장음표시 사용
301쪽
. ter hanc &coelestem Iridem discrimen sit, inminutis tamen gutttilis, qtiae adsensu in continuase E' laeti identui , ut illa apparet : qtio efficitur, ut non figura Solis, sed color rupraeseritetur: color itero non purus, sed speculi, hoc cst, guttarum colori admixtus: qui ut dietum est pulpure iis est, atque etiam uiridis . Nam cis uiride in non nominat, non propterea negat, in ea apparere: apparet etenim, eiusque causa est, qirae in Iride coelesti, aut fortasse minor aquae copia S moles. Quo tranque guttula aquae maiores sunt, eo nigriores, coloremque nigriorem repraestentatcs iquo maiores, eo magis candide&perspicuae, coloremque ad candidum propius accedentem referentes . Pyramidis etiam figura guttae toIIunim',& eremis decidunt. Itaque in parte illarum tenuiori candidior color apparet, in erassiori nigrior . Ac quod in coelesti iride diuersa nubis concretio, uariaque distantia, in liari guttarum magnitudo seu paruitas, efficit. Rursiis, quod in Iride circa lucernas fuligo, qirae aerem uidelicet lumini proximum nigrore inficit, in hac guttarum iam in aqtiam prorsus uersaririu nigror. Quemadmodum autem haec Iris in eiusinodiguttis apparet, ita&quae in rorationibus, quibus locus aliquis Soli obuersus, eiusqcie radi s il luminatus,conspergitur, ei, qui extra est, uidetur. Idem enim inquit, modus est,&IOcus,nern pe contra Solem, ut ille postus, eademquc causa, uidelicet aspectus a guttu Iis i Ilis seu asiperginibus ad Solem relatio. Idem autem modus, quoniam ut ait, manu utitur, ii tremo et ac Fquod remus in illa guttas attollendo, in hac irrorando atque aspei gendo efficit manus. Porro eum cui Iris apparet, extra locum illuminatum esse oportet, ne citis aspectus radijs Solis impediatur.
Colorem autem talem es Raliique etiam colores quales appareant; es his simul erit perspicuum. Oportet enim qu em ad modum dictum est, arrimo conce
pisse atque posuisse, primum quidem, id, quod splendidum est, in nigro . aut
per nigrum, colore puniceo apparere. Dein aspectum longius ex tonium languescere, & imminui, tertio nigrorem, quasi negationem esse: ob aspectus nim desectum, nigra res apparet. Ideo longinqua, nigriora omnia uidentiar, quod aspectus ad ea non perducatur :&haec quidem eae his, quae se Iasibus accj-dunt, confiderentur, quum ea, quae de his dicuntur, illorum propria sint. Nunc uero, quoad necesse fuerit, de eis dicamus. Hac igitur de causa,& quae remota sunt,&quae in speculis uidentur, atriora, & minora, dc laetii ora apparent: &in aquam aspicientibus nubes atriores uidentur, quam si in eas inspiciatur, idq; admodum insigniter: nam ex repercussita, aspectu e&iguo spectantur . nihil cis Hrd interest utrum id, quod cernitur, an aspectus mutetur: utroque enim modo idem futurum est.
13 Qtiamobrem pirniccus color in Iride appareat , longa orationetxposuit: idipistina ntinc, aliorumque etiam in ea apparentium colorum causam simula petit, hypotesibus tribus mathematicorum more positis, quibus tota liaec explicatio nititur. Prima, antea quoque tradita est, de explicata, nempe id quod splendidum est, cum in nigro seu per nigrum conspici tirci punices uideri, quod tum in astris, quae persumum uidentur, tum in flamma uiridium lignorum, utpo te fumo admixta, ita se habere ostendebatur. Altera est, aspectum longius extentum anguestere&imminui , quae intelligitur, si constitiatum conceptumque habeamus, aspeetiam fieri per radiorum ab oculis defluxum : necesse enim est, ut quo magis protenduntur, debiliores fiant, adeo ut tandem omni ex parte evanescant, quemadmodum radiis luminis seu corpori luminosi contingit.
302쪽
A contingit. Quod ipsum etiam speciei a respectabili prodeunte, a taluc medium perspicii inmo
uente, colitigit, si aspectum peream fieri teneamus, potissininiri cum distantia quaedam sit, ultra quam res spectabiIis uideri non possit, iit in libro de sensiti & sensili tradi tum est. Postrema. est, nigrorem quasi negationem aspectus esse, quod uidelicet aspectra producto in longum,eoq; iret uti dcficiente, appareat: quasi autem negationem ait, quia non omnino negatio cri: nihil e- nim seu nigrum, seu alterius coloris aspectu omnino extincto apparet. Confirmatur baechypμ- . the sis his, quae initio libelli de coloribus traduntur, tri triam aliquid nigrum apparere, aut quia omnino sit nigrum, aut quia non uideatur, hoc es , uix uideatur, aut quia exiguum lumen reflectitur ad aspectum: atque hinc fit, ut si quis ocatos clauserit, omnia illi ire luti digra uidearatur. . Ex his duabus hypotii essibus posterioribus colligit, primit m,omnia longinqua nigriora appar re, deinde ea, quae longinqua sint, tum quae in speculis uidentur, de nigriora, α, minora, di laeuiora uideri. inorum omnium causa per icua est. Nigriora enim quae longinqua sunt, apparcnt, quoniam ex secunda hypothes aspectus longe protensius debilitatur, minoique redditur r. aspectui autem ita debilitato,&ueluti extincto, res nigra, ut tertia hypote sis tradi t,appatet,i pote ualido aspecta, qui ad ipsit m pertienire non potuit, minime ipprehensarn.. Λlin Ora etiam,s quae longinqua sunt, apparet, quoniam aspectus imbecillior redditus, totam rei magnitudinem, quanta est, dii iudicare non potest : ob quam etiam causim, quae aspera sunt&qngulosa, in iliti laeuia de an philis carentiae longinquo apprehe adit. Sunt autem & ad haec ipse, pationes perspectivae, quia iidelicet, quae longinqua sunt, minoribus angillis apprchenduntur, ac, quae ita apprehenditiatur,minora semper apparet. Ob eadem uero a spuetus imbecillitatem in speculis quo
ite res tales, quales longinquae, cernuntur, nigviores uidelicet, minci resti laeuiores. Et si enim sto aspectu seu oculo non multum res distent, magna tamen . aut salterii maiore circuitione apprehenduntur, quam si in se apprehenderentur. Fit nanque aspeetus reflexio, ita ut ad spe filii
primit in perducatur, tum ab illo ad rem, quam cernimus, referat hir. Atque nihil interes le ait Aristoteles, utrum id quod cernitur, mutetur, an aspectus, hoc est, ut tum id, quod cer' i Lur, longinquius fiat,& et 5ginquo magis loco cernati triana spectrisma anum spatium Conficiens, iisq; ad specillum uideli e et,&a speculo ad rem uisem mutetur. Vtroqsie enim modo Hem accider c, uidelicet ipsius imbecillitatem, quia longe protendatur.. Ad quam etiam imbecillitatem reste xio conducit, cum radius omnis reflexus se ipso resto imbecillior sit, uim uidelicet illam amit- tens, quam recta progrediens habebat. Atque in hae reflexione totam imbecillitatis rationem, positam aliqui arbitrantur, quod illa, quae aspectiis ad speculum cst, distantia , sensilem intes du - in ea, quae aspeculo e stad rem, quae cernitur . digerentiam non faciat, ut aecidit de distantia, V qua oculus ab aqua distat, cum ea comparata, quaa qiua a nubibus dii iungitur, quae in illa appa rent. Aspectus igitur rest cxionem, eius mutationem, de qua Aristqteles loquitur, esse putant, cum ait nihil interesse, utrum id, quod cernitur, mutetur, an aspectus. Sest Olympiodorus &Alexander ad shatij circuitum, quem reflexus asipectus conficit, referunt et quod quanqiram non multo maius ob reflexionem fiat, uixque sensilem differentiam in diuelit, ima ramen cum reflexio, ne aspectum longe debilem reddit. De radiis autem, qui ad cognitionem attinent, loquor: nam perspicuum est, Solis radios reflexox magis calcfacere, quam rectos, & quo masis reflexi sunt, eo magis calefacere , bd eorum uidelicet uirtus augescat. Inquit autem, & oo hanc causi int nubes in aqua apparere nigriores, quam si in eas quis inspiciat: In aqua enim ueluti in spe eulo, apprehenduntur, ideo aspectu magis protense atque repexo, ob eamque causain magis debilitato . Ita harum hypotheseum ueritas patet: de quibus nunc eae tantdm, quae nccessaria sunt, di cere se commonefacit, quoniam ad tradixtionem de sciasibus attineant . A Vitellione autem libro quarto suae perspectivae adfinem ponuntur, & eolem fere modo, quo ab Aristotele, ex
Ad haec ne illud qui destit ignorare debemus, euenire clim nubes soli propior fuerit . in eam quidem insipicienti, nullo colore infectam uideri, sed esse
candidam iiii aqua uero eam ipsam intuenti, aliquem arcus colorem habete
Perspicuum igitur est , aspectum fractum , quemadmodum essicit, ut id , quod
303쪽
atrum est, propter imbecillitatem atrius appareat: ita etiam, quod candidum Eest , minus candidum , efiicere, atque ad nigrum adducere.
,ς obeas, qua eonstitutiae fuerunt hypotheses, illud auoque tradit euenire, inube in, cum SO-Ii propior fuerit, si quis in eam inspiciat, ni illo colore insectam, sed candidam tantum uideri. Si uerbina qua eam intueatur, coIore Iridis aliquo apparere, hoc quide propterea accidit, quiana nube prope Solem, ipsius Solis duntaxat candorem conspicimus, sola ad Solem aspei tus facta
reflexione. In aqua uero nubem in tu elatibus duplex relatio essicitur: una ab aqua ad nubem, altera a nube ad Solem . Ex qtia duplici relationeas cetus imbecilIior redditur , coloremque ali- qtiem ad nigrum accedentem, quales sunt in Iride, apprehendit . Nec ob hane sollim causa mile uenit, uerum quia aquae color ad nigredinem accedens nubis colori candido, utpote ob Soli, candorem &splandorem candidae apparentis admiscetur, ex qua admixtione pii niceus,aut aliuς Iridis color apparet. Perspicuum igitur esse ait, aspectum, cum frangitur,& a speculo aliquo refertur, quemadmod6m efficit, uti a quod atrum cit, adrius appareat, ita efficere, ut id, quod can
Validior igitur a speetus puniceum in colorem transit, proximus in uiridem, is qui adhuc imbecillior est, in purpureum . Ultra hos autem nullus praeterea
color uidetur. Sed ut maxima rerum aliarum pars, ita hi ternario numero terminantur. Caeterorum uero mutatio sub sensum non cadit. Quocirca&arcus tricolor apparet, uterque sane, sed si tu contrario.
7 Hypothesibus sumptis, colorum in arcu apparetium ternari j primum numeri causam re dit, tum ordinis eorundem, quando non tenae re, nec quouis in loco, aut situ apparent. Numeri qui iam in his uerbis, ordinis in sequentibus. Cum igitur puniccus color, uiridisquc, S purpu- Greus appareant, puniceum ex aspectus ualida reflexione ait existerer idque est quod ait, italidiorem aspectum puniceum in colorem mutari. Cuius ratio ex prima nypothesi sumitur, quia uidelicet Soliu splendor in nigro, hoc est , in nube rorida cernatur, splendidumque Oinne in nigro conspcctum, 13 uniceum appareat ualidissimo etiam aspectui . Proximum non quidems tu , sed uigo; c, aspectum, ait in uiridem transiret rursus eum, qui imbecillior est, in purpureu,
ac nullum praeterea alium colorem apparere, sed horum colorum numeriura ternario, quemadmodum N aliarum rerum maximam partem, concludi. Ac si imbecillior adhuc aspectus in alio colores transeat, illos tamen sensum effugere. Quae quidem aspectus ex puniceo in uiridem,&exuitidi in purpureum, ac praeterea in alium nullum sensilem, ex eo quod in tertia hypotbesi sumptum est, proficiscitur, nigrum uidelicet, quasi negationem esse, quia ob aspectus defectione appareat. Viridis enim color ad , nigrum magis quam puniceus, & purpureus magis quὰm uiri
dis aecedite merito igitur aspectui debiliori uiridis apparet, longe ad Euc debiliori purpureus:
ae si imbecillior magis sit, nullus ultra color uidetur . Quae autem maioris, & minoris aspectus debilitatis causa sit, proxime, cum ordinis colorum rationem tradet, explicabit, praesertim cum aliam in interiori arcu, aliam in exteriori imbecillitatis eius esse causiam putet, ac propterea mi- Hrum non esse, si cum utraque Iris tricolor, iisdemque coloribus insecta appareat, ordine tameneontraria illi sint positi. Cum enim in interiori Iride, puniceo colore extimus ambitus cernator, uiridi medius,&purpureo intimus, in exteriori, intimus puniceus est, medius uiridis, ut in interiori, extunus purpureus. Porro uiridem colorem magis quam puniceum, & purpureum magis quam uiridem ad nigrum accedere, qhuanquim supra & in primo, aliquo modo attigimus, nunc tamen magis explicandum uidetur . Ac primum cluidem illud constituendum, hosce colores omnes & naturales inueniri,&arte temperatos . Naturalem puniceum colorem in
nabari& Draconteo, qood exanimalis sanguine est, Alexander ait ili ueniri. Arte uect componi ex Cupholithi seu leuis lapidis,&purpurae admixtione, eumque a naturali multum deficere. Uiridem colorem naturalem in Chrysocolla esse, alurgum seu purpureum natiiralem, in sanguine purpurae marinae. Eosdem arte componi, uiridem quidem ex caeruleo& luteo, purpureuueris excae ruleo Spuniceo. Itaque si luteus in caeruleo splendeat, uiridem existere: si puniceiis
304쪽
h in eodem,purpureum. Ac hos quoque a naturalibus multum relinqui. Marcausast, ut pictores eiusmodi colores persecte imitari non ualeant. Ex his autem perspicuum esse,puniceum colorem albo propiorem este, quam uiridem atque purpureum. Si quidem punice us ex Cupi olitho, qui albus est, uiridis ex luteo seu pallido, qui est eandidus obscurus, quandoquidem lumen debilitatum in hune primbmutatiir. Constat etiam uiridem ad album magis quam purpureum accedere,quippe cum uiri is ex luteo seti pallido ortus sit, purpureus expuniceo, magisq; cata didus sit, luteus seu pallidus quam puniceus. Quem autem hic purpureum, quod Graece est α- dicimus,fort:rsiecit is,qui uiolaceus, seu Italice pauonaceus appellatur. Siquidem tertius ille in Iride color ad hunc proxime accedere iii detur. Cum praesertim ex purpura simpliciter nosit, qualis est is,qui purpureus simpliciter dicitur, sed ex puniceo, qui ex purpura ortum habet,& caeruleo admixtis. Cum igitur ita res habeat, & aspectu quo imbecillior redditus fuerit,eo ad nigrum propius accedens color appareat, fit,ut cum uigorem suum habens,punice im apprehendat, ex admixtione uidelicet luminis θ nigri ortu, si imbecillior factus fuerit,in uiride dolore pimiceus ille mutetur: at si praeterea imbecillior, uiridis in pus pii reu,&tadem in nigru modeo quoque intelligi potest,qu Adad Solem, uel ad alitiis fulgidum respicientibus nobis, oculos deinde connivendo claudentibus,primo quidem si observemus, fulgidiis color uideatur, dein in V puniceum mutetur, mox in uiridem, post in purpureum, donec in nigrum tandem soluatur. Eo enim motu, qui a fulgido corpore pro eius est, pauIatim evane stente, ad propiorem colorem mutatio subinde efficitur, ob eam causam in puniceum pr imunt, tum in uiridem,demum in
purpureum mutatur. Hunc igitiir in modum trium Iridis colorum causa perspicita est Inquit autem Aristoteles plures ultra non apparere, sed in tribus horum terminum esse, quomodo &aliae res magna ex parte numero ternario complentur. Quod quemadmodum uerum sit, initio primi de coelo exposuit, nullam docens,praeter tres, magnitudinem esse, quia omnia tria sirit, ternarioque numero omnia contineantur, principio uidelicet, medio,&fine, ut Pythagorici ii oluerunt. Ac nos quidem in commentariis nostris, tum hoc, tum caetera, quae ibi derchac traduntur, longa oratione explanavimus, ternariique numeri perfectionem maximam ostendimus. Ad cum i itur locum lectorem remittimus,praesertim clim ratio haec efficax non sit, nec demonstret, sed quandam tantum probabilitatem habeat.Sensus autem nos docet, pIures quam tres non esse,ita ut ultra purpureum aliquis appareat: &quanquam aspectus imbecillior etiam
reddi possit, purpureusq; ille color ob eiusmodi imbecillitatem,in alios mutari, sit, sensum tamen non cadere eiusmodi mutationem ait. Itaque quod sequitur,nigrum nobis apparet. Ita inquit Iridem tricolonaem apparere, o utranque quidem,sed contrario modo: cuius contrarii ordiC nis causa mox exponetur.
τ ά . -το ξυθον. Ac primus quidem extimum ambitum puniceu in habet quod e maximo amD bitu maximus autem extimus est aspectus in Solem plurimum incidat: is autem qui sequitur, & tertius, proportione respondent. Quare si ea, quae de apparentibus coloribus diximus, probe dicta sunt,& tricolor& his solis coloribus
arcus sit,esecesse est. Flauus autem ideo apparet, quod iuxta sepositi colores appareant. Puniceus enim color iuxta uiridem albus uidetur. Id uero huius rei signum est,qubd maxime purus byncerusque arcus in nube nigerrima efficiatur. Tum enim cotingit colorem puniceum magis flauum uideri. Flauus autem, qui in arcu est, color medius est inter puniceum & uiridem : ob nubis igitur circunctantis nigrorem quicquid eius puniceum est, album uidetur, quandoquidem puniceus, si ad illa comparetur, albus est,&rurius e nescente proxime terram
305쪽
arcu, cu puniceus ditatuitur. Nebula enim alba in id, quod uiride est, incidens, E
18 Numeri te circa j colorum in arcu apparentium eatis exposita est, ni inc ordinis eorundem ratio explicatur : quare uidelicet interior arcus, chim duo apparent, extimum ambitum puniceii habeat, eum qui sequitur viridem, ac postremum purpureum, S non contra, extimum purpurett& intimum puniceum, quc madmodum in exteriori arcu speetamus. Causam igitur esse ait, quiae maximo ambitu , qualis cst exteristri copiosissimus aspect us ad Solem reflectatur. Itaque ualidior sit, eumq; colorem repraesciat et, qui ex luminis ex nigri admixtione ortus propius ad Salis candorem accedatiquem colorem dictum est esse puniccum . Quoniam autem medius ambitus anagnitudine deficit ab extimo, & intimus a medio, eos proportione magnitudinis aspectum ad Solem reflecte te. Viridem igitur in medio, & purpureum in intimo apparere, cum puniceus color in uiridem, & hic iii purpureiam aspectu subinde debilitato mutetur, debiliorq;ά medio qua
a primo, riirsiisq; ab intimo quam a medio, utpote minor minoribtis, ambitu reflectatur. Cuxnabimus, quare spatium inter utrimque arcum medium, puniceo Nipsum colore non appareat, quemadmodiam ambitus, inter quos sitiun est. Nunc ea diibitatio dilitatur, qua obiici contra Aristotelem solitum est, si ex aspectu ualidiori color puniceus, minus ualido uiridis& purpu-xeus appareant, rationi consonum, imb uero necessarium esse, ut intimus ambitus puniceus, e timus purpureus uideatur. Aspectus enim radios ab intimo ad Solem, quam ab extimo ualidio. res referri: quandoquidem perpendiculari radio, qui ad ceutrum arcus fertur , sunt propiores, monstratumq; sita perspectivis radium perpendicularem ualidissimum esse, nec unquam reflecti aut frangit eos autem, qui ab illo recedunt, qud minus abducuntur, ualidiores est e r quo magis, imbecilliores. Qua ratione etiam uidetur, ut non intimus solium ambitiis, sed totum, quod in modio positum est, spatiuin, pimiceum referre debeat colorem, aut alium, qui ad candidum magis accedat. An huic dubitationi occurrendum est, illud tradendo, quod Olympiodorus, utriusquo arcus colorum diuersitatem a signans,ex Ammonio commemorauit, nempe radium perpendicularem ad illud spatium ferri, quod inter utrumque arcum positum est. Illud itaqtie spatiuin, quod radio ualentiori conspicitur, absq; errore ullo a nobis apprehedi, tum id, quod sequitur, pu Gniceum: qui color a Solis colore minus quam caeteri recedit, utpote minori errore eo spectus. An prorsus falsum est, radium perpendicularem ad sipati tum id serri, quandoquidem ut post docebitur ad nubes centrum fertur: quam ob causam, nec, quod Olympiodorus, in hane sententia Aristote Iem trahere uolens, dictum illius de plurimo aspectu a maximo ambitu in Solem relato , interpretando,adiecit,plurimum uidelicet & copiosum ui & facultate esse, non radiorum inultitudine, ulla ira habet necessitate ira, imbuerbueroorum ill prum sensima peruertit, quibus de aspectus multitudine mentio fit, eaq; in ambitus, a quo reflectitur, magnitudinem, non in propinquitatem ad perpendicularem resertur. Haiic igitur dubitationem aliqui aliter sit stulerunt, concedentes, per se quidem colorem, qui ad candidum magis accedit, in intimo ambitu apparere debuisse,ob eamq; causain punicerim, nigriorem autem hie Ititi purpureum in extimo, ex accidenti
tamen ob duo impedimenta, candidioi em, qui est puniceus in cxtimo, & pure urcum iniritimo apparivisi: ac impedimenta quidem esse ambitus illius interioris paruitate iri, atque14 ubis, in qua apparet, crassitiem&densitatem, quae longe maior est, quam in exteriori. His ergo duabus de causis Solis colorem in intericiri ambitu minus persedite repraesentari. Hoc igitur mod o qiuaestio item aliqui diluerunt. Sed si ex radiis ualidioribus, quales uint, qui iuxta perpendicularc in babe- pitur, color Solis in nube persectius apparere per se debeat, i Ilis profect bimpedime luis non tolle
tur,qub minus appareat: niam S an tabe densiori magis reflectemur, utpote eam minus petie travies,& ea proportione, ac fortasse etiam maiori, caeteros a perpendiculari magis dii alites uigore uincent, qua ab illis numero ac multitudine uincunt tir, nempe in minorem ambitum incidetes.
An uerb potius dicendum est, radios perpendiculari proximos, quoniam caeteris ualidiores sunt, debiliter admodum, & ad ali gulos magnos reflecti, imbuero ipsam mi ben, magis penetraro, illique magis admisceri, ob eamque causam Solis colorem debiliter hiat de repraesunt aro, ac quo ma*is a perpendiculari recedunt, ob debiliores csse, ualiditisque de ad angulos minores reser rI, adeo colores ad candidum propius accedentes,& a nubis nigredine remotiores Ostendere. Izarue in medio nubis nullum, nisi illius, colorem apparere, radiis uidelicet, aut non reflcxis. aut
ebiliter, thim post aliquod spatium purpureii, qui nubis colori propinquior est, uideri, deinde uiridem, ac demi impuniceum. Atque ad hoc ambituum magnitudo,& paruitas conducit, id ut e bifariam
autem in arcu exteriori, latio naec locum no habeat, quippe qui intimum ac minorem amnitum
puniceum, exti anu in & maiorem purpureum habet, in progressia explicabitur, eiusqtie colorum ordinis contrarii ratio reddetur. Quo in loco illud quoque, quod Aristoteles praeteriit, exami-
306쪽
Α bifariam: tum quia quo ambitus maior est, eo 1 centro magis distat, radiiq; ad eam protracti, a radio perpendiculari, ideoq; debiliores: thim quod plures ab ambitu maiori reseruntur, iiq; ua
lentiores. Ideo Aristoteles in magnitudinem ambitus causam reducit. Quicium ait, ualidiorem aspectum a maximo ambitu ad Solem referri, non tollit, quin radii ad illum maximum ambitum delati debiliores caeteris non sint, imbuero quia debiliores a nube magis & copiosinis referuntur, itaque relati caeteris sunt ualentiores, qui debilius reflecturitur, inina Croq; Etiam sunt pauciores. Alia dubitatio hoc in loco asterii consilesiit, quod si in extimo ambitu color puniceiis idcis appareat, quia caeterorum sit maximus, poterit feri arcus, cuius interior ambi tus, illum ex temorem alterius magnitudine aequet: quod si fiat, tunc pimiccum interiorem illain apparere debete. Sed fortasse arcus caelestis definita est magnitudo, non quia maior aut minor circuli portio esse nequeat, hoc enim traditum est, sed qubd eiusdem semper circuli ciuciatur, interior quideianius, exterior alterius maioris. His ita se habentibus,& hoc ordine arcus primi collocatis coloribus concludit: Si ea, quae de apparentibus coloribus dista sunt, probe dicta sunt, eum necessa xio tricolorem esse, iisq; solis coloribus tinctum. Quoniam autem di flavus color interpunt ceu m& uiridem uidetur, non ex reflexione eum apparere, ut caeteros, tradit, sod ex punicei, &ex si uiridis iuxta sese collocatione: puniceum enim iuxta uiri dona positum, candidum apparere . Ac puniceo&uiridi iuxta sepositis, colorem illum exoriri, eo signo probat, quddsi in imi 'enigerrima arcus fiat, tum maxim sincerus ac purus, hoc est, tribus tantum, aut certe maxime distinctis coloribus tinctus uideatur. Totum enim exteriorem ambitum, qui punicetis uideri solitus est, flavum ob nubis circunstantis nigredinem capparere, quoniam puniccus color iuxta nigrum, albus uideatur.' ac quanquam albus re uera non sit, cum nigro tamen & uiridi comparatum, album uideri. Quin etiam ut inquit Alexandeo uiridis color candido admixtus, flavus uidet cir . Quare cum puniceus in nube nigra candidus appareat, atque ex candido Se uiridi iuxta se positis saviis color existat, exterior arcus ambitus in nube nigra, favus merito uidetur. Eist autem satius color, ut situ, ita& natura inter puniceum& uiridem medius rii quidem magis quam putii ccus,&minus quam uiridis ad nigrum accedit. Inquit uerb& arcu proxime terram evanescente, colorem puniceum, cum solii itur, flauum apparere. Nebulam enim candidam, in qua puniceus primum apparebat, iuxta uiride positam coloris saui imaginem referre. Perspicuum itaque esse, sanum colorem, qui inter uiridem & puniceum in arcu conspicitur,ex illis tantii coloribus iuxta se politis existere, non ex res exione, at caetero S.
Maximum autem horum indicium arcus est, quia Luna exoritur, qui prorsus albus apparet: quod euenit, quia& in nube atra &noctu apparet. Ergo ut ignis
igni additus, sic quod nigrum est, iuxta nigrum positum, eis cit, ut quod remisia
se album est, qualis est color puniceus, prorsus album appareat. intra Rin floribus assectio haec perspicue cernitur. Nam intexturis & uariorum colorum o
peribus, alij iuxta alios positi colores, supra quam dici queat, alij atque alij ap
parent, ueluti& purpurae in albis nigrisq; lanis . pr. eterea&in tali aut tali splendore. Quocirca di qui uarijs filorum coloribus intexunt flores, in illis ad lucernam conficiendis sese frequenter hallucinari aiunt, per imprudentia alios pro aliis accipientes.Cur igitur tricolor arcus sit, hisq; duntaxat coloribus apparcat, dictum est.29 Alios colores in nigro, alit iuxta nigris in candidos, aut candidiorcs itideri, his quoque argumentis confirmat. Cum enim Lunae arcus candidus prorsus, hoc est, omnibus si is coloribus appareat,id non aliunde ait proficisci, quam quod in nube atra δ nocta lippareat. Vt enim ignis
quemadmoduin prouerbio dicituo igni additus, ita nigro iuxta nigrum posito atq; duplicato, . id quod remisse albu est, quale est puniceum, candidum itideri. Id uerct etiam aliis arcus illius co 'Bb , loribus
307쪽
loribus accidit, qui quanquam suapte natura ab albo magis quam putriceus recedant , ita illo ta- Emeii nigro duplici' apparentes,ad candidum accedere uident tur. Porid prouerbi tum πυρ- in libro etiam dere1 piratione ponitur, cum docet temporibus & locis calidis respiratio Item magis quam aliis necessariam esse, quoniam tunc ignis igni ueluti adiiciatur, loci uidelicet, & temporis, calor animalis calori. Plato in secundo de legibus citis dem meminit, tibi iactat, ne pueri usque alamuim I 8 vimina bibant, ne uini calorem animali calori addentes, ignem igni suggerere uidea latur. Vtitur & co Pilitarchus in praeceptis conirigalibus, ct in liis quae de ualetudine scripsit. Vt ne inquit ignis ad ignem quena ad modulii pro hierbio dicitur expletio ad expletione, merum ad merum addatur. No ab re igitur lioc in loco usurpatur, ubi de nigro ad aliud nigrum addito mentio incidit. Cum autem hoc de arcu Lunae argumentum, colores alios in nigro, aut iuxta nigrum positos candidos apparere ostendat, id quod de texturis uariegatisq; operibus subiicitur, ad omnes colores accommodatur, docetq; aliis & aliis iuxta sese positis coloribus emci, ut alij&alij appareant. In texturis enim plurimum interesse, utrum hic flos iuxta illum ponatur, an alius, candidus uidelicet iuxta purpureum, an iuxta luteum aut alium colorem, purpureti inq; inter caeteros colorem non eundem in lanis candidis, qui in nigris apparere . Atque haec sane causa est, cur lapidaris gemmas concinnantes non qua suis inter se componant, sed has potius quam pillas, qu bd aliae iuxta alias positae, spicndidiores,&oculo iucundiores uideantiar. Hanc uerbetia uarietatem ex splendore ait proficisci, qui, prout metit, essicit, ut talis ac talis color uideatur. ob eamq; causam eos omnes, qui uariis florum coloribus flores in texturis intexunt & concinnant, seu acu, seu aliter id iacientes, in illis ad lucernam conficiendis sese frequenter hallucinari dicere, alios colores pro aliis per imprudentiam accipiendo, lumine uidelicet aut splendore de- ce pios. De quibus coloribus, aliter atque aliter ex lumine alio & alio apparentibus quaedam in primo attigimus. Author etiam libelli de coloribus, rem hanc diserte tractat. Sed Lucretius praeclare in poemate stio hiscelieisibus hanc uarietatem descripsit:
si os emm caecis o terit color esse tenebris,
Lumine qui mutatur in ipso 'propterea quod Recha aut olli qua pere uultu lace restiles. Pluma columbarum, quo pacto in Sole uidetur,
sta ceruices circum, collum, corat atr
anque aliassit, uti claro sit rubra pyropo, interdum quodamst susit, uti Nideatur
inter earuleum uirides miscere aragdos. G diibus in uerbis Lucretius uarietatem colorum in collo columbarum apparentium, ad consi mandum placitum suum ut patet adhibet, quo exemplo nihil accommodatius hac in re potest afferri. De quo Nero Caesar, iit primo naturalium quaestionum Seneca tradit: Gila Tyberinae isdem agitata columbae. Nirum autem nihIl sit, a Iuce hanc colorum apparentium uarietatem prodire: quandosnc lii ce color nullus cerni potest, quippe quae actus perspicui est in quo di per quod color omnis conspicitur. Cum autem lucis radii, tum recti, tum obliqui S flexi perspicutim moueant, ualidioresq; sint tecti obliquis & flexis, aliter Si aliter mouent: itaque efficiunt, ut imagis minus ite spledidi colores appareant, prout r. adiis rectis, aut obliquis, aut flexis cernuntur. Sed non solum magis miniis te splendidi apparent, sed aliorum etiam stibi amnium colorum specie in rc prae sentant . Quod his praesertim conuenit qui luminis A lucis non paruam quantitatem excipiunt, quemadmodum uiridis, purpureus, puniceus, uinosus, candidus, argenteus, & aureus, qui magna ex parte in arcu spectantur. Cum ergo haec ita habeant, ad intrandum non est , flairiam colorem ex puniceo&uiridi iuxta se possitis apparere, clam pri e sertim Solis lumine ac radiis citis modi colores oriantur. Sed color hic satius, si in Iride apparet, quemadmodum reuera appa- xet, quomodo tricolor arcus antea perpetuo dictus est, & nunc quoque hisce uerbis concludi tur λ Inquit etiam Olympiodorus Ptolemaeo arcum sieptem colorum uisum fuisse. An tricol strdicitur, eorum colorum habita ratione, qui in nube oriuntur, nubis atro S Solis splendore inter se admixtis P flamas uero color uerus in uube non est', sed ex puniceo& uiridi iuxta positis
duntaxat apparens. Sunt enim qui hoc putent, Alexandroque etiam tribuant, cuius austoritate maxime mouentur, tres illos Iridis coloros, phiniceum, iiii idem, & purpureum, uero sciast ex nubis nigredine, & lumine admixtis ortos inii praeter Alexandri auctoritatem, rationem quoque hanc adiiciunt, quod ueri coloris caus in Iride habeatitur, uidelicet perspicutim opaco terminatum, ut materia, SI Iumen ut sorma. Aliam praeterea ex Alverniata, eiusdem
sententiae uiro, quia uertis color id sit, quod aspectus per sic & primo se comprehendere arbitratur. Si quidem in proprio & per se obiecto minime sensus decipitur, tales autem colores a
308쪽
A cus esse. An uerbii ominum horum sententia falsa est, infirmis rationibus nixa, Also Alexandrum ad se corroborandum adducens PNiilli enim in arcu ueri sunt colores , sed omnes ex resteia xione, & ratione speculari apparentes , quemadmodum longa oratione antea docuimus, rationibus quoque nonnullis praetereas, quae nunc allatae sint, contrarium probantibus dissolutis. Quae autem nunc conclusis sunt, ita dilui uitur,ut dicamus, perspicuum illud quidem opaco terminatum ac lumen adesse, non ea tamen ad colorum generationem uerc & proprie admisceri,
sed lumen tantum solis a nube illa opaca ad aspectum, uel ut A ristoteles tradit aspectit in nostrum ad Solem rescisti, S: ex nubis atro, cum quo mixtio quaedam luminis quodammodo efficitur, colores illos ut antea dictum est) existere, candidiores,n minus candidos, seu ad cangi ium magis S minus accedentes, prout asipectu debiliori, aut ualentiori eximini. Falsum autem est. colorem uerum eum esse, quod aisectus per sc& primo se comprehendere arbitratur: nec per se in proprio, Sper se obiecto aspectus noti fallitur, imo sepe decipitur, & alio sensti corrigitur, ueluti tactu. Ac, nisi didicissemus ea, quae in speculis apparent, falsa esse, & uerorum solum imagines, idque tactu comprobassemus, uerum colorem esse aspeditis putaret: quomodo animalia rationis expertia, si si eculum illis offeratur, putant. Siquidem aliud animal uerum, sibi simile, sea intueri arbitrantur. Alexander autem nulli bi ueros colores esse docuit, sed ex reflexione in nube, ut in speculo, apparete. Aliter igitur dubitatio decoloriam arcus numero soluenda est, ducendumque, colores, qui ex reflexione aspeetus ad Solem appalem, tres duntaxat esse: flauum autem non ex reflexionc existere, sed puniceo&uiridi iuxta sese collocatis. Itaque ad Iridem, quae ex reflexione oritur, non ita, ut caeteros pertinere. De arcu a Ptolemaeo conspecto, nec ab eo, nec ab alio quoquam, praeter Olympiodorum, quidqhiam traditum inueni: qii an quana sunt qui aiunt colores omnes, qui magnam luminis quantitatem excὶpiunt, septem illos este, quos antea cora
memoraui, eosq; omnes se inad in Iride spectari. Sed quaesierit rursus aliquis, cur, ut saluis inter puniceum S uiridem apparet, non ita & alius inter uiridem&purpureum appareat, qui eandem ad ilI:i, quam favus ad puniceii m&uiridem, habeat proportionem. Cur item horum omnium colorum ortum Aristoteles explicans,in aspectus tantum aut imbecillitatem au illigorem, causam Omnem retulit, non item in luminis & coloris nubis admixtionem: de qua tamen, hypothesim ad hoc ipsum docendum antea sumpsit. An dicendum est in te puniceum&uiridem, siauti in apparere,inter uiridem di purpureum nullum, qubdaccessit ad albedinem pii niceiis& uiridis iiΥter se magis distent, quam uiridis re purpureus P Ob illam igitur maiorem distantiam, illis iuxta postis colorem tertium exoriri, qui inter uiridem S purpureum, aequali fere ab albo distantia
c recedentes,minime exoritur. Quod autem ad nubis ac luminis admixtionem attinet, non illam quidem nunc commemorauit, sed antea posuit,& tanquam positam praeteriit, aliam caiisam e planans, unde colorum diuertitas exiistit: ncque enim puniceiis ex ualida aspectus reflexione ori
Duplex autem apparet,&is qui complectitur, coloribus languidioribus est,& contrario modo dispositis candem ob causam. Aspectus enim longius productus quomodo id, quod longius distat, eodem, id quod hic est, cernit. A superiori igitur arcu imbecillior restellio existit, quia remotiore ex loco effciatur. Qua re cum minor incidat, escit, ut colores languidiores appareant. Ac illi quidem ordine contrario, propterea quod a minori & interiori ambitu ad Solem copio soricidat. Quae enim aspectui propinquior est reflexio, ea ab ambitu, qui pri. no
309쪽
arcui propinquissimus est,effcitur : qui aute in exteriori arcu ambitus minimus Eest,is maxime propinquus est. Colore igitur puniceo ille erit: qui uero sequitur,
& tertius proportione. Exterior arcus fit
B: interior, qui primus est, A: color puniceus C, Viridis D, purpureus E, Qui ap
3o Duae de secundo arcu quaestiones ii illae iter-bis ut patet explicantur. Vna de colorii eius languore, cur uidelicet langit idiores, quam in primo appareant, altera de eorundem ordino,qui contrae
rius in illis est, atque in primi arcus coloribus. Vtraque autem quaestio in eandem causam reducitur,nempe in aspectus imbecillitatem. Quoniam enim secundus arcus is est, qui primit m ambit &continet, fieri cum in nube remotiori quampria smiam itaqhic aspectit me longinquiori spatiore fecit,ob eamque causam imbecilliorem eii adere: quemadmodum ea, quae longius recta curnuntur,
aspectu longius prodiicto,atque id eb imbeciuiori cernuntur. Vii Oniam igitur ex longo interua l, reflexio αδ Solem fiat, ideoq; debilis & languidus aspectiis ad Solem perferatur, colorem eiuβ in illa reflexione languidum apparere: itaque colores, qui in arcu hoc secundo cernuntur, languidiore ς quam in primo es ob eandem iterba spectu reflexi imbecillitatem, fieri, ut colores contrario ordine appareant, puniceus in interiore ac minimo ambitu, purpureus in maximo Nextimo, chm in primo arcu puniceus esset in extimo& maximo, purpureus in interiori & mini in o. Copiosiolem enim & maiorem aspectum ab intimo & minimo secundi arcus ambitu ad FoIem reflecti, quam ab aliis, quandoquidem reflexio, quae maior efficitur, nobis nostroque aspectui propinquior cum sit quam minor, ab eo si ambitu, qui arcui primo est propinquissimus, eum autem esse in secundo & exteriori arcu minimum & extimum. Illum igitur, ob reflexi ab eo aspectus uigorem puniceum, quemadmodum & extimum a reus primi , cui propinquus est, apparere. Alterum, qui sequitur, quoniam debiliorem aspectum ad Solem refleetit, utpote Ion Ggius a nobis distantem, aspectumque languidiorem, nempe longius productum excipientem, uiridem colorem, ut de medium primi arcus repraeseruare, extimum demum, qui longius a huc abest,&aspectum imbecilliorem excipit, ad Solemque refert, purpureum esse, quomo do & intimus arcus primi. Itaque proportione aspectiis imbecillitatis medii&extimi ambitus colores apparere. Atque t c cst Aristotelis sententia decolorum secundi arcus languore & o dine, seu situ contrario. In qua perspicuum est, eandem cansam ordinis colorum in sectio do a cu, quae in phimo,assignari,nempe aspectus maiorem & minorem uigorem seu imbecillitatem. Sed nutus imbee illitati aut uigoris maioris uel minoris aliam causam in hoc esse, aliam in illo. In hoc enim eundo in maiorem & minorem dista litiam causam reserri, in illo primo, iliambi- tuum maiorem uel minorem magnitudinem: ut quod in illo maior magnitudo efficiebat,inboeminor distantiae Hetat, di quod minor magnitudo in illo, in hoc maior distantia. Quamobrem
cotistat, magni itidinem maiorem aut minorem ad aspectus ualidam, aut non ualidam reflexione per se non sussicere,nec illius simplicem causam este, quoniam di in exteriori arcu sussiceret, extimusque eius ambitus, quia maximus est, aspectus ualidam reflexionem efficeret, ob eamque cau- sam puniceus color in ea appareret,imb uerb totus arcus puniceum colorem, ut exterior primi Parcus ambitus, haberet, aut si coloribus distinguere tur, tantum absit, ut languidiores, ut etiam
longe splendidiores, nempe in arcu maiori, apparerent. Praeter igitur in agnitudinem dirissa certa magnitudinis illi iis iit necesse est, qua maior si fuerit, magnitudo illa nihil aut parum con
ducet Quoniam ergo arcus exterioris ambitus exterior magis distat, quam requiratur, tanta est
eius inouis distantia,ut aspectus infirmu&ademn perueniat,&infirmissim tis ad Solem ab eo ruflectatur, interior uerb, qui arcui primoprq pinquissimus est, quia altra modum non distat,& a spectum ualidum potest excipere,eumq; ualide reflectere, quoniam inquam res ita habet, fit, ut quo colore arcus primi extimus ambitus, in quo ualida fit reflexio, apparet, eodem intimus exterioris ae se eundi ob eadem causam appareat: quo item intimus primi,a quo l*nguida reflexio e-.xistit,eodem ob eandem causam extimus seeundi, medius uerb in utroque , ob mediocrem reste xionem, eodem. Primi igitur extimus,& secundi intimus puniceus, utriusque medius, uiridis,
310쪽
A purpureus primi intimus, secundique extimus. Sed quaestio est, quam Alexander affert, cur uidelicet spati limi uter duos arcus interceptum puniceum colorem, ut ambitus, quibus clauditur, non reteri ρ An uero, inquit ille, non ab omni nubis parte aspectius ad Solem, a fit lumen Solis ad
aspectam reflectitur, sed res ex ionum loea definita sunt S: certa, definitamque & eertam sipiendidi lamen mittentis eorporis a speculo distantiam esse oportet λ Ab hiς igitur spe eulis ita distantibus, ut umque certum habentibu , arcum & colores repraesentari. inibus in iaci bis uidetur Alexander docere, ideo colorem nullum inter utrimqtie arcum apparere, qui knu Ila ibi reflexio ad Solem seu ad aspectum efficiatur, non quod radi, aspectiis aut luminis perpendiculares eo ferantur, qiii, quia ualidissimi sunt, taubem transmittant, nec referantur, ut Ammonius, quem se
quitur olympiodorus, excogitauit: neque enim haec ut mihi uidetur est Alexandri quemadmodu nonnulli crediderunt sententia, sed quod in spatio illo nubes nimis di stet: siquidem ait, certam luminos corporis&speculi distamiam esse oportere, & ab his speculis, quae ita distant,
reflexionem fieri: quasi dicere iuellet, ab hac nube media non fieri, quoniam longius distet, quam ut possit reflectere. Nec uero ait Alexander, ab omni puncto speculi cuiusuis reflexionem non fieri, ut quidam putarunt, sed ab omni nubis, ita qua arcus apparet, parte. A tqtie hanc causim B ueriorem esse puto, quare in spatio illo intermedio colores nulli appareant. Quod inde etiam
colligi potest , quia spatium illud nigrius esse 5 atrius obseruaui, quasi longius a nobis distans: si
quidem quae Ion secernua miri inigriora, ut antea dictum est, apparent. Causa autem ab Ammonio allata. probabilis quidem esset,& probanda mihi uideretur, si radius perpendicularis ad illud spatium, re non potius ad centrum arcus ferretur. Ita enim & contrarii ordinis in utroque arcu colorum causa aperta redderetur: spatium uidelicet illud, quia radius perpendicularis transi,nec re Rectitur, quique illi proximi sunt, parum di debiliter reflectuntur, millii im colorem Di- 11 candorem repraesentare, aspectumque eo in loco non decipi: quo modo, at tolympiodortis, dein corona euenit, in qua radi, perpendiculares non flecti itur, sed ipsam per se Lunam, qualis est, vistendunt. Circa autem spatium illud utrinque puniceus color apparet, quoniam radiis nec ita ualentibus,ut perpendiculares, nec prorsius debilibus repraesentetur. Titini nutroque arcui1 iridem propter maiorem radiorum debilitatem, demum purpureum ob maic, rem adhuc radiorum imbecillitate , utpote a perpendiculari magis distantium. Praec Iare igitur hoc modo & color sit omnium in arcu utroque apparet alium,3 ordinis eorundem contrarii, item cur spatium media colorem nullaim habeat, causa redderetur. sed illud fit sum putatur, radium perpendicularem c ad spatium illud produci: praeterea& spatium illud nigrius potius quam candidius cernitur, catamen candidius cerni oporteret. Porro perpendicularem radium ad spatium id intermedium non ferri, sed ad utriusque arcus centrum perspectivi omnes uno consensu proniiciant, potestq; etiam ratione demonstrari. Ad spatium enim illud si ferret ut, cum paribus interuallis radii ab illo distantes circumcirca producantur, atque a nube ad Solem reflectantur, semicirculum aequalem utraque ex parte apparere oportebat. Ut ergo arcus exterior apparcat, cuius cauum terram
resipicit, radiis uidelicet aequaliter θ: in orbem a perpendiculari distanti biis, ad Solem rcflexis,
ita ex altera parte arcus sieri debebat, cuius cauum uersus alterius cauum stum esset, tutpote ex radiorum aequaliter a perpendiculari distantium ortus. Fit autem uterque terram uersus, cauum
habens, alter uidelicet in altero: ncin igitur perpendicularis ebsertur, sed ad centrum, a quo hi-triusque arcus partes omnes, seorsim tamen, aequaliter distant. Nulla etiam Lis, qui perpendicularem eb ferri aiunt, uia remaneret, docendi, quamobrem colores, qui in exteriori simi arcu, languidiores sunt, quam in altero, utpote radiis a perpendiculari aequaliter distantibus. Nam si maiorem distantiam cum Aristotele afferant, polsunt & in eam di uersi ordinis eo lorum ea usim
referre. Causa igitur haec de radio perpendiculari ad spatium illud intermedium perlato, ab Ammonio prodita, quam Olympiodorus probauit, accipi non debet. Sed nec Aristotelis sente D tiae ab ipso Olympiodoro recte accommodatur, cum ait, Aristotelem, eo, quod dixit antea plii rimum aspectu ira ab ambitu interioris arcus extimo, quia maximiis est, referri, nos, pJur mum multitudine ac numero radiorum intellexime, sed ut soliam&ficultate, quonia in uideri cet per pendiculari radio propinquior sit, ob eamque causam ualidior. Perspicuum enim est, Aristote-jem multitudinem radiorum uerbis illis indicasse: qua maiorem in extimo i iis ambitu, quam in aliis, quia magnitudine caeteros ille anteiret, esse uoluerit,non autem ualidiorem, quia ad perpeadicularem propius accederet.Sed iam Ammonium de Olympiodorum mittamus, S eoetum isa tentiam paucis cxcutiamus, qui arcum exteriorem no ex reflexione aspectius ad Solem uxoriri a iunt, sed alterius arcus imaginem esse, quae in nube exteriori appareat, quia ad arcum interiorem
aspectus reflectatur. Hi eausam quidem, quare colores exterioris arcus languidiores sint quam interioris, reddere possunt, quam Ammonius & Olympiodorus non possunt dirirrsus quam ob rem colores illius contrario ordine positi sitit, ac interiori se quare item spatium inter latruniaque