장음표시 사용
101쪽
4 . Galliae exercstu, ad Augustam Veromanduorum una uictoria innumerabiles peperisset, nisi Philippus Secundus, inuictissimus Hispaniarum Rex, iam prope labenti Galliae pepercisset.
Ferdinandus, morbo correptus, suos omnes, ut m nifico Regi perpetuo fidem seruarent, est adho intus . Rege ipso collacrymante, moritur , XVII. Decembris, anno aetatis
102쪽
RA NCISCVs, Rere Galliae huius nominis
Primus, e Valesiorum gente, cum ad priscos Roges sangu i ne pertineret, defuncto Lodovico,ini jt Principatum Kal. Iun. qui fuit annus salutis quingentesimus decimus quartus supra millesimum. Huius pater fuit Carolus, Engolisinensium Princeps. In primis Rex Insubrum ditionem, in uarias partes discerptam, sibi relictam ratus, per Alpium iuga, immani mole assurgetia, licet undique praesidiis saepta, nouu itur atque humanis antea uestigiis plane intactum, sust epit. Cum Mediolanum uentum esset, educuntur ex portis Heluet ij, quos ex puluerea nube aere diffusa cum Rex aduentare praesensisset, adsigna concurrere milites iubet. Magnus utrimque clamor;ac Sol me ridianus, fulgentibus armis irradians, oculos praestringebat.
Infinita Heluetiorum multitudo protrita caeditur; qui te se hastarum concursu tuebantur. Vtraque,beli & fama ciara gens, accensa suorum rebus gestis,acriter dimicabat. At Heluet ij,truet ululatu instrepentes, licet impetum pertinacius sustinerent, suis excedere ordinibus coacti sunt. Hi, cum redintegrassent pugnam, non destiterunt, donec captae fugae infamiam hostium sanguine Gallus expiarit. Pugnatum est octo continenter horis: ac ne nox quidem proelium diremit οῦ quin sublustris Luna calamitatem maiorem fecit. Reliquum noctis spatium rex in lustrando exercitu posuit. Vix matutinum crepusculum illuxerat, cum iterum classicum insonuit. Helvetiorum incredibili repetita strape, quorum ad duo millia in Xenodochiis interijsse dicuntur, Urbis claues a Mediolanensibus Regi oblatae; expugnataq. arce, Maximilianus Dux captiuus in Galliam ductus est. Haec est illa cflebris ad Melignanum Vicum gesta pugna. Venio ad Pa piae obsidionem : nec enim omnia pursequi statui ut in ceteris soleo , sed, summa secutus uix pauca quaedam conor attingere. Rex Papiam obsedit V. Kal. Nouembris. Castrametatur in loco
lite dignissimo, di undique munito Ticino sumine, Regium
103쪽
Tabernaculum, Vrbemq. Interlabente. Defendebant Vrbem non modo Viri, sed etiam clarissimae feminae; inter quas una omnium in se oculos conuertit Hippolyta Malaspina, quae,Princeps feminei agminis,saxa,atque rudera humeris ad aggeres n6 uehebat modo,sed alias quoque,uoce,atque insignis sexus exemplo, accendebat. Haec,ut ex ea familia, quae tot duces extulit, tot nobiles evexit, tot aluit Principes, deiectis speculis , moenibus q. substratis,duos delectae iuuentutis Galliae globos, qui signa muris fixerant,saxorum congerie perturbatos,longius repulit . Rex uero,auidus uictoriae,ac belli ardore accensus,cum se se
in hostes liberius insinuasset,suilata equo effusus, alteri subleuatus dum imponitur, in Caroli Lauoiae Proregis potestate uenit, fractus magis,quam uictus. Nec enim uirtus Gallica sed uarius belli euentus cessit Hispanis. Ex Gallis ad octo millia desiderata. Rex in Pisternensi arce asseruabatur. Mox Insubria ad Caesarianos transit, quae paullo ante cum Rege foedus percusserat. adeo ad leuissimas commutatioues societatibus instituendis, renovandisq. praecipites homines aguntur,ut, quocumque uentus adspiret, eo cursum uelis omnibus intendant. Obsidibus fiIiis re
lictis,in Galliam redit Rex omni memoria dignissimus: qui, cum audisset, a Caesarianis Urbem Romam,domicilium pietatis,diripi, templa uiolari ,restactas Vestalium fores,coenobitarum s a pia spoliari, omnia denique iura fuisse comminuta, qui plus rem Ecclesiasticam, quam sua Usa pignora, adamaret, pro Pontis cia libertate, ingenti parato exercitu, Lotrecchio duce, Opem suam Christianisse. Rex parenti optimae desert. Tandem Nuceae pax fit. Huc ,nivoso tempore, Veris initio, senili maxime aetati infenso, indictis supplicationibus , Urbe profectus , uenit pro publico bono, grandaevus Princeps Farnesius. Negligit ille
Romanorum preces, damna uectigalium, propinquorum obtestationes; quin sui met ac suorum commodorum oblitus, proposito communi laborum fructu,ut, ipso pacificatore, atque auspice, Reges ad concordiam redirent, longum iter,& asperum suscipit. Ceterum Franciscus, litteratorum pater, humana Om nia inferiora uirtute ducens, antiquitatis monumenta undique
perquirebat. Vtebatur in eos plane Regia liberalitate, curabat omni studio, ut bonarum artium amantes in otio cum dignitate uiuerent. Lutetia illa Parisorum, ut forentissima semper tue-
104쪽
rat,ita hoc tempore uigebat ita, ut Musae uiderenture sinu suo munera omnia, gratiasq. in eam effudisse. Regum nobilissimus in ignobili Vico,cui Rambuleto nomen est, decessit, Pridie KaI. Aprilis, qui fuit trigesimus tertius eius Regni annus, aetatis uero quinquagesimus tertius, Millesimus quingentesimus quadragemus septimus. supremis illius exsequiis tam multi honores habiti sunt, tantaq. funeris frequentia fuit, quantam numquam elato Rege visam esse credibile est. Cui ne defuisse uideamur, pro ea,qua Gallos plurimos doctissimos prosequimur, beneuolenti a, hoc carmen eorum Regi addamus: Gallia, te incolume, amplexa es bona commoda pacis, Errefit forti proelia mille manu.
uncisce, hic tumulum Musae cinxere coronis , Seruat γ' aeternum nomine Martis opus .
105쪽
RANCISCVS Carma gnota, patriae nomε,
Subalpinae Galliae, pro gentilicio emeritus, ob indolis praestantiam, ac spem militaris gloriae, ad bella traductus,maioribus suis uirtute praeluxit. Crescebat indies adeo eius gloria sub Phulippo Vicecomite, ut illi ex familia sua assinem spoponderit. Exstat is hunc usque diem Mediolani eius nomine magnifice exstructum palatium. Quamquam haec emeritae militiae potius praemia sunt, quam gesta . Ferro Placentiam Philippi imperio adiunxit, Bergo mum subdidit, Cremonam, ac Brixiam obsedit, Helvetios fregit, Genuensibus denique prostigatis ultra Eridanum sublata antea castra,paternam Philippi hereditatem restituit, Genua ipsa expugnata. Verum,ut saepe accidit Viris gloriosis, pluribus hinc inde urbibus comparatis, in
tanto uictoriarum cumulo,ut par triumphus parari non posse crederetur,in suspicionem uenit Philippo. Sic sane Socrates, tum se in aliquo inter mortales numero esse putauit, cum primum in aliorum uenit inuidiam. Haec enim est inimica uirtuti,quae cuuirtute tamen ipsa nascitur, ac cum eadem suscipit incrementa. Hae balienis bonis,loruis oculis inspectis,macrescit ipsa;quodq. assequi nequit,ceteris denegari contendit. Vt uero ad Carma-gnotam redeam,non defuerunt, qui eum celebrarent: nec quidem defuturi sunt maiori ingenio & eloquentia. uerum ego,pauca quaedam secutus, ut in ceteris,maiori sane stylo,quam res tata magnorum ducum pateretur. Inter omnia illud maxime statuo memoria posterorum dignissimum, quod in felicitate tanta, ac rerum copia,minime oblitus patri j soli,unde primum hanc I cem hauseras,ut praeclare ille cecinit,
scabrum haud ueritus confestim ex re parentem es, Fortia . infirmo circumdare brachia colti rIPicet hoe unum malim quam miste referre Gessa ista, cr praeclara inuicto ex hoste trophaea .
Mirabilia quaedam uis estiuiorum amoris erSy. parentes. ἀ
106쪽
Leo imperium ab avunculo per manus acceptum patri suo spo te tradidit;indignum ducens,ac prope nefarium, imperare, ubi pater priuatus ageret. Cimon Atheniensis, ut Miltiadem patre, publice damnatum, uinculis eximeret,ultro se se carceri obtulit. Metellus, pro patre, tam multis lacrymis, precibusq. intercessit apud populum Romanum,ut Pij cognomentum retulerit. Auligonus uero, Deinetrii patris morte audita, in Libyam nauigat, atque aurea in urna collectos cineres Corinthum, insigni nauium apparatu, adhibito quoque tibiarum cantu, deportauit. At Cammagnoia, a paterno complexu avulsus,ad Venetos se se transtulit, a quibus dux exercitus creatus, Philippo Veronam, ac Brixiam adimit. Interea eadem illa, quae semper in glorioses ctis obrepit, pestis, non defuerunt, qui, Carma gnotam in bello Cremonensi defecisse, in Senatum referrent. Rapitur ad supplicium Carma gnota, immensam . auri ut relicta, pluribus etiam ex populo ipso collacrymantibus, in eo spem omnem suam ponens, qui salutem ut id rebus humanis attulerat, anno trigesimo primo
107쪽
Marchionis, filius, pro clarissima Venetorum Repub. aduersus Carolum VIII. acerrime de certauit. Is erat Carolus,quem toto orbe quinam caminum,quae tunc iactabatur, inter-llud prouerbium confirmauit, Gallorum corpora Ita-
nensi ad Tarum amnem, qui ex Apennino labitur, nihil in Gallos moturi,ut Senatus iusserat,nisi lacessiti.Carolus Neapoli sub
uerius ad Melchiorem Triuisanum,&Lucam Pisanu Leilatos
Galli: Italorum uirtutem quasi exstinctam rident. Ad ea Tri '
sanus: Age igitur, Imperator; signa infert, ac, paternae auita a uirtutiS memor, barbarum hodie Italicis uiribus prior inuade ' Auditur classicum: turbatur primo congressu hostis: maioreo mimo,quam consilio, primum dimicatum. GonZa a , Omnium primus, ut erat corpore praeualido, in aduersam aciem e uti inuectus.armatum hostem,qui sibi obuiam ex Gallorum regione rfurens adueiὶerat, lancea transfixit: stricto tum ensinita se Io io
108쪽
se gestit,ut eodem tempore & equitis ualentissimi, & prudentissimi ducis partes sustinuerit. Quo facto, peruasit subitus metus ad Regem usque:qui detraxit sibi imperatoria insignia, ne, si adue is a pugna contingeret, conspectior haberetur.Galli, Rege adhortante,multa ui connixi,Venetum, iniquo loco dimicantem, primo ordinem turbine,mox ferocius instantes per decIiuia in praeceps agere. Quo belli inopinato euentu Viri ilIustres plurimi,
armorumq. peritia clari, ad retinendum militare decus fortiter mortem occubuerui. Occidit in Venetorum exercitu Rodulphus Gonaaga,Ioannes Picininus,Rainutius Farnesius. Sed,dum hostium spolia Venetus miles auidius diripit, clarissima ex Italoru imanibus elabitur uictoria. Tum,cum Veneti in castr rediissent, immissus equitatus ad hostem persequedum Boibonius,ac Mioviensis duces a Gonet again ea trepidatione capti sunt. Deinde. Conet aga,ut cetera de tanto uiro persequamur, Nouara in agro Mediolanens acerrime oppugnat,dum eam Lodovicus Aurelianensis,qui,Lodo uicus Galliae uuncupatus, Galliae, ac Medi lani imperium est adeptus, pro uiribus tueretur. Interea, Fra cisci fama per Hadriaticos sinus peruagata, mittunt ad eum V rneti argenteum sceptrum, ceteraq. eius dignitatis insignia,quae summi exercitus Imperatori ab illis, pro ueteri more, mai0ruq. inueterata consuetudine,concedi solent. Secuta inter confoederatos, ac Carolum VIII. pace,a Lodovico Aurelianensi Nouaro, Lodovico Ssortiae,qui Morus dictus est. At tunc Franciscus Gonraga in primis familiae suae,ac proprio huisanitatis ossicio Carolum Vercellis conuenit, eidem omnig pollicitus, quae ab homine Gallici Regni studiosissimo optari potuissent. Dimissus
a Rege, non tam militaria insignia ambiens,quam onus liberal in simi pro Veneta Repub. oblatum subiturus, Venetias contendit. Non longe aberat,cum, e litore soluens, Bucentoro inuectias,nobili nauigio, Vrbem, mari dominantem,ac dissiplinae militaris
altricem,consiliorum parentem,ueteri s Romanae Vrbis aemula, non tam ut magistratum suscep turus, quam triumphentis in morem, ingrcditur. Fuit ea laus maxima, licet communis pluribus Italiae Principibus,ut militaicio cohortem aleret ed singularis, quod in eo toto genere accuratiorem quandam disciplinam secutus est. Quod studium apud exteras gentes cum esset minus ta tymiactum cst, ut Italorum in armis gloria extoris semper
109쪽
loa i praestiterit.Resert Herodianus,quo tempore Alexander aduem sus Persas pugnauit, barbaras eas gentes,mercenario milite non usas,ut mos erat Romanorum, neque statiuis castris exercitus :habuisse,qui bellorum actibus minime exerceretur ; sed omnem multitudinem uirorum, non numquam etiam mulierum, Regis
Imperio congregatam bellum intulisse. Mox,bello peracto, suas protinus in sedes dimissas,ijs dumtaxat praemiis, quae ex rapina superfuissent. Ac Seueri aduentu Parthus imperauit Satra. pis per epistolas,uti copias congregarent.Ita enim facere consueuit bellum comparaturus. Siquidem mercenarios milites,atque ordinarios exercitus Parthi nullos habent. GonZaga uero, Senatus Veneti nomine,in Apuliam conuolat, opem daturus Ferdinando Regi Neapolitanolubi,maioribus titulis auctus a Lodouico XI I. Galliae Rege,maximi exercitus Imp. creatus est. Hinc se Mantuam recipit,cum colligatorum foedus aduersus Venetos innovatum est. Annus erat a Christo nato Millesimus quingentesimus nonus. Idem intersuir Ueronensi, Vicetino, ac Patauino proelio. Cum uero,stipendiis a Caesarianis acceptis, in patriam reuerteretur, equitibus sexcentis in potestatem Luci j Mal. uetit deuenit: qui eo usque seruatus Venetiis in custodia est, donec Iuli j Pont. Max. beneficio liberatus est, cuFedericum fidei suae obsidem Romam misisset.
Rursus,imperator exercitus renuntiatus, in
fgni gloria, in patriam reuersus, ab ar
inorum strepitu semotus paca ' tam uitam secutus est, spe felicioris, quam uide- tur fuisse com. secutus
Millesimo quingentesimo vigesimo
Christi anno, quam ille Di. . . . . uino munere largitus fuerat.
110쪽
R AN CIS CVS Maria de Ruere, Iulij II.
Pont. Max. germano, ac Ioanna, Federici,Vrbinatum Ducis, filia, natus, in Fel trium familiam adoptatus,retinens antiquum robur suorum, illustres titulos militari disciplina mirum in moduillustrauit. Is, cum accepisset,inter Imperatorem, Galloruin Regem,ac Venetos,pacem secutam, Veronae milites dimitti,collecto exercitu ,dum compendiaria itineris sectatur,tanta celeritate ad suos perrexit, ut nuntium praeverterit. H ic, ne singula persequamur more nostro , detecto Hispanorum dolo in Ducem humanissimum,militum atrocitatem eorundem languine expiandam curauit. Interea Veneti Felirium in ImmeXercitus sui eligunt; cuius cosilia Lotrecchius merito saepe fuerat admiratus.Is,Veronam ingressus, recensendorum militu spe .cie, exercitum coegit; quem Caesariani in sui perniciem ubi parari praesentiunt,praesidia, quae in Subalpinis stativa habebat,
Mediolanum deducunt. Mox ciues qui in primis S fortianis consultum cupiebant,magno tumultu in Caesai ianos insurgunt, libertate, alijsq. speciosis titulis plebe concitata. Popu lus,spe Gallorum aduentus erectus,contumaciam cum pernicie, quam Caesaris imperium cum secura pace, malebat. Extemplo caedes inutis facere,ex ipsis domorum speculis senes,ac feminae, Ssortiae
nomen conclamantes, saxa, lateres, trabesq. ex summis aedibus revulsas in subiectos Caesarianos iacere. Ea seditio biduum t nuit . utrimque plurimi occubuere. Kal. Iunij eius anni castra Peip.Venetae,ac Pontificis in unum conuenere. Quibus diebus Vrbinas,opera Lodovici Vastarint, Laudem Pompeiam recuperauit, Caesarianis in arcem redactis. Horum cum plerique in potestatem uenissent,sui iuris facti, apud Vrbinatem, accepto sacramento , stipendia meruerunt. Ccrtior factus Antonius Leua, Whinati Laudem Pompeiam extorquere omnino in animum induxerat.Verum Vrbinas,collatis signis,acriter tam diu manus conseruit dum Caesariani re infecta, cum clade suorum in fugam.