장음표시 사용
231쪽
n. H. a C personis haltes attributas puta mira, nomen. nat
--. ram uictu formam. habitum. affectionem studia,tonis
a A filia facta,casus, lationet. Fortunam .se tibi debete. praeier antiquae manu, fidem,& omnes thetori docent Cie.de interptes victorinus, euiu, ,eiba sunt haee. Pettania autem attributa sunt undecim. Nomen,natura.victus ortuna,habitus, affectio studium .eon lilia, Ita,casus. Otationes. studium eli aute, animi allidua & uehemeni ad reliquain tem,applicata magna cuvoluntate occupatio,vt philosophiae poeticae,geometriae itera tum. Emendatius se legetur Studium autem elf,animi assidua& vehemens ad aliquam tem applieata magna cum voluntate Oc
patio,νt philosophiae, poetriae, geometriae. literarum. Quod enim est ad reliquam rem hoc loco ' sTempus autem est id quo nune utimur, nam ipsum quidem desinite dissicile eli) pata quet
dam aeternatatis eum alicuius annui mensura,diurnt,vespertini ,
nocturni ue spatii ex certa si nificatione.) Quidam codices,mestrui. vetus lectio probior,habet generale .poli quidem,& mensurni. non mensura, non mens tui. Exque praepostionem recpuli. hoc modor Templit autem est id, quo nunc utimui nam
ipsum quidem generale definite diistile eu) pars quaedam arte
nitam cum alicui ut annui,mensuans,diuini, vespertini. nCetur. ni spatii eetia signi seatione. prisciani quoque auctoritas mensurni,non men litui legendum,eenset, ira verbis. melcus etiam quemus codilus eoiurnus, tacitus taciturnus, menias mesainus. he enim Cie. posuit pro mens tuus,in t. Rhet. Pars quaedam mternitatis, cum alicuius annui,mens ut 44,diuini,nocturna. vespertini,certa significatione . Hre ille in ptimo. sConsidet a tui aitem tempui ct anni.& mensis,& diei Et noctis, de vigiliae, & h rae, de aliqua patie alicuius horum. Rectius cum ptopositione legetur. Et in aliqua parte alleuius holum. sDeinde ecquae ea de te,aut eius rei sit lex,consuetudo. actio,iudicium,scienti amscium. Deinde natura eius euenite vulgo soleat, an insolenterae taro.) Ego hane lectionem corruptam esse semper exili Una ui,& vetio te in lectionem esse. Deinde si quid ex natura elu, die. In qua opinione me eonstinat prista manus. s Approbatum est, quod homines sum dubium esset. quale haberi porteret, sua conituerunt auctoritate..elut Gracchi patris Actum, quem populus R. ob id facium, et insciente Collega in Censuta nihil peiast poli Censuram Contalem Deit. 3 Corrupte legi, in Centura nihil gessi. nemo non .idet nisi qui ignotat signiticationem huiua vocis. Nihil quae quidem in antiqui, libris non habetur. sQuid hune tanta Thebanorum gloria tam clato atque exornato it Ophro latius atque antiquiui habere conuenii t a Libet cla
ra, pro claro reponere, te ragantibus etiam euntias exemplari
bus vulgo impressis, di plerisque manustii piis. Nuod si seges
omnes ad utilitatem rei p. reserti c5uenit, hoe autem saluti te p. prosuit, profecto non potest eodem facto de saluti comum consuluisse. Se letibus non obtemperasse. Habent antiqui libri,non hoe,sed hae autem teip. prosuit,de aptius, ut arbitriat .
Ep sus N sici est. per quam argum elatando aduersariorum confirmati Odiluitur aut infirmatur, aut alleuatur. Haec fonte inuentionis eodem utetur, quo utitur confirmatio: propterea quibus ex locis aliqua res cost mari po
test, iisdem potest ex locis infirmari . nihil enim considerandum est in his omnibus inuentionibus, nisi id. quod
personis aut negociis attributum est. Quare inuentionu& argumentationem expolitionem in illis.quae ante praecepta sunt. hanc quoque in partem orationis transferri Oportebit. Veruntamen, ut quaedam praeceptio detur huius quoque partis, exponemus modos reprehensionis rquos q ii obseruabunt. facilius ea quae contra dicentur, diluere aut infirmare poterunt. Omnis argumentatio reprehenditur si aut ex iis quae sumpta sunt, non conceditur aliquod unum plura ue: aut. his concessis .complexiocousci ex his negatur: aut si genus ipsum argumentationis vitiosum ostenditur: aut si contra firmam argume tationem alia aeque firma, aut firmior Ponitur. Lx ijs, quae sumuntur, liquid non conceditur,cum aut id, quod credibile dicunt .negatur esse eiusmodi: aut, quod con parabile putant .di, simile ostenditur taut iudicatum alia In partem traducitur: aut omnino iudicatum improbatur : aut quod lignum esse aduersaris dixerunt ut ciusmodi negatur esse i aut si complexio aut una. aut in utraque parte reprehenditur : aut si enumeratio silia ostenditur r
aut si limplex conclusio falli aliquid continere demollia
tur. Nam omne,quod sumitur ad argumentandum. liue Iro probabili, siue pro necessario. necesse est sumatur ex is locis ut ante ostendimus. Quod pro credibili sumptu erit. id infirmabitur.si aut perspicue falsum erit, hoc modo: Nemo est qui no pecuniam quam sapientiam malit . aut ex cotrario quoque credibile aliquid habcbit hoc modo. Quis est qui non officii cupidior sit.quam pecuniael Aut erit omnino incredibit civi si quis.quem colle eesse auarum .dicat alicuius mediocris officii causa se maximam pecuniam neglexisse. Aut si,quod in quibusdam rebus aut hominibus accidit, id omnibus dicatur usu euenire.hoc pactor Qui pauperes sunt, iis antiquior ossicio pecunia eli. Qui locus desertua est,in eo caedem iaciam csse oportet. In loco celebri homo occidi qui potuiti Aut si id, quoa raro fit, fieri omnino negatur: ut C urio pro Fuluio: Nemo potest uno aspectu . neque praeteriens in
amotam incidere. Quod autem Pro ligno sum c tur, id ex iisdem loci ,.quibus confirmatur,ti . firmab: tur. Nam in signo. primum verum esse ostendi oportet. Deinde eius esse rei signum propi ium.qua de re agitur,ut cruorem caedis. Dcinde iactum cile. quod non Oportuetit: aut no iactum, quod oportuerit. Postremo scisse eum, de qua quetritur, c ius rei legem S consuetudinem . nam eae res sunt signo attributae quas diligentius aperiemus,cum separatim de ipsa coniceturali constitutione dicemus. Ergo horum unumquodque in reprehcnsione,aut non esse signo, aut parum magno ei se aut a se potius, si ab aduersariis star aut omnino silio dici. aut in aliam quoque suspicione duci polle demonstrabitur. Cum autem pro comparabili aliquid inducetur, qui id per similitudinem maxime tractatur. in reprehendendo coueniet simile id negare esse quod conferctur ei quicum conseretur. id seri poterit. si demonstrabitur diuersum ei se genere, natura. vhmagnitudine,tempore. loco, Persona pinione: ac si quo in numero illud. quod per limilitudine afferetur,& quo in i co hoc genus.cuius causi afferetur.haberi convcmat,ostudetur. Deinde. quid res cum re disterat. demonstrabitur, ex quo pocebimus aliud de eo quod comparabitur. α de eo quicum csiparabitur, existimari oportere. Huius facultatis maxime indigemus, cum ea ipsa argumentatio,q perinductione tractatur, erit reprehendenda. Si iudicatum aliquod inferetur. id ex his locis maxime firmat. laude eoru . qui iudicarunt, similitudine eius rei, qua de agit, ad ea reni qua de iudicatum est, comemorando non modo non esse reprehensum iudicium, sed ab Oibus approbatum; ta demon strando difficilius de maius fuisse id iudicatum.quod ais ratur u id quod instet. Ex contrari s locis,li res aut vera, aut verisimilis permittct,infirmari oportebit: atque erit obl ruandum diligenter, ne nihil ad id, Quod agatur, pertineat id, quod iudicatum liti& videndum est, ne ea res proseraturon qua sit ollissum ut de ty
232쪽
M. T V L L I I iso.qui iudicarit.iudicium fieri videatur. Oportet autem
animaduertere,ne, cum aliter multa sint iudicata, solitarium aliquod.aut rarum iudicatum asseratur . nam his rebus auctoritas iudicati maxime potest infirmari . Atque
ea quidem argumenta,qui quasi probabilia sumuntur ad
hunc modum tentari oportebit. Quae vero sicuti necensaria inducentur,ea li sene imitabuntur modo necessaria argumentationem. que erunt eiusmodi, sic reprehendetur. Primum complexio. quae, utrum concesseris. debetidi terrisi vera est,nunquam reprehendetur: sin falsa,duobus modis ut conuertione, aut alterius partis infirmatione. Convcrsione, hoc modo:
Namsi )eretur quid eum accuses, qui est prebin e
Quid eum accusis, qui id parui auditu aestimet PHic liue vereri dixeris, siue non vereri, concludendii hoc Puta,ut neges esse accusandum. Quod conuertione sic reprehendeturi Imo vero accusandus est. Nam si veretur. accuses: non enim parui auditu aestimabit. Sin inverecudum animi ingenium podi sidet tamen accuses: non enim probus est. Alterius autem partis infirmatione, hoc modo reprehendetur. Verum ii veretur.accusatione tua correctus. ab errato recedet. Enumeratio vitiosa intelligitur, si aut praeteritum quiddam dicemus. quod velimus concedere; aut infirmum aliquid annumeratu, quod aut contra dici possit,aut causa non sit quare no honeste possimus concedere. Praeteritur quiddam in eiusmodi enumerationibus : iam habes istum equum, aut emeris Oportet aut hereditate possideas,aut munere acceperis, aut domi tibi natus sit: aut. si horum nihil est,surripueris necesse est. sed neque emisti .neque hereditate venit.neque domi natus est, neque donatus est: necesse est ergo surripueris. Hoc comode reprehenditur, si dici possit ex hostibus equus esse captus: cuius praedae sectione venierit. quo ilia lato , infirmatur enumeratio; quoniam id sit inductum,uod praeteritum sit in enumeratione. A ltero autem moo reprehendet .si aut contra aliquid dicetur: hoc est, si exempli causa,vi in eodem versemur, poterit ostedi hereditate venilse i aut si extremum illud non erit turpe cocederer ut si quis cum dixerint aduersaris. Aut insidias facere voluisti ut amico morem gessisti,aut cupiditate elatus es,amico se morem gessisse fateatur. Simplex autem conclutio reprehenditur, si id.quod sequitur, non videatur necessario cum eo.quod antece sit,coherere. Na hoc
quidem.li spiritum ducit. vivit: si dies est, lucet: eiusmodi est, ut cum priore necessario posterius coherere videatur. Hoc autem,li mater est. diligit: si aliquando peccauit,niuquam corrigetur: sic conueniet reprehen i,ut demonstretur non necessario cum priore posterius coher m Hoc genus & cetera necessaria.& omnino omnis argumcidatio, decius reprehensio maiorem quandam vim cotinet. de latius patet. si hic exponitur: sed eius artificis cognitio huiusmodi est, ut non ad huius artis partem aliqua adiungi po, lit. sed ipsa separatim longi temporis. S magnae atque arduae cognitionis indigeat. Quare illa nobis alio tempore. tque ad aliud institutum.li facultas erit. plicabuntur . nuchis praeceptionibus rhetorum ad usum
Oratorium contentos nos esse oportebit. Cum igitur ex
is, quae sumuntur,aliquid non conceditur, sic infirmabitur . cum autem his conce sis,complexio ex his non conficitur, haec erunt consideranda. num aliud consciatur,
ICERONI saliud dicatur. hoc modor Si cum aliquis dicat se prole
flum esse ad exercitum, contraq. eum quis velit hac argumentatione utit Si venisses ad exercitum, a Tribunis militaribus visus essest non es autem visus ab his. non es igitur prosectus ad exercitum. Hic cum concesseris propositionem & assumptionem, complexio est infirmanda. aliud enim .u cogebatur,illatum est. Ac nuc quidem.quo facilius res cognosceretur, perspicuo & grandi vitio pri-ditum posuimus exemplumr sed saepe obscurius politum vitium pro ucro probatur,cum aut parum memin
iis quod concesseris ut ambiguum aliquod pro certo c5 cesseris. Ambiguum si concesscris ex ea parte,quam ipse intellexeris,eam partem si aduersarius ad aliam partem
complexionem velit accomodare, demonstrare oportebit non ex eo, quod ipse concesseris. sed ex eo. quod ille sumpserit contici complexionem, ad huc modum: Si peculatae indigetis, pecuniam non habetis: Si pecuniam non habetis, pauperes estis. Indigetis autem pecunia : mercaturae enim. nisi ita esset operam non daretis: pauperes igitur estis. Hoc sic reprehenditur: Cum diceba Si indigetis pecuniae, pecuniam non habetis: hoc intelligibam. Si propter inopiam in egestate estis, pecuniam non habetis:& iccirco concedebam . Cum autem hoc sumebas, Indi getis autem pecuniae illud accipiebam. Vultis autem pecuniae plus habere. Ex quibus concessionibus non conficitur hoc,Pauperta igitur estis: conficitatur autem. si tibi primo quoque hoc concessissem. Qui pecuniam maiore vellet habere, eum pecuniam non habere. Saepe aut oblitum putant quid concesseris,& iccirco id. quod non conscitur,quali consciatur,in conclusione insertur, hoc modo: Si ad illum hereditas veniebat, verisimile est ab illo esse necatu. Dcinde hoe approbant plurimis verbis, post assumunt, A d illum aut hereditas veniebat: deinde infertur. ille igitur occidit. I d ex iis, quae sumpserant,non conficitur. Quare obseruare diligenter oportet, di quid sumatur . & quid ex his conficiatur. Ipsum autem genus argumentationis vitiosum his de causis ostendetur, si aut in ipso vitium erit ut si non ad id,quod instituitur, accomodabitur. A tque in ipso vitium erit .li omnino falsum erit,si coimnune.li vulgare. si leue. li remotum, si mal ad sinitio si controuersum,si perspicuum si non concessum, si turpe, si ostensum, li contrarium.si inconstans i adue sum. Falsum est in quo perspicue mendacium est,hoc modo: Non potest elle sapiens.qui pecuniam negligit t
crates autem pecuniam negligebat. non igitur sapiens erat. Commune est,quod nihilo magis ab aduersariis. quam a nobis faciti hoc modo: Iccirco iudices. quia veram causam habebam. breui peroravi. Vulgare est, quod in aliam suoque rem non probabilem ii nune concessumst, transferri possit.hoc modo: Si veram causam non haberet. vobis se iudices non commisisset. Leve est, quod aut post tempus dicitur.hoc modo: Si in mentem ventia set, non commisisset: aut perspicue rem turpem leui t gere vult defensione. hoc modo :
Cum te expetebant omnes. forenti mo regno, rellius: nunc desertum ab omnibis .
Summo periclo sola di re II uuam paro. Remotum est,quod, vltra quam satis est,petitur, hoc modo. Quod si non P. Scipio Corneliam filiam Tiberio
Graccho collocasset, atq; ex ea duos Gracchos procreasset, tantae seditiones natae non essent . quare hoc incomodum
233쪽
DE IN Va NTI dum scipioni aseribendum videtur. Huiusmodi est il
nam ne in nemore Pelias ea discissa ereid sit adigra da terram trages. gongius enim repetita est, quum respouua lat.
Mala desinitio est.cum aut communia &scribit, hoc modo: Seditiosus est is, qui malus atque inutilis est ciuis. Nam hoe non magis seditiosi quam ambitios. quam calumniatoris quairn alicuius improbi homini, vim descri
bit. A ut salsum quiddam d icit. hoc pacto: Sapientia est
pecuniae acquirendae intelligentia. Aut aliquid non graue,nec magnum contincias.lic: Stultitia est immensae glo
riae cupiditas. est haee quidem stultitia. sed ex parte qua
dam. non ex omni genere desinita. Controuersum est, in quo ad dubium demonstrandum dubia causa estatur. hoc modo raeho tu,se ευ tim est pol 3.u motvi superum atque inferum,
Pacem inser sise eone Lant onfertini concordiam.
Perspicuum est, de quo non est controuersiae ut siquis cum Orestem accuset, planum faciat ab eo matrem esse occisam. Non concessum cst. cum id quod augetur, in controuersia est. vi si quissum Vidissem accuset,in hoc maxime commoretur: Indignum esse ab homine ignauissimo virum sortissimum Aiacem necatum. Turpe est . quod aut eo loco. in quo dicitur. aut eo homine qui dicat, aut eo tempore quo dicitur, aut iis qui audiunt, aut ea re, de qua agitur, indignum pi opter inhon stam rem videtur Oisensum est. quod eoi um. qui audiunt voluntatem laedit: vi s quis apud equites K omanos cupidos iudicandi Coepionis legem iudiciariam laudet. Contrarium est. quod contra ea dicitur. quae is.qui audiunt, succrunt, ut siquis apud A lexandrum Macedonem contra aliquem urbis expugnatorem diceret nihil esse crudelius, quam v
bes diruere, cum ipse Al xander Thebas diruisset. In constans est.quod ab eodem de eadem re diu ei se diciture ut si quis, cum dixerit. qui virtutem habeat, eum nullius rei ad bene vivendum indigere.neges postea sine bona valetudine posse bene vivire . Aut se amico adcile propterian olentiam: sperate enim aliquid commodi ad se peruent aru n. Aduersum est, quod ipsi causae aliqua
ex parte ollicitivi si quis hostium vim & copias. & felici
tatem augeat, cum ad pugnam milites hortetur. Si non
ad id quod instituitur accommodabitur aliqua pars argumentationis, horum aliquo in vitio reperietur. bi plura pollicitus. pauciora demonstrabile aut si cum totum debebit ostedere de parte aliqua loquatur hoc modor Mulierum genus auarum est: nam Eriphyle auro viri vitam vendidit. Aut si non id quod accusabitur, defendet: v si quis cum ambitus accusabitur manu se sol tam esse defendet. ut Amphion apud Euripidem . item apud Pacuuium, qui . vituperata musica. sapientiam laudat. Aut si res ex hominis vitio vituperabitur. vi si quis doctrinam ex alicuius docti vitiis reprehendat. Aut ii quis cum aliquem volet laudare, de felicitate eius. non de virtute dicat . Aut si quis rem cum re ita compat abit, ut alteram se non putet laudare nisi alteram vituperarit: aut si alteram ita laudet, ut alterius non faciat mentionem evi siquis, cum aliqui deliberent. bellum geratur, an non, pacem laudet omnino.non illud bellum inutile esse demono NE L I B. I. stret. Aut s.cum decerta re quaeretur, de communi instituetur oratio. Aut si ratio alicuius rei redditur fas a. hoc modo: Pecunia bonum est. propterea quod ca maxime vitam beatam es sciat. A ut si infirma, ut Plautus:
Aut eadem, hoc modo: Maxim tim malum est auaritiarmultos e lim magnis incommodis asscit pecuniae cupr-dita, . Α ut parum idoneae, hoc modo: Maximum honii est amicitia: plurimae enim delectationes sunt in amicitia . Quattus modus erat reprehensionis, per quem contra simam argumentationcm aeque frma aut firmior ponebatur, Hoc gcnus in deliberationibus maxime versatur,cum aliquid quod contra dicatur, aequum esse concedimus; sed id quod nos dc sendimus,neccssarium cile demonstramus ..A ut cum id quod illi desindant,utile isse fateamur: quod nos dicamus, demonstremus isse honestum . Ac de reprehensione haec quid mediistimavimus esse dicenda. Deinceps nunc de conclusione ponemus.
Hermagoras digre1sionein deitide. tum postremam conclusionem ponit. In hae autem digressione ille putat portere quandam inserii olationcm a causa atque a iudicatione ipsa remotam.quae aut sui laudem. aut aduersarii
vituperationem contincat,aut in aliam causam deducat,
ex qua consciat aliquid confirmationis aut reprchensionis, non argumentando,scd augcndo per quandam ait pliscationem. Hanc si quis pat tem putarit orationil,scquatur licebit. nam N augendi, & laudandi, & vituperandi
praeccpta a nobis partim data sunt, partim suo loco da-huntur . nobis autem non placet hanc partem in numero
reponi: quod de causa digredi, nisi per locum communem, displicet: quo de genere polieri in cli dicendum. Laudes autem N vituperatione, non separatim placet tractati. sed in ipsis argumentationibus cile implicitas. Nilae de conciusione dicemus.
EPREHENSIO est per quam argumen tando ad uerlata tum confirmatio diluit ut, aut infirmatur, aut alleuiarat. ) lam de quatuor pauibus orationis dictum eis de exordao, de meatatione, de par titione, de eo intinnatione . Nunc secundum ordinem de teprehensione tracta dum est. Reprehentio est Oratio, quae potu nostram cot.hrmationem aduersa morum contii matre nem te piehendit. Hae duo agit aut omnitio tollit Quod aduersatius dixit aut intit mat, ae levius reddit. Vetum ipsa reprehenso ex illia lotis argument
rum capitur, ex qua bus conlitanati . . ex attributas personae, Nattributis negocio. materia enim argumentorum communis in tam conti tinanti, quam reprehendenti. Et eum ilia sint data consimationi, matella, argumentum, argumentatio. N ateriam
non reprehendimus, quae nuda atque communia est, sed argu mentum, aut argumentationem reprehendimus. de quoniam in consimationem, vel teprehensionem communii et hactenus praecepta tradidimus, debemus scire certos modos reprehemtionis . Sunt autem quatuor principales modi, ii aut sumiapta reprehendamus, aut eonclusionem, aut genus argument ilonia . Ae si hac tria nullo modo reprehendi poterant. quod extremum eli sacere debemus, ut aliud contra algumentum timmum .aut firmius proseramus. Sumpta sunt, quaecunque nobis adsidem sumamus. ad tidem autem sumimus argumentum ergo argumenta sumpta sunt. Et quoniam argumentum non
234쪽
nis excolita st,recte ea quae ex consessis argumenta sumi mus.
sumpta dicuntur. Sunt autem sumpta semper quatuor probabilia,ttia necessaria. Probabile etenim argumentum in quatuor diutili tui. Credibile signum comparabile, iudicaraim. Necessa Dum in ilia druiditur,complexionem, enumerationem, simplicia
conquisionem . staque quia septem argumenta, septem sumpta sunt,de quibus argumentis cum adueis artu , quodcunque sibi adsdem sumpserit,iu continuo eertis modis potetit reprehendere, quos modos a Cici traditos in singula sumpta reprehendenda diligent et debemus attendere atque tetinere. Quod pro credibili sumptum erat, id inst abitur, si aut perspicue falsum erit, hoc modo: Enuu et auit septem esse sumpta: Nunc docet unum.
quodque sumptum quot modis tepith ndi possit, S a probabili
argumento incipit,in quo quatuor continentur credibile,sisnu. comparabile,iudicatum. liaque,inquit,si aliquid ab adueri ara Opto credibili argumento suetit pio latum,quinque id modi, poti sumus reprehendete. Si aut, inquit, quod solidum aut primum eli argumentum, ipsum salsum esse doceamus. Aut si ex conistratia quoque parte credibile esse monstremus . aut si omnino et it incredibile, aut si id, quod paucorum eii, omnium esse dic tur,aut si id,quod raro contigit seri omnino denegatur. salsum
est, quod in te salsum est, ct quod omnino aliter esse contendi
mus . scut ipse ait: Nemo est,qui non peeuniam, quam sapientiam malit. Hoc itaque salsum est, ut etiam si unus fuerit inueniatus qui sapientiam malit, argumentum aduersatis falsum esse dicatur. Ex conitatio quoque credibile et it si quid ab aduertatisspto et edib is prolatum, nihilominus credibile sit si conuertatur ut puta,iauis tu qui non ossicij cupidior quam pecuniae sit i Hoeutique aduersaraia pro credibili piolatum est, quod coiiueis iam nihilominus credibile eu,si dica, , utili est qui non pecuniae cupidior q ossi is sit Elgo credibile repte henditur, quod ex contra ria parte conuersiam nihilominus credibile potest videli. Itiet ibile autem dicet ut, quod ab hominum opinione distentu Et hoc interetit inter salsum de incredabile quod salsum in ipsa te est, incredibile vero in Opinio ite. itaque, utqu:t,incredibile eu, ut puta si auarus dicatur. mediocris Osicis causa maximam pecuniam eontempsisse. Hoc itaque ap id opinio uim hominum et i nopotest, quomodo enim auatus maximam pecuniam eontemn tet,mediocris ossicit causa, qui Ob paruam pecuniam saepe orseia magna contemnit' inter salsum Ee incredibile hoc interes , et
saltum δὲ eredibile esse potest, Eo incredibile . deinde quod ineledibile est cetum esse potest,de salsum. Sed vetnm duplex es,nune
id quod vel egestum est, nunc id quod .ete gestum esse quibusdarationibus approbatur. itaque saepe quod verum est,re quia salsum esse non potest,incredibile est. Verum . n. Simqn volavit, sed tamen incredibile eu. Deinde si dicas uno die duas eonito uersia perscripsi . cum non perscripseras, in re quidem salium. sed tamen quia seri potuit c tedibile est. Rursus credibile argu mentum reprehendi potes,s quod paucorum est, omnium isse dieatur,ut puta. qui pauperes sunt, iis non ossietum magis u pecunia eo idi ess Hoe quia generaliter dicium est,reprehendi potest. nam possunt aliqui pauperes inueniti quibus ossicium magi, coedi si e pecunia. Nec nos moueat,u, in argumento credibili, Pquidem ex pei sonis sera diximus, exemplum de loco posuerit,
credibile. n. argumentum. i. pr babile. maxime quidem pei socia. rum est Sed si etiam ex attributi negocio . i. ex loco. tempore,
vel reliquis. Itaque sub hoc modo reprehensionis duo ea empla posuit, unum a persona,aliud a loco. Illud autem quod tertium videtur,exemplo illi .quod sub extremo modo positum est co gruum , non tertium in ex implum. sed secundi concluso. veptimum axem plum a personis tu, Qui pauperes sunt, his antiquior ossicio pecunia est. Seeundum exemplum a loco sit, Qui locus desertus est, in eo caedem Liciam esse oportet. In loco celebri homo oecidi qui potuit rataque hoc pixceptum tenete debemus,quod ex attributis personae maxime eredibile argumen. tum conseitur. Est tamen de in factis credibile. signum aut nocinis eχ facti, conscitur. Scire tamen debemus .ex attributis per sonae seri & necessarium argumetum si dicas. Pedibus ager quinquaginta milia qui potuit ambulate 3 Pos temo et edibile a
sumentum potest reprehendi, si id quod raro fit, nunquam seii
possedi eatur. Vt puta, nemo ea qui puellam praeteriens ad amet. Hoc rursus xenetaliter quia dictum est. poteli teptehendi. Nam
frequentet de semel visa puella, potast adamari: ut in Eunucho adamat Cherea,& in vi igit.
His itaque quinque modis ctedibile potetit reprehendi, si aut perspicue salsum esse ostendatur, aut conuersum ex conciaria
parte nihilominui credibile st, aut si incredibile demonstretur ,
aut si quod raucotum est omnium esse dicatur, aut si quod rato , fit, id nunquam ueti posse dicatur. sQuod autem pio ligno sumetur,id ex iosdem locis,quibus contii matur, ins abitur. Dixit, quot modis credibile possit reprehendi, nuneu sit ad lignum . Si,inquit, ab aduersatio aliquid pio signo pio fetetur. idusdem locis teprehendi poteli quibus consi matur . verum quoniam in definitione signum eue dixit, quidquid in sensus cadit .maxima signa sunt,de quae in controuet li; tequentius necesse est inueni. eulorum, S aurium. Oculorum,pallet,pulueri lenius eli,ctuentus eli: Aulium xeto, hoe dixit. hoc locutus est. Itaque praeter hae ligna quae oculis digito'. moniliantur,omne factum ae dicium hgnum est quae facta de dicta negocio attiabuta sunt. continent i .i csi ipso negocio. Qi ae satia ex dicta tripliciter conliderantur,ante negocium,in negocio,pcli negotium. Itaque cum ex his quae negocio,attributa sunt, at gumenta sumpserimus,signum et . i. ex hi, quae eontinentia cum ipso negocio iuueti quae in gessione nego ei continentur. deinde si ex his secetimus argumentum quet personis attributa sunt, credibile erit, de hoc ideo argili dicetur, vi quasi argumentum a perloni, tiat, agnua negocias, ta ideo Cicero in Ceciliana: Argumento agemiax,signis luce omni clarioribus crimina refellemus Isit ut ii adueis r ius,inquit, aliquid pro signo,pto tutetit usdem ex locis reprehedere debemus, quibus confimat ut . de quoniam ignotatui quibus ex loci, lignum confirmati debet,idipsum docet.Contum tur autem quatuot modis. Primo,inquit, lignum ipsum manuestum esse debet. .vi cum dixeris pallet vete palleat. Deinde poti- quam constituerit esse signum,constet tutius eius rei signum,de qua V tur, ut si dicas,occidit, nam cruentus est. Et quoniam diximus iactum omne signum esse, in facio autem di iacta de dicta sunt. Costina inus,inauit,signum,si aut id sactum dicamus quod
non oportuerit,aut id factum quod oportuerit. Sedrivia interdapet ignorantiam prouenit,vi aut id non saciamu, quod oportet, aut id faciamus quod non oportet tunc autem grauius delictum
ess si satiamus quae non facienda sunt,quia ici eo quod facimus saciendum,vel non faciendum, mei scientia de linquentas. scit . . quia aut faciendum est, aut non saetendum. lectico politem uni illud addadit ad confirmationem signi. . t non modo aliquid secerit,aut non secerit, sed etiam scierat saciendum esse, aut non es eiaciendum. Postremo, inquit,scisse eum de quo qu titur,eius tellegem de consuetudinem. I taque quatuor modi, liknum confirmamus. Primum ut verum sit: deinde,ut eius rei de qua agimur, lagnum sit: deinde,ut doceamus, aut id facium e se quod non o potiuerit nonsactum quod oportuerit. poli temo etiam, scisse eum utrum suetit iaciendum. et non faciendum . Hre quatuor eonfirmando ligno attributa sunt, quotum s aduersarios quo libet ad confirmandum protuletit, tu ad quinque modis teptchendes . Dicete enim debebis,inquit,aut non elle sgnum ita dieatur,homicidium fecit nam pulverulentus en , utique ad homi-
diu in puluis signum esse non potest .s Aut partim magno esse signo, Etenim non modo signum proselendum eu, sed de plenusignum. unde illud in Tetentio: Iam scio,magnum fgnum. Aut a se potius,quam ab aduersaria, sat ed Si dicatur, scelus fecit. nae rubuit,cum tu contra possis dicere, immo scelus non potuit i cere. quia erubuit. LAut omnino salso dici, si dicat ut nescio que pallere,cum non palleat s Aut in aliam quoque suspicionem duci posse,demonstrabitur.) Si dicatur, Quia pallet, occidit hominem cum sit parior 5eagritudinis. itaque ii quid ad consiman dum senum sueti prolatum, his quinque modis teprehendi oportebit, quod quidem se in secundo libro de conjecturali causa lignantius tractat urum esse promittit sCum autem pro comparabili Comparabile argumentum ex limilitudine consistit. quod ut tepte hendas, d quod aduersatim simile esse .uit,tu contra dissimile debebis allelete. Disi mile autem aliquid aut simile sit,octo tebus ostenditur: Genete,natura,vi, magnitudine,tempore, loco,persona, pinione . verum in his animaduertere debemus
quid aduersarius compatet,ae sntile esse pei suadeat. quod postquam perspexetimus, illud ipsum nos diis mile debemus olfendete . quod aduersarius simile esse contetigit. Alioqui uultu est,
ut cum aduersari ut res inter se esse dicat similes per naturam. seas. aut magnitudine esse dicamus disti miles, aut genere, aut loco vel eetetis. Sed id. quod simile esse dicitur in natura, nox contra in ea de natura diis mile debemus ostendere. quod iursus
dieitur simile esse in persona no, in eadem persona disssimile esi. doceamus. Octo itaque modis dissimile aliquid necesse est con
probare . Genere,natura,vl magnitudine, tepore,loco .persona,
Opinione Genetis triplicem signiscationem scimua esse. Est aut egenua
235쪽
senus.i. sanguis,aut patria est genus,sub quo plures partes continentur,eu genus,letum qualitas. Hie itaque genus duo illa s. gmticat sub quo sunt species,& illud quod qualitatem designat. Genu, illud sub quo species sunt,ita ad similitudinem ducit ur,ve in hoc exemplo: si iis qui imprudentes laesere,ignosci oportet. his qui necessatio ptosuete, gratiam haberi non oportet. in his
enim ambobus unum genus eli voluntas absens, cuius specles sunt imprudentia & ne cellitas. Itaque hae specie diuelsa, neta ad similitudinem referuntur . . quia in viroque absente via Iunias . lilud autem genui,quod qualitarem sigii incat, consu-tur, cum utile utili, honesium honelio conserimus . vi puta, tam hoe utile quam illud. Tettium illud genus, quod aut languinem ostendit aut patriam,ad locum tentri oportebit, Natura autem consertur. ita ut in hoc exemplo,in quo populi natura cum maras comparat ut . ut mare, inquit, quod sua natura tranquillumst ventotum vi agitati atque turbati sie rempub. sua sponte placatam, dominum legitiosorum vocibus S molentissimis tempestatibus concitari. Vim saepe esse diximus,lingulo um uerborum simplicem signis: ationem . Hoc eli illud nescio quid , quod intelligimus . cum dictum fuerit sacrilegium. Iain magnitudo erat ipsus is exaggeratio, ut puta sacrilegium atrox . in loco illam quae iam abunde tractata et . qualitatem loci inspiciamus. Tempus itidem suis insertatim semper partibus consitamus, ut si opportunitas eli,opportunitatem, ii ipatium . spatium conseramus. Persona autem omnino maniscita est. Opinio xero est iudicium populi. Haec ita conseretur,si dicam ut se de illa te iudicatum ei ,sic de hae audicatum,aut iudieandum ei , aut alitet de illa te iudicatum alti et de hac iudicatum, aut iudicandum est. vis pro nobi . eli, consimetur, s conita, mutetur opimo . Ae siquo innumero illud, quod pet si malitudinem aseretur Hoenon quali alius aliquis modus conie iendi est, ne sorte quis credat , sed opinionii expositio. Quae quidem unam partem te net sola in . id eli ill am, cum ab aduet latiis comuntia dissoluimus. ssi iudicatum aliquod inseretur. quoniam id ex his locia maxime stinatur Q Et ad hoc nihilomititii eoni tmandum ipse
nobis indicat confirmationem. Nam quatuor modis dicit conissimandum nobi et se iudicatum: quibus hirque sublatis ins mari polle declarat. Hoe elii Laude eo tum qui iudieaiunt, s- militudine eius rei qua de agitur, ad eam rem qua de iudicatumeli,commemorando non modo non esse reprehensum iudicium,
sed ab omnibui approbat tim.& demoni rati eo suisse id difficiliusti malu iudicatum quod affetatur,quam id, quod initet. Cum enim afferimus iudicatum, ut id nolitae causae pio sit, necesse est primo a laude eotum qui indicarunt id, quod iudicatum prose-rimu , ordiamur. per Dudieantium enim auctoritatem iudicati
aucto litas eonfirmatur. Deinde ut id, quod iudicatum prosetimus . smile ei quo de agatur esse monuit reus . tum enim nos iudicatum adiuvabit .s hole simile demons tetur. Vetum lixe smilitudo octo illi a limiliter partibus facienda est, hoc eli. genere, natura .vi,magnitudine loco, pet sona, tempore opinione.
Et omnino hoc iam tenere debemus, quamcunque similitudinem his nobis partibus esse faciendam. Deinde tertio modo iudicatum consimam ii , si ostendamus ipsum iudicatum non ense reptehensum. Et non modo non reprehensum, sed etiam ab Omnibus approbatum , ut hi iudice, de hoe neetocio similia spetare eogantur. Extremum illud, s diiselliu, S maius iudicarum, quam id quo agit ut, esse doceamus. Nunquam enim iudex in minore negotio sicere dubitabit id, quod iam itidie tum in maiore perspexerit. His itaque loeis iudicatum eon firmatur. iisdem e puer is instinatur, id eli Vt iudices vituperes , ut negoti tum dissimilitudinem doceat , ut te prehensum iudicium illud demonstret, I ut illud iudicium minus ae facile, hoe veto iusseile ae malui ostendas . deinde doceas quae vitia in aduersario pellitulati atque inuenire debeamus, id est ne sotiate illud iudieatum, quod affertur, hute negocio nihil prosit, &ne illud proseiatur iudicium, in quo iudices contraxisse consset offensam. Tettio illudeonsiderandum ne cum pro nobis s. milia sint multa iudieia, ab aduersatio unum aliquod dissimile proferatur. statimque s angatur, quod quali probabile pro pro babili profertur. Nam id ouod uete probabile est, nullo modo, aut dissicillime potetit infirmati. Hoe est quod ait. Comtorijs locis, si tea aut vero aut Veii similis permittet, infrmati oportebit. sQuae vero sieuti necessatia inducentur ) Transta probabili ad necentium areumentum, quod necessarium argumentum, si neeessarium rebus ipsa suerat, nulla ratione poterit reprehendi. sin autem non rem sed modum ae sormam necessariis argumentationis habuerit, teprehendetur . N
uimus itaque tribua modis seri necessa iam argumentationem, per complexionem, per enumerationem, per simplicem coim elusionem. Complexio est, in qua ut tum conci steris, id eonia ita te futurum est. Haec ita ut diximus, s omnino necessaria est,non poterat teprehendit. Sin autem solam tot mam neces.sariae argumentationis tenebit, duobus modis reprehendetur, aut per conuel sonem. aut per altera us partis inhamationem . quo, modo, facile poterimus agni, ere, si ipsa necessaria argumentationis scit ma ponatui . sin vetetur quid eum aecuses
qui probus tu si non vetetur, quid accuses, qui patui audituae timat ' ) Hoc per conuersionem se reprehendimus, ut ean- cellato veluti te pectu, primam propositionem ad secunda pro
positionis dimittamus euentum, de nee secundam propositi nem ad primae propositionis subiungimul euentum, ita tamen, ut euentibus negatio adiuncta copuletur, hoc modo. Si ver tur, accuse , quia id non patui auditu altimat, deinde s non ve
retur,accuses, quia non pi cibus est. conuersionum euentum aecusandum esse alleluit. 'uem aduersatius dixerat non accusa dum . Accusatio autem hie non publica est ed priuata tibi urga tio. v mus veto partis huiusmodi reprehensio est. Cum ex pto. positis duobus unumquodque stangitur . alterum enim infirma tio, vacillat alterum. ssi vetetur, aceus ) Facile enim verecundux ab errore flectetur. Enumeratio vitiosa intelligitur ,saut praeteritum quiddam dicemus, quod velimus concederes aut i simum,) Enumeratio pars necessatis algumentationis est.
Hae euiusmodi sit, supra diximus. Velum cum ab aduers tio proponetur, duobus modis poterit teprehendi si aut aliquid
extetmissum esse in enumeratione doceamus, quod pto no-i, st. aut s omnia quidem enumerata sunt, sed in his aut contrarium ponamus. D salium csse monstramus, aut constemur
aliquid. ita esse, di cssendem ut esse pio nobis. Ptimui itaquem dus ubi aliquid praeietitum demonstramus, quod pto latum nolitae causae proscit , ut est illud de equo, quem poli adueis mi enumerationem. cx holi ibus captum esse memorauit, id eli ex praeda. quae propria cuique, non quae consus s omnibu, sustit communiter dilitibuta. fAl ero autem modo reprehendia
iur) Alierest modus te prehensionis in enumeratione, in quo duo te spicimus. utrum aliquid contrarium poni possit, an aliquid confiteamur ex his quae adii et satius enumerauit .propterea quod honestum est. Contrarium ponimus,scum aduersatius equum neget hereditate uetiisse, nos hereditate uenisse doce, reua . Constemur aurem aliquid quod honestum sit, ut si ad ii ilarius dicat . aut infidias facere uoluisti, aut amico motem pessisti, aut eupiditate elatus es, nos dicamus amico mole pentisse . quod utique in consessione turpe non est, maxime si ea υibui eum hoe positum est consae temus. Ita in reprehemone enumerationis aut prat et missum aliquid ostendimus . quod tamen illatum pro nobis sit, aut ex omnibus quae posita sunt nune aliquid per contraraum resutamus, nunc quia pro no bis est , constemur . simplex autem con lusio reprehenditur. s id, quod sequitur,non uideatur neeessat ira cum eo, uod ante
cessit .) Hxe quoque si ex utroque quo conssat, id eli s ex pro
posito de adiuncto erit necessatia, reprehendi omnino non poterat. Est autem huiusmodi: si di es ess,lucet, si natus est. m tietur . utique hoc ita necessarium est, ut frangi omnino non possit. Tune autem simplex concluso potetit reprehendi, si
ostenderis adiunctum non eo haeret e ptoposito. Vt puta .si m 4 et eli. diligit, si aliquando peccauit. nunquam torriget ut . Vtiisque hoe eum ad unctum tonsidera necessatio cohaerere non posse , necessatio esse non poterit, tritque potius probabile. Ita necessarium per se eonstat. probabile multis asseratur argumenisiit..Hoe autem, si aliquando peccauit, nunquam e trigetur, multis asserendum est at umentis. Quod uero multis agetiatur argumentis, necessatium non est. Recte igitur huiusmodi reprehensa concluso ea .si formam necessamam,rem uero probabilem continere monstretur. Verum hete cuncta pracepta
de dialectica traxit quae magna ct dissicilis est. de quasi facultassuetit postea tractatutum se esse pio mittit. Cum igitur ex ijs, quae sumuntur, aliquid non coneeditur, se infirmabit ut) Omnem argumentationem quatuor modis dixit posse reprehendi. si aut sumpta reprehendamus. aut conclusionem, aut si genus ipsum argumentationis uitiosum esse monstremus, aut s con ita simum argumentum aliud nostrum aeque firmum , aut simius opponamus. Itaque iam sumptotum dicta teprehemso est. Sin autem, inquit, reprehenda sumpta non poterunt, tune erit reprehendenda cones uso conesulione. Itaque hoe animadumendum est principaliter, ne eum in ptopotitione se
236쪽
aliud aut esse possit. 1liul eoncludatur. Hoeitaque vitium erit
dicentia. vitium potio, aut apertum,aut obseurum. Atque.apertum ineonclusione .icium etit si te, eum alia in propositione teneatur, alia omnino tes in concluso ne ponatur , vi puta sagitur, an nescio quis ad exercitum sit prosectus, & contra eum quis se velit argumentatae si ventiles ad exercitum, a tribuni militatibus visui esses,n n es autem visus ab has non es igitur ad exercitum prosectu . Hic utique apertum uitium est. nam pro politio tenet,si venisses ad exercitum: Conclusio Non es igitur ad exeret tum prosectus . eum iuxta propositionem debuit concludi, Non igit ut ad exercitum venisti. Hoe itaque apertum vi tium. In obscuro autem duo nobis attendenda stitit, ne aut amisbiguitatis propolitionis, aut obrivione fallamur. Ambiguitas in propolitione talis eis: Si indigetis pecuniae,peeuniam non habeiatii. Nam omnino qui pecuniam non habet indiget pecuniae de ille qui habet, sed maiorem habete desiderat,indiget pecunia. in digere enim voluntatis est. Hic itaque propositio ambigua eis. Si indigetis pecuniae,pecuniam non habetis huius propositionis quamcunque aduersario propositam conclusionem alterius triinterpretatione potetis reprehendere. Vt s conclusione mendicos posuerit tu dicas eos qui pecunia indigeam. non te mendi eos intellexisse sed eos quid eum haberent, maiorem tamen peis tuniam vellent. Deinde ii ille huiusmodi homines in conesulio ne posuerit,tu contra in propositione dicas te intellexi se menia dicos, ita aduersalii conclutionem propositionis visa ambiguita te subueites. Deinde aliud obscurum vitium et , eum obliuisti mur quid in propositione sit postum. α aliud in concluso ne i sis itur: utputa.ti ad illud heredita, .eniebat verisimile est ab illo necatum. Hie x et similitudo polita eli. Deinde hane propositonem pluribus vel bis approbant . ut memoria propositionis exanimis auferatur. POli assumunt, ad illum autem hereditas xeniebat. Polli emo inserunt conclusionem,ille igitur occidit. via que in hae conclusione obliuio nolita tentatur. supra enim po
situm ess,uerisimile est ab illo neeatum. Hie post ap
nem aliquam subiicias, au t laudem, aut uituperat; onem. itaque non digressionem sexto loco ,sed conclusionem Tullius ponat.
longissimam propositionis non concludit: vel simile est igitur ab illo necatum,quod probabile est: sed, ille igitur Oecidit, quod necessarium eli, quoque a probabili pio postione dissentit . si
que diligenter debemus attendere, ut conclusonem aduersatis aut ambiguitate propositionis conuertamus. aut quia meminimus quid in propositione sit politum eandem condulionem saliasam esse doceamus. Ipsum autem genus argumentationis viti sum his de eatis, ostendetur,) Tertius reprehensionis modus est, eum ipsum genus argumentationis vitiosum elle monstravi. tur . vetum hoc tenere debemus,quod lampta sola nuda,& generaliter potentia modis suis reprehenduntur. Genus autem argumen rationis in causa S in specie positum considerare debeia inui. quod quidem sumptis lais,di forma dictionis, quantum mse est, integrum est. Sed eum in causa positum quid Opetetur alia
tendimus, une in eo vitia pollumux inuenire. itaque ipsum genus argumentationis duobus modis uitiosum est, cum aut in ip so vilium erit,aut eum ad id, quod inuituit, non accommodabi
tur. In ipso vitium e se quatuordeeim modis possumus inueniate. Deinde non accommodati ad id, quod initituit, duodecim modi, possumus deprehendere. quae omnia Cieero partim quia aperta sunt, solas propositionibus partim quia obseuriora sunt.
etiam exempli, proposuit,& explicauit. nos eadem persequi,immo tepetere.longum ac superfluum est. Quartus modus erat reprehensionis, per quem contra firmam argumentationem xiaque sima aut firmior ponitur.) Quarta reprehenso pei tenuis et , es: desecti, omnibu4 extrema necessitate ponenda . nam desumpta vera esse concedimus, ct conclusionem recte habitam s temur,& in sum genui argumentationia vitio iam non ellaeon cedimui. sed contra simam aduersaris algumentationem nos. suum am nihil possum ui reprehendete, aliam argumentatio nem aeque firmam aut simio; em proponimus. verum hoc in deliberativo genere causae via prouenit . eum aut utile aliquad ad uersario concedimus, sed nos aut viilius, aut honestius aliquid demonstram ut, aut honestum aliquid aduertario concedimus, sed nos honeuius aliquid aut nec eicitium est e monti ramus , verum nune transit ad conclusionem . . sextam.eandem'. extrema partem totius citationis. Quo loco Hec magora digressionem supponit a. orationem. n qua praetet controuersiam causae, aut laus nolita, aut aduersatis uituperatio commeatur, aut quae ad aliam tem ttans tum iaciat non per argumentationem . sed per amplificationem . hane Tullius non partem orationis uult esse, sed in omnibus orationis partibut insertari , ae subiaci posse deis
Eatat,ut cecui locis poli rem aliqua probatam ut amplificati
Vis quod in quibusdam rebui aut hominibva accidit.
Id hominibur dicatur usu euenire, hoc puto.) Emendatius leget ut . id omnibus dicatur usu euenire. Quis negabit qui Cie. praeceptum & .eiba hoe loto percipit nee suspi-c ara polla m, hune et rorem in omnibus exemplaribus niti librario tum incutia inualuille. sHaneli quis partean putant esse i rationis, sequat ut Hermagorani licebit.) Quisquis non ne sese discernere iniet congruum S incongruum sermonem discernie hoe loco solo eismum est e. nisi Putarat pro putant selibatur. Ideo quo nihil simplici in genere ex parte perfectum natura expolivit. Nisi deesset dictio ad sensum maxime spectans, non admonerem, legendum esse Umni ex parte non Ex parte ut iit, Nihil simplici in gen/re omni ex patre persectum natura expolivit. Et hi qui ali et hue de genere ac de communi coniectura praecapiendum putant) Si totum locum considetes,legendum conte
ONCLusio est exitus&determi natio di totius orationis. Haec habcerari S tres, cnum crationein, inci nationem, conqucstionem. L numeratio est,
per quam res disper se & diffuse clietae,
unum in locum coguntur, reminisce
di causa unum sub aspectum subiiciuntur. Haec si sim
per eodem modo tractabitur perspicue ab omnibus arti
sicio quodam tractari intelligetur: sin varie si: t, & lianc suspicionem&satietatem vitare pol crit. Quare turn oportebit ita saccre, ut plerique faciunt propter facilita
tem.singillatim unam quanque rem attingere, & ita omnes transire breuiter argumentationes: tum autem, id
quod difficilius est, dicere quas partcs cxposucri, in partitione, de quibus te pollicitus su dicturum, de reduccre in
memoriam quibus ration Ibus unamq ianque partem confirmaris: tum ab ijs, qui audiunt,quarc re quid sit quod sibi velle debeant demostrari hoc modo: Docuimus hoc, illud planum secimus: ita simul& in memoriam redibit auditor, & putabit nihil este praeterea. quod ecbeat desiderare . A tque in his generinus. ut ante dictum est, tum
tuas argumentatione, transire separati m. tum. id quod artificiolius est, cum tuis contrarias coniungerer ci cum tuam argumentationem dixeris,lum .contra eam quod as
sercbitur,quemadmodupi dilucris, os mi ere . i ta per
breuem comparationem, auditoris mcnaoria & de conscmatione,& de reprehensione redintegrabitur. Atque haec alijs actionis quoque modis variare oportebit. Nam tum ex tua persona enumerare possit .vt.quid. A quo quidque
loco dlxcris,admoneas: tum vero personam aut rem aliqualm inducere,&enumerationem ei totam attribuere.
Personam, hoc modo: Nam si legis scriptor ex illat, &quarat a vobis quid dubitetis quid po, sitis dicere cu vobis hoc α hoc sit dem stratum. A tque hic item ut in no
stra persona licebit alias singillatim trant ire omnes argu mentationes alias ad Partitionis singula genera rei ei re. alias ab audi tore,quid dc sidcret, quaerere, alias laxe licere
per comparationem suarum S contrariarum argumentationum. Res autem inducetur,li alicui rei huiusmodi. legi, loco, urbi, monumento attribuetur oratio per
enumerationem,hoc modo etiaQuid si lcgri loqui pos
237쪽
sen dion ne haec apud vos quaererenturi Quidnam amplius desul eratis iudicra.cum vobis hoc & hoc planum sactum sit ἰ In hoc quoque genete omnibus eisdem modis uti licebit. Commune autem praeceptum hoc datur
ad enumerationem, ut ex unaquaque argumentatione,
quoniam tota iterum dici non potest, id eligatur, quod
erit grauissimum.& unumquodque quabreuissime trans
eatur,ut memoria, non oratio renouata videatur. In
dignatio est oratio,per quam conficitur ut in aliquem hominem magnum ossium, aut in rem grauis offensio com
citetur . in hoc genere illud primum intelligi volumus, posse omnibus ex locis iis, quos in confirmandi praeceptis posuimus tractari indignationem . nam ex iis rebus. quae personis atque negociis attributae sunt, quaevis amplificationes & indignationes nasci pollunt: sed tamen ea. quae separatim de indignatione praecipi posIunt. consideremus. Primus locus sumitur ab auctoritate .cum commemoramus quaniae curae res ea suerit eis. quorum
auctoritas grauissima debeat esse, Diis immortalibus: qui
locus sumetur ex sortibus, ex oraculis. vatibus, ostentis,
prodigiis,responsis,similibus rebus: item maioribus nostris, regibus ciuitatibus gentibus. homin bus sapienti sit mi senatu, populo, legum scriptoribus. Secundus locus est, per quem illa res Ad quos pertineat,cum amplificatione per indignationem ostenditur, an ad omnes. an ad maiorem partem, quod atrocissimum est; an ad superi res,quales sunt ii, quorum ex auctoritate indignatio sumitur,quod indignissimum est ;an ad pares animo. fortuna. corpore.quod iniquissimum est; an ad inferiores, quod sui et bissimum est. Tertius locus est,per quem quaerimus quidnam sit euenturum.sii idem ceteri faciant: & simul ollendimus, huic ii concessum sit. multos aemulos eiusdem audaciae futuros: ex quo quid mali sit euenturum, demonstrabimus. Quartus locus est, per quem de monstramus multos alacres expectare quid statuatur, ut
ex eo.quod uni concessum sit, sibi quoque tali de re quid liceat, intelligere possint. Quintus locus est, per quem
ostendimus ceteras res perperam constitutas, intellectaveritate commutatas corrigi posse: hanc es Ie rem, quae si
sit semel iudicata, neque alio commutari iudicio. neque ulla potestate corrigi possit. Sextus locus est,per quem consulto de de indust tia fictum esse demonstratur. S illud adiungitur, voluntario maleficio veniam dari non
portere, imprudentiae concedi nonnunquam conuenire.
Septimus locus est, per quem indignamur. quod tetrum, crudele, nefarium. tyrannicum factum esse dicamus, per vim. manum, opulentiam, quae res ab legibus. ab aequabili iure remotissima sit. Octauus locus est. per quem
demonstramus non vulgare, neque factitatum este, ne
ab audacissimis quidem hominibus, id maleficium, de quo agitur; atque id a seris quoque hominibus.& a barbaris gentibus, & immanibus bestiis remotum esse. Haec erunt. quae in parentes, liberos, coniuges, consan suineos, supplices crudeliter facta dicentur: S deinceps, siqua proserantur in maiores natu . in hospites, in vicinos, in amicos , in eos, quibuscum vitam egeris; in eos,
apud quos educatus sis; in eos.ὶ quibus eruditus; in mortuos,in miseros, & misericordia )ignos, in homines es
ros, nobiles, & honore usos, in eos,qui neque laedere alium,nec se defendere poturiunt,ut in puero ,seneS,mum
heres : quibus omnibus acriter excitata indignatio sumo N E L Ia B. I. MImum in eum,qui violarit horum aliquid, tum commouere poterit. Nonus locus est, per quem cum aliIS, quae constant esse peccata, hoc, quo de quaestio est, comparatur ;& ita per contentionem, quanto atrocius & indignius sit illud de quo agitur, ostenditur. Decimus locus est, per quem omnia, quae in negocio gerendo acta sunt,quaeq post negocium conlecuta sunt. cum vniunculusque indignatione & criminatione colligimus, ct reverbis quammaxime ante oculos eius, apud quem dicitur,ponimus,ut id, quod indisnum est,perinde illi vide tur indignum,ac si ipse interfuerit,ac praesens viderit. Undecimus locus est per quem ostedimus ab eo factum, a quo minime oportuerit,& a quo. si alius faceret, prohiberi conueniret. Duodecimus locus est, per quem l
dignamur quod nobis hoc primis acciderit, nec alicui
unquam usu euenerit. Tertiusdecimus locus est, si cum iniuria contumelia iuncta demonstratur, per quem l cum in superbiam S arrogantiam odium concitatur.
Quartusdecimus locus est, per quem petimus ab iis, qui audiunt ut ad suas res nostras iniurias reserant; si ad pueros pertinebit de liberis suis cogitent; si ad mulieroe, de uxoribus; si ad senes. de parentibus. Quintus decimus est locus. per qucm dicimus inimicis quoque & hostibus M.quae nobis acciderint,indigna videri solere. Et indignatio quidem his fere de locis grauissime sumetur. Conquellionis autem huiusmodi de rebus parita petere oportcbit. Conquestio est oratio auditorum milericordiam captans. hac primum animum audituris mitem & misericordem conscere oportet,quo facilius conquestione co- moueri possit. I d locis communibus eiscere oportcbit, per quos tortunae vi in omnes,& hominum infirmitas ostenditur . qua ratione habita grauiter di sententiose, maxime demittitur animus hominum,& ad misericordiam compar tur.cum in alieno malo suam infirmitatem
considerabit. Deinde primus locus est misericordiae. per quem,quibus in bonis fuerint,& nunc quibus in malis sit ostenditur. Secundus. qui in tempora tribuitur, per quem,quibus in malis sucrint.& sint di futuri sint. demonstratur. Tertius, per quem unumquodque depi ratur incommodum, ut in morte fit ij, pueritiae delectatio.amor, spes, solatium, educatio, & si qua simili in genere quolibet de incommodo per conquestionem dici poterunt. Quartus, per quem res turpes,& humiles e illiberales proferentur, & indignae aetate. genere, fortuna , pristino honore. benefici)s. quas passi perpessuri uesint. Quintus est, per quem omnia ante oculos singillatim incommoda ponentur, ut videatur is,qui audit. videre, & re quoque ipsa, quali adsit, non verbis solum admisericordiam ducatur. Sextus,per quem preter spem in miseriis demonstratur esse,& cum aliquid expectaret, non modo id non adeptum esse . sed in summas miserias incidisse. Septimus, per quem ad ipsos, qui audiunt, similem casum conuertimus, & petimus ut de suis liberis. aut parentibus, aut aliquo. qui illis charus debeat
esse, nos cum videant, recordentur. Octavus, per quem
aliquid dicitur esse factum,quod non oportuerit,aut non factum. quod oportuerit, hoc modo: Non assui ion vidi. non postremam eius vocem audiui, non extremum
eius spiritum excepi. Item . inimicorum in manibus mortuus est, hostili in terra turpiter iacuit insepultus; a seris diu vexatus, communi quoque honore in morte
238쪽
earuit. Nonus, per quem oratio ad mutas & expertes animi res resertur: ut si ad equum; domum, vestem, ser
monem alicuius accommodes.quibus animus eorum qui audiunt & aliquem di texerunt . vehementer commoue
tur. Decimus, per quem inopia.insrmita solitudo de
monstratur. Vndecimus.per quem aut liberorum aut
parentum ut sui corporis sepeliendi. ut alicuius eiusmodi rei commendatio lat. Duodecimus, per quem disiunctio deploratur ab aliquo cum deducatis ab eo qui culibenti, si me vixeris,ut a parenteistio .fratre.familiari. Tertius cimus, per quem cum indignatione conquerimur.quod ab issa quibus minime conueniat male tracto mur, propinquas. micis,quibus bene secerimus quos adiutores fore putauerimus.aut a quibus indignum eit,vi se uis.libertis, clientibus. supplicibus. Quartusdecimus. qui per obsecrationem sumitur: in quo orantur modo illi.qui audiunt humili & supplici oratione ut misereatur.
Quin tu decimus.per quem non nostras.sed eorum.qui cati nobis debent elle, sortunas conqueri nos demostramus. Sextusdecimus est, per quem animum noli rum in alios misericordem esse ostendimus, & tamen ampluin ta excelsum N patientem incommodorum esse δ: futurum, si quid acciducit, demonstramus. nam saepe virtus S ma gniscentia. in qua grauitas Nauctoritas est, plus proscit ad misericordiam commouendam. quam humilitas &obsecratio. Commotis autem animis. diutius in con
questione morari non oportebit . Quemadmodum enim dixit rhetor Apollonius, Lacryma nihil citius arescit. Sed quoniam di satis, ut videmur . de omnibus partibus Orationis diximus. N huius voluminis magnitudo longius procosat; quae sequuntur deinceps, in iecundo libro dicemus.
itia a orationis. Conclusio ell,inquit, in i ac terminus o talionis,sed totius orationis. Nos epi
logos accipiamus . huius conclusioni, partes sunt ites, enumeratio. indignatio, conquellio. verum hoc da stat. quod indignatio. εe conque
si O tantum animos mouent,diuerso tamen exitu,nune vero ira eundia contra aduersatio commouentur,nunc ira serieordia cir
ca nos . Enumeratio vero di animos mouet,& tidem facit, nam eum repetit quae dicia sunt, iidem cum veto omnia coaceruat decolligit,animos mouet .haee enumetatio non semper .msormi tet ea quae dictas uiri collige te debebit. ne cum odiosum, tum etiam quod maxime contrarium eli fieri .ideat ut ex alte. Ita-ue supradiciorum tepetitio varianda eii. variatur autem mo-
is quatuor, ii aut eas res quas ante dixisti, breuiret pelli tingasti colliga, quod quidem factu sacile et . aut si in memoriam auiadsentium reuoces, qua, partes in partitione proposuerit. de quiabus rationibus unam quanque patiem constinaris, aut si in tetici ges iudice , quid amplius velint cognoscete, cum hoc & hoe do tuerim ua an hoc de hoc planum secerimus, atque hie nune per
nostrarum algumentationum repetitionem, via nilimatione,
nunc etiam per aduersariorum argumentationum tepithentio.
nem. Deinde haee ipsa enumerationum genera non semper an olita persona facienda sunt sed nune a notita,nutae a supposta,
nune a te. A nolita persona quemadmodum accipiat oratione. in promptu est. Suppositae autem personae accommodatur ora
tio , s dicas: nam si legis serapto altillat, ct quaerat a nobi a quid dubitetis,quid polletis dicete, cum vobis hoc I hoe st demo
li latum. Rei etiam se accommodatur oratio i aut lex,auti cui, aut urbs, aut monumentum aliquod accipiat Orationem.
Pet enumerationem ster Quod si leges loqui pollent, non nelire apud nos quaererent ut Quid nam amplius desideratis, i dices, cum vobis hoe & hoc planum factum sit 3 verum etiam
in his enumerationibus,quae aut suppositae personae, aut tei damtur, ita ut in nolita persona illa omnia enumerationum genera vatianda sunt, nune sagulatim singula nostia argumenta per erantur . nune partitioni, promissio suis rationibus exaequanda sit,nune interrogatio ad iudices facienda, nunc &nolitatum αaduersariorum argumentationum copulanda collatio. sCommune autem praeceptum hoc datur ad enumerationem dic.) Comune autem hoe erit in enumeratione praeceptum ut ex una quaque argumentatione, quoniam non potest tecenseti unumquodque quod .alidum eli deligatur,ut memoria te nouetur, noOmnis tepetat ut oratio. sindignatio est oratio, per quam consistitur ut in aliquem hominem magnum odium, aut in rem grauis
offenso contii erutri indignatio di conquestio tantummodo motus excitant ad iracundiam,vel odium,indignatio ad iram, ad misericordiam conquestro, quae vitaque iisdem locis sumi poterit, quibus argumentatio cuncta consiliit. .ex attii butis petiona,&ai tributis negotio. Ex his enim I fides comparatur, di cumulus . verum indignatio pro pira ueluti accusatoris est,ut itam irat eum suscitet. consueuio autem velut propria desens otii eli. Hin teum suscitet miserationem. Sed cum indignatio vel conquestio apud personas agentium pio proprietate praeualeant,ut tu que tamen ab utroque faciendum . nam N accusatot iam in teu , miserationem veto pro se suscitate debet, di iutius defensor malitationem pro se iram vero in accusatorem suscitate debebit. . Hoc ita iaciendum, quemadmodum etiam ab utroque,&proprie argumentationes confirmamur,& aduet sariorum reprehendui tui. Vetum cum ind)gnationi de conquellion Ham dederit gen rate atque commune praceptum, quod ex attributis personae vesnegoci O sun mi pollunt dat tamen singulis pio ptio, loeos indignationa quindeeim,conquestioni sexdeeim. Nec nos locorum ipsorum ordo moueat qu4d in quosdam numeros ordinantur . nulla etenim etiam ipso ordine terum auxesis eli,nullus gradus ad maius,aut ad minus, Sed iccirco locis ipsis numelus datus est , quia melius es tenent ut saepe praecepta, nullam q. recipiunt eo stilionem, si ad memoriam numeris collocentur. quanquam indignationis primum locum recte sumpserit quod ex tebus omniabus a numinibus tradit exordium. Sed,ut diximus,in hoc loco rum numero rerum ordinem nolo quae tamus, sed ex more manifestiolis praecepti factum esse meminerimus. Iam ipsi loci diligenter inspicientibus mam selii sunt.i. tes quae praecipiuntur, acile perspici possunt. Illud tamen praeceptum tenete debemui, ue in indignatione sue in conquestione, nos locis omnibus uti. non oportere, sed his quos causa suggerat. neque his omnibus, sed quoad iudieantium animi moueantur. mod s etiam uno aliquo loeos actum viderimu, , rationem cotinuo finire debemus. Ita enim vel lacty dum ineipiunt ae recentes sunt,plurimum valenti sCoquellio eli oratio auditorum misericordiam captasa Diximus conquestioni, opus hoc esse,ut animo, iudicantium admisericordiam moueat. Huie autem dat proprios locos sedecim. in quibu ,ut diximus, non erit nobis rerum ordo ciu*rendus sed quicunque locus ad misericordiam efiiciendam pro negocia qualitate sumendus. Hoe autem scite debemus multos este commune, locos & indignatiotii,& conquessioni, εἰ recte. neque enim iudex potest nobi, praebere misericordiam nas itam aduersari tum consequatur, aut irasci potetit aduet satio . nisi in hoc ipso nobis animum piabeat masericordem.
239쪽
ROTONIATAE quondam, cum storerent omnibus copiis,
di in Italia cum in primis beati
nis,qd' religiosissime coiciant. egregiss picturis locupletarevoluerunt . itaque Heracleoten Zeusim, qui tum longe cete is excellere pictoribus existimabatur.magno precio conductum adhibuerunt. is & ceteras tabulas complures pinxit, quarum nonnulla pars usque ad nostram memoriam propter fani religionem reman- st) de .ut excellentem muliebris formae pulchritudinem muta in sese imago contineret, Helenae se pingere simulacrum velle dixit. quod Crotoniatae, qui eum muliebri in corpore pingendo plurimum alip praestare saepe accepissent. libenter audierunt. putauerunt enim eum,si,quotia genere plurimum posset. in eo magnopere elaborasset. egregium tibi opus illo in iano relicturum. neque tamen eos illa opinio fefellit. nam Zeusis illico quaesiuit ab eis. quasnam virgines formosis haberent . illi autem statim hominem di duxerunt in palaestram .atque ei pueros ostederunt multos magna praeditos dignitate. etenim quodam tempore Crotoniatae multum Omnibus corporum viribus dedignitatibus antesteterunt atque honestistimas ex gymnico certamine victorias domum cum maxima laude retulerunt. Cum puerorum igitur formas dc corpora magno hic opere niuarcturr Horum . inquiunt illi.
sorores sunt apud nos virgines. quare.qua lint ill e dignitatae potes ex his suspicari. Prabete igitur nulli qua se, inquit, ex illis virginibus sor millissimas. dum pingo id.quod pollicitus sum vobis. ut mutum in limulacrum ex animali exemplo verita, transferatur . t unc Crotoniatae publico de consilio virgines unum in locum conduxerunt. pictori quas vellet eligendi potestatem dederunt . ille autem quinque dc legit.quarum nomina multi poetae memoriae tradiderunt, quod eius esscnt iudicio probatae, qui verissimum pulchritudinis habcre iudicium debuisset. neque enim putauit omnia. quae quaereret ad venustatem, unci in corpore se reperire posse. ideo quod nihil simplici in genere omnibu ex partibus per iactum
natura expolita l. ltaque, tanquam cetcris non tu habitu
ra quod largiatur, si uni cuncta concesserit,aliud alu commodi aliquo adiuncto incommodo muneratur. quod quo ni im nobis quoque voluntatis accidit, ut artem dicedi perscriberemus; non unum aliquod proposuimus exe
plum, ius omnes partes,quotanque essent in genere, exprimendet nobis necessario viderentur; sed, omnibus unuin locum coactis scriptoribus.quod quisque commodissime praecipere videbatur,cxcerpsimus Rex varip ingeniis excellentus ima quaeque libauimus. ex iis enim .qui nomine & memoria digni sunt, nec nihil optime, nec Omnia praeciaris lime quisquam dicere nobis vidcbatur. quapropter stultitia nobis visa est. aut a bene inuentis alicuius recedere si quo in vitio eius ostenderemur; aut ad vitia quoque eius accedere, cuius aliquo bene pcepto duceremur.
Quod si in ceteris quoque studiis a multis eligere homines commodissimum quodque.quam sese uni alicui certo vellent addicere; minus in arrogantiam offcnderent. non tantopere in vitiis pcrseuerarent aliquanto ex inscitia leuius lab Irarent. Ac si par in nobis huius artis,atque in illo picturae, scientia fuisset; fortasse magi, hoe suo in genere opus nolirum quam ii te in sua pictura nobilis e niteret. ex maiore enim copia nobis, quam illi. suit exemplorum eligendi potestis ille una ex urbe, Nix eo nu-mcro virginum,quae tum erant. eligere potuit: nobis omnium,quicunque erunt ab ultimo principio huius p-ceptionis usque ad hoc tempus. expositis copios. quo cunque placet et .eligendi potestas fuit. Ac veteres quidem scriptores artis.vsque ab principe illo atque inuentore Tisia repetitos. unum in locum conduxit Aristoteles. S nominatim cuiusque praecepta magna conquisita cura perspicue scripsit, atque enoda a diligenter exposuit Iactantiam mventoribus iplis sua uua te di breuitate dicendi praestitit, ut nemo illorum praecepta ex ipsorum libris cognoscat, sed omnes,qui, quod illi praecipiant, velint intelligere.ad hunc, quali ad quendam multo commodiorem explicatorem reuertantur. Atque hic quidem ipse Ae sese ipsum nobis .d eos qui ante se uaerant, in medio posuit, ut ceteros di se ipsum per se cognoscer mus. Ab hoc autem , qui prosccii lui it, quanquam in maximis philos phiae partibus otterae plurimum consumpserunt, licui &ipse cuius initituta i quebantur, cerat: tamen permulta nobis praecepta dicendi reliquei unt. A tque alii quoque alio ex fonte praeceptorcs dicendi emanauerunt qui item permultum ad dicendum, si quid ars proficit, opitulatiiunt . nam luit tempore e cni,quo Ar illotales. magnusti nobilis rhetor Isocrates: cuius ipsius quam constet esse artem. non inuenimus. Discipulorum autem, atque eorum Hui plotinus ab hac sunt disciplina profecti. multa de arte praecepta r. perimus. Ex his duabus diuellis sicuti famili f. quarum altera cum versantur in Philol
240쪽
phia.nonnullam rhetoricae quoque artis sibi curam assumebat,altera vero omnis in dicendi erat studio & praeceptione occupata; unum quoddam est constarum genus aposterioribus, qui ab utrisque ea quae commode dici videbantur,id suas artes contulerunt: quos ipsos simul atque illos superiores nos nobis omnes, quoad facultas tulit, proposuimus.& ex nostro quoque nonnihil in commune cotulimus. Quod si ea,quae in his libris exponuntur. tantopere eligenda suerunt, quanto studio eleua sunt: prose-eto neque nos, neque alios industriae nostrae poenitebit. sin autem temere aliquid alicuius praeterii se, aut non satis eleganter secuti videbimur; docti ab aliquo, facile &libenter sententiam commutabimus . non enim Parum
cognosse,sed in parum cognito stulte, de diu perseuerasse turpe est: propterea quod alterum communi hominum infirmitati iterunt singulari uniuscuiustiue vitio est attributum. Quare nos quidem fine ulla affirmatione simul quaerentes dubitanter unumquodque dicemus, ne, dum paruulum hoc consequimur. ut satis commode haec perscripsisse videamur. illud amittamus, quod maximum est. vi ne cui rei temere atque arroganter assenserimus. Verum hoc quidem nos S in hoc tempore.& in omni vita studiose,quoad faculta, teret, consequemur: nunc autem. ne longius oratio progressa videatur,de reliquis quae raecipienda videntur esse, dicemus. Igitur primus li-er,expolito genere huius artis,& ossicio.& sine, de materia,& partibus, gener a controuersiarum, S inuentione & constitutiones continebat; deinde partes orationiλ α in eas omnes omnia praecepta. Quare cum in eo ceteris de rιbus distinctius dictum sit.disper se autem de confirmatione.& de reprehensione: nunc certos confirmata
di & reprehendens in singula caularum genera locos tradendos arbitramur. Et quia quo pacto tractari conueniret argumentationes, in libro primo non indiligent πexpolitum est, hic tantum ipsa inuenta unamquanque iurem exponentur simpliciter sine ulla exornatione. ut ex hoc inuenta ipsa,ex superiore autem expolitio inuentorum petatur. Quare haec, quae nunc praecipientur, ad confirmationis de rephensionis partes referre oportebit. O M N I.s de demonstrativa. δ: deliberativa, & iudicialis causa necesse est in aliquo eorum,quae ante exposita sunt constitutionis genere uno pluribus ue uersetur. Hoc qMnquam ita est,tamen. m communiter quedam de omnibus praecipi possint.separatim quoque aliae sunt cuiusque generis α diuersae praeceptiones . aliud enim laus.aut vituperatio illud sententiae dictio, aliud accusatio, aut reculatio conficere debet. In iudiciis, quid aequum sit, quaeritur. I n demonstrationibus, quid ho- nellum. I n deliberationibris, ut nos arbitramur, quid honestum sit . di quid utile. Nam ceteri utilitatis modo finem in suadendo S in dissuadendo exponi oportere arbitrati sunt. Quorum igitur generum fines de exitus diuerti lunt .eorum praecepta cadem esse non possiant.' Neque nunc hoc dicimus, non easdem incidcte constitutiones: vGuntamen oratio quaedam ex ipso sine & genere causae nascitur, quae pertineat ad vitae alicuius demonstrationem, aut ad sententiae dictionem. Quare nunc in exponendis controuersit, in iudiciali genere causarum&praeceptorum versabimur. Ex quo pleraque in cetera quoque causarum genera simi li implicita controuei ita nulla cum dissicultate tramiserentur: post au-
tem separatim de reliquis dicemus. Nune a coniectu rati constitutione proficiscemur. cuius exemplum sit hoc expositum. I n itinere quidam prosciscentem ad me
tum quendam, & secum aliquantum nummorum sere tem est comitatus: cum hoc, ut sere sit. in via sermonem contulit: in quo factum est. vi illud iter familiarius facere vellent. Quare cum in quandam tabernam diuretissent . simul coenare. R in eodem loco somnum capere voluerunt. Coenati discubuerunt ibidem . Caupo autem nam ita dicitur post inuentum, cum in alio malescio deprehensus esset cum illum alterum. videlicet qui nummos haberet animaduertisset. noctu, postquam illos arctius, ut sit iam ex lassitudine dormire sentit,accessit. αalterius corum,qui sine nummis erat, gladium propter adpositum e vagina eduxit. & illum alterum occidit. nummos abstulit gladium cruentum in vaginam recondidit ipse sese in lectum suum recepit. Ille aut cm, cuius gladio occis io erat facta. multo ante lucem surrexit, comite illum suum inclamauit semel δe saepius,illum somno impcditum non respondere existimauit,ipse gladium. & cotcra.quae secum attulerat, sustulit, solus prosectus est. Caupo non multo post conclamauit hominem esse occisum,& cum quibusdam diuersoribus illum.qui ante exierat consequitur: in itinere hominem comprehendit. gladium eius evagina educit, reperit cruentum rhomo in
urbem ab illis deducitur,ac reus fit. In hac intentio est criminis. Occidisti. Depulsio, Non occidi. Ex quibus constitutio est. Quaestio eadem in coniecturali.
quae iudicatio Occiderit ne . Nunc ex ponemus locos. quorum pars aliqua in omnem coniecturalem incidit cGtrouersiam. Hoc aut cm de in horum locorum expositione.& in ceterorum oportebit attendcre,non omnes in omnem causam conuenire. ut enim omne nomen ex aliquibus, non ex omnibus literis scribitur: sic omnim iri causam non omnis argumentorum copia. led eorum ne cessaria pars aliqua conueniet. Omnis igitur ex causia ex persona,ex secto ipso coniectura capienda est. Causa d stribuitur in impulsionem de in ratiocinat Ionem. iImpullio est, quae sine cogitatione per quandam affectio. nem animi sacere aliquid hortatur,ut amor, racundia mgritudo, vinolentia de omnino omnia; in quibus animus
ita videtur affectus suisse. ut rem perspicere cum consilio& cura non potuerit, de id, quod secit, impetu quodam animi potius. quam cogitatione secerit. Ratiocinatio autem est diligens & considerata faciendi aliquid, aut nos aciendi excogitatio. Ea dicitur tum interluisse, cum aliquid faciendum, aut non faciendum certa de causa vitasse.aut secutus esse animus videtur, ut si amicitiae quid causa factum dicetur si inimici ulciscendi si metus,si gloriae, si pecuniae. si denique, ut omnia generat im amplectamur,alicuius retinendi, augendi, adipiscendi ue commodi,aut contra reiiciendi. diminuendi, deuitandi ve incommodi causa. Nam horum in genus alterutrum illa qu-que incident, in quibus aut incommodum aliquod. maioris vitandi incommodi causa, aut maioris adipiscendi commodi, suscipitur: aut commodum aliquod, maioris adipiscendi commodi, aut maioris vitandi incommodi. toitur. Hic locus sicut aliquod handamentum est uius constitutionis: nam nihil factum esse cuiquam probatutinis aliquid, quare factum sit ostenditur. Ergo accusator, cum aliquid impulsione factum esse dicet, il-