장음표시 사용
91쪽
eam,&calidari addit cuniar,&ita acutos incidunt morbos, in iantur: aut, siti aleant, Ead iram facile concitantur, &dissidia, litesqς,& inimicitias s e Peconcit. itant: lt d quoniam priuati sunt, nec mundo, ut Principes, conspicui, eorum, ut 1llo Lilin, aut aegritudines, aut mortes non obseruantur. Non omnes autem Principes, cum Cometa . quis Lipparet, incommodo hoc asticiuntur, sed is, qui eam partem tenent, in qua com tace tali Ir, nec illi qui dem semper omnes: at quorum humores tenuiores sunt, δe ad calidam siccainutae inicia temerii accipiendam, magis proni: quique etiam nullam, aut exiguam interdum sartitatis conteruadae, aut temperiei ab anno illo calido,d siccos, raeseruandae rationem adhibent: qui it enicup uitati bus, & ira uincise patiuntur, nec ullo rationis, aut uiri titis pnaesidio utuntur . . R tquc haec de cometatiun praenunciatione dici naturaliter ac probabiliter possunt, quibus in anos ac filii Ohequorundam cam refellenti iam ac deletianti lini rationes facile redarguuntur. Quae autem ab Astrologis magis particulari ter de ea traduntur, quam rationem habeant, non intelligo. Quest dino diura sunt ea, qttae ex Ptolemaeo atrica retulimus. Quae tamen Pontanus uir doctissimus ita interpretatur: Stella, inquit, crinita, si ortum matutinum uesipectinuin ue faciet, matruti
nil in in gradibus orientis coeli, uespertinum in gradibus occidentis, ob cardinum dignitatem, mortem regis regni eius, quod signo, in quo apparet, subiectum est, indicat, sin minus magni Fcerte alicuius Principis regni illius. Quae mors citius accidet, ubi crinita matutinum ortum 1 ciet, scrius cum uespertinum: si quidem matutini exortus oeyus agunt, uespertini tardius. Eadecrinita, cum in succedente, hoc est, octauo loco exortum uesper imum secerit, mortem indicat regii ad mim stratoris, eius uidelicet, qui thesauris praeest.Cum enim cardo regem dc nunci ct, qui cardinem ipsum sequitur Iocus, quod is locus ccasum de nunci et, crinita quoque citis, qui regi, census curam gerit, mortem denti iactabit. Matutinus crinitae ortus, in declinante, hoc cst, duo decimo loco, morbos, mortesque ignobilium hominum decernit. Locus enim ille cum ab cardine declinet, nec horoscopum uideat, sitque hac ratione ignobilis, ignobiliam hominum moζ- bos, atque ex morbis morios,& qvi dein repentinas, quandoquidem repentinus eius cxoxtus est, significat. sed bella ipsa ab externo movebunt ut hoste, si crinita ita in coelo mouebitur, ut appareat in ortum ab occasu ferri: qcii motus mani festior prit in ortu sies pertino, siquidem hoc pacto crinita incedens a Sole magis recedit, quam in matutino, quod tunc uersiis Solem senatur. Ex quo fit, ut tunc breui delite cat, radiis Solis umbrata, ut interdun liebus septem conspici h tur, non amplius: sin crinita steterit, bellum non a percgrino, scd suritimo hoste inferetur. Motus enim ille crinitae a loco in locum, motum quoque hostilem ab una in alteram regionem indi Gcat. Haec ille, qstae etiam carminibus praeclare admodum cecinit. Ingeniose quidem,& quantum Astrologorum ratio patitur, exposita, sed tamen uoluntaria potius, quam rationem ullam in se habentia. Sed de his & tota cometarum ratione copiosius alias
Quo autem modo, & qua ex caussit procreet uir quid item lac sit, iam dicamus. Sed quae ab aliis antea dicta sunt, de hoc quoque prius differamus. Eorum Er go , qui Pythagorici nuncupantur nonnulli, uiam hanc es c aimat, alij qtii clenasyderis alicuius cs iis, quae in eo interitu, qui Phaethonti S tempore fertur acci- udisse, deciderit: alii uero inquiunt Solem per hunc circulum alias in otiani fili Lse. Hunc igitur locum ex eorum motione ueluti arsisse, nitre alia quapiam affe
O Quoniam eam coeli plagam , quae ad septen triones, & ad austriim declinans extra Tro pie os, id est, solsti ei ales orbes lactei coloris conspicit hir, obcamque caiisa in laete te nomen ac cepit, non rem coelestem ac sempiternam, sed qua ladam et cm Critoriim altietionem csse, quae in sublimi illa aeris parte, in qLia faces,& cometae accenduntur, cx Cadem , CX qua com t.D, materia procreetur, Aristotclcs contra aliorum placita uerisimile esse,& probabile pu tatuit, de ea in hoc opere, idque post cometarum tractatione in disierit: cum praesertim a co meta noli aliter differre eam censeat, quam magnitudine & parilitate: si quidem cometes unius systeris coma sit, cinita autem laetex circuli unius . ob quam semitae laeteae magnitudinem, , eandem, quae cometae cst, concretioncm Sc naturam, in postremis de cometa uerbis, ra-
92쪽
A ro illos fieri dixit, quod materia ad circuli lactei procreationem ab stimeretur. QSan illam mi
Ihid discrii rene quod cometes, tametsi aliis agni biis,qiii in aere accendunt iridi itia iii I, diuturnitate a circulo lacte opthirim im ui 1icitur: siquidim ille ad ducis aut tres, aur,li Uel ἰς, etiam sex mentes plurimit m protenditur, cum circulus lacteus nunquam non in coelo conspiciatur. Cuius etiam maioris diuturnitatis ratione, cum ab his ignibus, qui parum durant, tractationem Aristoteles inccpisset, merito post cometas, quorum mediocris est duratio, de eo disse cladum iudicauit. Itaque clim una sit causa, cur in thoe opere ac libro deuia lactea disserat, quod uidelicet igneam esse, Scin sublimi aeris parte procreari arbitretur, triplex ut Olympiodorus docet)esse potest, cur de ea post cometarum tractationem dispmet, nempe quod sit magnus, uehit quidam,imis licvd maximus cometes, totum coelum circundans: auddin fine disputationis de cometis,eius meminerit,&cometarum materiam in eam absumi tradiderit: quod omnes ignes, qfui in aere uisuntur, diuturnitate superet. Tria uer, de lacteo circulo disputanda proponit quomodo oriatur, qua ex causa,& quid sit. Mae quanquam tria uidentur, in unum tandem redeunt, quippe cum cognito quid sit, causae itis,ila modus quo orithir, cognosciit iuri praestitim si definitio reddatur, quae non solum esse, sed cur sit declaret. Nec alia uia in circulo lacteo, quam in cometa per B traetando ingreditur. Cum cnim uariae de Co essent sententiae, illas primum , ut in disputatione de cometis, commemorat, deinde illis,qubd falsse ei uiderentur, refutatis, propriam exponit: illam quidem ut uel lim fateamur cum eius principiis consentientem, sed tamen non satis firma, di magis quam aliquas alias dubiam, ne dicam fallam, &a tuero prorsus alieni. Sed de ea in progressu Nunc sententiae aliorum & opiniones commemorandae. Har, ut diximus uarice fuerunt, non ante Aristotelem solum, aut ipsi iis tempestate, sed post eius quoq;. etatem, quemadmoduiri uidere licet, tiun hoc in loco, tum apud posterioris aetatis philosophos&astrologos: in inter in praetereamus, quae poetae, praeter id, quod Aristoteles tradit de circulo ei hi simodi sanxerunt. Quas omnes opinione ab re iter exponemus, ab his exorsi, quae ab Aristotele comi nemorant Lip. Pythagoricorum igitur quorundam sentcntiam in primis refert, qui lacteum circulum, uiam stilanda
esse senuerunt. Quorum etiam duplex fuit opinio, csim alij putauerint uiam clusinodi ex syderis alicuius eoru quae ex conflagratione &interitu, lim Phaethontis accidisse temporibus fertur, delapsu factam eue: alij vero Solis, oui eum locum inrerdum peragrauerit, cursu & motu. Locu enim eiusmodi aut ex syderis delapsu, aut ex Solis cursu ueluti conflagrasse, aut simile quiddam
perpessum fuisse, propter quod laetis colorem speciemq; referat. Q iam posteriorem sententiam C M. Manilius ita carmine deseripsit, melim manes insides persecuta prisca
Mae Solis equos dmersis o inrribus isse, GDque aliam triuis uiam, longumliper auum
arvisam ues1'eciem mutasse colare. Inquit autem Philoponus, Pythagoricos, qui hanc de Solis cursu & motione fabulosam sententiam habuerunt, aliam de eiusdem Solis ad ortum conuersione, quae tempore Atrei ob Thyestis fratris nefandii facinus, cum ei filios, quos ex Merope Atrei uxore susceperat, in coena apposui L. .set, facta est, fabulam secutos fortasse esse. de qua Solis conuersione Euripides,
De Phaetho te fabula perspecta est, utpote a multis poetis, & Ouidio praesertim nostro post Homerum in sita Metamorphosi decantata, quod uidelicet Solis filius cum esset, patrisq; currum, tuo singulis diebus uni iter sum circirit, regere cuperet, eo a patre tandem impetrato, male sit u bis, quiplae qai hac & illac nullo ordine aedius, uicino igni omnia conflagrarit, 3e fulmine ictus in Eridanum flumen coe derit. Unde Zonae, quae combusta seu torrida dici consueuit, comba stio ardorque maximus ortus sit. Inde igitur Pythagorici nonnulli, lactei circuli colorem candidum, combustionem eam esse commenti sunt, quae ea parte tum facta est, qua syderum unum aliquod ex iis, quae in ea conflagratione deciderunt, des apsum est. Has duas fabulo fax sei tentias Aristoteles, de circulo laeteo commemorat, circuli eius candorem lacti similem in adustionem reserentes, quarum priorem de Phaethontis casu, S: combustione per eum facta Olympiodotus inii γαρικως interpretatur, Phaethonte cometen significari inqtilens, quia Sole, ueluti bonorum omnium auctore, ortus, eius motum consequi contenderid, itaque calore
93쪽
o nimio & ardore maximos aestus 3c squaliores attulerit, tum fulmine, id est uaporibus extin Edius fit, 3c in Eridano, id est humore lotus. Quae interpretatio ita gelatos a quidem est, sed ab instituto aliena, nec causim docet, cur uia haec lactea, cometa illo extincto, cernatur. Quemadmodum nec Platonis in Tim:eo explanatio, cum ait, id quod de Phaethonte dicitur, quianuis faba Iosiam iii fleatur verun a quodammodo este Longo enim temporum interuallo coeleltis circuitus permutationem qualidam fieri, quam inflammationis uastitas necesiario consequatur. Cum uero sententiae ab Aristotele, cornmemoratae in accensionem lacte uni circulum retulci int, fuerit t&aliae fabulosae quidem, sed coloris eius propiorem cati iam reterentes. Eratosthenes enim ait, I unonem insciam, Mercurio infanti lac dedisse, sed postqtiam Maiae filium esse rescierit, eum a se reiecisse. Ita lactis profusi splendorem inter sydera apparuisse. Alij finxerunt dormienti Iuno ni Herculem suppositum fuisse,&experrectam,idem, quod nunc de Mercurio dietiim cst, fecis se. Alij rursus Herculemptopter nimiam cupiditatem, multitudinem lactis appetiui se, nec in ore continete potuisse, idq; cxore profusum circulum fgnasse. Alij Saturnum, cum lapidem ei pro partu Ops attulisset, iussisse ei lac praebere, quae cum Pressisset mammam, profuso lacte cir culum formatum fuisse.
e mihi iisquis Manilim euanda est 'ma uulgata uetust is, FI Lior leniueo iactu isse liquorem. Fectore regina diuum, cretum' liquore
Insicisseseim: quapropter lacteis orbis Dicituris nomen causa dessendit ab 'μ.
Sed liae omnes sententiae, quamiis lactei circuli causam propiorem uidenti ir afferre, sal, tilo nimis stant, quam ut a Philosophis debeant, au t 1 e censeri, aut expendi. autem ab A ristotcle relatae sunt, etsi fabulose, causam aliquam naturalem in se complectu tur, ac post crior praesertim: quam etiam ob eam causam priori uelati nimis commentiri a ut interpretes censent)praeterita, non grauathir refellere: refutatio autem haec ei , qtiam nunc subiiungit. πταν g το W1 σιανο sis ora, Met ρτ ta Ie t et i m iobenti ν κυκλον υτ, μουν, ἐ-η τυν ά--. α ν φέρεται -- 'O vλιος μονος
Absurdum autem est non cos sim illi utilis Pi e, si ii cst causa, ligni sero quo- Gque hoc idem,& magis quam lacteo circulo cirenire oportuisse Vagae enim omnes stellae,& non Sol unus in eo seruntur. Est uero uniuersiis circulus nobis conspicinis, nam eius medietas semper noctu apparet nec tamen re ulla eiusmodia sectiis itidetur nisi qua sui partecimn lacteo circulo copulatur.
1 I Opinio posterior, quae Solem circuli lactei causam ponit, duobus continetur, unum est,
Solem per eum circillum truci dum ferri: alterum, cum per ubi in locum fertur, cum uehiti a cendere, candoremq; inco ex acccnsione relinquere. Primum , ut citi cicia ter falsiim Athroto giae contrarium, non refellit: quandoquidem I, crs pcdium cst, cirri dein cursi Irra Solem per petuo tenere, nempe per circulum signotum, ii cc i linea ci bis iraedia, qtiam ii est plicarii nominant, ullo modo declinare. Alacrum, quod ob Solis ard ai Cm, quanda in uideba turbabcre probabilitatem,
re ij et t. quali diceret: Et si admitterem Solem per liunc locum, cursum siriam aliquando peragere, quod quidem falsu in es , & ini possibile, eius tam cra cui sus icii motio coloris eius candidi, qui in circulo Ixcteo cernitur, seu coiilla grationis, catila non esset: qtrumloquidem signomina citcha luna, per quem non sol turn ip e So sed&aliae omnes itellae, uagae semper seruntur, ita& longe - Hi iam magis affectum esse oporteret. Cum igitur in circii loco nullus eius ni odi catulor cernatur, efficitur, ut nec circuli lactei casi laesi e Sol possit, qua mi is p r illam ferretur. Pot Cthediam prior de syderis casti sententia, hac riuione refutavi, ut doccatur, Si tot tia garii in stes latum, atquecti a Solis ipsius cursiti, candoris nil, illii loco eo, per quem ferunt vir, relin quitur, multo minus uuius tantum syderis casu relinqui potuisse. De circulo autem signo rum, ille solis per cu perpetuo motu, ac quemadmodum eius semper medietas noctii conspic1atur, praeclare Aratus in suis Pliae nomenis. Cum enim cum quartum in coelo esse circulum, cius cl; obliquum inter duos Tropicos situm, ac duodecim imagines, quibus diuisus est, egregie descripsisset, tum ita stibi cit:
94쪽
AD M. Tullius hunc in modum in Latinum conuertit:
Haec Solaterno conuestu lumine lustram, Annua conficiens uertentia tempora cursu. Hic qua tum terras conuexmpellitur orbis. Tantundempatenssis mortalibu3 extat,
Sex omni semper cedunt labentia nonis, Tot coelam rursusugientia signa reui junt, . Circuli ergo signorum medietas noctu,qiuacunque hora nobis se aperit,non quidem eadem semper,sed alia &alia ut tandem singulis noctibus totus conspiciatur: ut si ponatur Sol in Cancro, eo occidente omnia signa , quae a Cancro sunt ad Capricornum statim cernuntur, paulo autem ante ortum, reliqua cernentur, eodemq; modo Sole in aliis signis constituto . Recte uerb illius medietas sen per cernitur. Est enim e circulis magnis, quoru ea est conditio, ut in partes aequas B ab horiΣonte secentur, una supra illum extante, altera terram suberinterquetod circulis paruis, ut Tropicis, S Polaribus alon euenit. Alia autem & alia medietas seimper conspicit tir, motus diurni ratione: quo fit, ut infra horigontein, aliud & alitud signum semper subeat, aliud & aliud exoriatur. Porro & uagas quinque stellas per circulum hune moueri idem Aratus lacuit:
ate ab eodem M. Tullio ita conuersa sunt. Nam qua per bis sex signorum labier orbesiuinque selint stet simili ratione notari Pion possunt Cum igitur haec Zodiaei ratio fit,nihilq: in eo ex stellarum uagarum&Solis motu candidum relinquatur,fit profect 6,ut ne alio quidem in loco relinqui possit,si per alium ferretur. Moniam tamen Zodiacus ita ad lacteum circulum situs est, ut copulari eum eo, idq; duobus in locis uideatur,nempe in Geminis&Sagittario, eas partes Aristoteles excipit, quae ob illam copulationem candidaeruidentur. De Iactei autem circuli situ infra aget,laumq; ultra Tropicos ad Septentriones & ad Austrum se extendere docebit: ita uero stas est, ut per Sagittarium & Geminos,c Zodiacum secando, feratur. Quemadmodum Ptolemaeus libro octauo Magnae constructionis tradit. Eius isitum & cum Zodiaei partibus commemoratis copulationem M. Manilius post Zodiacum descriptum, ita describiti Altar in aduersi m positus *ccedit aQgrinos. Et patitum a Boreas 'rosi asta radiicit,
Transiti inuersa per odera supea,
Inde per obliqudim defendens tangit olorem
Tem Poras aequautem gyrum, Zouam, frentem Solis equos intra caudam, qua Scorpiim ardet, Extremam , Sagittari' lavam atque sagittam . Et reliqua quae in uerborum sequentium explanation afferentur. α Πων χνων. τον si ἡλιον
Ana Xagoras autem & Democritus quorundam syderum lumen lac esse aisit. Etenim Solem,dum sub terra fertu ris era quaeda non aspicere. Quare eorum, quae ab eo circumspiciuntur,quod eius radiis prohibeantur,lumen non uideri quibus autem terra sic obiicitur, ut a Sole non aspiciantiar, eorum lumen proprium lac esse inquiunt. At nec hoc quoque est e posse persipicuum est. lac enim
idem semper in iij dem est syderibus, quadoquidem circulus maximus osse cer
95쪽
initur. Qu. e autem a Sole non spectantur, quod eodem in loco non pgi maneant, Ealia perpetuo sunt &alia. Lacti um igitur circulum, Sole locum mutante, locotiansferri oportebat, qluod fePI minime uidetur . ,
3 1 sententia laxe, Pyllingoricorum quidem ea, quae exposita est, opinione longe probabilior et sed tamen ge ipsa aliquidi inlucit, quod esse non potet L Bifariam autem peccat, partim quod
. caulam affert, quae causa non es partim quod ne id quidem else possit, quod ut causa af ertur. Causiam enim lactei circuli Anaxagoras & Democritus lumen licitarum, quae ob terrae interii entlim, noctii a Sole non spectantur, ncc illius obscurantur splendoa c, esse aiebant, qua sit terrae in ieriectae umbra ad tydena iis lite illa, in qitibus circi ilus laetcus cernit m , pertinget et . inrod qui lam nec esse potest, nec, sic Iset, circuli Iactei causa dici posset. Q. hiae duo liti ius sententi te peccata ab Aristotele detegoricii, acre pichendmitur. ac primu qui derodocci,si fieri potici, ut lacaedam sydera ob terrae interuentum Sol non aspiccret, nec radiis suis illuminaret, eorum proprium lumen obscurando, non pro Iterea circuli lactei causam esse. Illi id autem sum it, circhilum hunc in iisdein seir, pcrsyde ibi is cerni: quod, cum uerissimumst,& quia maximus sit circlitas, quia spectuine Fugere nori potest ipsius aspectus testir non ioco; probatium,esse tamen non posset, si ex Fstellarunn, lii. ea Sole ob terrae interiect um non conspicituatur, lumine proprio oriretur, quandoquidem alias & alia; ineriasues itellas aliis &aliis temporibus inflexa sita latione Sol aspiciat, ac non aspiciat, alias quidem,clim insignis est australibus, alias, crimin neptentrionalibus, alias, eum in circulo aequinoctiali. Laeteum uer, circulum maximam esse eo patet, quod & longitudine totum coelum in duo seccet per Sagittarium S Geminos ut diximus) transeundo, dilati iii dine ampla, quemadmotum de Zodiacus, constet. ita ut aspectu facile possit diiudicati, cum
praesertim tibi sis ili sim lichie non siit, sed alicubi lation, alicubi angustior: aIibi item clario , alibi obleurior: rursus simplex quadam lui parte, alia duplicatus: quae omnes differentiae caedem
semper speetantur, II ulla, Ex Solis inflexa in 'ione, mittatione faeta. autem astra sint, in ciuibus cernitur, Ptolem viis libro odi auo Magnae constriictionis indicauit,sitti citis imi uerso, cras sitie,& lati ei id ine explicata. s.acteum inquit circulum, non si inpliciter cinculum csse, sed Zo-tiam quanda in , chiae color i Lila et is tota retineat, im de nomen quoquc sibi attributum est. qiueq;
non aequalis &ssibili nil lisl , sed la irridine,3 colo, e . R stellariim freqcientia,& situ denique differens & uaria, & in quil, his iam paulibus duplex ipso aspectri facile perspicitur. Quae uelo magis particularia sunt, quibus curiosa obseruatione opus est, sic schabere inuenimus. Duplicata Gigit ut ranae pars, alienam quidem habet coniunctamusquc ad Thurribulum, aueram uero iisque ad auem gallinam:& praecedens quidem Zona alteri non copulatur,desectus enim habet in coniunctioniblis, tam ad Thuribulium quam ad auem, sequens autem reliquae Iactet circuli parti coniuncta est,&c. Partichilariter cilina sordera omnia eorumq; conditionem, in quibus i adicus circi illis spectatur, des libit. Qii an filiam Aristoteles no ita ut Ptolemaeus in sydelibus illis circi ilii hunc cerni uelit. Siquidem Ptolemaeus in coelocium reuera statuit, Aristoteles in acre sub et iis modi systeribus. Quae a Ptolemaeo sumpta M. Manilius in his, qhiae paulo ante ex eo comnicino rauimus,lchis, quae ininc subiicit intur, ita describit:
Diale suta sinuat flexin per cruria pede si
Centauri alterius, rursimi ascendere coetu Incipit, Argivam Dratem per aplactria summa, Et medium mimi grrtim geminosi per imum
Signa secat, sebit Hemo hι- , testinde pro MCMssio ea pete is super ipse Persea transi,
orbem, exilia e tu u concludit in illa Quibus omnibus Manilii carminibus, has esse syderum, in quibus lactetis circuliis cernitur, linagines, hocq; modo sitas intelligimus, ut a circulo arctico incipiens , Cassiopeam primum ita se complectati ir, tum per obliquum ire rsiis I ropicum Cancri des eiulcndo, Cycliaim tangat, at que ita Tropicum socci, deinde por Aquila in& aequinoetialem circuliun transeat, Scorpii caudam attingendo, extrema inq; Sagittarii laeuam sagitta iii, inde fleetendo se ad aequinoetialem, retrocedendo per crura & pedes Centauri prognc diatur , ratem': Argiliam comprehendat, de . inum aequinoctialem & G cminos sicans, Heniochum subcat, &super Perseum transiens, Cassiopca, unde exorsus est, Piursus petat.
96쪽
Ad haec si ita sit, ut in theorematibus de Astrologia demonstratur, Solisq; magnitudo maior est quam terrae, &interuallum quod asyderibus ad terram porrigitur , multiplex est eius quod a Sole, non secus atque id, quod a Sole ad ter
ram est, eius quod a Luna, profecto non procul a terra turbo, qui a Sole est, radios alicubi coniunget: nec te me umbra quae nox uocatur, ad sydera perueniet: sed necesse erit, systera omnia a Sole aspici , nec ulli eorum tenam sese obiicere.
33 Quod quaedam sydera a Sole ob te interuentum noctu Ii an aspiciantur, causim non e se docuit, cur circulus lacticus in coelo appareat: nunc ne id quidem fieri poste, his, quae timi in Astrologia, tum in perspectiva ostenduntur, demonstrat: in ducro sydera omnia a Sole necessian rio aspici, nec terram ulli eorum sese posse obiicere. Reae in Astrologia ostenduntur , huic demonstrationi ac cominodata, haec surrit Solis magnitudi11em maiorem es te quam te , ct in te uallum, quod a syderibus porrigitur ad terram, multiplex eius e fle, quo Sole, qu cmadmodum N id, quod a Sole, multiplex eius, quod ἱ Luna Qigae AstroIogiae ita coroniata paulo post initi ii huius libri explicatae fuerunt, atque traditum, Solem, auctorc Ptolemaeo, centies S: septuagies terram continere, quanquam Heraclitus& Epicurus non maiori, quam cernatur, ni agnitii diu, ne esse eum putarunt. Traditum item, Astrologis,&liis, quorum proprium est intei ualla di metiri, uisum esse, spatium, quo a terrae centro sol distat, uicies, 3e paulo etiam magis id conti nere, quod inter idem centrum & Lunam interiectum est. Quod eb ut Plii toponus ait demon strant, quia compererint interuallum, quod a I rina est ad terrae centrum, eo quod ab eius terrae superficie ad idem centrum est,nempe semidiametro te , sexagics maius est et quod autem a Sole et in illi es, duceties, & decies. Mille enim ducenta & decem, sexaginta uicies continent, ac decem adhuc sepersunt. Ex quo intestigere licet, quanto mi ori interuallo sydera inerrantia, inter quae& Solem trium errantium byderum ipsorum etiam Astrologorum sententia, qui Solem medium statutini orbes sunt interiecti, a terra disiunguntur . In Perspectitiae autem parte ea, quae ad umbras attinet, ostenditur, umbram, quam corpus opacum iii minoso obiectum facit, si1 magnitudine a lumia oso uincatur, terminatam esse, nec in infinitum abire, sed eo usque protendi, ubi radii a splendido corpore prodeuntes, ab opaco non impediti, per tergum illius recta pro cedentes sese committunt, di congrediunturi ob eamque cavisam turbinatam umbram fieri&a chriam,atque eo breuiorem,& ab opaco corpore ni nus proten fam, quo splendidi maior, quam paci fuerit magnitudo, ita ut minor umbra semper fiat, quam si1d interuallum, quo ab opaco corpore splendidum distat. Ex quibus omnibus in Perspectiva demonstratis, Astrologi ratiocinatitur, terrae umbram terminatam esse & turbinatam,ac minorem quam spatium sit, quod inter Solem & terram interiectum est. itaque eius turbinem, Solis magnitudine & terrae paruitate considerata, Mercurii sphaeram solum attingere, nec eam transire,& omnino ducenties tantum &se
Nagies octies, id spatium superare, quod Ψ terme centro est, ad eiusdem superficiem, cum tamen id, quod a Sole est ad retram, interuallum, ni illies ducenties decies illud idem contineat. Cum igitur ducenta exaginta&octo amit Ie ducentis& decem si detrahantur, non ingenta & quadraginta duo remaneant, perspicuum cst, id interual Ti, quod ad Solcm hi hi edulaxat sine iam bra relinquitur, triplo & amplius umbram ipsam i biperate. Qu anto istitur id maius erit, quod ab umbrae extremo ad sydera usque incrrantia porrigitur ξ Hunc in modum A ristoteles concludit, in brae turbinem, qui Solis beneficio a terra efficitur, non procul a terra radios coniungere, ne Cumbram ipsam ad sydera usque peruenire. Itaque sydera orania a Sole aspici, nec terram impedimento esse, quo minus ullum eorum aspiciaturi quae tamen esset, si eius umbra ad illa usque per tingeret . Illud uet, est animaduertendum, Plii topomim interualla laaec ita descripsisse, ut putauerit ab cxtremo umbrae ad Solem, octinge inta tantum &octoginta duo illorum remanere, quo rum unum est, a terrae superficie ad centrum, seu quorum sunt umbrae ipsius ducenta sexaginta oecto. Sed deceptus est, quia ducenta illa, & sexaginta octo, quae umbrae sunt, k mille & centii& quinquaginta, qtuibus Sol a Luna distat, subtraxit, cum tamen non ab eis, sed a mille ducen iis & decem, quae inter Solem & centrum terrae interiecta sunt, demere debuisset, non enim a Lirna terrae umbra incipit, sed ab ipsa terra. olympiodorus iii Astrologor uni dei nonstratione ali quantulum uariauit. Demonstratum enim esse ait,uiginti eorum Solem a terra distiire, quorum uno Luna, terraeque umbram ad quinque tantum ex eis protendi, ut ab ea ad Solem quindecim
97쪽
relinquanthir. Legitur etiam Eratosthenem alia in Solis& Lunae distatiliam a terra tradidisse. So E lem nempe a terra trecentis 3 octo stadiorum myriadibus., quae stadia ter millies mille &octii genta millia conficiunt, distare. Lunam uero septuaginta&octomyriadibus, quae septinge ta & octoginta millia stadiorum numerum complent, ut di stantiae Solis ad cain,quae Lunae est, proportio fit circiter quadrupla, cum in superiore demonstratione uigecupla esse diceretur. sed haec Mathematicis demonstranda relinquamus, quando satis est, nocte, longe magis Solem a terra quam Lunam distare, terraeque umbram ad Solem non pertingere, multoque minus ad ine rantia sydera . Illud tamen monendum est, hoc ipsum multo magis demonstrari posse, si Sol proxime sipra Lunam, ut Aristoteles, Salii ueteres putariunt, statuatur. Cum enim multo minus a terra distet, quam si in errantium medio ponatur, breuiorem etiam multo terrae umbram producet 1 itaque fiet, ut longiori adhuc interuallo umbrae illius extremum ab inerrantibus syderi bus distet. Nec uero illud praetereundum est, quemadmodum noctem, hane umbram uocari dixerit: re uera enim nihil aliud est nox, quam terrae umbra totum id,in quo degimus, hemisphat ritura occupans. Hinc poet octem terra ortam fabulantur: hinc etiam fortasse ducti, nigram terram saepe appellant,ad noctis, quam illa efficit, ob liritatem animum aduertentes
Tertia quaedam praeterea de eo est, opinio. Nam quidam ut cometen, sic Lacaspectus nostri ad Solem reflexionem esse, inquiunt. Sed hoc quoque esse non
potest . Nam si haec omnia, id, quod uidet, &speculum, & quod uidetur,qui auerint,eadem profecto imaginis, quae apparet, pars, eodem in speculi punino apparebit. At si speculum,& id, quod cernitur,moueantur,ac idem quidem ad id quod uidet & quiescit interuallum sit, sed eorum inter se nec aequa sit celeritas,
nec idem semper interuallum fieri non potest, ut eadem rei, quae cernitur imago, in eadem speculi parte appareat. At stellae,quae in lacteo sunt circulo, praeterea& Sol ad quem est resexto, quiescentibus nobis mouentur& similiter, &pari a nobis, inter se autem non pari interuallo distatia. Delphinus enim nonnunquam nocte media,aliquando ante lucem exoritur. Lactis autem partes eaedem in quaq; permanent: quod, si esset imago, quae appareret, nec in ipsis locis affectio haec inesset, fieri non oporteret.
'cometam, apparentem quandam in uapore, qui in sublimicuectus est, imaginem esse, quae ex aspectus nostri ab eo ad Solem reflexione exoriretur,nonulli putarunt: sic aIi qui tiruenti sunt, qui lacteu orbem re uera non esse arbitrarentur, sed in syderi biis duntaxat illis, in quibus Hcernitur, ueluti in speculo, apparere,exaspectus nostri ad Solem ab eis repercussu. Quorum sententiam Aristoteles nunc commemorat,& refellit, rationibus usus,qtiae partim ex Perspectivae, ad quam tota reflexionis radionim,aut Iuminis ratio pertinet, principiis: partim ex Astrologia, seu Physicae ea parte, quae sydera considei at, ducuntur. Ac prior quidem ratio, litae in Ilis uerbis concluditur, ob mulia, quae assumit, capita, aliquam habere dissicultarem uidetiit: sied si diligenter eam quis inspiciat, facilem,& nullis imioluralia difficultatibus esse intelliget. Qua in re cum omnes fere interpretes,ac nostri potissimum, negligentes fuerint, foede admodum in ciusmodi rationis intelligeritia peccarunt. Quorum errores, cum huius loci uerbis numero sere aequentur, si aperire uelim, in immensum quasi commentarius hic excrescat necesse est. Tum igitur ne iusto prolixiores simus, tum quod ratione, di omnibus, quae in ea assumuntur,rect ec.
planatis, facile quisque per se eos animaduertet, ab illis &reccnsendis,& refutandis, ut & alias plurimum facere consuevimus,abstinebimus, ita idq; unum incumbemus, ut ueram Aristotelis sententiam
98쪽
A sententiam aperiamus. Atque illud primum notabimus, hanc, quae nunc recensetur, opinionem cum quarta esse uideatur, tertiam ab Aristotele dici, quoniam priores duae, quas Pythagoricis qui biisdam tribuit,cum uiam quandam ex adiistione ortam, orbem lacteum posuerint, pro lina accipiuntur . Nec illud praetereundum est, cum haec sententia ex aspectus nostri ad Solem recte xione lacteum orbem oriri statuat, reflexionem non intelligere, quae ab exhalation iri Alexander exposuit efficiatur, sed quae asyderibus, in quibus conspicitur. Sydera enim uestiti specti lum, cuius proprium est ae flectere, in ratione sumuntur. Hanc ergo reflexionem cum poneret, Aristoteles eam improbat, ex Perspectiva haec sumens: Si id, quod uidet, hoc est, oculus,& speculiun, in quo uidet,&res quae tuidetur, immota constiterint, eandem rci, quae cernitur, ima ginis partem in eodem speculi puncto apparere. Si autem speculii m&res, quae in eo cernitur, oculo immoto moueantur, ita tamen, ut utrunq; ab oculo quiderm eodem semper, inter se uerbalio At alio interuallo distent, aeque celeriter non mota,fieri non posse, ut in codem speculi puncto eodem imaginis pars appareat. Haec igitur ex Perspectitia sumit Ex astrologia autem & PLyssices parte fzellas considerante, accipit, stellas, quae in lacteo iiiiit orbe, nobis stantibus similiter moueri, ita ut aequo interuallo an o Dis, inter se autem non aequo semper dis tent: quandoquidem
p inter caetera Delphini sydus interdum nocte media a Sole distans, interdum ante lucem illi propinquior e es oriatur. His ex Perspectiva& Astrologia si impiis colligit, si lac eus orbis exaspe
elus nostri E stellis ast Solem repercussu excitaretur, futtirum, ut in ea de stellarum earum parte, ea dera imaginis, quae apparet, pars, non semper appareret: in eadem autem semper appa iere, nec tillo modo uariari. Ex reflexione igitur illa lacheum orbem non existere Haec Aristotelis ratio est, cuius propositiones ex Prrspecti ita sti mptas ueras cite, facile est intelligere,si teneamus,comunem Mathematicorum, quam nunc Z alibi saepe ille sequitur, sententiam ni isse, resti aspaculis cetari, radio aspeetus ab oculo prodeunte, &ad speculum profecto, eodemq; aspectulo in puncto illius ad rem, quae cernitur, reflexo: ac eius quidem rei imaginem in puncto illo, quod punctum concursus nominatur, uideri, concursus inquam radii, qui ab ocul O prodit, S eiusdem, ad Tem, quae cernitur, recteYi. Hoc igitur punctum quandiu idem est, eundenique situm habet, e
ficit, ut in eadem speculi parte res, quae cernitur, appareat: si autem locum mutet, in alia D alia. Locum autem mutat, aut ex rei, quae cernitur, aut ex speculi, aut cx eius, qui cernit, motione: quae tria si eundem situm retineant, nec ullo modo in aeantur,illud quoque immotum & in eodem loco permanet. Oculi enim radius, cum per breuissimam lineam )esinat, in eundem semper c speculi locum desinit: cx eodem etiam ad rem, quae cernitur, semper reflestitur: quae si in eodem loco est, efficitur,tit eodem modo & loco cernatur. Idem etiam puncti eius locus est, si moueantur quidem,& res quae cernitur, & speculum,& oculus, qui cernit, sed aequa uelocitate, eodem semper interuallo ac situ sese aspicieritia. Eorum aute uno aut duobus, aut etiam omnibus in qualiter motis, alius & alius eius locus est. Ac quanquam ii, quod cernitur, speculum uersus, uel contra, aut etiam unum, alterum uersus inaequaliter moueatur, in eadem speculi parte res inter
dum apparere uideatur, id tamen solum euenit, longitudinis ac latitudinis speculi habita ratione, altitudinis autem seu profunditatis minime . Id enim quod cernitur, quo propinquius spe culo fuerit, eo in superficie eius magis apparet: quo autem longius ab eo distabit, eo magis in profundo. Aliquo igitur modo locum mutat. neque id tamen tollitur, quod dicitur, si speculia, ct id, quod cernitur, moueantur, ac idem quidem utriusque ad id quod cecnit, interuallum sit, sed eorum inter se nec aequa sit celeritas, nec idem semper interuallaim,fieri non posse, ut eadem rei, quae cernitur, imago, in eadem speculi parte apparcat. Quanquam illud, quod diximus, in eadem speculi & Iogitudine & latitudine imaginem interdum apparere,& si res, quae cernitur, aut
speculum, atat utrunque inaequaliter moueat hir, hanc propositionem, hoc etiam nomine, non Iaab be fictat, quod in ea is motus intelligatur, quo in eandem partem, &specu im, & res, quae CC nitur, mouetur, non autem is, quo alterum uersus, alterum mouetar. Si igitur in eandem partem speculii ira,&res, quae uidet iuri moueantur,& ea quidem inaequaliter, unum uidelicet celerius, reliquum tardius, etsi ab oculo aequaliter distent, ut pote immoto, omnino in eadem speculi parte uideri non poterit. Quod si aliquis contendat fieri posse, ut oculo non moto, specillo autem Scre quae uidetur, locum mouentibus, & aequo ab eo interuallo distantibus, concursus puncti Lim in cadem speculi sit parte, dici potest, in eadem quidem parte punctum illum esie posse, sed non eodem modo in eam desinere, nec radium incidentem in speculum, eundem ad illam situm habere: non item eundem, cum restem tar, angulum facere.Sed radium modo perpendicularem esse, modb obliquum, angulum interdum rectum, interdum maiorem, aut minorem fieri: ex qua uarietate, imaginis, quae cernit hir, aut loci, in quo cernitur, uarietas consequatur necesse est. hae igit ut ex Persipestiua sumpta sunt, ita se habere perspectum est. Quae non minus sunt uera, aut sor-
tasse etiam magis, si aspectum iii speculo per rei, quae cernitur, speciem, ex eo ad oculum recte
99쪽
diam sςci, quae Aristotelis uera est sententia, statuam iis . Ita enim rei ita sitis,& speculi motio ina - qualis, purietis inconcursus tiarium, alioque S alio in speculi loco perspicite ei licit. Quoniam autem haec, quae Perspectivae propria sunt, fatis sunt explanata: idq; etiam, quod ex Astrologia,S naturali philosophia sumptum est Solem & stellas moueri sensu compertum est, explicanduillud est, quem aditio duinquies ceruibus nobis,& pari 1 nobis interuallo, inter sic autem non pari, dili imisita moueantur. Aequaliter igitur a nobis distantia mouetitur, quoniam terra cum cc lo comparata sensilis piineti de centri ut antea traditu 1n est obtinet rationcm.Vt igitur lineae a cent o ad circunferentiam ductae aequales iri, ita a nobis ad sydcra, quacunque in coelista sint parte, si lineae ducantur , aequalest 1iter se erunt. Nec cnim ullum terrie diameter, aut ambitus, aut concauitates, aut montes , momentum habent ; quippe citin quacunque muta di in parte si
mus, quocunque etiam in loco sydera si1nt possita, eadem magnitudini e&iij derii inter se interua lis distantia ut Ptoletnaeus in primo Magnae constructionis docet) eonspiciuntur . Sol etiam ob eandem cassam a nobis aeque distare semper dicitur, quanquam ad Aust ruina ccedere,& a nobis sese abducere, &rvisus ast nos uenire communiter dicat ux. Differentia cnim illa ueluti insensi is est, quemadmodum & differentia ii uermalli, elim est in Auge, & in opposito Augis,
γειοι κώπερίγειαν Ptolemaeus nominat quam tamen di fierentiam Aristoteles non agnouit, qui orbibus omnibus idem quod inundo centrum tribuit, nec ullos ecce triricos ut alii iu)posuit,q . Oruin causa Astrologi Rugem te Augis oppositum inducunt. Omnia igitur sedera, in qui ' his la Eheus orbis conspicitur, aequo semper interuallo a nobis disiunguntur. sol item aequali iii an tia semper distat. Nec enim aequaliter liaec a nobis distare accipiendum est, quasi 11c,n imaior sit syderum inerrantium a nobis, quam Solis distantia: longe enim malo: cm c depcri pectum est Sed aequalitas ad utrimque per se reserenda est, uidelicet ad sydera per se, id ad solem per s., quo
rum singula aeqlio sempet interuallo dii lent, nec nunc maiori, irimc minori. Cum a utem hunc in modum a nobis aecqualiter distent, non tamen inter se ita di ita iv, quandoquidem nec aeqtie celta iter mouent hir, nee ctiam omnino Aristotelis quidem scia entis ad partem eandem . Sol et enim spatium subim circuitu annuo, lyclcra uno dic conficiatu. A d pandem etiam partem non molieiri hir, quia Sol ad Ortiam, lydera ad occastim contrectar ttir. Qia an qua in Astroloni post 1iorces, s1dera inerrantia ab occasu similiter ad ortum singulis centiim annis unis gradu nio aeri oo seruar uiat : Sed hoc prae sonti rationi milium incommoclum affert, tu .ido qui clem in ita ilita S tnterualli iti eis relinquitur. Porro Solem, orbis lactCi sydera, non aeqvae semper trucis cli si are
Delphini imagine corroborat: quam ideo inter caeteras imagines attulit, quia ad laci cum ipsunt orbem aliquo modo pertinet, aempe inter Cygmim de Aquilam ad latus posita. PLec igitur, noctc media nonnunquam exoritur,tunam a Sole tribus signis,lio est, Vogradibus dissat, Sole nepe medium coeli punctium in laemisphaerio in serno tenente. Interdum una cum Sole, aut paulo ante exoritur,qtiod ipsum & aliis inerrantibus syderibus euenit: quod non cueniret, si ae quo semper inter se itu eruallo distarent. Quod autem dicitur, 'ilicscentibus nobis illa moueri, dupliciter accipi potest: aut quia iii eodem loco consistere possimus, illis stibinde locum mutantibus, aut quod terra coeli ut die tum est comparatione, pundii scibeat rationem,&quomodocunque locum in ea mutemus, immobiles cste ad c os dicimur : si quidem in codem semper pi insto. Quod ad orbis lactei partes attinet, ea silem in ii sdem syderi biis semper est obseruatima est, latiores quidem & duplicatas in iis,minus latas ct simplices in illis,eodemq: m clodo de clarioribus, aut iis quae minori claritate sunt praeditae, ita ut nihil unquam in eis fucrit immutatum. Cum . autem fieri id non possit , si reflexione lacteus orbis cxis at, perspicuit m cst, in reflexionem referri non debere. δε νυκτωρ ον υ τι vi γαλα, εμ 'cu: ετα- ηώνo ψιν α τανακλῆ q- ν ηλιον, et ς est mori, οπι-ο- ου όδε. mp πλανητ ιυδε
Noctu praeterea in aqua& si in ilibus speculis Lac aspicientibus apparet. Qui autem fieri potes , ut ad Solem aspoctus i csectatur)Perspicuum igitur ex his est,
nec stellae errantis alicuius ti iam esse, nec stes lamm non conspectaru lumen, nec reflexionem. Atque haec tantum fere sunt, quae ad hanc usque aetatem ab aliis sunt tradita.
31 Haec quoque ratio Perspectivae facultatis propria est, mea quidem sententia efficax, quanquam aliorum quorundam ad pauca respicientium iudicio, non efficax. Ponit autem, orbem lacteum in aqua & similibus corporibus, quae si,ecilli habent rationem, ut oleum & alia leuissim
100쪽
A corpora, noctu conspici. Quo posito, colligitur, lacteum ipssima orbem reflexione existere non polle. Mandoquidem oportet et duas reflexiones esse, unam aspectas ex aqua ἔ id sydera,in quibus ille cernitur,beneficio cuius in aqua conspiciatur: alteram ex illis ad Solem,per quam in sy-deribus ipsis appareret. Id uero Aristoteles absurdum este existimat, quod re uera quidem absurdum itidetur Nam quan uis in speculis duae interdum liant reflexiones cui cum in speculo imo imaginem, quae in altero speculo e regione illius posito apparet, intuemur) id tamen in circulo
lacteo fieri non posse ob nimiam distantiam uidetur. Maxima enim in primis cit, aqua ad sydor a, tum ab illis ad Solem distantia est: quae distantia in aliis speculis no est. Quod si aliquis obiiciat,
eandem esie a nobis ad sydera cum in illis lacteum orbem intuemur, quae ab aqua ad eadem est, distantiam, is diluersam rationem esse intelligat. Cum enim in syderibtis laetetum orbem intuemur,aspectitis ad illa recta perducitur: cum autem in aqua, reflexus. Est autem in Perspectiva demonstratum, omnem reflexionem debilitare,seu radios aspectus, si ille radiorum emissione es ficiatur, seu luces & colores, & omnino formas omnes, si per specierum in oculum ingressum a-1piciamus, ut tertia quinti Vitellio demonstrat. Quoniam igitur ab aqua ad l) dera aspectus refectitur,linbecillis redditur: qui etiam ex maxima,quae inter aquam est, sydera, distantia,imbecilκ lior efficitur,ita ut ad Solem ab eis, ii reflectatur, perduci non queat. Hoc igitur modo in Aristotelis ration efficacitas cernitur. In epilogo propterea dictum est, fere haec est e,ae non simplici ter haec esse, quoniam & alia quaedam ut antea monuimus de lacteo orbe, hia poclis, seu ab aliis ferebantur. Sed haec,quae recensuit, probabiliora esse putandum est
Nos autem dicamus, principium, quod a nobis positum est, resumendo. Antea enim dictum est, aeris extremum, ignis uim habere, ita ut aere per motum
disiecto, talis concretio secernatur, qualem crinitas stellas esse dicimus. Quiddam uero huiusmodi fieri intelligendum est, quale in illis, cum non ipsa per se secretio coaluerit, sed sub aliqua stella, uel fixa, uel uaga. Tales enim tum stellae
crinitae apparen quod earum motionem consequatur, non aliter ac Solem talis concretio, in qua ex reflexione coronam tum dicimus apparere, cum aerem ita
esse temperatum contigerit. Quod autem uno in sydere euenit, illud idem in toto coelo, motioneque supera uniuersa fieri sumendum est . Nam rationi consonum est, si unius syderis motio accendit, omnium etiam tale quiddam etsi cere, ignemque excitare, idqtie eo in loco, ubi sydera frequentissima sunt, pluri
bem exhalationem calidam & siccam esse, stellarium freqtreiitissimarum & maximarum, quae in ea parte coeli,in qua ille cernitur, motione accensam, luendam ueluti illic itum multarum stella rum magnum & perpetuum cometen, qui ob alimentum, quod semperascendit,motumq; illum nunquam cessantem perpetuo accensus conseruetur. Consentaneum enim rationi esse,ut quemadmodum unius systeris incitu ,ea,quae sub eo sorte fortuna est, aspiratio, ad fiammam concipiendum idonea accenditur,syderis criniti speciem exhibens,ac cursum eius syderis consequens, noaliter ac Solem talis concretio consequi interdum uidetur,in qua ex res exione corona apparet, ut Sol coronatus uideatur,ita omnium syderum motu totus halitus,qui sub cis accensioni aptus
est,flammam corripiat,&is maxime,que sub eo loco esse contigerit,in citio amplissima sitnt, &frequentissima sydera Ita de lacteo orbe in his uerbis stat it,reliqua in iis,quce sequiintvir, persecuturus:sententia quidem probabilitatem e . uerisimilitudinem aliquam habens:sed cum multis ut docebimus) difficultatibus coniuncta. Sunt aute ad eius intelligentiam ea in memoriam re