장음표시 사용
281쪽
mnibus declaratis,quibus aspectum fieri contingit, iIliud quoque adiiciamus, inflexionem seu Tαν. σιν, quanquam eo modo,quo dictum est,omnis fiat, radio reflexo aspeculo, quod aspectra di ret,quae cernitur,lii eadem superficie positis aduersum sit,uariari tamen pro speculi & rei, quae
cernitur, uarietate. Ita in speculo densiori res aliter apparebit, quam in rariori r in cauo, aut conuexo alite quam in plano i in eodem autem speculo res diuersas, aut aliquo modo differentes
non apparere easde,nemo est qui dubitet Quae omnia,cum ita se habeant, plana erunt ut puto quae Aristoteles traditi Iridem uidelicet, ronam,riretia,& Virgas reflexione existere, sed modis differre, &kis,seu a quibus,seu ad quae reflexio efficitur,Solem nimirum,aut Lunam, ut abasydera,ad quae radii a nubibus inflectuntur. Omnia enim liaec ut in progressu fusius tradetur
apparent, aspectus nost ri ab aliqua nube, quae speculi rationem obtineat, ad Solem, aut Lunam, aut aliud stilus inflexione,arcus quidem diurnus ad Solem,nocturnus ad Luna. Corona uero ad Lunam maxime,& splendida syder quanquam & interdum ad Solem, si circa eum appareat: Paretiati Viryae ad Scilcm.In quorum etiam generatione,alia& alia nubis concretio est, rarior ut
delieet & unius modi in Corona &Parelijs,densior&inaequalis in Areu & virgis . Itaque inflexio quidem est in omnibus, sed propter speculi reflectentis, & eorum,ad qtiae fit inflexio, uarietatein differens. Atque haec est Aristotelis sententia,quam Alexander quoque assecutus est, & in psuis commentariis exposuit. Ideo Olympiodorus,& qui eum, Alexandro non inspEcto,sequun- . tur,illi non recte attribuunt, quod Iridem inflexione, seu κατὰ in arast, Coronam uero κατὰ διά Mo fieri tradat,idq; Aristotelem uoluisse,cum dixit,modis differre. Nam tantum abest, ut haec Alexander ex Aristotelis sententia tradiderit,ut contrarium omnino in eius scriptis legamus. Cum enim rationem coronae ab Aristotele traditam exposuisset, atque inflexione fieri docuisset,
μένων se, irri. Atque haec quidem est inquit Aristotelis de Corona ut summatim dieamus) sententia. Eum autem &possidonius sequutus est, cum alii fere omnes non inflexionem, sed perfractionem aspectus causam esse uoluerint, ut his euenit, quae iii aqua cernuntur. His tierbis perspiacuum est, quemadmodum Alexander Aristotelis sententiam intellexerit,aliorumq; no eius perfractione coronam fieri,esse uoluerit, quorum etiam sententiam paulo post damnat,atqhie a Sosigene praeceptore suo,in octauo de aspectibus damnatam testatur. Quid ergo Olympiodorumouerit, ut Alexandro hoc tribueret,indeq; occasionem arriperet, longa eum di*ressione refellendi,&α ab σεως - διακλάου i,e differentiam ostendendi,non uideo.Qubd si alibi Alexander quod
Ac interdiu quidem arcus oritur, noctu uero a Luna, uetere S putarunt, non extitisse. Quo dieis accidit propter raritatem: eos enim latuit. Fit nanque, tam eis raro. Cuius rei causa est, quod coloreς in tenebris lateant, quodque alia multa concurrere oporteat, eaque omnia una mensis die. Nam plenilunio fiat,s existere debet, necesse est idque occidente aut oriente Luna . Quare in annis supra quinquaginta bis tantum in eam incidimus. Nar Quod de duplici,ahit triplici Luna antea diximus, raro videlicet, ii et rarissime etiam fieri, quod nil pleniluitio ac Luna oriente uel occidente seret,de eius Areu Aristoteles nune tradit, eum quidem,quemadmodum &Solis,apparere. Sed quoniam raro appareat,ueteribus uisum nofuisse,itaq; de eo nihil tradidisse,nec fieri eum putasse . od autem raro appareat, in causi esse, tum noctis tenebras, quae impeditit,quo minus colores Arcus proprii, qui ad nigredinem aliquomodo accedunt, uideantur, tum quia multa ad cius constitutionem concurrere oporteat, eaque
omnia una mensis die. Nam nisi plenilunio fieri non posse, id lite oriente aut occidente Luna, quibus fortasse temporibus aeris, seu nubis illa non adest constitutio, in qua A rcus possit apparere. Unde effectum ait, ut in annis supra quinquaginta, bis tantium in eum inciderit. Sed illud etiam ad Areus L inae raritatem facit, quod bomines nocte non adeo uigilant, nec, quae apparere posiunt, obseruant : quod de pluuia alibi dictum est. Quanquam certe probabile
282쪽
A est,multos sitisse,qui in singulis pleniluniis obseruarint,utrum a Luna arciis fieret, nec ne . NON . ita tamen rar ut ex hisce uerbis colligi potest, arculiunc apparere Albertiis affirmat. Α se enim 3e inultis aliis,arcum Lunae in Aquilone,curri Luna osset ad meridiem,uisum fuisse tellatur, idq; non plenilunio, sed cum Luna esset ἀμφήκυρτος hoc est, utrinque gibba. Rursus eodem anno bis uisum fuisse. Sunt etiam, qui ferant in Germania bis una aetate apparuisse. Falso autem credidie Albertus, Eristotelem uoluisse,quinquaginta annis bis latum arcum posse apparere, clam id Ari stoteles non tradat,sed se tanto tempore in eiusmodi arcum bis tanti, in incidi ste. Ex quo non si quitur, ut eo ipso tempore non alij et iam fieri potuerint. Porro quod ait Iridem apparuisse, crimLuna esset ιοὶκυρνοι, Aristotelis tollit sententiam, qui ait in plenilunio binaq; tatum meri sis die
apparere posse. Sed fortasse arcus ille ualde debilis,le exiguus filii: qui autem distincte apparent,
non nisi plenilunio uidenti irieo uidelicet tempore, quo radij Lunae fuit tua lentiores . Candidior autem Lunae arcus uidetur,quam Solis, siquidem color puniceiis omnino candidus apparet,cum
noctii &iii tenebris fiat: in quibus quod candidam remisse est, quale puniceum, candidum omnino uidetur.
δο --τοις Hs ώς υχαρχουσι -- . Porro ea, quae de aspectu demon strantur, fidem faciunt, aspectum, ut ab G qua, se etiam ab aere, & ab omnibus ijs, quae summam partem leuem habent, reflecti, atque etiam, quamobrem nonnullis in speculis non solum colores, ite rum etiam figurae appareant, in nonnullis tantummodo colores. Talia autem sunt, quaecunque parua sint,& nullam ad sensu in capiant diuisionem. In his enim fieri non potest, ut figura appareat, quandoquidem diuidua esse uidebitur. Omnis nanque figura simul figura esse &oitini eκ parte diuidi posse uidetur. Quoniam autem aliquid appareat necesse est, figura uesb non potest, colorem solum apparere relinquitur. Color autem splendidorum interdum quidem splendidus apparet, nonnunquam uero, aut quod speculi colori admisceatur, aut ob aspectus imbecillitatem, diuersi coloris faciem exhibet Sed haeci iis,quie
de sensu demonstrantur,contemplati sumus, ideo nonnulla nunc trademus, nonnullis,ut iam constitutis utemur.
12 Explicaturus,quemadmodum Iris,Halo,Virgae,&Paretia, ratione speculari ex reflexione oriantur, quaedam sumit, partim in perspectiva, partim in libro de sensu&sensili demonstrata, quibus nunc ut ueris&constit is utitur. Ea sunt,aspectum, ut ab aqua, sic etia ab acre, & aliis D corporibus omnibus,summa parte Iehiem&complanatam habentibus, repercutiae insecti. Speculorum item duo genera esset non alla, quae non sol marei, quae cernitur,colores, sed etiam si guram exprimant:alia, quae cum parua fuit, &sensu diuidi non queant,colorem solium,non item figuram,qtiae in partesdiuidi potest. Cumq; splendidae res in speculis cernuntur, interd hi colore silendidam,qualis re uera est,apparere,nonnunquam diuersum udq; duplici de causa, aut quod speculi colori admisceatur,aut propter aspectus imbecillitatem. 4ae omnia ita sic habere,praeter demonstrationes mathematicas, sensitis quoque diiudicat. Multa enim asipectus repercussu in aere,&aliis leuibtis, & complanatis corporibus,quemadmodum & in aqua cotisipi cimus: multis item in speculis no color solum sed figura quoq; nobis apparet, in aliis figura prae sua paruitate exprimere no ualentibus,color duntaxat Sed splendore Solis, qualis est in aqua, i merdsi intuemur,interdum, si illa turbata sit,aat aliquo infect a colore,atat etiam,si aspeetus noster fuerit imbecillus,alterius coloris.Sed haec omnia, ut planius ,& omni stibilata dubitatione percipiantur,
illud in primis praetereundum non est, Aristotele de aspectus , epei cultu,& in speculis res uideridi ratione, sic loqui, quasi, cum quid certumus, aspectus ab oculis prodeat, setiast rem, quam
283쪽
recta conspicimus, proficiscens, siti ad corpus, quod speculi habet rationem, a qOo ad rem, quae E ceria itur, resectatur Quae opinio sui temporis Mathematicorum eiat, quam ali atra ex parte Plato qlioq; amplectebatur.Ipse autem in libro de sensiu& sensili eam damnauit,& tam in eo, quam in libris de anima,colores & omnino omne spectabile uideri tradidit, quia medium , quod actu peripicuum est, moueant,& illud aspectum. Illorum itaque speciem ad aspectum potius perdit ei, quam uim aspiciendi ad illa. Sed quanquam a se damnatam sei uentiam illam & opinionem, perinde tamen acueram hoc in loco ponit, Iridisq;&Coronae rationem ea posita &constituta reddit, quoniam ut Alexander ait) ad reflexionis, e qua haec Ortum habent, ratione ira,nihil interest, utro modo fiat aspeetus.1 quidem utroque a spectilis reflexio aliqua efficitur, aspectus quidem tetriadiorum eius, si radiis ab oculis ad rem, qua cornitur, exeuiuibus uideam his : speciei aute rei uilla ad aspeetum, si altero modo. Vt rauis autem re a speculo reflexa, seu uidelicci radio asperuis, seu rei, quae cernit hir, specie, Peria in sipecillo cernere contingit . Itaque, cum nihil interest et, utro modo aspectum fieri poneret, Mathematicorum, quae tunc celebris erat, & apud orna es fere in pretio habebatur, opinionem sequi maluit, ne tua, quam nondum demonstrauerat, quaeq; fortas Iunon ita probabatur, posita, tota haec displitatio infirmo, S debili fundamento niti uidere tur. Nemo igitur existimet, quia eam hoc in loco statuat, ab ipso probari,ctimq; de aspiciendi ra stione pugnantia docere, aut opinionis suae absurditatem, quemadmodum septimo de placitisce 11set Galenus, anima diuertisse. Non enim, quia aliorum seruentiam sua ueriorem cile cognouerit, sed quia tunc in hominion animis magis imbibitam, magiisque ut dictum est celebrem uidebat , ea est usus : nulliunque propterea periculum imminet, ut suarum quaestionum libri omnes quod ille obiicit fidem amittant. Quoniam autem aq)ectuin, ut ab aqua , ita tib ae re, & omnibus his, quae superficiem levigatam habent, ait repercuti, quaesierit aliquis, num levigatorum corporum proprium hoc sit, an & ali)s non levigatis comi eniat. Videri enim possit & illis congruere, siquid me terea quantumuis asi ei a re male levigata radij Solis re- . se et utitur: itemque ex alijs corporibus non complanatis. Velisi in dicendum est, Igiligatis solis corporibus, reflexionem, quae ad uidendum sufficiat, congruere. Ab asperis enim radii distrahuntur, nec simul copulati resse icti inter, non quia unus post alterum ut Auerio is putauit) resectatur, sed qudd, qua uis simul tempore reflexi, in idem non coelint, iii firmioresque redduntur, quam ut ad rem speetabile in perducantur, eamqtie uidendam exhibeant. Ideo in terra, quamuis radios reflectat, Solis non ccrnimus imaginem: in aqua autem & alio leui&complanato corpore cernimus. Distractos enim seu Solis ipsus, seu asidiectus nostri radios terra reflectit, aqua & levigata alia in unum coeuntes. Haec eadem causa est, cura levigatis corporibus Gsonus magis eliditur, quam ab asperis, quoniam uidelicet aer, qui sono percutitur, illa corporum asperitate distrabitur, ictumq; non accipit Praeelare igitur in aqua &alijs leuibus corporibus, ut in chalybe& seri o, quae omnia speculi obtinent rationem, res cernimus, aspectit nostro ab illis ad res, quas cernimus, ne sexo. Sed levigata esse non suffieit, nisi dei, a sint, levigationemq; illam circunscriptam habeant. Aliter enim radij progrediuntur, nec retro feruntur. Atque haec causia est, cur speculis crystallinis ex altera parte opacu in quid &dp1isum obducitur. Quomodo autem sterin hoc levigator tim corporium quae aspectum possint resedi cro, genere ponatur, in progressia docebitur. Nec enim, qualis est rarus &pursis, id potes efficciae, sed de statem aliqua nactus. Quod ad speculatii diuidua attinet, quibus colorem si, ini, non item figuram ait cxprimi, recte ad sen-stim indiuidua dixit, quori iam non simpliciter indiuidua sunt, si quidem corpora superficie Ieui circunscripta. Quorum nullum, nisi Democrito, est indiuiditum Ita Galenus in libro de elementis, elementa, quae adsensum minima sint, non simpliciter minima inquirit . In his igitur specu lis adsensum indiuiduis figuram cerni non posse, quia diuidua sit, docet: diuidita autem est, nonsmplicitet solum, sed etiam adsensum, ea uidelicci parte, qua figura apparet. Est enim termino uel terminis circunscripta omnis figura, ut, quemadmodum re uera partilis est, ita qua ex parte si Hgura, nisi ut est partilis, percipi no queat. In re igitur, seu simpliciter, seu ad sensium impartiti percipi non potest. Nibit nataque refert, quod ad aspeetiim attinet, utrum re itera impar tilis sit, an impartilis uideatur. Quod etiam in primo contra eos dictirm c si, qui comete ex stellariim coitu exi stere uolebant. Sed de eo loribus quaestio est, quos nisi diuiduos S magnitudine praeditos, quem admodu&alia sensilia percipi non posse in libro de sensio S sensili est traditum. Atq; haec est casisa, cur quantitas ab omnibus sensibus apprehendatur, quia uidelicet sine quantitate nulliis sensus suum sensile potest percipere. An dicendum est, nullum simpliciter in parti Ie stib sensum cadere, idq; in libro de sensu disensili demonstratum esse Θ Quaecunq; autem percipiuntur, eis quata sint de magnitudine praedita, ut quanta tamen necessarib semper apprehendi demonstratu non . esse Si quidem multa, quasi indiuidua sint,ccrnimus, quae tamen magnitudinem, & iutor dum quidem maximam habent.Ita stellas in primo cui didium est huius operis, ut piuncta quaedam & in diuidua
284쪽
A diuidua cerni,contra eos,qui cometen ex coi tu stellariim existere uolebant, traditum est. Color igitur, etsi in magnitudine sit,quantitatemq; habeat,ut individuus tamen, qtioinodo de speculor in quo apparet, conspici potest..uod figlirae non coirii enit, quar,ut reuera magnitudine est piae dita ita figuram esse, nisi quantam, non cernimus. Quanquam& specilla illa exigua ita inter se
cohaerent,ut continuata una magnitudo esse, quae unius coloris sit, uideatur. Ita hanc quaestionem tolli posse existimo, S: rectius quidem, Quam si dicatu ricolorem cerni poste,quia quantitatem definitam non habeati figuram non posse, quia quantitas eius terminata sit,& maior,dcxti uuidelicet habens & simistrum, & alias situs differentias, quae in re adsensim inditridua cerni non possunt, quod nobilis tempestate nostra quidam philosophus respondere consueuit. Nec uerbdextrum & sinistrum in omni sunt figura, nisi nostri habita ratione : nec maioris aut minoris. quantitatis ratione color apprehenditur, figura non apprehenditur, sed quod color, ut indiuiduus cerni potest,figura non potest. De colorum autem in spectatis, aut etiam aliter appareti irrivarietate, in primo libro quaedam tradidimus,illudque etiam attigimus,quod liic dicitur, non nunquam ex speculi coloris admixtione,colorem alium,quam re itera sit,&splendorem apparere: nonnunqliam etiam ex aspectus imbecillitate . De coloris admixtione milli dubium esse de-ώ bet, quin illa in colore seu splendore rei uisae, varietatem inducat . Unde, ii quis in aqua rubro colore timsta, se, aut etiam Sole inspiciat, id quod cernitur,rubri coloris esse omnino uidebitur. Ex aspectus autem imbecillitate id etiam prodire,eo potest intelligi, quod quae e longinquo cerni intur, nigriora apparent, aspectu uidelicet ob nimiam protensionem debilitato, semperq; ad
nigrum, quod luminis & candoris priuatio est, tendete: quaeresin progrestu magis perspicuae uadet. Vt igitur splendor, aut omnino color,qualis est, apparexi, pectiliun coloris experra esse debet,aut non diuerso infectum. Ut autem figuram quoq; nec colorem solium spectilii in exprimat, sensili magnitudine praeditum sit,necesse est . inod si figuram, qualis est, sit expressirrum, quie tum quoq;& motu uacatas, item certa distantia ditiunctii in erit. Nam quae commouentur, iit aqua, aut nimio interuallo distant, aliam figuram repraesentabunt, aliquam tamen, si adsensum
diuidua fuerint, expriment. Sed haec ut antea dictum est) partim in perspectiva, in qua de speculis agitur, partim in libro de sensu&sensili,in quo de sipiendore de colorum omni genere,eosque aspiciendi ratione disseritur,sunt demonstrata & a nobis in commentariis nostris illustrata. Ideo eis,ut iam costitutis,in Iridis ac Halo,a caeterorum hujus generis causa astereiada,utiiciatq; id est,quod ait Donnulunuue trademus J uidelicet quemadmodum Iris,& haec quae di hasunt, in a
Primum uero de Corona dicamus, & cur orbis fiat, &quamobrem circa Solem aut Lunam , eodemque modo, & circa aliorum syderum aliquod . Eadem enim in omnibus congruit ratio. Reflectitur igitur aspectus, aere uapore in nubem concreto, si tamen aequabilis, & minutis partibus concreuerit. Ideo &concretio aquam praenunciat. Cum dissipatur quidem, aut emarcescit, marcor serenum , dissipatio uero uentum declarat. Nam si nec emarcescat, nec distrahatur, sed suam ipsius recipere naturam permittatur, signum aquae merito est. Ta-Z lem
285쪽
Francisci Vico m. Comm.lem enim fieri concretionem iam indicat, ex qua continenter densata ad aquam E
Lienire necesse sit. Quam etiam ob causam caeterarum maxime omnium nigro
colore egisti t. Cum autem distracta fuerit , uenti est indicium. . Siquidem distractio auento orta est, qui iam quidem incoepit, nondum tamen adest. Cui uviei signum est, quod unde praecipua dissipatio fit, inde uentus ortum habet : sed
cum emarcescit, serenitatis. Si enim aer non ita sese habeat, ut interceptum calorem uincere non ualeat, nec item in aqueam concretionem densari, perspicuuin est, uaporem a sicca& ignea exhalatione nondum esse secretum, quod quidem serenitatis causa est. Quonam igitur modo aere affecto reflexio fiat, dictum est
I3 Qiue simpliciolas viri, Scognitu faciliora, caeteris compositioribus, de quae dissiciliorem
habent intelligentiam, in tractatione ordinata praeponuntur. De corona igitur antequam de a
cu nota immerito agit, quippe quae simplicior est,& ad percipiendum facilior. Simpliciorem dico, qttia unico constat colore, una etiam duntaxat circa unum sydus apparet, cum arcus & tripli- pei, imo iter, quadruplici colore,& interdum geminatus spectetur. Quorum colorum ac geminationis causae, quas omnes noste necesie est, plures sunt, quam quae coronam eiu ciunt. De H xlo autem seu area uel corona dicturus, his politis quibus in eius, ac arcus, ac caeterorum etia tractatione uti instituit, duo problemata examinanda proponite unum, quare in orbem fiat, alterum, quare circa Solem,aut Lunam, aut aliud sydus,& non ad latus, ut paretia de uirgae, aut e regione, ut arciis.Simul uerb dc syderum omnium corona disquirit, quoniam ut ait eadem omnibus e 5 gruit ratio. Ac quoniam omnia haec, uidelicet coronam N arcum de paretia, Leusoles geminatos, uirgas ex reflexione oriri antea tradidit, docet quid illud sit, qualiter ue affectum,a quo aspectus reflectatur,ut Halo seu corona possit apparere. Itaq; aerem & uaporem in nubem crecretum ac densum esse ait, si tamen aequabiliter de minutis partibus concreuerit. Quae omnia rationem habent ad iii iactam. Nisi enim aer aut uapor concrctus sit, atque densatus, reflectere aspectum inon potest ideo speculum quodcunque densum esse oportere antea diximus. Si itero densatus sit, sed inaequabiliter, ut una eius pars densior sit, altera rarior, una magis coacta,altera minus, non unus
color exprimeretur, sed alius& alius: ac, si densitas quaedam uehemens in eius quibusdam partibus esse Gnigrore quodam in illis apparente, non syderis color aut splendor, sed alius reddere- Gtur: quandoquidem sumptum est, specula splendorem, qualis est, duplici de causa non reddere, aut ex aspectus imbee illitate, aut ex admixtione splendoris&coloris, qui est in speculo. Ita in arculiarij colores, nec Solis splendor purus, apparere tradentur, quoniam praeter aspectus uaria imbecillitatem, nubes δι uehementer densata est,utpote in guttas sere conuersa, ut nigra quasi essecta sit, S inaequabiliter denseta. Iam uero Sc minutis partibus nubes illa ex uapore concreta conitare debet, quoniam s maioribus, no colorem solum, sed figuram quoq; syderis exprimeret. Cum igitur solus color exprimatur, non item figura minutis partibus constare necesse est. Poteshuerd &aequabiliter dens ara alio modo intelligi, uidelicet in omni parte sydus ambiente,ut orbis figuram accipiat, quam non acciperet, si una in parte densaretur, in alia non densaretur. Quidam exposuerunt aequabilitatem de lectigatione & complanatione, Oportere uidelicet nubis supersi ciem te ligatam esse&complanatam,paruitatem autem partium de raritate & tenuitate, ne uidet ieet s et assa sit, lumen syderis occulat, si aspera, non recte restediat.Sed si ita exponatur, causa noreddetur, quare unius coloris corona appareat, cur item syderis splandor solus, non item figura. Ita igitur, ut dictum est, exponendum, eoncretionisq; & densationis mediocritas, quam Aristo teles non expressit, adiicienda, quanquam ex his, quae postea subiicit, sortasse colligatur Si enim Hnimis densetur, nigrorem quendam contrahit, in quibus non systeris splendor, sed puniceus aut purpureus, aut alius color appareat,nisi etiam totum sydus occultent: quod nimiam illam den- .
satione in , i mera spectum de illud ad perpendiculum positam dissoluere non potest. QMd tamen
euenit in corona. Porro quod dicitii αυις αεν να-ου quod nos reddidimus, concreto aere,&ad
eius densiationein,&in nubem mutationem retulimus, Olympiodorus de aeris immobilitate exposuit, quod aerem tranquillum & quietum esse oporteat. Sed uocabulum id in hae significatione, non ita ut in alia, in his libris, in quibus tape eo est usus, usurpare consuetuit. At uero ex tali aere deii sato & in nubem concreto restexionem fieri, & in eo coronam apparere eo probat, quod, quae a nubibus aliter & aliter affectis portendi solent, eadem ab hac concrctione, in qua corona apparet, portendaritur. Eam enim inquit nouae esse praeminciam: si dissipetur, de inua rias partes di stra ratur, uenti: si uerbem arcescat,&aosque distractione in nihilum abeat &diia soluatur, serenitatis: quae omnia nubibus conueniunt. Cum enim aqua seu pluuia ex uapore densato,
286쪽
A densato,& in nubes concreto oriatur, quemadmodum in primo libro est traditum, si talem con cretionem fieri contingat, illaque nec evanescat, nec in uarias partes distrahatur, sed libae ipsi a naturae permittatur, continenter profectb densata, in aquam ladem uertatur ut ait) neces le est. Quamobrem pluviam futuram praenuaciat. hod etiam ex colore eius atro, quem maxime aliarum densati aeris concretionum obtinet, ait intelligi, maximam enim illa nigredo densationem declarat. At si distrata a tur,& ab aliqua parte intercidatur, cum ab alia cair se, quam a uento esse
distractio illa tion possit, uentum merito ait praenunciari, qui iam q idem eo in loco ortus sit. &ab illa parte spiret, sed nondum ad nos permenerit. Clim autem aequaliter dilabitur,& in semetipsam evanescit, serenitatis ob hanc causiam indicium ait esse, quod declaretur, uaporem a calida 3
sicca exhalatione 1 ndum esse separatum, aere uidelicet interceptum calorem, quia adhuc uali diis sit, uincere non ualente, nec item in aqueam concretionem densari. Notum enim est, ita po-
rem exhalationi admixtum ascendere,&, cum ad mediam aeris regionem perti enit,si ab illa in superum locum conscendente relinquatur, aut etiam eam, quia imbecilla sit, extinguat, in nubem& aquam densari. Itaque, si exhalatio secreta non sit, 35 una cum ita pore ac nube adhuc contineatur, illum, ne in pluviam concrescat, prohibet, &saepe dissoluit, ut uapor illeae nubes in sese euaa ne si ere uideatur, quod sercnitatis signum est, si quidem nec plimiae, iace uentorum . Perspicuus nitaque est, quonam modo aere assecto reflexio, ex qua Halo apparet, efficiatu . δ' an ς-αχλυος αν ηλιον η την σελην- η c. δῖ - ὀνυτιας,ωσπιρ ιυς, φρυν Eriti. χαν Θεν αε-υακλιθ. ης, ut αγκραον εχ, nA caligine autem circa Solem & Lunam coacta aspectus reflectitur. Itaq; non e regi 'ne, ut arcus, apparet. Ac cum omni ex parte aeque reflectatur, necesse est , circulum esse, aut circuli partem.
et Aeris seu uaporis in nubem dentati Halo seu aream, uel Cotonum,as istionem esse, cam inclusimo diaere seu uapore ex reflexione aspectus ad Solem, aut Lunam apparere docuit emine eorum, quae de ea, problematum proposuit, rationem reddit, quare uidelicet circa Solem, aut Lunam, aut aliud sed iis,&non e regione,& quare in orbem appareat. Circa Solem autem, aut Lunam, aut aliud sydus inquit, quoniam nubem seu caliginem, e qua aspectus reflectitur, circa eiusmodi sydcra coactam esse contingit, non an me regione, quo modo nubes, in qua arcus appa C ret. Quod ita accipiendum est, ut intelligamus, eiusmodi nubem non re uera circa Solem aut
liud sydas esse, sed cum inter aspectum nostrum&sydus interiecta sit, eum situm habere, atque
etiam magnitudinem, ut circa eiusmodi systera uideatur esse,illaque ambire . Illudque etiam animo concipientum est, eam nubis partem, quae recta inter aspectam,& sydus sitia est, quoniam nouehementer densa est, aut syderis radiis, aut alia de causa dissipari, rarioremque & tenuiorem fieri, ita ut tota syderis facies nobis qualis est,& in se uideatur: reliquas uerta quae ambiunt par tes, naturam suam retinere, aspectumque nostrum ad sydus resectere t quae quoniam rotundum sydus ambiunt, rotundo quoque ambitu aspectum reflectant, coronaque in orbem appaneat ne cesse est. In orbem autem aut integrum aut eius partem. Integrum, si omni ex parte nubes lydus ambiat, ex qua omni ex parte ad sydus aeque fiat reflexio: eius uero partem, si alicubi coneretio ii Iadesit, ut non unde quaque aspectus reflectatur. Deeste autem concretio potest, aut quia re uera nulla sit, aut quia non talis, quae syderis colorem ualeat exprimere: se hi quia rarior sit, quam ut aspectum reflectat: seu quia crassior&densior, quam ut fulgorem reddat. Sed quid est, quod ait,s omni ex parte reflectatur aeque, circulum necessarib esse, aut circuli partem,nunquid non per
D petud integer fit cireulus, cum undique aspectus resecti tu ip An aliud est, omni ex parte aspectum reflecti, aliud aeque omni ex parte reflecti 3 omni ex parte reflectitura spe dius, si circumsidus undique si inhibes, a qua fit reflexio. Aeque autem dicitur omni cx parte reflecti,si unde r flectitur, eodem modo & aequaliter reflectatur, ita ut a puncto reflexionis cuiusq; ad centrem nubis aequalis sit distantia. Potest autem hoc duobus modis esset uno, si nubes unde quaq; systus complectatur: altero,si alicubi desit. Ae si undequaq; coplectitur, circuli forma repraesentatur, si aliqua in parte deest circuli portio. bd si reflexio illa non undiq; aeque & eodem modo fieret, ita ut non aequali distatia reflexionis puncta distarent, nec circulus, nec circuli portio appareret
Porro necessarium esse, si reflexio undique eodem modo efficitur, aut circulum, aut circuli por tionem apparere, demonstratione mathematica bis,quae sequuntur,uerbis demonstrat.
287쪽
Ab eodem enim puncto in idem punctum aequales lineae in orbis linea semper flectentur. Sint enim a puncto A ad B infleYae lineae ACB AFB,& ADB. Sintqtie A SAF,AD. inter se aequales,& quae etiam
sunt ad B ductae inter se, atque AE B iungatur, profecto triangula aequalia erunt, & similia utpote in ae
quali A EB.Ex angulismero ad lineam AE B,perpendiculares ducantur, ab angulo quidem C, linea CE, ab angulo F, linea F E, ab angulo uero D, linea
E. Aequales autem hae inter se sunt quandoquidem in aequalibus triangulis habentur, omnesq; in uno sunt plano, siquidem omnes lineae AE B ad rectos angulos,&uno in puncto seiungunt. Quae ergo describetur, circulus erit, cuius centrum est E. Sit uero B
Sol, A aspectus, ambitus circa CE D, nubes aqiiaa- spebus ad Solem reflectitur.
13 QImadmodum qui motuum coelestium, quibus sydera errantia cieri conspiciuntur, causis reddunt, hypotesibus quibusdam utuntur,alij uidelicet epicietis,altilreuoluentibus&deferentibus,tit in secundo de corio docuimus. Ita causam reddere Aristoteles uolens, cur Halo, id est Area seu corona, orbis forma appareat, hypotlieses quasdam statuit, quibus positis, propossitionum ex geometria sumptarum ut, id quod instituit,
demonstrat.Quoniam autem coronam ex aspectus nostri a nube inter eum & sydus sita ad ipsum systus reflexione apparere constitutum est, ponit, radios aspectus ad planctum usque re nexionis, omnes inter se aequales esse,rursus a reflexionis puncto ad sydus,etiam inter se esse aequalas,quaquaui prioribus sint inaequales, quia longὰ maior a nube ad sydus, quam ab aspectu ad nubem distantia habeatur. Hoc autem, quod ponit, esse potest, nec quin esse possit,aliquid impedit,mo- db nubes adsit, e qua fiat reflexio. Nam quod Olympiodorus quosdam contra hanc hypothesim obiicere meminit, uanum est, nulliumque habet mometum, quemadmodum postea docebimus. Eiusmodi igitur hypothesi constitista, ostendit,puncta reflexionis omnia, aequali distantia a centro nubis distare,itaque orbis figura coronam necessarid apparere. Siquidem linea ambiens stacontingens lineas 1 centro aequales ductas,circulus est. Tribus autemnaee demonstratio Euclidis theorematibus nititur, quantiis duo priora Aristoteles tacet,ac coclusiones solum facit,quae ui illorum colliguntur. Prima est, quae in sexto elementorum libro quintum locum habet, uidelicet, Ri quo triangula latera habuerint,aequalium erunt angulorum, & angulos aequales liabebunt, sub quibus eius proportionis Iate , rira subteindutiir: quemadmodus simi duo triangula ab c, de s latera liabetes hunc in modum , ut quae ratio est lateris ab , ad latus b e .eade sit
lateris d e,ad e f. & quae Iateris b c,ad c a. eadem sit lateris e L ad fd. Duo haec triangula, inquit
Euclides, aequalium fore anguloru,ita ut ang
Ii illi inten se aequales sint, quibus latera similis
rationis subtenduntur, angulum uidelicet abe, angulod e L& angulum o ca,angulo e sd,reliquumq; reliquo,quonia angulo abcsubte ditur latus ac quod ad caetera latera,videlicet Ec,&b a,eiusde rationis est,cuius est df,quod sub- teditur angulo des ad reliqua,videlicet e s& e d, eodeq; modo de reliquis angulis. Id uerdita se li-
288쪽
A se habere eo in to eo demonstratur. Quod eum ita sit, e scitur quoque , ut si duo triangula, latera sibi respondentia aequalia habuerint, angulorum quoque sint aequalium, eosque inter se aequales habeant, quibus latera aequalia subtenduntur, uelutis siri hi, quorum latera ita se habeant, ut latus a b aequale sit lateri d e, & latus h e lateriec& reliquum reliquo. Angulus quoque ab c, cui sub te iiditur latus a c,aequalis erit
angulo des, cui subtenditur dL & angulus b H Dc a, cui subtendit irra b, angulo e sd, cui subten ditur de . & reliquus reliquo: itaque aequalium Z Zierant an Lalorum. Alt. um theorema, uigest- mum sextium est primi elementor 1, uideli cet si duo triangula duos angulos duobus alte
Ium alteri aequales habuerint, latusque uia uiri lini lateri aequale, aut id, quod est ad angulos B L IC RE . --- - Faequales, aut quod uni aequalium angulorum B subtenditur, reliqua quoque latera rc liquis aequalia, ut rutaque utrique, ae reliquum angulum reliquo aequalem habebunt. Atque has duas propositiones Aristote Ies silen tio in uoltiit. Tertia, cuius meminit, quinta est undecimi elem esitornm, iii delicet, ii rccta linea in tres rectas sese tangentes in communi sectione ad: angulos rectos inciderit, tres illae rectae in uno sunt plano. Histribus propositionibus addi potest,&definitio trianguloruinaequalium&similium, quae ut, ex sexti elementorum definitionibus colligi potest, et iis modioli, triangula aequalia esse&similia, quorum anguli sibi respondentes,& latera illis subtensa inter se aeqii alia habentur. Hatum e go geometricarum propositionum ut, descriptione primum ficta, propositum situm Aristot
les cocludit. Mae sane descriptio eiusmodi est. Sit inquit pulictu a, a quo ad puli et ub lineae tres res exae ducantur, uideliceta eb, as b, S ad b, ita utc t&ὁ reflexionis sint plicta, a quibus lineae
eiusmodi ad b, reflectatur. Aequales aute inter se snt lineae ac af& a d, quae uidelicet ab st, usq; ad reflexionis puncta prodiiciatur, aequales etia inter se reliquae ad b productae, uidelicet e b,s b, didb. Nihil aut interest, utria hae tres illis tribus aequales fiat: esse enim& noessὸ possunt iure uero, ut antea monuimus, non sunt, quod longe fit maior a nubibus ad sydena distantia, quam a baspectu nostro ad nubes, ac per punctuma aspectus intelligatur, per b sydus , per c d f, puncta C reflexionis, locus, in quo est nubes asipectu iri reste Chens. Si ergo huiusmodi lineae hune in m ,
dii fuerint, reflexae, linea, quaeipuncta ed fanibi et, & intcr se coniunget, circularis proiecto erit. Quod minore difficultate intelligetur, si ut tres reflexae lineae descriptae sunt, in mi mei ' tales de scribantur. Sed tres solum deserit Mintur, ut demonstratio minorem in se habeat obscuritatem, cum praesertim, quod tribus concluditur, ad innumeras accommodetur. Porrblineam illam ambientem ,&ptincta illa reflexionis inter se coniungentem, circularem fore ostendit, pii notae a&b per lineam rectam ab inter se coniungens, ita ut fiant tria tria stula, uidelicet ac b, as b,& a d b, quorum omnium basis esst,ab. Tum perpendiculares a punctis res exionis ad lincam ab producens, omnes in puncto e coetuites, uidelicet ce, de ,&fe. Atque haec est tota huius de monstrationis descriptio, seu etiam Qua ita se habente, demonstratio hunc in moridum potest concludi. Puncta it Iareflexionis, uidelicet c d La linea recta ab, seu puncto aut centro, quod est in illa, uidelicet, e ad quod perpendiculares ductae sunt, aequaliter distant, seu, ut ipse ait, perpendiculares illae inter se aequales sunt, & in eadem sit perficie omnes. igitur linea,
quae ambit de punita illa annectit, circuli habet figuram . Huius rationis co secutio ex. circuli . patet definitione, circulum iii delicet figuram plana inesse, in cuius medio punctum est, a quo lineae ad ambitum ductae, sunt aequales. Clim igitur a puncto e , lineae tres ducantur, ec, e LS CD d inter se aequales, & in eadem superficie, fit ut linea, quae illas ambit & tangit, circuli ambitus fit & terminus. Sed clim in hoc nulla prorsus sit dubitatio, illud monstrandum cst, perpetulicii
lates illas inter se aequales & in eadem superficie esse, punctaque illa a centroe, aequaliter di s a re. Aequales uerbesse Aristoteles demonstrat, quia in aequalibus triangulis ad idem poetidhani ductae sunt. Ac in aequalibus triangulis ad idem punctum ductas esse, tanqlia in manifestum no probat: quod in liunc modum monstratur . Tria enim ici angula, latera, quae inter se rc spoli lci,
aequalia habent, uidelicetne, ad , di a L inter se: haec enim sibi respondent: item eb, d b, & ib,
inter se, basisque ab eadem est in omnibus . Ex quinta igitur sexti, angulorum sunt aequalium, eosque inter se angulos aequales habent, quibus latera subtenduntur aequalia . Mana obreni ae quales sunt ac similes trianguli: siqii idem aequales ac similes triangulos tales esse die umest. Anguli igitur ab c, abd, &ab L qui omnes sunt ad b, inter se erunt aequales. Quρ ii iam autem &qui ad e, a perpendicularibus liniat, inter se aequales sunt, recti uidelicet oro nes,efficitiir ut triangulorum
289쪽
gulorum feb, de b, 3ce e b, singuloruin duo anguli duobus , alter alteri sint aequales, triangu- Eli uidelicet se b, anguli sb e, di f. b, & trianguli e e b, anguli c b e, & c e b, item trianguli d e b,
anguli db e, B dc b, atque in hunc modum aequales, ut recti inter se, Si qui ad b stini, inter se aequales sint. Est uero&singulorum triangulorum unum latus aequale, illud nempe, quod an gulix tectis subtenditur 1 si quidem sumptum est, lineas cb, db S b, quae apiunctis sunt reste xionis ad b, inter se esse aequales . Erunt ergo ex uigesima sexta primi, reliqua quoque atera re liquis lateribus, alterum alteri aequalia, & reliquus angulus reliquo angulo. inare ce , de, friinter se aequales erunt, atque hae sunt perpendiculares, quas: aequales esse monstrare oportebat. Noniam autem&be comminis est triangulis tribus, ad idem punctum, ut patet, perpendi culares eiusmodi dii cuntiar. Atque quod in tribus triangulis c e b, c. b,&f. b, monstratum est. Potest etiam in aliis tribus c ea, dea, se a monstrati, quam demonstrationem de aequalita te triangulorum Aristoteles praeteriit. Porro in una superficie perpendiculares illas dudias esse, ex quarta madecimi de imonstrat, quia uidelicet linea, ab, ad angulos rectos, in uno eodemqtie puncto, seu in communi sectione in illasse tangentes incidat. Quod fieri non posset, nisi ineae euismodi in una essent superficie . Id uer bdemonstrare, etsi Aristoteles, iit geometrici negocij Fpraeterierit, fortasse a munere noli ro alienum non erit, ut nihil ast demonstrationis illius firmitatem, ac perspicuitatem desit . Sit igitur recta aliqua linea, ab tribus rectisti e ,bd, &be,ad angulos rectos in puncto b contactius in ei densi dico lineas be, b d, &b e in una esse superficie. Si enim non sint, ponatur be, in sublimiori superficie quam
nem sane sectionem faciet in subiecta supellicie, rectamque etiam lineam b L per tertiam undecimi, qua dicitur, si binae superficies se inter se secuerint, communem eorum sectionem rectam Iineam esse. In uno ergo plano per lineas ab, & b c, dii cho, tres stiri lineae, x b, b e, & b f. Et quoniam linea abadu trunque bd,&berecta est, i quoque, quod per bd,&bc planum ducitur, recta est ab . Subiectum autem planum est, quod per bd&be. Ipsi igitur ab tecta est ad subiectum planum. Quare & ad omnes cani cm tangentes', di in subiecto plano positas, angulos rectos illa effiei et . Linea autem bs, quae in subiecto est plano, eam tangit. Quamobrem angulus a b L reetiis est. Cum uerbpositumst, &abea GFulum rectum esse, an pulus ab L angulo ab c, aequalis erit: quod esse non potest. Non igitur linea be, in sublimiori est plano: quare in eodem. Itaque si recta linea in tres se tangentes re Etas lineas, in communi secticine ad angulos rectos inciderit, tres illae in uno erunt plano: quod demonstranstum susceperamus. Moniam igitur liabemus tres illas in nostra descriptione lineas
perpendicularcs in hina superficie,& aequales esse, relinquitur, lineam, quae ambit, &illas con tingit , in circuli formam ambire. Voluit autem Aristoteles demonstrare perpendiculares lineas non solium aequales esse, sedeticam in una superficie, quoniam fieri posset, ut estent aequilles, nec tamen circulum linea, quae ambit, efficeret. si uidelie et in alia & alia essent superficie . Est enim circulus figura planaba cuius centro lineae ad ambitum ductae omnes in eo sunt plano. Tres uero, ut antea monuimus, solum perpendiculares pro numero triangulorum seu punctorum reflexionis sumpsit, non quia non sint plura puneta in coronae enim generatione innumera sunt, pro radiorum infinito ueluti numero ab aspestu prodeuntium, & a nube ad sydus reflexorum sed ut demonstratio euidentior, aut faeilior esset: fortasse etiam, quia Euclides quintam illam undecimi de tribus tantum lineis rectis pronunciauit. Si ergo animo conceperimus, in dios ad nubem illam, quae sydus uideliu ambire, aequales ab aspeeta nostro unde quaque perdu- Hei, tum ab ea ad sydus, seu Solem, seu aliud, aequales riirsus inter se reflecti, facile ex demonstratione proposita intelligemus, quemadmodum circuli formam Halo appareat. Quod autem in ter aspectum Sosylus nihil tale uideatur, sed ipsum per se sydus, non in nube, conspiciatur, di quod apparet, circa ipsum duntaxat appareat, in causa cst aut lyderis, aut aspectus, aut utrius que radiorum recta protensorum uis maxima. Syderis quidem, quoniam nubem illis subiectam dissiperu&soluant: aspectus uer quia absque ulla re actione a nube no13 adeo densa non im pediti ad sydas serantur. Aequanquam radiorum illorum διακλασις aliqua uideatur esse, utpote ex raro aere ad densiorem nubem transeuntium , nulla tamen, quod ualidissimi sint, aut exigua admodum est, sydere, quale&quantum est, conspecto. Ad syderis autem latera reflexio e scitur, tum quod nubes ea parte densitor sit, & ad radios refleetendos potentior, tum quod radii imbeeilliores habentur, ut pote 2 perpendiculari lonee distantes. Seneca aliam rationcm rotunditatis areae attulit. Memadmodum enim, inquit, cum in piscinam Iapis misitis est, in mul
290쪽
n potest, cum euiusib et tria A to 1 orbes aquam descendere videmus, & fieri primit m angustissimum orbem, deinde laqiores
ac maiores, donec evanescat impetus,&in planiciem immo tarsi aquarum soluatur, tale quiddafieri cogitandum est in aere, eum spissior factus plagam sentire potest, lux aut Solis, aut Lunae, aut alterius syderis incurrens recedere in circulos cogit: nam humor &aer, S: omne quod ex ictu formam accipit, in talem habitum impellitur, qualis est eius, quod impellit r omne autem lumen rotundum. Haec Seneca, coronam ratus fieri ex luminis Solis, aut Lunae repercussu, nota autem ex radiorum aspectus. Sed quaereret aliquis, quo modo ex reflexione, & ratione specula
ri id fiat, cum perspectivi tradant angulos ut loquuntur incidentiae, nempe eos, qui injecti tum in ei dentibus radiis efficiuntur, & angulos reflexions, hoc est, qui radiis reflexis existunt, aequales este: quod in Halo seu coronae generatione esse non potest . Cum enim radius a nube ad sydus res exus longe maior sit, quam qiii ab aspectu ad nube rei ha est protensus, sydere uidelicet longius a nube,quam ilIa a nobis distante, aequales illi anguli esse no pomini, sed minores necessario anguli sunt reflexionis quὰm inci dentiae :&id:quidem ea proportione, qua illi longitudine reliquos exuperant, ut si nubes sit, aut aliud speculum', a b, ad cuius superfi-s ciem, aspestus breuis radius incidat c d , qui idem a puncto d. , ad longius interuallum reflectatur, sitq; radius reflexus, de, necesse est angulum c d b, angulo e d a, angulum uidelicet incidentiae,angulo reti exionis maiorem esse. Idem igitur in nube, in qua Halo apparet, aecidat oportet. In Aristotelis praeterea demonstratione sumptae sunt perpendiculares a punctis reflexionis intra triangula cadere: quod tamen perpetuo non accidit. Siquidem in triangulis laterum inaequatium extra illos eadere uidentur,ut si sit triangulus a b c, si perpendiacularis ab eius uertice ducatur,extra illum incidet. Nam si intra, consequetur, duos eius angulos duobus rectis esse maiores: quod esse nguli tres unguli duobus rectis aequales sint. Dueatur igitur perpendicularis intra eum ad , perspicuum est, angulum ad c r cium esse, quandoquidem a perpendiculari efficit u r: angulus . autem, ac d maior est recto, utpote obtusus, cui maius latus subtensam est, duo igitur eius anguli duobus rectis sunt mai C res: quamobrem intra cum perpendicularis cadere non potest, sed necessario extra, eritq; linea ae . Atque haec quidem indu bium aliquis reuocauerit. ae hunc in modum tolli posse existimo,si dixerimus, a speculo quidem plano angulos reflexionis&inei dentiae inaequales fieri, cum radius rectus &reflexus fuerint aequales, sed a speculo obliquo aequales angulos fieri posse, etsi radiorum alter Iongitudine alterum it incat . Fingamus i igitur nubem, quae supra punctum reflexionis a perpendicularia sydere ad aspectum ducta magis distet, quam infra,ita ut ob Iiquum habeat situm, sit ei pros
ob poterit , ut quanquam radius reflexus longior sit recto radio, ae quaIis tamen incidentiae & reflexionis anguli constituantur, ut si ea , proportione a perpendiculari illa, nubes supra punctum reflexionis obliquata magis distat, quam infra, qua radius reflexus rectum longitudine superet, at si exempli grati ac nubes ad hunc modum fingatur, ac quod in portione nubis seri potest, in tota etiam nube sydus ambiente, quominus fiat, nil il profectb impediet. inod uerbo D perpendie ularibus intra triangulos cadentibus obiiciebatur, eo tollitur, quod ut olνmpiodorus ait) in tria gulis laterum inaequaluim,
si ab angulo obtuso perpendiculares ducantur intra triangulos, semper cadunt. Ab eo autem angulo in Aristotelis demonstratione ducutur. Recte quidem hoc Olympiodorus, illud uerb non recte, quod de aequalitate linearum ab aspectu ad nubem ductarum, in dubium Bab aliis reuocata disputarit, rationemque tradiderit, quomodo quales esse queant. Quod enim illi in dubium uertunt, falsiimque esse inqui urit, Aristot ies non protulit, nempe lineam mediana perpendicularem ab aspecta ad nubem duci, eamq; criteris aequalem esse. Dutaxat tres lineas ad nubem sydus ambientem ab aspectu ductas deseripsit, easque aequales esse sumpsit. Intereas mediam nullam accepit, quae recta ad nubis centrum heratur, quam minime dubium est, illis, quae ad latera ducuntur, breuiorem esse, nisi ad sil blimiorem nubis