장음표시 사용
71쪽
aduentiliani, & alia constantem materia es se uoluerunt. Errando enim uapores ex terra, & aqua Einterdum attrahere, a quibus cum densores sint, ac speculi cuiusdatri habeant rationcm, aspectusnlos er uel ruta speculo ad Solem reflectatur: ita fieti, ut solis splendorem in uaporibus illis, ut iii specu lo, aliquo modo tiri ucamur,& qui asyderi, a quo attracti sunt, subsunt , aut ad pius latus ex iniri, teiq; ignitae, ac splenden ris speciem exhibent, sydus comatum nobis uideri. Rarbatitem, & per longiora temporis interualla, quam reliqua sydcra conspici, quia bolem perpetuo, utS Pythagorici aiebant, comitetur. ac tardissime ab eo derelinquatur: quo solum tempore, cum uidelie et derelictus est, conspici potest, nec iursiisti lata, nisi toto suo circulo consedio, ad idem punc una rediens, rursiis derelinquatur. Atque ita intell igendum uidetur, quod ait, sydus hoc tarΞissime relinqui. Nam, si sydus relinqui, nil aliud sit hoc in loco , quam circulum suu in conficere,& consciendo, ab iis, quae uelocius mouentur, relinqtii quae sine eius uocabuli com- mimis est apti d Astrologos, quatri Alexander probauit, significatio doceri pro sedi 5 non potest, quomodo, quia tardissit ne relinquatur, hoc est, cursum situm consiiciat, raro, S: per longiora i poris interualla, quam bydcra caetera, conspiciatur. Saturnus enim tardissime circulum suum conficit, ob eamq; causam tardi si me derelinquitur, qui tamen sepe,& frequenter uisitur. Qvinsi tardissime sydus hoc circulum suum conficere dicatur, set, ut cum Sol ire lociter, nempe tino Fanno, orbem situm peragat, quot annis suum sydus et iis modi circoitum conficiet, totiesco tem pore a Sole derelinquaturi quamobrem toties etiam uidebitur, non autem raro, ut dicitur. Quid autem dico, toties p imbuero semper, nisi quo tempore Sol, qui uelocius mouetur, iuxta sydus transbit, suoq; fulgore, id, ne cernatur, obscurabit: ut si1 crinitam annis sexaginta ira Oucri, O bemque sinim conficere statuamus, ita ut singulis quinque annis signum tinuivi, singulisq; anni ς sex gradus, & singulis mensibiis dimidiatum gradum conficiat , atque in Arietis eodem gradu , S Solem,& sydus ponamus. Fiet igitur, ut quo tempore, nenape mense uno,sol integrum sigilli, sydus illud dimidiatum gradum tantum confecerit, ob eonaque causam signo sere integro a Sole reli fiuin sit. itaque a Solis splendore liberatum uideri incipiat, toto liueshquciati tempore, quo ad rursus ad ipstim Sol redeat, conspiciatur: sydus ergo tardis si me relinqui, non ita exponeta dum, sed coni odo, uiro dicti ina est, quoniam uidelicet una cum Sole ingreditur, paremquc cum eo fere celeritatem Labet, ut longis sinitim tempus ad ea inter se disi ungenda 1 cquirat tir, quod Mercurio etiam euenire antea dictum est. Cum autem semel a So Ierelictum cst, tum, quia radiis eius liberam sit, uisendum se praebere, ed cum ad Sol in protin iis, avi Sol ad ipsum regrediatur, non ultra conspici, quoad circulo toto confecto, ad idem pulictum, unde antea uidebatur, re Ggressumst. Atque hane syderis derelictionem ad septentriones esse ait,&ad austrum. Nam ut antea dictum est stellae errantes praeter motiam in longitudinem, motum Iatitudinis habent, quo ab ecliptica, per quam Sol perpetuo sertur, ad septentriones, ahit ad austrum declinant Nihil tamen obstat, quo mimis&in longitudinem digressio aliqua esse possit. Quod autem adco
metae substantiam attinet , perspicuum est, partimueram, partim apparentem illorum sentcntia est e, uera Iri quidem syderis ratione, apparentem uero, quia aspcdius reflexione comam accipiat.
Ac in loco quid ina solstitiis interiecto, quod motione Solis flagret , ad sca
quam non trali ere: cum licio ad austrum se itur . eius quidem tui moris copiam
habere, sed quod circuli superior pars exigua sit, inscriorque multiplex, laominum aspectum , ad Solem usque reflcisti non posse, nec cum ad austrum Sol
propius accedit, nec cum ad aestiuas conuersiones. itaque nec cometen hisce
in locis existere. Cum autem ad septentriones derelinqui contigerit, comam Vcipere, propterea quod orbis ambitus , qui est supra horigontem , ma-gRuS sit, parsque inferior, exigua. tum enim hominum aspectum ad Solem facile perduci.
72쪽
36 Manquam tum solum, cum sydus errans, quod Hippocrates, 3 Aeschylus cometen ei leti oluerunt,u Sole derelinquitur, cometes illorum sententia cernatur, non tam e semper, cum derelinquitur, apparere uolue linit ne enim, cum in loco solstitiis interiecto, nec, cum ad austium derelinquitur, sed tum scillim, cum ad septentriones. ob eamque etiam causiam ad septentriones
cometen apparere. Cuius rei hanc fuisse ab illis traditam causiam, Aristoteles docet, quod in Io eo, qui solstitiis interiectiis est, propterea qubd omnia Solis calore ferri eant, aquam seu humore ad se trabere sydus illud non queat, qua re nec ulla ast Solem aspectus nostri reflexio, per quam eo metes appareat, efficiatur. Ad austrum autem, hoc est ad solstitium brumale, eum derelinquitur, tum copiam quidem Eumoris ad se euocare, quia ardor ille Solis humo dem omnem exiccas, ad elim locum non pertineat, sed ab humore tamen illo, qui a sedere siublatus est , aspectum no strum ad Solem usque reflecti non posse, seu Sol ad Brti maleni, seu ad aestiuam conuersionem propitis accesserit. Cuius rei causa sit, qudd circuli, quem sydus quotidie, dum conuertit tu, describit est autem idem quod Tropicus brumalis, seu alii ab illo non di stantes, non autem circulus antaracticus, ut imprudenter quidam interpretantur duae partes cum sint, una supra hori Zotem, altera infra eundem, ea, quae supra est, exigua est: qiuar infra, longe maior: ex quo effici tu , ut ab ρ humore sublato, ast Solem iisque infra horizontem positum , magnum sit interualltim, tita spe ctus reflexio pec duci ad eum non queat. Quoniam autem Sole ad septentriones posito, circulorum, qui die tisant, portiones, quae supra horizontem extant, reliquis sint in 1iores, ii sydus in ea parte derelinqui contigerit, cometam existere: quando 'o idem aspectus ad Solem infra hori λο- tem cursum suum conficientem, ab humore sublato possit referri. Quae causa difficile ii uelligitur, quantumque siti eiusmodi interuallum perspici non poterit, nisi i ntelligentia apprehendamus, circuli eius, cuius inferior pars maior est supera, centrum infra horizqntem positum esse, humorein quea lydere sit blattun, supra eiusmodi centrum necessario efferri, quandoquidem supra hori Zontem, ita, ut eum aspiciamus, attollitur. Quod cum ita se habeat, efficitur, ut ab humore illo, ita supra centrum sublato, ad Solem infra horizontem, ut noctu accidit, positu in , a spectus noster reflecti non possit, quemadmodum Alexandro reserente. Diodotus quoque Astrologus nobilis monstrauit. Si enim Sol in brumalinierit comici sione, perspicuum est, ob circulorum, quos conficit, magnam, quae infra bor Eotem est, portionem, plurimum infra illum se demittere, ut magnum esse ab Eumore supra horigonte in sublato, ad Solamus' re interuallu line eesse si L. Si autem in aestitiis fuerit conuersionibus, non infra horizontem quidem, quod inferae circulorum superis minores sint portiones, plurimum se demitter, sed, quod ad alteram inii V di partem, nempe ad septetati iones, positus sir, longo etiam, ab illo humore, qui ad Alist rhurisu blatus est, interuallo distabit. Ac utroque posithi terra, quae interiecta est, impediet, quominus aspectiis ab humore ad Solem reflectatur. agae terra nullum afferret impedimentum, si ad septentriones seu aestiuam coiritersioncna sydus fuerit relictum. 4 um enim circuli pars si pera inferam mavnitri dine superat, ita ut eius centrum supra horitontem emineat, uaporq; sublatus infra illud eis possit, nempe inter hori Zontem & centrum. Quo post ii, a Sole inserum hemisphaeriulustrante, distae te multum non potest, ita, ut reflexio ad Solem facile ab eo essiciatur, terra interii aporem SI Solem non ita interiecta, iit eam possit impedire. Sed hoc non uidetiit euenire, nisi etiam Sole in aestiuis couersionibus, aut prope illas constituto. Nam ad brumam si fuerit, Eumori attracto poterit terra inter uir que interiecta cx diametro opponi: quo situ fieri non potest, ut lilia ad eum ab ipso humore aspectus fiat reflexio . τα κοινη λεγειν --. σ38 36ν ot mic λεγωσὶν οπι-εις - ό κομη ς. οἱ si πάν- ις ω πωκυ tλω πλ ι ανταε Tag ο γχων. κοαῆτα ' πῖλοι ω λυωοι εἰαν is κύκλου, ειτα e
His atriem omnibus accidit, ut ex his, quae esse non possunt, quaedam com in uniter, quaedam separatim in quiant. Ac primum quidem his, qui cometen syderibus emantibus unum esse statuunt. Errantia enim sydera a Sole in circulo signorum relinquuntur. Cometae autem multi e Ytra circulum conspecti sunt, sim tuique etiam plures uno sarpius orti sunt.
3 Veterum de cometis sententias commernoratas refutare aggrc di cur, eorum errore in es
monstiationibus ad incommodum ducentibus, & experimentis multis at lae obicruationiblis detegens. Cumque sententiae eiu simodi commune aliquid, pr terea, quae illis propria sunt, habeant, tum separatim, tum c oniunctim eas refellit, incommodis exposticis, quae&singulas se palatini, S: omnes simul consequuntur. Principio autem communiter eos reiicit, qui errans u
73쪽
num sydus cometen esse uoluerimi, quos tradit Pythagor iecis fuisse,& Hippo eratem Chium , E
at lite etiam Aeschylum. Quanquam&rationes, quae contra hos ast eruntur, uim etiam contra eos habeant, qui ex apparente errantium syderum contactu cometen emerge reputarunt. Duas igitur affert rationes, quibus cometen sydus unum errans, non esse ostenditur. Una ex locis ducitur, in quibus comet: e Cermini hir, ad qhiae tamen, errantia sydera nunquam pertingunt, iidinio eis illis a Sole possitit relinqui Errantia enim omnia sydera in circulo si1gnorum a Sole ait re linqui , multos autem cometas extra illum circulum conspectos fuisse Altera ratio ex cometa rum multitudine colligitur :pIures enim cometas stimi apparuisse, ut errans unum sydus dicinori possit. Q aae ratio contra eos essicacitatem habet, si unum duntaxat sydus errans cometen esse statuerunt. At si multa eiusmodi s ydera, quorum quodq; separatim cometa est et, posuissent, eorum sententia ratione eiusmodi non laederetur . Ita A pollonius Myndius sensiit, non enim e
dem sub Claudici uisum esse, qui sub Augusto: nec eum, qui sub Nerone apparuit, similem illi fuisse, qui sub nece iri Isilii circa undecimam horam emersiit. Multos autem, variosq; csse, dispares magnitudine, colore dissimiles, aliisq; ruborem esse sine ulla luce, aliis canitorem, di purum, liquidumq; lumen, aliis flammam ,& hanc non synceram, nec tenuem, sed multam circa se fumidi ardoris uoluentem. Cruentos quidem & minaces, qui omen post se futuri singuinis ferat, seosq; augere & imminuere lumen suum, quemadmodum alia sydera, quae clariora sitnt, cum descende e& ex propiore loco uisuntur,minora cum redeuiit,& obscuriora, quia abducunt se longius. Haec Apollonii Myndii, ut refert Seneca, de cometis sentelatia fuit: quam patet Aristotelis posteriori ratione non labefactari. Priori autem, quae ex loco diu aest, una cum Caeteris re fellitur . Nisi tamen ab his omnibus, qui cometen sydus erretiis statuerunt, E c nc garctur, stes las omnes ereantes per circulum signorum ferri. hoc enim quinque tantum errantibus, cpiae aeaeteris obseruatae sunt, congruere. Ac quemadmodum quinque haec omnibus nota, alios dia Itos habent circulos, per quos mouentur, ita di alia esse, quae in proprium itex, N ab istis remotis, secesserint, nullaq- in parte sui coelum peruium non esse. inon si omnino nec elle sit, quamcunque errantem stellam, signiferum orbem attingere, posse cometen ut ait Seneca , sic lutum lix here circuIum, ut parte aliq ua sivi in signiferum incidat, idq; si eri non nec cisalicina esse, sied pota
se . Sed tum eos interrogabimus, cur tam raro cometae oriantur, ac nobis uisendos se praebeant. Cum enim ntillam aliam amerant causim , quam quod Solem comitant raro ab eo dei clinciatmtur . si exploratum est, Solcm a circulo signorum non recedere, negare proscctb non pos sunt. quin horum sederum motus ad eundem circulum pertineat. Cum igitur extra illum, S ad G septentriones, & ad austrum cometae conspecti sint, in sydei ibiis profecto errantibus eos esse negandum est. Potest uerb N posterior ratio contra Apollonium evicacitatem habere, si ab eo quaesierisnus, quam ob caulam multa illa errantia sydera tam raro emergant. Nam si in rarum & post multa ten)pora spatia, et Sole digressum causam referet, dicat profecto neces best, cur non aiis
temporibus,qtiae ab Astrologis ut reliquorum quinque syderum digressionis &disiunctionis tempora obseritata sint, sidera illa a sole digrediantur, sed niuac longioribus,manc breuioribus, nulla certa tempotis mensura. Dixi autem, utranq; hanc rationem eos quoquc crrori vcon hi incere, qui ex apparente errantium syderum contactu cometem esse ii olfieruiit: quoci perspicumnest. Nam si errantia stitera ab astrologis obseruata circuitum sigra ortim non ex ebriu ,e Titra quem circulum cometae apparent, fieri prodi elo non potest, iit ex illorum apparete coiit adiuexistant. Rursus duorum tantam cometarum , qui simul apparuerint cacissem reddere sententia haec potest, ut unus ex trium syderum, alter ex duorum apparente contactu extiterit. At uerb
74쪽
A haec, si ob reflexionem comam habent, ut Hippo crates ,&Aeschylus aiunt oportebat sane, hoc sydus absque coma interdum uideri, quandoquidein ς' aliis locis derelinquitur, coinamque omni in loco non accipit. Nunc autepraeter ii ranque sydera nullum conspectum est . Haec uero supra horizontem, omiuatimul sublimia saepius uisuntur. Sed seu omnia appareant, seu non om r t, propterea quod aliqua Solem subierint, existere tum saepenumero cometaea . illo minus cernuntur. At neque hoc uerum est, in septentrionali solum loco cometas oriri, tum cum Sol in ibistitio est aestiuo. Nam magnus cometes, qni circiter id tempus elltitit, quo in A. i ii . terrae quassatio dc inundatio fuit, ab occasu aequinoctiali exortus est, & ad Austruna quoque multi iam orti sunt . Cum autem Eucleus Molonis filius Athenis Rem p. gereret, mente Inuario, cum Sol. in s istitio est hyberno crinitum sydus ad septentriones uisum est: cum tamen illi etiam negent tantam fieri reseXionem posse.
78 Hippocratem &Ae bylum duabus rationibus refellit: una docet, id falsum esse, quod aiecometen errantiti in syderum urnum csse, quod comam ex se non haberet, sed eam assumeret ex aspectiis nostri a uapore, quem illud attrahit, ad Solem reflexione Altera ostendit cometen in omni cccli parte apparere,non autem ad septentriones solum , idque cum Sol in solstitio est aestitio, quemadmodum illi tradebant,ed ducti, quod sydere illo intra tropicos posito, uapor ob ni natam siccitate1n attrahi non possit, ad Austrum itero,attraheretur quidem,sed nulla ex eo ad Solem fieri posset reflenio. Ac prima quidem ratio, hoc eorum principio utitur, sydus illud errans nota ubique comam astu inere: sed in septenti ionibus sol im, cum Sol in aestiua est conuersione Quod si ita est, colligitur oportuisse interdum, ut sine coma conspectum fuisset: quandoquiden In semper radiis Solis aspectas eius impediatur, nec solum in septe trioni biis, terrum de in aliis locis a Sole derelinquatur . Nunquam autem systus eiusmodi uisum fuisse, quemadmodum alia errantia, quae a Sole derelicta saepius cernuntur, omniaq; simul supra horizontem excelsa de sublimia interdum conspiciuiri r . Ex quo etiam intelligitur, cometen ex apparente errantium stellarum contactu,non emergere, siquidem, omnibus crrantibus simul supra horidiontem in sablimi uisis, cometae aliquando conspecti sunt,quemadmodum & omnibus infra horizontem poc sitis,&quibusdam etiam supra,aliis infra. Nisi Hippocrates,& Aeschylus respondissent, talem huius syderis circulum esse & moetionem, ut a Sole nunquam,nisi ad septentriones, derelinqua tur, cum Sol uidelicet in signis est septenti ionalibus, te maxime in solstitio aestiuo: sed filioe ita habetin unam aliam praeter hac causam reddere oportui Tei,cur inter tropicos de ad austrum cometes non existat,qiuae tamen illi non reddunt. Secunda ratio in his uerbis conclusi, obseruationibus nititur. Ac de terraemotu quidem, & inundatione Aeliatae, in fine huius de cometis disputationis, praeterea in secundo,qua de te motibus agitur, disseretur. Cometa autem, qui circa id tempus ortus est, Aristeo magistratam gerente, tempore hyberno, cum omnia conglaciarentur, Solq; in brumali aut circiter esset conuersione, ut inserius tradetur, conspectus et . Eum ut refert Seneca in duas stellas diremptum fuisse Ephorus historicus tradit id quod iii progressia refutabitur. Cum igitur hic cometes ab occasu aequinoctiali emerserit, perspicuam
cst, posse intra tropicos exhalationem attrahi, cometasque apparere, cuius contrarium illi aiebant.
His autem ,& illis,qui co tactum ponunt, commune est, primu quidem quod inerrantium etiam nonnullae comam assumant: quod non solis Aegyptiis credere nam & illi hoc tradunt oportet uertim nos quoque conspeximuS. Qua dam enim ex his stellis, quae in canis coxa sunt, comam , qua ui Sobscuram , assumpsit. In tenta enim acie ipsam aspicientibus lumen remissius fiebat,
75쪽
mittentibus illam, splendidius. Ad haec quotquot apud nos conspecti sunt suia E
pra horizonteam, priusquam occiderent, paulatim evanuerunt, ita ut nec unius, nec pluriumst derum corpus relinqueretur.3 st Democritum & Anaxagoram, qui ex apparente syderum errantium contactu, comete exi itere uoluerunt,& eos,quos proexime refutauit, separatim Hippocratem,& Acsclaylum, communiter his uerbis refellit. Cum igitur in hoc omnes conuenissent, ut cometes ad sydera errantia pertineret, id falsum esse duabus rationibus demo strat, quae ex obseritationibus, partim Aegyptiorum, partim ipsius Aristotelis ducurrit r. Prima ratione commune eorum id dogma cb re fellit, quod cometes, cum sydus est,iaon ex errantibus tantum sit, sed etiam cx inerrantibas. E leni in Aegyptios, seci; obseruaste, stellas inerrantes, comam, etsi obscuram, asi timere. Vidisse eitim se uni ex sydctibus, qhiae in canis sunt coxa, comam annexames e,quae intenta oculorum cie in ea majicientibus, lumine languido esse uidebatur: caeciitientibus autem splendidior, aeualidior apparebat. Altera ratione cometen sydus ex necessitate non esse, nec unum, nec plura, hoc est ex plurium connexione emergentem demonstratur, ebqubdomnes cometae, qrii ipsius Aristotelis tempore uisi sunt, supraliori hontem, antequam occiderent,nullo sydere relicto eua- pnuerint: quod tamen necessarium fuisset, si aut uinam sydus comam assu inens cometes esset, aut tum appareret, cum plura sydera, sibi ita appropinquant, ut se contingere uideatuur . Ac quod
attinet ad Aegyptiorum obseruationem, illi quidem in syderibus, eo riumq; motibus omnibus obseruandis diligentes fuerunt . Nihil tamen apud eos dc cometis exploratum uidetur fuisse. Natique Eudoxus, qui primus ab Aegypto stellarum motus liri Graeciam transtulit, de cometis nihil dixit. Conon postea, diligens & ipse inquisitor,desectiones Solis seruatas ab Aegyptiis collegisse cxistimatur, nullam tame cometarum mentionem fecisse. Qinan quam haec firma argumeta non sint, quibus pi obctur, nihil de cometis ab Aegyptiis traditum. Illud uerb, quod hic tra ditur, uerum esse credendum est, ab eis Obseruatum fuisse, stellam aliquam inerrantem, comam assumpsiste. Mirum autem uideri possit, quod Aristoteles ait, se tale quiddam in una latium coxae canis obseruasse, quasi multae stellae in eius sitit coxa, cum ii, qui de sicilis disserunt, unam tantum ponant in coxa Canis sinistra, ut Higilius libro tertio : nisi & aliae etiam Labeantur, sed ob paruitatem, quemadmodum & aliae in tui metabiles, ab Astrologis contemptae. Est autem Canis una ex imaginibus coelest ibus, decem & nouem Higini, Ptolemaei autem sententia, decem &octo stellis eonstans: cuius sitas talis est,ut posterioribus pedibus ab hyemali circulo diuidatur, o Orionis pedem dextrum scio pene capite contingens, capiteq; ad occasum spectans, de qua Pto Iemaeus libro octauo Magnae construetionis. In huius igitur coxa sydus est, quod comam assumpsisse Aristoteles ob eruauit, sed ita, ut his languidior uideretur, qui intentis eam oculis in tuc- reiitur, ualidior & spledidior iis, qui caecutientibus Cuius uarietatis c Misa esse potest, qua Olympiodorus assert, quod acies oculorum in aliquid intenta, ei dominatur, totumque facile ample ctit vir, ut minus appareat: cum autem remissa est, 3 in obliquum directa, a re quam cernit uilicitur, ideoq; ea maior& ualidior tui detur. Perspectivi autem quidam tu Philopomis refert aliam afferunt causam, nempe quod aspecthis radiis in specie in coni ad rem, quae cernitur, progrediem tibus,qui ad axem coni propius accedunt, ii ualidiores liab ntur: qui longius, imbecilliores. Achos quidem, qui imbecilliores sunt, a re quae cernitur, facilius pari, & disgregari, ideoq; rem ea facilius apprehendere: qui autem ualidiores, minus esse patibiles, minusq; ad cernendam accomodatos. Cum igitur, qui intentos oculos in aliquid habent, radiis illis axi propinquis maxime
intueantur, qui autem remissis D flexis oculis idem cernunt, radiis remotioribus cernant, fieri, ut intente sydus comatum aspicientes, debilius illud appreliendant, qui autem re inisse, ualiditas ac maius. Sed horum sententia coargui bifariam potest, tum, quia absurdum est, a spei tum ualludiorem, quia minus patiatur, minus etiam intueri, tum quod in c. aeteris rebus conspiciendis contrarium Eueniat: nempe nos melius cernere, cum oculorum in tentam aciem habemus: obscuritis autem, cum eandem inmittimus. Phi Io pomis igitur aliter dicendum csse arbitratur, eis uideli cet, qui intentis ocu Iis cometam aspiciebant, cum limul etiam sydus intente intuerentur, Ob utriusque splendoris magnitudinem, aciem octilorum do bilitatam fisisse, ob eamq; caiisam iudi cium obscuratum: conniventibus autem, seu inclinatis atque oblique aspicientibiis oculis commensuratum lumen, spicia dore inque se obtulille, ideoq; alipediti in ira lidiorem, magisq; exquisi tam apprehensionem fuisse. Nec aliter euenire, si duo lucernarum, aut candelae lumina in una ea deniq: recta linea, unum altero sit perius constituamus, deinde sursum conspicientes in utrim
que oculorum aciem dirimamus. Fieri enim, ut duobus illis luminibus aspectiis distrahatur, ita que debili is,&magis ob 1 cure aspiciamus. inod si alterum subtrahatiar, totaq; acies in reliquuialenta sit, longe e&actius illud apiu ehendi. Ita igitur & in cometae intuitu accidisse. Comamen ini
76쪽
A enim quam sumpsit,infra Pydus si iisse,ideo aspectum recta atque intente intuentem debilitaster qui autem oblique, ac remisso in comam illam ferebatur, cum non simul ad lydus pertingeret, ualidiorem fuisse.
Nam & magnum sydus de quo antea meminimus clive me conglaciantibus rebus, coelo sereno uesperi conspectum est, Arii eo magistratum gerente. Ac pris ma quidem die uisum non est, quod, antequam Sol occide1 it. Posteriori autem uisum est Diopterea quod quam minimo fieri potuit spatio, relictum est, &cCriti nub occidit. Sed splendor usq; ad tertia coeli parte ut saltus diffusius est ideoq; ilia uocata est. Ad Orionis uero usq; Zona ascendit atq; ibi solutu est: sed Democri tus opinionem sua confirmare contendit. Ait enim stellas q uasdam cometis diffolutis visas fuisse. At hoc alias fieri alias non fieri non oportebat, sed sempe
o Sydiis nul Ium in cometatum,quos ipse obseruatiat, dis lol itione remansisse, eius magni cometae,cuius antea meminit, exei 3lo corroborat, quippe cum nulla,cum diit blattis est, sydera polieta sint. Talem uerbeius seccesium tradit fuisse, ut hyeme gelidis temporibus, coelo sereno, &Desperi appar erit, primo quidem suae generationis die non uisus, quod ante soIem occidisiet: postero autem, quia a Sole,& si quam minimum fieri potuit,derelictus es , uisus, tum occiderit, lumine eius ad tertiam coeli partem tam celeriter diffuso,iit salire uisus sit, ideoq; uia troeata sit, sequentibus deinde diebus ad Zonam Orionis ascenderit,quo in loco euanuit Is est, iit puto, qui Attalo regnante traditur apparuisse initio exigitu deinde sustulisse ser diffidisse, 'e usque inc aequinoctialem circulum uenisse,ita ut illam coeli plagam,cui Iactea nomen est, tir immoni M. cxtentus aequaret. Cuius cometae generatio de progressus Hippocratem & Aes Xylum primo coarguunt,qui, nisi ad septentricii acs Sole posito,cometas non os iri tradiderunt,cum hic Sole Capricornum,aut Aquarium,aut omnino signa Australia tenent conspectas si Tum Democritum& Anaxagoram,qui ex coitu errantium corneten emergere uolueruat, cum in linius di lutione nullum sydus remanserit,quod tamen oportuisset. Sed quaerendum primo, quemadmodum priori die quam cerneretur,huiusmodi cometen genitum esse Aristoteles cognouerit Tum quomodo a Sole derelictus ad Orionis usqiue Zonam ascenderit, quod quidem non sitis considerantibus difficile factu uidetur fuisse.Illud etiam admini dum uidetur,in Orionis Zona, in qua sunt multae stellae, distatutum fuisse, nec ullam in eius distatutione stellam remansisse . Inquit autem Philoponas, ex lumine seu splendore cometae, qui, cum ille occidisset, ad tertiam coeli partem diffusius est, non eo ipsis dio, sed priori eum genitum esse Aristotesem coniectasse. Sensin enim
exhalationem accentam fuisse, nec uno eodemq; die, tantum exhalationis accendi potuisse, nec tamen multis ante diebus id factum esse, quod a Sole derelictus,cometes uisus necessirio fuisset. Vno itaque solum die eius generationem, aspect ui praei uine. Fortas iter5,&die illo, quo genitus est,quo Solem comitans de cum illo occidens uid cri non potuit, lumen eius supra horizonte fusum est, ex quo illum iam extare Aristoteles cognouit. Eo tamen solum die ortum esse pri mum, quoniam eius lumen non antea fuerit conspectum. Porro ad tertiam coeli partem diffusum lumen dicitur,quia tertiam hemisphaerijsuperioris partem, quae sexaginta est graduum,illa minatuit, ita ut ad Afietem usque diffusum sit. Cum enim Sol in Aquario forte esset, unaq; cumeo,aut pauidpbst,cometa occubuisset,lertium,quod secundum successionem ut aiunt sequebatur,signum,ad quod ab Aquar ij initio sexaginta gradus intercedebat, Aries erat, ut Aquarius primus esset, Pisces secimittis, Aries tertius. Hoc Enim ordine Zodiaci signa occidunt. Hanc aulcm coeli partem, per quam lumen tam celeriter, ut salire uideretur, fusum est, uiam ait Aristot dictam 1 isse, non aliter,ut ccnseo,quam pars illa, quae lactea a lactis colore dicitur, semita est mincupata. Cum igitur cometaeo die, quo primum exortus est,quia cum Sole est et,& cum eo occidisset,uisus non fuisset: secundo uerb,quia paululum derelictus est, spatio aliquo temporis, nepe eo, quo pars illa, qua derelictun est,occidit, apparuisset, sequentibus diebus magis & magis cospectus est, utpote a Sole tanto uateruallo deresustus,ut ad Orionis usque Zonam ascencli1 se ui F derctara
77쪽
deretur, quatuor fere signoriun spatio, a Sole Aciliarium tenente distans: quandoquidem Orio a, inter Tauri & Geminorum sigmim potitus est. Ascendisse autem dicit iuri quod prima die parum
supra horigo utem ad occasum uisiis filisset, tum magis ac magis supra hori Eontem eleuatus , itati tinestium coeli&uherio reni etiam locum teneret. Quod ideo euenit, quia cum coeli raptu co uerteretur, non ea uelocitate, qua coeliim, ac Sol inouebatur: itaque in dies a Sole derelinqciebatur, atque ascendere ab occasu ad ortum uidebatur, cum uerus aicensus non esset, scd apparens solum, qui ex derelictione proficiscebatur. eqire enim ab occasu ad ortum, aer seu ignis, in quo cometes accenditur, mouetur, sed ab ortu ad occasum, primi coeli couersione . Potest autem derelictio illa, atque ascensus ex ea intelligi, quam uagis syderib his tribuere probabile admodum uidetur, ut ab ortu tantum ad occasum mouerie:i intelligamus, apparentemq; solum ab occasu ad ortum eorum esse motio1ieni. Cum cnim tardius quam primum coelum, moueantur, singuli reuolutionibus ab co derelinqui, id imagis, S: inimis, pro uaria corum celeritate ac tarditate, quidcm non omnia a primo coelo eodem celeritatis graduuincuntur. Cit ergo derelinquuntur, alium quendam motum in eis uideri, quo ab occasii ad ortum cieantur. De qua sententia, iusq;
magna probabilitate in libris de coelo aliqua attigimus: sed ad comctam redeamus. Is una cui Sole occidisse primum, deinde ab eo derelietus fui siensi ideo dicitur, qvia sub ipso Sol coitus esset. FNec enim statui id potest, quandoquidem dicti ina est ab occasu aequinoetiali uisu iri est e, hyeme
conglaciantibus omni biis, qhro tempore Sol in Iocis seu siginis aequinoctialibus non erat. Chi Sole ergo occistit, quomodo alia sydera interdum cum eo occidiuit, quanquam cum illo non congrediantur,sed ab illo septentriones uersus aut meridiem distent. Quod ad Orionem attinet, is est coelestis imago hominis, dextra manu clauam icnentis, ense incincto, qu cm a Zona & reliquo corpore aequinoctialis circulus diuidit, clina Tauro decertantem atque ad occasum spc stantem Eum fabulantur inter sydera relatum alij a Ioue, cum a Diana, cui uim inferre uoluerat, sagittis infixus fuisset: alii a Diana cum eum natantem errore ab Apolline decepta occidisset. Venatore autem fuisse studio coi4limili Dianae. Eitis imago multis stellis constat. Tres enim in capite claras obtinet, in utrisque humeris singulas, in cubito dextro claram unam, in manu similem una, in Tona tres, in gladio toti lcm ob tiras, in utri 'hie genibus singulas cI aras, in pcdibus singulas obscuras, ut in tot tim decoria, te epigna habeantur. Qua de carisse admiradiim uideri dicebamus, nullam in magni illius cometa: cum ad et oi iam usque Orionis ascendisset dissolutione stellanimansiste. Sed Aristoteles de stellis uagis loquitur, ex quar si coitu apparente cometen existere, ij, quos refellit tradebant. Nihil igitur reserti utrii in stellae Orionis in cometae dissolutione reman Gserint nec ne, modb stellarsii errantium nulla relicta sit. Cum autem Democritus sententia suam obseruatione confirmaret, quod cometas aliquos in bydera dissipari conspexisset, argumentum hoc efficax non esse Aristoteles docet, quod, si ex sydera contactu apparcte comete S emcrgeret, stellas illas manere post dissoliuio ite in omnibus cometis oporteret: quod tame ut dictu est)n5 euenit, iacc satis esse ad rationem cometaru uniuersam statuenda,id, quod in uno,aut altero eue nit, assumere. Democriti igitur obseruatio momentum non habet. Sed nec Ephori Historici au toritas magnifacicnda est. Ait enim cometen illum magnum, de quo nunc agitur, qui omatum mortalium oculis obseruatus cst quia ingentis rei traxit clientum, cum Helicem & Burim ortu suo inersiit, in duas stellaς ut aut ca nac mittimus dissipatum fuisse. Quod cum iacino praeter illum tradiderit, & interkistoricos non religiosissimae ut Seneca testatur) si dei fuerit,s: pcci; de ceptus sit, saepe deceperit, auctoritatem magna non habet. Nec irer5 stellarum nomina, in quas
diuisus est, praetermiti credebuit, cum praeserti in cometes es et, critiis araturatum ex magnitudi-De, tum ex eventu, qtiem traxit, ab omnibus uela menti studio est et exquirenda.
Aiunt praeterea Aegyptii stellas errantes tum inter se, tum cum inerrantibus congredi. Quin &ipsi Iouis stellam, cum una carum, quae in Geminis sunt, bis
congredi, eamque occultasse uidi natis, nec propterea fit tum cometen: sed ratio
ne quoq; perspiculina est. Nam stellae icii maiores seu minores appareant, nihilo
78쪽
A minus singulae separatim indiuiduae uidentur. Itaq; ut si essent indiuiduae, cum
sese contingerent, nullam maiorem escerent magnitudinem, sic, clam indiuiduae non sint, sed uidentur, nullam congredientes ampliorem magnitudinem
referent. Causas igitur ab ill s traditas falsias esse, si non pluribus, his fallem sa
I Si cometes ex apparente stellarii in contactu existeret , oporteret non solum sne eiu simodi contactii, seu coita cometen non esse, sed perpetuo existere, cum inter se stellae congrediuntur. Sed neutrum horum cruenit. Nam& sine coitu cometae conspici iliatur, quemadmodum proxime monstratum est, eo uidelicet quod in soliuione nulla siepenumero cernatur,& saepe inter se stellae congrediuntur, cum nullus tamen cometa exoriatur. Atquee hoc est, quod in his uerbis docet, obseruatione tum Aegyptiorum, tum sua. Syderum enim errantium non solum iniec se, sed
etiam cum inerrantibus coitum obser iratum fuisse, otio tempore nullus cometa cernebatur. Atque inter caeteras observiationes uidisse se Iouis stellam is iram ex eis, quae in Geminis sicini, bis sabire, eamque occilliasic: tantum abest ut cometae magnus il Ie fulgor conspectus sit. Quin & ras tione ostendit, stellariim coitum cometae speciem exhibere non posse. I alio partim ex magnitiidine, qua a nobis stellae conspicimuirr,p:irtimcx rei, quae indiuiduae est, natura ducitur. Es autem rei indiuiduae natura, ut altera rei indiuiduae addita, nihilo maiorem efficiat magnitudine, quemadmodum in naturali auscultatione monstratum est: magnitudine ire id indiuidua stellae omnes nobis apparent. Quae cum ita se habeant, nihilque inter sit, ad magnitudinis ex stellarum congressu prodeuntis speciem oculis nostris exhibendam, utrum re uera indiuid hiat sint stellae, an indiuidiue solum uideantur, necessarium esse colligit, ut , qtianquam inter se coeant, nihilo amplior ex eis prodeat magnitudo. Non posse igitur tam magnu ira corpus ex syderum aliquora contactu e citetere. Ita Aristoteles Democriti & Anaxagorae sententiam refellit. Sed obiiciet aliquis, stellas indiuiduas non uideri, imo uerb certae magnitudinis, quando Astrologi diuersos magnitia dinis gradus illis tribuerunt, ut aliquae effetu magnitudinis primae, aliae secundae, S ita or- cine quodam . Nullam igitur in Aristotelis ratione firmitatem esse, quae fundamento infirmo in nititur. An ucrb non omnino & proprie indisii duas stellas uideri intelligit, sed exiguae admodum magnitudinis, ut fieri non possit, ex illarum, quanqiuam multarum, congressu tantum corpus existere: quae tamen sit magnitudine, qua re lacra Constant, i ideientiar, longe maius corpus
c inter se coeuntes effice ient. Ru'd autem dicitur, Iouis stellam cum una earum, qliae in Geminis sunt, bis congccstam es e, nisi duodecim minimum annorum sipatio fieri no potuit, quando duo u decisu annis circuitum sutum Iupiter complet. inumquam hoc etiam difficile faetii uidetur, ut duobus se consequentibus circuitibus Iouis stellaeam eminerrantem subierit. Sed difficile 115 est, i inbuerbiae cestarium, si stellae inerrantes, nullo alio quam primi mobilis motu, ut Aristoteles credidit, moueantur. uiri etiam si alio cuia posteris inuentum est eleantur, adeo tarde ii lo cientur, nempe singulis centum annis, uno gradu, ut duodecim annorum spatio tanta tiari tas esse non potuerit, ut alium locum, quam priori reuolutione, stella Iovis subiret. Quare ad motum retrogressionis, ad Aristotelem tuendum quod aliqui faciunt confugiendum non est mecitem putandum,uiginti qiuatuor annorum si alium ad bis sub elidum, ut iidem putant, te qui si tum fuisse. aestio autem est, an stellas fixas, errantes queant occultare. nam ob remotionem tum errantium a nobis, tum inerrantium ab errantibus, eri id non posse fortasse uidebitur. Verum distantia non tollit, quo minus errans eo situ inerranti subiiciatiir, ut inerrantis aspectum aliquo in loco impediat. Atque haec satis de rationibus, quibus Democritum de Anaxago ram Aristoteles restitauit. Quorum sententia hunc quoque in modum potest refelli. Si, cum D stella stellae superuenit, cometes oriretur, momento esse desineret. Velociter enim transeunt',
ob eamque causam sederum desectio omnis breuis est, quippe quae eodem cursu inter se disiuingi intur, quo fuerunt admota Sol enim S: Luna, cum lumine destitui coeperint, intra exiguum tempus liberati illud recipiunt. Celerius itaque liberari stellas, & cum obscuratae fue-x1nt , ruisus illuminari necesse est, quanto minores habentur. Cometas autem non tam celeriter transii re, ac desinere patet, cum senis quoque mensibus permaneant, ut ille, qtii Neronis principatu spectandum se praebuit. Qui etiam fieri potest, ut si dera tanto in teici allo inter se disiuncta, ita iuncta uideantiar, ut cometae speciem reserant PNam 14 eorum lumen misce ri, dixerit aliquis, quomodo rubicunda sit nubes, Solis incursu, SI eodem uespei lina & m latina flavescimi, quomodo etiam alterne arcus Solis uisitur, Eaec di similia inter se esse docet Seneca: primum, quia magna ui haec efficiantur, quandoquidem a Sole proficiscantur, cuius similem uirtutem stelix non habent. Deinde qithd nihil horum, nisii infra Lunam, in te rarum uicinia irascatur, superiora autem, ubi sunt stellae, pura St syncera sint,& coloriς suis , semper.
79쪽
semper, Praeterea quod, siquid tale acciderer, retor 1 haberet moram, sed cit Sextingueretur.Sicut Ecoronae, quem Solem& Lunam cingentes, intra breui Lirnum spatium exolesciuit,& ne arcus quidem diu perseuerat. Sed, ut concedamus stellas coeuntes, diiuncii as, aut magnitudinem maiorem cuius contrarium Aristoteles probauit posse efficere, aut lumina sita iniicerci, splendi
duinque aliquid spectandum exhibere, quot qia arso stellas congredi inter se oportuit in magni illius cometae ortu, qui post mortem Demetris Regis Syriae, Demeti ij & Antiochi patiis, paulo ante Achateum bellum effulsit, quem non minorem Sola Ese ut Seneca testatur referunt,
igIIeum, rubicundum, clarumque lumen emittentem, quanto uinc Cret noctem. Centum enim in unum licet stellis congregentur, nunquam Solis magnitudinem aequabutit. Quot rursus inco, qui te motum S: inundationem Achaiae antecessit, cuius splendor tertiam coeli partem,
eum oeci distet, dicitur illunain a se Is est ut antea memini) quem idem a initor ait, Attalo re gnati te, modicum initio apparuisse, deinde se sibi tulisse,& usque in aequinoetialem circulum uenisse. An ue id Artemidori ob hanc causam sententia probabilior est, de tutior f Iscnina cum ex stellarum congressu cometam emergere una cum Democrito sentiret, idemque erra zzs stellas ab astrolo his obseruatas facere id non solere conspiceret, non eas sbiuin uagas esse aiebat, ted innumerabiles per occulauni ferri, aut propter obscuritatem luminis nobis ignotas, aut propter Fcirculorum situm. Intercurrerc itaquc aliquas nobis nouas, qme tum En suum cum stantibus zniscerent, & mxiorem, quam solent, imacm porrigerent. Vcivin admirandum maxime esset, captumque humanum excederet, tot sydera uaga in coelo haberi, quom .rn coitus, maximos cos, quos enumerataimus, cometas efficeret, quae tamen ab Astrologis obicruata nondum csse tu, nec ulla unquam aetate conspeeta, nisi cum ad Cometen excitant viri in unum conii iii in z. ccinitarius ad in ii an dum est, unum aliquod sydus natura sua comat uni, cometam sic, quod Pythago rici scnserunt. Quorum opinio recitata quidem antea est, non tamen improb.ita, aut ob eam
ut existimo causam , qud dab lardior uideretur, quam ut refutationem mereretur, aut quod iisdem , si non omni his, certe aliquibus argumentis conui: icitari , quibus Hippocratis,& Ae fcli yli sententia, qtii limina similiter sydus errans, cometam esse uolt, crunt, sed coma aduentitia praui itum. Potest uerb N his rationibus opinio illa refutari. Primum, quod peti, dera, ulteriora non cernimus, per c nactas autem, aciem transmittimust deitule, quod stellae rotuncae sin ,
ut in secundo de Coelo demonstratur, cometae in longum porreeti. Sed has rationes cs caces non esse Seneca declarat, quippe qui Pythagoricos uisus fit probas te, cometas sydus esse exis i-mans, atque inter aeterna naturae opera collocans. Inquit igitur, si per coinctas acies tiant mitti- Gtur, non ea parte transmitti, qua sydus spissum est,& solidi ignis, sed qua rarus splendor creu rit, & in crines dispergitur. Cometas etiam natura sua longos non esse , ned globosa, iri caeterasydera,constare figura, uerum fulgoreiar extendi. Qiuemadmodum Sol radios suos longe lateq; demittit, quanquam ipti alia sit forma. Sic igitur cometarum corpus rotundum esse, splendorem autem longiorem, quam caeterorum syderum apparere . Atqui rursus ins hare, ta opitiione in eiusmodi urgere difficile non est. Nam per uniuersum cometam acies saepe trant mittitur, ac super aliquam partem non transmittatur, non est illa certa ac desinita, sed modo haec, modo illa, prout densam, aut raram materiam esse contigerit. Longus autem ob splendorem porrcctu in si uideriti causam afferat, cur Sol sydorum omnium splendidis Sirmina, non ita in longiuansplendo remissium porrigat, at longum sydus uideat fir P Laboriosius profecto illi erit, huius rei uiuersi talem afferre, quam nobis, cur Luna dissimillimii Solis splendori lumen accipiat, cum tame a Sole accipiat,quod ille, ut rem abditam, & quae agnosci non queat, obiici 1: quemadmodum cu nodb rubeat, modb palleat, quare liuidus illi & ater color sit, cum a c5 spe tu Solis exciti litur: qitare omnes stelle inter se dissimilem habeant aliquatenus faciem, diuersissimam Soli. Horum o113 nium, in ateria Lunae& stellarum tum intcr se, tum a Sole diue 1 sa, causa est: nec si a Sole Luna lu- Hmen accipit, ideo, ut ille laahet, accipere, sed pro naturae strae conditionc, debet Cometa ueto si rotundus est, ut Sol,nulla proiceto reddi cati si potest, cur in longum splando i Cmpora igat, cuin tamen sol non porrigat. Ac deliis quidem opinionibus satis.
80쪽
A Quoniam autem censemus ea, quae sensum effugiunt, satis ratione demon-stiata esse, si ad id, quod esse potest, ea reduxerimus, ex his quae nunc dicuntur existimare aliquis possit, sic potissimum in his accidere. Positum enim a nobis est, eius mundi, qui circa terram est, partem primam, quae conuersioni iii best,
eam omnem halitum siccum esse de calidum. Ac eum quidem, una cum aeris magna parte, quae illi est continuata, latione, & ea, quae in orbem fit, motione, circa terram circumagi: eoque modo latione& motu agitatum, qua parte tempera
tum esse contigerit, accendi: ex quo&syde ruin, quae sparguntur, discursus fieri dicimus.
1 Ceterorrem de cometa sententiis refutatis, quid sibi uideatur, exponit. Cumq; de iis, quae fib senium non cadiint, aut ob nimiam distantiam ab eo trix apprehenduntur, certi aliquid ita tuere diffiicile sit, ita de illius ortu, ac caeteris ad et in attinentibus disterit, ut quae profert, nonii eluti iaccessarid ita se habetia nobis proponat, sed hierit1 ea, Niae esse possint, probabilitatemq; B in se h beant, chini nullo incommodo, aut certe paucioribus, quam aliorum placita, subiiciantur. Satis enim esse censet, si, cum de iis, quae sentia in effugiunt, qualis est ortus cometae, disseri tur id quoci cile poteli, tradatur, & in ea causae referantur, quae impossibilia nulla habeant ad iuncia. Ac id quidem redie. Qui enim scri potest, ut cum hominis cognitio a sensu origin m 1 amat, ct nihil intelligentia apprehendatur, quin sensui prius cognitum fuerit, atque ut effectri
cis scientiae, opus, ita naturalis id quod proprie sensu perspicitur, finis sit, certi aliquid ac necessarii de eo itatuatur, quod omnino a sensu te motum est ρ potissimum si illius cognitio siensus sit propria, qtralis est cometae, qui adsensitim quidem pertinet, sed pereipi ab eo ob distantiam non
potest. Ad id igitur, quod esse potest, nostram fatis est cognitionem reuocare, ut, si non exacta omnino, S certam habercPolfumus, ea ira habeamus, quae haberi potest,& quam nihil, quod es lenon positi, consequatur, quemadmodum Astrologi motuum coelestium alii alias causas affertit, uariis hypothesibus constitutis, ex quibus apparentium omnium causas reddunt. Nec uero natum etaeta omniae in eundem cognitionis cadunt gradum, sed alia exactius & certius percipiunt vir, alia obscurius, ptopterea quod quaedam cauti ad inueni edum difficiliores sunt, aliae facilio res. Nonnulla igit hirsunt, in quorum tradenda cognitione fatis sit eas causias afferre, quibus
C possibile sit ea constitui, nihilq; incommodi consequatur: quod genus cogallionis inter pe
iactam exquisitamq; scientiam, S absolutam ignorationem potest locari,&coniectura seu τάκ- cognitio non ab re nominatur, qualem L lato fere omnem, quae de Natura est, esse arbitratur. Huius generis maxime est, ea quae de Coelo ac rebos diuinis, quae sensum effligiunt, La b tur. Ma etiam de causa Aristoteles, cum in libris de Coelo quaestiones de coelestibus corporibus pertractat, difficillimae eorum per sic niuationis semper nos monet, eosq; commendat, qui bus uel erigua carum rerum cognitio est satis. Hoc igitur,in rerum genere siclia crinita seu comedes numeratur, quandoquidem in eo Ioco gignitur,& cernitur, ad quem sensus exacta cogia itio pertingere non potest Quare in eius explicatione satis faetium fore nos comonefacit, si que admodum fieri,&ese possit,tradatur, qiuanquam utrum ita fiat nec ne, non ita exacte perspicia tur. De stellis autem crinitis, sontentiam suam expositurus eorum ortum, ortusq; materiam S este et ieem causam in primis tradit. Deinde figurarum, quibus apparent, diuersarum causam, tum motum A statum, uariasq; differentias, luc madmodum S quando stella comam a Tumere uideatur,& quando non uideat hir. Quid item cometae portendant, & quemadmodum ea, quae D cometas conlequuntur, talem esse illorum orthina, qualem ipse tradit, declarant. Causam demit, cur nec mulat, nec saepe cometae appareant, isdemque extra Tropicos potius uideantur, quam iatra. Quibus omnibus capitibus, tota de cometis quaestio uidetur contineri Principio autem,eorum ortum, ac materiam, e Setricemque causam expositurus, iis ueluti fundamentis ac princi piis utitur, quae initio huius libri fuerunt constituta. Exhalationem calidam & siccam coelo proxima in esse, eam te una ciun aeris magna parte illi continuata, motione coeli circumagi ,&qua parte temperata fuerit, motu illo accendi, edi qua accensione stellas discurrentes fieri tradi