosophiae lib. his uerbis: Quare,sicut i norationem fugiant, philosophatistine,patet ob co gnitionem, cir non usius cum qua ratia cientiam illos es secutos. Testis aurem eri id quod accidit. cum enim omnia ad ite, cum voluptates vivendum,adessent,quaeri talis prudentia coepit. Patet
317쪽
Patet igitur,hunc hominem, cum neget ueram esse causam illam. quam nos attulimus,quare Logica non sit scientia,quod scilicet docet operari,ionge ipsum a ueritate recedere,cum ex eis que dicta sunt
meo quide iudicio perspicue appareat,nil, ii dici posse uerius. Sed de hac re,& in iii I. nostri libclli sectione,& superiori lib. cap. I. multita disputauimus,in his Aristotelem interdum artem appellare scientiam,rursus scientiam artem.
Praeterea, cum scientia distin guatur ab arte proprie sumpta, & a prudentia, dilitinguitur etiam ab habitu activo, Sc essectivo curati M. siquidem,ut V I. Ethic ib. cap. V I. docet, ,, P rudentia e I habitus verus cum ratione, quae in his agendis ve a Uatur,quae sunt homini bona, er mala. . os autem eri habitus Acti
M uus cum ratione,σ c contrario.
Itaq; scientia distinguitur ab habitu operativo cum ratione: acti uus enim habitus,& ei sectivus,operativi sunt cum ratione. Quocira carecte ratio illa concluditur, quae facultas si t operandi cauti, haneno posse esse scientiam. id quod satis patet cum ex VI. Ethic. lib. cap. III i. ubi ponit Aristoteles quin* habitus intellectus distinctos, retia quis in deinceps capitibus eorum distinctionem tradit: tum uero tiam ex I. R I I. Poster. lib. Multa praeterea homo iste subiungit, ex quibus appare eum pia ne, quid Aristoteles tradat,oblitum esse,uel potius nunquam legisse. Nam ut alia mitta,quae de uocemgαΙις temere scribit,quae penitus ab Aristotelis sententia abhorrent, illud certe maxima nobis admiratio iacm attulit,uoce myηις exteriorem quandam operationem,& factionem sic enim ipse loquitur seu exactione significari, uod est facere. nam in hac re penitus ab Aristotele distin tit,qui V iat hic. lib. cap. V. docens, idem plane inter o p& πιειν interesse, quod inter agere & ticere:
Eius vero,inquit, quod recipit,aliter sie habere, quidda eri quod flari,quiddam eri quodpotest agi eri autem aliud lucere, aliud age
,, r redimus his externis quossermonibus. Itaque habitus cum nutrio,, ne activus aliud est,quam habitus cum ratione Activus.nam nes actio
Et capite sexto: is Prudentia non usq; scientia erit, neque arascientia. quia id odis agitur, otest aliter se habere: ars,quia aliud eri sinis agendi, quamis Aciendi. Restat eGo,ut prudentiast habitus verus cum ratione, quia D in his agendis versatur, quae sunt hominis bona o mala. nam sciendiis quidem alius sinis,agendi uord non alius. Et primo Politicorum lib. - Praeterea cum Decie disrune sicere Cr agere, er indigeat M ,, transs instrumentis, necessarium eri σilla eandem habere differen is tiam,vita certi actio non Actio. Ex
318쪽
ει quibus omnibus locis plane constat,longe interesse inter sacere & agere, quod ut ita loquar post sustione manet aliquid,ut exempli causa, domus postqua facta sit: post actione autenihil,ut post cybinaraeputiationem. Cum igitur apud Latinos ipsi πιι 9ui respondeat agere, Iacomellus autem α, post cuius operationem nihil manet, latine interpretetur facere, post cuius operationem relinqui. παVLtur aliquid, secum omnino pugnat,at y ab Aristotele dissentit. Verba autem facere et agere sic inter se distingui,ostendunt etiam ij,quibus ipse tantum tribuit, Aristotelis Interpretes. In quibus Altaxander v i. Primae philosophiae lib. cap. I l. mautem,inquit,esseditiua scientia,ut in Moralibus Nicomachiis mutius explicatur,cuius opus post actionem manet,ut ars sdificandi. αε nam post aedificationem, opus eius,hoc est domus persistit. Actiua ..uero,ars saltandi,siquidem post saltationem nihil superest. .. Hoc idem etiam testatu reliquit in X I. Prims philosophis lib. cap. NX V. Talem aut reperiri habitu, post cuius operationem aliquid interdu maneat, interdum nihil,ostendens etia Aristoteles i. Ethie. lib. Videtur autem,inquit,inter sines diserentia quaedam. ald nans sunt venationes,ali ρμter eas opera aliqua. Quorum vero Hes ali capisiunt propter acticis,in his potiora sunt opem quam operationes. Et Iκ. Primae philosephis lib. rex. XVI. Quanquam avtem in quibusdam ultimum eri ipse Uus , ut videndi ea
potentiae uisio , ubi nihil aliud aevisus opus. In quibusdamsit aliquid capraeter usum , ve ab extruendarum tum ficultate, praeter aedi a tionem sit domus. Errat igitur homo iste,cum in eo quod diximus, tum quod uide
tur hoc inserre, operatiua,ergo practica: cu operatio sit duplex,ut ex eo etiam,quem supra citauimus, Aristotelis loco patet. Quod si quis forte G carum literarum ignorationem excuset, dicat . in id ipsi nouimus, quod Graece Colm/dicitu Latine id reddi uerbo aoci rinon sacere His ita respondemus, Rhaneesse loquendi consuetudi nem, Ac qui Aristotelem in Latinum conuerterin i, uerbum illud fietibiqi reddidisse. Sed quo melius intelligant, quam nulla sit haec eoru excusatio, nobis faciendum putamus, ut Quintilianum non paruae inter Latinos scriptores auctoritatis,testem laudemus. Is II. Orato riarum Institutionum lib. ita scriptum reliquit: Cum sint autem artium a positae in inspec bone, id est cogni- tione et aestimatione rerum, qualis est Astrologia,nullum exigens a- e actum, sed ipso rei,cuius studium habet,intelle stu contenta,quae λω - ηεr se uocatur: aliae in agendo,quorum in hoc finis est,& ipso actu e perficiuntur, nihilet post actum operis relinquun si quς practice d ici iatur, qualis saltatio est: alta in effectu,quae operis,quod oculis subi j. .citur,eonfirmationem,non finem,accipiunt, quam poeticen appel. e.
lamus,qualis est pictura: sere iudicandu est Rhetorica in actu cosiste . .
re.hoc enim quod est ossicii sivi, a ficit, at p ita ab omnibus dicta est. ..
319쪽
Merito igitur,ac iure optimo refellitur a nobis illud Iaco melli, o Vocabulum πτάΙις exteriorem quandam operationem, factionem. xi seu exactionem sipnificare,o τοτ ατ ρ, quod est facere: cum dicendum fuerit,c CHSν,quod est agere. Ex quo plane constar, quanti putanda sin t ea, quorum haec ipse tanquam sundameta iecit: quae quidem a Peripateticorum omnium sententia,uti nos ostendi, mus, plurimum abhorrent. Quare illa plane omittenda duximus, cum praesertim N libello nostro,& l. p. quinti huius Apologiae lubri satis ostenderimus, quo pactio accipiatur ars,ad quae loca nos roicimus. Neq; enim ullam aliam τUαἱεως definitionem probamus, nisi eam quam tradidit Aristoteles . nouimus enim & ipsi, quid D.Thomas sentiat. sed de unius Aristotelis sententia disputamus,parum scilicet laborantes, quid reliquis uideatur.
N quinto aute capite, ubi ait, Velle se dispicere, quid inter Logicam Sc dialecticam intersit,multa scribit,qus mihi quidem summam attulcrunt admirationem. Nam posteaquam recitauit, quam mihi ascribit Diale sticae defininitionem, Dialectica scilicet esse artem perspiciedi probabile in una qua re ait,se mecum quidem non distidere, mirari autem, cur non
eam his Aristotelis uerbis definierim,quibus ille initio primi Top. libri usus est: P ropositum eri,inquit, methodum invenire,quarisiimus de quo- libet problemate ex probabilibusβllogizare. Addit etiam, potuisse me ipsam Dialecticam definire, ex his quae II. cap. eiusdem lib. ita scribit Aristoteles:
Dialectica eri scultas ipsius probabilis inquisitiva , ad omniumra methodorum principia viam habens. Ita p meam illam 8c probat, Sc improbat, definitionem,ut eius imbecillis at inconstantis iudici j quasi trutina quaedam, paulom mento,modo huc,modo illuc impellatur, quo tandem inclinet at propendeat incerta. Ego autem non dixi dialecticam esse artem, sed facultatem, quomodo quidem appellauit Aristoteles I. Rhetor. lib. quem locum 8c in Commentario recitauimus,& alibi etiam recita himus. Neque uero parum interest, utrum dicatur ars, an facubias . nam proprie non est ars, sed sicultas. Illud autem satis mirari non potui,quod homo iste putat, Aristotelerninitio prirni Topicorum lib. actu definisse dialecticam. Quibus enim uobis eo loco rutitur Aristoteles, non ipsam dialecticam definit, sed quid ipse pertractaturus sit, ostendit. Quod si ex illis uerbis dicatur, Dialcesiacae definitionem colligi poste, id uero minime negamus: collegimus enim Sc inde ipsi definitionem illam dialecticam esse facultatem per spiciendi probabilia in unaqua* re. Nam si habuerimus facultatemper pictedi probabilia in unaqua* re, habcbimus cita methodii syllogizandi ex probabilibus de omni proposito problemate, siquidelia
320쪽
ita habebimus probabilia cuiuscunet problematis,ex quibus de proposito problemate argumentari poterimus. maluimus tamen sicquiram,quam tradidit Aristoteles,Rhetoricae definitionem,quam rhetoricam dixit esse conuertibilem cum dialectica . eam autem sic des nit, esse facultatem perspiciendi persuasibile circa unamquan rem. multis enim locis docet, idem plane esse persuasibile, & probabile. Quod autem scribit lacomellus, potuisse me ex II. Top. cap. Diale elicae definitione elicere, ut ita definirem, Dialecticam esse sacultate caipsius probabilis inquisitiuam, ad omnium methodorum principia cc uim habente, non uidetur, ne* ea quae ibi tradit Aristoteles, nec ea quae a me in libello meo scripta sunt, satis animaduertisse. P ter caratera enim,quae ibi ego de dialectica disserui, haec ipsa uerba protuli: fp idcirco dicitur Dilo dare contraria, habere aditum ad Mpropria omnium facultatu principia,quo erea probabilia, quae sunt ocirca singula, singulis potest agere. ec Quae uerba saud ego sane intelligo, quid sensit ab illis disseran t:. mptius autem ad prima principiorum, quae sunt circa unam-
quan p dyciplina Obaui utilis eri. Nam ex propriss fecundum pro postam lyciplina in principi s,impossibile eri aliquid dicere de ipsis, eo quod prima principia omniumsunt. Per ea uerδ qua sunt circa sin eegula probabilia, necese eri de eis pertransire:hoc autem proprium, ecuelmaxime conveniens dialecticae. cum enim fit inquisitiua , ad omniti methodorum principia viam habet. Multa praeterea congerit homo, ut quam ego definitionem con/sutauerim, cam ipse tueatur. Sed in his negandum non esse arbitror. Dis luendae enim fuerant rationes eae, quibus mihi quidem latis mssendisse uideor, male dialecticam pro Logica definiri, plurimum*ab Aristotclis doctrina abhorrere distinctionem illam dialecticae iri
Neq; uero nos diximus, definitionem illam diale nicae esse salsam, si de ipsa dialectica accipiatur: quanquam etiam,ut ex his quae de dia Iectica disputauimus,patet, hoc ipsum uere dici potuit. Sed nega
uimus, Logicae illam omnino conuenire ob eas, quas ibi attulimus, rationes. Quocirca nihil ad rem laciunt ea,quibus conatur homo o/stendere definitionem illam esti diale stica quam dialcisticam proba/ui ego distinista esse a Logica .ostendendii enim fuerat, couenire Logicae measQ rationes dis loluere oportuit. Quod utru filium sit, neene,iudiccnt uiri periti: simul & quam idonea iste doctilinii illius ho
minis, a quo me tam libere dissentire ait, defensionem excogitauerit. Quod autem scribit, dialectica esse scientiam,& artem, propriu habere subiccturn, cuius subiccti ueras proprietates cosiderat: quam id uerum sit facile declarat Aristoteles I. Poster. lib. his uerbis: Communicant autem omne cientiae adinvicemsecvndrim commu eenia. communia autem dico quibus utuntur, tanquam ex his demonstra ec