장음표시 사용
91쪽
tere. ignotum enim complexum aliter perdisci non potest, ut patet in prooemio. Quare ad illud docendum, demonstrationem es Lexueris primis immediatis, necesse est utatur demostratione: eodem*modo de enunciatione, ut ostendat illam esse ex nomine Rexucraho. At huiusmodi demonstrationes costabunt ex enunciationibus, siue propositionibus cnon enim possunt aliter fieri hae uero enunciationes necessario erunt,uel ex simplicibus terminis qui sunt Prae dicamenta, ut ex substantia, R qualitate: uel ex terminis iis qui sunt in Praedicamentis, ut ex homine, linea, & huiuscemodi: uel ex comomunibus, ut ex necessario, genere, specie, & caeteris,quae comm nia sunt omnibus Praedicamentis, & per consequens decem gensera urit constituta, non enim datur medium. At fieri non potest ut constituantur ex eis terminis qui sunt Praedicamenta neque item ex eis quae dicuntur esse in Praedicamentis,ergo fient ex communibus. quod quidem notum erit inspicienti omnes enunciationes,qus sunt in Logica. Nam ipsa Logica neque ex substantia, quantitate,qualia tale,rieque ex homine,&reliquis huiusmodi, suas facit propositio. nes,&per consequens demonstrationes, quibus concludat, enunciationes constitui ex nominibus, Rex uerbis: syllogismos in una aliqua trium figurarum confici, 8c ex tribus terminis: demonstra
tiones ex ueris immediatis, & reliquis constare: syllogismos Diale cticos ex probabilibus, definitiones ex generibus re disterentiis. Quae quidem sere sunt omnes conclusiones, quae pr scipue ex hac facultate colligutur. At id sane patet, ut dixi, accipiendo omnes sylloi gismos & propositiones,quae sunt in Logica, quae ne* sunt factae ex huiusmodi terminis, neq; ulla ratione fieri possunt, ut apparebit etiainserius in tabula. no enim ex eis regulae generales tradi potuissent. Consequens est igitur, ut ex communibus fiant. Praeterea, cum istae conclusiones non sint ex huiusmodi terminis,ut patet inseruntur enim conclusiones ex praecognitione subiecti&praedicati) neque item sunt propositiones, ex quibus ratio nes eae constitui dicuntur. Quare necesse est ut diximus) propositiones Logicae facultatis ex terminis communibus esse constitutas. itaque non possunt fieri ex terminis ris qui sunt Praedicamenta,ne que item ex eis quae dicuntur esse in Praedicamentis,ergo Praedicamenta nihil ad ipsam Logicam pertinent. Non enim quicquam esse per se in ulla facultate, praeter propositiones & conclusiones, quae oriuntur ex propositionibus: ut ex eis quae primo Posteriorum ibbro scripta reliquit Aristotcles perspicuum est, ubi dixit, is omnem scientiam esse circa tria.
uod si quis instaret, quod in Logica reperiantur huiusmodi
propositiones, Homo est substantia, Linea est ex punctis,Nulla substantia est quantitas, Omnis homo est animal,Omne animal est sub stantia : & inferri diceret,Omne hominem esia substantia,& reliqua huiusmodi: negamus, has esse partes huius facultatis, ut ex eis quae nuperrime dicia sunt, colligi potest. Non enim tales sunt,ne pro . ' positiones
92쪽
positiones, ex quibus inserantur et addiscantur conclusiones, quae sunt in Logica: ne psae conclusiones,quae concludutur: ergo sunt eXtra hanc artem. Ita*sequitur,ut exempla sint aliunde petita. Praeterea declarat Aristoteles ,'ea quae in deliberatione H consultatione posita sunt, quae ipse in Rhetoricis exponit, pertinere ad ciui lem facultatem,ealibi se pertractare,su napta ciuilis artificis persona: ergo et lisc ad suos quein artifices pertinere, facile apparet. sunt enim ex icrminis aliarum facultatum proprηs,non ex eis quae sunt in Logica, ut dictum est. Hoc si quis negauerit,idem ille,mea quidem sentcntia fateri cog tur,caeteras omnes facultates pariter esse Logicae partes,quandoquidem licet in ipsa omnium facultatu exempla deprehendere:quae plane res esset,ipsorum etiam interpretum sententia,omnium absurdissima. caeterae enim facultates ut patet essent omnino superuacaneae.
Quod autem suas quae facultas propositiones habea t. item in demonstrationes,&principia,cum ex ali js compluribus locis Aristo telis intelligi licet, tum uero maxime,ni fallor, ex primo Rhetorico ruin lib. ubi haec ille scripta reliquit. Propria uero quaecus ex hissiunt,quae circa unamquam pectem
acgenus propositionum Iuni sunt enim propositiones de Physicis, ex Mquibus nec enthymema, nec βENisimus de moralibus. et de his aliae, Mex quibus non erit syllogismus de physicis , eodem de Geteris. MAc ne longius faciam, quoquo modo praedicamenta ipsa confide rari dicuntur,at ita pertinere ad logicam, si diligenter, attenteiu res consideretur: nihil prohibet,qub minus hoc idem de reliquis faculta tibus dici postst. Nam in caeteris iacultatibus sunt uoces simplices,
sunt complexc. aliter enim coplexa no fierent ex simplicibus,ut dicetur in serius. In caeteris ite facultatibus sunt uoces,acres eo de modo,
quo in Prsdicametis .crgo quicquid dicit de uno, dicit etia de altero. Neq; item licet dicere, Praedicamen ta,ut talia sunt, esse Logica, noPhilosophiam,aut primam philosophiam. Ars enim,ut ostendit Aristoteles UI. Metaphys. lib. R NII. non in relicta, sed in faciente consideratur.Etsi fateri dcbemus,ea esse secundum artem confessita,liccress nominari ex arte, secundum quam sunt factae. Cum igitur ex eis quae dicta sunt, pateat,quod item in serius ostendetur, satis esse ad Logicam artem instituendam, tradendamq; si haec
ratione doceantur,enunciationes componi ex nominibus 5c ex uerbis,quae sunt orationes, in quibus dicit aliquid de aliquo, uel aliquid ab aliquo: Syllogismos fieri in tribus figuris, R ex tribus terminis:
quia omnis oratio, ex qua sequit aliquid necessario, coponitur ex eisque dicta sunt: Demostrationes constitui exucris primis immediatis, prioribus notioribus, et causis conclusionis,quia est syllogismus faciens scire poe causam,at omnis huius nodi syllogis mus ita componit:
Syllogismum dialecticum ex probabilibus, quia fidem facit. Cum haec inquam doceri satis sit chis enim solis consequitur haec ars fine
93쪽
suum) perspicue sequitur,ut superuacaneum sit, ad hac doctrinam, quatenus docet sic operari, illa adiungere, substantiam non suscipe
re, necν magis, neq3 minus eandem,cum maneat una & eadem numero, susceptibilern esse contrariorum:& sic de caeteris a flectibus, qui in Praedicamelisconumerantur. Item homine esse substantia, Linea
quantitate,&ita dereliquis: quandoquide nihil praeterea ut dicituest ex hac facultate quaeritur,nisi ut doceamur cdstituere ea que dom5strauimus, cognoscendi instrumeta, id quod satis super* osten dui, quae diximus. No ergo aliis indigemus:ac quomodocun* accipiatur doctrina praedicamentorum, superuacanea est huic facultati. Quainobrem ex his quoq; refelli posse putamus argumentum illud, quo utuntur Graeci isti interpretes,ut ostendat,do strinam libri Praedicamentoru esse huius facultatis partem necessaria: quod scilicet finis Logicae facultatis est de demonstratione,qus percipi non potest, antecbdiscatur syllogismus simpliciter : qui item disci non potest sine propositionibus, de quibus egit Aristoteles lib. Perihermenias, quae quide cognosci non posIunt sine uocibus simplicibus ex quibus costituutur. Sic intulerunt, Aristotele praedicamenta tradidisse, at in his docere simplicium vocum potestates,& significationes. Ita s am putarunt fatis confirmari opinionem. Uerum tametsi apparet ex eis quae diximus,falsam esse horum interpretum de fine huius facultatis opinionem at* argumentum hoc,quo ipsi utuntur,ex eis quae dicta sunt,facile mea quidem sententia dissolui potest: tamen facien dum este putauimus, quo res ista melius intelligi possit,ut dissolutionem ipsius argumenti poneremus: illud primum admonentes,dupliacem sensum habere posse id quod dicunt,huius uidelicet facultatis finem esse demonstrationem. quoniam uel intelligunt finem esse sacere demonstrationem ex quibuscunque terminis: atq3 hunc quidem sensium falsum esse ex eis quae di sta sunt, perspicue patet. Nam Philosophus naturalis,&Mathematici sibi qui 3 suas constituunt demonstrationes ex proprisss terminis, spe stantes tamen regulas cas quae uidelicet ob hanc causam in Logica traduntur. Utuntur enim faculta tes omnes his regulis,ad quas quasi dirigant syllogismos,& definiti, Ones, ut artifices ad perpendiculum parietes, & reliqua huiusmodi: quod tamen perpendiculum non dicitur esse pars parietum, ne* econtrario. Utuntur etiam facultates h is regulis ad illos refellendos, qui forte negarent,recite nos uel definiisse, uel demonstrasse. siquiderion utimurLogica ad concludendam ullam rem in aliqua facultate,
sed solum ad id quod diximus,ut ostendit Aristoteles n. libro Post
is A lim sicut nec in sellogismo accipitur, quid est sello dare
M semper enim aut ut totum,aut pars est,propositio,ex quibus est Eo
, , orsum haec opposita esse, CT ad dubitantem Uyllogizatum est,aut nora es obviare,quoniam hoc erat syllogisimus, τ adsuc nes; quod uide
94쪽
rae esseβllogizatum est: quoniamsine eo quod quid est hygismus, is aut quod quid erat esseolio dare aliquid.
Sequitur ergo ex uerbis Aristotelis,id quod dictum est. Huc accedit,ut ticultates omnes ipsaLogica continerent,quia ligeno possint fieri sine cognitione naturae ipsaru reru,at eorum quae illis insunt. Veligitur sic intelliguiit, ut demonstrauimus: uel ad hi inc modu, qui quidem uerior est fensus, huius facultatis finem esse, docere conficere ipsam demonstratione, in ea docenda uti demonstrationibus. atq; ex hoc plane sequitur,ut primum docere oporteat,ex propositionibus coponi syllogismos simpliciter, ex simplicibus aut propositiones: qui quide termini simplices sunt,nomen, verbum,affirmatio,negatio, enuciatio,oratio. Haec igitur sunt, quae debemus supponere. Quod si definitio nominis,uerbi,negatio itis, affirmationis, enunciationis,orationis, principia sun t cognoscendi in lib. Periliermem as,ut supra demonstrauimus, his enim ostenditur, quomodo fiant enunciationes nihil praeter illas definitiones possumus accipere: uel quia ista quae posuimus nos esse principia, non erunt principia: uel
quia falsa erit propositio illa, Omnem do Trinam er disciplinam Leri ex prae existenti cognitio Mne praedicati er subiecti. MAlia enim quo* requirentur praeter has eognitiones. Quod cum aperte falsium lit,constat,uerum esse id quod diximus. Necp ite dicere possumus,quod quida innuit,ea quae sunt in Prata diminentis,declarare has definitiones:quia praeterin quod hoc fabsum est, pariter etiam caeterae facultates uti demonstrauimus eas de, clararent. itassi sequeretur,ut omnes essent Logicae partes. Neet illud quicquam ualet, quod nomina 8c uerba non possint ad disci sine limplicibus uocibus, quia quodlibet horum est uox significatiua: idcirco de uocibus simplicibus,ante definitionem ipsius no minis 5c uerbi agendum esse in Praedicamentis . nam lis simplices uoces,homo,asinus,&bos,non declarant definitionem nominis : sed hoc quidem ualet,declarari oportere,quid significet uoces,quia uox significativa ponitur in definitione nominis. At ob hanc causam uidemus, Aristotelem,sumpta alterius artisicis persona, ostendisse, uoces significare passiones animae. Quod si liber Praedicamentorum praeponendus esset Logic frustra in lib. Periher. posuisset Aristo teles,uoces significare passsiones animae. P terea, no omne quod ex alia facultate accipit ad explanatione alterius, dicit esse pars illius, ut de his ipsis patet,quscitauimus ex lib. Periher. quae ipsemet Aristoteles dicit pertinere ad lib. de Anima. Sie istic quomodo quide statuut ipsi fine gics, at y argumentant,no selum dissoluitur illoru argumentu, sed illud mihi luce clarius uidet cosequi, ut hec facultas nihil eis quae sunt in Prsdicamentis indigeat. Praeterea, si ita esset ut isti dicunt,sequeretur,ut Aristoteles bis eas de res tractas let: quippe qui hcc simplicia lib.etia Periher. tractauerit.
95쪽
Quod si respondeatur, quomodo quidem respondent interpretes isti, qui hac opinionem sequutitur,diuersia illa pertractandi ratione, qua usus est Aristoteles,fieri,ut multus sit. eum enim de simplicibus egisse libro Praedicamentorum, ut significant simplices conceptus uel res: in lib. uerbPeriherm. ut sunt partes enuciationis. ex hac ipsoru responsione sequitur id,quod nos probare uoluimus, ut haec do dirma non indigeat eis,quomodo ibi pertractatur. Ex illorum enim argumento pcripicue apparet, haec in Logica esse necessaria propter
enunciationcm. Ex eo uero quod respondet, constat,non considerari propter enunciationem. Manifesta igitur in illorum dictis uidetur inesse contradictio,ac plane sequit, ut ea quae tractatur libro Periher. satis sint ad ipsas enunciationes docedas,nulliusq3 praetcrca Opus sit. Huc accedit,quod non sunt eadem simplicia hic.&ibi. Nam ibi simplicia sunt,homo,asinus,hos 5 huiusmodi:in lib. uerb Pcri heri
nonacri,uerbum,oratio,astirmatio,&negatio, caeteraq; huiusmodi,
ut ipsi concedunt ergo non possunt asterre hanc distinctionem. Illud etiam ex ipsis quaerendum csset, curnon dicant, praedicameta esse partem Gramaticae, quae non potest cognosci sine simplicibus terminis,qui ex eorum sentctiatractanturin Praedicamentis: ex quo quidem sequi uidetur,ut ipsis indigeat. Quicquid aut asserent illi, ut hoc refellant,asseram ego etiam ad resutandum id quod ipsi dicunt. ut ostendant praedicamenta pertinere ad Logica, quandoquide ipsa gramatica eandem accipit nominis &uerbi definitione,qua Logica.
Erum iam reuertamur, sussusQS apertius ostendamus, omnes terminos et definitiones quae in Logica reperiuntur,esse communes,at extra decem genera: id quod si ti Perius sumptum est,atap aliquo modo probatum. ex quo
plane perspici poterit huius rei ueritas. Cit igitur dii ipsi termini sint
assectusentis, quatenus ens est, sunt communes, at extra Praedica
menta .ens enim est extra praedicamenta,ilcm illius aflectus. Quod autem ita se habeat ad ens, hac ratione probari poste existimamus. Necessarium contingens, genus, species, causa,Principium, et omnes quibus Logica utitur tremini, sunt in substantia,&in caeteris Praedicamentis,ut constat ex inductione, et ex I. Topicorum libro: ergo conueniunt enti,quatenus ens est: non substantiae proprie,ne pcaeteris Praedicamentis. Latius enim patet ipsum ens : eoq; primo Posito,ponuntur ZOpsi termini, atq; eodem sublato tolluntur,ut patet ex l. lib. Posteriorum,loco superius citato. Quod cum ita sit, dubita. re non possumus, quin hi termini at hae definitiones sint omnino
communes,& extra decem Praedicamenta. Praeterea totidem modis hi termini dicuntur,quot dicitur ens: ergo sunt communes,& extra decem genera. ens enim commune est, at* extra praedicamenta. Probatur an tecedens ex Aristotele primo
Ethicorum libro,cuius haec sunt uerba:
96쪽
co MMENTARIVS. 73 Praeterea cum bonum tot modis dicatur, qvot modis ens, nam π M
in eo quod quid, ut Deus, Cr mens, Cr in quali virtvtes, Cr in quanto cimensuratum, CT ad aliqvid utile, Cr in tempore occasio, Cr in loco ..dieta, eodems modo reliqua hui0cemodi, man stum eri non comma rene esse uniuersale. Quod si probatur, bonum totidem modis dici, quot dicitur ens, quia est in quolibet Praedicamelo: illi etiam termini, quos diximus, quia sunt in quolibet Praedicamento, dicu tur totidem modis, quot dicitur ens: itaq; sunt extra Praedicamenta. Quod cum ita sit, sequi. tur id quod probare uoluimus,ut Logica non utatur Pr dicamcntis eo modo, quo dicunt isti. Quod si quis hoc minus percipiens uellet inferre,sequi ex hac opinione, ut Logica non habeat terminos, & definitiones proprias, ip- sacp sit sub Metaphysica,atque illis ut more noliro loquar subalternetur, quae plane omnia ab omnibus istis existimantur absurda, dicimus,tantum abesse,iraeo quidem iudicio, ut haec absit a sint, ut sint etiam uerissima, maxime* necessaria. Quae quidem licci ex eis quae didia sunt, fatis patere possint, tamen non recusabimuS, pro- Pter communem uulgatamq; consuetudinem, quae uerum saepenu mero in salsi speciem atque opinioncm adducit, rem magis etiam in
uestigare, praesertim cum ex eis quae dicen tursacile ni fallor huius facultatis artificium intelligi possit. Logica igitur utitur rjs, quas habet, definitionibus in ordine ad opus. ex his enim ut dictum est)docet conficere, & consedias iudicare enunciationcs, syllogisnos, demonstrationes,syllogismos Dialecticos, R definitiones. id quod luce clarius patet, cum ex eis quae supra dicita sunt,tum etiam ex his quae tra stantur in Logica, quemadmodum primo libro Priorum testatum reliquit Aristoteles,his uerbis: 'His vero determinatis dicendum eri, per quae, Cr quando,
quomodo mi omnis ollogismus. M
De βllogismo uitur, Cr demonstratione, quid utrunque sit, quomodo fiat,manisi tam erilsisul autem er de scientia demonstra iativa.idem enim e P.
Quod si Logica ut distum est utitur his definitionibus in ora
dine ad opus, necessse est, huiuscemodi definitiones primo & simpliciter in aliqua alia superiori facultate tractatas cise quia unum quod que prius est in se, quam ad aliud referatur. Relatio enim est acci dens, quod in aliquo absoluto landatur.
Quod plane declarant ea quae dixit Aristoteles primo Ethicorum libro, ad hunc modum: Quod uero per se, ac substantia, prius eri natura, quam id quod Maliquid L nam id tanquam adiacens quiddam, ex accidens sub stantiae videtur esse.
97쪽
Quod si quis assereret, fieri posse, ut idem in eadem facultate his
duobus modis consideretur, id*ipsum de principhs lateretur, aut diceret,hunc diuersum considerandi modum non ostendere diuerasitatem ullam inter habitus intellectus: complura ex hac illius opinione,mea quidem sententia, sequerentur absurda. in quibus haecessint absurdissima,quod fateri cogeremur,artes Mechanicas, quae consi
derant easdem figuras quas Mathematici, nihil ab ipsis Mathem licis disterre, cum tamen artes Mechanicae hoc uno secundum se mam differant a Mathematicis. Quod quidem facile probari potest ex eis,quae primo E thicorum libro ita scribit Aristoteles:,ν Faberi er Geometra disserenter rectum inquirunt: alter,cPan tum ad opiti utile eri: alter , quod sit, Er quale. contemplaetor enim
Cum igitur non malar sit ratio de redio, quam de reliquis, quae conlῖderantur a Mechanicis, cum* hoc ipso ordine distincta sit arasabrilis a Geometra consequens est, ut huiusmodi ordine distingui oporteat reliquas artes Mechanicas. Sed cum ex istorum sententia minime distinguantur, falsa est omnino, ualdeq; improbanda haec ipsorum opinio. Sequeretur etiam,ut Medicina,quae sua cognoscendi principia a philosophia petit, nihil ab ipsa philosephia differi etae
deni , ut omnes habitus operativi, qui sunt uelaetiui, Iessectivi. non essent a speculatiuis distincti. Nam cum easdem res cosiderent. si eodem quo* modo considerarent, at 3 hic ipse considerandi m dus non ostenderet ullam eorum diuersiam rationem, nihil plane in ter ipsos interes Iet,cum nulla eorum possit esse alia disserentia: atque ita quidem nihil inter se disterrent scientiae,& artes. Quod quam a surdum sit neminem latere arbitror.
Hoc etiam ab eo discreparet, quod libro tertio de Animata ibit Aristoteles, , Intellectu peculativum diserre aprassticosine. Et secundo Metaphysicae his uerbis:
i Namsinis quidem contemplativae veritas est, acticiae autem opus. Quae cum ita sint, sic argumentor: Artes Mechanicae quicquid considerant, considerant in ordine ad opus: ita* facultates omnes, quarum finis est opus aliquod, supponunt considerationem simplucem, & absolutam esse factam in superiori aliqua facultate: ergo Zchaee facultas similiter facit. Verum, cum superior illa facultas non possit alia esse,nissprima philosephia, nulla enim alia rationibus ueris potest pertradiare communia omnibus entibus: ipsa Logica est seb prima philosophia at que illi subalternatur. Quod etiam ex eo patet, quod ab ipsa prima philosophia,sua mutuatur cognoscendi principia, ut ex eis quae disdia sunt, constat. sunt enim assectiones eritis ea, quae siuinit cognoscendi principia. At ita concedimus, illud consequi, ut non habeat terminos proprios simpliciter consideratos.
98쪽
Idem etiam Aristoteles eodem libro Metaphys. N X. lib. scribens, Primi philosophi elle de omnibus ris cotrams agere, de quibus ipse disseruit in Logica: ostendit hanc rem . necessariu est enim ligc primo pertinere adMetaphysica in Logica uero tractari in ordine ad opus: itain ipsam Logicam costitui sub Prima philosophia. Quodsi neget aliquis, illud consequetur, ut aut Logica & Prima philosophia non sint habitus distincti,quod tamen ipsi etiam concesserint esse falsum: aut si distincti sint,liceat descendere de genere in genus,nec tame fiat scientia subalternata: quia Prima philosophia desicendet in Logica, iam; tame Logica erit, & subalternata. Quod quidem euertit locum illum I. Posteriorum libro, ubi ait, no licere descendere de genere ingentis,ut dictum est supcrius,nisi ita se habuerint scientiae, ut altera sit sub altera, quemadmodum Pro ectiva sub Geometria,& consonantia sub Arithmetica. Quare cum uideamus, Primam philoso phiam descendere in Logicam, dubitare non possumus, quin Logi ca sit sub Prima philosophia eo modo,quo diximus. Neminem tame in eam opinionem uenire uelim, ut existimet, gicam descendere in Primam philosophiam,at no e contrario: quia P terquam quod huic opinioni multa aduersantur,quae superius dicta sunt ubi ostensum est,haec in Prima philosophia cosiderari simpliciter,& absolute,in Logica uero in ordine ad opus: practerea illud cosequitur inuod quidem omnium est absurdissimum ut facultas ea quae natura est posterior,suppeditet materia facultati natura priori: quod nullo sane pacto fieri licet. facultas enim prior, quatenus est prior,suam habet materiam propriam. Primam aut e philosophiam esse natura priorem, quam Logica, etsi Logica est secundum nostru cognoscendi modum prior,nihil attinet ostendere: Logica est enim exrjs quae fiunt a nobis, quia est ars: Prima uero philosophia exrjs quae naturae sunt, nec quicq3 per se potesta Logica mutuari. Quod uero ex regulis instrumentora traditis a Logica sumit non eius hoc naturae,sed nostro cognoscendi modo assignandu est. Ita* min ime licet illud dicere, gica descendere in Primam ph ilosophia,sed Pri mam philosophiam in Logicam,ut probet aliquid. Praeterea prima facultas nulli potest subalternari: non enim esset prima. ergo Logica no potest descendere in Primam philosophiam, ut probet aliquid, sed Prima philosophia descendit in Logicam. Item, Prima philosophia non esset contemplativa,sed consideraret ea quae considerat Logica, in ordine ad opus: nam ea quae tractat ipsa, prius tractata essent in Logica simpliciter,&absolute. ergo ne cessario ipsa Prima philosophia eadem contemplaretur in ordine ad
opus. aliter enim superuacanea esset eius contemplatio. itaque non
esset iam con templatiua: ac falsum esset, quod Aristoteles sexto Primae philosophiae libro sic scribit' Philosophiae tres erant contemplatrices: Mathematica, tu Theologia. M
99쪽
Quod quidem cum ureum csse ipsa ratio ostendat, sequitur,ut Logica non possit in Primam philosophiam descendere, sed ipsa Prima philosophia descendat in Logicam. Item *,ut ea quae sunt in Logica, quemadmodum diximus, pertineant ad Primam philosophiam simpliciter,8c absolute,& sic Logica sub illa constituatur, ut ars fabrilis
sub Geometria. Neminem tamen adduci uelim,ut existimet, Primam philosephia explicare oportere propter quid principiorum,quae sunt in Logica. etenim hoc tum accidit, cum principia inferioris facultatis sunt in si periori facultate conclusiones . Quod si facultas inferior sumat ea, dem, quae sunt in superiori facultate principia,id quod saepenumero accidit, fieri non potest, ut facultas superior explicet propter quid eorum. non enim in ipsa essent principia. Necp hoc uideri debct ab horirere a docitrina Peripatetica. quia et st sorte omnis facultas, quae pro pter quid principiorum alterius facultatis explicat, sibi hanc ipsam facultatem subisscit,at adeo subalternat,si minus simpliciteria absolu te,at ex ea certe Parte, cuius partis explicat propter quid, ut in Medicina, & Geometria accidit: non tamen sequitur ut omnis lacultas,
quae sibi aliam subalternet, dicat propter quid omnium principioruillius facultatis. Nam interdum nullius principi' propter quid explicat, interdum aliorum quidem principiorum tradit propter quid, aliorum uero non. Etenim quis est tam reru ignarus,qui dicat Geometriam ostendere propter quid definitionis circuli Sc trianguli e Screliquorum quae sua sunt ipsius initia,cum tamen eadem sumant Mechanicae artes omnes, quae sunt sub ipsa Geometria, ut Prospectiva, Sc Astrologia, eisq; utantur pro priticipiis. Definitiones autem Logicae esse principia in Prima philosephia, ex eo intelligi posse arbutrosiquod sunt affectus 8c proprietates entis, de quibus necessarium
est sumere quid est quod dicitur. aliter enim ut liquet non possent quicquam de suis subiectis ostendere. Nec illud quenqua opinari uellem,Primam philosophiam,quod natura prior sit, Sc Lopicam ipsam complectatur, esse prius di lcei
dam: quia hoc minime necessariu est ex nostro cognoscendi modo, quanquam secundum naturam ita fit. quandoquidem nihil prohibet,quo minus positis eis,quas diximus,definitionibus,at his pro
ueris ex suppositione acceptis cum item in Prima philosophia sinetilla probatione accipiannio perdiscamus, quemadmodum consti. tuantur ea quae sunt cognoscendi instrumenta. Sicuti constat etiam, Rhetoricam prius quam ciuilem secultatem esie discendam,quae in men complura ab ipsa ciuili facultate mutuatur,& a philosephia,ut
assiectus, definitiones,multa alia. id quod plane ostendit Aristote,
Rhetoricam ex resiluis scientia, π ex ea ciuili quae de mori bus Lese compostam. Quia ciuilis prior est, non tamen prius addiscitur. multa enim is, eiduas
100쪽
c o MMENTARIVS. 77cidunt impedimenta, quibus sit, ut ea quae secundum naturam prio ra sunt, posterius discantur: quod in multis saneaccidit,ut in Met
playsicis, quod ad philosophia naturalem attinet. Id quo ex lib. V. Prina ae philosophiae: elici posse arbitror,ubi ita Bibit Aristoteles: Principium quos aliud id, unde unumquo optime fieri possi: Mis Er in eruditione, non a primo interdum ,σ ab ipso principio rei, ει sed de scillimi quispiam disicere poterit,inchoandum esse uidetur. μQuamuis igitur Prima philosophia prior sit Logica,quippe quae illius est principium, tamen non prius discendacii, quia comodius ab ipsa Logica initium ducitur. Nam Prima philosophia prebet tantummodo principia Logicae,quae quidem ipsa non potest probare,
sed sumit ex communi more loquendi hominum: Logica uero prae bet illi regulas instrumentorum, sine quibus intelligere non potest, recite sciat,nec ne. Sed hoc,quod ad nos attinet. Logica autem suppositis principiis illis, tanquana manifesta sint, quod quidem ipsi satis est, ex his docet operari,ut supra dietum est. Cum igitur illa nomina sint astelliones entis, quatenus ens est,s,
cile intelligi licet, subicetiim & praedicatum, quibus nominibus uti tur Aristoteles in Praedicamentis, quibus Q inscripsit illum librum, non ostendere hanc doctrina ut multi Perperam, mea quidem semtenua,arbitrati sunt ad Logicam primo,& per se spectare, sed contra pertinere ad Primam philosophiam: quippe quae sunt ipsius en
iis, quatenus est ens, assectus. sunt enim in omni ente. Quod si reporiuntur in Logica,reseruntur ad opus ,ut ostensum cst. Praeterea Aristoteles quarto Primae philosophiae libro, Idcirco,inquit, Geometrae non eri, quod nam si contrarium, aut ciperfectum,aut res,aut unum,aut iacm,aut diverse considerare,nisi ia
Quod si Geometrae non est, quid sit contrarium,aut perscinum, considerare,quia pertinent ad ens: Logicae item non erit cosiderare,
quid sit sublestum, quid praedicatum, quid necessarium, quid contingens, & reliqua id genus, qui sunt asseetias entis,nisi in ordine ad opus. Non ergo uerum est,quod isti dicunt. Amplius,aequivoca 8c univoca pertinent ad Metaphysicu: erso salsum est, quod aiunt isti, Praedicamenta esse partes Logicae, quod ibi definiuntur aequivoca. Nam ex hoc sequitur cotrarium, uel quia sunt aste Ius entis, quatenus ens: uel quia sunt in omni ent uel quia primo Ethicorum libro ita scribit Aristoteles: Non erit erko bonum commune aliquod secundum unam ideam, re quemadmodum er eo dicuntur,nes enim similia videntvr his quae sor tatuito aequivoca sunt, sed videlicet ex eo quia ab uno sunt, aut quia ad i.
unum cuncta conterminant: velfecundum potivi analogia ut in cora repore visus,in anima mens, tar aliud certe in alio. Sed haec fortasse re olinquenda nunc Aune. nam trite discutere, alterius esset philosophiae remigissimilitier de icta. g Q μα