장음표시 사용
91쪽
rex ira Ad Persicum bellum prosecturus, totam Iegionem exarsector auit, qM ipud uaphnem in Syria milites ille hris uoluptatibus indulsisse intellexiquet; ac non destitit, donec in tribunos
acriter etiam animaduertit. Cum ad Alexandrum Magnum delatum esset,mercenariorum quorundam militu uxores a Damone,& a Timotheo, Macedonibus, qui sub Parmenione merebat, constri pratas, Parmenioni per litteras mandauit, si rei manifesti criminis forent ut eos, tamquam belluas,ad hominum corruptelas natos , morte multaret. Ac de semetipso in hac epistola ad uerbum adstripsit: Ego enim non solum non uidisse inueniar Darij uκorem , aut Gidere cogitasse, uerum nec uerba facientes de eius decore sustinuisse audire. Nullus esset huius generis excpi rudi finis. Et quidem commemoratio & utilis,nec in opportuna in hoc genere Elogiorum: in quo hanc rationem secuti sumus,ut ex rebus praeclare gestis non tam doctiores, quam mel tores, uudeamur. Ferdinandus, Baetica expeditione triumpho reportato, mist Magnum Consaluum aduersus Turcas quo duce,incredibile est,quantum retulerit commodi Res p. Veneta. est ille Consaluus,quii cum mirum in modu Hispano Regnum auxisset, tabulas expens proferre coactus. malevoloria perfidia,exhibuit, pro parta uictoria, Dei Opt. Max. Sanctorum q. aris tantum, ut accepti tabulas longe superarent. Imposuit petitioni silentium Ferdinandus Rex, non modo in priuatos homines, sed etiam in omnes. Pontifici certe Iulio Secundo opem tulit in rumoribus Rauennatum, ad quem locum aduersus Gallos Cardonium ir L misit,cxercitus uniuersi magistrum, quo tepore Aemilia S. R. E. est restituta, neque umquam defuit abis,qui secuti sunt, beneu 'lantiae suae argumenta liberaliter exhibere,maximis semper propositis in rem Christianam , Oxplicati . miliatum copiis. Rebus praeclare gestis , titulis insi- gnis, ad meliorem uitam uocatur, annum agens sexagesimum quartum, ab accepta salute Millesimo quin . it. li
92쪽
ER DIN A N D V S Piscarius, Dauala,clarisima familia, in ulteriore Hispania, Neapoli, ex Cardoniae parentis utero, tenui membrana, uestem peramplam,quasi paludamentum, in militis morem, deferens, hereditariam maioru suo. rum in armis gloriam mirifice auxit. Versatus
est adolescens in paternis opidis, quae partim in Ferentinis, de Samnio,partim in Campania,& Picentinis erant: quibus in locis sollerti ingenio, ac singulari moderatione, ius suis dicens, Regio apparatu nuptias cum Victoria Columna celebrauit; quam sibi trimam adhuc &ipse infans desponderat. Haec ut nomine auspicium dedit, ita litterarum cognitione, editis q. in lucem libris, super sexum dotalia munera longe superauit. Hoc tempore Lodo uicus Rex Gallus Italiae Imperium affectare uidebatur. Nam, subactis Mediolanensibus,ac Liguribus, praeterea Venetis ingeti proelio superatis, Bononiam quoque Pontificiae ditionis occupauerat. Piscarius,accepto sago, in ipsa pubertate, totius leuis armaturae equitum praefectus eligitur. Quo munere, nemo est, ueteri symbolo, Spartiae matris, AVT. HOC. AVT. IN HOC. De cuius Lacenae seueritate, sic ego cecini aliquando; si licet grauissimi ducis factis haec leuiora admiscere:
obuia ubi natum Spartana adspexit inermem , . ' Iniussumq.fuga deseruise locum , i ggreditur,ferroq. premens: Mentite, parenter , Tune, ait, ad Stulas ibis, inultu aquasi
Hi, qui scutum in bello amisissent, Athenis infames,& ρ χατητιδκ dicebamur, ut ab Aeschine Demosthenes, & ab Aristophane Cleonymus. Qui hoc faceret Spartanus, occidebatur.quare matres liberos suos in bellum proficiscentes acriter admonebat, in patriam,aut cum scuto, aut supra scutum redirent. quod idem apud Germanos retentum,apud quos, qui scutum in bello ambserit, infamis est, nec sacra adire poterat, nec concilium.Pisca rius in Rauennatum bello sane infausto bis circumfusoria hostili, multis
93쪽
multis acceptis,illatis q. uulneribus erupit ; in quo tamen ueter ni duces,quorum exempla imitari oportuit, inulta aduersa tui runt. Efferbuerat adolescentis animus hostium sanguini:& uix
quidem abripi potuit Placidij Sangrij consilio, ut se maioribus
proeliis reseruaret. Relictus fuerat inter congesta cadauera,Ornatissimis spoliis detractis,cum a Gallis Gregariis equitibus ad Federicum Sanseuerinu Cardinalem delatus. Recreauit in primis adolescentem Fabrici j Columnae soceri adspectus. Deducitur Mediolanum in funere Campsonis Friseij captiuus Piscarius,
una cum Ioane Medice,Cardinali,eodemq. Legato, qui,non duuertente anno,Pontifex postea est renuntiatus.Hinc libertati restitutus plurima gessit. Quo tempore pugnatum est ab Equitatu Veneto cum Caesarianis. ex Venetis cecidisse ferunt circiter septem millia, desideratis ex ala Colunae Eberardo Corneo signifero,domo Perusia,ac Camillo Maximo Romano. Piscarius in ipsa uictoriae gratulatione indoluit Italorum casum, quos unice adamabat. In expugnatione uero Genuensi ad Daualum ciuium Genuensium nomine Oratores mittuntur, cui ea tota prouincia fuerat demandata. Erat enim is magni consilij,& singularis eloquentiae: quae duo in duce praecipua sunt. Antonius Orator immissos a Mario ad eum interficiendu milites dicendi copia adeo demulsit,ut eorum nemo ei uim inferre auderet. Nimirum admirabilis quaeda uis est orationis . Haec animos flectit, distractisq. in diuersas partes animis,quo uult,homines pertrahit.Interea Viualdo ex Gennensibus ad rem componendam intento, attollun- . tur a cohortibus signa, peditesq. qua primum occeperant, inuadunt. Da ualus,dimissa concione,uersatur inter primos; ac,muri parte occupata,ingressus, suos, qui temere progredi uidebantur, subsistere imperat. Admonet praeterea Prosperum de uictoria, qui cum reliquo exercitu ciuitatem iam captam subiret. Mox, suis in unum collectis,praecipit,ut ordinibus seruatis procedant.
Fit fuga undique ab ijs, qui in praesidiis erant. nemo est, qui audeat se ipsum defendere. Ipse Antistes Salernitanus cum Ccmturione,qui Praetorium custodiebat magno militum, ac ciuium comitatu, naui conscensa, lagiliam nauigat. Octavianus Fulgo sus,eius frater,quod in lectulo aeger decumberet, cum praetoris λres occludi mandasset,mittit e suis unum,qui e fenestra nuntiet
hosti, se in Ferdinandi Dauali potestatem uenturum. Capra Vr
94쪽
be, in qua tantum ei at praeda e, quantum uis hostis optare potuisset, madatur edi isto,ut ne quis e ciuibus captiuus fiat, utq. in ocius uictoribus imponeretur,e ciuitate educto exercitu ,uetere illo ingenti, atque admirabili Smaragdo, qui in sacrario templi maximi custodiebatur, ceterisq. piis locis religiose seruatis. Ingemuit Da ualus Genuensium calamitatem. Interea Prosper Columna, grauissimi ducis fama relicta, inter Insubrum lacrymas exspirate, Carolus Lanoius,ac Pisaurus exercitum accipiunt. Imperatoris munia pluribus in proeliis praeclare exsecutus,ne, quae in manibus omnium sunt, singula prosequamur; ut illi uitae, ita nos rerugestarum cursum praecidentes, dum Mediolani diligentem nauat operam , ut a Francisco Ssortia arcis deditionem 'exprimar, .corpore tabe confecto, ex longis laboribus accedente, assidua aquae siti in medio flore aetatis exstinctus est. Urgente morbo, Victoria Columna,coniux, Mediolanum accersita, cum subito se itineri dedisIet, Viterbij nuntio de Viri obitu exanimata,non ausa,aut ulterius progredi, aut Romam regredi,in sacrarum Virginum coenobium sese perpetuo abdidit. Quae Vrbs compluribus eius generis sacris locis illustris uicinitate locorum omni tempore patriae meae&quide affines puellas aluit, pietate claras, quae, relictis rerum humanarum curis,quibus nos stulti nimium torquemur, in eo recessu suauissimo felice, ac bea .i lGil tam uitam secutae sunt. Piscario U Oill,l Mediolani lanus ducitur di se Pridie Kal.Decemb. . t . . i ria2r: a: II anno a Virginis '-L i. partu Quin
tesimo vigesimo quincto, supra Millesimum. Non multo post Neapolim et
95쪽
ERDINANDVS Cortesius, clarissimum
alterius Hesperiae sidus,latentes antipodum sedes,qui nos plantis suis urgere dicuntur, lustrauit. Is,occidentem uersus, Columbum Ligurem secutus, cursum q. dirigens, ad abdita, de
maioribus nostris incognita regna, Mexicanam
usque penetrauit. Ad quod iter suscipiendum mouebatur sortis, ac pius dux, eo maxime,quod nullus ijs in regionibus uero Deo cultus tribueretur. Hinc Druydas primum emersisse ferunt, qui post in Britanniam secesserui ; atque inde,ut scribit Caesar libro vi. belli Gallici,in Galliam , superstitionis plenam, disciplinam transtulerunr. Hi multa de sideribus, atque eorum motu,demudo,ac terrae magnitudine, de rerum natura, de morum im mortalium ut, ac potestate, disputare,ac iuuenturi tradere credebantur. Nihil uero,dum haec agunt,litteris mandant,quod neque in uulgum disciplinam efferri uelint,&,ne,qui discunt, litteris confisi,minus memoriae studeant,quod fere plerisque accidit,ut praesidio litterarum diligentiam in perdiscendo,ac memoriam remittant. Audiuerat praeterea Coroesius, Mexicanam prouinciam incoli ab hominibus,& studio litterarum claris, & uario artificio insignibus,qui,inter cetera,more nostro, aedificia illustria erigerent marmoribus caelatis, eademq. picturis exornarent. Cum ad haec Ioca appulisset, ubi inter se decertare eos populos au dijt,eo se facilius in ea regna penetrare posse sperabat, si alteri parti operam suam polliceretur. Neque uero hominem deterruit exiguus suorum numerus. . Procedebatbarbarorum exercitus: sequebantur Hispani milites humeris deportabantur necessaria ad uicham,ac commeatum, more ueterum Romanorum: denique trahebantur tormenta bellica. Vbi uentum est ad pugnam, monstri simile esse putabant,quod homines equis insiderent, Cetauros eos existimantes, uel nouum monstri genus.Id ut sibi persuaserint,facile ex eo adducimur,quod lacu fabulae apud Thessaliae Regem olim praebuerit. Lapithae enim primi equitem do
96쪽
euere sub armis resultare solo. Quamquam ilhaderat apud eas
gentes maioris admirationis,quod tormenta bellica quasi e caelo emissa fulmina uiderentur. Itaque,parta uictoria, auctis q. copiis,Cortesius admouit ea ins rumenta Temistitanae Vibi,undiaque pernauigabili, & Venetae, ut ferunt, plane simillimae. Iahoc conflictu,non nullis barbaris desideratis, Rege, quem deditionis paenituerat,interempto,Cortesius,ut uices eius ageret, c6
clamatus est. Themistitano in foro Regiam ad ius dicendum exaedificat. Hinc ad spargenda semina religionis concursus , pro qua una tantum susceperat in comodi, breui coepta barbarorum tepla per sacerdotes expiari,cruces erigi,uero Deo aras,aedesq. dicari salutari aqua lustrari, sacras conciones haberi, sacra fieri. Vide, quantum ab homine uno liceat sperare. Hoc praeclaro consilio non modo a Caesare uix post septennium illustri titulo donatus est, sed a Deo Opt. ea praemia consequi meruit, quora fructus in dies augeri pro uerge religionis propagatione in ea bonis omnibus affluente patria uidet. Et uero in hoc eodem pietatis studio, diuersis tamen itineribus, praeteriri non debet Societas Iesu, quae ita in Orientis potissimum partes diffusa est ut etiam ciucm Hortinum, Albertum Romine, studiis paene parem , domicilio, ac beneuolentia coniunctum, abstraxerit a parentis sinu,adclescentem,cuius littera ad suos, ex remotissi in is illis regionibus, pietatis plenas, complurcs, legimus. Verum
inter omnes Xauerius insignis fuit, qui a Dei para Virgine, Millesimo quingentesimo quadragesimo primo Vlysippone soluens, ubi Goam attigit, nihil prius habuit, quam eam gentem, rudem sane in dipino cultu, Christianis praeceptis imbuere, atque ad
omnia pietatis opera traducere. Eu mindigenae,ueluti Heroem, uenerabantur. Porro,is in eo munere Diuinam maiestatem ita
liberalem expertus est,ut,pluribus ad Rem p. Christianam aggregatis, eximium sanctitatis nomen moriens, uiuensq. reliquerit . . Huius Diuini hominis res gestas,ut ceterorum, insignis eloquentiae magister Masaeus stylo est persecutus. Ego uero carmine aliquando quiddam conatus fueram eo poemate cuius initium
erat: - quoque, aueri, nostro celebrasere uersu ,
Insuetos tentare sinus, qui primus Eoi
Ous, cor ignaris ostendere signasalutis.
97쪽
st Reuertor ad Cbnesium: cuius ut in armis eluxit uirtus, ita in horum clarorum Virorum numerum adscriptus est. Inco. gniti soli efferis gentibus, & antropophagis Perdinandi diligentia expiatis , altero & prope immenso terrarum orbe pernauigato, tantum auri, geminarumq. allatum est in Hispaniam, ad pii. blica priuataq. opera, quantum Europa nusquam uiderat, subis actis fere totius Indiae Regibus,uel certe conterritis. Is qui tam longe fuerat uagatus, nondum plane senex, angustiss. tumulo
clauditur, Cta ID XLII. de quo ego sic:
Fernandum tumulus tegit his, quo sespite tellus - Extrema intremuit, Phoebus m erubuit . t. In quidem emensa est; hic, dum submergitur undis, udax miratur transfreta nauis iter. Pi -t maris G ωνrae fines superantis honores ri Nusta Eus claudet , eat. claudet humus.
98쪽
ERDINANDVS Gonraga, Frificisco II.
Mantuae Marchione, & Isabella Atestina,Her
culis I. Ferrariae Ducis Filia, nascitur. Is, usque ad decimum septimum aetatis annum in domestica cura educatus, galeam ferre, cum lorica incedere, clypeo uti, iaculum iacere, ensem tractare, modo peditem, modo equitem agere, & huius generis militaria munera ita didicerat, ut eo nemo alacrius hasta cum cataphractis equitibus concurreret. Et uero, ut ea
ferebat iuuenilis aetas,& opum uis, licet in his,& similibus exercitationibuς uersaretur liberius 2in otio tamen se esse existimans, coepit de finibus bonoru, ac malorum secum cogitare. Iter in primis Lauretum parat , qui in B. Virginis precibus praesdium suum posui siet.Vbi eum collem fortunatissimum conscendit, atque ad conspectum Sacratissimae aedis uentum est, incredibilem cepit animo uoluptatem. Non poterat adolescensa sacris illis postibus diuelli, allectus suauitate loci , in uete
.res eos parietes, Christi infantis manibus tractatos, oscula, ac lamina defigebat uenerabundus. Inde Mantuam reuertitur; at
que in ipso itinere secanti maris Hadriatici litora ea altius in animum incidit cogitatio, ut tandem de se ipso statueret. Recum paucis communicata, recedere statuit a patriis deliciis,& ad exteras cogitare regiones, in quibus utilius, quod sequebatur, aetatis reliquum impend eret. Itaque pluribus, ii'. nobilitate dignissimis artibus institutus, ex matris consilio, cuius erat in rebus agendis iudicium acre, ad Carolum Quinctu in in Hispaniam mittitur Millesimo quingentesimo vigesimo te tio . Accepta quamprimum, in ea regione, & Hispana, & Gallica lingua , apud eas gentes, quas patrio idiomate, expedite utraque utebaturia, Is, Caesari aetate paene par, in dies ossicia, & obsequia augebat ; quibus ille addebat amoris incrementa. Excitabatur uero maxime Regia disciplina, ut, quod
de Themistocle legimus cui uel sola Miltiadis trophaea som-
99쪽
92 mim adimebant, ita Ferdinandus, in uiuum exemplum Intemtus, magnis pugnae simulacris, ad ueram, ac solidam gloriam
accendebatur. Itaque non modo symmorum Virorum beneu
lentia ed in primis ipsius caesaris collina gratia, spem cemtissimam dabat, fore, ut egregius Imperator exsisteret. Trie nio apud fCaςsarem posito , quo cum familiariter eo toto tempore uixerat, cum id ipse cupidissime peteret, gest iens iam dudum cum hostibus in puluere uim suam experiri in Italiam mittitur, eo tempore, quo Borbonius cum Caesarianis copiis ad Regium Lepidi consederat. Hanc prouinciam aegre suscipit Ferd inandus, licet ad arma alacritate maxima prodiret; quod is eius Vrbis ruinam machinaretur, quam & ipse parentem
omnes gentes agnoscerent, ac uenerarentur. Ex eo tamen stu-ctum retulit uberrimum, ut cum parente Isabella ad radices Quirinalis seruata prope Thermas Constantini, Romanarum quoque matronarum , ac Virginum nobilissimarum , patrocinio suscepto, ad Romanam direptionem, quasi quoddam praesidium, accessisse uideretur. Flos hic Romanae nobilitatis se uatus est singulari pietate, ac studio Ferdinandi, cui merito,
non modo qui praesentes fuere, grati esse debent , . 'armat rum impetu erepti ; nec solum uertere coacti , nec in triumphum in exteras regiones ducti; sed posteri maxime , qui di totum demtam tanto duci debent uni. Quo tempore cum matronae illae armillas, aureos torques, & omne genus ornamentorum g leas mijcerent, trepidantes, repudiauitille munus omne quila quidem pro.rei necessitate, quod debuisset, praestuisse dia
eret, quod optasset reddere non posse Romae communi pa renti , paratum q. se, in omni discrimine, uitam tempora postulassent, saepius exponere. Deinceps, in besis Neapolita. no , incredibili ad uictoriam adiumento fuit, adeo in insidiis militaribus uersatus, ac sollers, ut fama esset minime dubia, Neapolim, ibem amoenissimam , ac splendid issimam, ab ace rima illa obsidione per eum maκime fuisse uindicatam , abacta
re frumentaria hostιbus, ac non sine. uitae periculo e praerupta crepidine per aduersariorum castra facta eruptione. Quo quidem insigni facinore Arriani Dux creatus cst. Post haec, ad Gabinianum, Aurantio, uiro generoso, desiderato, ipse, omnium coulealu , exercitus Imp. deligitur. Rebus Florca m
100쪽
nis ex sententia compostis, Beneuenti , ueteris municipi j, a Clemente Septimo, Gubernator creatur ; a Caesare uero Tornaci, in celeberrimo Summorum Principum conuentu , amplissima uelleris aurei dignitate donatur. Multa deinde gessit ad Viennam, Tunetum, Preuelam,& Algerium aduersus Turcas, &in Prouincia contra Gallos, cum crescente uirtute eque S creatus est ab Imp. Ad Tunetum certe, uererem Carthaginem, narrant, cum primum tubae pugnae signum datum est,hiae mora concurrisse Ferdinandum, atque omnium primum impetu facto praestantem Afrorum ducem hasta transfixisse , spectan. te Caesare,strictoq. gladio aciem ita barbarorum perturbasse, ut suis uictoriam unus attulerit. E Sicilia, ubi regiam gubernationem praesidiis undique paratis tenuerat, abeuntem Mamertini ingenti aureo torque donarunt: tam sancte per decennium eos populos rexerat. Hinc in Belgicam contendens, ad Bonnam, Vrbiorum opidum , lustrato exercitu, Duram, Si- eambrorum Vrbem, expugnat. Post, Mediolani, praeter artis
ficum iudicium, propugnacula excitat ; ac Subalpinae regionis opida minimis copiis defendit. At in Mediolanensi gubernatione, ut fidem seruarit Regi suo , esset, cur afferretur longius repetitum argumentum, nisi angustiis breuis dictionis conclusa finem qugereret oratio. Ad Centum cellas ille aduehitur,lamo portu paene tenebat, ad nauigato Tyrrheno mari, cum, a piratis N circumuentus, licet uxore, filios haberet,& plena essent omnia. impedimentis, longe impar uiribus, fugauit hostem, myopar ne detracto, uictorq. fuit, cu deuita ,& sua, & suoru dubitaretur maxime.Se quorsum iter tantum susceptum ut Hippolyto Capilupo, Vati, & itidem navo rerum agendarum, narraret, ut,
si qui Mediolanensis ditionis cupidi sorte scrupulum inieci
sent, ut interdum mortalium auiditas animum stimulat,ne quiadem scribere auderent, cuius non modo animus cogitare quidquam simile, sed uel etiam audire aures perhorrescerent, quod ipsum confirmauit euentus. Vt merito Vincentio, Duci clariss.
Symbolum fides sit, ut ille cecinit Vates Mantuanus:
- - queis bessi intine paternum Intemerata fides , ueterum maecora alta parentum.