장음표시 사용
81쪽
Cum igitur igneum principium superorum corporum motu in eiusmodi den Esi talem inciderit, idque nec adeo copia exuperans fuerit, ut celeriter, & quam pthirimum incendat, nec tam debile, ut cito extinguatur, sed amplum,& late patens, simulq; halitum apte temperatum ex insero loco ascendere contigerit , crinitu in sydus existit, pro halitus illius figura. Nam sis omni ex parte similis sit, co metes id est crinita nuncupatur: si autem in logitudinem extenditur,Pogonias, id est barbata.
M ortus cometarit in rationem, figuraeq; cor vir rariae, cum alij rotundisint, alij in Ioneum porrecti, causani atque etiam nomina exponit. Itaque ait, si contigerit in supero illo loco, in quo ignis est, &aeris pars suprema, quae motu coeli in orbem ii crtuntur, materiam densim ad ignem concipiendum idoneam, coactam esse, atque incam ignis aliquis temperatus inciderit, qui nec tam ueheinens fit, at illam statim materiam absumat, nec tam debilis, ut ab ea cito re
si inguatur, sed temperate ac modice ualidior ea sit, ac diutius possit durare: si inquam, res ita habuerit, materiam illam, cum accenditur,stellam crinitam fieri, eamq; figuram habere, qua materia illa figurabatur. Si enim omni ex parte similis sit, hoc est in latum & longum fuerit iusa, cometam, id est crinitam, quia ueluti comani seu crines, qui in orbem expadantur,habeat, proprie dici: si autem in longitudinem porrigatur, Pogoniam, hoc est, barbatam, quod ei uidelicet in morem barbae stam ma dependeat. Atqui euenire hoc ait, si modo, cum denuor exhalatio ea ac cenditur, alia sint ut ex insero loco apte temperata ascenderit, nempe ad instaurandum id, quod igne absentitur, ipsiq; igni materiam suppeditandum, qub diutius cometa posis it durare. Sic de cometarum ortu,& constitutione Aristoteles sentit . Nec illos inter sidera reponit, sed ignem quendam tumultuariam esse stat tuit, qui ex halitu calido & sicco, quo modo &reliquae imagine
ignea , quae in aere cernuntur, accendatur. Cui iis autem ut halitus illa accenditur, antea tradi tum est, atquc etiam nunc repetitur, nempe superorum corporum motu, qui materiam illam disiicere &cornmoirere, ita ut ignem concipiat, potest Vtrii in autem solo illorum motu cometae accenda murian etia in stellarii in quarundam ui controuersum est. Astrologi stellis quibus da in id tribuunt, nec solum cometae accensionem, sed etiam ex licitationis ex qua accenditur , c torraeuocationem. Aristotelas exhalationem ui Solis c terra euocari,&siirsum ferri, eiusdemq; mo tu, cum idonea suerit, accendi arbitratur. Illam enim stellartim vim, quae aut pcr se, aut huc uel
illum inter se situm, aspectumque habentes, hoe aut illud agant, qua ab Astrologis posita est,
non tradidit, soloque motu & lumine in mundum hunc inferiorem agere eas assirmauit. Quae sententia physica magis est, ut pote causis magis sensilibus nixa, sed difficultates coniti ne has habet: quandoquidem certis syderum aspectibus, nonnullis etiam syderibus anni imperium ger tibiis, haec fieri obseruantur, quae aliis non ut, cum tamen lumine eodem praeditae semper sint steli .e,5 pcrpetuo in orbem conuertaritur. Nisi ut errantes ipse stellae specie inter se,& ab inerrantibus dister urit, ita N: Iu initiis earum magnam esse uarietate1 Ti, uitrique di hiersam putemuS. Qua luminis uarietate, utque diuersa efficiatur, utrum ipsae per se, tum ad alias hoc uel illo modo sitae, aliter & aliter mundum hunc inferiorem cala faciant,halitusque attrahant,& accendant. Quod si ita habet, nulla alia uirium occultarii iri, quibus halitum c terra cuocent, in stellis ponendaram necessitas instat. Rc sorta sic ne Asti ologi quidem alias ponerent, cum halitus elio catio in calorem referatur, qui ctim liuni ne semper coniunetirs cst. Sed de hac controuersia copio sinis alias. QSiod ad figuram attinet, nuIIa alia affertur, quam exhalationis, quae accenditur, coi formati O, & figura. Duorum autem generum meminit, rotundor hiani,& eorum, qui in Iongum porrecti sunt, hoc est, re et linea constant figura. Diuae enim liae sunt figurae differentiae, rotundum seu circulare, &re stilineum. Ac si iliae aliae crinitarum differentiae ab aliis traduntur, non ex figura illae sumtuatur, sed aut ex colore, aut ex situ, alit ex motu, aut ex paruitate 5 naaglaith1dine. Ita Seneca carum genus acliicit, ii ibi is quidem fit stis est ignis & in longum porreetiis, sed in uerticem tendit, quod quidem gcmis ad lλogoniam hoc est barbatam, refertur. Ita Acontiae, Xiphiae, Pithetes, Ceratias,Lampades, Hippeus, itiorum osv nilim meminit Plinius, ab aliis ponuntur. Acontias nominant, quae iaculi in morem Ocys sim et libralitur. Haec, testc Plinio, fuit de qua quinto consulatu suo Titus Imperator Caesar praeclaro carminc conscripsit. Easdem breuiores,& in mucronem fastigiatas, Xiphias nominauere, quae sinat omnium pallidissimae,&quodam gladii nitore, ae sine ullis radiis. Pyllietes doliorum cernit hir fgura in concavo fumidae lucis. Ceratias cornu habet speciem, qualis fuit, cum Graecia apud Salamina depugnauit. Lampades ardentes imitantur faces. Hippeiis equinas i libas, celerrimi motus, atquc in orbem circa seeuiues. Fieri uero etiam inquit ille, candidum cometeia argenteo crine ita refulgentem,
82쪽
ut uix contueri lIceat,specieque humanae Dei in se essiem ostendat. Existere & hirtos, uilloiuspecie,& iuba aIiqua circundatos, semel item iubae effigiem mutatam in hastam osse,iurbis anno trecentesimo nonagesimo octauo. Haec omnia genera ex his, quae antea dictae sunt, differentiis, sumuntur, cum Aristoteles ea tantum posuerit, quae ad figuram attinent, ad quae& Ceratias,&Hippetis,&Pythetes referuntur. Ac quanquam cometes uocabilium proprie eorum sit, qui co marum modo, in orbem sunt sparsi,ad alios tamen etiam accommodatur,in hisq; uerbis in utraque significatione acceptum est: primi m generaliter, tum pro eo, qui a barbato distingititur. Cum autem ea , quae exposita est, Aristotelis de ortu cometarum sententia sit, Epigenes alium quendam modum tradidit. Ille enim ut Seneca commemorat) cum duo cometarum genera fecisset,alios superiores,in unam partem ignem uagum, in modum comae, porrigentes: alios hi miliores, ardorem undiq; effundentes, nec locum mutantes: hos ex intempcrie acris turbidi, multa secum humida aridaqtie terris exhalata uersantis,conflari docuit. Posse enim spiritum per angustum elisum, accendere supra se positum aera plenum alimentis idoneis igni.ltaque adcinfere ratione hosce cometas fieri existimat,qua fiunt ignes turbine eiecti: quanquam illud un a interest, qubd turbines ex superiori parie in terras deprimuntur, ii de terra in superiora eleuantur: sed& reliquos quoque alterius generis cometas, ex eisdem caulis ait fieri, quibus hos humiliores. Hoc uero tantum interesse, quod terrarum exhalationes multa secum arida ferentes, celsiorem petant partem,& in editiora coeli Aquilone pellantur. Quam Epige iis opinionem multis argumentis,cum Seneca insectari licet, probareq;,uentum cometarum causam non esse,quia di sine uento nunquam apparerent, & cum uento caderent, & crescerent, eoq; essent ardentio
res, qLio ille incitatior: quae omnia falsa sunt. Quibus accedit, quod uentiis multas aeris partes impellit, & in sublimem illum Iocum non peruenit, in quo cometae oriuntar. Ad meridiem ite semper superiore cometae agerentur, sillos Aquilo propelleret: non etiam aliis uentis orirentur . Turbinum autem rapidum, d aiolentum, de ipsis uentis citatiorem cursum esse, comet rum lenem & placidum: turbinum uagum, & disiectum: cometarum compossitum,&destinathi iter carpentem. His & eiusmodi aliis argumentis, rationem ortus cometarum ab Epigeno traditam, quae ab Aristotelis sententia aliena est, refellere possiimus.
de enim fit, ac si aliquis facem, aut exiguum ignis principium in palearum cumulum ac multitudinem iniiceret. Nam & stellarum discursus huic rei similis
uidetur. Ob materiae enim, quae ad ignem concipiendum apta est,habilitatem in longum celeriter serpit . Hoc uero si permanserit, nec in transitu extabuerit, qua parte incensionis materia maxime densa, est discursus finis, motionis ini
tium fiet. Taleque est crinitum sydus, qualis syderis discursus,qui principium& finem in se habeat.
Cometarum ortum,quem una cum materia,ex qua fiant,causaq; efficiente,qua accenduntur, breuiter nec satis distincte exposuit, latius & apertius explanat, eum cum stellarum transcurrentium ortu conferendo. Praeterea & cumuli palearum, qui torre iniecto accendatur, fimi litudinem adiiciendo . Inquit igitur, ut talis motio, hoc est, exhalationis accensae motio, stellae cuiusdam motio & discursus uidetur,ita 8c talis exhalationis accensae status, syderis statum uideri . ibus in uerbis illud etiam subindicat, quae erroris eorum, qui cometen sydus esse putaue runt,fuerit causa. Sed quemadmodum cuin pydem discurrere uidentur, non uera esse sydera creditum est,itad: hoc, quod stantis syderis speciem exhibet, sydus uerum non esse erat credendii. Nec uero cometa sydaς stans dicitur, quia non moueatur, una enim cum coelo ut antea dictum est mouetur: sed quod in morem syderis discurrentis non seratur,nec ita exhalationi pars post partem accendatur, ut Ocyssime transsilire ignis itideatur, ut in stellis transcurrentibus euenit. Traditum enim antea est,stellas discurrentes fieri ex thalatione, quae in Iongum porrecta est, ae censa, illius partibus altera alteri ignem &incensionem communicantibus, ea quae priuS accen. se erat, cum alia sequens acceditur, extincta,ut idem omnino a principio ad finem perlatus ignis
83쪽
uis eatur, quemadmodum in palearum aridarum cumulo face ibi tecta accidit. Iam uero si hane E
iplarni iacetasione in fieri animo concipiamus, de partes, quae acccndii 1ntur, omne S a CC nsas pe manere, nec restingui, cometfi fiat tiru Aristoteles tri dit: de ut cum serpit ignis, prioribus parti
bus sis bifide exti inetis, stellae disicili rentis facie habet, ita syderis cuius iam flantis permanetis
lina irae in , exhalationem illam accensam exhibituram, finem quo discursionis in eiusnodi accenso ite permanente, motionis principium fore, hoc eis, cum ignis excurrere per totam exhalatio nem desierit, totamq; eam accenderit, tum futari; ira, ut ferri tota incipiat, ac una cum coelo Dio
ueri conlpiciatur. Exctitsione enim ignis durante, ferri non dicitur, sed accendi. Tale igitur quiddam ccinae tam esse concludit, nempe simila syderis discursui, euius dis ursus principi viii finisq; sint si nihil, chi In totum id, quod accensum est, permanet, prioribus partibus non rei tractis,
ut in sγderibus discurrentibus euenit, ii artim di sic ursis principium a sine dii tersum est. Atque
huius diuersitatis causam, ii quis requirat, materiam, quae accenditur, cfle intelligat, quae in stellis discurrentibus tenuis rara, ideoq; accensa cit dexti inguitur: in cometis crassior, & dei sor, ob eamq; causam ad permanendum idonea. Quod autem φύραν, cum dicitiir της , copiam Plillo potuis pos cr1ori sua explanatione interpretatur, quari quam uocabulo eo, id in te
At cum in in loro ipso loco concretionis principium surrit per ci inita apparet. Cum alitem exhalatio sit , aliquo sydere seu inerrant C sou errant C morione concreuerit, tum horum aliquod crinitum ellicitur. Iplis enim pydcribus crines non fiunt: sed perinde ac coronae, quae Solem ac Lunam ambire, & ea, quamiis GIocum muta tia, consequi itidentur, cum se a Cr fuerit densatus, ut haec asse et iosub Solis cursu oriatur: sic crines in syderibus coronae locum obtinent. Sed haec quidem ex reflexione talem refert colorem: illic autem eo, qui apparet, colore
4s Ex eo, quod tradidit in si, conicien ex halitu densiori, Se ueluti concreto accendi, causam reddit, chir 111terdum coniciae quidam ori fitur, qui syderii in crinitorum speciem referunt, intcr- dum ipsi per se cometa: nullum lydiis ambientes coiispiciatmia . Causa, quam asteit, Xhalatio Dis, e qua cometa accenditur, situs cit, seu locus. Inquit enim, si principium coia cretionis, id est, exhalatio densi, & concrcta, in loco ii 1 fcro ab astris plurimum distan te, ipsa per se fuerit, ita ut hinteruallum interea, &sydera dignoscatur, nec coeles his motus ui coli creuerit,isii cometcn, qui
nullum sydiis ambiat, per se spectati. At si contingat exhalationem sub aliquo sydere, leti errante, seu inerrante, in superiori loco, ita ut nullum inter Lam S sydus interuallirm esse vidcatur, imbuero in eadem superficie posita appareant, motione concreuit se, tum syllus illud, sub quo
fuerit, crinitum uideli, quan iram reuera crinitum non siit . Ita uero in his crinitis, tu e s)deris mcrinitorum speciem referunt, usu lienire, ut in corollis,qtiae Solcm& unani cingere in turdum iidentur. Nam quem ad inod ina coronae, cuin aer ita fuerit densa tu , ut sub citi ni odi lyderibus ita eo possint cxcitari, i lia ambire, c cadcm, qua ii ii .im locum imit in Hi .i, coi qui itidentur, cutamen necrcuera ambiatri, nec conicit ualitur, scit perpetit baii. ι, de alia colonae species in acre repraesentatur, ita & cometen uel liti coronam qitalidam ciso syderi biix, quae illa cinge Cui
deatur, cum tamen plurimo interuallo ab eis dii et .l loc i,ori bdisertinen inter comam sieti crines, & coronam esse, quod Urona ex restexi Onc ab iorc dei ista ad Si,lein, seu ad aspe et uni nostru excitatur, Z qui in ea cernuntur colores, ueri non stitit, sed apparcntes, qui cX reii cxione Ortum habeant, cum tamen splendor colorq; igneus, qui in conacta sp ctatur, uer est talis, ut prato ex halationis ardentis . Duo igitur cometarum genera in his uerbis traduntur, unum corum, qai sydus uideratur ambire: alterum eorum, qιupcr se absque ullo sydcre specitantur. Quorum .itio-
rum ger Ieru duplex nunc intelligitur esse differentia. Vna es quod ij qui sydus ambiunt, seu sub
84쪽
- sydere excit intur, non omni ex parte, ut reliqui, hic risimi, sed partim ueri, partim apparentes:
ueri qui deni, quia ex ignea exhalatione coia stant: apparentes uero, quod non, iit uiden trita 'diis
aliquod ambiant, sed idem illis ut dictum est quod coronis eueniat. Altera est,q ioci ii ipsi, qui
sydera uidentur ambire, in loco superiori gignuntur, reliqui in inferiori. Inferiorem autem dico, nora elim ad quem coeli conuenio non pertingit, sed inferiorem, alterius superioris comparatione. Late enim patet, totum id interuallum, quod a coelo usque ad montium stim mitates pertingit, in quo ignis, & et eris superior pars locata est . In supera igitur, quae coelo ilicinior est, eius parte cometae bydera ambientes excitantur, in inferiori reliqui. Ac quoniam maximum est ad priores a nobis interuallum, in una & eadem cum syderibus superficia tridentur, quomodo dic aelum ad ortum nobis, aut omnino ad uniti et sum horizontem sipectantibus, cum terra continuari, propter distantiam uidetur: quam fallaciam etiam adiuuat pyderis&exhalationis splendor, quae in unum uidentur coire. Reliqui cometae, quia a nobis plurimum non distant, diluincitast deribus cernunt hir. Cum ergo inferior locus, in quo hi oriuntur, ita, tit diximus, intelli gendus sit,eumque ita intelligere facile esset, non magno fuisse iudicio praediti interpretes multi uidentur, qui, ut docerent, quo modo in infero loco hi cometae orirentur siquidem in orbem B motu coeli rapiuntur, civi motus ad inferum aeris locum non pertinet, non parum se torserunt. Neque enim de hoe in seriori loco Aristoteles loquitur,ac ne loqui quidem potest, quandoqui dem cometae exhalatione, quae motu coeli accenditur, constant, nullaq; exhalatio in inferiori aeris loco flamma inconcipit, nisi ut a nubibus expressa, quo modo stellae quaedam transilientes excitantur: quomodo item fulgur,d: fulmen . illud uero animaduertendum cst, cometas, qui sydus non ambiunt, posse in supero illo loco oriri, quemadmodum 3 in infero aliquos sub aliquossedere. Sed hi, quia motionem syderis non asse quinthici& tardius quam illud, ut mox docebit, cientur,atque ab eis derelinquuntur, sub sydere oriri non dicuntur,cuin praesertim ex interuallo illud ambire non uideantur. Huius generis filii cometa, qui proximis diebus prior Disius est: is enim sub sydere, quod Protrigeteii nominant, ad dextram uirginis alam situm primis diebus apparuit, tum ab illo disiunctus, septentrionem uersus ad ipsam usque Ursim ipse per se profectus est. Dubium autem est, quod dicitur, tum cometen sub sydere fieri, cum exhalatio motio ne concreuerit. Motio enim disiiciendo uim habet. An ecineretio fieri motu dicitur, non simpliciter, sed idonea quae accendatur, de flammam concipiatΘ An uerb motione, exhalationis dea
sor pars sub aliquo bydere cogitur, ibiq; disiecta suis inter se partibus attritis ace editur Θ Quod
- ad coronam attinet, de ea in lib. 3. agetur, ac, quemadmodam ex reflexione ortum habeat, eiusq; colores apparentes tantum sint, non ueri, docebitur. otta πι-τη γκε ως, γν α την αγκη φρανε es poών
Ac curn ad siydus concretio huiusmodi sita suerit, cometes, eodem, quo s*
dus,motu moveri uideatur necesse est . Cum autem separatim concreuerit tum
derelinqui uidetur. Mundi enim, qui ad terram pertinet, talis est motio.
9 Cometaruna, quorum differentiam exposuit, differentem etiam motum tradit: differente autem uelocitate de tarditate, non quia ad eandem partem utrunque genus non cieatur. Ad occasum enim ab ortu una cum coelo feruntur . sed qui sub sydere aliquo fiunt,illudq; ambire conspiciuntur, uelocius, reliqui tardius. Illos enim ait, sydus comitari, uideriq; eodem, quo illud, motu cieri ,hoc est, eadem celeritate. Alios ire id, qui per se fiunt, a syderibus derelinqui. Quod ideo euenire credendum est, quia aeris superior pars, seu corpus illud, quod ignis nominatur,
uelocissimo cursu, nec tardius, quam coelum, moueatur: aeris autem inferior pars tardius ob interuallum plurimum, quo accelo dissidet, ut motionis illius uim eam, quam superior, non sentiat Aequa autem celeritate coelum ac ignem dicimus moueri magnitudinis proportione: quod perinde est, ac si diceremus, ad idem punctum, unde discesserunt, aequali tempore regredi. Alioqui perspicuum est, coelum, quoniam longe maius est, quam ignis: ob eamq; causam maiorem circuitum conficit, tametsi simul ad idem reuertantur, ac ignis semper coelum comitetur, longe celerius moueri.Cum igitur cometae, qui sydera uidentur complecti, in superi aeris, seu etiam ignis Ioco oriantur, reliqui in infero aere, nec alio motu per se quam eo, qtio ignis, aut aer a coelo conuertuntur, cometae ferantur, necesi e est hos tardius, ita ut derelinquantur, illos celerius cieri, atque sydena comitari, nec ab eis derelinqui. Hanc causim Aristoteles attingit, cum ait, talem es se mundi, qui ad terram pertinet, motionem, innuens hac uelocitatis& tarditatis differcntia, mundi infe loris partes moueri, nec alio, quam eius motu, cometas circunferes. Atque hoc est
tertium discrimen reliqua enim duo in uerbis superioribus exposita sunt quod inter hos, &illos
85쪽
illos cometas conspicit O . Equo discrimine intelligi potest, cometen illum magnum, qui terra:- Emottim, A. in udationem Achaiae antecessit, in infera aeris supcrioris parte ortum csse, ii eclydus aliquod cinxi se . ita enim amotii cci lidi mellinis fuisse dici ius est, ut cum Sole Capricornum aut Aquarium tenente exortus sit , quatuor dierum spatio ad Zonam Orionis, qui inter I aurum &Geminos situs est, ascenderit: quatuor uel circiter signis ut antea docebamus de lietus, nem pe Aquario, Piscibus, Ariete, & Tauro. 'gost aut cin a Sole signis illis quatuor derelietus sit,iardius quam ille conii ersus, nec Solem ipse odio reliquis signis dereliquerit, Philoporriis rixtioni
bus aliquot docet, tum quia cometae, qui una cum igne ab inerrante conuertitur, ridicula esset tanta ccleritas,tiim quoi remeans cometa in Capricorno, una cum Sole cogrediens, conspicuus
non fuisset, sed Solem praetericias, A ad Sagittarium atque Scorpium regrediens ita aurora sola apparuisset. Cuius contrarium euenit, quippe qui post Solis occasum uisus est, quoad Zonam Urionis ascendistet, in quo loco sollitus est. Ad haec, quod, quae uiolentia trahuntur, c teri uxquam id, quod trahit, tralii non possunt, sed aut aeque celeriter, atque id, mouentur quod fit, si nihil resistat aut derelinquuntur, cam aliquid impedit: quod quidem in eo cometa evenerit. In eo enim aere, in quo ille, ut eius quaedam affectio, conspectus est, impedimentum fuis)e, seu crassities illius, qliae ad motum inepta est, fuerit, seu aer ut Platonici censent γ suapte natura ita Fferatur, uid c licet in orbem, & tardius, quam coelum, quo modo S in coelo alii orbes aliis celeiarius, tardius hic nataractentur. Quod Platonicorum placitum Aristotelem etiam sortasse ait in nuere, cum inquit, mundi, qiii terram ambit, talem esse motione quasi diceret sh, apte natura ita ferri,ut a coelo derelinquatur. Sed in hoc postremo aberrauit Philopolriis: propterea quod tale quidem mi incit inferioris motionem esse, hoc est, tardiorem, quam coeli, Aristoteles protulerit, nolo amen ita, ut natura ei conueniat, cum alibi docuerit, ignem,&aeris partem suprenaam, codili raptu conuerti. Nec uero, si natura ignis&acrin orbem non seruntur, ideo uiolentia simpliciter conuertuntu . Motus enim in orbem naturali eorum, qui 1 ursium cst, motui non adtic Psa tur, quemadmodum naturali uiolentus. Partim igitur motus ille in orbem uioletitus est, qua te ni is a moueri te, qui extia est, exoritur: partim non uioletus, qua Lcnu S cum eorum natura, quae mobilis ualde in omnem partum est, pro iis non pugnat. Ideo sempitermis este potest , nec ad ei in tuendam scmpiternitatem, corporibus illis naturalem est. statu unus ncc lle est: non item supc maturalem, ut pluauit Damasci iis . A corpore enim mouetur, quod semper amouet, d.
quanquam ut moueatur, c inusi idem semper iit, quod mouetur, sempiternus raptus esse potest: Icilii coirictae, quae per se fiunt, a st deribus Jc coelo derelinquuntur, S tardius Diim illud moue Glup, qtita mundi terram ambientis, hoc est, ignis re aeris talis sit motio,iacmpe tardior, quam ccc li,eausam aliquis una cum Philopono quaeli erit, cur c Inetae, qtii in si pero loco oriuntur, & sy dera aliqua ambiunt,aeque uelociter, ac illa moueantur, nec ab eis durelinqtriintur, olim tamen in mimido hoc inferiori, qui terram ambit, perinde ac reliqui gignantur .iquius sane dubitatio nis ibi ii tio iem antea attigimus, clim diximus, aerem inferiorem, in quo cometae per se absque syderibus liunt, Ob remotionem a coelo tardius, citatim superiorem, qui coelo propinquus cst, c-iusq; motum maxime parti cis .it, moueri. Atque hanc solutionem Aristoteles ut diximus) innuit, clim dixit talem e se mundi testam ambientis motionem . Qitae uerba non derelictionis solum cometae, qui per se fit, causam, ut ego quidem sentio, reddimi, sedctimn cur alii tydcca comitentur. Idco Philoponus non recte ait, causam hanc ab Aristotcle praeteritam isse. Non recte e tiam aliam causam, quae ab aliquo afferri poterat, reprehendit. Causa est, quia superior pars a ris, quemadmodum Lignis, rarior est, S: mobilior , interior densior,& ad motum minus apta. Quoniam igitur illa mobilior est, coeli motum consequitur, 35 aeque u clociter ac illud, aut paulo minus, proportione tamen, ut die tum est, magnitudinis mori tur: haec uerli, quia segnior, ab illius uelocitate recedit atque ab eo derelinqhi itur. Causam hanc, imo uerbreni ipsa in , uideli- ricet aerem tardius, igne na celerius, ita ut a coelo non derelinquatur, ille derct in litatur, moueri, coille in probaui t, quod ignis de aer continua sint, imusq: conti iri tormia sit motus. Elcri igitur non posse, ut ille aeque cel criter, ac cculuim aer tardius comicrtat tir Qua in re mirandum est Plii loponum ad c d caecuti uilla, ut celeriorem ignis quam acris motum, ii milla re alia, saltem flamima, quae in omnem partem mulio celetius, quana aer,agitat hir, jaon uiderit. Nec eorum continuatio hanc motus celeritatem ita Piam impedit, quandoquidem solidano iiiii iri, quorum proprie motus est unus. Res fluxa&non solida sunt, ut aqua, aer, flamma, fuit calida,&sicca cxlia latio, tametti continua, ino tum imum non habent , quippe quaera tu illo disiici armir, aliterque Sc aliuter agitentur partibus,quae mouenti uiciniores sunt, ninorem impctum accipientibus, reliquis minoiem. Cum ergo, quae allatae sunt caussae, probabiles sint, atque ad coincta cum uarium motu efficienduin suffici alit,imilla necessitas ingruit, ut ab Rristotelis sententia recedamus, aspectust errorem ut Philoponus ait esse iii luiamus. Cometas enim stiperiores, inquit, ab astris,
86쪽
A aut nullo modo,aut pauluIum recedere uideri, quoniam in magno ambitu ferantur: qui autem inferius fiant, quia in minori,ab illis plurimum digredi. Quae causa, clim necessaria nobis arti sit, nunc omittitur uanquam illud dictum uelim, non omnino cometas superiores sydera comitari, & aeque uelociter ac illa moueri, sed ob interitalli magnitudinem, quo ab illis distamus, id nobis uideli: quod de cometis inferioribus, quos propius intuemur, non euenit. Itaque, quod sydera comitari superiores cometae uideantur, inseriores non uideantur, partim euenit, quia celeriuSquam inferiores re uera mouentur, partim quod, si a s,deribus aliquantulum digrediuntur, interuallum id, ob maximam a nobis distantiam, aspectus noster non iudicat. Ac, si haesis, etiam , quod de maiori ambitu Philopo 11us attulit, adiicere, non magnopere contendam. Sed quoniam
de cometaram motu nunc agitur, eosq; tantum abortu ad occasum coeli raptu moveri Aristoteles statuit, quaeret aliquis de iis, qui ad ortum, & latus conuersi leguntur, quales, qui Claudi, ac Neronis temporibus apparuerunt, fuisse Seneca commemorat. Claudianum enim a sepici 1 trione, ubi primum uisius est, in uerticem surgendo, orientem petiisse, semper obscuriorem. autem Neronis principatu speista dum se praebitit, in diuer uim illi circumactum fuisse: quippe qui ab eadem parte ortus, in occidentem tendens, ad meridiem deflexit,ibiq; oculis se subdia B xit. Quin & corum prior, quos superior ibas diebus uidimus, ad meridiem ortus, nempe, ut dicta est sub Pro trigete, paucis diebus ad Vrsim sic contulit ,&Draconia sexibus sese inuoluit. An,
iit aliorum intelim de cometarum motibus sententias alibi excutiendas praeteream, moueri quidem in eas partes uisi sunt illi cometae, re uera tamen non mouebantur, sed cui de stellis discurretibus antea dictum elid ex balatio ad flammam concipiendam idonea ea parte erat, ad quam moueri uidebantur, qvie priori, Ob raritatem fortasse,& alimenti defeetionem, Extincta Habinde accendebatur,&cometae, qui se moueret, speciem referebat Invitante ergo materia,&pastu, no itinere, ad meridiem Claudianus, ad ortum Neroni amis, ad septentriones noster deflexit. Quod si qui cometae immobiles inter iam uisi sunt, cuius genetis uideri idem Seneca testatur, non eos quidem omnino immobiles esse, concedendum est, scd ad motum tardissimos,quor uni tarditas tum ex materia densa&graui, e qua constant,admotum inepta, tum ex aeris inferi,in quo excitantur, motus tarditat ortuna ducebat: ex iis enim, qui in humiliori Ioco excitantur,hos qui immobiles uidentur esse, credendum est. o Epigenes etiam tradit: quanquam ait, eisdem causis, quibus trabes,& faces, constari,& ex intemperie aeris turbidi, multa secum arida humidaquet terris exhalata uersantis. Poste enim spiritum per angusta elisum, accendere supra sic positum ae C ra plenum alimentis idoneis igni. a in re a uero aberrat: quippe cum non extrulione cometae accenduntur, sed motu, non item in aere turbulento cometae excitantur, sed in perspicuo&claro, alio quidem magis,alio minus. Quod si in inferiore hoc aere cometae orirentur,eor uim qui ad ortum,aut ad meridiem moueri uisi sunt, motionis causa in uentos, qui eas in partes spirant, posset referri. Sed de modo,& loco ortus cometarum antea dictum est,rπποκμη, ἡλιον ova ε τον γγετη κομη ς πολλα κις G πλεονακις, ηM-νἀ: ἀάρον. ous της αλαν, ' ν πιτιαν .
Quod uero plerunque per se, ac saepius, quam circa aliqua certa sydera, oria
tur cometes, maximum argum Ontum est, non perinde ac coronam ex pura suc
censionis materia ad sydus, non item ad Solem, ut inquit Hippocrates, reflexio
nem esse. Sed causam coronae posterius trademus.1 7 Cometas saepe per se, ac saepius qua in sub certis quibusdam syderibus oriri, tum in historiis,&his, qui de cometis scripserunt, tum experientia ab Aristotele obseruatum est, inde colligit eos reflexione non oriri, nec perinde, ut coronam reflexione, quae ex purasiaccensionis materia, hoc est exhalatione accensioni idonea ad sydus fiat, quomodo corona oritur ex refleXione nubis ad Solam, aut ad Lunam,nec reflexione ad Solem, ut Hippocrates & Aeschylus putarunt. His enim duobus modis reflexio fieri, si fiat, dumtaxat potest, aut ad Solem, aut ad sydus, sub quo cometa exoritur Id uerb recte colligi, perspici hinc potest, quod si, ut corona, cu reflexione ad sydus oriretur, nec per se unquam fieri posset, nec a syderibus derelinqui, quo modo nec corona per se linqua apparet, sed perpetuo circa Solem& Lunam a quibus, dum apparet, nunquam recedit. Si autem ex reflexione ad Solem, sine Sole similiter non fieret, eumq; semper consequeretur, quo modo Iris, quia ex reflexione ad Solem apparet, sine illo nanquam cernitur, eundemque ad Soleni situm semper habet. Sed laxe Hippocratis opinio antea reiecta est. Quod ergo corona: ad cometen, qui sub sydere oritur, explicandum similitudine usus est, nemo propterea suspicetur,
87쪽
1ta cometen, ut coronam,sieri existimasse: cuna praesertim ratione materiae ita oriri non possit. ECorona enim ex nube apparet,aspectu ab ea ad Solem aut Lunam reflexo . Cometa in puriori, &rariori materia excitatur, aqua trulla fortaste esse potest reflexio. Sed de corona, ut ait, pol te rius, lioc est,in libro tertio, agetur . Qtrod autem ait των ωρι σμενων τινας ἀς έρω J uocabuloωρινμ ον non intellexit infixa, ut alii temerὸ nuper conuerteriunt: nec enim de inlixis magis quum
de uagis 'deribus loquitur, nec ad infixa significanda eo uocabulo, aut ipse, aut Astrologi u tusitur, ed ἐν Certa igitur&constituta aliqua sydera intellexit, ueluti Booten, aut le quidpia1n: quae non etiam certa dixit ob cometas, qui sydera quidem quaedam sint, sed in
plures si fiant, status ac s3ccitatus deruinciant. Perspictium Criim cit e , quod magna eiusmodi secietionis copia habeat tir in itaque ieum humorem, qui e uia latur, eκhaiationis cil ciae iuultitudio e 1 rii G tui, ut non facile in aquam concrescat necesse cit. Sed cum deii fit isserendi tempus erit, de affectione hac dilucidius dicemus. Cuini igitur 3 1, ct plures apparent , sicci, 35stautoli, quemadmodum dixi nus,atini iii signiter
redduntur. Cum uero rariores &magnitudine bscuriori s,non aeqtactat cibi iadam euenit, sed tamen is nil nimiaquprdam iuis existit. aut tempore. aut magnitudine Nam cum lapis flatu sublatus in Aegos flumen ex aere decidit, interdiu decidit ,& uesperi crinitum lydius exortum est . Se di magni cometae rem
pore hyems sicca suit & Aquilonia, &ob uentoriim uacra Iietat ira inundatio Adt i c 1 Sinum enim Aquilo tenebat, &extii insecus Auister uehemens spirabat. Nicotai: cho it m Athenis imperante,circa aequinoctialom circulum liaucis diebus, cometes exortus est , isque non uesperi, cultis tempore Cori trilii uentutia ccintigit exoriri
R Qtiae Aristotela sitic tradit, perspicuaslint,& nullius sero gento planatiorais .i . inc5ssat, riici conli inrari,quod traditum est,cometarum coli cretioncm, ec naturam igia am csse,i Crisimnari autem squalioribus,&flatibus, qui cometas consequitiit hir,& comitantur, cor, sequuta iri, δύcomitaturi protenduntur, ut ille ait,Ventoririn quoque certa dabunt tibi signa cometae. Quod fieri non posset, nisi insens ast, irationis calidae copia aerem occuparet, ct humorem omnim seu uaporem humidum, qui cx aquis cxhalatur distolii erct Ex hac enim ii 1iti, di fatus excitantur: ob hanc siccitates eueniunt. Cum itaque uentorum uehementium status, & siccitat s maxime cometas consequi,ut plurimum cernantur, magnam uim spirittis sicci& calidi, O terra euocata se atq; ex illo cometas excitatos,altosq; csse,utpote ad flammam concipiendam idonco, neces se est . Nec enim, cum cometa dis lititur, in aliud, qutiri inucios, hoccst, in aspirationem, equa uenti existimi, potes dissoIui. Tribus autem exemplis corroborat , post cometas, uentoruuim magnam saeuire,&squaliores consequi, quae exempla pcrspicua sinat. Dii bium est de Iapi de , quem cecidisse ait,an in aere concretus fuerit, an uero, ut ait Aristoteles, lento sublatus. Natu
88쪽
A Nam Anaxagorae sententia, e sole eum decidisse, uana est& ridicula, nisi ea ratione terrere poplilii ira, cui casum illius praedi sit, uoluerit. Tolli uero in aercna uentoriim iii lapis ille tit Aristoteles censet) potui t, qui postea grauitate sua, cum auentis in alto ultra detineri non posset, post aliquod temporis spatium deciderit. Concreuisse etiam, ni magnitudo cinistaret, dici possici: si qui deni ex uapore, & halitu admixtio fieri potest, eaq: in lapidem concrescere, alimo te nubis copressione expresse,qtio modo S in animalis corpore, lapides in renibus , aut hic lica concresciant. Sed de lapidibus in aere genitis, in tra natione de fulmine agetur. Huius porro lapidis, de eius, cometae tempore, in flumen Acgos casius, ac uaticinij Anaxagorae, Plinius hisc in modum meminit Celebrant Graeci Anaxagoram Clatomenium, Olympiadis septuagesin ae oecati e siecundo a no, pcaedixisse coelestium literarum scientia, quibus diebus saxum casurum esset ebole. Idq; factum interdiu iri Thraeiae parte ad Aegos flumen. QEi lapis etiam mmc Oilenditur, magnitudi ne ueliis, colore adusto, cometa quoque illis nostibus sagrante. Eiiusdem suminis, & lapidis, qui in eum decidit, Marcellus ita meminit: Chersonesum pulsat Aegos Potamos, in quo lapides casuros e coelo ptae dixit Anaxagoras. In Clier soneso autem Bumen id esse Pomponius testatuti idq; classis Atticae naufragio inligne ait fuiste: si quidem classem Atticam Lysander Laceda, B mollius in eo disiecit. Caius etiam naufragii, & stuminis mentionem iacit Plu ta resius in libro, Cur oracula Pytthiae desierint: Sunt qui putent Aegos Potamos unam dictionem solum esse,&urbem qiuandam in TEnacia significare: sed eos aberrare, & flumen esse, quod uocabulo oro τααῖς graeci significant, Aegos nuncupatum, ex his qu ae diximus, apertum est. Quod quidem uocabit lum quoniam My capram significet) caprae, a recentioribus interpretibus inepte conuersum est. De inundatione ametat,& uentorum contrarietate, quae in ea fuit, post magni illius con aetae xortum, in secundo libro in disputatione de terraemotibus agetur. Magitiis enim terraemotustum titit, ex quo & uentorum illa ualidissima pugna, & urbium quari indam inundatio secuta est. Qiuod in tertio exemplo dicitur,cometen circa aequinoctialem circulum non uesperi appa ruisse, declarat maximam tum fuisse cxhalationis copiam, quae etiam intra Tropicos, ut solis absumi non potuerit, cum alioqui eo in loco pauci admodum cometae exoriantur, cuius causuri nunc subiiciet. Cum autem his exemplis pateat flatus maximos, cometae unius exortam consecutos fuisse, multo magis consecuturos probabile est, si plures simul iisdem fere temporibus existant. Existere eni insimul plures possunt, ut Aristoteles hic tradit, atque etiam expcrientia ab aliis obsiet uatum est, & memoriae proditum,hocq; anno, quo duo uisi sunt, contigit: quos etiam C magna aeris siccitas est consecuta. Maiores uerb & siccitates, S uentoruin status esse indicat, non solum cum crebri, di plures, sed cum magnitudine etiam insigni exoriunturi si quidem adiicit, cum rariores, & magnitudine obscuriores oriuntur, non tale quid euenire, quasi diceret,&s1ιientorum aliqua uis, 3 siccitas existat, non eam tamen multum is uire. In crebrioribus enim, S maioribus maior exhalationis copia continetur, in rarioribus ac minoribus minor: sed quanquam minores spirant uenti, eorum tamen exuperationem esse ait, aut tempore, aut magnitudine: tempore quidem, intelligens diutius flatus spirare: magnitudine uero, quoniam uenementitis,etsi non diu, spirabunt. Ρorro cometas,& plii res interdum exoriri, & uentorii squallorisq;
Sed quamobrem n ec multi nec frequenter fiant cometae, di e&tra potius Tropicos, quam intra, Solis & syderum motus causa est, qui non solum calorem excernit, sed id quod concretum est, dissipat. Potissima autem causa est, quod plu
rimum in lactis locum cogatur.
V Tres de cometis quaestiones simul diluit, easdemq; causas ad earum aifert soli itionem. Prima est, cur non multi cometae simul fiant, quandoquidem ut plurimum unus tantum apparet,&s contigerit uno plures esse, binarium numerum non uidentur sit perare, aut quod raro admodum contingit) ternarium. Secunda, cui ctia unus Cometa raro appareat. Postrema cur extra potius Tropicos, id est, s liticiales circulos, quam intra. aas quaestiones no iniuria in mediu profert Probabile enim uidebatur, cum exhalatio a Sole continenter attrahatur, atq; ex ea fiant cometae, Je plures simul, de frequenter fieri, cuniq; ea maxime parte attollatur, qua Sol maxime ui-
89쪽
get, quod quide inest intra Tropicos, probabile etia crat, eo in loco cometas oriri: sed duplicem Eca fama stert,cti dista iron fiant. Una est, quod Solis&syderum motus,taon sis Isim exhalationem secernat, atque in sublime tollat, sed id etiam quot concretum est, qualis materia eise solet, comptis generandis ac comino data, dissipet, itaq; cometarum procreati ni materia non remaneat. Altera causa cit, quod ex lia lationis, e uua fieri solent cometae, magna copia in locum lactet cir culi, nempe ad eius procreationem, cogatur. Quarum causarum, posterior haec ualite dubia est, & parum firma, quemadmodum & iententia, qua lacteum circulum exhalatione conita se Aristotelas sentit , de qtiare in progressu . lator probabil1s admodum est,& uel tuti neces aria. Halituum enim concretorum dissipandi, Sc soluendi uim in Solis, ac suderum motu ineste, ex his, quae antea tradita sunt, perspiculi ineste potest. Ex quo cfficitur, ut qtia iacunqtie in partem
motus ille extenditur, concretio o innis in ea solitatur, S maxime in ea, ubi maxime uigce. umigitur Solis de sydorum motus omnem fere aerem pervadat,&cora moueat, C lTiquc potiέSimum, qui intra tropicos concluditur, si quidem ea parte Sol, & syclera errantia secuntur, sit ut ad omnem omni in loco , sed intra Tropicos maximὰ, concretionem illam soluciulam, motus ille hi aleat. Cumque cometae ex concreta, & densiori exhalatione accendi solivi sint, materia illa deficiente seri non poterunt. Raro igitur ubique, sed rarius intra Tropicos , accetici ci thir. FNon omnino autem eo in loco accendi negat: accenduntur enim quandoque , cum tanta tu tit exhalationis copia, ut absumi vi Solis non possit: quemadmodum, cum apparuit magnus ille cometa, qui ad Zonam usque Orionis ascendit: & is, qui Nicomaclio Athenis imperante, circum aequinoctialem paucis diebus uisus est: quemadmodum etiam is, qui proximis die bus ad Prorriget en stellam uxortus est. Itaque cum Hippocrate Aristoteles 11Cii consensit, qui intra Tropicos , cometas procreari simpliciter negauit. Nec possunt hi uiri inter se eo modo conciliari, quem aliqui excogitarunt, ut Hippocrates de locotiero, in quo cometes oritur, locutus sit: Aristoteles autem, qui intra Tropicos aliquando fieri conccdit, de loco ut aiunt apparitionis. Vterqtie enim de loco ucro loquitur, nec Aris orc Ios interdium de loco uero, interdum de apparente ut iidem commenti siti 1at uerba iacit: seci perne tuo da uero . Nec en inicum intra tropicos, aut cxtra, aiunt procreari, partes coeli Tropicis inclissas, aut citue Extra
sunt, intelligunt : quippe cum in ciusmodi partibus cometae non fiant, scd ac sis supiemi partes, partibus illis coeli stabiectas, quomodo di in terra eiu smodi partcs a Geographis potet hii Hur, eum in quinque Lonas ab illis diuiditur. Non igitur appa lentem locum, qui incculo tantum
est, nempe punctum, quod lineam ab Oculo nostro per coinctae centrum ad coelum nee hapcr- Gductam terminat, comminisci oportet, sed iterum tantum considerate: nec cum quidum, qc. iiii coelo est, uidelicet pune tum quod lineam a centro terrae per cometae contriura ad coelum protractam terminat, qui astronomorum uertis est locus, sed aeris locum huic, aut illi coeli loco subiectum , in quo cometa procreatur. Sed haec eius generis suiu somni oririn, qualia l. ii e ut aliquid noui afferre uideantur multi comminiscuntur. Cometen autem, qui nobis A iis ratis xii detur aliis ad Septentriones . apparere nihil impedit, quemadmodum & Tropicus cancri, qui nobis ad meridiem positus est, his, qui ultra illum habitant, ad Scpicntriones uidetur. Eodemq; modo de ortu & occasu dic eiulum eis. Atque luec suis pro corum, tu P Rri stotelcs tradidit, ex planatione . Quibus ut perspici facile potitii cometarii minat etiam, efficientum causam, io mam, seu figuram uatiam, Iocum, iii quo liunt, naodum& ratione in , qtiatiunt, motum, significationem, frequentiam seu raritatem complexus est, aliorum primum opinionibus fallis reiectis. Ac materia quidem exhalatio calista, de siccaesic polita est: causi chfici cns, motus coeli cxhalationem accedens: duplex figura, crinitorum, di barbatorum, ab exhalationis, C qua accendii litur, figura ortum habens: Iocus duplex, humilior unus,alter altior,& neuter, ut pluvimum, it ra I ropicos: humilior, cos habes, qui per se excitantur, nullii in sydiis ambientes: altior, cos, qui sydus Haliquod complectuntur: motus duplex, si ip ii sum sydus ambieticina hic locior, humiliorum tardior. Raritas magna ex materia: de Elii. Vc1uoium de sicci ratis significatio. Quibus omnibus cxplicandis ea sunt adhibita, qtiae necessiria uisi sum: cineris seu qiuaestionibus, scii aliis eius generis super ira cancis, praetermissis. Quoniam aut m ali D quoqu2 com tamina significationcs creduntur esse, ueluti bellorum mortisq; Principum, ut ille cami: illi etiam belli ira otus, 1aq; a m a minantur, Magnorum & clades populorum, de funera regum : quaesierit aliquis, an res eiu modi re uera praenuncient, an potius inanis quaedam liulgi sit opinio, inanem timorem coniu11-etiim habens. Quaestio haec, ut mihi quidem uidetur, esplicatu difflicilis est, nee facile potest
digblui. Nam nec rationes naturales , qtiae Diana sciant, hancq; coram praenunciationem c γtam necessario ostendant, suppetunt, nec tamen coinnuinc in omnium fere hominum de hae
praenunciatione persuasionem fallacem esse probabile est. Cum praesertim probatissimorum
90쪽
A auctorum testimonio atque auctoritate comprobetur, multisque obseritationibus atque expe-xienti)s nitatur. Ptolemaeus enim magnae eruditionis , admirandaeque cognitionis uir, in libro Centum pronunc intorum, harum rerum praeniinciationem, eamque distinctam cometis tri buit. Inquit enim, Pronunciato postremo,cometas, quorum intercapedo est iii indecim signorum a Sole, si apparuerint, in cardinibusq; , regni alicuius Regem, aut ex principibus regni aliquem moriturum: sin in loco succedente, bene se habitura, quae ilhesauri eiu ς Lint, suum tam cadministratorem mutaturum. Modsi in loco declinante, morbos ac repun tinas mortes fore: at si ab occasu moveantur ad ortum, externum Eostem regiones incursaturum: sin non moueatur, prouineialem hostem futurum. Hominum persuasioni , & probatissimorum uirorum testimonio, experimentum omnium fere seculorum accedit: siquidem raro admodum cometae iii si sant, quos non malum aliquod ingens secutum sit, nempe bella maxima, Se regnorum mutationes, ac priscipum mortes. Iuli, Caetaris mortem, quae bellum ciuile peperit, cometae aut cesserunt, de
quibus Vergilius: Non aias caelo ceciderunt plura sereno
Fastura,nec diri toties arsere comete .
B Sub mortem Neronis, non illum quidem terris perniciosum, sed summi 1m bonum, cometen apparuisse Cornelius Tacitus testatur. Saracenis etiam Gallias ita stantibus, Beda, aetate illa sacerdos uenerabilis, bis septenis diebus cometas ducis ait fulsisse tal tertim qui Solem matutinus antecederet, alterum uespertinum, qui subseqhreretur face ignea, Aquilonem spectantes. Quos cometas, ut Paulas Aemilius testatur, Caroli Martelli Francorum Principis, cum Saracenis conflictus maximus secutus est, in quo ad trecenta septuaginta quinque illorum millia cecidere. Polydorus irent Vergilius in Anglorum historia multos uariis temporibus in Anglia uisos fuisse cometas refert, quos bella maxima, seditiones, caedes, Principum mortes, ac pestes secutae sint. Qii in& Lit,prandus in libris de rebus per Europam gestis, sub id tempus, quo Abda
tam rex Saracenorum a Radamiro rege Galliarum bello est superatus, mirae magnitit linis cometea octo continuis noctibus in Italia apparitisse commemorat. Ex quo fames, quae non multopbst Italiam misere uastauit, subseeuta est. Sed uenio ad nostra tempora. Anno 13 Ia, mensibus Martis ει Aprilis, cometa igneus, se a sanguineae specie apparuit: alter item anno Isi , & rur sus alius Isar, quorum nullus sine magnis bellorum tumultibus, cladibus, urbium direptionibus, rega rum mutationibus per totam Italiam fuit. Vt recte ab illo dictum sit, Nunquamc coelo spectatum impane cometen. Quid igitur dicendum est An quia nulla efficax necessariaq; ratio nos cogit, ut cometarum significationes, & portenta concedamus, tot experimentis,& obseraationibus, uirorumq; etiam doctissimorum, ut Ptolemaei & aliorum testimoniis aduersabi mur Θ An uerb eonsiderandum est, si quae probabilis saltem, de uerisimilis ratio habeatur, qua fieri posse intelligamus, ut haec, quae dicta sunt, omnia, non temere, aut casu, cometas sequa
tur. Nam, ut initio huius disputationis dictum est, satis se eisie in his uidebimur, si ad id, quod
fier1 potest, quaestionem reducamus. Illud nos maxime turbat, quod Aristoteles, qui omnia ad cometas pertinentia, tam diligenter persecutus est, naturalemque uentorum per ipsos cometas signiscationem haudquaquam praeteriit, nullum uerbum de eiti simodi pDenunciatione fecerit, nihilque tale a caeteris existimatum docuerit: ut uerisimile uideatur, illius tempestate, anteactisque omnibus seculis, nullam eius praenunciationis ne suspicionem quidem, aut apud ipsum, aut apud caeteros suisse. An uero Aristotelem dicendum est, cum rem Hanc compertam, rationibusque aut necessariis, aut magnam in se saltem probabilitatem habentibus, cxploratam non haberet, nihil de ea scribere uoluisse, eamque tali tum praenunciatione in indicasse, quae rationem uaturalem coniunctam haberet Sed quicquid sit de Aristotele, haec, quam antea etiam, cum de ignearum aliarum facierum & imaginum praenunciati ne ageretur, attigimus, a uiris doctis, qui hanc praenunciationem non negant, imo uese, quae praenunciantur, in cometas, ut in causam quodammodo reserunt, probabilis ratio affertur, Bel Ia, inquam, & pestes, ac penurias, ac Principum mortes praenunciari, quoniam calore suo, flesiccitate intemperata annam extreme calidum siccumque declarant. Quod cum euenit,&maximas penurias consequi,& humores in hominis corpore ad calidam & siccam intempe riem reduci, indeque,&aegritudines acutas suboriri, & animos ad bella , 8t rixas ac contentiones excitari . Quae res, quoniam Principibus, quia delicatius uiuunt, humoresque habent maximὸ, ut accendantur, idoneos, potissimum eueniat, id eb aegritat dine inter caeteros corripiantur, ac facile obeant, bellorumque sint auctores, & cladium, quibus regnorum saepε miliatione ς diu rectae sunt. Nec aut solis, aut omnibus totius mundi,aut Europae Principibus hoc incommodum accidere, ut quidam huius praenunciationis aduersari, colligunt , necesse est . . Plerique enim&alij, quorum ictus delicatus est, humoresque tenues, ad intemperiem si