장음표시 사용
231쪽
A probatur. Nam aliqua chaitas vel prouincia non comm edatur,& stlicitatur nisi propter
tria. f.aut propter fertilitatem S copia nota Nortim ic inporalium: aut propter bonitate, S virtutem ciuium , & bonum rcgimen cluitatis: aur propter praesent ana magni resis ipsim honorantis: ec in ea magna gesta ricientis,& operantis. Sed illa terra nunqua it commendata propter copiam, Ze fertili eate. quia semper fuit si erilis,& miserrima, di in aquosa inter circunstantes terras. Ideo frequenter passa est inediam,& penuriam viri ualium: ut patet per totum discursum patriarcharum,qui frequenter fugiebant ab ea Propter famem.quia ut sic magis comedanda esset Danustus, & Antiochia,& Babylonia,S Meephis Aegypti, Sc nostra florentissima ciuitas Valentia,& Barchi nona, quae Se-ῖ per fuerunt sertilillimae,& am nissimae. Nec etiam illa ciuitas εἰ terra suit unu commendanda propter bonitatem ciuium: quia semper fuerunt mali,& idololatriae, & raptores: nec unu defecit in illa terra, dc ciuitate ulla ra,& dolus,& seditio. ut patet per totum discursum iudicum,& regum, dc post reaedificationem templi. Ex quo sequitur: non propter aliud prophetae commendarunt illi ciuitatem Be terram: nisi quia Christus in illa erat videndus,& miracula facturus, dc nostra redemptionem operaturus e dc su b tali conditione commendarunt,& beatificat unieam. Ideo dixit David psa. 7.Magnus dns , S laudabilis nimis in ciuitate Dei nostri: in monte sancto eius. Deus in domibus eius eognoscetur cum suscipiet eam dcc. Item Isai et . Venite ascendamus in montem diai, Sc auC domum Dei Iacob: de docebit nos vias suas: uia de Syon exibit lex , 8c verbum dominie Hierusalem. Item cap.'.beatificat Galilaeam Sc totam terri Israel propter praesen-rum, Fc praedicationem,Sc miracula Christi
cuniast. Primo tempore alleviata est terra Zabulon dc terra Neptatim: Se in nouistimo aggravata est terra maris trans Iordane Galilaeae gentium: populus qui ambulabat iii tenebris vidit lucem magnam, dc infra. Paruulus natus est nobis., 8c filius datus est nobis&c. I tem. I nduere Hierusalem uestimentis tuis ciuitas sancia. Item. Dabo in Sion salutem Sc in Hierusalem gloriam meam. Item 62. Propter SyO non tacebo: de propter Hierusalem non quiescam donec aegrediatur ,
ut splendor iussus meus Sc. Item Mich qas
can. s. commendat ciuitatem Bethlee et D cnrasiti. Jbi erat nasciturus, dicens. Et tu Bethlee effiata paruae, in in ilibus Iuda. FTte enim egredictor mihi dux Sc. ite in Zaina, riae.ssExulta filia Syon : ecce rex tuus uenit tibi iustus , 8c saluatoi dec. Ex omnibus hici prophetis patet: l no ob aliam causam comimendam ni Hierusalem: nisi quia in ea Christus erat legem euangelicam daturus,& no stram redemptionem operatinuΝ,5c in miam. te Syon sacram Eucharistiam instituturus, 3c
spiritum sanctum in Apostolos,& discipulos naissurus, de totam Ecclesiani ibi incepturus,
dc fundaturus,de exinde per totum Orbe E .clesia Christi erat derivanda. Et ideo uniuerm est, Ecclesia toto orbe dissusa, in sacra scruptura appellatur Hierusalem: ed. in illa Hierusalem terrena fuit fundata, dc instituta per Christum in Apostolis,dc discipulis ,
dc exinde per totum orbem suit distusa': vestequenter dictum est. Quinta conclusio. l . prophet in Oiaculis suis non QIu intendite commendare, εc beatificare illam Hierusale inquantum Christus in ea operatus est nostram redemptionem .dc in ea fundauit Ecclesiam:sed intendunt commendare Hierusaletoto orbe diffusam:quae ab illa fuit derivata: quae dicitur Ecclesia catholica inquantu in ea videtur Deus per sdem,S: continuo prς dicatur Euanaelium εἰ exercetur ecclesiastica sacramenta habentia virtute ex passone Christi. in qua continue offertur sacrificium mediatoris,dc in qua passio Christi semper exercet, dc oper tur eflectum ium. itaque quod
in illa Hierusale factum est in re: ilud idὸ fiein voto, εc assectu continue in Ecclesia toto' iorbe di usa : ideo vere dicitur Hielusa pa Prisca: quia in ea continue peccatores Deo pacificantur,dc reconciliantur per sacramenta. Sed ut prophetae ex cosequenti beatificee Hierusalem toto orbe dissulam probat. Nadictum est psal .dc so.& 63.S 26.m Eccle
sia Christi nihil aliud est nisi Hierusalina spi
ritualis ab illa materiali: derivata, de per totum orbem dilatara,& diffusa.Et illa uisib,8cilla pax,& iustitia facia per christi in Hie- Oem:propter quam pacem, εἰ iussitia, dc uisionem illa ei uitas prophetice sertita est tale nonaen: fuit postea dilatata, &dissu fae dc
praedicata,de credita,& recepta per totum orDem. Ad cuius maiorem intellectum in notandum sicut dicit Rabi Canthi, de multi magistri hebraeoru : hoc nomen Hierusale P 3 non
232쪽
est impositum a easti, & praeter in tu tinnilli ciuitati: imo exdunna prouidentia, αmag. mysterio. nam duo homines sanctit maxime Autoritatis imposuerunt ipsi illud nomen: quorum primus sin Melan sedech: qui secundu eos fuit Sein, filius Noe, sacerdos Uci altissimi: qui illo loco obtulit Deo excelsb palam, & vinu pro Abraha. Gen. i 3. Iste autem Melchisedech nomin Dit illam ei uitatem Salem. i. pacem, &iusi Mam. Postea Abraham in alio monte ipsi ii Oo, qui dicitur Moria, propositit immolare filium suum Isaae. Sed quia prohibitus ab Angelo immolauit ariete loco fili indeo a pellauit molem illum Dominus uidebitur :ed-ibi visus fuit.& apDruit diis Gen . 22.
sed quia hiere hebraice idem est quod videre latine, & hu,idem est quod iple Deus siue esse:quod soli Deo copetit : ideo hierhuidem est quod dominus uidebitur.Et deponitur ibi nomen domini Tetragrammaton: quod soli Deo conuenit. Et hoc nomen in
uuit Abraham illi monti propter visionemri ostensam.Sed quia altera pars montis iadicebatur Salem: ideo tota ciuitas ouae totuillum montem complexa esst, dicta fruit Hierusale .i. visio pacis,& iustitiae, siue uisio Dei pacis,& iustitiae: quia hierhu idem est quod visio Dei,& Salem pax , & iustitia. Et sic di-m est Hierusalem per supradictos magnos,
o autenticos uiros. Illi autem Rabini verudicunt,' propter stipradicta mysteria, dictaec appellata fuit Hierusalem illa ciuitas: sed non percipiunt illa naysteria. Vnde est aduertendum et tria mysteria suerunt facta in illo
monte tempore patri acharum. Nam primo
ibi Melchisedech homo gentilas rex Salem , di sacerdos obtulit Deo excelso Nnem , dc uinum pro Abraham: r quod musterili fuit primo figuratum qualiter Christus Deus, dc homo, rex,de sacerdos in eodem loco debebat instituere sacramentum Eucharistis: in quo Mernar Christus hostia. dc sacrificiusub sorma panis,& vini. mr quod sacrificium mcificamur,dc reconciliamur Deo patri. Itesiit figuratum qualiter in eodem mole Xps rex sacerdos,hostia, de sacrificium debebat crucifigi de immolari: per quam rassione, dc
sacrificium peccatum omnium erat puniendum: de nostra iustitia ficienda, dc nos eramus iustificandi Si pacificandi, dc Deo pati ireconciliandi. Et ideo appellauit illum in Salem, idest pacem,& iustitiam. Sed perhoest Melchisedecb erat homo gentili stat πsguratum quia illud sacrificium i ucharisti
erae celebrandum, dc venerandum per tota
populum gentilem ad fidem Christi conuersiam. Postea antem in altera parte eiusdem montis Abrahae uolenti imm are filium a paruit Angelus domini, dicens. Non ex tedas manum super puerum&e . Et tunc immolauit ibi arietem . In quo mysterio praevidic Abraham in spiritu qualiter in eodem loco Christus tar toto humano gen cre eratim molandus,dc crucifigendus,dc videndus. Mideo appellauit illum montem Dominus vis debiti imo in hebraeo dicitur. Dominus via debitur. Et ly Dominus scribitur cum qua tuor literis: quia nonae soli Deo conuenit. Quasi dicat. DominuI Deus incarnatus ut
d itur immo lari, Sc crucifigi in illo loco,ec ista fissura implebitur. Nam sicut ego immo utaui istum ariete pro filio meo, dc loco eius , ita Christus futurus de carne mea immola bitur in isto loco: dc uidebitur crucifigi pro liberatione totius generis humani. Et sic in isto loco dominus videbitur adimplere illa figuram, Sc mysterium seipsiam offerendo. Et
sis D tet v, illi ciuitati non fuit impositum
hoc nomen Hierusalem a casu, sed ex sacramento,dc mysterio, dc per consequens no est nomen casuale: sed sacramentale . Et sic es h dicendum de Syon Sc Iudaea Ece. Nam Syon interpretatur specula. Vnde Deus uidetur, Scspeculatur ubi Christus erat speculandus . Et Iudaea interpretatur consessio: ubi Chrsestu, erat constendus de recipiendus ab Apostolis Sc discipulis. Et sic Ni et i ista nomi na non fuerat imposita a calu: sed myllita,&prophetice propter se tura mysteria,quae t il- νlis locis erant complenda: 8c quia ex illis locis tota Ecclesia erat ilicht,anda,ic derivanda
dc postea per totum orbem distundenda, de amplianda. Tertio autem in eodem monte 'idit Iacob scalam in sininis ει dominum innixum scalae. per quod praevidit mysteriuincarnationis,& passionis,& resurrectionis,dcalcentionis Christi ut dictum est. Et ideo eleuauit lapidem in signum unctum oleo:ad praes urandum qualiter in eodem loco Xpserat e uidus in cruce pro salute omni u n
Brii: dc appellauit nome loci illius Bethel .i-dom' Dei: quae ante iura vocabatur,dicens.
Terribilis est locus iste: non est hic aliud: nisi domus Dei de porta coeli.Gen. 28 quasi diceret.In loco isto Christus terribiliter trivin
233쪽
Contra Iuda M. A pliabit de Diabolo. Et per istam portam cracis oes intrabimus in coelum.& peristi sic tam ascende naus cum C hristo. Et ideo appes
lauit locunt illum Bethel. Iudaei autem dic ut Iacob imi uit, S uidit scala in loco illo uctualiter ubi postea fuit teplum dificatu. ed quicquid sit susscit ciuitas Hierusalesiit aedificata, & ain pliata, & extensi siupra totum illum montem ubi Lcta, & visa sileriit illa tria mysteria. s. v bi Melchisedech obtulit panem,& vinum,& ubi Abraha immolauit arietem: & ubi Iacob vidit scalam. Et ideo appellata fuit Hierusalem. i. visio sutu-rs pacis,& iustitis: eou, ibi Christus erat videndus, & impleturus illa tria mysteria ibi figurata. Unde Abraham non appellauit illumontem Dominus visus est, ratione visionis factae: sed Dominus videbitur de futurora ratione visionis adimplendae. Ex quibus patet quod illa nunquam fuit vera Hierusalem usquequo illae visiones,& figure fuerunt per Christum impletae, scilicet usquequo visus est hristus ibi Micare,& Instituere Eucharistiam,& cruci ligi & resurgere,&ascendere in coelum, & mittere spiritum sanctum in illam sanctam societate, in qua erat vera pax ct visio veritati totius sacrae scripturae. Et sic completis omnibus mysteriis nostrae r
demptionis per Christum stla illa sancta secietas fidelium dicta es vera Hierusalem, &vera visio pacis,& iustitiae,& vere pacificatata iustificata per c hristum. Sed quia illa sancta Ecietas diffusa fuit postea praedicando
per totum orbem, conuertendo ad fidem totum populum gentilem,qui per fidem Christi fuit Deo patri iustificatus, & pacificatus,
C & reconciliatus: ergo tota religio Christi m toto orbe dissula dieitur vera Hierustile: ed et, habet oes conditiones propter quas illa ciuitas materialis iphetice, & mystice appellata fuit Hierusalem . Nam ista est vertaparificata, & iustificata in Christo,& ista uidet S credit Christum verum Deum, & hominem crucifixum,& passum,& res irrexi . secte. Et quod factum est in illa ciuitate semel fit in ista quotidie. Nam ibi semel Christus pro nobis crucifixus est: sed in ista Hie rusalem toto orbe dimisa quotidie, & iugiter inertiar in altari in memoriam illius passionis ad nostram reconciliationem & salute: er consequens Christus semper operatur Rectum nostrae redemptionis in hac Eeclesia, & Christiana religione p ecclesiastica
Acramera rn bus lucet,&u et passio Xpsi I, Ex quibus patet et ipsa est vera Hierui alem ab illa derivata,& toto orbe diffusa dilata lata. Et hanc dilatatione praevidit Iacob ini illa visione, qri diis innixus scalae dixit. Ego sit in diis Deus Abraham patris tui. N Deux Isaae: terra in qua dormis tibi dabo, & sevini tuo: erit4; se me tuu quasi puluis terrae: dilataberis ad oriente,& occidete,& semetrione,& meridie. Et benedicetur in te, & semiatne tuo ciactae tribus terrae &c. q. d. inysteria
huius visionis implebitur in loco isto ,& hie aedificabit vera Hierusaler incarnatione, ae Dicatione,& passione,&resurrectione,&
scensione X se, & spiritus mi missione. q X serit de semine tuo scJm carne: quae eluitas
sione. Et dilatabitur ista ciuitas seminis tui ad oriente,& occidente, & septetrionem,& nmeridiem. Et reddit causam quo dilatanda erat ista ciuitas,dices: ain te,& semine tuo bene dicetur oes tribus terrae. Ex qbus patecτoes tribus,& nationes,&gentes terrς erae in Xpo benedicendae recipiendo eum,& craedendo mysterili incarnationis, & nostrae redemptionis,quod per illa scala, Si uisionemi figurabatiir, & D conseques Ecclesia, si toto orbe diffusa es Se dilatata, erat diceda ustra Hierusale. Et sic ergo dicendii u qii yphaetae comendant & beatificant Hierusale: non selu loquuntur de illa materiali: in qua Xps fuit uisiis in carne, & operatus est nostri re demptionem : sed loquuntur etiam simul de ista Hierusalem toto orbe diffusa: quae deriuata Sc orta,& continuata, δc dilatata est ab illa: eo modo quo dictum est . Et hoc probat multipliciter per dicta prophetarum . naea πquae dicta sunt psal. 7.& so.& 64. & 86.nsi possunt veri sicari praecise de illa sola Hierusale materiali: quia illa non su it ediscata in exultatione uniuersae terrae, & illa iam erat aedificata tempore David, & iam offerebantur in illa diuersa sacrificia,& in illa ni uam suit capta δ' speritas. prout memoratur ps. 6 . nec posset capere tot nationes, S gentes quot memorantur psal. 86. ubi dicitur Q, ibi erit Raab. i. Aegiptus, & populus nabulonis& Aethiopum Sc .er o sequituru, illa non possunt intel Iigi nisi de ista Hierusalem toto orbe dissula: ut in praedictis psalmis visit mest. Item illud lsa. Σ. Erit in nouissimi, diebus praeparatus mons domus. diit in vertice montium , & fluept ad eum omnes gentes:
234쪽
tas 2 D. Iacobi de Valentia Cl
M Sc ibunt populi multi, & dicent. Venite ascedamus& caere a. non potest veri sicari te illa sola Hieruialem ni iteriali: quia ad illam noposibiat fluere onaiae, p iptili, & gentes ' nec misent in ea capi: sed vera fici tuni eli de Hierusale in toto orbe diffusa ad qu.ina veneris comnes gentes, & popilli ad fidei hrilli recipiendam. Item illud uale. litis. Lauda sterilis quae n'n paris &c. dilata locum tentorij xui:& pelles tabernaculorum ex tedem e pareas,lon 'o, sic fu niculos tuos,& clauos tuos
consolida. Ad dexteram enim, & laeuam penetrabis. Et semen tuum gentes h reditabit S ciuitates desertas inhabitabit &c. Omnia
illa enim sunt impleta in hae Hierusale spirituali toto orbe dissu a quia per totum Dr- m dilatauit funiculos,& tentoria lba. Et
omnes Christo lis biecit, & in se coclusit pera fidem. Item omnia illa quae scribuntur Isai. Ita f. surge illum i nare Hierusalem &c. non possunt verificari de ill i Hierusalena materiali nisi initiatiue: quia copletiue fuerunt vexificata in ista nostra Hierusale toto orbe diffusa di quia in ista fuit orta gloria donum, &visa:& in ista sunt congregatae omne S geres dem si huius de longe ad ea venerunt. dc multitudo genti si in ista conuersa est:& per ista volarunt Apostoli ut nubes sportates pluuia euangelica:& ut colu in bae per doctrina limplicitatis , & innocenti e . Et isti tanu nauest ortarunt fideles ex infulis ad istam Hierusae ira, Sc Ecclesiam. Et muro, huius Hierusalam aedificaruiu pregrini de populo gentili
nouiter conuersi. Nam Constantinus consecrauit palatium silium in laterano in honorem saluatoris. Et caeteri reges aediscarui nouas Ecclesias: R eas multis diuitiis, S praeci uc'. ornamentis dotauerunt. Et non solum peregrini dotauerunt Ecclesiam bonis temporalibus: sed etiam spiritualibus,& doctrinalibus. Nam Origenes, & Hieronymus,& Atanasius,& Augustinus: qui veniebant de populo gentili, scientia & moribus, bc do strinis, &libris Ecclesiam Dei d corauerunt: tpet bit Deo dant in expositione cantico-- rum Salomonis. Et sic est dicendum de toto residuo libri lsa. maxime i xl. capitulo usq; ad finem: qui a licet quandoque initiatiue loquatur de illa particulari Hierusale in qua
Christus erat venturus,& nostram redeptionem in ea Operaturus: tame coiter loci uitur
de Hiei u sue in uniuersali toto orbem lsu saper gratia di in coelo per gloria.Et eunde or
i cistopolitani Episcopi Solutio.
dine tenent caeteri prophetae. Ex ipi a s ct sicquita ir l hoc nolire Hierii sale non fuit in
politu illi ciuitati gratia iiD: sad in lig tu , Ocfigura pῖ stapra dicta mysteria noli rari ede-ptimiaita,quae in ea erit ma pleia da :& sic illa ciWitas copleuit cum uiri,&oificium suu persia pra dicta mysteria facta per Christum . Et topost pallsionem, & resurrectionem,&ascesionem Christi, & post spiritus sanisti missione suit destructa completci suo Oiscio. Et sic castera omnia legalia fuerunt mortua,& destructa:&sic omnia cessarunt. I te Xps in illa ciuitate Hierusale materiali aedificauit Hierusale spirituale. na sundamenta huius ciuitatis sunt articuli fidei, & ecclesiastica sacrameta aquae omnia hiit virtute & edictu e assione Xpi: unde in monte Caluariae X s fuit crucifixus ex cuius latere orta est Ecclesia qii exiuit sanguis&aqua.vnde lint virtuteola sa- Acramenta ad regenerandos fideles huius magos ciuitatis. Na per Bapti sinu fiunt regenerati,& multiplicati oes fideles per totum orbem. Item in monte Sion Christus instituit sacramentu Eucharisti. e: qi est caput totius Ecclesiae .ltem in eodem loco Christus misit spiri u sanctu in Apostolos,& totam illa salicta secietatem: in ciua erat tota Christi Ecclesia:& vera Hierusalem una fide,& pace sociata:& ex itide sinit toto orbe distu a, & dilatata P regeneratione baptistinate. Et sic patet,lin illa Hierusalein materiali fuit sandata,&incoatia magna Hierusale spiritualis p Christum, Sc postea per Apostolos per totu orbe ampliata. Ex qbus patet quod sola Ecclesia Xpi est vera Hierus2e,N vera terra Siaaissionis promista fidelibus hic per gratia: & solati redita, c testis est vera Hierusalem sinis Fi a iustis in futuro per gloriam. Sed naiseri,&c ci iudaei non valentes capere sacramenta
Dei nec intelligentiam legis, & prophetarii propter naaledictionem eis ex peccato inflictam: omnia intelligut literaliter de illa II erusalem materiali per falsum Mestiam, quetrustra expectabat fore impleda. Unde dic ut ille Memas capiet monte Sinai, & monte Tabor: & collocabit eos iuxta monte Syon o& super istos tres montes dificabit Hierusalem nouam: ad quam confluent omnes ge rtes, & regna. Et sic glossant illum psalmum. lxxxj.scilicet. Fundameta eius in montibus
sanctis & cxtera. Sed quantum sit talis positio impossibilis , & irridenda , cuicunque sanae mentis est manifestum: Ideo nos quibus
235쪽
Contra Iudaeos. Aybus ditum est nosse mysteri u rigni Dei, agamu gratia , S iei uramus rede Ptolii nostro in hae Hierus, em per gratiam,expectante, sutura in per gloriam : ipli aut maneat in suac tate usq; ad ve peram niundi. Sexta concnsio, i, illa terra C inaa cu fructib is, dc Donis teporalibu i no fuit promissa,& dita filii Inael in prae inium praeca,e,& solidu pro O seruantra legis Mors. Probatur.na sequeretur, i, aut Deus esset ingratuς, N iniustus dado ei, terram tu sterilem, S misera pro obseria intia legis tam dura ,&didicitis. aut lsuperstitio gentilium sui si et persectior,& no bilior et lex data per Moysen. Hoc probaturnam fm eo. illa terra dabatur in iblia praemium: sed terra,quam possidzbant gentiles,& postident hodie sarracent. . Dama cus,&Babylonia,& Aegyptus,& Graecia,& opima Is terra Iudaeo: lim,etat, & si intabsque Sportione nobiliores, & fertitores, & am xvi res,& ditiores quam illa terra Canaan: ut dictum est patet intuenti natura in ,& di Dferentia situs orbis: ergo sequitur,quilior
terra mundi data suit filii Israel in pni tu . qa esset cotra iustitiam: si illa terra sola duraret in praemiu: aut ellet dicendum, I melius seruiebant Deo gentiles cum sua superilitioneo uim Israelitae obseruando illam lege: quia
secundum acceptationem legis,& seruitutis datur,& praemium. Aut est dicendum, hyrster illam terram,& bona temporalia: alia bona spiritualia,&aeterna erant eis danda: visu a probatu e st. I iem si lex Moysi solui, &praecise promitteret illam terram Canaa cufructibus suis obseruatori b. iiii, in praemis: sequeretur, et non esset lex diuina mec differret a legibus humanis: quae si, tu promittunt Pr milina temporale: quod est falliam. na tripliciter d. ffert sex diurna ab huniana. s. fine, ossicio, Se praemio: i t dictum est in prineis, olivus articuli. igitur ostenditur,multra illate Jam materialem, & paruam, & miseram promitteret terra viventium per illa intellectam: quia maius praemium debetur obseruatoribus legis diuinς quam humans. Se tima conclutio, si sicut obseruantia circuci sonis, te caeterorsi legaliu dabatur Deo non
in praeti si solidit: sed in signia sederis,& suturi pili soluidi her X m: ita illa terra Canaano fuit promissa, & data illi populo in prς- in tu solid. i,& pr cissi sed in lignum prae inii futuri, & aeteriit qS accepturi erat a Xyo in suo aduetu. Prima pars est probata in prima
batur. n i praemiu debet correspondere labori. ergo si totus labor Oo seruatitiae illius legis non dabatur nisi in lignum: ergo non re cipiebant nec postidebant illam 'erram cum
suis bonis te inporalibu : nili in signum praemii suturi persecti dandi eis per Chrallia. unde sicut omnia sacrificia,& sacram nia,S c tera legalia significabant, & figurabat L hrailum, oc passionem eius: quae pro nobis eraeoiserenda: ita illa terra promissa cum tuis Ductibu-bonis temporalibus significabat, Scsgurabat totam illam Ecclesiam cuni bonis. gratiae,& sit pernam terra viventili cum bonis eloriae. Et sic est dice dii, ir illa terra suo mellis,& lacte figurabat illam Ecclesia fluentem lacte sacramentorum,& melle doctrin aeeuangelicae. Et pers umentaim,& vinum illius terrae figurabatur s cramentum Eucha-'Eristiaei quo ostertur Christus mediator sit, forma panis,& vini, & per oleum fisuraba αtur caetera sacramenta ad nostram saltite ita,& san: tatem collata. item per frumentit, vinum, & oleum illius terrae figurabatur fides
articulorum, εἰ gratia sacramentorum,dc obseruantia, & iustitia preceptoriim, εἰ consilii, ruin huiuς Ecclesis, ta vilio diuinae essentiae,& possessio, & fruitio eiusdem in regnoccolorui H litam patres,& oes fideles v e. te. acceperunt nobiscum in Christo propter fidei iam habuerunt de Christo suturori cuius de obseruabant illam testem. Et ideo dicit Aug. super Ioan . r. super illud. Sicut Moyses exaltavit serpentem in deserto &e. et hoc interest inter figuram,& imaginem.& rena i in Psain: nam figura prs stabat vitam teporesem: sed res ipsa,cuius figura erat, praestabat vita ternam. Vnde est aduertendum, ut duo erat conlideranda in obseruantia legis ve.te. Primo cosiderabatur obedientia,&labor in obseruando illa legem. Secundo fides Christi
suturi redemptoris, & praemiatoris. Et sic pler primum dabatur eis illa terra cum suis fructibus,& bonis temporalibus. Ideo quando praeuaricabantur, ει declinabant ad idola
illicd Deus amisebat eos, & perdebant illa
terram,& subiiciebat eos gentibue alienigenis: vi patet per totum discursum libri ludicum,& Regum. Sed propter fide Christi sub
qua obseruabant legem:promittebantur eis
Christus,& fructus redemptionis, & gloriae eo modo quo supra dictu fuit: no explicite sed implicite: & io no aestat redeptio Xpi,
236쪽
A nisi illis qui vixerunt sub fide, & spe eius. Et
isti soli acceperunt repromissiones p hrisu: vi patet ad Hebraeo,.ii. Et sic patet quomodo illa terr . S bona temporalia no suerunt eis promissa di data in prsmium pricia
sum, sed in signum praemij futuri quia erat
accepturi in christo propter fide. Et sic est intelligenda sacra scriptura veter. testametiti bicunq; in lege aut in prophetis promittutur alia temporalia. I lla autem septima conclusio probatur experimento: nam postqualex Moysi,qus significabat Christum,& eius
Ecclesiam, uit mortua simul cum Christo: S bona spiritualia significata per bona tein ratia illius terrae surrexerui simul cu Chriuo illico illa terra Canaan suit mortua, &destructa pro Iudaeis: quia illico fuerunt expulsi ex ea:& nunquam amplius possederunt eam. Et sic patet primori illa terra non suit eis data nisi in signum praemii futuri dandit c liris tu ni: & sic adueniente , ero praeinio
onorum gratiam cessauit praemium teporale figurativum. Secundo ostenditur experi
mentaliter: quia postquam illa lex non erat obseruanda post aduentum Christi: isi non amplius illam terram possederunt:quia ponsessio eius simul cum lege suit mortua,& abdicata,& finita,& simul cu lege cessavit: qa
simul eum lege erat signum futurorum bonoru.Sed Iudaei occecati et experimen tu nopraecipiti t.Octaua conclusio: τ Messias inle e ,pmissus no erat daturus bona tralia: sed malia: nee erat liberaturus illii populit de captiuitate ipsi: sed totu genus humanu apeio & seruitute sterna S spitali. Probat primo: na ipse erat veturus i Nu Diate & humilitate,ergo no erat venturus ad dandii bona
alia. Hoc probatur Za.6. Exulta fatis filia C Sy5& iubilia filia Hierusale recce rex tuus venit tibi iust ' S saluator ipse paup ascedes super asini,& su per pullum filium asinae &c.qd suit impletu pXpm in die ramis palmaru . Item Isa. sp. ascendet sicut uirgultum cora in eo:& sicut radix de terra sitienti: no est species: neque decor eius. Et videmus eum despectum & noui, sinum uirorum &c. Profiter quae verba dixerunt quidam magistri: ebraeorum. u, rex Messas iam natus fuit in
fine secundi templi: sed vadit per nulladu taqua pauper: ci tande reperietur Romae medica, inter leprosos. Sullicit ut omnia oracula
Ephetarii nihil aliud clamant nisi quod Xpserat veturus in paupertate di deiectione ad humiliandum & subiiciendi superbos. Sed Dprobatur secunda pars:ni Messias promissus tria bona spualia erat daturus. primo sciet ia& doctrina .lsa. i. Venite ascendamus ad mole domini,& ad domu Dei lacob: & docebienos vias suas: & ambulabimus in semiti, e- , ius:quia de Sion exibit lex& uerbum domini de Hierusalem &e. Item. xi. Egredietur virga de redice Iesse & flos de radice eius ais istendet: Si equiescet super eum spiritus Gi: spius sapietiae & intellectus &c. per totum ca. N per totum librum & oes a phetas. Secudderat liberaturus homines a mo, & da tu rus eis remissione pctorum & gratia. ps. I .Liberabit pauperem a potente.& animas pauperu saluas faciet Sc. Ite Isa.6 i. Spus dui superme:ed ν unxit me: ad annunciandum mansuetis misit me ut mederer contritis corde:& praedicare captiuis indulgentiam &clausis apertionem: p dicarem annum placa- Abilem domino Deo &e.Item EZec. 33. Efiundam super vos aqua mundam, & mundabiamini ab omnibus inquinamentis vestris &c. Item Zacha. 1 1. In die illa essundam super domum David & super habitatores Hierusale spiritum gratie de prsmium. Ite infra ca. I 3.
In die illa erit sons patens domui David, &habitantibus Hierusalenuin ablutione peccatoris de menstruatae Sc. Tertio Messias erat daturus vitam ternam gloria: ut patuic per totam expositionem psalterii, & maxime ps 83. v bid citur. Beati qui habitant in domo tua domine: in secula secutorii laudabiit te protector noster aspice Deus & respice in facie Christi tui .quia melior est dies v-na in atriis tuis super milia. quia nitam N veritate diligit Deus: gratia S gloriam dabit. diis &c. In quibus uerbis& toto ire ostedit qualiter Xps expectabatur ut daret Eram in pr senti di gloria in futuro. Et hoc ide patet per omnia oracula Pphetarii. Iteri bona pinissa tempore Messis no debebat esse reporalia sed spualia: no solii patet p prophetas: sed et per sapietiores magistros hebreoru . Vnde ait Rabi Moste abemmaymo in libro Iudicii in sentet iis regum: no desidera ruePPhet ,& sapientes teporis Messae ut dominaretur sit per orbe: nec ut haberent plate inge tibiis: nec ad comededit iace ad bibe du nec ad delitias,&uoluptates. sed iit uacarent in
lege & sapientia: ut esset eis fas habere uitam seculi uenturi: sicut declarauimus in sententiis de ritia:& in illo tepore ces diuitiae reputabuntur
237쪽
A tabutur tἴoua terra: & non erit: occupatio in uiael niti ad scie da doni inii: lsi erut rapietes magni:& sciet verba clausa & obscura:&attinget Iciam sui creatoris: ut dictu est Isai. I l. quia tunc erit terra repleta scia drii &e. sic patet quod tria bona sipualia erat daturus Messias in lege promissus.1 uera stientia:& remissionem peccatorum: & gratia in praesenti & gloriam in futuro. & no bona teporalia sicut expectini miseri lud; i. Et ideo Christus Iudaeis teporalia petentibus Ostendit Io. 6. quod ipse non venerat ad danda te. poralia sed spualia. Vnde est. Operamini nocibum qui perit: sed qui permanet in uitam aeterna:que filius hominis dabit vobis. Ego
sum panis uitae.Patres uestri maducauerunt manna in deserto & mortui sunt. Sed panis quem ego dabo caro mea est pro mundi ui-B ta. Si quis manducauerit ex hoc pane u luet in aeternum &c. Et infra dicit discipulis.Verba quae locutus stim uobis spiritus, &uita sunt.caro enim no prodest quicquam&c. hi ostendit Christu quod ipse non uenerat ad dandam illam terram Canaam : nec melet'ac. nec panem & vinum materiale sed ad dandam ueram scientiam:& gratiam in praesenti per ecclesiastica sacra meta, & gloriam in futuro nec uenerat ad dandum cibum, SPotum materialem:quia illum dat etiam intidelibus cum c teris bonis temporalibus: ut
patet Mat. 6.Sed dicit quod descendit de coelo ad dandu cibu spiritualem gratiae in prae senti & gloriae in suturo. Quantu ad lecti duarticulu ponitur prima conclusio quod ista . nomina Abraha & Israel & Iacob non sunt nomina carni; S naturae: sed nomina gratiae G S promissioni q di fidei &sacri. Probat urina hoc nome Abra fuit impositu ipsi a natiuitate secundum carnem: sed cum data fuit ipsi circucilio: Deus imposilit ipsi nome Abrahain siqnum gratiae: eo quod erat futurus pater
multarum gentium,ut patet Gene. I 7. unde tale nomen sertitus est A braha postqua crediderat Deo: tua quide fides reputata est ipsi ad iustitiam: ut patet Gen. I s. Ex quo patet. suod datum est tale nomen in sisnum fidei
inquantiim credidit:& etiam in sacramentuinquantum erat futurus pater inultaru gentium:& inquantum oes getes erat benedice
, & regenerandae in semine eius, qui est Christus ut patet Gen. ra. Ex quibus patet, quod hoc nome Abraha no est nonae carnis,
se naturae: sed fidei & gratiae dc sacramenti.
sepra dictis patet,quod sicut 'braham ha tabuit duo nomina unuin secundum carnet m. S naturam: θt alterum secundum gratiam,& faciamentulauita suerunt promisit ipsi das lices filii. s. filii carius sue secudii carne dc uti secudii spiritu S i de S gratia & sacrametu. Nam illi suerunt filii carnis rantu qui nati sunt ipsi per isnaaelem sequendo carnem, sed illi fuerunt filii spirituales & fidei tanta qui secuti liint fidem eius de Christo Messiariaturo.& de talibus facta fuit uera, & spirialitatis promissio. Hoc autem probatur prouo dictu inest in prima coclusione praecedentis ariculi. nam quando Deus dixit Genesis. IAbrahae: Rebice coelum & numera stellas si potes & per coelum intellexit, & pronusitnaereditatem coelestem. Et per stellas intelle
xit filios spirituales qui erant in Christo re ,
genera di: quibus promittebat haereditatem in coelo. Item Gen. 22. quando dixit, Multi plicabo semen tuum sicut stella; eodi :& sicut arenam quae est in littore maris:& in semine tuo benedicctur oes g Etes &c.per stellas codi
li. promisit ipsi filios promissionis & gratiae ,& sacramenti fidei: & per arenam intellexit filios carnis. Et sic patet qualiter duplices sunt filii Abrahae.s carnis & fidele eo quod
Abraha non est nomen carnis, & naturae tsed fidei & gratiae & sacrametiti. Ite hoc idein dice duin de hoc nomine Iacob: quia non fuit ipsi impositu in a cassi: nec secundu carnem: sed propter mysterium quod importatur per hoc nome Iacob quod interpretatur suppi,itator,ed et ter supplatauit Esau fratre psuit. Na primo litigas cu eo eiecit ipsem devetre matris tenes psita eius. Et io Rebecca vocavit ipsum Iacob.i. 2pplantatore, ut. patet Ge.21. Scio Iacob supplitauit Esau fratrem suu qn e init ab eo primogeni citra P cibo letacularum.Tertio silpplatauit eu alia vice, lii surripuit ipsi bndictione du iuit advenadu cibos,p pre,ut patet Ge. 16. Per quos side duos fratres.s Iacob & Esau fgurabatur duo p puli veturi ex Isaac & Iacob. & figurabatur
duplices filii. cfilii carnis & filii gratiae. Et figurabant tres sirpsa tationes quibus filii gratiae dabat stippiatare filios carnis. Per eadeel rone Israel non est nome carnis & naturi,
sed nome mysterii R fidei&grationa hoc nonae Israel impositu fuit a Deo ipsi lacob in
adulta aetate ultra dimidiu vitae. qn luctatua est cu angelo iuxta torrete Iaboχ:eo quod vidit Deu in serma uiri iacie ad iaciem,& suit factus
238쪽
r D.Iacobi de Valentia Christonolitant Episcopῖ titio.
A si s sortis cit Deo, & tenuit sortiter Deuta directus est i Deo:& benedictus a Deo. vii mansit Iacob claudus uno pede . Perqa fuit siguratum qualiter ex Iacob debebant exire duplices filij, scilicet quidam secundum camnem tantum : qui debebat claudicare a vero cultu Dei: quidam autem erant suturi fi-
Iij secundu gratiam &, fidem: sequendo fide
Christi,& recipiendo ipsium, S tenendo,&colendo eum,& vivendo per fide. Vn pordiciis omnes sumus nati ex Abraham: sed Iudaei nati sunt ex spiritu, & fide Abrahae: ideo dicit Christus Ioa.iii.Quod natum est ex carne caro est & quod natum est ex spiritu spus est. Hanc etiam conclusionem probat Ap stolus ad Roma. iiii. & Galatas.iii. Ex quib' patet.non oessiij Iacob, & Israel sitne veri silij: nisi sbli filii spirituales quia sortiter B tenuerunt Christis,& suerunt ab eo benedicti,& directi: & viderunt ipsum p fide. nec sunt veri filii Iacob nisi illi,qui eiecerum filios carnis extra uterum Ecclesiae: & surrisierunt primogenituram,& benedictione si carnis . Et illi tales sunt uerus Iacob, &Israel:& uerum semen Abrahae: ut dictum ein prologo. Ex quibus sequitur quod vera repromissio spiritualis regni coelestis facta est solis filiis Abrahae,& Iacob, & Israel spiritualib. secudum fidem, & gratiam,& non
filiis carnis. Secunda conclusio. quod popuIus gentilis erat efficiendus filius Abrahae secundum repromissionem:inquantum erat benedicendus in Christo, & regenerandus. Haec probatur Genesis. xxii. quando Deus dixit Abrahae. In semine tuo, id est in Christo benedicentur omnes gentes. Hoc ide diC ctum est ipsi Iacob Gen.xxviii. qn dominus dixit.Terram, in qua dormis,tibi dabo,& semini tuo,& dilataberis ad orientem,& occidentem, & septetrionem & meridiem:& benedicentur in te,& in semine tuo cunctae tribus terrae. ubi ostendit: in per benedictione S regenerationem in Clitasto totus popul gentilis erat futurus situs Israel,& Iacob secundu spm,& fidem. I tem Isa. xliiij. Noli timere serue meus Iacob,&rectissime.i.Israel quem elegi. Effundam enim aquas super sitietem.& fluenta super aridam. Effundam spinnaeum super semen tusi: & benedictionem mea super stirpem ttiam,& germinabunt sip herbas quasi salices iuxta praeterfluetes aquas. ille dicet:domini ego sum:& ille vocatur nomine Iacob. Et hic scribet manu sua
domino : & in nomine Isiael assimilabit ire. DEx quibus patet et populu, gentilis baptiza .
tus aqua, S ibi ritu sancio erat vocandus Iacob:& Israel secudum fidem,& spiritum. Et sic patet,s, Messias no solum erat s luatur populum Iudaicum: sed etiam gentilem.Unde in glossa hebraica Gene .Rabba, ni ouetue quaestio per doctores hebraicos: An Deus,&eius Messias sit acceptor persbnarum in eius aduentu.san salvabit solos Iudaeo, , di filios Israel. Ad quod res detur,u absit: imo omnes confitentes Deo corde,ore & opere salvabuntur per Messiam. quia se scriptum est Hiere.xxxiiii.In diebus illis saluabitur Iudaidest,con fitentes Deo. Et hoc est quod dicit Isa.xlix. Dedi te in lucem gentium ut sis saalus mea usque ad fines terrae. Lx quo patetu, Christus no solum erat saluaturux lsraelitas:sed etiam gelites.ideo ait Christus Mat. viij.u, multi venient ab oriente, & occiden- te: & recumbent cu A bralia, Isaac, & Iacob in regno coelorum: filii autem regni mittentur in tenebras exteriores dic. rertia concluso.ae populus gentilis erat recepturus L hristum in lege promissum:& ven tu r us a side& Iegem euangalicam: S adoraturus Deum Israel. Hoc autem iam probatum est psal in-εc xlvj.& per totam expositionem libri psalmorum. Sed maxime probatur Isa.ij. cu ait. Et erit in nouissimis diebus praeparatus mos domus domini super verticem montium, &eleuabitur super colles: & fluent ad eum omnes gentes. Et ibunt populi multi & dicent. Venite ascendamus ad montem domini , ω
ad domu Dei Iacob:&docebit nos uias siuas. p& ambulabimus in semitis eius: quia de Sro exibit lex: & uerbum domini de Hierusale.
Item hoc idem patet ca .xlix: per totum. ubi dicitur. Dedi te in lucem gentium: ut sis fa-lus mea usque ad extremum terrae.Reges se debunt,&consurgent principes:& ador: ut dominum Deum tu si, S sanctum Israel qui elegit te &c. Hoc idem patet per totum usq; ad finem libri de conuersione gentium ad Deum.Item Hie. xvj. Ad te gentes venient ab extremis terrae,& dicent: Vere mendaciu σpossederunt patres nostri,S i anitatem,quae eis non profuit Sc.Item Zacha. ij. Et applicabuntur gen tes multae ad dominum in die illa:& erunt mihi populum : Rhabitabo in medio tui:&scies quia dominus exercituum misit me ad te. Item Zacha.viij. Venient po
puli Multi, di gentes robulis ad quaere duni
239쪽
A dominum exercituum in Hierusalem,& deprecandam faciem domini. H e dicit dominu, exercituum. In diebus illis: in quibus apprehendet decem homines ex omnibus linguis entium: & apprehendent fimbriam viri Iudaei dicentes: ibimus vobiscum. audiuimus enim quoniam dominus vobisciam est Ex quibus patetstgetiles per Apostolos Iudaeos erant trahendi ad Cnristum . Hoc idepatet Malach. i. Non est voluntas mea in sacrificiis uestris ait dominus exercituum. Et munus non suscipiam de manu vestra. Ab ortu enim solis usque ad occasum magnum est nomen meum in gentibus. Ex quibus patet' reprobata synagoga sacerdotium erat transserendum ad populum gentilem colentem nomen domini, quod eu Iesus. Hoc idedicitur Da. vItim. Et annunciabunt gloriam 2 meam getibus.& infra. Et assumani ex eis in merdotes,& leuitas dicit dominus: quia sicut c li noui,St terra noua quae ego facio stare coram me dicit dominus sie stabit semen vestrum,& nomen vestrum. Et erit mesis ex mense:& sabbatum ex sabbato. Veniet omnis caro: ut adoret coram ficient meam dicit dominus. Ex quibus omnibus sequitur quarta conclusio tanquam supradictis corollaria: selus populus Vhristian' est verus Iacob, Κ Israel,& verum semen Abrahae. Hoc auteprobatur per lingula secundum nominis interpretationem, & secundum fidei imitationem . Nam inrantum Deus uocauit eum Abraham inqua nitam erat se tu rus pater olum eredentili: S inquantum in eo erant benedicendae omnes getes.Sed Qtus populus Chri
e stianus fuit in Christo benedictus,& regeneratus: & sequitur fidem Abrahae: & recepit Christu promissum Abrahς, & semini eius. igitur solus populus Christianus est veru semen Abrahae secundum fidem, & 'iritu:&pe; consequens soli populo Christiano de- Detur haereditas coelestis, & beatitudo imisse de est vera Hierusalem,& terra vivetium. Quod probatur. Nam Abrahae, & Israel sortiti sunt supradicta nomina: no secundu carnem,& naturam sed secundum fidem: ut dictum eae Sed quia Eli Christiani sunt imitati fidem eorum de Christo: & receperunt Christum quem ipsi ex pectabant: ergo .li Christiani sunt veru semen Abrahς,& Israel secundum fidem,& stiritum.Sed quia in tantum facta est promistio bonorum spiritualiu
tu habuerunt fidem de Christo suturo: ergo tapro solo potaulo Christiano, ex Iudaeis,& getilibus credentibus congregato: sacta fuit illis repromissio: & per coniequens sisti populo Christiano debetur repromissio,& haer ditas bonoi uiti spiritualita gratiae in praesenti: dc gloris in futuro: de quibus loquitur lex& prophetae. Item ex supradictis et ii sequitur quaedam alia corollaria conclusio .s quod omnes Iudaei moderni sunt haeretici in lege Moysi,& prophetis. Probatur. Nam omnes deueniant a ueritate sacrε scrip. legis,& prophetarii. ergo sunt haeretici.Tenet co sequentia: nam haeresis nil aliud est nis deuiatio averitate lacrae scripturae utriusque testamentis Antecedes probatur. Nam omnes patriarctis,& prophetae uixerunt in fide Christi suturi expectantes ut eos redimeret a seruitute peccati,& morte aeterna:& acciperent ab neo repromissiones.sgratiam in praesenti, &gloriam in futuro: ut probatum est. Sed Iu-d i moderni ,3 eorum pr*decelibres conte-pserunt Christum & humanam redeptione& omnia bona gratis, & gloriae, & expectat falsum Messiam qui tribuat eis bona temporalia.ergo totaliter contradicunt veritati sacrae scripturi legis,& prophetaru,& sdei, &spei illorum : & per consequens omnes sunt retici quotquot manet in eadem obstinatione post aduentum Christi. Unde autem proueniat eis ista lis resis: videbitur in fine toti iis tractatus. In tota ergo quaestione patet c citas,& deccptio Iudaeorum . nam per nouem conclusiones ostensum est qualiter praeter terram Cana a promissa fuit Abraha& I acob haereditas in coelo,& qualiter patra archae, S prophetae prs ter illa terram deside Frabant, εἰ expectabant coelestem, Sc spiritualem haereditatem:& quomodo non desiderabant sepeliri in illa terrae ni fi quia praevideriint in sipiritu Christum ibi passarum, & sepeliedum,& resurrecturum. EtVprophetae nec commendarunt illam terram,& ei uitatε& templum propter eius bonitate: sed quia praeuiderunt Christum in illa terra nostram redemptionem o pei a tutum. Item ostesum
est qualiter sphetae non Eliis inredunt comendare illam Hierusalem in qua Christiuoperatus est nostram redemptionem: sedet Hierusileni spiritualem toto orbe dissulani ab illa derivatam,& dilatatam.Ite patet quomodo Christiana religio est verum seme
brahae,& uetus ut aes p successione sdei Ies
240쪽
1r 1 3 D.Iacobi de Valen. Christop.Episcopi Expositio.
Δ ostensum est qualiter illa terra Canai cum sitis fructibus temporalibus non fuit eis pronaissa, & data in praemiuna priecisum pro obseruatione legis:sed in signum suturi praemii aeterni dandi per Christum pro side qua habebant de Christo. Ite ultimo ostensum est ualiter Messias in lege pronais Ius non erataturus bona temporalia, sed spiritualia gratiae in praesenti,& bona gloriae in futuro. Peruae omnia patet respontio ad argumeta Iuaeorum. Ad primum ergo respondetur eis,* illa terra cui suis fructibus non fuit eis , missa in praemium solidum pro obseruatione legis:sed in signum prςmii futuri didi pChrinum pro fidem Christi, seb qua illi legem obseruabant:ut dictu in est. Item illa terra promissionis, S ciuitas HierusHem dicta est fluens lacte,& melle: inquantum ex ea fluy xit nobis lex,& doctrina euangelica:quia deSyon exivit lex,& verbum domini de Hierus uena. lsa. r. Qu e quidem doctrina euangelica frequenter dicitur mel, ot lac in scriptura propter sui saporem,& dulcedinem.Et hanc terram promisit Deus illi populo in figura Christi. Na sicut ante aduentum Christi fluxit,& emanauit in ea lac,& mel propheticu: ita tempore Christi fluxit lac,& mel euangelicum quod Christus per tota terra promissionis pr dicauit.Vnde tripliciter lac,& mes
exivit,& emanauit ex illa terra. Primo lac,
di mel euagelicet doctrinae. Secudo lac,& mel nostrae redemptionis. Tertio lac, & mel gratiae sacramentorii.& hoc est lac,& mel quod Deus sub figura promisit patriarchis,& prophetis. Dabat ergo filiis lirael illa terra materialis pro obstruantia legis: sed promiti G batur eis coelestis gloria propter fidem qua habebant,& cum qua fide conseruabant illa I alia. Ad sim est cicendum,' Iacob, & caeteri patriarchae non desiderarunt sepestri in illa terra propter se: sed quia praeuiderunt Christum in illa sepeliendum,& resurrecturum ,& sic desiderabant cum eo resurgere. Ad tertium respondetur, i prophetae no comendariit illa terram, & ciuitatem propter se sed inquantu praeuideriit Christum in illa nasciturum, & in illo temeto praesentandum,& praedicaturum,S in illa ciuitate no
stram redemptionem operaturum. Sed cum
hoc intendebant commendare Hierusalem
spualem ab illa toto orbe diffusam. Ad quartum, si, christis rex Messi as non erat clatu-
ius bona temporalia sed spualia:ut dictu est. Ad aliud dicendii. Christus Messias in le- Dge promissus non erat qdificaturus ciuitate materialem: sed Hierusalem spiritualem toto orbe disiusam: quam per se aedificauit in monte Caluariae,& in monte byon: ut dicta
est , ct latius dicetur in quaestione sequenti. ex qua Hierusalem, & Syon fuit derivata Eactelia toto orbe diffusa.
AESTIO. IIII. Postqv im probatum est in tertia quae
stione qualiter ola promissa in lege &prophetis sunt piritualiter intellige lapro bonis gratiς in praesenti,& gloriae
in futuro ideo quaeritur quarto. Vtru Iesus Nazarenus,quem Christiani colunt: suerieuerus Messas promissiis i lege,&prophetis. Ad quod arguunt Iudaei moderni,u, non.Et nprimo sic.Messias nondum venit: erso Iesus non fuit verus Messias. Consequentia patet. Antecedens probatur: nam Helias debet venire prius quam Messias: prout legitur M lachiae. . Ecce ego mittam vobis Helia propheta antequa veniat dies domini maeniis,& terribilis,& couertet cor patrum in ullos,& cor filiorum ad patres eorum &c. Ad cuius intellectum est notandum, quod ex hoc dicto, &litera praecedente in hoc capitulo Scribae,& Pliarisaei formar ut duos articulos
inter caeteras suas traditiones. Primus arti
culus fuit: quod Helias debet prscedere Messiam in suo aduentu, & ideo quando miserunt Iudaei ab Hierosolymis iacerdotes, &leuitas ad Ioannem ut interrogarent eum,
Tu quis es ρ εc Ioannes negauit se esse Cluillum: tune Pharisei iterum interrogauerunt seum dicentes. Helias es tu &c. eo quod habebant pro articulo, quod Helias erat uenturus ante ipsini Messiain. Item Matthael. decimooctauo . quando tres discipuli uiderunt Movsem, & Heliam in transfigurati ne Christi, & postea neminem viderunt nia si selum Iesum tunc interrogauerunt Christuna dicentes. Quid ergo scribae , & Ph saei dicunt, quod oportet Heliain uenire primum δαλx quibus patet, quod scribae , A
Pharisaei inter sitas traditiones tanquam a ticulum inirniabant Heliam itenturum, repraecellistum Messiam in lege promissum. Item perliteram praecedentem in hoc capitulo:ubi dicit Deus per Malachiam. Memento legis Moysi serui mei: quam mandaui ei