장음표시 사용
341쪽
eon lipatas & duras rarefacere & emollire, & alia eius generis innumera ptae stare eniti itur, in em gisque assequendis omnem operam ponit. Maeo Innia medicus perperam efficiet, nisi cruditatis, concoctionis, densationis, putredinis, c mollitionis, dii rationis, S aliarum cius generis affectionur , actionumq; rationem tenuerit, earum item rerum, quae concoqui, tenuari , densari molliri, durari, aliisq; affici qualit Mibus api:e sunt, naturam & constitutionem nouerit, quam sane cognitionem omnem liber hic exhibet. Vt interim mittamus, rationem in eo tradi, qua similarium corporum, seu metalla sint,& lapides, seu stirpi iii animanti unaque partes, constitutio ac temperamentum dignoscat tir: quod tum naturali philosopho, tum ipsi medico est pes necessarium. In tres autem palles ditii sus cst. Prima de caloris & frigoris actionibus, operibusq; agit. Altera de patibilibus omnibus qualitatibus,& facultatibus, facilitatumq; pvitiationibus, quae per l, Morem&siccitatem similaribus corporibus conueniunt, &ut illa inter se differant, essici titit. Postrema similaritim corporum constitutionis agito scendae rationem docet r& irae e quidem de libri scopo, ordine, utilitate & diuisione,praefationis loco dicta sint. Iam Aristotelem interpretemur. χῶα συμβέζηκώ---δν - Θερμον- --δ δελπα mis, oν. η-τω χουν, οι τῆς επαγ ς. φων βαε
duae illarum efficiendi uim habent, calor & si igus, duae uero patiendi, siccitasti hunior. id quod inductione probatur . Calor enim &frigus, tum ea, qtiae eiusdem , tuin quae diuersi generis sunt, determinare, coniungere, immutare, litiiDectare, cκiccare, durare , emollire, in omnibus ut, udentur. Humida autem &sicca, tum ipsa per se, tum quae communiter ex utrisque concreta sun t corpora terminari, & aliis, quae dictae sunt, qualitatibus affici.
x iniae de quatuor qualitatum primarum numero & coniugationibus,totidemqtie elementis ex eis exorientibus in iecundo libro de ortu & interi u fuse dei, onstrauit, hic uiter hic repetit: que uero de illarum facultatibus eo in loco strictim litigit, minc paulo latius uni itersim,& communiter explanat, de singulis in progressi latissime dicti artis. Italuine tibi una cum eo, quem ad modum antea monuimus, connectit. QEatuor igitur qualitates primas sensilis corporis esse, c lorem, frigus, humorem,&ssiccitatena, totidemq; excis conitigationes, quae esse possunt, nam di 1Iiae duae sunt, quae esse non possunt existere: ex quibus totidem ori tur,& constant elementa, nempe ex caloris &siccitatis copulatione, ignis, ex calore ' humore aer, ex humore & frigo re aqua,cκ frigore &siccitate terra,eo in libro traditum est,& explicatum. Cuius doctrinae inue tor, de ueluti parens Hippo erates creditur fuisse, qui in libris de natura hominis, de hisce facillia tibiis & elementis, quae ex eis existunt, copios ἡ disseruit, quanqhiam nori ita, ut Aristoteles, de monstrauit. Ideo Gale tuis in primo Methodi, Aristotelem rationum Hippocratis de natura interpretem esse ait, primuinq; Hippocratem calidum, frigidum , humidum, di siccum inuexisse, sed Aristotelem post eum demonstratione asseruisse. In eodem secundo de orthi Sila texitu, coli dum& frigidum facultates acti ita sese, humidiim de secum patibiles docuit,eor unus desinitio nibus monstrauit, quod nunc quoqtie in uerbis, quae proxime sequuntur, facit ; inductione in iis, quae nunc interpretamur, ad id probandum primum allata. dum probadi ratione mari indutit ir, Ctim res aded non latet, nee tam incerta est, ut demonstrationem,ad eius fidem saetendam adhibere nee esse sit: eiusmodi haec sitiat, quae seb sensium fere eadui,&ab omnibus ita se habere propemodum intelliguntur. Est autem inductio perspicita, & ab his actionibus &perpessionibus, quae ob oculos perpetuo obuersentur,ducta: quae facile intelligetur, si quae commemoratae sim tactiones,& perpessiones, sigillatim expendamus. Primia igitur calor & frigus, rebus humidis per se diffluentibus, termittoq; ac figura carentibus, finitionem ac terminum asserunt. Vtriusque c-nim efficientia concrescunt & durantur, pro qualitatis suae temperam et o &constitvrtione. Cato
342쪽
A re quidem ea, quae terream babent naturam , ut iti tu lac, sal, nitrixarra frigore ea, quae aqt eam, iri uinum, urita a, serum,& quaecunque in speciebus aquae numerantur: de qua concrctio ne in huius libri progressu eopiose differetur. Quoniam ergo calore & frigore, quae ct inque concrcsc
re apta sunt, concrescunt, cadeniqcum concresciant, durantur, ac turminoS, quibus contineantur, accipiunt, determinare calor & frigus dicuntur. Calor pr. eterea& frigus o mirici, seli ciuiadem, seu diuersi generis copulant,& in unum conducunt: Calor quidem ea, quae citis de ingerieris si init frigus uerb omnia, seu eius dein, seu diuersi. Quod, quia ad eorum pertinet definrtio nes,cuin illas intereretabimur, quemadmodum fiat, explicabimus. Corpora ue1b immutant ea, quae subiiciuntur, facicndo, hoc est humectando, exiccando,emollierido, duritiena, crassitiem, S alias sit miles qualitates afferendo, quae omnia alia, & alia ratione efficiunt. Calor enim quidem diu mectat, aut humorem frigore concretum ueluti glaciem liquando, aut eundem ad partes ex ternas adducendo, quod tum his, quae putrefiunt, euenit, tum lateribus fictilibusq; omnibus, cufrigore concreta in fornacem ponuntur. Re siccat etiam calor, humore aut omnino consumpto, aut educto, dein uaporem seu aerem conuerso. Quin & alia corpora dura efficit, uel rati, lutum, lateres, &caseum: alia emollit, ut ceram, & omnino hoc aut illud agit, prout hanc, aut illama subiectam materiam habuerit. Frigus autem silc citatem affert, calorem pellendo, qui humorem secum trahit, ut in his patet, quae concrescunt. Quae etiam liquida sunt, aut mollia, eam ipsam ob causam dura efficit. Sed de his actionibus, quae nunc quodam hi eluti typo exponim tur, sigillatim in progressu fusius differetur, unaque planum siet, quomodo his naidum& siccum, tui 1 Iip- saper sese, tum inter se communiter permixta,& similaria corpora aequaliter componentia, haec, quae dicta sunt, omnia, a calore & frigore patiantur. letalla enim δe lapides, stirpi ii inq; & ani malium sit milἰares partes, uitrii in item, oleum, mel, sal, quae omnia ex humore coralia iit , di sicci
tate inter se admixtis, humectari, exiccari, durari, emolliri, & aliis, quae die taesunt, qualitatibus ea loris & frigoris efficientia assi ei, docebitur. Quin &ipsim per se humidusia, aut siccum, haec omnia seu aliqua perpeti, ut humidum, ueluti aquam, coagulari & dii rescere, siccum emolliri siccitate eius ac duritie remissa. Quae ergo ad caloris & frigoris uim efficientem, humoris δese citatis uim patientem probandam assiumpta sunt, ita se habere perspectum est: sed ea tamen ita accipere oportet, ut, quae actiones connumeratae fuerunt, a calido Sc frigido ex accidenti duritaxat, non per se, proficisci intelligamus. Nam calor per se calefacit, frigus per se frigc facit, ne trum per se humectat, aut exiccat, aut duritiem seu mollitiem a fert. Humidum uero est, quod C per se luim ectat, Si siccum, quod per se exiccat. Quoniam autem & qiiicquid per se agit, in con trarium agit, dc quod per sepultur, a cotrario patitur, nec calidum, aut frigidum in humidum de siceum per se agent, nee haec ab ilIis perfecte patientur. Nec enim humido de sicco calid si aut frigidum aduersantur, quippe stiue actu in ipsis et cmentis coalescunti calidum quidem S: siccum in igne, calidum uer h& humidum in aere: frigidum item Se siccum in terra, frigidum. dc humidum in aqua. Ex accidenti igitur, de quatenus calorem aut frigus adiectum habent, a calido aut frigido, humidum aut siccum patiuntur: sic fictilia, dum coquuntur, ignis humectat, frigus pellendo, quo humor concretus, de ueluti ligatus detinebatur. Quost in his similiter eu
nit, quae calore soluuntur. Sic res, quae putrefiun humectantur, cum antea siccae essent, calore alieno potentiore natiuum debiliorem & frigoris cum illo comparatum rationem habente, quo siccitas de humor sese terminabant, extinguente. Frigus etiam exiccat, calonem trudendo ,
cum quo una humor educitur. Nec aliter in aliis operibus euenit, quae ii calido δe frigido, in humido de sicco efficiuntur: de quibus omnibus abunde in progressu disseritur. Sed illud mirandum fortasse uidebitur, quod ea lori tantum de frigori uim efficiendi, humori de siccitati ut in patiendi attribuat, cum tamen qualitates hae omnes effectrices sint & patibiles, nec aliter humiduin siccum,lc siccum in humidum agat, quam calidum in frigidum, de frigidum in calidum. Ita
D elementa uicissim oriuntur, ita ad res procreandas inter sese admiscent tir, eorum uidelicet facultatibus omnibus uicissima gemibus atque patientibus. Quam etiam ob causa mi in libris de ortu de interitu, eiusmodi qualitatibus omnibus, ut altiliis 3c patibilibus, est usus. Quanquam
de ibi se eundi libri initio, calidum 3t frigidam activa, humidum de siccum patibilia esse tradiderit, ut in eo ipso opere dc libro secum pugnare Aristoteles uideatur. Hanc dubitationem in primo de naturalibus facultatibus Galenus cum animaduertisset, ita diluit, ut diceret, calorem dc frigus in plantis 3c animalibus magis agere, minus humorem Sc siccitatem . Atque hoc si qui x pronunciet, Hippocratem consentientem se habiturum, sed si in omnibus rebus ita babere exi-Himauerit, non Hippocratem solum, sed Aristotelem quoque id negaturum. De histe igitur facultatibus, quatenus in plantis & animalibus agunt,3c patiuntur, hoc pronunciatum est clen sit Galenus. In caeteris uerb, ueluti in elementis, omnes aeqvialiter agere di pati. Quae Ga-
343쪽
leui se intentia citrii liuius libri proposito conssentit, qualido in eo de hisce qualitatibus agitur, E. qua in platatis in axime&animalibus, seu eorum si initaribtis partibus agunt Spatii in thir. Uride paulo pbst dicet, ortum naturalem,& illi aduersuin interitum caloris di frigoris actionem e se primam, eumq; plantarum csse&tini malitim, eorun ii; paritum. Quin L concoctio, ei visq; species, quas sectundo loco a calore tradet prodire,ad stirpes maxime, Ee animalia pertinent. Q ibdsi in angustum nimis, qualitates eiusmodi in hoc libro consideratasti id eam si raddiicere, clim iii lapidibus quoque & metallis, S aliis non animatis, ut melle, oleo, sale, actiones earum & peria Pessiones confiderenti ir, concedere non gratia binatur, in o inanitim similarium partium corporibus ex elementorum admixtione ortis, caloris & frigoris, effici ciuiain atque actionem magis propriam esse, humoris D siccitatis perpessionum. Omnium enim materia humor cst,&siccitas, agentcs causae, calor 3: frigus, atque in primis calor Sed hanc resiponsionem id uidetur labefactare, quod ait, hii in idiim Sc liccum, tum ipsi per sese, tum etiam admixta determinari, aliaq; perpetia calido & frigido, ut non solum in rebus ex elementorum admixtione ortis, uerum etiam ita ipsis simplicibus elementis, in quibus huini dum&iiccum per se sunt Z solita ita, ca perpeti, ac non agere, dictum uideatur. Quod eo etiam confirmatur, 'hila in secundo de ortu & interitu, ii
bi elementorum mutuum tradit ortum, hoc ipsena, quod hic, hisce qua Iitatibus ut antea dixi- smus tribuit. An dicendum est, quanq iam hae qualitates omnes agendi & patiendi uim habeat, calidi tameti& Digidi magis pio prium esse agere, quam pati, humidi&sicci magis proprium pati, quam agere, quemadmodum & in agentibus calor magis agit, qui in frigus, Schumidum ma gis patit tir, quam sit c cum . Est cnim calor, ueluti forma, si gus&aliae qualitates, ueluti materia. qtiod de igne,cuius proprius calon est, ab Arithotele nonnunquam est traditum. unde & ignis omnia in se conuersit, elementisq; frigidis terra di aqua alitur: quare calor agendi uim maximam obtinet, & longc maiorcin quam frigus. Humidum autem a calore & frigore facilius patitur, quam siccum, sed intest se collata, facilius siccum ab luimido afficitur, quam humidum a si1cco:
quemadmodum pumex appropinquatus aquae, citius ab illa humectatur, quam illa ab co exiccetur, cum tamen aqua ui caloris citius absumatur. Ita igitur hae qua Iitates affectae simi, ut ditae ex
eis patiendi, duae agendi uim magis habeant. Atque hoc quidem, cum tibiq: iterum lit, sbii in sim plicibus, seu in mittis, magis tamen in mistis cernitur, in quibus humidum & siccum a calido δ frigido plura perpeti apta sunt. Hanc igitur earum naturam Aristoteles, tum in secundo illo de ortu & interitu, tum hoc in loco apertiit, duobusq; modis confirmauit, inductione,& carum definitionibus. Cium autem iam induetioncm explicuerimus, ad definitionum exsplanationem accedamus . G
Constat uero etia in ex definitionibus, quibus eorum naturas definimus. Nam calidum&frigidum ueluti efficientia dicimus: si qui dena, quod congregare aptum est, essicientis cuiusdam habet rationem. Humidum autem & si cum patibilia. Facile enim & dissicile terminari res dicuntur, quod earum na
tura aliquid perpetiatur. Perspicuum itaque est in aliis ericiendi uim esse, in alijs patiendi.
2 Qualitatum harum definitiones, quae uix hic attinpuntur,& complicate ponuntur, in secim do de ortu & interitu latius:, apertiusq; , ac magis distinctὰ traditae sim t. Cum enim calidii in & Η frigidum congregare, hoc in loco coin muniter inquiat, ob ea inq; causam efficientia esse, in li- ibro illo ea inagis vi stilagitens,dixit, calidum id esse,quio dea congregat, quae sunt eius dein generis. Secernere cnim quod quidem aiunt ignem facere) nil aliud est, quam ea cogere,quae sunt generis eiusdem: accidere ucro, ut, quae alicia a suot, eximat. Frigidum :vitem id est e, quod cogit &congregat tam ea, quae eiusdem generis striat, quam quae alieni. Rursus cum hi imidiim & secumco, quod facile aut difficile terminentur, conii uictim hoc in Ioeo definiat, ibi ea distinguendo, humidum esse tradidit,quod termino proprio non terminatur, cum tamen facile positi terminari, uidelicet termino al1eno.Siccum autem, quod termino proprio facile terminatur, cum difficile alieno ici minetur. Quas omnes definitiones diligetereo in loco explanavimus, diffictilia tesq; attigimus, ac partim etiam si istulimus, quae in eis cκ istebant. Calidum igitur ea, quae eiusde sunt generis, coli gregare,cb docebamus, quod ignis aurum cum aliis metallis permixtum in unum
344쪽
Λ conducat, illis exemptis: quod etiam alimenti partes tenuiores, S concoctionem facile accipien tes, caloris naturalis concoquentis efficientia in imum coeant, temestribus re crassitoris iis, quae alieni sunt generis, secretis Nec picem & ceram, quae cium generis diuersi sint, in unum tamen caloris uirtute conducuntur, obiicere aliquem posse, quoniam ea quidem specie dii tersa sint, scd tamen generis ciusdem, qua ex parte liquabilem habent naturam. Aurum uel OS alia metalla liquabilia vi idem esse, sed non eodem modo,am eadem celeritate liquescere, ideoq; haec secerni, illa noli secerni. Frigus autem omnia, seu eiusdem, seu diuersi generis in unum contrahere, in glacie, & aliis rebus trigore concretis ostendebatur, in quibus pleraque alieni generis freque ii ter insiliat, ueluti lapides, ligna, animalia, ut de succino in progressu Aristotcles testabitur, in quo animalia interdum conclusa cerniantur. Quaquam fortasse Si hoc calori eueniat. Siquidem in caseo, qui calore concrescit, alieni generis aliquid potest inesse. Ita igitur caloris & frigoris definitioncs explairabantur. Dicitur uero etiam calor, quae sunt eiusdem generis, congregare, quonia in in generatione mixtoriam, quae ad illorum procreationem pertinent,ea in hamina conducit,
remisceti quae uerb aliena,s iungit quod frigus non facit. Humidum autem S sic eum facile aut difficile propriis uel alienis terminis determinari in aqua primum &aqueis omnibus natura II sua diffluentibus docebatur: quorum nullum terminis propriis coercetur, sed perpetuo diffluit nisi alieno corpore ac termino contineatur. quod facile eis usii uenit. Deinde in terra ac lapidibus natura sicca constantibus, quae termino proprio & ex se sicile cohibentur, alieno dissicile. Quaestiones porro ac dubitationes omnes, quae ex hisce definitionibus oriuntur, uel citi de igne, qui siccus est, ac tum proprio difficile,alieno facile termino deterna inatur,& alias huius gene ris, partim ibi dis luimus, partim alibi dissoluendas reseruauimus. Nunc uero Castu in breuita tis gratia praeteribimus,lum quod ex his, quae hoc in loco traduntur,nora existant. Nam humidii&siceum Deile quidem & difficile terminari dicuntur, sed iurii in eorum propriis sicli alienis terminis facile an difficile terminetur, non exprimitur: quod eo in loco distinctum est,& quenaa modum intelligendum esset, explicatum. Illa tantum huius loci cium eo communis est dubita tio, qu bd faelle aut dissicile terminari, humidi&sicci definitiones non uidentur, quemadmodum nec calidi, aut frigidi, congregare, sed horum, calefaciendi S refrigerandi uim habere, illorum, humectandi&exiccandi. Ad quam dubitationem in secundo de ortu & inter tu , Aue rois respondit, nee calidi & frigidi, congregare, nec humidi & sicci, terminari, definitionem esse aut deseriptionem, sed nominum duntaxat interpretationem. Graeca enim uocabula, quia C ψυχρ*ν, actionem, ξ, ρον υ υγρον, perpessionem significare. Ru in relapsus uidetur. Nam Aristo teles definitiones esse ait, perspictiumq; est, linguae Graecae mediocriter peritis actionem,&perpessionem uocabulis illis non indicari, sed qualitates adtiuas& patibiles. An illud igitur potius dicendum est, per humect ationem&exiccationem,aliasq; similes adtiones, qualitates hasce delinitas non esse, ne idem eodem definiretur, nihiloq; magis illarum natura agnosceretur. Qian &alia sunt, quae ex calfacitini, quae tamen calida non sunt, ueluti motus, quarc communis nimis de finitio fuisset. Congregatione uerb calidum & frigidum, terminatione humor S siccitas definitata sunt, quoniam qua ex parte ad corporum similarium constitutioirem assumuntur, re alia nulla accommodatius poterant definiri. Quanquam de per se, nec inmixtione consideratis, definitiones eiusmodi illis conueniunt.
His autem costitutis, esiicientium opera sumenda sunt, itemq; patibilium species. Principiis igitur, uniuersi in ortus sit implex& naturalis mutatio harum facul-V tatum est opus: is praeterea qui aduersatur, naturalis interitus.
3 Omnia fere, quae hoe in libro tractare institii it, his iuerbis proponit. Ea ecte diximus, caloris di frigoris actiones & opera, humoris&siccitatis naturam ac facultates patibiles, earumq; priuationes,quae rebus ex eorum admixtione procreatis insunt, & earum ipsarum rerum constitu tionem. Quae omnia duobus capitibus quodammodo compJectitur, cum ait, facultatum efficientium opera sumenda esse, itemq; patibilium species. Quod in progressu magis planum fiet, eum de his patibilium facultatum speciebus disserere aggredietur. Nam quiluis durum 3 molle, cras
sum, concretumq;&liquidum pereas potissimum intelligantur, ad haec tamen caetera quoque omnia de corporibus ex lium ido&sicco con istantibiis, tractata pertinent. Clim autem fictiliatili, quae efficiendi uim habent, opera explicare priore loco aggrediatur, ortum ii inplicem & nataratim,& qui illi aduersatur, interitum, a natura similiter proficiscetem in primis 1 e censet eoi uir q;
345쪽
exponit naturam, conditionem, rationemq; omnem: thim ad alias actiones,& opera explicanda Ese confert, qtiae ortus ex parte δ: liueritus ti identur, cuiusmodi stant concoctio de cruditas, eo rumq; species. Quod ad simplicem naturale inq; attinet ortum,& illi aduersum interi ina, quarum rerum lint, communiter prinuam docet: deinde cuiusque ratio item,& quemadmodum a calore 35 frigore proficiscant tir, tigillatim exponit. Intelligit autem simplicem ortam, per quem corpora ex elemet oriun permixtione progenita,& plantae potii sim sit, di animalia coriimq; paries quae itera & persecta constant illorum admixtione, eduntur in lucem: non cum, qui in primo libro de ortai ct interitu fuit explieatus, & trifariam diu istis, ut sit bstantiae cuiusuis simplex ortus uno modo diceretur: altero, subitalitiae nobilior is ex minus nobili procreatae, ut ignis ex terrae tertio, rei magis sensili sex minus sensili, ut ignis ex aere. Quae triplex ortu si implicis ratio latius
patet, quam ad praesens instit bitum attineat. Nam clementis, quoque cst conamunis,de quorum
ortu nullus in lioc libro est ermo. Sed quemadmodum communior ille ortiis, sint plex ab Aristotele nominatur, ut ab eo, qui ex parte est, seiungatur, qui aut est solitis accid cratis, aut substantiae ignobilioris, ii et ut aliis placet) rei minus sensilis, ita hic minus communis, qui a crum ex mixtione genitarum proprius est, illorum modorii maliquo, potissimhm primo, si inplex dicitur:qtio diuidelicet siti, statutae inixtae sit, quae per eum esse incipiat, cum antea non fuisset, proinde ab eo di- pstinctum este intelligamus, quo in rebus mixtis quodammodo iam colastitutis, aliquid oritur, citius imodi est concoctio, eiusq; species: de qtio ortu non simplici Aristotelesphst disteret. Rursus, ut in libro de ortu & interitu, procreationis illicis communis vini uersim, non huius substantiae aut illi ius ratio tradita est, si e nunc rerum, qliae ex mixtione oriuntur, quae animalium &pl 11-tarum similares partes potis sinissim sunt, ratio uniuersae explicatur, non Euius rei aut illi ius. Nam ad alias tractationes rerum naturalium cuiusque generis proprias, explicatio haec pertinet. Sed Laec causa non est, ut simplax dicatur, quemadmodum censuit A lbertiis, uerum ea, qua diximus, ut a procreatione no simplici disti riguatur, quae affectionum est qualitatum, rebus mixtis iam constitutis aduenientium .Cum autem ortus hic simplex uniuertim mixtis omnibus conueniat, hoc per particulam καθολου, quam nos, uniuersim, reddidimus, indicati it . Quae causa etiam for tame fuit, fit de hoc ortu prius disseruerit, quam do non simplici, ueluti est concoctio, quae uni uersim omnibus non comi enit: qiuanquam ordinis seritati ratio potior haec sit, de eo ortu tradiandum prius fuisse, quo res csse, chim prius non essent, omnin hincipiunt: deinde de eo, cuius beneficio affectiones de qualitates rebus accedunt. Climq; procreationes quaedam uiolentae inueniretur, qitibus plantae &similia generantur,ile quibus in quinto Physicorium disseruit, eas fortasse seiungere uolens, adiecit best naturalis mutatio J qiiasii dixisset, procreatio simpliciter, quae est na- Gturalis mutatio, hoc est, quae a natura prosciscit tir, nec uiolentia, nec arte adimi athii, cuiusmodi est earum plantarum procreatio, quae in hortis ui quadam generantur& adolescunt. Ob quam eandem causam, naturalem qu oqtie interitum pron clauit, cum ivolentus aliquis habeatur, ut mox subit ei et,& in quinto illo austultationis naturalis est traditum. Aphrodiseus autem cera set, adiectium id esse, ut plantarum incrementa, concoctiones,& alias sit initos mutationes, quae orta; simplices non sunt, signis caret, cum a qualitatibus illis agentibus, perinde ut sint plex ortus, efficiantur. Cui expositioni multa aduersantur. Primum, quod paulo post docens, quomodo ortus hic simplex fiat, ait: Est autem plex est uaturalis ortis , latro J quasi ortum ii impliacem, de quo nunc sermo est,& naturalem mutationem minimosei iungat, diuersiasq; iacti tesse mutationes. Hoc ipsisn eo confirmatur, quod subiicit,4 is qui aduersa urnaturalis anteritus. Hic enim naturali tantum ortui, non aliis iteminutationibus aduersus est. Sed huius rei masimum est argumentum, quod aliae mutationes,quae naturales & simplices ortus non sunt, nunc Iasi propoliantur, sed in progressiu. Itaque nunc inquit, Primum seu principio, quas alia illarum opera uelit deinde commemorare. Praeterca etiam imius numero ait, εργον seu opus,' uati unum latum Hopus per ortum,& naturalem mutationem intelligat. Itaque Alexandri expositio non adeo uidetur probanda. Potius illa, qua dici potest, id additu messe, ad rerum arte factarii est ectiones sim plices remouendas. Qine simplices ideo dicuntur, quoniam cum statua fit alit domus, ab soliit ὁ&omnino fiunt, cum antea simpliciter non es lent. De qua simplici & non naturali ierum, quae arte fiunt,effectione in primo de naturali auscultatio ite disse tuit, cum eorum, quae simpliciter fiunt, alia tradidit additione fieri, alia de traictione, alia transfiguratione, alia aliis modis, qui omnes sunt rerum arte factarum ortus. m ortum simplicem naturalem eo in loco per eum intellexit, quem materiae dixit fieri mutatione. Aut igitur ita exponendum est, naturalem mutatione ab ortu, qui artis es, distinguendo: aut prima interpretatio accipienda. Quemadmodum autem calore & Rigore ortus simplex Sinteritus ei aduersiis proticiscantur, haeq; mutationes illarum facultatum sint opera, mox explicabitur,ctim praesertim de frigore dubitationes exiitant: quippe quod interitum solium afferre,& ortum impedire potius quam facere uideatur.
346쪽
Hie locus ambiguum sensium habet. Potest enim &de facultatibus efficientibus exponi, quod Alexandor fecit, & de iam commemoratis earum operibus, ortu uidelicet naturali simplici, R interitu illi adii et sol quam expositionem idem interpres uidetur etiam attigisse. Olympiodoriis de operibus interpretatur, ac retiera de illis exponendum ui etiar. Nam quod Alexander ait, stirpes ': animalia has omncs facultates participare, nec unam aut alteram sol tim, quem a modum elementa, quorum quodque duas tantum habet, id nihil ad praesentem locum attinet. Praeterea sunt& alia mixta, in quibus, ut in animalibus & stirpibus omnes inueniuntur. Videtur ergo potius Aristoteles docere simplicem ac naturalem ortum,&interitum naturalem illi aduersiam, quae facultatum efficientium opera esse dixit, stirpium & animalium, S corum partium propria esse. Quod etsi dubium uidetur, quandoquidem, & in alia mixta, ut lapide ς& metalla, haec eadem conueniant, tamen ita habet . Lapidibus enim & metallis, aliisque mixtis non animatis, ea, quae de ortu ac interitu naturali proxime trad cntur, minime conueniunt, dicitu que etiam generatio simpliciter, maxime proprie uiuentium csse, itemque interitus. Caetera quo v niam elementorum, non omnino perfecta constant admixtione, δί eorum potius sunt ueluti aia sectiones quaedam, ut lapides, terrae, metalla, aquae, non adeo simpliciter dicuntur generari meceorum etiam Mneratio a calore ita profi ciscitur, ut animantium,& stirpium, earumque partium. si quis tamen ad facultates locum hunc referre uelit,&de illis interpretari, titillii mi inconun dum existet: cum praesiertim inde etiam consequatur, ortum hunc & interitum naturalem in animantibus&stirpibus solis inesse: quandoquidem eis conueniunt, quibus insunt facultates, a quibus cxistunt.
din a G1πα της υλης . Simplex uero & naturalis ortus ab his facultatibus, cum proportionem habuerint, mutatio est, ex subiecta cuique naturae materia . Hae autem sunt facultates patibiles iam dictae . Calor uerb&frigui materiam uincendo generant.1 Ortum simplicem& naturalem definit, & quemadmodum a calore & frigore ex patibilibus qualitatibus efficiatur, docet. Definitio, quam tradit,ex eo potest intelligi, quod multis in locis
V ab eo traditum est, ex elementis ratione quadam seit proportione, non temere aut qIocunque
modo inter se admixtis res generari . Non enim inquit in primo de Anima, de carne di ossibi istloquens) unumquodque istorum est ipsa elementa quotiis modo sine ullo discrimine se habeniatia, sed ex eis singula conficiuntur ratione quadam &compositione, quemadmodum & Empe doc. os ex elementis constare censet. Ideo in secundo de ortu&interitu, exinde in Emped. reprehendit, qui hanc in rerum generatione rationem uidebatur interdum sustulisse. In quo eodem libro, elim de elementorum ipsorum permixtione qgit, rationem hanc illorum sic probat, ut ea, quae uincunt in re mixta,uidelicet caIorem aut frigus, duplam ad alia elementa, aut tripla, uel aliam similem habere rationem tradiderit. Iam uero elementa omnia quanda inter se in mixtione habeant rationem, necesse est, ut efficientes eo mim facultates in patibiles agere ualeatit: siquide non quod uis ogit in quod uis,nec qitantumuis in qu intumuis, sed hoe in illud, & quantum hoc in quantum illud,utili septimoria tui alis auscultationis de quocunq; mouenti uingenere Aristoteles monstrauit. In primo item libro operis eiusdem. Vnde& Hippocrates de inuit etibus, quae concipi ut, loqtiens, ait, quotquot perhumidos habent uteros, eas non parere, rationuD enim seu proportionem in eis extingui: rationem, inquam, Eumoris ad calorem, quo ex humore, qui in utero est, conceptum fieri oportet. Ciam itaque proportionem inter agentes causis,&materiam, quae patitur, esse oporteat,reel e nunc ait simplicem naturalemq; ortum mutationcmese, ex materia cuique subiecta, quae a facultatibus agentibus efficitur, clim proportionem bubuerint, ad ipsam uidelicet materiam subiectam. Quam proportionem explicare meo quidem iudicio uidetur, cum ait, calidum & frigidum generare, cum materiam uincunt. Quod procreationi cuicunque commune est: siquidem agentem facultatem materiae dominari semper necesse est, aliter tamen atque aliter pro eius rei, quae generatur, natura. Nec enim calor in cerebri constitutione is esse debet, qui in cordis & aliarum partium calidarum sormatione. Omnino autem animalium stirpiumque partes omnes gignuntur, calore & frigore materiam subiectam, quae humore constat &siccitate , proportione quadam uincente . Inquit autem ortum mutationem es se ex subiecta cuique naturae in aeteria. Neque enim platitarum animaliumque omnium,&eorum
347쪽
partium eadem materia proxima est, quanquam communem candem habeant, iit de rebus natu- Ε'rae omnibus in octaiio Metaphysicoriim traditum cst. Materiam igitur hanc cuiusque rei pro priam indicare Aristotelas uidetur. Sed communem fortasse satiris erit intelligere, clitando qui dem subiiciat, hane materiam cuique naturae subiectam, facultates patibiles, qtiae commem ratae sunt, esse, hoc est, humorem deiiccitatem. Nam plantarum omnium & animalium, eoru q; partium, eiusmodi facultates, comunis sunt materia. Illud igitur ἐκ isa, perinde erit, ac si dixisset Q q. Sed cum humor &siccitas cuiusq; naturae materia sint quidem, aliter tamen & aliter inter id temperata, nihil fortasse impedit, quominus de materia propria exponamus, ad quam a gelues facultates ratione in habeant necesse est, non illam quidem, quam aliqui tradunt, ex re- passione, ut aiunt, quae fit a materia, a facultatibus activis comparari, sed eam quam antea do euimus. Admirandum autem alicui uideri possit, humorem solum &sccitatem materiam eorustatui, quae simpliciter generantur, chm ex quatuor clementis omnia, quae circa mundi medium fiunt, constare, in lecundo libro de ortu & interitu, traditum iit, eademque Hippocratis, Platoriis, Galani, omni irin lire prope Philosophorum sententia fuerit. Nec minori admiratione digna est, quod stigiis in facultatibus generantibus numeretur, cum perdat potius quam generet, animantibusqtie de plantis interitum afferat: Si nihil aliud sit, aut senectus in animalibus, aut in pla stis i sit, hoc est ariditas, quae senectuti animalium respondct proportione, quam frigus quoddam coniunctum cum siccitate. Ratio etiam sit adet, frigoris ui res interi re, cum calore progi
gnantur: contrariorum enim effectuum conti apias esse causas necesse est. Exoritur etiam diis ita fio de frigore simul & calore, qui sieri possit ut simplicem ortum efficiant, cuin accidentia stat quaedam, quorum xiis ad substaiatiam generandam satis esse non uidctur, quod causa, quaecun-'que ei rei quam gignit, anteeat dignitate, aut certe aequalis sit. Quin etiam ita secundo de ortu
S i interitu eos reprehendit, qui calorem, &aliasti ires elementorum, ortus emcientes causas statuebant. Sed haec omnia, qtiae Aristotelis didia uidentur euertere , cum alibi accurate expendere institi ierim, nunc breuiter ita diluamus, ut dicamus, omnia quidem elementa ac eorum faculta tes, reriim, quae ex illis procrCantur, materiam esie, sed tamen humidum magis & siccum, quam
calidum Si frigidum . Haec enim non materiae solius habent rationem, sed efficientis, & magis
quam materiae, illa materiae solius, nec ullam in rerum ex admixtione ortarum procreatione ba
bent em cientiam . Agunt autem frigus& calor in humidum& siccum, illa terminando, &, ut sese terminent, essiciendo. Quoniam igitur humidi&sicci, quemadmodum antea traditum est, proprium est pati, calorisque& frigoris em cientiae stibiiciuntur,& in mixto corpore sese deteriai inant, rerum naturalium materia hoc in loco statuuntur. Cumque ea in omnibus elementis Gin sint, humidum in aqua&aere, siccum in terra & igne, integrum remanet, res naturales, de quibus agitur, ex quatuor elementis constare , quanquam re uera humidum aqii eum& siccum te reum rebus generandis materiam maxime suppeditent: de quare in progressit, cum ex terra &aqua omnia constare, & quemadmodum, explicabitur. Nec uero caloris aut frigoris in ortu faciendo efficientiam id tollit, quod sint affectiones& accidentia, quae a substantiis genitis dignitate de priae stamia uincuntur. Nec cnim ortus aut procreationis animalium seu partium illorum, ut praecipuae aut principes causae, inducuntur, scd ut instrumentariae. Princeps autem caiisa natara est, seu anima, aut etiam coelum, quae his facultatibiis, ut insti umentis, utuntur. Aristotelis hoc in loco institutum non est, causas omnes ortus atque interitus explicare, sed quae sint calo
ris & frigoris, humoris lisiecitatis saeuitates & opera. Itaq, calido & frigido, cum agendi irim
haebeant, effieientiam tribuit , humido Ze sicco materiae rationem, quia perpeti apta sunt. Tra ditur etiam in fine huius libri, partium,quae dissimilares dicuntur, & corporum, quae ex eis co sant, aliam causam spe, quam calorem aut frigus: nempe naturam aut alia nar quomodo δί in arte nec calor nec frigus serrae est causa, sed fabet. Ad similares igitur partes caloris, & frigoris c Scientia potissim lim extenditur, quanquamne illas quidem, nisi a natura arit anima dirigantur, possuntem cerc. Quae autem contra frigoris in ortii e Teientiam obiici luitur, illa quidem probabilitatemhabciat,& cxperientia nituntur, sed tamen de frigoris exuperantia solum dicuniar. Illa enim 3c interitus de torporis procul dubio causa est. Temperatum autem frigus ad rerum ortus conducit, cum praesertim calor extremus, tantum abest, ut gignat, ut etiam perdat, di ortus retum impediat. Ad calorem igitur icmperandum frigus ualet, praeterea ad terminan dum, & continendum, & caetera munera in rebus procreandis obeunda, qtuae ipse calor aut nul Io modo, aut Ius facere non potest. Ita igitur calor & frigus materiam uincunt, Stillam uincendo, ex ea res procreant. Atque, ut rem paulo latius explicemus, 35 harum facultatii ira in pΠΟ- creando efficientiam ostendamus, intelligendii in est, in procreationes inplici de naturali, hu- .midiam & siccum, quae sunt materia cuiusque accommodata, in unum componi, de inter supermisceri caeteris, quae natiuae generandae non contieniunt, separatis oportere. Atqtre hoc quidem caloris
348쪽
A caloris solius ut fieri, qui & quae sutat et iisdem generis , alienis secrctis , in unum cogit ,-co Pora, quae miscentur, in minutissimas partes concoquendo diu lit, ita ut mixtioni aptissina a reddantur. Frigus autem ad haec agenda ineptum eth, quippe quod cogit tanthim, nec diuidit, nec quae aliena sunt, separat. Nullam pricterea cum coelesti calore, quo omnia procreantur, similitii dinem aut amnitatem liabet, quemadmodum rci cuiusque calor, qui illius est uehiti portio quaedam. Quare hoc nomine frigus tantum abeth ut gignat, iit etiam ortus impediat. Quo niam tamen calor nisi certo constet temperamento, gignere non potest, nec ea quae dicta lint, munera recte obire, frigus ad illiim temperandum adsit necesse est. Ide o in regionibus calidi stasimis omnia squalescunt, nihilque cimn inb potest procreari, calore omnia ex triente, totumque humorent, ex quo generatio esse debet, absumente: quae etiam calidis stina sunt animalia, uim procreandi hii η obtinent. Cornimiis autem, & in arte temperiem ex frigore allatam, maximum ad resessiciundas a ferre momentum. Nam fabri ferrari; ea, quae ex ferro fabricant,e issi ui de Opera ignis potissimum fabricent, caepe tamen ferrum candens in aqua intingunt. quod tum maxime faciunt, clim ensi aut hastae cuspidi certam temperiem uolui adhibere. Sic igitur natura in rerum procreatione, frigore ad calorem temperandum uti consueuit. Aliud uero etiam frigorish est opus in rerum ortu, quod illas indurat,& solidas facit, quae alioqai calore diffluerent,&molles perseuerarent, quemadmodum in infantibus cernimus, quorum ossa mox atque nati sunt, mollia aere frigidiori indurantur: quod etiam ouis usui lenit. His ergo modis detrigus ad reniortum conducit, sied ueluti secundario.Calor autem prima δc princeps illius est causa.Nec uero temperatum frigus ortus causa esse ita dici potest, ut temperatus calor, propterea quod ratio uitae cuiusque rei in calore posita es , nec uis ingens caloris ita ortum impediet, aut rem perdet, ut summa uis frigoris. Maximus est enim naturalis, qui in animantibus inest calor, cui simile fripus si esset, nec generare posset, nec omnino uiuere. Quin autem alii tradunt, ideo frigori e D scientiam tribili, quia aliqua mixta ueluti metalla co dominante procreentur, non adeo firma sunt& dubio uacantia Nanque animantham&stirpium eorumque partium ortus hic traditur, non rerum in animatarum. Praeterea metalla quanqtiam frigore vidcatur coagulari, calorem ta. mensertasse generantem aliquem requirimi: quod ex AIchymico miri operibus discitur. Hi enim nato ram imitari enitentes, aurum de caetera metalla, igne aut alio calore adhibito gignere contendunt. Explicare praetcrea oportebat, quomodo in aliis rebus efficientiam frigus obti
tio, & in concoctio efficitur. Generationis uero simplicis contrarium maxime
6 Calorem&frigus, materiam, hoc est, patibiles qualitates uincendo, generare traditum est: nunc interitus naturalis, qui simplici generationi ad hiepsus est, causa esse eadem dicitur, cum ea ipsam materiam non uincunt. Sed quoniam calore& frigore materiam non uincentibus, imperfecta&praua elixatio, ac omnino in concoctio fieri potius uidebat tir quam naturalis interitus, quemadmodum & cum uincunt, elixatio perfecta, Se concoctio omnis fit, nos commonefacit, illa-quidem a calore & frigore non uincentibus contingere, de quare in progressu dissere tur, sed tum solum, cum ex parte non uincunt. Ita ut partim tantum uincant, partim non uin cant, aut si malis quemadmodum Alexander interpretatur in ortu tantum, qui ex parte dicitur, ueluti cum aliquid elixandum est, aut omnino concoquendum: id aute iri, quod simplicior tui aduersatur, putredinem esse, quae nati iratis interitus est finis, atque hunc illis non ultra ma- D teriam uincentibus contingere, non aliter atquc ortus sunt causa, cum materiam uincunt. Breuitcra utein, & concise haec ab eo tradita simi, clim nihil antea de ortu ex parte dixisset, ac sim plicis solum causas At earum rationem efficiendi explicas siet, id quod ueluti interitus ex parte est, nempe μολ ωαν,&in concoctionem nunc inserit, & quemadmodum fiant , tradidit : qiiocI difficultatem hisce in uerbis generauit, quae ex eo deinde aucta est,qubd, cum dicendum fui sici, interitum naturalem simplicem fieri, cdm calor & frigus non ultra materiam stiperant, oration cad putredinem conuertit, eamque dixit generationi simplici contrarium maxime commune esse. Sed Loc propterea factum eis, quia naturalis interitus in putredine positus est, et iisqtie ratio apertior ac dilucidior sutura erat, si de eo, tanqtiam de putredine, aut cui hi ς finis putredo est, dissereretur. Qtioniam autem de imperfecta elixatione,& omnino de in concoctione copiose in ulterioribus agetur,&quemadmodum caloris inopia,&qubd ab humido uincatur, fiat, docebi tur, quod de putredine dicitur, id duntaxat exponamus. Nam dubitationem, quemadmodum
349쪽
de caetera, quae de ea dieentur, in se habet: qua nonnulli ueluti ligati, clim se explicare non pos- EL
' sent, clim hunc locum, tum caetera de putredine tradita resutarunt, atque Aristotelem eo raim auctorem intemperanter reprehenderunt: qua in re etsi occasionem forta sic aliquam ob maximas, que exoriuntur, dubitationes, habuerint, modestiores tamen in tanto auctore reprehendendo se praebere, homines re nulla cum eo conferendi debuissent, e sim ali6qui difficile fit, ut Plato ait, uiros magnos reprehendere, & ab eorum placitis dissentire. Sed de his satis inulta ab his, qui Aristotelis hac in re defensionem docte&subtiliter conscripserunt. Nos uero illius di-dia interpretemur, & dubitationes, quae existunt, quantum interpretationis ratio patitur, diluamus: nam exactiorem dereliae displitationem alibi conscribemus. Simplicis ergo generationis contrarium maxime commune putredinem statuit. Nam simplici gener xtioni alii etiam interitus aduersantur,qiu putredine non fiunt, ueluti uiolenti, qui aut igne aut ferro asseruntur: quadoquidem rem tollunt, quae ortu existit: sed uiolentus interitus non ita commune contrarium est, iit naturalis, qui est ipsa putredo, aut in putredinem desinit. Haec maxime proprie ortui simplici naturali aduersatur, communisque est omnium interitus, quae naturaliter oriuntur nisi quidui fuerit sublatum . Nihil enim est ex elementorum admixtione procreatum, in uiuentium potissi in ingenere, quod naturae suae relictum, nec iii aliqua interemptum, in putredine in tandem naturaliter non des nati quod Aristoteles in uerbis, quae seqmintur, optime declarat. Quo fit, ut qui Aristotelis dicta haec arguunt, putredinem ortui naturali aduersari ,eamque contraria maximὸ commune esse, nihil contra eum efficiant: quod quidem ex uerbis,quae sequuntur, magis patebit. Quemadmodum autem interitus naturalis, cuius finis putredo est, a calore& frigore materiam noli uincentibus fiat , dc utrum eorum in interitu maiorem uim obtineat, in pro- gressu explicabitur.
Naturalis enim omnis interitus, ut senectus& ariditas, ad hanc est uia. C terorum nanque omnium, quae natura constant, finis est putredo, nisi si quidui interierit, quippe cum fieri possit, ut& caro,&os,&quiduis aliud exuratur, quorum naturalis interitus finis putredo est.
Patredinem ortus naturalis contrarium maxime commune esse, ut mox traditum est,his uer cibis ostenditur. Cum enim putredo naturalis omnis interitus finis sit, atque extremum, in quo consistit,quod antequam accesserit,naturaliter interiisse nihil dicitur, ortui ipsi naturali aduersetur necesse est, au t ne ipse quidem naturalis interitus ei aduersabitur. Ac quemadmodum naturalis ortus contrarium maxime commune naturalis interitus est, ita & putredo quae illius est finis . Naturalis autem interitus finem esse putredinem, senectutis&ariditatis, quorum alterum animanti viri, alterum stirpi iura naturalis est interitus, exemplo corroborat. Quin etiam in cae teris omnibus, quae natura constant, ueluti in stirpitiin, S: animalium partibus id ipsum ait inueniri, putredinem uidelicet, omnium extremum & finem esse, nisi tamen si quidui interierit, cum fieri possit, ut ea, quorum naturalis interitus finis putredo est, exurantur, unde nulla P tredo consequitur: quandoquidem absque humore putrescere nil potest, qui nullus in adustis rena an sit. Caeterum senectutem, & ariditatem in putredinem desinere, commode explicari non potest, antequam putredinis ratio fuerit exposita. Nunc tamen dicitur, quae putrent, quanquam primum fuerint humida, ut mox dicetur, ad extremum tamen sicca effici, quod senectutis atque ariditatis temperamentum est. In siccitate autem putredinis & . carici ratio maxime est posita, quandoquidem putredine aut earie affectum nil plane diei- ritur, quod humore omni ad extremas partes educto, A exicc:ito, siccum non manu'rit. Qtwniam autem niaturalis interitus, ueluti senectutis animaliam,& apiditatis plantarum finis, pia
tredo est, tium naturaliter haec litteriise dicuntur, chim ad putredinem Si cariem peruenerint: quod eb maxime manifestum siet, quod dicetur, putredinem naturalis caloris esse interitum. Ita&naturalis interitus finis, &ipsemet naturalis interitus, putredo diei potest. Est autem anina aduertendum, putredinem, quanquam ab exustione differat, quod liae est uiolenta, illa nature ordine efficiatur, cum illa tamen etiam conuenire, quod a calore alieno utraque existat, sed modo diuerso. Putredo quidem calore alieno nati m paulatim perdente,&absumente: exu- fio uero, humorem, ita quo ille residet, celeriter consiti mente. Sea in utraque, id quod remanet,
, tandem terracst & cinis. Illud etiam differens in eis est, quod putredo a calore humido saepe essicitur,exustio senil era sicco, eoq; uehementi.
350쪽
ρειε μονωτο--ε χον. Idcirco humida primum, deinde sicca quae putrescunt, ad extremum redduntur. Ex his enim orta sunt, & humore siccitas determinata est,essicientium opera. Interitus autem fit, cum id, quod determinatur, eo quod determinat
superius est, ob id quod ambit.
a Naturalis interitus finem putredinem esse his uerbis nos docet, quanqtiam cut sepe Iet strictim & concis et quibus etiam tradit , quid sit naturalis interitus,& quemadmodum fiat.
Ab effectu autem, qui in rebus putrescentibus cernitur, quae humescant primum, tum exaleiacunt , ratio collecta est, cuius consecutio & naturalis interitus definitione, &praeterea his niti tur, quae ad rerum putre sic emitam ortum & constitutionem pertinent. Ea sunt, res putrescen tes ex numore S siccitate ortas esse, atque, cum siccitas ipsa per se consistere non queat, humoreta esse determinatam, qualitatum efficientium opera: quorum illud quidem ex effectu, quem indicat, perspicuum est: nec enim humidae primum, deinde siccae res putrescentes reddi possent. nisi ex humido & sicco consta rent. Mod autem simplicia corpora aer, aqua & terra, ut dicetu taputrefiant, ea non omnino simplicia sunt , sed ex humo te &sccitate quodammodo constant, cum praesertim elementum nullum simplex in rerum liniuersitate esse existimetur. Aut haecn turaliter non putrescunt, quemadmodum nec nataraliter intereunt, cuius interitus finis putredo esse statuitur. de eorum autem putredine in uerbis proxime sequentib tisa petur. Alterum autem, quod in rerum putrescentium ortu &constitutione est, siccitatis uidelicet ab humore de terminatio, qualitatum efficientium munere &tii, ex his intelligi potest, qine de naturali ortu sunt tradita . Otiuntur enim res eius modi ex humore dc scchate sese determinantibus, quando
quidem alteriam sine altero eonsistere non potest, alterumqtie alteri est ueluti gluten. Horum tamen duorum siccitas potius, rei determinatae, & humor, glutinis rationem haebet, quam contrὰ. Terraenim ipsa per se humoris omnis expers, Qui sccitas haec propria est , longe minus continuata est, quam aqua, & ad sui continuationem 3 concoctione glutiae magis eget, quam illa, cuius natura ad conglutinandum aptissimae uidetur. Ided in progressia alterum quidem at e teri, ueluti gluten esse agrinatur , sed tamen siccum humido determinari. Item in lateribus f ciendis terram aqua, ueluti gluten, eonnectit atque detetminat . Fit autem haec determinatio caioris & frigoris efficientia: quod in progressu magis explicabitur, cum de concrctione disseretur. Nec enim in lateribus terram aqua determinat, nisi frigore primum concreti, calore tandem excoquerentur. Idem itaque & corporibus, quae naturaliter oriatur, contingit. Atq; hac est, quod dicebatur, calorem & frigus generare, cum materiam uincutit, illam uidelicet immutando, atque determinando. Ut autem ortus est, cum hinc in modum materia determinatur, ita
interitus illi aduersus naturali erexistit, esim viees mutantur; & quod imperium obtinebat &dominabatur, subit ei incipit&uinei , ita ut materia facultatibus efficientibus superior facta, non ultra ab eis determinari se patiat aere imbuero humor a siccitate disiunctus,per sese fluat, qui
tandem exiccatus, ipsam per se materiam aridam&secam relinquat. Hoea item ambientis ui& opera evicitur, quod calore a tactum, natiuum rei intereuntis calorem, quo maxime materia determinabatur , ad se trabendo dis luit, ita ut illa absque determinante remaneat . moniam autem naturalis calor in humore naturali sedem habet, tum, cinnab tertio trahitur, una cum humor ea re exit . Itaque fit, ut res, quae naturaliter interit, Mimida primum, tum sicca, 3 arida reddatur. Atque, cum hoc in rebus putrescentibus fieri cernatiir, essic mari ut putredo, natura
Iis interitus sit finis: quod Aristoteles in Lis uerbis demonstrare instititit. Dixi autem eius, quod
ambit, calore, materiam quae determinatur, eo, cuius ui& munere determinatur, uidelicetna tiirali calore siperiorem reddi, quoniam naturalis cuiusque rei calor aliis ambientiς corporis sacultatibus, ueluti frigore, humore &siccitate, nis uri interimi non potest: de quo interitiis genere Aristoteles non agit . Frigus collori contrarium est, ideo quae contrariorum natura est ui
illum extingitit. Humor & siccitas in patientibus secutiatibus nam erantur: sed si calore m interimant, ueluti humor suffocatrone, vi nimia siccitas alimenti penuria, praeter naturae ordinem id agunt, quanquam in naturali interitu agere aliquid in Morem naturalem credendum e si qui dem eum uincunt, nec ultra ab eo determinari, ut dictum est, patiunt ut: sed caloris exterioris munere & ui hoc fit. Ideo in progressa, cum putredinem definiet, caloetis maturalis interitum, in calorem ambientis, non in frigus aut aliam rese et tacultatem. Hic igitur naturaliter illum.
dissoluit, de ad se trahit, sed similitudinis ratione, seti humorem, in quo residet, ad se allicien