장음표시 사용
241쪽
Contra Iudaeos. A In Oreb praecepta,& iudicia. Et sibdit. rcce
ego mittam vobis Heliam &e. per hoe sommarunt alium articulum,scilicet quod causa quare Helias debebat praecedere Christum erat ut pr*dicaret,& restaui aret legem Moys perdita in filijs dispersionis: vi postea rex Messias posset eam confirmare,& ratificare. Tunc ergo ex primo articulo arguunt sic Iudaei Helias nondum venit: ergo Meisias nondum venit: quia prius est venturus Helias quam .Messias. Et si Messias nondu venit: er-fo Iesus Nazarenus non fuit verus Messias. tem ex secundo articulo arguunt sic. Mes.sas in lege promissus debet confirmare, &ratificare legem Moysi filijs dispersionis:qua Helias prius debet instaurare, & declarare. sed Ieses Nararenus hoc non secita imo praevaricatus est,& dissipauit totam legem Moya si quo ad omnia praecepta , S mandata tam
moralia quam caeremonialia quam hi dici Φia: igitur non fuit verus Memas. Haec minor probatu r per singula. Nam i essi s primo Praevaricatus est praecepta moralia sabbatuviolando, exercendo opera sanitatum S se Deum faciendo. Secundo violauit caerem nialia cibos prohibitos concedendo: qua dodixit discipulis. Comedite qtue apponuntur vobis.Tertio maritaricatus est iudicialia. Io. . n absbluit adultera quam lex praecepit lassi dari Levitic. zo. Et sic patet quod totam egem uiolauit. ergo non fuit legis confirmator sed dissipator: & per consequens non fuit Messias. Secundo arguunt Iudaei, dicentes V Iesus non exercuit Oiscium veri Mes.siae erga populum Israel ergo non fuit verus Messas. Antecedens probatur. Nam Messias
C in lege de pr iphetis promissus quatuor erat facturus principaliter erga populum Israel: na primo debebat debellare, & subiicere subi totum Oi M,S populu getilem: & omnes
re*es term S dona: nari a mari v siue ad Ore,de usque ad fines terrae et ut patet psal. 7t.& Zach. ii.Secundo debebat educere, & liberare omnes filios Israel ex omnibus partibus mundi: ut patet Isa. tr. Tertio debebat aedificare noua D Hieria salem in eodem monte Syon: & in ςa congi egare omnes filios Icrael: ut in ea cum magna prosperitate, Fc pace observent totam legem Moysi. ubi erit tata pax,ui omne tribus terrae conflabunt gladios in vomeres:&lanceas in salces Isaiae. r. . Item ouar id rex Messias debebat facere im-- . mortales, dc impassibiles omnes *ios Isiaci
viventes in illa ciuitate noua HierusalE: 1a o praecipitabit mortem in sempiternum: di auferet dominus Deus omnem Iachrymam ab omni facie , de opprobrium populi siti auferet de uniuersa terra. I a. i s. Sed Iesus Nazarenus nil horum fecit: im totum oppositum. ergo non fuit verus Messias. Hoc probatur. nam primo non debellauit nee subicieit sibi totum orbem: inid suit pauper, Sc deiectus in tantum, quod suit crucis xus pedIudaeos,& sentiles: & sepultus in alieno se- ulchro. item secundo non congrauit fi-ios Israel: nec liberauit eos de capta uitate: imo post mortem eius fuerunt per naud una dispersi, ec dissipati. I rem tertio non aedificauit nouam Hieru Sem: imo post morte eius,& causa siti filii diruta &dissipata: ut inquit Ioseph libro de bello Iudai o. imo dicunt Iudaei , quod Iesus Nazarenus non λ- alum dissipauit ciuitatem,& populuim sed Gliam totam legem Moysi: inquantum constituit nouum modum sacrificaudi, S colendi Deu me imo destruxit Iudaisimi im, inquantum nitana pars Iudaeorum recepit Bapti muni cruristi, & recipit continue. Itena quarto non videmus,quod Iesus in aduentusiam posuerit tantam pacem inter homines quod conflauerint gladios in uoueres & coterae imo post eius aduentum fuerunt maxima bella per omnes partes orbis: ut patet per omnes historias gentium. Item non sua tanta pax inter animalia bruta, quod bos
comedat eum agno:& Locum oue:quia eandem scrocitatem retinent animalia bruta. Item Christus no praecis mauit mortem: nec
abstulit omnem lachrymam a sitis: imo retia quit suos mortales,&passibiles . nec uide- Filius quod Baptismus Christi auserat mis rias, S inferinitatcs corporales. Ex quibus omnibus sequitur quod Christus non fuit verus Messias in lege promissus: quia nouexercuit inicium veri Mestiae. In oppoliatum est Ioannis primo: quando dixit At dreas Petro . Inuenimus Meiarum quod est interpretatum Christus. Item Philippus d
xit ipsi Naranaeli. Quem siripsit Moy tesint me, S prophetae: inuenimus Iecum lium Ioseph a Nazareth. Item Natanael duxit ipsi Iesu. Rabitu es silius Dei: tu es rex Israel. Item totus ille populus satiatus quinque panibus, & duobus piscibus: conseia sus est Iesum esse Me Ciam , quando di
xit. Hic ea vere propheta: qui venturiuest
242쪽
D. Iaeobrde Valentia Ch istopolitani Episcopi Expositio.
A est in mundum.Ioan .vj. Et sic Iesus Nararenus non solum a toto populo sentili: sedet
a multis depopulo Iudaico fuit receptus ti-quim verus Messias: ut patet per totum di-Lcursum euangelicum. In hac quaestione respondeo. m non intendo per singulas conditiones pronare Christum fuisse verum Mes siam, omnes scripturas particulariter adducendo: quia de hae materia abii de scripsit dominus Ioan. Figuercla conciuis noster Valentinus in tribus voluminibus contra Iu-Je .Hocide dilucide scripsit dominus P trus de la Caualeria ciuis Caesaraugustanus utriusque iuris doctor famosissimus,&dominus Alsonsus Toletanus saerae theologiῖ magister insignissimus: & etiam plures Mu:ciuinon solum per sacra scriptura legis:&ipnetarum: sed & per dicta rabinoru Thalinudi-B starum Iud os conuicerunt. Sed tantum in hac quaestione intendo breuiter respodere,& satisfacere supradictis argumentis Iudaeorum:& detegere c citate de ostendere inueteratam masitiam eoru . Et ideo in praesentiquaestione duo sunt principaliter uidenda, Scprobanda. Primo quomodo Iesiis Christus seruauit,& stituit,&confirmuit, & ratificauit legem Moysi prout quaerit primum argumentum.Secundo qualiter Iesiis Christus exercuit,& perfecit officium veri Messis: put quaerit secundum argumentum.
atum ad primum articulum est primdnotandum .et, quia lex diuina data Moysi noerat mere literatis,& temperatis: sed etiam principalite spiritualis: sicut dictum es in praecedenti quaestione: ideo, secundum stri. pruras legis, dc prophetarum, lex Moysi erat C primo illi populo literaliter obseruanda.Secundd erat per Messiam promissum spiritualiter declarada. Tertio erat per passionem literaliter,& carnaliter terminanda:& eius veritas spiritualiter obseruanda . Primum patet per totum discursit in Exod. & Leuitic. dc numeri.&praecipue Deutivbi Deus sub multiplici comminatione, & maledictione praecipit illam legem: & Aremonias obseruari. Secundil in patet Deuto. decimaoctaua. ubi Deus dicit Moysi. Propheta suscitabo eis de medio fratrum notum similem tui: ponam verba niea in ore eius. loqueturque ad eos quaecunque dixero illi. Et qui verba eius, qu loquetur,non ali dierit: ultor existam eccaetera. Ex dictis in hoc textu, & capitulo sequitur primo: quod in leae Morti fuit Christus promissis ad declarandam legem DMoysi:& verum sensium &veritatem eius.Secundo sequitur, v talis promissio de Christo declaratore legis fuit sacta in monte Sianai, simul cum datione eius. Quod proba tur p hoc quod ait Moyses in hoc. 18. capit. Deuter. cum reserendo legem populo dicit. Propheta suscitabit tibi dominus De tuus, ipsum audies ut petisti a domino Deo tuoi n Oreb: quando concio cogregata est:& dixisti: ultra non audiam vocem domini Dei
mei. Et ignem hunc maximum amplius non uidebo ne moriar .st ait dominus mihi.B ne omnia locuti sunt. Propheta sit scitabo eis de medio fratrum sitorum similem tui. Et ponam uerba mea in ore eius &c. ut supra.
Ex quibus patet, quod ista promissio de propheta declaratore legis suturo, quam refert hic Moyses, iam fuerat facta in Oreb i datione legis:quando populus dixit Moysi: loque Bre tu nobis& non loquatur nobis Deus ne' sorte moriamur.ut patet Ex.2o. Et tuc Deus
dixit Moysi. Bene omnia sunt locuti petendo mediatore qui loquatur eis ex parte dei familiariter: ideo promitto tibi, et prophetam suscitabo eis de medio fratrum sitorii, scilicet de tribu Iuda: similem tui in humanitate, dc osticio. Iste enim erit similis tui primo in humatutate: quia licet sit Deus: tamε
erit etiam homo.Quia ponam uerba mea in ore eius:quia erit uerbum icarnatum: dc sie
apparebit mundo similis tibi in humanitate fc erit etiam tibi similis ossicio. na sicut ego misi te ad istud populum liberandum de illa captiuitate temporali:& eduxisti eum de terra Aegipti: ita ego mittam illud ad liberan- pdum totum genus humanum de seruitute peccati &de iugo legis. Item sicut ego perte dedi legem istam illi populo ita per illum pr-hetam Christu declarabo eam: dc ideo posui uerba mea in ore eius. Item si V stepopulus suit tibi rebellis ni ultoties nolens te audire:ita est idem populus erit ipsi rebellis: intantillii quod interficiet eum sicut iste idem populus uoluit te interficere ἴc constia tuere alium ducem dc reuerti in Aegiptum. Sed sicut ego puniui omnes rebelles, qui te
non ali dierunt:quia non introierunt terram promissam: sed eadauera eorum manseritne in deserto: ita esto ultor existam eorum,qui
uerba huius .ppnetae Christi audire volu rint. dc ii i non crediderint:quia uagos, Fc captiuos temporalisex per hunc mundu dispersam:
243쪽
A gam,rzaniniae eoru nunqui introibiit in requiena mei. Ex quibus patet,il, promissio de Xpo futuro legis interprete, & declaratore facta suit in mole Oreb i primo anno simul cum datione legis: sed quia uoyses tacuit:&omisit ea in Exodo: ideo refert, & exprimit eam in Deut.Tertio autem sequitur, ui sicut totus ille populus se obligauit ad seruadam lege Moyli,&omnia quae Deus locutus suexat Moysi,quado dixit: Omnia quς locutus est Deus faciemus,& erimus obedietes.Exo. et q.Ita pariter se obligauit ad audie dii Xpinin suo aduentu, & declarationem legis per ipsu in faciendam. Ite sicut ille populus se obligauit ad seruandam literaliter lege Moysi sub anate mate, & multiplici maledictione scripta.Deut.27.S Σ8.ita sub eisdem maledictionibus,& poenisse obligarunt ad audien- B dum,& credendum,& obediendum illi pro phetae Christo, & adseruandam legem secudia eius declaratiqnc matem sequitur,' ille populus non erat obligatus seruare literaliter legem Moysi nisi usque ad declaratione se in per illum prophetam promissum: sed exinde tenebantur obseruare lesem Moysi si iritualiter secundu veritate,& declarationem factam per illum prophetam:cui obligabantur credere,& obedire, & eius doctrina audire,&sequi: ideo dixit eis Iesus Ioan. s. Scrutamini scripturas : quia illae testimoniuperhibet de me. Est qui accusat vo, Moyses in quo vos speratis.Si enim crederetis Moysi crederetis sorsitan, & mihi:de me enim ille scripsit. Quasi dicat: sicut patres vestri suerunt obligati credere Moysi, & seruare lite-raliter legem eius: ita & vos obligamini cre-C dere mihi,&audire a me declarationem te
sis Moysi: nam ego sum ille ppheta de quo
scripsit Moyses.Deut. I 8. cui cum comminatione ultionis obligamini credere. & ideo si erede retis Moysi:crederetis, & mihi, & perco'.quens non credendo mihi non creditis, di Moysi. Et sic irrita facitis lege eius,& vio latis iusiurandii quod secistis in Oreb:qua'
do dixistis. omnia,quae locutus est Deus,iaciemus,& erimus obedientes. Exo. 2 per
consequens estis ii retici in lege, & incurritis omnes maledictiones scriptas Deut. I 7.&18.Hoc idem ostendit Mat.3.& Luca'.3.
quando in Baptismo vox patris audita est dicens. Hic est filius meus dilectus in quo mihi bene complacui: ipstim audite. Et sic pa
dust de Chrisio ι Ponam uerba mea in ore eius:loqueturque adeo Sc.Idem pater praecepit in nouo te.ut audiant ipsum Christum tanqua prophetam promissum id lege. & 15'bicunq; memoratur iii prophetis praesens punitio.& captiuitas: in qua ita diaborae
Iudaei semper assignatur pro causa,qua non exaudierunt vocem domani venientis i carnem: siue quia non audierunt vocem huius
prothetae.f.Christi: nec crediderunt ipsi. nde ait Chrasus per os David. Psal. i . Filii alieni mentiti sent mihi: filii alieni inueterati sunt,&claudicauerunt ast mitis suis, Ite psal. vo. Populus meus non audiuit me: &Israel non intendit mihi.Itein ps.96. Hodie si vocem eius adieritis &c. quibus iuraui in ira mea &c.Item Isa. I.Cognouit bos possessorem suum , & asinus praesepe domini sui. Israel autem non cognouit me. Item ca. so. AEcce enim in inquitatibus uestris uenditi estis,& in sceleribus vestris dimisi matre uestram: quia uenit,& no erat vir: vocavi,& noerat qui audiret.Item ca. 6s. Omnes in cridem corruetis pro eo quod uocaui ,&non
respoditis:locutus su , & no audistis Sc. ite Hier. i6. Sed uos peius operati estis quam
patres uestri. Ecce.n .ambulabat unususque post prauitatem cordis sui mali: ut me non audiat. Eiiciam vos de terra hac &e. Ex supradictis patet quomodo ille populus sub cominatione obligabatur audire Christum in suo aduentu legem declarantem:sed quia noaudiuit: ideo fuit punitus in corpore, & aninia in aeternum.& sic patet qualiter ex Moysi erat per Christum declarandet. Hoc idem dicit Rabi Moyses in sententiis de poenitenti', quod tempore Messiae omnes attedet ad iasciendam legem pro seculo uenturo acqui
rendo:Item in hoc concordant omnes ma
gistri Iudeoru antiq Toe Meilias debet i suo
aduentu declarare mysteria occultissima legis imo multa sunt mysteria in lege, quae appellat Ticu.i.silentium: quae nullus audet declarare:quorum declarationem expectant iaciendam per Messiam: ideo in oratione rogant omnes ut Deus mittat Messiam quideclaret nodos, & aenigmata legis.Tertiun ute principaleaebatur.L-lex Moysi quo ad caeremonialia,& literate ossicisi erat p X pin& eius mortem termiuanda.& aboleda.Hoc patet psal. 39. Sacrificium,& oblationem noluisti .aures autem persecisti mihi: Holocaustum,& pro peccato non postulasti,tunc
244쪽
A. dixi ecce venio&caetera. prout ibi fuit de- liter textum . Secundo declarat ipsam lex vclaratum. Item psaltri. 49. Non accipiam de tum literae per rationes,alias auctoritates. domo tua vitulos e necive de greginus tuis Tertio verificat ipsum textum per exempla
hircos dc eaetera. Item Isa primo. Quis mihi sensibilia,&'per estectum, di istum modii sermultitudinem victimarum vestrarum&eae uantinuistri inimendo mathematicas, aetera. Hoc idem capitu. vltimo per totum. I ta Philoso. in scientia naturali,& iuris periti iHierem.decimosexto. Ecce dies uenient di- iure ciuili, dc canonico, & unusquisque incit dominus,& non dicetur ultra. Vmit do- sita iacultate.Ita ergo Christus magister nominus qui eduxit filios Israel de terra Aegy ster, & interpres legis tenuit hunc modun pti: sed uiuit dominus,qui eduxit filios Israel nobiseum in declarando legem Moysi.Nam de terata Aquilonis &c.Ex quo patet, ciuod primo ipse obseruauit legem Moysi litet ali-
Pascha,& sabbata debebant cestare in a ea ter quo ad omnia praecept i moralia,& caerem Melitae Item cap. 3I. Ecce dies uenient monialia ..Secundo declarauit totam legem dicit dominus ει feriam domui Iuda. dc do doctrinaliter eius verum sensum exponen-mui Iacob foedus nouummon secundum pactum quod pepigi cum patribusuestris in die
qua apprehendi manum eorum: ut educerem eos de terra Aesypti &e.Item Daniel. 9. Post hebdomadas.ox.oecidetur Clidistus, dc non erit eius populos,qu i eum negaturus . est. Et ei uitatem, de sanctuarium dissipabit populus cum duce uentur . Et finis eius uastitas Et post finem belli erat s atuta desola tio. Confirmabit autem pactis multis hebadomadam una,& in medio hebdomadis deficiet hostia, de sacrificium, & erit in templo abominatio desilotionis, S usq; ad consummationem,& finem perseuerabit desolatio. Ex supradictis ergo patent tria praesupposi siti md qualiter lex Moysi erat ex praecepto Dei sub multipliei comminatione ab illo Lipulo obseritanda . Secundo qualiter illax per Christum prophetam futurum erat declaranda,& quomodo seb eadem comminatione ille populus erat obligatus audire Christum,& eius doctrinam,& ipsi obedire. Tertio qualiter hostia, & sacriscia, & caete- - ra legalia legis Moysi literaliter, de officialiret erant terni inania,Se abolenda,& uerificada per mortem Christi,& per consequens alle populus non amplius erat obligatus post mortem Christi ad nseruanda literaliter cς remonialia: sed obligabatur ea spiritualiter obs a te secundu declaratione fictam per Christivit: hoc emecundita doctrinam euaxesicam, quae nil aliud est nisi declaratio,&veritas legis de sic patet qualiter Christus Oxat futurus declarator legis Moysi. Secundo est notandum,quod Christus , qui erat in lese promissus tanquam verus declarator, interpres legi lMoysi: in declaratione legis
erat tanquam bonus,& verus magister,& donor.Nam doctor in scolis primo regit luerado.Tertia uerificauit i n se realiter, & exem lariter tota legem S prophetas: ut patebit. lis habitis ponitur prima conclusio.i.quod Xps obseruauit literaliter totam legemy- smon solum quo ad praecepta moralia: sed et g
qud ad caerenioni alia. Hoc autem probatur. Nam Christus ut homo semper ueneratus est Deum patrem tanquam patrem,& dominum faciendo eius voluntatem, dc tribu ed' ipsi omnem honorem. ut patet per totum discursu in euangelicum. Item non soluin veneratus est Deum patrem naturalem, S dominum: sed etiam veneratus est virgine Mariam matrem suam carnalem,& naturalem,S Iosephum patrem nutricia: quia erat su dirus illis.ut patet Luc. ii. Et sic iuste vivendo obseruauit omnia praecepta moralia: ut patet per totum discursum euangelicum. Item seruauit omnia praecepta caeremonialia usq; ad trigesimum annum,& ultra quia in omni b.
uitatibus asceiidebat in Hierusalem le-cundium consuetudinem diei selli: ut patet Lucae. r. Et sic est dicendum de caeteris re- Fmonialibus:quia comedit agnum paschalem
Secunda eonclusio, quod Christus tanqmasister,& interpres in lege Τ missus de rauit doctrinaliter legem Moysi, verum . α spiritualem sensem, & eius intelligentia manifellando. probatur. Nam illico post Baptismum,& ieiuniunt congregauit Apostolos,&discipulos,& astendit in montem, & lede do tanquam magister declarauit eis legem Moysi quo ad verum sensum,confutando fusam doctrinam,& sermentum Scribarum,&Pharisaeorsuvi patet Mati. s.&6.& 7.& exinde per totum discursum euangelicum . quia ostendit quomodo sal, tum non QIue tur: nec violabatur stiudo infirmos: imo colebaqu
245쪽
A labatur,& magis sanctificabaturiquia sabba rato primorum parentum: in quo filii homi otum erat institutum ad sanctificadu Deum, cidium,& surisiuquia omnes mios, & polle- faciendo opera sancta,& non seruiliis:cuius. ros occiderunt: & bonis gratuitis expoliaua modi sunt opera misericoidiae &c. Ite osten runt: & suit ibi blasphemia, dc lacriteolum. dit qualiter cibi prohibiti in lege non pro- in quantum deitatem ustirpare tentiaueruἰhibebantur per se. sed prout figurabant ope Et ideo Christus in cruce voluit pro Oibuara mala,& prohibita. s. homicidia, dc adulte- mori r& dare morte temporalem p nos raria', dc surta Sc. quae coinquinant animam: morte aeterna, Sc vitam pro uita: dc animani
ut patet Matth. is. dc sic de singulis. Ite post pro anima: dc dentem pro dente:& oculum resurrectionem incipiens a Moyse,dc pro oculo:& totum pro toto: dc partem pro eis interpretatus est illis duobus discipulis, parte. εc sic uerificauit illud praeceptum iudiει postea oibus Apostolis fa quae erat scri ciale:& multa alia: quia pro peccatis omniuν ta de se in lege,& prophetis,& psalmissce. praeteritorum, dc futurorum mortuus est de Tertia conelusio,u, Christus tanquam ve pro omnibus sertis,dc rapinis,& adulteriis. s masistet no solum deesarauit lepem do ec caeteris steteribus satisfecit in sua passio-ctrinaliter quo ad verum sensum: sed etiam ne . Item non tum uerificauit in se praece-verificauit in se realiter,& exemplariter to- pta iudicialia. pro omnibus satisfaciedo:sed tam legem,& prophetas.Prima pars patet P etiam ipsa iudicialia declarauit mutando s sipradictam secundam conclusionem.Securi rum,dc poenam iudicialem saecularem in poeda probatur per omnes Euangelistas. Nam nitentialem,S spiritualem. mprimo Chi illus uoluid baptirari in persona Ad cuius intellectu est notandues illud so totius corporis mystici, & suorum membro rum iudiciale,& punitio uet.le. figurabat sorum,instituendo Baptimium, Sc sic uerifica- ruin,& punitionem poenitentiale legis euanuit omnes lotiones,lc purgationes, & caete- felicae per Christum instituendain. Na licetra sacramenta pulsatiua quae fiebant in Iese in punitione poenitentiali per Christum in- in figura Baptii mi.Secundis suit passus, Sc in stituta non detur oculus carnalis pro oci ocruce immolatus,& oblatus. Et sic veri sica- εc dens pro dete: tame datur oculus pro ocuuit occisionem agni paschalis,& omnia sacri lo,dc dens pro dente: dc vita pro vita ciuili-ficia, & holocausta, dc oblatio quae se- ter. Nam quando uenit homicida, aut muti-hant in lege in fisura sua passionis, dc sacra- lator membrorum ,aut latro ad constedum menti Eucharistiae. Item fuit sepultus per to tunc Ecclesia siue sacerdos,licet non interfi- tam diem sabbati in lepulchro,ec sic uerifica diat corporaliter homicidam siue mutilato-uit quietem sabbati legalis.Item eduxit fide rem poenitentem: tamen praecipit ipsum ocles ueteris testa.de linibo inferniac se veri- cidi ciuiliter mundo, id est v, fiat religiosus: scauit figuram liberationis filiorum Israel εc priuetaseipsiam deliciis mundanis.& iugi- de Aegypto. Item resurrexit, εc ascendit in ter agat poenitentiam: dc oret pro illo quem coelum. & sic uerificauit dicta prophetarum: occidit,ta vita priuauit, dc l nutriat filios ut patebit infra, & sic patet, quod Christus eius quem occidit,3 ita pariter praecipit inu Etotam legem, dc prophetas verificauit exem tilatori Φ nutriat ex propris bonis tempora piariter . libus illum cuius membrum mutilauit. Ite conclusio,in Christus non silum praecipit latroni utrinituat surtum, de om- vernicauit in se legem Moysi: qud ad praece- ne male ablatum: dc etiam satisfacit o dain-pta caerem' nialia: sed etiam declarauit, dc no illato,dc sic praecipit luxurioso ues auaro verificauit in se praecepta iudicialia. Prima vel iracundo: ut abscindat membrum quod Pars patet per sepiadictam tertiam conesu- scandalizat ipsum, non corporaliter sed spi-- uonem. Secunda pars probatur. Nam inter ritualiter: dc hoc ex praecepto Christi Matta iudicialia ponitur Exod. 2 i. Primo. quod si xxiii.Si oculus aut pes tuus standaliaeat te: quis percusserit uirum aut mulierem, Sc se- rue eum,Sc proijce abs te.quod non est intelcuta fuerit mors: tunc ille morte moriatur, ligendum de membro corporali,sed spiritua di det uitam pro vita. 6c si mutilauerit ali- Ii: scilicet de mala intentione, Sc cogitatione Iuod membrum: det oculum pro oculo, & dc peritera proposito, Sc occasione . de ad
246쪽
et 1iu D.Iachbi de Valericia Clis stopolitam Episcopi Sol uio.
Iti emtorum: qui potest capere capiat &S Et ita temporaliter secundam demerita eorum in Dchristus oes p eccatores remittebat ad peni foro iudiciali. Sed ultra hunc gladium securentiam,dicens.Vade, & amplius noti pecca larem voluit uti Chiistus gladio lpiritualire. Et sic liret non lapidauerit adulteram la- pq nitentiali: qui eli ni ulto nobilior.qui qui pidibus materialibus: tamen lapidauit,ea la dein gladius non occidit nec mutilat subita-pidibus spiritualibus. scompunctionis,&c6 tia in sed peccatum interimit,&abscindit ab tritionis, & poenitentiae:& sic est dicendu de anima. Et ideo Christus omnes peccatores caeteris peccatoribus. Na licet Christus non ad poenitentiam remittebat. ergo non relinoccidebat eosqii O ad substantiam: tame oc- querit eos impunitos. Nam poenitentia, fincidebat in eis peccatum sustitando in eis fi- Auauilinum, est quaedam dolentis vindicta dem,& gratiam: ut inquit Augustinus. & sic puniens in se quod dolet eo misi illa.& sic me- rariter istis poenitentibus mutilauit mem- nitentia vere punit peccatum in reo. Vndebra malarum cooitationum, & occasionem. ponitur pro consulione, τ poenitentia per Sed licet Christus non interficiat illicd com amplius, & persectius punit peccatu: 'uam poraliter peccatores obstinatos,& imp nite lex secularis,& q lex vetus puniebat. Quoates tamen finaliter interficit eos morte aeter tripliciter ,pbatur. Na magis satisfacit Deo, na & ita Christus lapidauit, & interfecit la- & proximo, & persectius iustificat pcccato-pidibus aeternis synag igam Iudaeorum ad ut rem .Probatur primum,&secundit. Naqua- κs teram,& obstinatam:cius dimisso,& negato doque homicida suspensus per legem secula proprio viro Christo fornicatur cu Diabo- rem non recipit mortem patienter,& sic no lo. Ex supradictis patet qualiter Rabi Mo' satisfacit Deo:nee restituit ablatu,& sic non ses de Aegypto indigne, & in prudenter re satisfacit proximo: nec etiam iustificat pe
prehedit Iesum Naχarenum redemptorem calorem postquamanet in contritus,&In
nostrum: qui dicit in sententiis de poeniten poenitens. Sed vera poenitentia primo satis tia,q, Iesus Na1arenus licet esset bonus vir, iacit Deo per veram contritione,& proposi& simplex, & fuerit causi destructionis om- tum non peccandi. Secundo satisfacit niti idolorum, & superstitionis gentilium: ta ino restituendo ipsi ablatum in essectu vel men sua doctrina non fuit utilis mundo: nec mast ectu,& promissione.Tertio iustificat se reipublicae eo quod nullum puniebat ; sed ipsum praeterata peccato plangendo,& sutu-
omnibus malefactoribus parcebat: ut patet ra non committere proponendo.Iterum a de adultera quam absoluit a morte contra batur eadem coclusio sic.Illa punitio est perlege Moysi. Vnde dicit, quod si talis lex ser- sectior,& magis sufficiens quae delet,& extinuaretur. l.oe rei no punirenturii sed omnibus 'uit peccatum: quod Diabolus plantavi breparceretur: tuc respublica destrueretur: nec seruat substantiam quam Deus creauit: u ilpossent ciuitates,®na coseruari: nisi pec laquae destruit substantiam, & no extinguit rata punirentur. & sic patet doctrinam eius 'uandosue peccatum: sed ecenitentia est haC non esse bonam. Ad hoc responde tui , I ille ius modi respectu punitionis 'cularis. ergo sRabi Moyses eontradicit sibi ipsi: si belle vo est persectior.Minor patet. Nam per poenite ialumus aduertere. Nam ipsemet dicit, quod riam totaliter deletur,& extinguitur pecca- Iesius Nazarenus fuit vir bonus,sic optimus, tum su od Diabolus persuasit, & coseruatur istantum,et, destruxit detestabilem idolola- non solii anima: sed etiam corpus:vt ill vltriam de mundo.ergo sequitur, i suit utilis tra possit bene operari, & opera miserico toti mundo, & Deo dilectus, & consormis, diae exercere, & pro defuncto quem occidit auferendo tantum scelus de mundo:quia vir semper orare, & siliis eius subuenire &c. 'tuosus est Deo conformis , di nulli inutilis: nitio autem saeeularis extinguit substantii, sed omnibus prodest: vi inquit Plato. Item de quandoque non extinguit peccatu,& auisse ho multipliciter decipitur. R inad,quia seu locum, & tempus bene operandi. & sic christus niinqua prohibuit prauos puniri: non satisfacit proximo. Item p Cenhetia est ia per ipsum,qui est vera sapientia,reges, magis utilis proximo , & reipublicae: quam Wprincipes mundi regnant:vt puniendo ma punitio legalis legis veteris. Nam illa mutata,& remunerando bona exerceant iustitia. Iabat membrum scilicet oculum aut m Et sic Chrisus iam habet reges,& principes num delinquentis: de quo nulla utilitas pro
seculares , qui purium inclosiacorrigibiles ueniebat heso: necati lambat iniuria par
247쪽
porale: ut ille possit satisfacere laeso operib. sub eadem comminatione,& per conseques numium suarum aut restititat ablatum . Et erat obligatus ad seruandam segem spiritua 'se poenitentia non solii eli nugis utilis iniu liter secundu declarationem faciendam pretiam pata: sed etiam toti reipublicae: inqua Christum. Et sic non obligabatur ad seruari, tum non vult mortem peccatoris:sed ut con tam legem literalitermisi inq: ad declaratio uertatur,& vivat,& seruiat Deo,& prosi P nem faciendam per Christin Et sic pereolaximo. Et siccon plures criminoiss nouimus 'uens pater etiam, ut postqua lex Moysi es per pinnitentiam liberatos qui ardetrus ser iam declarata, & literaliter ossicium est iam DieruntDeo,&reipublicae perutiles steteriit terminatum,& abolitia per passione christi, post actam poenitentiam.Ex quibus pater,s & veritas legis est iam promulgata in Eua gladius poenitetialis multo perfectior,& v xa gelio,& cςremonialia ossicia iunt iam prohilior est u gladius saecularis punitionis. ideo bita tanqua mortua: sequitur,2, veritas eua. Christus, qui in primo sui aduentu venit ra gelica est seruanda tanqua salubris,dc caere- quam uniuersalis redemptor, & tothis gene monialia vitanda, di execratida tanqua moeris humani reparatormoluit uti gladio secu tistra,&in hoc lex Moysi non destruitur neelati sed renitentiali, & falubriori. Nec ex violatu mimo verificatur,& statuitur,& ratia hoc prohibuit nec impedivit gladisi iudicia scatur,& obseruatiar.Et per hoc patet misev lem secularis punitionis:quem principibus rabilis caecitas Iudaeorum. antum ad seeu usi culi ante tanqua Deus commiserat: nec in dum articulum est notandu,q, sicut lex Moν utendo gladio poenitentiali destruxit praece si non erat mere carnalis : sed principaliterra iudicialia veteris legis: imo declarauit it spualis ratione finis prout dictum est: ita minquantum figurabant punitiones poenice riter promist Messiam,& redemptore spiritiales Iegis euangelicae. & sic patet ignoran tualem, & non tam aliter sed spualiter uiuetia,& imprudentia ipsius Rabi Moyses: qui tem .Et sic in suo ossicio no debebat esse caelanorans sacramentum poenitetiae reprehe natis,sed spiri malis. Et per consequens spiridat Christum, putans,quod Christus remit- tualiter debebat operari in suo iacio,&spirendo peccatores ad poenitentiam relinque ritualia bona,& non carnalia concedere. Et bat eos impunitos cum punitio poenitentia ideo est aduertendit secundu omnes prophe Iis sit multo hersectior, st meis satisfaciens eas, gi Christus Messias in lege promissua se Deo,&proximo,& magis iustificans delim. Hemerat principaliter inter caetera sactv-quentem:& magis utilis rei blicae. Et qui- rus. Nam primo erat iu secundu temptu ν bus omnibus patet, quod Christus non fuit tutus. Secundo erat legem nouam,& pers contrarius nec dissipator legis Moysi: imo ctam,& uniuersale,& communem omnibuasuit conseruator,& instaurator. Quia pria sentibus,& nationibus daturus. Tertio eraee md obseruauit eam literaliter. Secundo de- pro omnibus moriturus, & omnes a pece clarauit eam doctrinaliter,&spiritualitesve innet mortem sua liberaturus. id erat Prum sensum,& intelligentiam ostendendo . resurrecturus,& post resiurrectionem uniuerΤertioverificauit lege,&prophetas in se rea saliter regnatamas in coelo, & in terra, de in liter,& exeplaritenquia omnia quae erat in inferno. intd debebat mittere sitos discii*e figurata,&in ,ppliciis vaticinata: in sua pulos ex iudaeis conuerses per totum orberpassione,& resurrinione compleuit,& con qui totum populum gentilem debebatCliti summauit: ut patet per discursum euangeli- sto subiicere,& omnia idola delere,&Diabocu Ex quibus reii patet,m sicut lex Mo' tum hoc mu eiicere.Sexta debebat posi erat ab illo populo literaliter observada: pulum iudaicum incredulum , & obstinatuita per christum erat spiritualiter declaran- dissipare,& in perpetuam captiuirate desti-ida in silio aduentu, & per ipsum oud ad om- nare, & subigere. Septimo in fine mundi incium literate terminanda,&abolenda,&ta secundo suo aduentu , & finali iudicio suos cui ille populus erat obligatus ad obstrum fideses in eo ore,& anima glorisicare,& dam illam legem literaliter sil b commina- licitare. iad primum.su, Messias erat ventutione illarum poenarum,& maledictionum: rias in secundo templo,probatur. Ad euius ita pariter erat obligatus ad audiendam de- intellectum in aduertendit,ui quatuor pio-
clarationem legis saciendam per Cluillum, phel suerunt concitatores ad sdificandu se
248쪽
a templum. Daniel, dic, a xia dc Malachias. Io Ois isti quatuor curvmnisestὸ praedixerunt,de prophetaueriit qualiter Christus Messias etai veturus ad illud fm templum,& daturus les ni euangeligam,& moriturus, & quo illa ciuitas seeo da simul cum templo, di sacerdotio erat A struenda propter peccatum mortis Christi. Et quomodo noua ciuitas Hierus dem erat per Christum aedificanda,& per totum orbe distula. Et hoc probatur Daniel. s. ubi dicit
angelus Danieli.Scito,dc animaduerte ab exitu sermonis ut iterii aedificetur Hierusalevsq; ad spm duce dcc. Item Aggaei. a. Adhuc modicum esti& ego movebo coetu, & terra, S mare,& aridam,& mouebo omnes getes, es veniet desideratus cunctis gentibus,& implebo domum istam gloria dicit dominus
- ercituum. Meum est argentu, & meum est aurum,dicit dominus exercitu u.Magna erit
floria istius domus nouissiinae plusqua pri in e dcc. Ex his verbis sequitur primo, non debebat Christus multum tardare: per hocvait. Adhuc modicum eli dcc.Secudo sequitur,m Christus non solu erat veturus ad saluandu iudaeos: sed et gentiles: m ait.COm- moliebo omnes gentes,&veniet desideratus
cunctis getibus.Tertio liquitur, u, Christus erat venturus in illud Fm temptu quod post captiuitate Babyloniae aedificabatur per Esdri,& Nechia, dc Zorobabel: ad instantiam Aggaei,& Zachariae.Quarto sequitur, et gloria quam Christus debebat averre ad illud templum, non debebat consistere in auro,&argentcused in bonis spualibus: per hoc, et ait adeum est argentum,& aurum. Item se-c quitur, metiam in bonis spiritualibus gia debebat pollere secundu templum quam
primum. Nam licet in secundo templia nunma suerit arca foederis O tabulis legis: nec cum manna, & virga Aaromed in fuit coni-
sta simul cum te o per Chaldaeos: in insecundo templo fuit Christus Deus, ec h mo rex, de sacerdos figuratus per arci foederm qui suit in teplo praesentatus in eo miracula secit, & legem euangesicam praedicauit,& legem Moysi declarauit. Ideo Qbdit, quod maior erit gloria domus istius nouissimae quam primae.Item sequitur,quod post illud secundum templum nullum aliud erat materialiter aedificandum in Hi sale e in hoc, qudd ait. Maior erit gloria huius d
mus nouissima quam pridi . Nam si illa e
rat domus nouimina, ergo post illam esu
structam per Titum, Sc Romanos, nulla alia materialis expectatur, & pereosequens rex Messias iam uenit in illa domu ante eius d structionem. per quod pol patere cςcitas, α salsa spes Iudaeorum. Item eadem conclusio probatur manifeste Zachar.9.Nam pq qui in primis capitulis praedixit reseificationem secundi tempIi,& ei uitatis, dc multa alia v tura in illam ciuitatem, ει templam: dicit ,
Exulta satis filia Syon.& iubila filia HierusLlem. Ecce rex tuus venit tibi iustus, & saluator: ipse pauper ascendens super asina, & Ω- per pullum nlium asinae &e. quod fuit implς
rum. ut patet per oes Euan elistas. Et se patet manifeste qualiter Christus erat vetum in illud secundu templum: prout omnes Hebraei antiqui glossant istu pastum, intelligentes de rege Messia. Hoc idem probatur J - Elachiae. 3. Nam postquam in duobus primis
capitulis praedixerat di Glutionem.& immunditia sacerdotum illius seeundi templi,& ciuitatis ex consequenti in tertio capit lo praedicit aduentu Christi ad secundu templum. Unde ait. Ecce ego mittam An elum meum, & praeparabit viam ante sacie mea,& statim veniet ad templum sanctum siuum dominator quem vos quaeritis, dc Angelus instamenti quem vos vultis &e. Ex supradictis Auctoritatibus istorum quatuor prophetarum tenebant pro articulo fidei omnes an si qui hebraeorum, e rex Messias erat veturus in illud secundum templum. Sed quia n cindaviderunt eum d ideo multi eorum dixerunt, quod rex Messias iam venit: sed nondum manifestauit se usque ad tempus. Interim autevadit occultus peregrinando permiudum in Pter pau peres, &leprossis pro peccato Iudaeorum. Et ad hoe allegant illud Isa. s3.Nos reputauimus eum quasi leprosium dic. Ex quibus omnibus patet manifeste,quod Meia quicunque sit ille, iam uenerat antequam secundum templum destrueretur per Romanos.Et in hoc consistit tota perturbatio I daeorum:quia ut evadant, & sugiant hac manifestam veritatem:dicunt multa vana, &
normia, & risi dignissima. & hoc de primo osticio Messiae in lege promisso. Secundu ossicium regis Messae erat: quia
erat duraturus Iesem nouam uniuersale, recommunem omiamus gentibus, & nationiabus. Hoc primo probatur Isaiae. 1. ubi diciatur. Et erit in nouissimis diebus praeparatio
249쪽
A mons domus d ni in uertice montium se et uabitur super colles:& fluent ad eum omnes gentes.Et ibunt populi multi, & dicent. V nite ascendamus ad montem diti, & ad domum dei Iacob, & docebit nos uias sitas, di ambulabimus in semitis eius: quia de Syon exhibit lex & verbii diti de Hierusalem &c. Item infra e. s i . Attendite ad me popule metis,& tribus mea audite,quia lex a me exiet:& iudicium meum in luce populoria requiescet &αItem Hier. 3 I. Feria iamui Israel &domui Iacob foedus nouiu no secundu pactuquod pepigi cui patribus uestris in dieqn apprehedi manum eoru et ut educere eos de terra Aegypti:pacts V irritu secenit.Post dies illos dicit diis dabo legem mea in uisceribus holum,& in corde eoru scriba ea &c. Ex supradictis, & multis aliis patet qualiter rex B Messias erat noua irae daturus praeter lege
Moysi.Sed tertium.c, mistus rex Messias
erat moriturus,&occidendus a suis,& genus humanum a peto liberaturus: ia satis probatum est in expositione libri psalmorum, maxime ps. 2tat 3 .&-68. ubi Dauid mais uidetur Euatselista quam propheta. Sedoc magis manitelle patet Isaiae. so. ubi xysDeus factus homo,dicit. corpus meuin dedi percutientibus, & genas meas vellentibus: faciem meam non auerti ab increpantihus,& conspuentibus in me &c. Item c. a. de Christo rege Messia dicit Deus pater. E ce seruus meus exaltabitur & sublimis erit&e.Sed immediate cap. . dicit, ct explicae totam mortem,& ignominiosam passionem eius pro peccatis omnium. Vnde ait: Vere languores nostros ipse tulit, & dolores no-C stros ipse portauit. ia nos reputauimus eum quasi leprosum, & percussum a Deo, & h miliatum . Ipse autem humiliatus est propter iniquitates nostras, & attritus est propter scelera nostra,& caetera per totum. inraidem capitulum non potest intelligi niue rege Messia, qui erat pro populo moriturus secundum Rabi Moysen & omnes antia quos Iudaeorum.Sed quidam eorum uide
res et hoc suit impletu in Iesu Christo: que
nos in Messiam recepimus: ideo confusi deuenerunt in tantam uesaniam, dicentesiduo expectantur Messiae.s. unus primus Vocatus Iuces Aben Effrainit & alius Aben Dauid de tribu Iuda. de se dicunt et totu illud. 3.capitulum loquitur,& veri scatur de Messa Iuces Aben Graim, qui eli. morivurus
pro defensione populi Israel, quem oecidet DGog,& Magog.sed post surget Messias Aben
uus, ct reluscitanit Messiam Iures Abera Effraim:& eo fregabit omnes Iudaeos ex omnibus partibus mundi: & tune pugnabit contra Gog & Magog iuxta Hierusalem,
ut vincet eos. &tunc tanquam victor, α
triumphator sdificabit nouam Hierusalem, ubi prius erat, in quam introducet omnes filios Israel ex omnibus partibus mundi congresatos Sc.Sed quantum sit vana & irridenda ista sctio dictum in psium. ro. Verunta men licet moderni Iudaei videantur fugere quodam falso colore, ct fictione ueritatem huius capituli e tamen nullo colore aut uia possunt uitare nranifestam passionem Christi reuesatam Danieli prophetiae.9. c. ubi dicit Gabries Angesus Danieli. Septuaginta hebdomadaea reviatae sunt superpopulit ntuum & super sanctam tuam:ut consummetur praeuaricatio, & finem accipiat peccatur& deleatur iniquitas,& adducatur iustitia sempiterea, ct impleatur uisio, & prophe tia, S ungatur sanctus sanctorum. Scito &animaduerte ab exitu sermonis ut iterum aedificetur Hierusalem usque ad Christum ducem &c.prout sepra dictum est.spost hebdomadas.62. Occidetur Christus Se. Ex quibus uerbis praedicebantur decem veritates propheticae. P ima quod Christus erat venturus post 434. annos a reaedificationes s eundi templi,quae sunt. 62. hebdomadae annoriam. Secunda veritas,quod Christus erae a suis occidendus & negandus. Tertia,quod per mortem Christi erat implida omnis vi sio,& prophetia prophetarum.Quarta,quia mors Christi debebat auferre omne pecca- Flum, & desere omnem iniquitatem, & adducere omnem iustitiam, & gratiam uniuerse nitido. Quinta:* Xps erat ungedus rex Mbaptizadus pro nobis. Sexta, in populus Iadaeorum erat negaturus Um .iaptima,t ex hoc erat reprobandus.Octau τ post morte
Christi debebat deficere hostia, dc sacrificili& cessare lex Misysi. Nona, qudd ciuitas Hie rus em simul cum templo erat destruenda. Decima, quod desistatio, Sc reprobatio synastogae, & omnium legalium, & captiuitas
Iudaeorum erat duratura usque ad consummationem,&finem mundi.Item quod Christus rex Messias deberet mundum redim re,& patres veteris testamenti de limbo per
passi liberare: patet Zach . ubi pos
250쪽
D.Iaeobi de valentia clitillopolita
rat domui nstructam per materialis ea Messias iam structionem.
salsa spes Iudprobatur m In primis ea
secundi te tura in illa Exulta satilem. Ecce lior: ipse i per pullu
in illud abraei antes de rlachiaea e dii temulum . . Daniel, Aggms, Zacha xias,di Malactias. Io oes illi quatuor clares, o nianifeste praedixerunt,de prophetaueriit 'us iter Christus Messias erat veturus ad il- ud fm templum,& daturus les m euangelicam,& moriturus, & quo illa ciuitas seeu da simul cum templo, & sacerdoti rat d struenda propter peccatum mortis Christi. ra quomodo noua ciuitas Hierusalem erat per Christum aedificanda, si per totum orbe iustusa. Et hoc probatur Daniel. s. ubi dicit elus Danieli.Seito,dc animaduerte ab exitu sermonis ut iteru aedificetur Hierusalevsq; ad spm duce &c. Item Aggaei. 2. Adhuc modicum esti& ego movebo coetu, & terra, ct mare,& aridam,& mouebo omnes getes, veniet desideratus cunctis gentibus,& implebo domum istam gloria dicit dominus ercituum. Meum est argentu, & meum est aurum,dicit dominus exercitu u. Magna erit floria istius domus nouissimae plusqua pri mae Sc. Ex his verbis sequitur primo,l non debebat Christus multum tardare: per hoc si rit. Adhuc modicum est &αSecudo sequitur,m Christus non solii erat veturus ad faluandu iudaeos: sed et gentiles: m ait.Commoliebo omnes gentes,&veniet desideratus cunctis getibus.Tertio tequitur, v Christus. erat venturus in illud F m temptu quod post captiuitate Babyloniae aedilicabatur per Esdra,& Nechia,& Zorobabeli ad instantiairAggaei,& Zachariae. auarto sequitur glria quam Christus debebat asterre ad illi emplum, non debebat consistere in auro argento: sed in bonis spualibus: per hoc ait eum est argentum,& aurum. Itequitur, metiam in bonis spiriuialibugia debebat pollere secundu templurprimum. Nam licet in semiad te manerit area foederis cu tabulis cum manna, & virga Aaron: ed