장음표시 사용
271쪽
scuto declarauerit Perspiculi:n nanque est, exemplum ad illud iecundum genus pertinere: quod ii in .at aiana nuenit, quae tramitum illi praebeat, illam non rit: si reluctata tem , percitiit de adurit, si aduri sit apta . inittii O impiodotus aberrat, qui Aristotelem ait tradere, tui melinon haberi τὸ καὶ , , tunc est non adurere, quoniam illinii constet exhalatione incenta : obca1nq; catis ani
um unc , κερ-xia, γα oes τ' erim, liau e λεγε ι . Perspicue cnina fulianen aliquod ac urete, J.ri totelzς tra ari, quod etiam ipse deinde fatetur. Utrum autem illa sit uocabuli, κεραι , la, et , i Ibo og:a, cicituri inquam cile, quia recte sit temperatum, nec adurat, nolim contendere: cum praei C: im recte temperatum est tu linen possit, ac tirier dum non adurere, si uidelicet materi in
reluctantem non inueniat. tque haec misit in hac uerborum Aristotelis pugnantia uidentur dicend i . Si iniqtri in priore loco, ubi dicitur fsburuus mimurem is uerit, adurere J negationem adiiciant, re legandi a iurrare. J Sed n ulla tum citet a priore fulmi:ais genere posita disterentia. t Nili ita te cietur. umi asstralatas erit, αρι comburit quidem,si dra Meu colore inscit quod quii dem poste i d e eo stibi citur. Sed Alexander & Olympiodorus eo modo legerunt, quo in nostris exemplaribus legitur . Cum autem Aristoteles fulminis genera ita diuiserit, Seneca trifariam di- 1 cin xit, in id quod terebrat in id quod discutit, 3: in id quod carit. Riod terebiat,ait subtile esse
ἐς setam meum,ctii per angustissima iit fuga, ob since iam&puram sta in Inae tenuitatem: atque hoc eli Ar itotelis primum genus. Quod dissipat, conglobatum este, S spiritus coacti ac pio celloti commixtam uim habere: itaque per id toramen, quod ingressium est, redire de euadere, ictuq; ruin pere se non pzrforare Quod urit, multum terreni liabere,& igneum magis quam ammeum, itaque relinquere magnas igniu notas, quae percussis inhaeret.Tribus aut cm modis urere: aut enim afflare.& leui iniuria laedere, aut comburere, aut accendere: posso enim quid uri, nec tarnen arde redi aut combustum esse, quod non iit accura sum: ardere tamen nihil, quod non uratur,et si acccn- sium aliquid est e potest, nec combustum. Ita beneca de sui inum generibus. Quorum cum primum idem sit , quod Rr illo telis Primuli:, duo posteriora Aristoteles in genere comprehcnuit, qu bd interdum dissipet de comminuat, ut uestes, interdum urat, ouod re uera diuidi poterati coit itutionis ratione. Auctor libelli de mundo, i cu Theopli rastris, 1 eu Nicotaus peripateticus,' chira fulguratione explicasset, ignitamq; ipsam S cortis catem est edixisset, subieci: et , i q: bd fulserit,ad terram usque illis una sit, hi limen est e,3 quemadmodum fulmen ab alios excretionibus, differat, adiecit Imen Pibio en dici, cum fuliginem cotraxit, A rgem si raptim emicuerit, ἐλικι , , s lineari specie conformatus sit :r, i πτου autem dici, quae ciriaque fulmina in quiduis illisa sunt. Itaque genera ex effeceribus quibusdam, aut etiam figuris distinguit. Recte uelo ψιλαωe ille diciat: r, quoniam ψὰ is fumum dicunt, quali fumidum fulmen, quia nigrore fumi inficiat. OlVmpio-
dc rus autem ait dic ωανὰ τα τὰ σώματα , Eoc est, quod tangat corpus Arges autem a spleni doce, quoniam micet ac iplendeat, nihilq; id, in quod incidit, ast iciat: αργῆς enim candidus est. Quod autem attinet ad tui mi iris celeritatem, quae etsi maior est in primogenere, omnis tamencos mi uiris est, in t proficisci, quod spiritus, e quo constat, magna ui ei nubio us exili renitatur, cura. ; ii bis densitate prohibeatur, uim lilius perpetud augeri, itaque tandem maximo impetu e , i a e prinar , quomodo qu. E de tormentis maxima celeritate mitiua tur: qu&m celeri usita descripsit: ambibit autemst ' min:s, Ic As,
si bis Ua quod omnino prius incita se uis
Afieri uerb& alias celeritatis caulas, partim qu bd e parmis ac leuibus constet elementis, nec fa cile iit tali a ratu ne quicqtfam obuirere, cust. Omnia penetret, nec alicubi consistat, partim quod pondera omitia de orium natura nitantur, atque cum plaga illis additur, mobilitas, celeritasqtie duplicetur, & impetus uehementior fiat demum, quod e longinquo ueniat, ueniendoq; sempercre icat, vimq; accipiat, qtiae mobilitatis ac celeritatis causae probabilitatem habent . Sed tamenno omni cxpcirte ab solii te sunt uerae, propterea quod sursum fulmina non feratur,uedde otium,d: quod ex leuibus elementis constent, eorum celeritatem potius impedit, quam adiuuet, si quidem leuia sursum feruntur: non etiam fulmen natura ponderosa constat, sed leui, ut pote ignea: ideo sursu: potius natura ferret fir, sed ut deorsum truditur. Itaq; una tantu celeritatis ac mobilitatis catlia est,n5 duplex, uidelicet ictus: n5 ite uidetur ueniendo augescere, quin potius cum motu contrario moueatur, aliquo modo imminui, parte halitus sursum fugiente. Prima igitur illa ee-
leritatis & mobilitatis ratio caeteris omnibus praeitat, quod uidelicet impetii quoda e nubibus ru
272쪽
ptis exprimatur,ut quae ὀ tormentis mittuntur. In qua etiam expressione uiolenta accendita1rnil naen, aut certe plurimum incalescit,&feruidus redditur, quanqtia & antequam extrudatur,hinc atque illinc ad latera nubis commeans,nec exire ualens, mobilitate illa sua S attritu ilicalescere potest,& ardorem quendam concipere,qui postea extrusione aurescat. c. inctiana diiura longo spatio per aerem celerrime defertur spiritus ille,& motione illa agitaturiatque ad aerem caliga nos m& densum alliditur,magis ac magis accenditur,& calet, non aliter ac sagittarum p ut bum attritu aeris de uelocitate motus incalescit, ut laepe liquetur. Ad accensionem praete1 ea plurimum ualet ictus,quo res reluctantes uerberat, quandoquidem summa uehementia eas percutit,ita ut, quanquam accensus spiritus ille nondum sit, possit tamen ictu illo taehementi incendi,quomodo ignis exilit,cum ferro lapidem ferimus. Ex quorum etiam ictu res, quas su mense rit,quae suapte natura incendi possunt incalescunt& incenduntur, si illi relucientur. Fulmen autem ex radiis Solis,aut ex ignis Particulis, quae in nube iniint,accendi,ut ueteres opinati sunt,antea chm de fulgure ageretur, improbatum est
Quare haec omnia spiritu sese,tum ex talibus constat, tum uerb oculis etia ipe s s cernere interdum licet,ueluti nunc conspeximus in templi Ephesini conflagrationean qua seorsim euulsia flamma multis in locis continua serebatur Rc famum quidem spiritum esse,ac ardere apertum est,alioq; in loco antea dictii est. Cum autem confertim secedit,ium manifeste flatus esse uidetur QRod igitur in paruis rogis fieri videmus,liocidem uel tum multa ardente materia longe uali
dius fiebat. Diruptis itaque lignis,unde spiritus erat initium, copiosius, qua parte efflaba confertim secedebat,& ardens in sublime serebatutaquare flamma ipsa ferri&incidere in domos uidebatur. Semper enim spiritum fulmina cons qui& anteire quanquam quod coloris expers sit, non cernitur putandum est . fit, ut quaicitus futurus est, commoueatur id prius, quam plagam accipiat, spiritus nimiru principio in id prius incidente. Quin & tonitrua ac fulgura non sono findu sed quod una spiritus excernitur icitum senuinq; efficiens: qui ii percutiat findit,nec urit De Tonitruo igitur,fulgure ecne phia, item de presteribus& typhonibus atque fulminibuS,quod idem omnia sint, quae ue eorum sit inter D se differentia, dictum est.
6 Firma stabilisq; apud uitlgares opinio recepta est, aliquorumque etiam capientum sententiae comprobata, fulmen lapidem esse, quo turres interdum ictae disiicii intur, arboresq; finduntur: quam opinionem acceperunt,chm lapides quo dam ueluti adustos iis in locis, ubi nil mine aliquid ictum est, inuenissent,ab aliis lapidibus prorsus dissimiles:& quemadmodum testatur Avicenna,ferro &aeris miles. Hanc opinionem ex iis,quae de fulmine tradidit, Aristoteles refutauit. Siquidem docuit spiritum esse,nonnullaq: eius admiranda effesta commemorauit, ueluti aeris scuti,absq; ligni laesione,liquationem,& uestium protritum,quae nisi spiritu fieri non possunt, a
Iapide nequaquam. Ita recte nunc colligit, ex eiusmoiui rebus comemoratis constare, ea,a quibus
haec effeει sunt,spiritu esse Cam igitur in fulmen referantur, persi , ichiuiri est, fulmen spiritu etia on lapidem.Non solum autem quae Aristoteles commemorauit, id declarant, sed alia etiani
273쪽
similia: uel tu illaesi quandoq; crumena pecunias colliquatas esse, animal extinetum nulla ignis oaut ictus nota in corpore eius apparente: quae certe nisi a spiritu te iniissimo uelocissimoq: ethici 'non possunt, spiritus autem facere haec potet . Nam cum tetritissimus iit, crumenam, quae minimi denta est,& compacta non d: scerpit: carnem item animalis, utpote laxam de raram, non laedit, ted iacile permeatus tranfit: cumq; uelocissime moueatur,no haeret, sed ad metallum incrumenam, aut ad cor in animali, quae solidiori constant materia, ita gressus illis infigitur, ac praestatissima sua calefaciendi atque urendi ui, tum impetu etiam ipso metallum liquat, cor uerberat Scadurit. Eli enim 1piritus ille,non eo solum modo, quo aliae fammae, calidus, sed longe calidior, non ita tamen, ut calidissimorum calidissimum ignem ignium, iit nonnullis uidetur, dicere liceat.Cum enim materia constet tenuissima 8 rarissima, corpusq; omne cd calidius aut frigidius esse possit, quo compamus di densius eii, ierum omnium calidissimus este sipiritus ille profecto non potest. teros tamen spiritus omnes calore suo antecellit: quem suum calorem ex celerrimo motu de ictu acquirit. Siquidem motus non calorem solum accendit, sed ignem accensum loge calidiorem rcedit: quod etiam ictus uehemens facit. Potest igitur ignis ille, ueu spiritus acceius o metalla incrui lena, S aes in scuto protinus liquare,d animal solo contactu occidere Incrii menam autem ob suam tenuitatem transire, nec liae rere,iner docet, qui 3 ipse, quanquam minus tenuis uacua diducta crumena in eam, et sit ore diligenter obstriretam,ingreditur: quod se Fcere non tosset, ni per abditos meatus ingrederetur. Q unetiam, ut antea ex Lucretio traditum
cIt, nil ei fere potest obsistere: Transit nim θηρα ir validum fimen persipta domorum,
clamoretri et otia transit persaxa, per cra.
Exei iis modi igitur rebus perspicuum est, fili men spiritum esse, tum etiam, ut inquit Aristoteles, idipstim oculis cernere licet, qiuandoqfride:n uideamus flammam spiritum csse, nilq; aliud fit linentia, quam flamina. Pori o flammani spiritum esse ex iis, quae in templi Epite sini conflagra tione acciderunt, declarat. In ea enim cora, pectum fullse, flammam nil aliud esse, quam fumum ardentem: quandoquidem seorsum a lignis euulia multa fiamma, multis in iocis eius templi continua ferebatur, ut nil aliud nis fumum, qui a lignis templi ardentibus ascendebat, sparsimq; hae& illae fel ebatur, stilli , cogitare aliquis pol sit. Hoc nanque& in paruis rogis, & consa grationibus quotidie conspici, flammam videi cet discerptain,hac illac q; ferii. itaque quod in elusin odi paruis conflagrationibus appa: et, hoc idem multa illa tum ardente materia ualidius factsi fuisse,disruptis nempe lignis,unae spiritus 3 lumi initium ducebatur, copiolum illum, qua parte effiabat,& conferti in secessisse, atque ardentem in sublime sublatum. Flammam igitur ipsam fe ri,& in domos incidere uisam Cum ei go flamma nil aliud sit, qui in ardens fumus, ac fumum spi- Gritum e se, ardereq; apertum sit, alibi que etiam antea. nempe in primo libro traditum, consequis ammam spiritum esse, qui ardeat. Cumque frit mensit flamma, fulmen quoque ipsum spiritumesie ardentem. Id ueris eo quoque uidetur confirmare quanquam re iacratatio tantum probabiI s est, nec nec este ab quod fulmen spiritus siubsequatur, atque etiam antecedat: spiritus inquam non ignitus aut ardens, ted coloris expers, qui etiam ob eam causam non uideatur, sed pcrcipi tur solum,quod ante qua in fulmine aliquid feriatus , id qiuatiatur, nempe aspiritu illo agitatum. Cum autem intelligeret, admirandum tortasse uideri poste, fulmen, seu etiam sipiritum, qui iulud antecedit,corpora quatere,&caetera, qtuae dicta sunt, essicere, ueluti occurrens subiicit: tornit Tuum quoque&fulgiar, non sono ea diuidere&disiicere, quae diuidunt&disiiciunt, sed spiritum qui Emibe exce initur, sonumque ut dictum est excitat, atque si aliquid feriat, illud di- iridit,minimo autem, ut fulmina quaedam, comburit. Atque haec omnia sunt, quae de fulminibus Aristoteles tradidit, quae partim diibia, partim mutila uidentur. Dubia quidem, tum in se de
fulminis constitutione, S materia conclusio, tum rationes, quibus probatur: maca uerb seu mu Hi la, quod multa eis ad tu minurra cognitionem omnem attinentia deficiant, caussis multorum effectorum admirandorum, quae ab illis proficisci intur, non expi: catis, nullo item uerbo, aut de tempore, quo fulmina maxime m1ttuntur, aut de piae sagitione per fulmina, facto, nec quan ob rem poetae a Iove tu Imina mitti commenti sunt. Dubia uero conclusio est, ob uulgarium opinionem , fulmen lapidem esie ut dictum est sentienti una, idci; experientia comprobantium, i p1cemque ipsum ostendentium: nec uerbsolum lapidem, sed omne etiam metalli genus. Quae opinio non uulgarium solum, sed etiam sapientum uidetur, cum, ut antea monuimus, Avicennatestetur, in locis, in quibus cadunt fili mina, corpora quaedam serro & aeri similia inueniri, seu tentaste, illa liquare aut accendere,nec potuisse. Rationes etiam dubiae& parum firmae, si quidem tota illa de templi Ephesini conflagratione explicatio, nil aliud probat, quam fammam spiritum esse ardentem, vimque non habet, ad probandum fulmen est e spiritum, nisi sumatur fulmcn omne fammam esse: quod uulgares negarent. etiam sumitur, spiritum antecedere &consequi
274쪽
A consequi fulmen, non efficit, ut fulmen spiritus sit, quando θ pluuiam , quae uentia S non est,
uentus tamen antecedit, S qttitur Effecta multa admiranda commemorantur, quorum Causam Aristoteles praeteriit, nec quomodo ex liis, quae tradita sunt, at ferri potui , ascripsit, ire u ti non lapides solum,& omnis generis metalla cum fulmine decidiste, sed etiam animalia, nonruidem imperfecta, sed uitillum interdum, ut Avicentia commemorat. Praeterea tui mentia ae Iocilio uinum totum exhausit se, ut Lucretius ait: Curat item uasis integris aina repente Diffugiant. Et contra, quod magis mirandum est, uino per se consiliente dolium adussisse. Item res quasdam fulmine feriri, alias uim habere ad ei resistenduin, ut laurum, aquilam, Se iri tutum marinum, Rursus hominem fulmine interiaci, nulla interdum nota in eo facta , non ita reliqua animalia. Omnia etiam fulmine icta contra ipse ira se tollere, ut hominem faciem erigere ramos etiam arboris sese eleuare. Quin& omnia, quae fulmine feriuntur, cum antea uenenosa non essent, ueneno saeuadere, &quae crant irenenota, illud amittere, quemadmodum iii pere, ex quibus fulmine ictis uermes oriuntur, cum antea non orirentur. il praeterea Aristoteles de praesagitione perea tradidit, cum tam multa ab aliis scripto 11nt prodita, resque multas ex eis praesagitas esse compertum sit . Haec in hac de fulminis dis tutatione an runtur, quae hirnc in inodum pota sunt dis tui . Primum quidem, cum se mina mittulitur, lapidem aliquem, aut etiam metallum, a interdum una posse descendere: multi enim ut dictum est, lapides ciusmodi, qui aJtera Ox parte acuti , desulpbureum quid olerent, aut adust utra , t arietcs& arbores ferire ins enti sunt , lapide tamen fulmen non esse, nec perpetuo usi cuni futini ne in terram mitti . Quomodo enim & scuti aes liquaret, ligno illaeso, S: pectiniani so iteret, ecumena intacta, de alia eius generis fac Ict, quae nisi a corpore tenuissimo, quod dicen eatus angustiis mos transeat, effici non possunte Lapis autem, qui interdum cadit, aut etiam metalli quodvis genus ex eadem materia, e qua in terrae uisceribus intra nubem generatur, nempe ex utriusque exhalationis humidae&siccae ad
mixtione, quae prout fuerit, maioremque huius, aut illius portionem in te habuerit, ita lapidem, aut metallum efficit, hunc que uel illum Jap dem, hoc lici illud metallum. Nec enim aratione, aut natura alienum est, pos e illas exhalationes in nube, ut in terra, admisceri atque concrescere,& concretione quadam ii. solubili nam S lapides durissimi& metalla, ita ut liquari uix possint , esse haec, ut ex Aui contra prodidimus, seruntur ita durari, ut in lapidem aut metallum concrescant. Quod Georg. etiam Agricola in harum rcrum cognitione plurimum uersatus, in quarto de rerum sub terranearum ortu S causis concedit . Sed de lapidum demetallori mortu atque materia, in fine huius libri pauca quaeda in traduntur. At quanquam fulmen lapis D non est, nec cum eo lapis senapere scendit: quoniam tamen nonnunqtiam cum fulmine mittiatur,& una cum eo in nube, atquie ex eadem materia generatur cur cius Aristoteles non meminitὸ Cum praeterea mirandum quid esset, lapidem cavit metallum, quorum ortus in uisceribus terrae natura est, in nubibus oriri. An nondum ille certo compererat, lapidem, aut aliquid tale cum fulmine descendere, ideo de eo nihil pronunciauit, maluitque rem silentio praeterire, quam ali quid, quod exploratum non haberet, in medium proferrep Quo quidem iudicio etiam an aris stum, aut fieri, aut quemadmodum fiat, & alia eius generis non satis comperta praeteriisse evistimatur. Nec enim dicendum est, quod alii inquiunt, ideo lapidis casum tacuisse, quoniam non necessarib,nec semper deseendat. Nam nec uentos semper pliauia, nec uentus pluviam sequitur, quae tamen se uicissim consequi in libro secundo, 3 alibi explicatur, aliaque eiusmodi multa traduntur, quan uis nec semper, nec necessarios ant. Quod ad rationes, quibus concluso de fulmine probatur, attinet, non illae quidem duae, quae commemoratae sunt, eis cacitatem magnae ita obtinent, ut uim afferant, i ed tam era ad persuadendum, utpote probabiles, plurimum possunt. Fulminis autem effecta, ueluti liquatio aeris in scuto,& protritus uestium, sententiam eam magis confirmant. Porro Ephesini templi conflagratio, & quam ob causam facta, omnibus compertum est. Illud tantum contra quorundam sententiam monebo, templum illud reuera conflagrasse, quando Aristoteles, &Theopompus, de Plinius, ali; que id referunt, iidque Aristotelis ipsius tempore: si quidem fertur, nocte, qua Alexander natus est, conflagrasse. Dee sectis admirandis, quae aut cum fulmine accidere, ut uirilli casus, aut ab eo proficisci existimantur, ut reliqua, qu, cornmemorauimus, quaedam Aristoteles negaret, aliorum ex iis, quae tradita sunt. causa potest afferri, alia ad Problematum tractationem potius pertinent. Vitulum enubibus decidisse, ille nunquam, nec ullus, qui ex eius principiis recte philosophetur, admitte rei. Nam, ut concedatur, ranas,& alia eiusmodi minus perfecta an, malia posse fortassis in aere ex materia praeparata procreari, perfectum tamen & uiui parum animal, nisi ex semine, in Remel Iae utero gigni non potcst. Aut igitur Avicenna, si uitulium eum cadentem non uiderit, illud
commentus est, aut, quoniam hoc philosopho dignum non est, aliis id nuntiantibus nimis leuiter
275쪽
uiter eredidit , aut si ipse , uel alius fide dignita uiderit, turbine aliquo iiiiiiiiis ille alio in loco se Rblatus est, tum iii teriam, tibi Auleenna erat, uel alius , de inissus, ut e nubibus cadere iii dere- tur. Nam turbine S lapides, di animalia rapi, & in sublime subduci alit ea dictium est. Caeterum Avicenna ab Aristotele hoe dissentit, quod putat animalia etiam persecta posse ex alia materia, quam ex semine, oriri. Mod ad uinuni & dolium attinet, potest utrilisque effectus causa in ea, qtiae dicta sunt, referri, nempe in fulmitiis tenuitatem &erassissem, &uini atque dolii uim ad resistendum maiorem, aut minorem. Itaque, clim dolio illaeso vinum fulmine exhaustum eth, rariori substantia potuit dolium conitare, ita iit spiritus ad uinum transire, illudque fortasse crassius ac resistens absit meret. Aut, si non adeo rariori stubstantia constabat, ut fulminis laxatii est, eiusque latera omnia rariora facta, ut spiritus ille facile in illud sese reciperet, ac immenso calore filo, id esse eret, quod Sol aetate intcgra faccre non potui stet, uinum uidelicet abstinere. Clim autem adiisto dolio uinum incolume trium dierum spatio permansit, dolium magis relu
ctat limest, uinumque ob exhalationis illius siccae admixtione densum,&ueluti concretum euasit, ita ut dolium reluetando exiistum sit, uinum autem per se absque ullo, quod coerceret, in tra suos terminos constitit. Qtio modo&lacus i in Syriabituminosiis adeo denuis ob siccae exha lationis admixtionem habetur, ut animalineo proiectum n5 demergatur. Quod autem res quae sdain a fulmine non feriantur , fortasse Aristoteles negaret: nam & laurum fulmine alias, &paucis etiam abhine annis ictam auditum est. Quod si res ita habeat, ut tum animalia quaedam, titui Iapides &plantae fulmine non tangantur, in Problematibus causa tanqua ni minus et iidens, quaerenda est. Ac nos de his quidem alias dicemus . Hominem autem & citius, quam alia animalia, di nulla sepe nota in eius corpore extrinsecus ficta fulmen interficit, ob eam forte causam, quod rariori carnis constitutione, quam illa, Pr aeditus sit, pilis item nec cortice, nec sqilammis, sed cuti molli in tegatur, at exhalatio ad interim membra exterioribus non laesis facile transeat, qtianquam &saepe externa adurit, aut salie in colore inficit. Ossa uerli interdum tota comam inuit, carne integra manente. Hoc ipsum caiisa esse potest, cur uitis fili nitie exiccetur, nullo signo ex trinsecus facto, reliqua arbores non item: quoniam uidelicet in uite meatus sunt recti, &fulitiini expositi, ut pei eos Dei id ad medullam, atque ad animae locum illii 4 sese insinuet. Cur autem arboris rami fulmine icti sese tollant, atque etiam homo faciem erigat, non est difficile ea his amreddere: si quidem in ramis prodire potest, quia exhalatione fulminis sicciores evadant, itaque
in alteram partem fulmine inclinatos, tum ui ac naturae sua: ruisitis dei nisibs, sese erige te, ut contra fulmen stare uideantur. Homo hiero fortasse faci cm attollit, quoniam fulmine ueluti attonitus redditur. moniam uero fulmen spiritius est,&exhalatio ut dictu in est sicca , qtiae ue- Gneno, antequam ferirentur, carebant, uerac nota fiunt ex illius exhalationis, quae amara di sitIphii rea est, admixtione: reliqua uenenosai uenenum amittunt, cxhalatione eiusmodi uenenum illorum extinguente, & tinti cum ueneno, quod pellit, etiam abeunte. De tempore quo fulmina mittuntur, pxtet, autumno maxime &ucre ea mitti, quibus etiam tonitrua excitantur. Cuius rei causa est, quod exhalatio, e qua oriuntur, hyeme trigo te rigente extiriguatur, nec ascendat: aestate uerbdissipetur pr imio calore, nee nubes tam dense cxistant. Quae laticii in irati
nem Scythiam & Aegyptum a fulminum casu praestat, nimius quidem rigor Scylli iam, ardor uehemens Aegyptum, uere autem&autumiio crebriora su Imina, corrii piis in utroque, ut ait Pli nius, tempore aestatis hyemisque causis . Maratione crebra in Italia, quia mobilicii aer mitio re hyeme, & aestate nimbosi, semper quodammodo uernat& autumnat . In Italiae quoque par tibus his, quae ad meridiem inclinant, qualis est Romae&Campaniae tractus, ii ix hyeme& aes 1 te fulgurat, in alio Mu non item . Nec uero minuti fulmina & tonitrua, quae e naturis pugnan tibus excitantur, sic ea uidelicet de Ilumida exhalatione, calore item & frigore illis temporibus fieri, quorum quodque contrariis tempestatibiis & facultatibus constat, uer quidem liyemis si ne, &aestatis initio, autumnus contra aestatis fine, &hyeinis initio. Quae etiam causi cst, ut il- Hlis temporibus una cum fulmine ecmpestas coniuneta sit, imbresque magni saepe decidant, ita ut omnia ancipiti bello turbata silit, hinc flammis, illinc uentis, humoreque mixto. De praesagitione per nimina nihil, quemadmodum nec de ea, quae per cometas fit Aristoteles tradidit, quando illa admodii iri incerta est, nec illi fortassis persuas a. Qitae autem ab aliis traduntur, aliubi exponemus . Io item autem fulmina iaculari dictuni est: quod a Iouis stella, quam igneam, ut alias crediderunt, decidere ea maxime putarunt , quoniana ut ait Plinius in contagium fortasse uim ii humoris ex superiore circulo uidelicet Saturni, & ardoris ex subiecto, nimirum Martis, per hunc modum egerat. Ita eni in creditum est, Saturnum humid sim esse,& Martem ardere. Qua 11 quam Lucretius fidei ueteres, quia si Ioire in fulmina uere mittere crediderint, & ex uarici
fulminis iactu & situ, & alia portendi uolueritu: qua superstitione maxime uidentur Iaborasse ueteres Hetrusci: unde fulminis natura de uiribus explicatis, inquit:
276쪽
Per ficere, est qua uisaciat rem quamque uidere : n Drrhena retro uoluentem ea in psest Indicia occulta diuum perquirere mentis, rinde uolaus ignis peruenerit, aut in utram se
Verterit hic partem, quo pacto per loca septa, Insinuarit, ct hinc dominarus ut extuleriis,midue nocere queat de coelomminis ictis. Et alia complura contra hane superstitionem,& quidem recte. Quid enim inquit Seneca tam
imperitum est, quam credere, filminae nubibus Iouem mittere, colirmnas, arbores, statua, i i. N
nonnunquam petere, ut impunitis lacrilegis, percussis ovibus, tiaeensis aris pecudes iunci etias feriat, & ad suum consilium a Ioue deos, quasi in ipso parum consilijsit, aduocari. Illa laetthdi pacata esse fulmina, quae solus excutiat, periticiola quibus mittendi sinator numinum turba intc fuit. Sed antiquitatem defendit idem auctor, non tam hebetes illos fuiste, se existimare inquiens, ut illa, quae dicta sunt, crederent. Ad coercendum autem animos imperitorum, sapie Iitissimos uiros indicauisse ineuitabilem metunt, ut supra nos aliquid timeremus. Vtile enim fuisse inta ta audacia scelerum aliquid esse, aduersus quost nemo sibi potens uideretur. Sed de illis fatis. Quaedam iterd naturaliter ex fulmine, fulgit re,& tonitruo portenduntur, ut uenti, aquae siccitates, &alia eiusmodi, e quibus alias agemus.
De Corona autem & Arcu quid utrunq; sit, & quam ob causiam fiant, & de
Paretiis & Uirgis,& caeteris, quae accidunt, dicamus. Haec eni in omnia ab iisdem inter se causis oriuntur: prinitim uero affectiones,&quae eoru in unicuique accudunt , sumere oportet.
v Si quid eorum, quae bactenus tractata sunt, admirationem ullam in se habet, thaec certe, qtrae
nunc pertractanda proponuntur,admirabilissima his, qui causas igit orant, itideri d bent, quanquam, qtila uulgaria salit, &saepe eueniunt, pleriq; eae nec admirantur, nec uix considerant. C Quis enim, ut de caeteris taceamus, stupere non debeat, arcu illo pulcherrimo tricolore, qui momento excitatur, momento item evanescit, conspecto, cuius exquisitam figuram pulchri tudinemque omnem nulla ars, nullaque manus consequi possit imitando λ Quis item paretia, 'Solis imaginem referentia, duplicata interdum, ut tres Soles csse uideant ii Ginterdum etiam pIura, non admirarip Sed omnis admiratio &stupor naturalibus cotu causis rei pectis desint i, quanquam magna in illis cognoscendis, quod abditae sint, & a sensu nostro disiunctae, difficultas est, ut opinionum inter se de eiusmosti rebus dissensiones declarant Perdifficilis ergo, de perobscura hae e tractatio sit, necesse est, in qua eiusmodi causae inquiruntur, & Explicantur. Eius autem difficultate ni augent demonstrationes Mathematicae, quae ab Aristotele asseruntur, qtiae maximam rerum Mathematicarum cognitionem reqiitrii lat. QSia chini interpretum maxima pars destituta fuerit, instignes errores in carum explicatione admiscerunt , nec ulli eorum Omnia plene intellexerunt. Eorum i Situr, quae apparere dicta sum,& omni lim, quae illis accidunt,cautas oui nes, nulla fere praeterita, Aristoteles inquisitur his ,&cas quidem ordinc Sc methodo, affectiones omnes,& quaecunque in unoquoque illorum c ueniunt, principio commemorat, ueluti sinu D ram, colores, tempus, locum delitum. Ita illisco in memoratis, singillorum causam affert. Sic enim in primo de animalium partibus, cum causas partium cui is que esset traditurus, faciendum praecepit prim imi uidelicet constituenda esse ea, quae in eiusmodi partibus inessent, tum causas illo tum sigillatim explieandas. Quorum primum in libris de animalium historia praestitit, alte xhun in illis de partibus ac generatione. Non est autem haec methodus, quam in quarto de natu ralia is cultatione, qua de loco disserit, &in secundo de ortu & interitu, in accretione tractarida ut olympiodorus censet serii auit. In quarto cnim illo, loci definitionem ac naturam duntaxat inquirebat: ad quam tradendam, easti mpsit, quae communiter loco inesse ab omnibus c6cedebantur, non ut illorum quidem, quae per se nota erant, caiisae explicarentur, sed ut talis ge- finitio redderetur, quae illorum nihil molleret. Quam etiam ob causam in secun o de ortu A in teritu, cum accretionis modum inqiuirit , ea sumpsit, quae in accretione inessent. Nuncti cro omnia, quae arcui, coronae, par et ijs seu Soli duplicato, & uirgis accidunt, sit init, ut corii ni causas
277쪽
sigillatim expon1t,talemque etiam horum omnium procreationis modum doceat, ex quo acci- Κdentium eiusmodi catiis reddantur. Simul autem de his omnibus agit, quia, ut ait, ab iit dein causis originem trahunt. Omnia enim haec ut tradet) radiorum aspectus reflexion quain densior nubes essiciat, excitantiar, niihilque eorum est, quod reuera in aere gignatur, permarientemque, fle non intransitu, statum habeat. Atque Jhaec Alexandri est sentcntia, ut mirandum sit Olympiodoriim ei tribuere, quod aliqira κατά a νακλα , ut iridem, alia καταδάκλασιν ,ut corona fieri, alia item re uera esse, ut colores iridis, alia apparere tradiderit: cum tamen nihil horum in Alexandri commentariis legatur, imo itero omnia κατακνὸικλασιν fieri, id coq; duntaxat apparere, nihilque re uera existere. Quid autem ἀνάκλασις est κλουσι sint, quo ue inter se disterant,
expli catum quidem est in primo libro, sed etiam in progressu explicabimus. Nunc uero docea- mus, arcum hunc, de quo agitur, tricolorem, iridem dictum esse, αποτά ρω, id est, dico,qubdpluuiae sit praemii 1cia, quemadmodum & Iris a Poetis efficta issis iunctus esse dicitur. λως autem, propterea quod a similis sit, id est, areae, ut pote rotunda, quemadmodum areae, quae orbiculari figura fieri ut plurimum solent, quo boues ad paleam a tritico secernendam circumagi ualeant. Vnde etiam Corona a Latinis fere appellari consueuit, quia orbiculari constans figura, solem & Lunam coronae in morem cingere uideatur: cui usi nodi circa Lunam saepe noctu ap Fparent. Virgae similiter ex figura dicuntur, quoniam uirgarum in morem in longitudinem so-1um extenduntur. Παρηλιοι uero, quod uocabulum a Latinis multis, qui paretia dicunt,ustirpatur, &ex figura, S: ex lendore, atque etiam ex situ, propterea quod παρ' ἡλιο d est, similes Soli. iuxta ipsum Solem appareant, tanta interdum similitudine, ut iterium Sese in asillis discer. nere uix ualeat adque praelaertim Sole parum stupra horizontem sublato, quo temporc nebula &caligine aspectus, ne uere diiudicet, impeditur. Sed iam, quas Eorum omnium subtilitassecticine; & accidentia, uideamus. ωυ αλιν φανετωποῖο δεις κυκλος - σω ηλιον, --δ' s&ν ἔ-ν νυκτόc η-η δοιλ . εωθεν δ' ελατ νακις, 2-δυσιν.Vir ω δες γένετω κύκλος , ουμῶ ν ηwκυκλωδωίον 36, yy --ελλοπις κυκλου. μγι δἴη μῆλλον, κυκλου μδρ μει φονος, δἴη α ψις. - ν μετοπωρ νῆνσιυς ηι ρας, --ν ωρα γγνεῖα si . -τους Θερινας ου γνετα
Coronae igitur integer sepe circulus apparet, & circa Solem & Lunam, astraque splendida oritur , ac nihil minus noete, quam die, in meridie, quam in
occasu, rarius tamen matutino tempore, & in occasium. Arcus uero nunquam
existit circulus, nec maior sectio, quam semicirculus, & occidente atque oriente minimi quidem circuli, sed maximus ambitus, magis autem sublato, circuli quidem maioris, sed minor ambitus. Et post autumni quidem aequinoctium, hi diebus breuioribus omni diei hora exoritur, aestiuis uero diebus, per meridiem
non fit, nec plures duobus simuI arcus oriuntur, quorum quan uis uterque tri- color sit, eodemque colorum genere, ac pari numero inter se congruant, obicuriores tamen sunt in exteriori,atque ordine contrario positi. Interior. n.primum
ambitum, qui maximus est, puniceum habet, exterior uero minimum, qui illi proximus est, & reliquos proportione respondentes.Atque hi colores sere sunt, quos solos pictores exprimere non ualent. Nonnullos. n.ij solent temperare puniceus autem uiridis& purpureus, temperatione non fiunt, quibus quidem . coloribus arcus praeditus est, & qui medius inter puniceum & uiridem est , is plerunque flau us apparet.
278쪽
A 8 Coronae integrum circulum saepe ait apparere , quoniam nota semper integro circulo cernitur: interdum. n. quanquam rarius minor circulo apparet, idq; indesinite, quippe cum aliquata do semieire uti forma, aliquando maiori, aliquando minori, qui scini circuliis sit, hii detur, pro materiae uidelicet, ita qua uideli ita constitutione . Ac quanquam circa Solem S .unam, & splendida astra appaerere inqui at, magis tamen & pius circa Lunam cerni tu Gqtia circa Solem, quemadmodum & magis nocte, quam die: Sole uidelicet nubem, in qua cerni deberet, dissoluente. Cum uero ita terdiu circa Si lem cernitur, magis in meridie, quim in occasii, & omnino sole ad horigontem posito, cernitur. Discrimen autem ponere uidetur intersit tempus, quo infra hotitontem sol conditur, ita is uero, quod antecedit, cum iam se condere in ei pit. Cum haec in Halo seu Corona in sint, perspicitum est ab arcu piarimum differre, quem nunquam ese circulum fieri, aut semicirculo maiorem, Soleque oriente aut occidente minimi quidem circuli ambitum, seu portionem apparere, sed maximum, uidelicet semicircuitim, eodem pratiorigontemseblato, maioris circuli portionem cerni, sed minorem. Modqiii deni ita habet, nam cum semicirculus apparet, minoris circuli semicirculus uidetiar, quam cum partio semicirculo minor. Cuius differentiae causa, quanquam explicatu dissicilis est, in progressu B tamen explicabitur. Ac minoris quidem circuli semicirculus ita est, ut eius circuli definita si equantitas, qua nec maior, nec minor esse queat r quemadmodum de maioris, cuius minimo ambitu arcus conspicitur. QEo enim altius supra horizontem Sol tollitur, maioris eire ii a reum facit, minorque eius ambitus apparet. Itaque minimus, qui appparet ambitus, maximi sit circuli uecesse es h. inoniam autem maximus ambitus, qai cernitur, semicirculus est, nec semicirculo unquam maior apparet, minimi cum esse circuli oportet. Nec veth aliquis putet arcum , circulari forma exoriri, eiusque tantiim portionem , se ii semiciretitum, se a minorem nobis apparere, reliquam infra hortet tem occultari. Cum enim spe eulari fiat ratione, radiorum uidelicet inflexione, seu Solis ad aspectum, seu aspectus ad Solem nihil namque utro modo fiat, nunc attinet γ eam tantum circuli portionem exoriri necesse est, ad quain aspectus pertingit. inare infra horizontem, quo aspectu non fertur, exoriri non pote λ Cum autem arcus, di in ortu,& in occasu Solis, eoque etiam supra horizontem sublato, appareat, mi nus tamen in ortu, quam in occasu existit, minimeque omnium in meridie,idque tantum dieb sanni breuioribus, Sole in signis meridionalibus positia, ob eamque causam parum, uel liae merita die supra horthontem sublato. His omnibus arcus ab Halo seu corona differt. Quibus Et aliaec duae adii eiratur differentiar: una est, quod arcus duplicatus interdum apparet, Corona semper simplex: altera, quod Corona, ut numero una dimtaxat uidetur, ita uno duntaxat praejdita colore, arcus Tricolar, puniceus, uiridis, S purpureus: qain &stacium habet eolorem, puniceo & uiridi iuxtae sese posivis exist etatem, ut ex quatuor ambitibus coagmentatus es.se uideatur, puniceo, flatio, uiridi, di purpureo: qui Eoo ordine siti supt, ut puniceus ex Mxiorem locum munia ambientem obtineat, tum flauus sequatur, tertio loco ii iridis, demum purpureus. Atque cum duplex arcus apparet, ita fiunt ac disponuntur, ut unus maior sit, alterminor,& qui maior est, minore complactatur,eolorcs eosde, sed obscuriores & ordine cotrario ae diximus obtinen . in interiori uidelicet parte puniceum, tam tautam, deinde uiridem, ac tandem purpureum omnia ambientem. Quorum omnium causia inferius reddetur. Inquit autem, hosce colores, ἱllos esse, quos pictores efficere nequeant, quia temperatione hi non sant, qua tamen in coloribus aliis efficiendis pictores utuntur. Atque hoc quidem ad Eos colores simpliciter pertinet, non ut arcus colores sunt, quemadmodum putauit Albertus, qui eam ob causam triplicem aliam rationem attulit, quare pictores non eos possent imitari: unam, quod linea diactinguere colores illos, adeo similas eorum termini suae, non queant, quod tamen in aliis coloribus essiciant: alteram, quod pictores in materia tantum terrestri colores pingant, non in ae-D re, qualis arcus est materia: tertiam, quia pictor duos colores pingere iuxta sic positos no queat, ex quibus iuxta sepositis, tertius oriatur, at in arcu euenit. Sed cui dictum esta de coloribus hisce simpliciter, non ut solium arcus sunt, Aristoteles loquitur, eos elue aliorum eolorum ni illa temperatione a natura formatos, imitari pictores non posse ait, quippe qui colores tantum faciant, alios quosdam temperando. Nec tamen putandum cst, ita simplices hosce colores poni,
ut extremos album uidelicet&nigrum,nullamque omnino ad eos procreandos temperationem
necessariam esse. Temperatione enim sunt, & si nulla alia, certe nigri, aut fusci cum luce. Ira de eorum generatione auctor libelli de coloribus scribit. Nigrum inquit &umbrosummi tum lumini, puniceuior nam nigrum lumini mixtum, tum quod a Sole, tum quod ab igne emi eat , conspicimus semper esse puniceum, & nigra ignita omnia mutari in puniueum. Ha Iurgum uerb, id est, purpureum floridam fit, quando eum mediocri albo ct umbrose infirmi Solis radii . temperantur. Vnde & circa Orientem & Occidentem aer purpureus est. Non solum autem ex
279쪽
linc extre inorum colorium cum lumine temperatione , hi colores uidentur oriri, sed omnino ex
illis inter se admixtis, siquidem in libro de sensu de sensili inter album & nigrum medii poniri
tur, ex illorum admixtione orti. Temperatione igitur eos oriri, hoc in loco non simpliciter tot litur, sed ὰ pictoribus temperatione non fieri, quomodo alii quidam ab eis efficiuntur. Inquit ,
autem hos soIosapiet opibus fefὸ non seri, uel quia ut Olympiodotus ait) & alij sint qui danti,
quos temperatione similiter facere non ita leant, uel quod hos exquisite exprimere non queant ., quanquam ad eorum sit militudi inem aliquo modo accedant. Quod uerbinter hos colores discriinen sit, in primo quidem libro de puniceo praesertim& purpureo) explicatum fuit: sed inpi
gressu etiam declarabitur. Simul etiam exponetur, puniceum uiridi iuxta uiri dein, fi auum ui deri. Illud di taxat nunc annotabimus, αλουργον, quod purpureum dicitur, αποτοῦ α ,κμ εργον dictum esse,.quasi maris opus sit, quia e concha marina purpura colligitur: ad nigredinem au tem hic color inclinat, e purpura factus uehementer excocta. σοι, κιοῦν ad albo dinem magis temdit, ita ut uiridi proximus, flavus, qui ad aIbum refertur, ut dictu inest, uideatur. Dicitur ut ego quidem philo απο - νο ναος, id est, a palma, quod eius fructus hunc potissimum reserat colorem. Aliqui putant dic tum esse,quia in Phoenicia primum ab Hercule casu quodam a cane demoria pila pura fuerit inuentus. Fit enim & ex purpura leuiter excocta. ωρα νον dicitur, quasi porraceum,quia color eiusmodi in porro conspiciatur. ινθου flauus est color, segetibus matutis conueniens, quin etiam S capillis. Παρηλιοι δε ψ--ουτε αμειν, ουτε γη,Hτ- ω πια - .H νυκτωρ, αμ' ἀῶ- ν ηλω. ε ri δ' η-π-. τὰ eas ta in νοια τος δὲ απάνιον ra oν ν' Δον Βοσπόρω πράσω seriora. δε ολκζ
Paretia autem & uirgae ad latus semper gignuntur, non supra, nec terram uersus, nec e regione, nec noctu quidem, sed semper circa Solem . Praeterea aut ascendente, aut descendente, ad occasum frequenter, medium coeli tenente, raro. Id quod in Bosphoro aliquando accidit. Duo. n. Paretia coorta per totum diem usq; ad occasium durauerunt. Et haec quidem sunt, quae in eorum unoquoque eueniunt.
v Iuxta Solem duntariat, non item iuxta Lunam,aut alia sydera Paretia apparere uocabulum ipέim declarat. Dictum enim est, ut antea monuimus, quasi ερα ηλιον, Eoc est, iuxta Solem, aut etiam similis Soli. Ex quo fit, ut interdiu tantum appareant. Quanquam etiam noctu apparat sese traduntur, quos potius παρα-ηνὰς, quia iuxta Lunam, & ei similcs apparuere, nominare congruit. Ita Plinius Lunas trinas Cn. Domitio & C. Fannio Coss. uis sese commemorat. In quit autem εκπλαγ ιις, quod Plinius άixit ex obliquo, in os magis propriὰ ad latus, Paresia sem per fieri, quoniam uel ad Austrum uersus, uel ad Septentriones, quae surri ueluti Solis latera, a parent. Progreditur enim Sol ab ortu ad occasum, ut eius latera Septentrio & Meridies este ui deantur. Est uero haec &coeli latitudo Astrologis usurpata, quamiis apolo ad polum longitu do Physi eis dicatur. Non igitur orientem aut occidentem uersus Paretia apparent, quomodo nec infra Solem terram uersus, non item e regione, quo situ arcus conspicitur. Sed nec quouis diei tempore, aut in quavis coeli parte, Sole posito apparere ait , iteram aut ab horizonte ascen dente, aut ad eundem descendente, & hoe modo saepius, illo ratius, raro etiarns in meridie, aut medium coeli Sole tenente. Apparere tamen& interdum per totum diem, quemadmodum semel in Bosphoro accidit , ubi duo Paretia conspecta produntur, quae a matuti reo tempore in occa sum usque durauerunt. Mod autem ad numerum attinet, trinos Soles antiquis uisos esse Plinius testatur, quod &sua quoque aetate Diuo Claudio principe acciderit. Plures uero simul, quam tres ad illud usque aestum nunquam apparuisse. Quidam tamen aiunt Regem Poloniae sex simul Soles uidisse, paulo ante id tempus, quo Papi: e conflictus habitus est. PGrris tres cuin a P parent, medium locum uertis obtinet, reliquis ad latera positis. inod Lunae etiam euenit, cum triplex uidetur: quod rarissime tamen contingit. -d nisi oriente uel occidente, ut de Paret Iijs dictum est,non fiat,nec nisi plenilunio, ut de eius arcu mox tradetur, cum alio tempore sititnbeeillior. Frequentius uidetur Sol triplex, quam Luna duplex: frequens autem eii Sol duplex, nullis pene nautis magno etiam cum periculo non uisus. Illud etiam ad duplicis aut triplicis Lu nae raritatem facit, quod noctu cum fiant, non ita ut Parolia ab hominibus obsertiantur . Virgae eodem situ, quo Paretia,apparent, sed numero S colore ab illis differui: quod nec numerus illa rum definitus sit, nec color unus de simplex, ut Paretiorum. Triplici. n. illo, quo arcus, colore coe
280쪽
Horum autem Omnium eadem causa est: reflexio enim omnia su nt. Modis au
tem differunt di his, a quibus,& prout ad Solem, aut ad aliud quid splendidum
io Antea quoque omnia haec ab iisdem c us stradidit proficisci, sed nunc modum, quo sunt, generalem adiicit, restexione inquiens fieri, sed modis reflexionis differre. Nam cum reflexio ab aliquo ad aliquid fiat, non ab eisdem ad eadem, reflexione omnia existere. Sed quaedam a quibusdam ad Solem, alia ab aliis ud aliud quid splendidum. fit, ut nihil horum re uera existere, sed
apparere tantum intelligamus. Siquidem, quae reflexione gigauntur, re uera non sunt, sed duntaxat apparent,quomodo omnia, qtiae ratione speculari oriuntur, quaecunque uidelicet in speculis B cernimus.&apparere quidem haec OIum, non re uera esse, ita potest doceri. Primum enim id, quod splendidum est, seu Luna, seu aliud Fydus,in areae, seu coronae ut in ea rem ostendamus cetro omnibus in locis,& apud omnes, ubi it Ia apparet, conspicitur. Quod si re uera corona in aere fieret, minime accideret: quin imb quibusdam in locis in centro cui neretur, in alijs non cerneretur, in iis uidelicet, in quibus nubes, in qua apparet, inter aspectum di sydus, non ad perpendictilum interiecta est. Quomodo & Lunae defectio, quia re uexa fit, non in omnibus ceruitur locis,
nec in iis, in quibus cernitur,eodem modo in omnibus. Illud item oporteret, nube Lunam praetercurrente,coronam desinerer non desinit autem, ne ultra apparet: non igitur re itera est, sed
ex aspectus a nube ad Lunam te sexu. Cumque in corona, aut in Iride orbem exquisitum cernamus, inde quiaque intelligimus, non re uera haec esse, sed ex radiorum inflexu apparere. Si quidem exacta illa ambitus ratio in materia inconstanti& fluida, qualia est nubes, uere Deri non posset Sunt & aliae rationes arcus propriae,quae suo loco afferentur. Sunt autem, qui putent coronam ab areu differte, qudd areus ab aspectu pendeat,fictique eius sint colores, corona uerb re uera sit, quippe quae fiat ex reflexione Solis, aut Lun* a nube ciensa in orbem: itaque non eam ab oculo fingi ut Iridem. Sed eadem utriusque ratio uidetur. Illud uerb iam doceamus, quae sat ἄνα iasi seu reflexio, qua haec omnia tradit existere. Quod, ut planum fiat, intelligendum est, quaec iique C conspicimus, a nobis per radios conspici:&illos quidem, aut rei, quae cernitur, ad aspectum . nostrum perductos, quae Aristotelis uera est sentcntia, quanquam hoc in libro aliam sequitur: aut aspectus, qui ad rem uisam progrediantur: quae omnium fere Mathematicorum fuit opinio. Nihil autem n hinc timerest, utro radiorum genere aspectus fiat, modo per radios fieri concedatur. Ac si radii sint rei, quae cernitur , nil aliud eos esse putandum est, quam eius rei ιpe ciem, quae ad aspectum per medium perspicatim perducitur. Duobus autem modis ut alias tradidimus radii seu ad aspectum, seu ad rem,quae cernitur, perducuntiar, recti uidelicet, atri inflexi. Cum recti prodeunt, ipsam per se,& hi se rem cernimus: cum autem ins exi, in eo, a quo in flectuntur, quod speculi obtinet ratione. Ita res in speculis omnibus intuemur. Praeter hoν duos aspectus modos,teritu quedam adiecerunt, cum rem quidem in secennimus, sed aliter qii 2m sit,
ueluti aut maiorem, aut minorem,aut si recta sit inflexa &fra istam. Quem aspectus modum, va dio perfracto, quod Graeci aiunt seu κατα ασιν aiunt fieri, cium alterum modum, qui fit radio innexo, Hι- άνάλλουσιν appellent. Atque hoc modo res in aqua, aut alio medio, quod densius sit, aut rarius, quam id, in quo est aspectus, conspiciuntur, radio medium mutan- D te, die raro in densum, caute denso it rarum trai eunte, oheamque cautan perfracto. Inter
hos duos aspiciendi posteriores modos, multa sunt discrimina. Priinum quidem id quod di et urn. est, quod in tertio hoc modo radius medium mutat, in altero uerb non mutat, sed per idem semper medium progreditur. Deinde ut ait Olympiodorus in aspectu per reflexionem, id quod
cernit, & id, quod cernitur, in eadem sunt superficie, speculum in Opposita. In eo a aterri, qui fit, radio perfracto, inter id, quod uidet, di id quod uidetur, specul uni interiectum est, iueluti aqua, cum in ea quid cernimus, aut aer densior, si per ipsum sydus aliquod in tueamur. Quae, item
παλιικλασιν cernuntur, cum procul absunt, maiora quam cum prope, apparent, ut sydeia, climoriuntur& occidunt, per fumum conspecta maiora uidentur. In re siexione contra itum caenit:
squidem quo speculum, aut res etiam uisa longius abest, eo minor uidetur. Est S rxtio mathematica, quod reflexio ad angulos aequales fit, peti metio ad obtusos, M OI3mpiodorus in Commentariis suis longa demonstratione ostendit. Scd his differentiis iam expositis, modi siti in o-