M. Tullii Ciceronis Rhetoricorum ad Herennium libri quatuor, alias, Ars noua, siue Noua rhetorica. Rhetoricorum de Inuentione libri duo, alias, Ars vetus, seu Vetus rhetorica. In Rhetorica ad Herennium, Hieronymi Capiduri Parentini, & Iodoci Badij As

221쪽

se inditur. in diuinam naturam ct immortalem. Ae diuina quidem

ira tuta ad theloi team non pertinet,& ideo hane omisit. Serti ta

men debet, quia loco argumeti saepe telum diuinarum inducit ut disputatio .ut illud est quae res saeiat ut vigeamus, quae ut occidani ut, sed hoe ad thetotieam,non tamen ex thetorica descendit. I taque consetet se ad mortalem naturam. Rutias qui hane in duo diuidit,in homines di in belliat: Omne quod extra hominem. viviticum anima & corpore, bellias nominauit. Remouea.

mus itaque de naturam illam mortalem quae belli a tum et . hacq. solum inspiciamus .in qua hominea sunt, de de eadem natura citis ea ceriam personam inuenta duplicitet argumenta ea piamus. Etenim ea quae in hominis sunt natura, nune tantum naturae sunt, nune ita naturae ut indultriae. vel atria esse credantur. Tripliciter autem debemus in homine inspicete . atque explorate naturam, quae lit natura animi, tuae corporis,quae extrinsecus. Verum que in homine extrinsecus sunt ea tantum naturae sunt,quae autem in

homine animi. vel eorporis sunt. a de naturae possunt esse de disciplinae. itaque primum videamus quae natura in homine sit. Extrinsecus vi sexus. sexus enim tantum naturae eli,nee ex disciplina poteli aliquando contingere. ita 8e natio & patria, Ze cognatio,& aetas tantum naturae sunt. Natio est,inquit vi consideres utrum Graecus sit an baibatus. hoc se tundi, ipsorum c; taeeotum sententiam. qui absque se reliquos barbatos appellabant. Patria est,inquit,ut conlideres Atheniensis, an Lacedaemonius. Aquileiensi, an Mediolanensi fit. Cognatio est, inquit, ut conladetesquibus maioribus oriundus sit,unde sanguinem dueat. st q. fitile optimum argumentum, . t illud est in Virg. Bellum ne inserte paratis Laomedontiadae Φ Sed & hoc argumentum quali ex nomine seti videtur,quod ait . Laomedontiadae, eum hie ex natura colligen da nobis insinuat argumenta. Hoe itaque intereis,quod

in nomine ex sono ipso nominis colligimus argumentum , ut ex vet te quod euertat prouinciam. in natura aurem non ex nomini, sono,sed ex eius actu .vel motibus, cuius nomen ei , colligi mus argumentum ei enim cum dicimus Laomedonti ad in sono nominis nihil ea .in actu aut em Laomedontii pei fidiae posituriae: argumentum aetatem autem. in luit inspice te debemus .vitupuet ut, an grandior, an senex, ut cuicunque aetati crimen quod

agitur. aut conuenite.aut non conuenite doeeamus. Hete de hi

quae exit insecus sunt quae tantum naturae sunt. Nune venit ad ea quae corporis de animi sunt. de quae iam naturae quam disciplinae esse possint. Etenim interdum per se multum valet natura .interdum tenuis & insima eli. D seiphna enim .et .su sepe mutatur. Enumerat itaque quae ista sint,veluti communia, ut cohaetemus utrum aliquis valent an imbecilli stilongui an breui s. sol mosus an deformis, velox an tardus. H Fe Omnia corporis sunt.' uae sacile videmus saepe hominibu eu natura, saepe ex arte contingere. Deinde,inquit debemus inspicete, memor an obliuiosus sit, eomas, istio su . prudent .patiens,an contra. Haee rursus omnia animi sunt quae limi ut et videmus tam ex natura nobi qu mex arte pro .aenite. Verum cuncta ili 3,inquit, quae animae de corpo ris sutit, quan quam saepe ex disciplina vel alte contingant. tamen qualia vel quanta sint, non nisi in sola natura considerate debe- mut . Ea autem quae industria comparantur. in hibitu tectius

conliderabimus. sin vitiu considerare opotiet. apud quim, Scquo mole. Se cuiu, arbitratu sit educatu, ;ὶ victu, hominis et . omne illud tempus a pueritia usque ad id.quod agit. vel quo de

agit ut, itaque considerate debemus, non apud quos natus sit. quod naturae eli,sed apud quos educatus sit . unde in ei pit victu . Apud quos,inquit, uitet est enim inspicere illotum vitam, apud uos educatus sit,ex his enim uiuendi potuit eapere disciplinam. ed quia homines interdum non ut volunt educant, aliqua necessitate compulsi, quippe & seu elicite, saepe diliolutivi. E. dissolutiores saepe seueraua educant tecte quaerendum dieit, non solum apud quos educatu, st,sed etiam quo more educatus sit. Deinde,inquit, inspicere debemus ad eui ut albi trium sit educatus .i. patris, patrui, cognati an alienioris . Animaduolamus itaque , ut victus a primis annis usque ad aetates alias plotendatur,ut d xit primo quaerendum quemadmodum sit educatus, hoe quem admodum in tria diuisit,apud quo , quo more, cuius arbitratu . Deinde educat ut puer solet ad iustendat lueras toti ira easdemq.

ii tales. itaque qui liberales liteta, discit, duplice, habete debet magistros qui faciant virum bonum,3 qui saetant dicendi peritum de hix duobus plenum oratorem. Recte ergo etiam hoc quaerendum.quos habuit artium liberalium magistros, quos vis uendi praeceptores. itaque non utrum habuerit mastistros,utrum vivendi praeceptoret,sed quos habuit quaerendum. Deinde etiam

hic animaduertendus,otta est postquam luetas quis do die et it,decertam vivendi aceeperit disciplinam. tune necesse est vi habere

incipiat amicos. Sed quaerendum est . qualibus amicis utatur.

amicus enim mihi esse non poteli. nisi simi lis mei. Deinde quo

negocio,quaellii, de artificio sit occupatus,quaerendum. Necesseeli enim ut in vita nolita aliquid agamus, quo nos occupemul. Et hie actu, in vita aliquid agentium,triplex est. nam aut negocium eis, ut mercatura, aut militia. aut agri cultura die. Aut quaelius et .vt praeco, ut pata litus,vise enicus. aut similia. Aut aliis iticium,ut attentis aliquam plene cognitam, aut exerceat, aut it

das, ut orator, ut rhetor, de alia huiusmodi. alioqui scite aliquid pei secie, de exercete nolle habitus est. deinde aliquid non pi nescire neque id quodcunque exercere, assectio est. Verum uniunculusque rei do habitu, ct assectu, si exerceatur,s in actu sit . . t cius et . Animaduertendum,inquit, etiam .quo modo tem familiatem admi mutet qua consuetudine domestica st . ex te bus . n. ptiuatis di domesticis, que admodum quis in rep. vivat, facile possumus gnoscere. sin sottuna quaeritur, seruus sit an liber, Hoe quas naturae magis esse videtur, ut se tum quis an liber sese tui enim saepe nascuntur. sed . t taceamus, ut multi saepe ex foetuna serui sint etiam illos qui nascuntur ex sortuna se tuos esse manifestum est. etenim ex captiuis primum serui facii sunt, ea- pituita, bello, in bello non nisi incerta fortuna, itaque seruum eis e fortunae eli. Hoe etiam in soriuna considerandum. pecunio sua sit an tenuis,priuatus an eum potestate.Sed quia non uno modo capimus potitialem, recte addidit. s eum potestate, iure an iniuria. Hoc etiam sortunae est,ut videamus virum felix , clarus, an contra sit. Considetate etiam debemus, non utrum liberos

habeat quod naturae est, sed quale, Ibero, habeat. ut est illud in

Non. inquit, nato felix, sed nati pietate . itaque in eo fortunam inspexit, quippe: Vade ait, A selix inquit, facit enim sol luna selicem quod si, inquit cuius victus quaeritur,mortuus erit .non de morie. sed de mortis eius genere quaeratur,alioqui moti naturae

est. s Habitum autem hune appellamus animi,ὶ Habitus, inquit, ille est alicuius rei.sue in antino.sue in corpore a natura crepta, sed .su cottoborata,de plena persectio. Scire etiam pli ne aliquid, habitu, hi .iam s id volueris exercere, victus est: Videam ui Ha-que habitum qualem esse dicat. aut uti tulit, inquit, hic habitus

animi. virtutis autem quadruplex .iustitia,tempe tantia. sotiit do. prudentia. Sed tunc habitus , si virtutem ita teneamus acceptam .ut nunquam a semel comparata tecedamus. Nam si si queniet sua cuique reddam ua, de aliquando rapiamus iam iuilitiae habitum per intemperantiam non tenemus. similiter di et ca reliqua virtute . ita enim est habitu dis nitui. Habitum appellam ux animi. aut corporis conliantem de absolutam aliquam

leposectionem.)Absoluta es, ut plena sit,constans, ut semper ea dira sis. neque aliquando a se tecedat. & tune est uete habitus. Deinde. Aut artis perceptionem alicuius, Vipula ego Rhetori eam plene quidem nouissed exercere nolo. 1 taque licet non exerceam,in eo tamen quod Rhetoricam plene noua, habeo oratori, habitum . ita de in celetis alii bus, plena pereeptio habitus u. Aut quamuis scientiam. Ata. scientia, Actu . scientiaraitis, non artis. Inter seientiam 5e artem hoe interest. Ati quidem duplex ea .vna in scientia.alia in actu. verum scientia rursus duplex

est . ea scientia artis,eu non attis . neque enim aurum, gemmis

p cibate .artia est,aut seste, quot millia hominum in illo sim p puto. quanto spatio haec vibi ab illa diit et .hie itaque latentia et .sed non artis.sed quoniam Sc artis ea quaelibet,inquit,scie tia, si plenam nobi a suetit, habitu nuncupatur. sed hucusque de habitu animi. Deinde. inquit. Et corporis aliqua commodita, studio Et industria compatatu .habitus dieitur. ut si corpus palaelita roboremus, si velocitatem nobis exercendi studio com paremus. Vetum de animi de corpori, habitum Cicero in bonis collocauit. quippe habitum dixit esse vittutem. aut attia perceptionem, deinde aliquam eorporis commoditatem. Itati Atistoteles habitum omnem in honis posuit, eum feeu dum definitionem possit de in malis habitu, esse. Nam si de mui semper operam, ut nihil intelligamus sudio, stulti sumuiretit hfellabitus induutia comparatus. Et rursus, si exereitiumco potis deuiremus studio, imbecilli sumus, erit aeque hie habitu, cor potis industria comparatus. sed nescio quomodo recte habitus malorum non eu postus neque i Cieetone, neque ab Aristotele . nam si hoe ipsum nomen aspiciamu . de eius Io num videamus,habitum dict im esse ab eo quδd habete . oluerimus . natura autem nostra talis est, ut nunquam mala uelimus , malorum ergo esse habitus non videtur, est tamen. nam Ae C

tilina habitu malus fuit .i. malitiam industitia sibi comparauit.

222쪽

N. TVLLII CICERONI s

s rectio ess animi, aut co rporis ex tempore aliqua de ea usa co-

mutatio,.t laetula,cupi dita , metus,mi leuia, ut orbus, debilitas,& alia,quae genete in eodem tepetiuntur.) Habitum esse diximus liue in animo,sue in eorpore, alicuius rei persectionem. Ri erinita siue in animo, siue in corpore allevius rei inchoatio, affectio et , quae subito aliqua ratione nascitur,mox recessura,ut

si quid nobi a boni nunci et ut,& laeti esse ine piamus,si quid videama, de id ipsum concupiscamus, vel aliquid timete incipiamus, si mole lie serte ille Omnes animi sunt affectiones. Deinde eotia potis ii subito in morbum incidamus, si ali uid in nobis debili iaicitit, sed ad tempus, poli autem sanetur. Haee itaque erunt asia sectiones corporis. 6c reliquae eis similes . istudium autem est. animi allidua de .ehemens in studium est,inquit,ad aliquam temassidia de vehemens anima cum magna volutate Occupatio. alaci-

qui assidua di .ehemens esse non potess,si in ipso ope te habuerit voluntatem. Et dat tes non quae studium sint, sed quatum stu. tum iit, ut philosophiae, inquit, non philosophia: aut poetier,

aut geometricae luetatum, non poetica de geomettica literae.

Itaque ii quid vehementer de cum magna voluntate volumus ludium est. Deinde si id quod volumus,aliqua ex parte consequiamur, assectio est. Sin autem quod plenum de persectuineu tenemui habitu, eu. Qtiod si hoe ipsum plenum vel semiplenum

agendo exercete voluetimus,erit victus. Ita unum qualitate diuersa in multa attributa eonuertitur. LConsalium est aliquid sociendi,aut non faciendi vere excogitata latio.) Duo semper sunt unde dubitamus, de unde consilium eii. Aut enim ut iaciamus aliquid. quaerimu ,aut ut non sacramus. Ita de leges quae con . tilio seratiuntur, duci semper hae continent: aut fieri iubent, aut fieri piohibent. Sed quia cum de te aliqua dubitamus, incerta quaedam ratio in ancipiti cogitatione versatur, poli quam ita ipsum statueras, erit excogitata ratio, de ideo excogitata, quia suetat iam ante cogitata latro, quod consilium et t. s Facta autem, de casus, Ee orationes tribus ex temporibus considerabuntur, in Ex his quoque non minima colt gimus argumenta,ut de factis personae argumenta capiamus, de dictas, de his quae ea acciderunt: ut damnum, ut morbo ut orbitas, de teliqua s- milia. verum lixe per ilia, inquit, tempora debem ut inspi-eete. tunc enim de fututo argumentum possumus facete, si ita

de ante fuisse doceamus, utputa quia hoe fecit, hoe facit etiam, E. hoe faciutus elii quia hoe passus est, hoc patri ut, etiam patasoria ι eli e quia hoc dixit, hoe diei t. hoc etiam dicturus eli. hucusque autem attributa personae. s Ac personis quidem hete videmur esse attributa.) Septem sunt quidem, ut diximus et

menta . unde omnis argumentatro capitur ad quamcunquerem: qui ,quid,eur,quando, bi, quemadmodum, quibus admisti leuit, . Horum duo prima omnia comment. Nihil autem a

liud quaeratur, nisi qui, secerit, de quid factum sit . atque lixe ipsa

Cicero propius de apertantibus, Et ad tem vieini otibus nomini bus appellauit. Quia enim pet sonam dixit quis negocium uocauit Ae pet na quidem quam in pronomine posuimus quae essent attributaseam dictum eli. Nunc antequam dieamus quae negocio attributa lini,quid sit ipsum negociuin videamus. Ne poeium est factum, de quo quaestio eli. verum hoc fictum nune in facto est,nunc in dicto, nunc in cogitatu. Omne hoc itaque

factum. de quo quillio eli negocium appellatur. Aesactotum quidem genera tria sunt. Est sactum illud, de quo quaestio est. eli factum quod in negotio eli,quo illud factum de quo quaellio

eu probatur. atque hoe iactum tribu, temporibui consideratur. ante in poli. li Ie tertium genus facti quod extra negocium est, ex quo ad id factum de quo quali io est traditur arsumentum, veCluentii satium est iudiciale de veneno, quod Oceiderit Oppia ni eum. Deinde extra hoc negoetum .sacta eius alia ad argum e tum quod proponit ut trahuntur,quod multos ante veneno necam. Hoc tertium factum in attributis personae accepimus,sacta, ea ut δε orationes . Tria itaque geneia lacto tum sunt e factum de quo quaeli io eii , satium quo id facium unde quaestio est pro batur satium extra negocium sed ad negocium pertinens. Ita que satium illud de quo quailio est, negocium appellatur. Mute negocio quatuor principaliter attributa subiecit. Vnum qu i in ipso negocio et . quae contincntia cum ipso negocio apis

pellauit . r. quibo, illud factum de quo quaestio est probatur, de

quae ab ipso negocio , identur nullo modo posse separari. Sociandum attributum ea. in quo illa quae in geli ione negocii sint, necesse est videre: aliud est enim ipsum negocium aliud illa quaetii gestione negotii continemul. ut Puta Occidit negocrum est.

in i ρstu autem negocii gessione illa sunt . illo tempore occidit, in illo loco occidit, suti occaso ut occidet et . Ec reliqua, qua ingestione negocii continentur.Tertium attributum ess,quod adiunctum negocio nominatur. Hoc quoque neque negocium,nseque in gestione negoeis, sed extra negocium eii. hoe ab oratore sumitur, cuius assumptione tes illa, de qua quailio et . aut sim ii, ut dissimilis demonstrabitur. Itaque omnia exempla tributa negotio sunt . sed quoniam ea transecus veniunt,adiuncta nego cio nominantur. Quartum attributum est negocio, quod gella negocrum consequitur. hoe quoque extrinsecus eli. non enim in negocio,vel in gestione negocis eontinetur. sed an poli negocium contigetit,consideratui vi puta factuin Miloni, hae tes consecutae sunt ut de eodem facio legem nouam senatus tulit,c; demquae in Appia via iacta esset, eontia rem p. sacta esse iudicauit. Haec omnia non in negocio, neque in gestione negocia sunt, sed pelium negocium coni equuntur. Et quoniam scimus quot attributa negocio sunt nune in sirgulis quae nobis snt ad argumenta dueenda videamus,ae primo illa considetemus quae continentia cum ipso negocio appellantur,sine quibus negocium. de quae Gne negocio esse non possunt. Hae itaque quanque sunt sunt a pliut negocis, summae causa. 8e facti itia tempora, ante, in pol , quod factum iniet genera iactorum secundu esse memorauimus. Summa negocis talis est ut parentis occiso, patrem etiam occisdit,negocium eil. negocis summa est,ut patentis Oeeisio. In hoe de ipsi, nominibus de pronunciatione fit argumentum, seu quadam admiratae ne diramut Oceldisse patre Sex. Roscius d citur. Deinde causa illa et , t puta Occidit, uia inimicus fuit, aut comita,quia inimicus liciti fuit,ron occidit. Iam poli causam facta conlidei at e debemus, auibus illud factum de quo quis io est affetamus . Maee sacta per tria tempora, t saepe iam dictum es diuiduntur,ut considetemus quid ante factum sit . quid inteis, a s

Oum sit, quid pollea factum sit. vi Nilo quid ante iacit. In s

natu suu erimum venit.ealceos de vestimenta mutauit, profectus est. Deinde quid sedit in te ipsa,ad Albanum peruenit, impetus

in illum factu, est. tum ille reiecit penulam de theda desiluit. se

defendit, Clodius occisus eli. Postea quid seeit, prosectus es Lanuuium. Flaminea creatui, propter inuidiam Romam eito noluit te uerti. Ergo hi facti, facium probatur,aut defenditur illud qipinquaellione ei .i. Milo Clodium occidi i Necesse est itaque,t equinque in eodem negocio de quo sudistio eli contineti. I lustra enim aliquod factum obiiciemus idonee lactum es, nis eius summam dicamus nis causam eiusdem facti doceamui, nasi quid ante, auid in te, quid pollea sinum sit demonstreinua. Recte et go continentia cum ipso negoeio nominata sunt. I Deinde causa eius summae pet suam, de quamobrem, de cuius rei causa factLmst,quae titur. Multae quidem causae sunt nam ut omnia uia nasiatur quae in mundo sunt necesse est causa praecedat, de hoe ipsum negocium,de quo quaestio est causa dicitur. verum haec eausa homilias circa factum dnplex est. aut enim propter tem aliquam iam ante animo prouisam quodcunque facimus , de erat causa quae ratiocinatio dieitur, aut subito necessitate aliqua praesentiatem potis in satium aliquod pracipitamur. Et erit eausa quae impulsio dicitur. Eo quae unque causa ex consessione veniam mei tur. impulso et . Hatum nil ne utranque causam Cic. hie leti sit r Per quam quamobrem, inquit,de cuius causa factum si, quaeritur. Quamobrem ratiocinatio est,cuius causa impulso est. 1 ti gestione negocis hae quinque te uitenda sunt, locus, tempus, Occasio, modus, facultas . in gessione autem negocis,qui locus secundus erat. De septem elementit persona iam dicta est. Remanserunt seu, qui negotio attributa sum. in id,cur, qua do, ubi, quemadmodum, quibus adminiculi. Ex his tutias duo. quid.&cur . i. factum illud ltiplex, ct satis causam continentia . eum ipso negocio esse monstrauimui. Reliqua quatuor in g Bione nego eis sunt ubi, quando, quemadmodum, qiribus adminiculis . Addidit Cieero quintam oceasonem, de qua poli diaeemus quinque itaque tes secundo attributo subdidit, locum, temput occasionem modum sacultatem. Et tecte hie in ge- Dione negocis isse dixit. Illa enim superiora quinque summa negocii summae causa. quid ante factum sit, uid in te factum sit.

quid postea factum sit. negocium . i. satium illud, de quo quaestio eu probant. Quod si negocium probant . in pectione ne-poei; non sunt. verum in gessione nepoeti ne tesse is . ut haec rursui quinque sint locu . tempus oceaso, modus, sacultas. etenim eum diei muar Milo in senatu fuit, domum uenit e postea pios

Ou4 est, gestio negoeii ea quidem sed in ipsa negocij pellione tempus ostendimus . i. Milonem hora undecima proiectum.

Deinde cum dicimu4, Venit ad Albanum, impetu in illum s

eius elle gestio quidem negocii est . sed in ipsa nepoeii gestione. de octasonem ostendimus , quod necesse habuit illae uel lac

223쪽

D. 2 lorum ostendimu , qudd de loco se periore impetus in illuiactu, st.& saeuit ii et . quo s Cloditi, habuit armatos. Ergo gesto negocii sine hi, quin que e se non potes .lo eo tetr pore, Oceas In .m do, acultatibus. Quod ii sine hi, quinque negocis gessio elle non potest recte hoe in pellione negocia considerare debemus. si octis conli feratur,in quo res sella sit, ex opportunitate. quam videatur habuisse ad nego eium iamini litandum in vi seiamus quem to eum considerandum praeeipiat, qui sint alia loci .ideamus. ae primo secundum Lucretis celeto tum a. sententiam, Inane totum locus est,quod inane patet rebus.Occupaturque ab element , gm,aere,aqu a terra. Ergo luee elementa in loeo sunt . . in inani. Sed tutias ipsa elementa trici sunt . t ignis sideribus Ioeui est aer aut bai, a qui natantibus, terra gradientibus, vel hisoni quae in eadem nas nive . itaque de tota Omni, lo. eti, et . di turius in tetra locu eli. qui locii, nobis non ex eo et loeus est eonsiderangu et ex eo quAd qualii sit, aut ex opportunitate eius aliquid in eo aut seri potui is aut non seti potuin se doceamuc. Hoe itaque sit praeceptum in loco, qualitatem eius atque opportunitatem no i inspicete atque ritimate debere. Neiaeese eli enim nobis,.bicunque eme,sed illud ulii sumu,,otiale sit, conlidetandum est. Atque hee opportunitas loci pei multa conasideranda el . nam de magnitudo loci inspicienda el . . tum ibi tot milia hominum eepetit, demae interualliam iiii pie iendum est, ut in Quintiana . septingentati,ilia biduo esse decursa. Et quoniam interualli duo genera sunt. Longinquitare, inquit, de propinquitate. Deinde coasiderandum, em tus locus, an cele bri, st. Deinde natura ipsus to ei videnda. unius sit, decimis, planui saxossa, pala siti , siue uti. , quae si praeterita vicinita eius loci, in qua natura st . ut deo ibi aliquid fieri potuerit . .el non potuerit,quod .icinia talis s t, vel omni regio. Etiam hoc, inquit in laeo considerare debemus, cer ari profanu, si, publi eus an prauatus alienus an pho de quo agitur. Quod ii ipsuη non et it ela im hoc videndum,an aliquando ipsus fuerit. Ex his igitur tot opportunitatibus imi, multa a negotiom colligere pol ramus argumenta. s rempus aurem ei i f. quo nunt utimur Quod tempus semper tuerit nectile est. sue amemundum, i uecum muriaci. multi enim natum mundum,multi natum non ecla contradunt. Ergo hoe tempu4 genet se . quia nec initium

nee snem habet. tetri ita eu.q iam Graeei appellant. ve. rum quoniam ho e tempuη de sui re disse ite .u, illud desinit quo

nune utimur. Temput est,inquit. pat, quaedam aeternitatis,aut annuum, ut diurnum, aut noti urnum spatium signiscaris. εκ cursu enim s/etum cetii temporibu . eorum nomen impositu

est. septem stelli eptem ei tuli contra coelum oluuntur . quae eum sngulae ad id sprium ride prosectae sunt fuerint revetii, certum tempus includucit. Quod si omne, septem simul ad ea sagma unde profecti sunt te uellantur, ne si illud tempus, quAd

annus magnu d Ititur. de necesse in omnia rursus per Oidinem suum quae ante nata sunt renasci. E go si ad exo idium suum mmnes stellae leuertant se an iri magnus dicitur. Ringulatum auiatem cur h ibet tempus suum, sed omne templi, certii vocat,

liu non temetur . nam saturni cursu, habet temput, sed tempus ipsum non habet nomen. Item iovis, Martis, veneri , atque Nereiarii. Solia vero eursus eum se expleuerit anno est . L nae cum se expleuetit, mensa est. Iam uero di sole supra tetras sto diem voeabimui. δὲ sole sub terri posto. noctem. Id rarum autem duodecim. hie esse origo memoratur. Quodam

tempore Trimegillo a cum esset in AEgypto, sacrum quodam animal Serapidi dicatum, eum in toto die duodeei ea utinam fecisas et, pari semper interposito tempore. per duodecim hora, diem

dimensium esse coniecit. 8e ex inde hie horariam numerus custo datur. Deinde alii di eunt ex quadratura coeli, quae secundum mus eam rationem in duodecim partea dicitur eae diuisa, horas duodecim esse nominatas. Aquam enim per totum diem excepe runt tenui sit maea uerna di fluentem .& hanc maiores nouli in duodecim partes diuiserunt ex hii partibu hori numerum imponesunt. sed iam tempta, est ut ad lationem temporis reuerta mur. Quod temput. i. hoe quo nune utimur, spatium accipiamus, quod aut in multia annis sti aut in anno, aut in mensbus, aut in mense aut in diebuη uel die ut in noctibuη vel nocte, aut in ho is .et hora, vel momento . verum hoc tempus nostrum philosophi in duo tempora d uiserunt . in praeteritumst sui rum . praesent autem esse negiuetunt, quΛd in eo quod prae

senη dirim ut . si quid iam aliqua ex parte cotisectum est, prael ritum se . si quid mox persei habeat. suturum sit. Ita virgiliuit Tot iam tio luentabus annis. quod enim . luitur . non

uat, quod non stat, praesens non habetur. Oratotes autem

tem put noctium in tria tempora diuidunt, praeteritum, praesens.su tutum. Ae praeteritum tempus in tria tempora diuiciunt, in illud tempui .eius atque obsoletum de perantiuum, deinde in illud quod lieet .etus st,est a nostra memoria temotum, tamen in

litem continetur,pol remo in illud quod nuper sellum et .&euius de hi, qui vivunt plerique meminerunt. Praesens uero tempu4 Ha duo diuidunt,m praesens, At magis praesens. Magis praesens tempus eli rut, Nune nune insurgite remis. Hoe est quod ait. Et item quae inllem in praesentia.&cum maxime sant. In stans enim tempus praesens est,ut ait, Iuno ad Iuturnam, cum iam sata Turnum tenetent, Atque inllantibus eripe satis. Dpmque ut seiamus. illam praesentiam sala dixisse, addidit pollea tempu, quod magis praesens esset. Si quid praesentius audes. Praeten, ergo tempus duo tempota habete dixerunt, praesens &magis praesens. Futurum autem tempus in duo diuisetunt, inocyos de serius i. in id. quod mox futurum ell, & in id, quod tardiu futurum est. Atque hec tria tempora eum pati ibui suas hie in hoc attributo quod de tempore eli continemur. s Et item communiter in tempote perspiciendo longinquitas eius eli consderanda) Tempta, esse diximu spatium. quod in annis, men sibus,diebuη noctibus,horixque versetur. In line, inquit, comis muniter , tempore longinquitatem eius debemus inspicere . in qua long nquitate duo oportet attendere, ultum in ilici spatio huius negocis magnitudo potuerit impleta. d. trum tot simul res potuerint effici. Quod enim in rebui dissicile est, aut numero , aut magnitudine si necesse et . sine aso autem eii pars temporii , habens in se alicuius rei id neam faciendi, aut non faciendi opportunitatem) in illa mensura temporis ex motu coeli sacta , ex actibus nolim vel ipsius mundi ualitas prouenien .occasio rem parit iaciendi aliquid, vel non faciendi. In tempore enim mensura ac spatium eonsideratur, in occasione qualitat tempo. tis,ex qua Opportunitas, ascitur saerendi aliquid vel non facie- ei. Hoc itaque inter sediliant templa, di occasio .genete autem smilia sunt. Verum lixe occaso ut diximus, ex actabus nostris vel ipsis, mundi parit nobis ad aliquid opportunitatem. Hatedilitiburtur in tria genera, publieum,commune, singulate O casci aut in publiea,aut communis. aut priuata. Publicum est, anquit. quod ad totam peltinet ei uitatem s aut bellum sit, aut ludi aut aliquis dies sellus: in hae itaque publiea oceasone est oprotium taη aliquid sacteriai, vel non faciendi. Commune eli, inquit quod ex actibus mundi prouenit, ut si me ima st ealor, si vindemia frigus. Singulare autem et . inquit, quod unicuique teli prouem te prauatim ii nuptiae sint,cit tinctum suntis, con-

a1υioni somnia . Et recte in priuata occasione somnum etiam sori. non enim ex necessitate temporis,sed ex corporis atque animi taliolis dormitur. interdum enim lassi aut multi per die dormimus, interdum solliciti atque occti pati nocte vigilamus.

implex itaque occaso, publica communis priuata. Ex his o calionibu multa possumus algumenta colligete . sModus au tem est in quo, quemadmodum, de quo animo satium si, qu et itur) Modum Cicero diligenter. inspexit, atque ita desniuit, Mi nemo unquam. Nanque modum in duobus inspiciendum, docet in modo facti, de in animo sacientis. ut s dicas. clam est

qui diem modus facta quod quasi te, facti oeculte geratur. V

tum in eo eil & animus aetentis insidiosi, latens, atque insitu Oui dolis. ita meo quod elam dicimus S modus de animus i Denitur . similiter omne m di ex modo facti.& ex animo inspiciendi sunt. Verum in ipso animo duo rursua debem ut inspicere, prudentiam Ze imprudentiam .i. ultum aliquid consilio , an aniarii impulsu secetit. 1 n his enim causa facti quaeratur, quam duplicem esse supra diximus , circa facientia uoluntatem , ratiocinationem s. & impulsonem. Ita ratiocinatio erit,ptii lentia a Dimi, impullio uero, imprudentia. Verum hi erunt ex prudentia modi clam palam,u .set se Isione. Haee omnia prudenter a sessa sunt I. ut tes fetet consitum ante praeceissit. Imprudentia porto ad purgationem iungitur, quae pars Demae i. cmus pu sationis partes tres sunt mi piciendae, in scientia ea a, necessitat. In his quoque modii sactum quidem manifestum es . sed animus in uanitur inuitui. Adiungit ut ad imprudentiae, modos etiam affectio, quam paulo ante personae diximus attributam , quam effectionem esse diximus animi aut corporis tepentina de causa permutationem. Verum hie quoniam in modo animas attenderi lut es .inimi sola, circa affectionem posuit commuta tiones, id es . moleti iam, iracundum . amorem. I laquet hia aia sectionibus animi imprudentes. in factum impelluntur, de tecte imprudentes, quippe affectio eli. tepentina animi e tram latio. ergo quod tepentinum eli. pio pici non potest, s pro

224쪽

spiei non potest imprudentia est. Facultates sunt. aut quibui sa- ei liui fit . aut line quibus aliquid consci non potest) facultates Cicero duplici qualitate desni ui duasque illis potentiat dedit . vi sit primum genus saeuitatum illud, sine quo aliquid fieti non

potest, aliud, quo aliquid facilius compleatur . etenim haee duoptima proponamus,st, non fit. Iam ex eo. quod suauisus duo descendunt: Faciles dissicilest. Iam in duobus ponit ut saeuiatas,in penete.i. in eo, quod si,& in specie, i in eo,quod Deile sit . illud autem quod difficile fit, ita potest argumentis torqueti, ut illud kideatur esse,quod non fit,ie iecirco. in hoc non siint positae saeuitates. Dupliciter igitur facultates esse teneamus. primo iula, sne quibus aliquid deri non potest, deinde illas quibus ali quid completur. vis quis velit thetoricam da stet e. prima et ieei ad discendam saeuita his ne qua eisci non potest. i.animus,ingenium inlitumenta aliis ipsus,& magillet einde elunt illae saeuitates, quibus facilius st,si sit doctus de beneuolua magisterata de ad mortem faculta ,sine qua fieri non potest. venenum qua saei.

lius si venenum cum poculo. Si autem in pane detur venenum,

pars illa eu quae dissicile st,quae ita poteli argumentia torqueri, ut pars illa videatur esse, quae non fit, quod quidem Cicero. pro Cluent. disputauitatim negavit in pane dati venena potuisse. Hoe autem scite de tenete debemus, etiam tempus, ta locum, Seeetera praetet modum sacultates esse posse, si generaliter considerentur,non ex specie,vel ex opportunitatibus suis. Necesse est.n. de quodcunque tempus ,& quemcunque locum fuisse cum ali quid tactum eli. Alioqui facultas prima non erit faciendi, nisilia sint. Ita Cici in Roseiana: Non potuit. nquit,occidete patrem Roscius,cum abieni suit. hie argumentum a loco secit.de. inde ait: Age nune videamus teliquas facultates: Ergo iam de Iocti, faculta, et .sed facultas, i generaliter consideretur, at s opportu tuta i eius fuerit inspecta,tunc ex loco argumenta sumentur . s A diunctum autem negotio id intelligitur, quod maius,&quod minus,de quod simile etit Attributa negocio duo iam tras acta sunt, eontinentia cum ipso negocio, & illa quae in pestione nego eis continentur. Ac prima quidem cum attribulis suis per sona transacta est. .quis,deinde quid, de cur eontinentia cum negotio demonstrauimus. deinde quando, ubi, quemadmodum, quibus adminiculis in gestione negotio posita docuimus. Ita se ptem prima illa elementa in duobus negocio attributis videmutinclusa, nee iam amplius videtur telictum, quod in aliti duobus negocio attributis ad argumentum consderate debeam ut . i. in his quae adiuncta negocio nominantur, di in his quae gestum ne .gocium consequuntur. Vetum de in his eadem septetra quae in aperioribus considerare debemus , nec aliquod negocium sine hii septem elementis unquam potetit inueniri, ut qui uri homo sine lineamentia suis. liaque cum in nosito negotio ex omni ca

eunt antia argumenta ceperimus. I fides in aliquo claudicarit ex alienis argumenta sumenda sunt. quae cum assumuntur,aut sdem faciunt aut augent. Vetum haec cum aliena, lint. .extra noli rameausam, videndum est . qua nostro negocio parte eopulentur,

quae eopulatio respectus dici tui quem te spectum Gi ci eo diar.

dicunt. etenim dicunt a cum etiam ista aliena a negocio septem illa elementa contaneant, quae in noctio neg

eio continentur,non possunt sibi omnia conuenite . sed quaedam in hoe su dam considerate debemus in alieno negocio. quapet nolitum negocium respiciant ut praeuiso de praecognito copulationis genere ad algumentum notiti negocii facta collatione copulentur. Vetu huius respectus nouem modi sunt .sut sit adiuncium neg eio nolito, D quod maius est,de quod minus, quod simile, quod aeque magnum, quod despetatum, quod

contrarium,& genus. I pars,& euentus. Haec itaque nouem omnia toni ερ puncti sunt simiail. .ad aliquid. itaque quasi semper in binis sunt, de tecte, nisi .n. ad aliquid nullus potest esse respectus. Ita ue cum dicimus maius tune intelligimus maius,s minus considetemus. Rursus tunc intelligimus minua ,s maius colidetem ua. I ta de reliqua ex alio tum collatione eognoscimus. Verum nune videamui, quemadmodum hos tespectus negociorum considerare debemus. Iblatus.& minut. S aeque magnum, ex ui, te ex numero. Et ex sgura negocis,sicui ex statuta corporis. cons deratur Hre tria.i malua de minus de aeque magnum, tribus modis conliderate debemus,vi,numeto sputa. vis est,quae

singuli a nominibui verbisque constat. de persona, omnis enim rea, & omne dictum factum ue habet vim suam, etenim s dieas Iarricidium , statim quantum hoc sit,ie in qua vi si, animo exi-imamus. Ita homicidium,de adulterium.& reliqua satile quid sint,cum fuerint audita.cognoscimus. similitet de personat habent vim. suam etenim cum dixeris Ciceronem, statim ex boni

II CARONI s

viri consa eratione, quae in illo vii sit agnoseimul. Deinde eum

dixeras Catilinam ex consideratione pessimi hominis, statim quae in illo via sit agnoscimus. Numetus et .cum minus ae maius non ex vi,sed ex rerum, vel ex personarum numero demo sitamus. pigura est, quae in toto negocio consideratur a per omnia illa septem elementa ut considete, quid satium sit, qui, sece rit, ubi secetit,quando secerit, quemadmodum fecerit de reliqua quae . inquit, figura totius negocis ita eli ut corporis statura. in qua statura o mala lineamenta corporis continentur. Itaque vemelius intelligamus notum proponamua exeplum, illud. s quod Cicero. negocio suo adiunxit. Nam cum Catilinam diceret occidendum, ex adiuncio.quid maius vel minus ellet, argumenta collegit. Quod utique maius de minus & aeque magnum ex vi, numero figura, am dudum daximus approbandum ita do Cicero. An vero P. Scipio Pont. Nax. Tib. Gracchum mediocriter lobesactantem ualum teipub priuarus interfecit et Catilinam o hem tetrae caede atque incendi , valiare cupientem, nos consules pet se temus λ Hic ex vi retum intelligimus, minu, esse statum rei p. quam orbem tetratum . deinde similitet ex vi intelligimus. minus e se labefactate quam vatiate. I ta ea vi pei sonatum,cum Gracchus de Catilina nominantur Catilina magis D medus agnoscitur. Plautea ex numero intelligimus,maius tale duos consules quam Sci pronem. Hic figuram non posuit totius negocii.i. quemadmodum occiderit Gracchum Seipi, ubi occideris,qua do oeci emt,vnile occiderat. Verum haee,quia nihil prodiderant, praetet misit, atque uno verbo conclusit, quod ait, interfecit. c tui vel bis considerata vi,maius este intelligimus interficete, qua ex urbe eiacete . verum in alia. exemplis,do ex ligura debet comparatio seri,ut matu, aliquid minus ue demotis ii ei, si dica, illud tune factum est, ibi factum eli, ita satium est, propiete a factum eis de teliqua,quae in elementi, printi palibus continemur. ssimile autem ex specie comparabili,) Cum facimus argumentum

ex adiuncto negocio pet similitudinem,in ea similitudine qualitas cosideranda est: superiora. n. maius Ze minus aeque magnum ex quantitate cognostrix m. nee putemus hoc este par, quod simile . Etenim par ex mensura definita, de ex comparata triusque quantitate cognoscimus. simile autem non in eo quantum sit , sed in eo quale sit attendimus. ita non ex mensura fit limite, deae vultu.de supernae quada sacie declaratur. Simile,rcon, parab le, paradigm a. Simile itaque duobus modis considet a te debemus in specte formarum.& natura terum .st scriptores quide attium sinite genus ponunt .su milia tria μυαν. i. imaginem . mea ae ... .collationem. di i exemplum. Pet imaginem simile hi, cum ex smili si eae vultos vultibus comparamus: vi. Os hum roim deo sntilis. Per collationem smile saei muccum te tum di Dei sarum conserimus de copulamus n5 speciem, sed n a tutam 'ν Qualis mugitus fugit eum saucius aram Taulus. aut, Poenorum qualis in arvis saucius ille graui venantum vulnere pectu Tune demum mouet arma leo. Hic enim virg. vi probat et Turnum tebus omnibus stactis non deiectum, sed itatum magis , quia vix hoe et editur,negocio suo fidem fecit ex adiuncto negocio pet Gntili tudinem,quae sit in parie naturae.sie.inquit,& leo magis it scitur. postquam suetit vulneratus. Per exemplum autem tunc simile facimus,s in exemplo ipso qualitas oliendatur. Saepe n. eplum in quantitate uersatur. i in ui uel numero, uel figura Inuenitur tamen & qualitas sne exemplo. ut Ciceto, cum circa bellum causatum similium comparat natura'ait, ut Helena, i me,

Troiam a lie tu Antoni huiua b Ili semen suisti. Contrarium est, quod positum in genete diueti, ab eodem. cui contrarium esse dieitur, plurimum distat,ut frigus ealori, uitae mot, At illoteles opposita genua posuit, eontrarium, disperatum, ad aliquid, sub oppositis. Cotrarium porto Ar illotele, se destituit, sub eodem

genere species multum inter se diuersae hae rati ne ut omnia ad unum illud genus reserantur , quod supra omnes rex principales Graeci ponunt l. Te a. quod Latini ens uocant. i. quod esse pollit. Verum contraria tribus modis inueniti pollunt. cum aut sub e

dem genere species multum inter se durint oi ut cum sub lingulis generibus diuersi spectra etiam diuersae sunt. aut cum dura pera ta inter se diuersa sunt. Itaque hie Cie.in diueis genetibus posta,eontraria demonstrauit friguη de calorem. His autem genua

qualitat. sed diu ei se . deinde simili ter sub diuellii generibu, sp

eies longe inter se diuersas posuit. i.uitam &mortem,vita autem genua bonum,mottis malum. itaque contraria sunt,quae se E i

pione spectant, de quae ex diuerso posta plena sunt. sDisparatum autem est id , quod ab aliqua te διαὶ Sub disparato autem Aristoteles duas speca es posuit, priuantia. & negantia. Pituantia sum ut excitas,infelicitas, visio di felicitas habitus sunt, eae:

225쪽

t, I infelicita, id agunt, ut prima id quod habuerunt, non habeant. Nunquam enim caecitas fiat necesse est, nis vilio ante tollatur,nee est infelicitat s et lux selicitas exesudatur. Iccito ergo haee priuantia nominata sunt,et primorum priuationem secuda demon lirent. Negantia porto iunt, quae negatione separari tur, t sapit. non sapit,sedet,non sedet. Negatio hie illud auitot primum neget,non tamen constituat secundum. Nam cum ait. non sedet solum sedete negat non tamen eostituit mirum siet. an

ambulet. sed fulseit ei negare, quod sedeat. H te autem Cici in dispalato sola negantia posuitii. sapere,non sapere, se tamen inter disparata,& priuantra nolle debemus. Genua est.quod par tea aliquas amplectitur,ut cupiditas. Notum est, quid sit genus

.i. sub quo multae sunt partes. Partes autem sunt ea quae sub sonete sunt. Verum eum de his facimus argumentum. ex adiunctis negocio facimus argumentum. Quoties autem de genere quaestio ea, ex specie saciendum est argumentum, quoties de specie quaestio eli ex genete sacredum est argumentum,ut Cac. cum pro Roscio ageret. i. speciem suscepisset Rosciua etiam ad silium species est a te umentum fecit ex genero,cum iuxit tam seror mores in filium cadere non potuisse Filius enim genus, Roscius specie

est. Ita se eum de tenete quassio est ex specie eolligendum est aegumentum, ut si quaeratur,an Omnes matres amem filios suos, de tu ex seecie saeias argumentum. Adeo omnes matres non amat filio a suo ,Vt Medea illi os suos etiam octi derit. ita ac in relius .sEuentu, est exitus alicuius negocij, in quo quati solet quid ex quaque te euenerat, eueniat, euenturumq. st.) Euentum illum accipiamus,qui unicuique rei naturaliter videtur adiunctus. quirem suam,postquam tes ipsa contigerit, necesse eii consequatur. di tune vere de euentu fatere possumus argumentum si ipse euentua certus iit. Alioqui ii euemum illum accipiamus, qui ex ea suvenit heri inde non potest argumentum, quod adiunctum negorio esse possit. Facit itaque de euentu argumentum si eum quem stobauetis insolentem sututum, spondeas arrogante. I ta inlo-emiae euentum atrogantiam doces, quam tui sus arrogantiam

ad odium causam esse demonilias. LQuare hoc in genere, et comodius,quid euenturum sit. ante animo colligi pollit,quid quaque ex te soleat euenite,considerandum est,) Vt,inquit, ex evendia facile possimus argumenta colligete,ptimo i a nobiscum peet tactare de eonlidetate debemus. quis uniuscuiusque rei esse sileat euentur. Et ut stimus naturalem euentum, non fortuitum nobis eoiisderandum,denique soleat,inquit.euenite. Consue ludo perpetua est . Quod perpetuum est,sortuitum esse non potest. Ergo confiderandus nobis erit in rebus singulis cetius Aeriaturalis euentus. f Quarta autem pars ess,ex ias,quas negociis dicebamul et se attributa consecutio. In hae hae tes quaeruntur. quae gestum negocium eonsequuntur. Negotio quatuor esse diximul attributa . dictum iam de tribus attributis est,ostendimus quae essent continentia cum ipso negocio in gestione negocis , adiuncta negocio. Nune de his docendum ess . quae pessum negocium consequuntur. Quod quidem quartum attributum vid tur eum ea parte pugnate, quae in ptimo attributo eli poli negorium . scimul enim quinque esse in primo attributo, summam neeotis e sem ipsius summae. 8e factum triplex ante negocium, in negocio.post neeoelum. Hoc extremum factu.quod est poli negocium ei det ut imile esse huie attributo.de quo nue agimus, quod dicitur e secutio. nam ut tunque post negocium et L sed

e distant,st sapia post negocium facta illius colidetanda sunt. de quo agitur. 5e qui aliquid fecisse memoratur, hie autem factaeonsideranda sunt, sed extranea. Itaque conlideranda sunt, quae gestum negoesum consequantur. Haee in duobui semper debemus attendete in personis, de in natura gessi negocii. in perso-nia ficis animaduereamus quid de gesso negocio homines sec rint i senserint aut iudicauerint,vi de facto Milonis. it de lege Clodij. In natura ipsius negotii sit,si tes illa facta sit, eui necesse sit euentum aliquem esse coniunctum, ut parricidium sutor necem est consequatur, R tui sua, patricidam vetasmile non se dormisse. Haee enim gegum negotium consequuntur, quae non in pet sonis ammaduersa sunt,sed in natura gessi negoei . In hia itaque duobus Se Cicianimaduertenda dixit ea qus tellum nescierum tonsequuntur. Ae primo de personia. sptimum,quod i ctum est. quo id nomine appellari eonueniat.) ubique hoe eo sequitur. Res . n. prima est dein rei nomen, Homo autem necesse ea rei nomen ponat ita Clelae montine constituendo disputat in diuinatione. Non tam inquit, haee aeensatio,ide senso est existimanda. Deinde eius facti qui sunt principei & inuentores, qui

denique auctoritati, elui,& inuentionis coptobatotes atque ae

muli. Hete quoque post tem sint necesse e nequ-put iliae niti nisi quod latet. Est porro quod latet animaduertiadum itaq;

qui fuerint illi qui primi illud secerint,vnde nune agitur, qui deinde factum probauerint ae neu ii sint. si optimi sun laudas factum si pellam r. reprehendit . ut Cicin Dium. dieit,semper hominea nobiles accusaste, de eos cum magno commodo rei p. magna semper gloriam consecutos. Deinde eequae ea de te,atit eius rei sit lex,) Lex etiam consequitiar. lex. n.semper in re quia res talis visa est .eonuit uia ut . verum quod ait De ea re, totum est. uod ait eius rei pars est. Intradum.n. totum Dctum aliqua lege aut da natur,aut absoluitur,interdum pars facti. Deinde quod ait: msuetudo,actio, iudicium,stientia, artificium .d: hete omnia gestum negocium consequentur. Nam de consuetudo rei iam ante gestae est, de tui sua rem geliam solet aliqua actio eonsequi, vel iudieiu, ut praeiudicium natum esse videatur. Deinde necesse dii ante aliquid seri, t ex eo scientia consequatur,vel altiscium. vetu haee Omnia 3d in personarum actibus prouidenda sunt, de in negoch ipsius natura. iccirco est. Dernde natura eius euenire vulgo soleat, an insolentet) Att.negocj ipsus animaduertendam esse n tutam. .qui soleant euentus factum istud consequi. Sed hie euentus ab illo euentu quem in adiunctis negocio demonstrauimus, hoedillat, quod ille euentus naturaliter certis rebus aflixus est.& tem suam quadam viae necessitate consequitiar. Hie autem euentus interdum necessariira de naturalis est, ut particidium s tot necesse est consequatur. Interdum vatius d. commutabilis, ut amor noceat necesse est, de ut non noceat netesse est. Saepe . n. malum euentum amor habet,saepe honum. Denique ut olienderet cie. euentum illum ex natura negotii ita esie considerandu, ut seiaa de in contrarium posse eonuerti. Deinde,inquit, quid ex natura eius euenire vulgo soleat,an insolenter, de talo. vulgo . . passim, tequenter. Ergo limi ux argumentum elibi de quo agimus euenius nequentius consequatur, s dicas amor magis nocet. Praeterea hoc sciamus, intereste inter ilium euentum, E. illum superiorem, quδd hae totiui nescitis euentus eli, ille veto uniuscuiusque rei. Ait enim supra. Quare in hoe genere,ut commodius quid euenturum sit, ante animo concipi possit, quid quaque ex te soleat euenite, considerandum est. Polle a homines id sua auctoritate comptobare, an offendi in his cora sueuerant. Et hie euentus, qui naturam negocii consequitur, qualis apud hominea habeatur. i bonus an malus, attendendum est. Ita de supra dixit attendendum qui homines primum fecerint, qui dein de comprobauerint, non enim ex eo quia aliquid consequitur, argumentum eli, sed quia aut bonum, aut malum eli,quod consequitur linon quia ess,quod eo sequitur . sed quia tale est. Ita semper non ex te,sed ex quia ita re si argumentum. sEt cetera , quae factum aliquod smitti et confestim,aut ex interuallo solent cosequi Interdum enim vicini Or,interdum tardior est euentus..iputa si quem volueto occidete vicinus est euentus. ut mox me oderat. deinde si trado aliqui disciplinam, tardior hie euentus. Ptuno enim fortassis offenditur deinde aurat ac viligit. I Dei de poli temo attendendum est,)Dat postremum breue &c munepereeptu vitum aliquid honelium st. an utile. in hii est cons-derandum . quae sevum negocium eo sequuntur. Verum quae sint partes honei aut atque .tilitati . in deliberative preceptis se demo leatutum esse promittit somnis autem argumenta tamquq ex iis locis,quos c5memoraulinus,sumetur, aut probabilis, aut

neeessaria debebit esse) Ait supra. eum de eonfirmatione loquetetur.Huius,inquit,partis certa sunt praecepta quae in singula cauis

tum gna diuidentur. Vetuit tamen non incommodum vide ur, quandam sy luam atque materiam uniuersam ante permixtam Ec. confusam exponere omniu argumentationum. Tria nobis incostinatione tradutur,materia,arm,argumentatio. Materram nobis iam tradidit. . locos,de qui a argumenta ea peremus. quos locot diuisit in attributa person fit in attributa negocio. Attri . buta personae undecim esse dixit,negocio quatuor,atque horum omnium partes enumerauit e tradidit. Nune itaque dicturum est de argumento. Nee nos confundat ut pro argumento at g mentationem ponit. Anta qui genus ponebant argument tione sub argumentatione vero argumentum de argumentatione. It que hoe verbo csi iter utebantur, ut pro argumento recte argumetatio diceretur. Verum antequam dieamus quae geneta sint argumentorum, dicamus prius quid eonfiderate de consene debeamus ait argumenta faciamus. secundum Arist. decem eategoriae sunt.1 decem res, in quibus omnia quae in mundo sunt eontinentur. Harum rerum una substantia est,reliqui nouem qualitates . .' substantiae aecidant. Itaque cum res nuda est, nihil aliud quam tet est. Tune autem ex ea possumui nee te arim, si ei qualitatem inspiciam M.t laque omnia roba nomina habent re suasa

226쪽

suas .habent.& qualitates. quae qualitates cum sibi conueniunt,

faciunt argua. cum non conueniunt, non faciunt argumentum.

utputa ponamus occidit,oceidit tes est, huius tei quae si quali asariendamus a. quaedam asperitas, quaedam immanitas. Deinde

ponamus inimicum. Rullus inimicus te, in eius tei potio qualitas similii et aspera atque crudelis. Itaque siti vitaque libi lixequalitas conuenit, sacrum est argi. Ita duae simile, qualitate, culuerunt copulatis iaciunt aliam qualitatem. .oecidit,quia in unicus fuit. quae qualitas est,ut argumentum .probabile esse videatur. aia s ditas occidit, quia gladio pereulmi, argumentum est . quia utriusque rei qualitas est similis . Alio qui cum in eo quod in oetidit,iam nota sit de res,& qnalitas rei,deinde ponas virgam,c ius tes ta qualita, nota es, ni similes sibi non sunt illae qualit tes coniunctae in unum non satium argumentum s dieat: Pe cussit , irga.& occidit. semper itaque non tes,sed qualitates te.

tum debemus attendere,atque conseire, ut argumera faciamus.

Argumentorum potio seneta duo sunt. probabile de necessata u. Probabile est,quod .erisimilitudine fidem facit, ut puta quia mimicus fuit occidii .vetum de probabili post dicemu r Nune autem de argumento necessario disputabimus. Necessario demo strantur ea quae aliter ae dicuntur,nec seti,nee probari possiant. hoe modo: si pepetit eum viro concubuit. Neeessarium est,inruit,quod aliter ac dictum ea. nee fieri,nec probati potest. necesaraum argumentum ad fidem cogit ac tiabit probabile autem, ierepit atque persuadet. Necelsatium potio tale est arsumentu,ti ea proferas quorum talis sinatura, it se feta necesse iit si dicas, si natus est,morietur.Si peperit cum vito eo ubuit. Haee neces se et ,vt se consequantui. quod si necesse habes et edere, necessarium factum eli argumentum . illud tamen scite debemus,arg mentum ne cellarium pene non esse. solum q. esse inter homines probabile. Nempe nobis necessatium videtur ex vero constare. nam si probabile ex verisimili.ex veto necesse eli necessarium. Inter homines autem verum latet, totum q. suspicionibu i getitur , ergo necessarium non poteli esse argumentum.sed quantum in. tet homines potest necessarium t quantum secundum opinione humanam valet. Alioqui secundum Christianorum opinionem non est necessarium argumentum . si peperit, cum viro concubuit. Neque hoe tui suas natus eli, molietur. Nam apud eos manifestum es ,sine vito natum, & non mortuum. Ergo neces satium illud argumentum est,quod iam opinione persuasum est. Atque ut scias hoc necessarium non esse.omnino necessarium Dialtendit. Cie etiam hoc hominibus persuadet, eum ait: Neces sarie demonst tantur ea quae alitet ae dicuntur, nee seri nee pi bati possitnt. Ergo si probantur am non et unt necessaria.Quid quid n ptobatur,potuit de non credi. Itaque necessarium argumentum teneamus illud, quo facile populo persuadet orator . Hoe necessarium tribas modi a sera docet,quos modos in pen te dictioni a ponit hi n.iam dictio es, superius in materia locos posuit , de quibus conducta ad argumentationem dicto naseete tiar pleri itaque necessarium argua doce aut per complexionem

aut per enumerationem.aut pet smplicem pilonem. sComplexio est, in qua virum concessetis, reprehendetur,) Complexioso ima dictionis est,posta in rationibus necessat s. Vetum complexio duplici latete eonstat, unde quidquid fuerit electum , necesse eli ut contrarium sit. In complexione itaque duo geneta sunt proponendi,nunc per simplex,nune per necessarium . sim

lex hoe modo: Si hoc est cur illud laeti si illud est, eur hoe

acii 3 Deinde per necessarium M. Aut hoe eoncedas necesse est aut illud. Ita hie exemplum eomplexionis eonsiderate de Minua factum per simpler. Si improbus ess,eur uteris si plo-bus,cur accisa, ita de in Verrinis Cicero. Aut amicos . in .

quit . ccn mea te si eulos necesse es, aut inimicos, si amici sunt, eredamus testibus,s inimi ei sunt, inviti pecunias contulerunt.

Enumeratio eu , in qua pluribus rebus expositis, & ceterii insomatis, una reliqua necessario consimatur. Enumeratio quo

que forma dictionis est . tosta in rationibus necessarii . vGrum in enumeratione multa ponuntur,& exesus a multis, unum

quod teliquum est, consimatur. Vt puta s hoe non est , s illudia illud non es rectat igitur ut istud sit. Ita in Vettinia r si neque Calbo artigit neque sylla vidit, neque in aetatium telarumeti reuat igitur ut tu Verrea pecuniam sustuleris . verum enume ratio duobu, modi, fit, cum aut multis rei rebus ex lusa, inam quae reliqua ess, confirmas. aut eum rei rebus exesulis contra rium consima a. Multis tei rebus exesuss,una quae reliqua est, eonfirmatur, ut supra ipse Cieeto. eontra Hermago n. Nam

aut nullum causae genus est, aut iudiciale solum, aut & iudicia te, & demonstratulum & deliberativum. Hac multa enumera uit. sed ex lusis duabus rebur, reliquam tertiam eongi auit. Nullum,inquit,eausae genus esse non potest dicere, qui artis praecepta dat.vnum esse non potest dicere, quia hoe d. hoe . Relinquit ut ergo, inquit, ut omnia tria geneta causarum sint. Ergo hic multis tei rebui sublatii, postrema est consimata. Deinde omnibu1 rebus ex lusa, contrarium se eon ludit, ut hie ipsum exemplum positum est. Necesse est, aut inimicitiarum causa ab hoe esse occisum, aut metus, aut spei, aut ala cuius am:ci gratia , aut, s horum nihil eu. ab hoe non esse oecisum) Itaqueque res est occisio, huius rei omnes res sustulit .i. causas occidendi postremo contrarium con ludit,s igitur horum nihil est,non oce dit. ssimplex autem concluso ex necessaria consecutione eo scitur,) Et in hoe necessarium est argumentum, sed in una tepositum, de ideo sinplex concluso nominatur . Vlpura , s illo tempore,quo vos me istud secisse diei iis, ergo trans mare sui. t linquitur, ut id ego non seceram, sed nee potuetim facete. Hic itaque simplex rei ess . In superioribus uero duplex , in complexione .s. Eo enumeratione. Et complexio quidem aperte duas res continet,aut hoe est,inquit aut illud. si illud est, cur satis si illud non est,eut non facis. Enumeratio etiam cum multatas in se tes habet collocatas,duplo tamen in . Ea enim omnia quae tollas, quam lm multa sint, in una tamen parte ponuntur . in altera id, quod concludis iue aliquid de rebus st,siue contrarium rei ut supra doeuimui. s Atque hoe diligenter uidete oportebit,3 Praecepta dat,ut necessatia algnmenta non sola dacendi specie faciamus.i. ne complexio, uel enum etatio in solo genetudicendi posta esse uideatur, sed ut rationes ipsae, de res Meeg tiae sint,N hoe genere dicendi proserant ut triplici. aut per complexionem, aut per enumerationem, aut pet simplicem cones itionem. Dictum uaque de necessatio argumento,de quale si, de quot modis dictionis prolatatue, nune de probabili incipit dita putatio. Quod . t melius intelligamus, propter uim expoliationis haec prius nobis etiam pictura cernatur. sComplexio. Necessa tu .. Enumerata assimplex concluso.

s stri quod seti solet.

Argumen--s Lld, quod est in opinione. tum in aut . s sEa quae habent M. itae quan-

dam timilitudinem.

sConitatium .s Probabile, spatia. per sEas tres, quae sub eadem rati

ne eadunt.

spessa. svelis milia. sprobabile autem εst id quod sere fieri solet,aut quod in epinione positum est,aut quod habet in se ad haec quandam militudinem .siue id salsum es, iue uerum) Dictum est de necessatio argumento. B: de eius modis,tribus une de probabili argumento dicamus,in quo solo uitius ore nis fidei continetur. Vt supra enim diximus,necessarium inter homines no est presertim cum etiam ipsum probetur. Probabili itaque solo omnis fides nititur. adeo ut Graeci ossicium Et finem oratori, se des mei int, πιθά ae επι, , --.ε. ptobabilitet ad fidem dicere. Piobabi te autem per seipsum non potest definiri, neque in praeceptum quoddam ex ptimi. sed probabile erit argumentumpto moribus

patriae, populi temporis, neque n. mnibus unum atque idem ,

Dabile est aliud.n.iussu Romani, aliud barbam videtur. I taquae ut plobabilia argumenta faciamus primu nobis patria inspicie da ess,in qua sumus,de eius patriae inspieiendi mores , deinde in

spicienda est ciuitas,quae par, patriae ess,omnis ciuitas habet . prios mores. Deinde inspiciendum est tempus tempora . n. saepe mutantur. Postremo etiam eius apud quem dicimus cognoscenda natura est,ut secundum moles eius probabilia argumenta s ciamus. Itaque fixe praecedunt,anted probabilia argumenta pio

seramus. VeR ipsum probabile argin primo in tria diuiditur a uiid,quod facile sere solet fieri, ct in id quod in opinione postues. S in id quod habet ad hoe quanda similitudinem deinde in qua

tuor,signu eredibile,rudicatum. comparabile. Verum illa tria,tta

sunt quibus probabile eon scitur arsumentum. I lla aut quam equae laquuntur tarum hala trium essectus sunt. Prunti itaque illatria uideamus,in quae probabile dividitur argumentu. Per id,q.

solet seri probabile argumentum, se fit, s ea ad sdem rellium .

quae in actus consuetudine uersantur, utputa si mater est, riligit filium 1 auatus est,negligit iusiuranduata 1 Terentius,meretra

227쪽

ees milas, auaros lenones miles senes edacei parastos esse commemorauit. Haee itaque ad Edein dicta sunt per id. quod sere solet heri. Deinde per id,quod in opinione positum eur probabile argumentum se tit,si ad iidem non ea quae in via sum agendi, sed ea quae in opinione sunt posita colligamus. si dieas inferos elleti impiis apud inferos plenat, ii dicas Omnes qui philosophan

Dr.contra deos sacere. Multi enim credunt,s philosophi comita deo a saetant. etenim ii deos affetunt.& me sorte iiulium esse dicunt.q uoniam me tale in Deus esse voletiit tonita deos iaciunt, eum me reprehendunt. Deinde in rep. eum bella,aut pax ex Dei voluntate conti ngant. ps autem multa cupiunt persuadete contra Deos laesunt, ard non asserunt agendum, quod Deorum v luntate contingit. Ergo ut diximii, ex his quae in opinione seneposta. probabile colligitur argumentum,si dicas inietos es e,vel non esse. Decia esse. eel non e sed mundum natum. mundum noesse natum. Ille opiniones λε's, dicuntur. inelti enim Graeee opinio. Se δε - α opiniones nuncupamur. Adeo tiranticii unieli,umma quae in mundo aguntur. argumentis probabilibus persuadeti,quando etiam philosophorum prosectionibus ex opinione nomen impositiuneu, ut dogmata dieantur: Tettium illudet hve doreamus quemadmodum probabile fiat argumentum,ex eo quod habet ad lite quandam similitudinem. a. per sintilitudinem. vlpura ii ix qui pauiam prodat. poenam meretui, ille qui patriam defendit praemium metet ut . verum hie ex altero altrita fidei fit, de se quasi fuerat nominandum. Sed Cic.non que admodum lietet argumentum, sed unde tietet indicauit cum alte

Aut quod habet, ad lite quandam si mi titudinem. Ad hae Ladsupetio ra, ad id. auod tete iolet heli de ad id. quod late in Opimone politum est. etenim hae argumentum tertium, ubi ex aliet xl ecum probamus,nune tale potest esse.ut soleat heri nune tale, ut in Opinione positum esse videatur,ut soleat serie Si is qui patriam prodat,pcenam meretur,ille qui patriam defendat,praemiumecetur. ut in Opinione, ser Si impiis apud inferos tormenta pneparata sunt, innocentibus quies parata et . Itaque hoe quod hi et ad lite quandam similitudine tisimilitudo, tribu modis probabile essicit argumentum: aut per contraria aut Perparia. aut per eas res,quae sub eandem rationem cadunt. Per cinuatia sie. Nam si ut qui impludentet laeserunt, ignosci conuenit, is qui necessario prosuerunt,habeti gratiam non oportet . . Hie contraria sunt. plodelle, de nocete . sed ipsa contraria non saeiunt argumentum, nisi habeant inter se aliquam similitudinem. hie itaque animorum limilitudo est nam si ille impi ei ter obfuit,hie necessitate profuit,neque ille voluit Obelle, neque

hie voluit prodesse ergo si agnoscitur ei, qui non voluntate, sed imprudentia laesti de illi gratia non habenda est. qui non voluntate profuit. sed necessitate. Per patra sic. cum non ex contraris rebus,sed ex simillimi, per naturam probabile colligimus algu. mentum a viputa, Nam et loeus in mari sine portu nauibus intutus est,se an mut qua sine fide est .amicis non potest elle pol tu sus.TEx his autem quae s uti eandem rationem cadunt, probabale saetinus argumentum, eum ea sibi eonserimus, quae ad aliquid

sunt. l puta loeate,conducere emere.vendere. Hae verba ad se- inuicem spectant. Itaque ea una ui rei ratione alietius rei rationem probate debemus . vi ta nescio quis qui patre vendente

emit filium, iniquam tem dicitur feeisse. hie saeis argumentum probabile . nam si is qui vendidit, rem iniquam feeit , de hie qui emit, tem iniquam iacit. Deinde quod Cicero potuit exemptu, apud Rhodios . potiolium res uilis utilia erat, de Hetmocreonvit ampli ilimus, id conduxit portorium, defenditur, quod temturpem non seeem. Facis itaque argumentum pet eas res,quae sub eandem rationem cadunt. Nam ii Rhodii, turpe non fuit loear ne Hermocreonti quidem turpe in Onducete. sine autem, inquit vera sint. sue salsa ea unde facimus argumentum,nihil ad nos, dummodo ad fidem faciendam probabilia elle videant ut .

Falsum ea, sue .erisimile . si dicaat Non occidit Medea filios, qui pse mater filios nunquam potuisset occidere. Hie salsum est, quod assetis: tamen secilii argumentum probabile, per id quod sere solet fieri, ut Medea filio, non occidisse e tedatut . aut ii d

cas,quia multus in caletis puluis suit ex itinete tegressus est. verum eli autem argumentum mobabile s dicas.quoniam cicatrix est..ulnus suetit necesse est. Nune autem vi probabilis argu menti omnes paries scire possimus,lire nobis quoque unimatatiet tenda est pictura .ssignum

LPer id quod lite i Credibile.

fieri solet. studicarum. Religiosum.

probabile argu- Per id quod in opi- Commune.

mentum iit. mone politum ei Approbatum at omparabile.

sper ea quet habet ad simago.

haee quandam limi LColiatio. titudinem. s Exemplum. Omnes autem,ut certas quasdam in paties distribuam ut, pro

babile quod sumitur ad argumeiationem,aut signum eli, aut credibile aut indieatum,aut compatabile. Supta diximus. ptobabile argumentum in tres partes diuidi,in id, quod sere solet item.in

id, quod tra opinione positum eli, de in id. quod habet ad hie quandam ii militudinem. Sed has tres partes ipsas te, esse dixi musiae quibus probabile fit argumentum. velum in his tribus

rebus haec tutias quatuor collata sunt i quod ex illis rebus cot hcitur aut signum dicitur,aut credibile. aut iudicatum. aut comparab. te. Atque ut sciamus haec quatuor illis tribus elle conexa,

id quod tete solet seli,nihil aliud habet an se ius,aut lignum,aut credidite. Deinde id quod in opinione positum ess, nihil in se habet iudieatum. l ou temo id,quod habet ad litae quandam similitudinem .nihil aliud habet nisi comparabile. videam ut itaq; licequatuor in ill i a tribus esse. Nee haee tantum sibi copulata sum, sed omnia quae in argumento sunt probabili. etiam argumentis attributis personae,le attributis negocio constat esse connexa . Nam quatuor negocio esse dicimus attributa,continentia cu ipso negocio.& in gessione negoeia adiuncta negocio, quae gelium negocium consequuntur. 1 taque in continentibus eum ipso negocio,& in gesto ne negocis lignum est. In his autem quae adiuncta sunt negiacan .comparabile tu,in attributis veto perion credibile ei l. ita videm ua de locos argume o m.de res,de exitus, certis lationibus tibi esse copulata. Nulla itaque videat ut esse com usio,quod probabile argili iam dudum in tria divismus,nune inquatuor,quia id quod fere solet fieri duo in se continet, signum de eledibile. quod in opinione positum ea unum habet in imi iudicatum, quod habet ad hae quandam similitudinem, similitee in se virum continet i comparabile. Itaque probabile argminquatuor partes nune diu dilut nam aut signum est,aut credibile. aut iudicatum, aut coparabile. Signum eit,quod sub sensum aliquem cadat, Quinque sensus iunt in homine, visus,auditus, oratio,sapor. de tactus. itaque quidquid sub hos sensu, cadit, eum ad argin suetit attractum.signum est. quod signum per se, non ad se ea let, sed e4 eo aliud proticiscitur.i illud asseritur. stputa si agatur,an neutra quis ex itinere venerit,& assetas eum ut milis. Naan calceis eius multua puluis et . pulvis hic signum est,ee signum quod sub sensum oculorum cadit. Aut si dicas,quia cruentus est, hominem occidit deinde s dicas. seditio facta eu, non tumultus auditus es. hic tumultus fgnum es,sed lignum, quod sub auriusensum cadit. ita Ee teliqua smilia. Vetum hoc argumenti genus. Lsgnum,non satia ad sdem valet. sed alteri ut utpote simioris argumentis indiget arptobatione. Ita probabile quidem est argumentum, sed non valadum, semperq. hoc argumento coniectura tractatur. de ideo aut aliud firmius argumentum aut testi monium requiti t. Sed quod paulo ante dixi, signum esse in eo, quod fere solet fieri,ψtique cum dico ex itinete venit, nam mul tus in calceis puluis ess,de hominem occidit, nam cruentus est aegumentum saeto ex his quae fere solent steti. nam qui ex itinere .enuacit et seti ut pulverulentus sit, de qui hominem occidit,s let seri ut cruentu, sit. Ex signo veto in omnia tempora circa sacium sacere possumus argui,ut puta occidit i hominem,quia cruetus es, & hie cturat fgnum eu. Oecidisti autem hominem, tempus praeterarum deinde occidit hominem,nam vulnux insgis, tagni inest. Oecidis hominem tempus praesens, deinde occidere

vis hominem,nam alma tua incedis,hic armatus incedis, signum ea. Occidete vis hominem tempus fututum . ita senum ad cim

ne tempus argumentum est .s Credibile est, quod sine ullo tesse audito tis opinione firmatur.hoe modo,)Credibile est,inquit,ae

iumentum,quod per seipsum fidem saei t. neque ad probandum

es derat testem,sed iacile eum prolatum suetit apud Opinionem de sententiam iudieis peisuadetur. Hoe credibile in eo esse dixi mus,quod late solet fieri, Se rursus in attributis personae. ita in ediemplo quod subdidit Ciceto. νttunque videamus s Nemo est, qui non liberos suos incolumes de beatos esse eupiat.) utique de latet sera, ut nemo sit qui non amet liberos suos, de attributu prasenae eu i. ortunae, quod liberi nominantur.& quod ait: Nemo est. s Iudaea tu meu te assens ne,aut auctoritate aut iudicio alicuius,aut aliquorum comprobata.) Iam,de hine in tria diuist iu

dicatum . nam assenso in religione est, auctoritas in communi, iudicium in applobato. muraenam iudicatum diuisi, in telistiosum .

228쪽

N. TVLLII CICERONI s

p osum,in commune, m approbavim. Religiosum est inquit, squid de re aliqua iurati ii dices iudicarunt. de ideo religiolum, quia iurati iudieauerunt: quod assentiri nox necesse eri. Am maduertamus tamen ut iudicium gellum semper negocium consequatur. sCommune eli quod omnes vulgo probarunt.) Commune es,inquat,quod ex more vulgi iussi auctoritatem tenet, ut necesse si maioribui natu assurgi,ut supplicum misereri, haec ut sequamur, tabem ut uulgi auctoritatem. Deinde hoc etiam antiam aduertamus quod consuetudo quaecunque tem semper aliqua consequatur. Inter id quod sere solet fieri,& commune,hoe in teteil. iriquod sere solet heli,ex quadam natura est: eommune didicato litingitur . s Approbatum est, quod homines, eum d bium esset, quale haberi oporteret, Approbatum est, in quit, quod eum dubium esset ei tea qualitatem bonam malam ue, ad unam patiem homines inclinauerunt. Vt,inquit, eum sotorem Horatius occidisset, I de facto eius populus esset incertus, tameabsolutua est. Deinde, ut Tiberi ui Gracchus Censor inlatente Collega quosdam e senatu movisset,& de eius facto dubitaretur. postea tamen eius factum populus approbauri. nam eum Comsulem se eat . Ita religiosum,& eommane, de approbatum, quia in iudieato sunt, pelium semper negocium consequunturisComparabile autem eii quod in rebus diuersia similem aliquam rationem eontinet.) Dictum est iam de signo de credibili, de indie to: tellat extremum,ut de comparabili dicat. Comparabile eli, quod tet inter se diuersas aliqua ratione coniungit. Haec eo m- paratio. i. similitudo partes habet tres. Imaginem, quam Graeci. u..4 appellant. Collationem,quam Graeei appellat. Exemplum, quod Graeci appellant. smago is, o tatio circa res diuosas. aut corporum,aut alutarum comparans

smilitudinem tui, Os humeto,q. deos milia: ut, Qualismu. situ, fugit cum saucius aram Taurua . Collatio est Otatio, quaerea in se diuersas ex simili eomparatione coniungit. ut eli istud. Re veluti magno in populo cum saepe cohorta eli seditio. Exemplum es , quo rem aliquam alicuius hominis . aut negocij auctoritate, vel catu, aut hortam ut, aut dehortamur. Hotta. mur ser o, Antino potiati mediis δεῖ sis Aduata. Id a penetraresn- . Dehortamur ser

Naee quidem nos exempla grammaticalibus artibus supposui. mus. Cicero autem se exempla his quae sunt ineomparabili suppositurum esse promittit, eum cepetit de eloeutione tractare. nunc autem de in entione tractatus et . Ae sons quidem comstmationii, ut sacultas tulit, aperius elle nec minus dilucide, si rei natura setebat, demonstratus est. Ea omnia quae ad const. mationem pertinebant,demonstrata sunt. ita inquit,ut rei iptiua natura flagitabat . sed hie confuse omnia prolata singulatim .se autem circa singulas causas traditurum esse praecepta in secundo libro, promittit sin praesentia tantummodo numeros. 3c modo, ,, parte,) Numetum accipimus attributa personet undecim, negocio quatuor, deinde genera argumento tum duo, necessarium . probabile. Modos autem accipiamus i. in necessario a sumento complexionem .enumerationem simplicem conelusonem deinde in probabili argumento, id quod fere solet sera, qd in opinione postum est, quod habet ad haee quandam similit udinem . partes autem accipiamus, signum, credibile, iudieatum.

mparabile.& ea quae sub his sunt. s Atque inueniti quidem mnis ex hic locis argumentatio poterat, Post ant quidem omnia iam argumetita ex his locii quos praecipimu inueniri. Sed Meipsa argumenta debemus inquit,artificiosa dictione distinguere quia & suave.3e necessarium et . Ita ne nune pauca de Dialecti ea ad Rhetoricam tranilaiutus est. Habebit q. locum de syllo. sismis ad quos capiendos & tenendos,lectorem vehemetet hortatur, ut ipIe ait. LQLδd non rei solum magna utilita, eli,sed pripiendi quoque summa dissiculta .ὶ Diximus itaque argumen tum probabile in quatuor diuidi, fgnum, eredibile, iudicatum. comparabile. Ctedihile esse diximus in duobus negocio attributa, & personae. signum esse diximui in duobuε negocio attributis . in continentibus cum ipso negotio, & in geli ione nego. ei j. Comparabile esse diximus in adiunctis negocio. Iudaea tum vero in his quae gestum negocium consequuntur. Itaque omne argumentum factum ex at ibutis personae,ctedibile dicetur. Deinde omne argumentum factum ex eontinentibus eum

ipso negotio,& ex iis quae in gessione negocii sunt,signum dicetur. Deinde omne argumentum factum ex his quae negotio, adiuncta sunt compara bile dicetur. Postremo omne argume tum factum ex his quae negocio adiuncta sunt,& nego elium e seq uuntur, iudieatum dicetur, sed eum probabile luetie. Alim

quin in omnibus atmbuti, tam personae, quam negocio. de ne cellarium esse poterat argumentum: cuius tres partes esse diximus, complexionem, enumerationem Impheem conclus nems O HNIs igitur argumentatio aut per inductionem tractanda est,aut per ratiocinationem. De materia S argumento ima dictum eli. Nune tertium illud est . t de argumentatione die mus,quae pertinet ad elocutionem, & quam Cicero ex dialecti ea sumptam, in thetolicam posuit laxiorem. Argumentatio ea Itaque artificium non inueniendi, sed dicendi. Haec duobui modis tit,aut pet inductionem. aut per latrocinationem. Ita Et mrili in argumentatione duo esse ducit, isagogen de syllogismum. Atque Atiliota breuiter ae litici im omne exemplum induetrone esse dixit, quod animus auditoris ab eo,quod non dubium est deredendum id, quod dubium est. inducatur. Duo itaque sunt genera argumentandi,inductio de ratiocinatio . verum inducii

ne philosophi utuntur,& hic nune ad exemplum inductio phil sophiea inducitur ad hoe, ut intelligamus quid sit inducito, uel quemadmodum s ite . Post autem pia cipiet qualis inductio pos

tit ei Dotatotis . llnductio est oratio,quae retiui non dubiis captat assentionein eius, quicum inuituta et , Geneta latet hie i ductionein definiuit, qua definitione cliendit ubique nos indu ctione uti posse. & in philosophica S in Oratoria, S in quacumque contentione vel botum,etiam in sabuli, . Nam ubique -- cesse est persuade te, de ideo pellanam certam hie non posuit,sed e ait. lnductio est oratio quae rebus non dubiIs eaptat alienis sonem elu, quieum inuitiata est. Eius, inquit itine ille philomphus si sue iudex sue orato siue amicus,sive inimicua. Indi cito itaque se saetenda est..t primo proponamus illa, quae extra negocium sunt, sed tamen quae ad negocium per similitudinem speciant. di talia inquit, e lie debent ilia quae proponimus, ut ne cellatio is cum quo agis ita esse fateatur,atque colentrat. Quod cum consensetit, tunc paulatim ad id unde dubitabatur delceri dis de his quae septa concessa sunt,smile esse consimas. Dat e go nune exemplum philosophicum schines Socraticus fuit,ia eli discipului Metati a. ii multa scriptit. Quodam etiam loco indueit Socratem reserentem . nam is erat mos discipulis, De ingenio proprio reperta ad inagivrox refertent, de quati ab eis in .etita ponerent. lndou inquam . schines Socialem, te

reniem quid esset, vel qui madmodum esset locuta Aspasia cum

uxo te Xenophontis vel cum ipse Xenophonte. nam Xenopho, et eius uxor itequenter duco dabant. 1 et suadet etgo Aspasia. ut in gratiam reuertantur. Aspasia autem peritissima suit philosophiae. Hae itaque inductione .sam induxit Aspasiam apud Aschinem Socrates. Inteliogauit, inquit, Aspatia Xenophontis uxorem. Si, laquat,vicina tua aurum melius habea si tu habes illiu ne, an tuum malis λ Tum,inquit, Xenophontis uxor inducta limilitudine superiorum, quoniam sementiam mutare non poterat, tacita erubuit. Postea, inquet, Aspasia conuet tit se ad Xenophontem ipsum, di similiter eum illo insiluit inductione . Dic mihi,inquit Xenophon s vicinus tuus equum, aut sundum

meliorem habeat, quam tu habes, tuum ne malis, an illius i id est.n si in gratiam reetessi fueritis semper, stibi uxor lectasima, di tibi vir optamus deerit. Haec itaque inductio hoe egit. ut Aenophon & . xor eius ab his quae velle se negate non poterant, ad id etiam quod dubium habebant per similitudinem deduce te tui . s Hoc modo sermonii plurimum foetate, , sua est,) Soet

tes,inquit. in disputationibui sura inductione frequenter utebatur . propterea Hrq uit, quod optimum docebat,ut non a se rebus prosatis sed consessionibus stiri aduersatius uinceretur. Hoc in genete praecipiendum nobis videtur. Primum, ut illud,quod i ducemus pet smilitudinem eiusmodi sit..t si neeesse concedi. JInductione,inquit tria semper spectare debemus: Ptimo, ut ii militudines talea proponamui,ut eas sit necesse eo edi. nam illud dubium esse non debet, unde alteri fidem volumua facete. Deinde inquit, illud, quod consimamus. ei rei quam proponi

mus smile esse debet ne nihil eserit proposito.s illud dissimileeli euius eausa proposuimui. Tettio,inquit,id agere debemus, ut nemo intelligat quo spectet smilitudinis propositio. Ne eum quispiam intellexerit se ex eonfestione propositionis etiam illi rei fidem facete quam negauit.au i non tet pondeat, aut male praue'. respondeat. si autem nesciat quo tendat similitudinu pi potitio,secutus constetur . qua confessione etiam illud ,quod ne bat ante, ta ut tu vis concellit esse. Cum autem, inquit hoc dicent et in facienda inductione seruauem . . t ti propositio militudinis concedatur,de illud propostiona smile sit, cuius caesa

229쪽

smilitudo pro posta est.& nemo videat quo proposito illa contendat, Oilicio tuo pet ista diligentet impleto. rursus debebis responsionem contendentis attendere. virum autem de tribus f ciat necella est. nam aut tacebit,aut confitebitur,aut negabit.

Ad haee singula dat praecepta. quid in his snguli a tu facete de

beas . de ptimo a diibellio te parte incipite si . inquit,negabit ita dise illud ende contentio est,atque illud, quod in propolitis eo cessiiq. similitudinibus continetur duo,inquit,facere debemus, aut illas rea, quas ante eoncessit, simile, docete huie rei esse de qua contentio eli,aut s pet negabit,alias indueete similitudines. Sin autem .inquit confitebitur, habita argumentatio concluden da est. Deinde inquit,si tacebit,duo saties aut tesponsionem de eo elicies aut si respondete noluerit, quia genus consessionis eli aciturnitas, concludenda eli argumentatio. i ta inquit hoc sonus argumentandi impetu tum semperest : Ptima, inquit, pars constat ex una similitudine, pluribus ue ut in hoe ipso exemplo consessionem iacentium confrmat Aspasia. Et tu, inquit, mulier virum optimum mi habete, ut tu Xenophon uxorem habere lectissimam maxime eupis. Deinde ex hac consessione quid conficiatur Oflendit. Quare inquit,nisi hoc pet secerit. vi neque vir melior. neque semina lectior in tertia sit. IErgo in hae causa , quae) Dedit supta philosophi eae induetionis exemplum,dat nune In Ihetorica . non quo, inquit, diuersa praecepta sint, sed ne quis sorte praeceptum in philosophia datum in thetorica videre non pollit. Exemplum autem nune ponit apud Graecos peruagatum cuius exempli huiusmodi tenta eli. Epam mundas impetaior cum ei suecellum suill et, tetinuit apud se exercitum aliquot amisplius diebus, quam ex lege oportebat . illis iplis diebus Lacedaemonios funditus euertit,ae vicit. Accusatur quod contra legem

exercitum tetinuetit. Proponit ut aurem lire tacita exceptione

lex illa. Qui sueeelsori ex lege exercitum statim non tradideri e poenas sokiat. ln hoe themate poteli quidem esse compentit uus italus principalis, se ei, sed prosui. verum secunda cons cito in scripto ia voluntate consiliit. setipto et itui accusator, qui di cit,i verbis legit recedi non oportere. Voluntate utitur Epaminu d is,qui dici legem iubete quidem exercitum tradi,sed si nihil urgeat Alioqui s teip.eausa paucis diebui retineatur.nullam poenam labesse retinenti. itaque hie inductionem poteli iacete ac cusator ille, qui contra sentem iam legi, scripta defendit Et similitudinem non extra causam .sed ex eadem causa iacit. Si, inquit, Epamin undas id, uod ait legis seriptorem sensise,ad legem suis verbis addati i damnandum esse qui exercitum non tradet, praeter eum qui reipub causa retinuetit,hoe s addat nunquid pati pol sis non opinor. Deinde,s hoe idem legi additum vos .estra auctoritate ad populum seratis, nunquid id populut patietur non patietur. Ergo, inquat, quod addi ad legem per verba non pO- teli,id tanquam additum, sit, sequi non debetis,quod si, inquit. sententiam seriptotis neque Epammundae, neque nolitis litetis videmus eorrigi posse.multo magia illud te ipsa de iudicio vestro mutari non potest,quod ne verbo quidem mutari potest. Vetumhoe seire debemus, in dialogis sermonem esse, non dictionem, dictionem autem esse Oratotis in elui libui causis. Icciteo ait a Rut aliter hoe in sermone atque in dicenso sit utendum, sermo

philosophi, dictio oratorii. Oratio autem potest di ad dialogum eonvenire, si si paulo splendidior elocutio, proprium t

men oratoris eli. Dein se notate debemus,omnem inagistratur

pratores appella os . ut hie,cum Epamin undas Thebanotum imperato t. sei qui sibi ex lege praetor successetat, cum imperatori luccedere debeat imperator. si aliocinatio est oratio ex ipsa reprobabile aliquid eliciens, quod expostum ti pet se cognitum sua se xi & ratione eon si met) Argumentationum duae partes sunt . inductici de ratiocinatio. De inductione iam dictum est , nunc de ratiocinatione tractatus esti de syllogismis. Verum ut ad genus speciem reseramus, sillosi sinus non argumenti nomeel , sed argumentationi 1 i ta inductio non inueniendi modus est. sed sorma dieis di. Qiiamobrem sie definiuit ratiocinationem. . syllogismum. Ratiocinatio est inquit oratio ex ipsa te probabile aliquid ei ieiens,qubd expositum . sua ex se cognitum,sua se vidi ratione eonfirmet. Et in hae definitione multa communia es.se possunt eum inductione. Nam quod ait, oratio ex ipsa re probabile aliquid allie iens, tam ratiocinationis est, quam inductionis. hoe autem proprium ratiocinationis,quod ait. Quod expositu, S per se cognitum sua se ui & ratione consimet inductio enim non per se cognoscitur.neque sua se vi & tatione tofirmat, sed vi sdem Dei at,probandi rei similitudines ante prscedunt. R ecte itaque ratiocinatio desinita est l.oratio, quae excolisti argilicontinens. non similitudine. sed per se cognoscitur,ct sua se vi de ratione consimat Vetum quod diximur, ex consita argiti eontinens. nasi. n. quis consteatur,quia inimicus fuit,non erit argumentum,si inimicus fuit, eidit. ideo non est argumentum,quia non probat . eadem.n. facilitate,qua allui ut animicus fuit,im

probabitur . unde non sequitur,ouod Occidit. sed ii confiteatur mimicum,argumentum probabile fit. si igitur inimicus fuit occidit. Hoc de genere,qui diligentius conliderandum putauei ut,)Ratio ea natio eli igitur Otatio per se cogima, ac sua vi de ratione consit mala, ex te consessa sumptum ad fidem pro serens algumetum. Vetum, ut diximus, hae oratio eis pertinetis ad syllogis mos . Syllogi: morum autem multi quinque multi plutimas paetes,multi,inquit, tres esse dixerunt. sed utrorunque, inquit, ratriones debemus inspicere,quia de breuis inspectio eli, di citat otires necessaria Opus quidem .inquit,utrorunque consi inite est. naalleuat et de pto positionem habet,& approbationem propositi ni 1.d: rursus assumptionem, de approbationem assumptionis, de eon lusionem. Verum inquat,qui syllogismum in quinque partes diuidunt, ha, singulas partes numerat,vt propolitio una pars si approbatio propositionis alieta,tertia allumptio,inde approbatio assumptionis . . t quinta pars si coneluso . Ilii autem qui tres partes in f,llogismia esse contendunt,propositionem de apis

probationem propositionis unam partem numerant, turius asis amptionem de approbationem assumptionis, alteram patiem numerant. tertiam veto cones usionem. itaque vito tunque opus smile,sed in membris operis numerus diuellas. Iam vero qui

quepartiti syllogi sim,sue tripertiti in ipss libris exempla pol rimus agnoscere. Vetum quaedam praecepta in his partibus posita intelligamus pro positio, inquit, generalis in suo esse debet, de

id nuod assumendu eli in se recellatio continens. Approbatio. n. multi a verbis Ee uiueis, rationibus facienda est. Atiuinptio vero ex vi propositionis capienda est,ut hic allumptio eli. Nihil autem melius consilio quam omni, mundus ad nistratur. haec assumptio ex vi piopolitionis assumpta est . quae et . n. propolitior Melaus accurantur quae consilio teguntur, quam quae sine consilio admini litantur. Deinde. inquit, etiam aliumptio ius approbatio, multis rationibus iaetenda es. Extrema con lusio eli quae quatuor modia sit, quos modos alio in loco ostendemus,cum de hi patrito syllogismo coeperimus habete tractatum. Quinquepartitam igitur hoc pacto putant esse argumentationem. Qui, inquit, quinquepat titam esse dicunt argumentationem, hoc asse tune quod supra ostendimus .i .separati pio positionem ab approbatione 1 aa,Ac rursus assumptionem ab approbatione sua. t Qui a tem tripertitam esse dicunt, Illi, inquit, qui tripet D tam argu mentationem esse contendunt,eodem modo quidem tractant argumentationem,nam & propolitiones habent , S approbationes, ta tuisus assumptionem cum approbationibus sim,sed hae bina connectunt. Se reddunt singula, . t propositionem cum approba tione sua simul iungant,Ze rursum assumptionem de approbati nem eius unum efiiciant. Negant autem tecte neque pio politi nem,neque affumptionem dici,nisi fuelint approbata. tuncq. esse aiunt propositionem argumentationis,s approbata st. Sin a tem approbata non sit,esse quidem plopositionem,sed argumenti,non argumentationis,in qua argumentatione latior δὲ expolit tot elocutio est. Itaque qua hoc tritendunt.negant esse amplius, et tilpellitam argumentationem. ab his Cie.disentit,&conita disputat probat q. illorum sententiam, qui dicunt quinquepatii tam argumentationem. Itaque hoc Cie. seeundum artem testibus diareu menti t probataeuibus se,iauam omnes, inquit,ab Atili. de Theophrasio profecti maxime secuti sunt. Nam quemadmodu. inquit, petius argumentationis genus . i. inductionis, crates maxime,& Omnes socratici tratiaverunt ita hoc genus argumetationis. i. ratiocinatio quinquepartita. ab Atii otele de Theophrasto vel Peripatetici frequentatum atque tractatum est. Sed

quia orator Rhetorieam scribens importune pene philosophos ad testimonium uocat, quia de dialectica ille tractatus est, recto philosophos sbi adhibet quia rhetoricam sciit it,adiungit de multos oratotes elegantissimos,atque artiseiosissimos iudicatos, et .s sunt hae argumeratione quinquepartita. deinde inquit,a Rhetoribui his qui elegantissimi atque attificiosis mi putati sunt. Itaque testibus probauit, non et late illos qui afferant quinque partitam argumentationem. sed quia poterat dici Ciceroni, etiailli quos commemorat errauerunt,ostendit se exemptu non t mete illo tum secutum, probat'. argumentis suis no et late eos qui quinquepartitam argumentationem .etrare eos qui tripertitam esse contendant. Itaque lire est quasilo utrum tripertita, an quadripartita,an quinquepartita si argumetatio. Cie.multis sillogismis suis nue quinquepartitis,nune ut pertitas Ibat,sinque

M. T.C. Rhet. Τ partitam

230쪽

partitam esse argumentitionem. & primo asserit, propositione

Se approbationem inter se esse diuersa. in qua alsettione primo argumenti, deinde exempli est sy llogismut. dehine simili ratio ne affetit, assumptionem & approbataonem eius inter se esse diis uel cis,in qua rursus assertione primo argumenti, deinde exempli eli syllogismu, . Itaque poli quam probauit propositionem N assimptionem ab approbationibus suis longe esse separatas,

eoncludit. comode partitos esse eos qui quinque partitam dixe runt argumentationem. Quinque igitur partes sunt erus arguia mentationis quae per ratiocinationem tractatur. Illius aut me argumentationis quae per inductionem tractatur, tripertita est argumentatio. verum hoc in primis tenete debemu , argumentum nune vicinum esse questioni, nune a quaslione longinquu . argumentum enim prolatum, nune ipsi quaestioni prodest, nune ei rei quae vicina eii quillio m. I taque argumentum nune vicinueli quaelii Om,nunc loco te tiro,nunc quarto, nune quinto nascitur, Aratiot. autem dicit etiam loco decimo posse seti argumentum. Sed cum saepe argumentum tam longe a quaestione sit, hoe

tantum syllogismi est..t id, quod longe a quaeitione eli, ei de quaritioni dicendi ratiocinatione coniungat. Ac Escinum argumenis

tum tale est. qm hic inimicus fuit occidit. longe a quxti ione,aegumetum tale est .inimicus occidit. hoc quia generale est,primodiisetendum est utrum inimicus semper oceidat. quod postquam asserueris . non statim proba hune occidi sie . sed ad hoc proficit, ut tu isti doceat hunc inimicum suil se, quod postquam asserueti, hune inimicum fuisse, unc demum redix ad qu*ilionem ergo hic quia in micus i uit, occidit. Deinde longe petitum argumentum etiam illic licet animaduertete, ubi Cicero ted arguit Hermagoram non recte sub qualitate posuisse deliberationem Nd moniliationem,ubi primum docet genera esse causarum. Quod si genera sunt caul arum, partes genetri causae este non polo. ut si partes generi, causae est e non possunt, multo magi, p me, partium esse non polse. Pol remo redit ad quaeli ionem. M ale is iatur deliberatio die demonstratio sub qualitate ponuntur. Itaque argumentum nunc longe a quaeuione est nune vicinum est quae. uiom. Deinde debemus hoc ammaduertere, argumetum quod-eunque tum unus ivitum in genere sit an in f petie si in genere Mne dubitatione proponere debemus , deinde approbate eandem propositionem. tertio loco speciem assume te quarto loco assumptionem species multis rationibus approbare, postremo concludere. Huius syllogismi subiiciamus exemplum illud ipsum Epaminum de . Omne, legea iudices ad commodum reip referte mpotiet&e. H re propolitio est generalia sne .lla dubitatione. Deinde applobat eandem propositionem. Ea enim eirtute, &sapientia maiores notiti suerunt, dee. Tertio loco speete, assu mior: Elgo in hoc quoque iudicio desnire literas legi perscrutati. Ne. Qu arto loco applobat assumptionem. Conlidetate qa magis xtile fuit Thebani, , quam Laeedaemonio opprimi 8 5 c. Postremo concludit Quod ii lege, omnes.&e. Hoe autem argumentum longe a quaeuione petitum cognoscimus facile. Atquia mentum veto quod in specie est. semper cum dubitatione proponitur,fi hoe est, illud igitur ricin eli aut hoc faciamus, aut illud sacramu . Vetum eum in propositione. si est dicitur. pro postici hypothetiea dicitur. Argumentum igit r.quod in speete et .de bet semper eum dubitatione proponi. huius propositionis saereda est approbatio. deinde assumptio eiusdem speciei saetenda eliper eandem speciem .sed per conti imationem, cuiu, assumptionis facienda est approbatio, tune erit politem a concluso. Talis in Miloniana oratione syllogismus est. Si,inquit doceo ea fas fuisse Clodio,vt occidet et Milonem probo insidiatorem,liae propositionem approbauit.& si boni ne magno quidem emol mento impelluntur ad staudem .improbi saepe paruo, deinde ipsam speciem assiimit per confirmationem, habuit autem eausas Clodius . Hane rursus assumptionem multis rationibus applobat pos temo concludit: Quale si habuit eausat Clodiu . et oeia ei deret Milonem constat insidiatorem su)sse. Ergo quoties a gumentum in genere suem, species assumenda et , quoties argumentum in specie suerit,ipsa species assumenda est, sed per comsimationem . Hoc autem tenete debemus in propolitione vim totius argumentationis consuete . siue autem in genere. sue

in specie sit propositio, ex ipsa tamen semper generatur assiim-ptio. Docuit itaque quinquepartitam argumentationem petexemplum Epamin undae. Deinde docuit quadripartitam argumentationem duobus modis nune propositionis approbatione, nune assumptionis approbatione sublata. Deinde docuit tripertitam argumentationem,utraque approbatione sublata. Nune

iustio est, an sit bipertita argumentatio. Di pepeti virgo non

CICERONI s

est.peperit autem) Multi dicunt esse bipertitam argumentationem hae ratione. Si , nquiunt approbationes sepe, quia mant

sessae sunt,subtrahuntur,cur non ex conesuso cum manifesta est . subtrahatur, vi sit bipetitia argumentatio per propositionem de assumptionem . si peperit,virgo non est,peperit autem. Cicero hane illorum sententiam teptehendit, dieii q. semper aret

mentati nem concludendam ei se, nee unquam tamen utendum

t ile manifesta con lusione. Tune autem hoc sera posse, si Onclusionum genera cognoscamu iunt autem quatuor . Qilarum conesulionum uita talis, cum bleuiter conesulionis . .

sa mu, propolitionis N alsumptionis, & poli adiungimui id .

quod ex omni argumentatione conticitur. Dat autem ipse exemplum. Quod ii lege, omnes ad utilitatem reipub. referri co uenit,ble autem saluti re puta prosuit, profecto non potest eodem facto & saluti eommuni consuluisse, & legibus non obtemperasse: Secunda autem conclusio talis is, ut argumentatio ex

contrario concludatur, de dat exemptu . summa igitur amentia

est .in eo tum s de spem habete, quorum peisdia toties deceptussia. Piopolitio enim huius syllogismi talis est. Qui saepenumero no, per fidem sesellerunt, eorum orationi fidem habete non debemus. Hoc poli quam probatum est, ita concludi oportuit: Igitur Catthaginens bui fidem non habete dehemui. bed comitarium potius in conesulione conlii tuit. Summa igitur a me

tia est in eo tum fide spem habete, quorum perfidia toties dec plus si . Tertia coneltilio talis et , ut id solum quod ex omni a gumentationem conscitur inseramus. de dat ea emplum. V bem igitur diruamus Ate. uitta conclusio talis eu, eum non id, quod eon scitur, in conclusione ponimus, sed id, quod eam rem quae eo citui consequatur. N dat exemplum. Si peperit, eum .iro concubuit. peperit autem. Hic conscitur, Cum viro igitur concubuit. sed hoc in cones usione, quia manifestum est , non ponit, sed illud ponit, quod manifestam ipsam eonesus isnem consequitur. Igitur secat incestum. Etenim si eum viro concubuit.id consequitur,ut suetit incestum antiqui autem quecunque hominum coitum incessum appellabant . iuuate in longi x argumentationibu .) Dat praeceptum,ut sciamu , , qua cor Husione unaquaeque algum eluatio, concludenda sit. Quoties, inquatilonga tuerit argumen atro,aut propter memoriam comductione, iacete in con lusione debemu ,aut si et unt in mem tia. quae supra dacta sunt. argumentatio nobis ex contrario conclusenda est verum longa argumentatio non partibus,sed mehsura pallium conliat. 1 non quinquepat tita. aut quadra pati ita argumentatio longa tu. sed in quacunque argumentatione, qu tie, lationea suetint approbationes,tune longae erunt argumentationes. ita A quinquepartita argumentata O,ex modo approbationum breuis poterit inuenit . Quare, inquit, quaecunque longa argumentatio fuerat, duobus modis concludenda ea , aut

per condutii nem. i. e. ain. ν, aut per contrarium . Quoties autem breuis suetit argumentatio, hoe solo quod conseitur, con cludenda est. In illis vero argumentationibus, qua exitum m nisessum habent, consecutionem penete in conclusione debemus . si qui autem ex una quoque parte putabunt constate a gumentationem.) Reprehendit etiam illos,qui ex una parte dicunt fieri posse argumentationem. Hi, inquit, errant de nominis ambiguitate . Nam argumentatio duat significatione, habet & argumenti,de argumentationi . Quare cum dicunt.s p

petit,cum vito concubuit,inuentum proferunt, non expolit Onem. .are umentum proserunt,non argumentationem . sed talis argumentatio esse non potest nisi cum expolita profert ut oratio. Eodem modo,inquit, di illi erant. qui dicunt aliquando subtrahi. Posse nune pro postionem, nune assumptio non . Nam quoniam utraque harum mouet auditorem, neutra neeesse elisubtrahatur ea politioni. t laque magnopere studendum es, quia inuentio euntiis Oratoribu communis es. sed ipsi oratores dicendi modo aut optimi sunt,aut mediocres,aut intimi. svariare autem orationem magnopere oportebit Propter fastidia alia, inquit ivli oratione debemus,ut nune per inductionem argumentemur,nune per ratiocinationem. in inde m ratiocinationibus,

nunc quinque partitam, nunc tu pertitam faciamus argumenta.

tionem. Deinde. ut non semper prima st propositio sed aliquando assumptio prima sit. Haee, inquit. τε melius inspiciamus, aut inscribamua ipsi.& nox exerceamus aut si id pi et sacere,ea quae supra polita sunt exempla, uideamu .ct in iplis hane exerceamus varietatem. illud autem praecipit Syllogismos omnes in diat Oica continera, hoc paucos inde derivatos qui oratori conuenire videbantur. Denique isti non syllogismi, sed epichetemata dicuntur .