장음표시 사용
271쪽
stum redemptore, & crucifixum sine cruce. lam habet rationem adorationis: quia ratio
sed quia adoratio praesupponit fide i Chri- adorationis competit seli Deo rationeniano:quia sicut credit Deum,ita adoratier mae Emnipotentiar,&aeternitatis &c. sed illa go sicut Christianus credit Deu trinu& vnuὼ humanitas secundum essentiam suam,& subata adorat. Aliter esisset falsa adoratio.Εt sicut stantiam non est Deus. nec aeterna, nec oni
credit Deum incarnatum, & credit Christut nipotens. imό est creata ex tempore sed Quia esse Deum & hominem.s Deu incarnatum: renerit esse persenale diuinum pei quod ii ita adorat Deum incarnatum: & ita adorat la humanitas persenaliter&suppositatur.Ε Christu crucifixum in cruce: & consecratsi' ideo sicut materia prima essicitur intelligi- sub accidetibus in altari &c.Et per coseques bilis per analogiam ad forma, a qcia r isex
sicut non adorat Deum praeter trinitate mee esse actuale & entitatiuum: inquantula
unam per bnam sine alia: ita non adorat ver ligitur simul cum forma quae per se intelligi hum sine humanitate,neque Christum rede tur: ita pariter humanitas Christi efficiturpiorem sine crucerquia sicut humanitas coe adorabilis per analogiam ad verbum ,a qu xistit persenaliter kerbor ita erux coexistit habet esse personale: inquantum siniti l curi triumphesiter Christo rede tori:& per cois verbo adoratur,cui persenaliter coexiuitia ques sicut humanitas Xpi coexistit verbo q si terimino adorationis . Na adoratio ternaeia aest principalis teiniin' adorationis: ita crux natur ad pina verbi.& sic sicut sorinam existit Christo in adorando: sicut in cre- terialis intelligitur,ita verbu incarnatu adodedo. Et ita est dicendu de accidentibus Ω- rat. Et sic sicuo ratio intelligibilitatis princi-crametatibus in Eucharistia.Ex quib' patet' paliter attribuit formae: sed analogicie attri- qu ad Christiatius io sito termino adoratio Duii materiae actuatae:ita pariter ro adorationis includit Trinitatela persenarum, & hu- nis principaliter attribuit uerbo diuino se manitatem Christi:& erucem, & accidentia analogicd attribuitur livanitati assimptae. ncramentali in Eucharissia. & ideo omnia Hanc vero sententiana cosrmat Beatus Ri ista dicuntur adorari cum principali termi- rony.i sermone de asiumptiohe virgulis,e et
no adorationis:vt magis patebit. Sed ut is in medium: ubi ait'. Quapropter nec nos rius est valde aduertendum secundum Ara- hominem seorsiam limitem in Aquantum ha et de entitate.sed materia pri- nune est actus: nihildue quod verbum cs: 'ma de se ne est en nec quid,nec qua ., nee factum est,imminutus,vel immutatus. Et quanta.Et ideo sicut de Ie non habet entita ideo unus idemque semper cum patre filiusta non habet intelligibilitatem. Nee e foraturi sed unus idemque Christus filius Nam licet non sitens actu: tamen est Dei atque hominis situs, qui & diuina stes ens in pstentia.& adeo est prope nihil secun humana.siquidem inseparabiliter a
dum Aristotelem, & Ausustinu. & sic tenet que indivise communes Christus habuit medium inter ens & nihil secundum comen citones. sed intelligendae sant operum quali , latorem: inquantu Iotest habere esse per sor rates: contemplandumque est semper ad si bom,a sua dependet in essendo: &per qua probatur humilitas carnis,& ad quae incline .i habet esse specifi lii: & reponitur in praedi tur altitudo diuinitatis: ita ut per omnem
came to.α ideo sicut dependent a forma in textum sancti Friurio , I ἰ-- L.
xo i qua habet esse g ea ba nou siae veritate carnis nascitur dic. Ea
272쪽
a supradictis patet qualiter sicut v rbum non . bs ratjonem adorationis. se fidelis Chri- est sine humanitate:ita inon adoratur line ip. Qisus. per analogiam ad christum adorat: Dilicet verbum per se & principaliter ado- ill a humanitatem, id est Deum in humaretur. Et sic patet,quod illaehumanitas non nix xe :siue Deum sumanatum ,&incarna- adoratur per se: nec est terminus adoratio- tum. Et sic semper habet Deum pro princinis principalis, sed quia inclugitur, pali obiecto adoratiqnis: s' modo quo di- .acisiit termino adorati'nis, &. sic adoratuq ctum E .Fἰ in disiuni est: quod conlider per analogiam ad verbum diuinum,cui peia tio,& ἡόnxemplatio praecedit fidem , S s-sbnaliter coexistit, & a quo personaliter, & des praecedit culium latriae,& adorationem, nalogice dependet & suppositatur. Et Bapi Et ideo fidelis christian is videns crucem.
riter est dicendum dς accidentibus in sacra contemplatur,riconsidera christum in crumento Eucharistiae.nam licet accidentia nul ce pendentem, & extensum . Et sic adoratio modo de se habeam rationem adoratio- Christum cri orium,& extensiim in illa: nis,cum sint res creatar: tame quia Christus cruce. Et sic illa crux,quam intuetur,coexia consecratus est sacramentaliter i eis uelisub stit, & includixur termino adonitionis: qui
eis: non quὀd illa accidentia sint in Christis est christus ihi conteniplatus , creditus: tansuam in subsecto, cum existant miracu- & sic simul adorat crucem cum c hristo, yel 4'se sinςTubiecto: nec quod Christus si in propter Christum,nde Christianus non a- eis tanquam in loco : sed est in eis tanqua iri dorat Christum .ppter crucem: sed actice
sacrameto.vnde sicut de ratione verbi incar- propter Christum , que' principaliter, Anati est quod sit in humanitate: ita de ratio- per se intendit adorare exteti na,& crucis- me Chrilli consecrati est quod sit sacramen- xum in illa cruce. Ideo caliter sil b illis accidentibus. Na destructis sermone de martyrubus,qui incipit, in Omaccidetibus non manet amplius Christus co nibus scripturis &c.Quod sicut quido Moy iecratux ibi: Et ideo dicit Augustinus in sen ses suspendit serpente in lignό in eremo,p tentiss Prosperari: quod sacra metum altaris pulus ui attendebat serpentem, sanabatur ex duobus constat, scilicet ex sacramento, a mortis serpentumrita modo quemcunque 'id est ex illis accidentibus sacratarentalibus: naemorderit astutia latanae,intueatur Chri i& ex re factamenti:sti licet ex Christo ibide sum in criice pendentem ,& sanabitur Sc. iesisecrato seb.illis accidentibus, & sub illo Modo clarum est,quia Christianus non po- isacramento latente. Et sic patet quὀd dera- test Christum intueri pendentem in cruce, 'tione Christi consecrati est: quod sit siub fa- nisi per contemplationem, & fidem, & percramentalibus accidentibus. Sed quia dictu consequens Christianus sic adorat Christa est superius quod Deus sicut consideratur,& peddentem Sextensi man cruce, &. sic adocreditur, ita adoratur, eo quHd fides prφce- rat christum crucisxum milli cruce, con- C est adorationem & l'triam' ideo sicut fidelis templatum & consideratum:& per conse- Christianus credit esse Christum Deum,& quens adorat enicem dii ut cum Christo: β' a hominem in illo fac ramento, & cum illis, S per consitiequens: per analogiam ad Chri& Qb illis: aeeidentibus: ita adorat ipsum. num. unde si quis vellet adorare quandam Et ideo Christianus non adorat illa acci- cruce tiri non considerando , nec credendo dentia seorsu na: sied Christum consecratum Christum crucifixum: illa talis adoratio in sub illis aceidentibus siue in illo facramen- set falsa & sacrilega. Et ideo Ecclesia in hylito- Et se. pallet, quod illa accidentia non a- nis, canticis,& antiphonis nunquam no- , dorantur de se,nisi per analos ham ad Chri- minat crucem,quin memorex Chrissum i ea sum consecratum, inquanitim sent suas pendentem ut ibi.Panse lingua gloriosi prae . tabernaculum eius: Et ita etia pariter est di-'liuna certaminis :per totuin .Et sic etia Bea-cendum . nam crux de se, & seorsiam nul ' tus Andreas quido perductus est ad cruce, Iam habet rationem adorationis,hecratio in qua erat crucifigendus, dixit: Salue crux ne materiae linea, , aut argenteae aut lapi preciosa an qua pependit magister meus
deae,nec rat one sormae siue figurae, quae est Christus: quae membris domini mei Iesu quaedam qualitas de quarta specie,& sic tim Chrisi liqitim margaritis ornata suisti &c. qud ad imateriam , quam quo ad sormam'Modo manifestum est: quod Christus non est pura creesura': E ideo de se nullam h sinat crucifixus in illa materiali cruce :r .
273쪽
A qua erat Beatus Andreas crucishendus. Sed
Quia Beatus Andreas contemplabatur Chritium in ea extensum.&crucifixum: idiogenibus flexis,latri' adoratione adorans eam
l. Christum cruciuxum in ea, dicebat. Saliiq -S Ex quibus patet, quod sicut illi clui materiales cpniunxerunt Chri stum.&aifixerunt ipsum Christum ipsi cruciata conte latio,& gdes Beati Andree co: gebat,& affigebat Christum in illa cruce: M sic.adorabat Christum in illa cruce, &per crucem analraicam ad Christum.& sic ad rat quilibet fidelis Christianus. Item non imna crux separata a Christo non est adoranta, de qua imnus ridetur in esti sed etiam si mimanitas Christi separaretur a verbo per
iquam pote' tram non esset adoranda. un
de ait Augusti nus de verbis domini': & ali in a magistro tertio sententiarum di-1imctione.9.vbiai Ego dominicam carnem imo perseuem in Christo humanitatezideo adoro: quia a diuinitate suscepta, de deitati aurea est: ut non alium , & alium sed unum Eundemque Deum & hominem Dei filium se consitear.Denique si hominem separ esit a Deo illi nunquam cre ., nec serum: I iut si quis purpuram, vel diadema regale
racens inueniat nunquid eam conabitur dorarGCum uero ea rex fuerit indutus, peri culum mortis incurrit: si ea cum rege adorare quis cotempserit. i ta etiam in Iristo domino humanitatem non solum ues nudam. sed deitati unitam. cfilium unum Deum usrum & hominem uel sim si quis adorare contemp. erit, a ternaliter morietur. Ex quibus verbis Augustini patetEm si humanita, sep - α raretur a verbo. non esset adoranda: ergo minus est adoranda cietixi Christo sepirata: nisi consideretur Christus crucifixu: in ea. nam sicut humanitas Christi in tantum adoratur inquantum est unita verbo: ita crux adolatur inquantum Christus intelligitur, S contemplatur crucifixus in ea. Nana instahuI'sent multae dileae cancellatae ad modii
crucis: tamen nullus illas cruces adorat postquam in eis non considerat,nec contempla
tur Christum crucifixum , quia in veritate sicut verbum siue Deus incarnatus est ille qui vere,& per se adoratur:ita Christus cru-
ad selisum quem faciunt:sed in tensu in quo sue ad quem sunti Vnde ista locutio, Chri-. V. Ir' istiis homo adoratur, is sicut intellitenga,&verificanda, cilicet Deus incarnatus, & humanatus siue Deus factus homo adoratur, Ita etiantasta. sacramentum Eucharisti e Moeratur:est sic intelligenda, & exponenda,iician G atus adorata aut Chre itus stub Lacrameto adoratur. item ista locutio, Crux adoratur: est sic exponenda ad senisium in quo fit, stillaei Christus crucifixus uratur & coliciar. Et sic istae locutiones, Minus latriae nullum afferunt inconueniensequia communicatur idiomata ratione unio nis nam Iicet talia idiomata quae soli Deo per tie conuen iunt, communicentur creatu- ηPwpter unionem ad Deum: tamenno vαι
sicantur absolute de aliqua creatura . niῆ per analogiam ad Deum : cui unita est illa Vatura. Vnde licet Christus Deus&homo dicatur creator,& aeternus: tamen non in- a quantum honio:sed inquantum Deu Ila sie 'adoratur Christus Deus & homo, non ratio ita ratione diuinitatis: αsica ratur Chrissus crucifixus, non absolare rati e crucis, sed ratione diuinitatis &Christi per analogona ad verbum cui per- .ns ex unit ita Et sic etia dicitur crux ad
inciperansogiam ad Christo,cui multaplix N intellectu fit unum in actu, R intelligen:
Marnatus: ita C hristus triumphator coside adoratur simul Fculii Ianitate, Sc cruce: eo modo quo dictu
Christis G quando adorat Deum incarnatum A. sed si ri panem in altari: as,is, consecratum in illo ἡ--α 'hyri accidentibus, qua ante nihi si ζrunt panis : quae modo ,
Ch nec religio Ati , i y lignum aut lapidem: qua Deum Chrisdiri crucis L contemplatur cudum Ausustinum. Et sc nee adoratur ibi
274쪽
3 a Cissius sine cruce, nec crux sine Xoo: imo per analogiam ad Christum:sicut materia inrelligitur per analogiam ad sormam. Sed miseri Iudaei, & Saraceni non sunt digni attinsere tantum secrametum,& mysterium. ideo nos agamus gratias: quibus datum est
nosse mysterium regni Dei. Sed est valde ad
vertendum:a, maior ratio adorationis repem
ritur in humanitate Christi assumpta:quimin cruce, aut accidentibus sacramentalibus Eucharistiae.Nam licet ex Christo, & accidelibus fiat unum sacramentum:& ex Christo
S cruce fiat unus triumphator: tamen n5 fit una persena: sicut ex verbo, & humanitate.
Ideo est magna disserentia in tali unione, &analogia i tum autem ad argumentum quod factu ni Iudaei,& Sarracen i de imaginibus, est aduertendum π tripliciter repraesen tantur nobis res absentes, aut praeteri ae,dcetiam suturae. Primo per vocem, & Iocutio nem. Secundo per scripturam siue lecturam.
Tertio per imagi nes, S picturas.Et sic percipimus voces per auditum:& pictura, & scriptura per visum. qui quidem duo sensus,maxime sitim sensus visciplinae: ut patet in prologo Metaphyficae,& in libro de sensu,& sensato: eo-maxime deseruiunt intellenui ad scientiam, & notitiam rerum capessenda.In φtellectus ergo cuiuscunque fidelis per visum
percipit gella hatriarcharii,&prophetarum, S gesta Christi, & sanctorum representata in pictutis, aut in scripturis, & per auditum
percipit eade representata P uoces.Et lic intellectus pius cum uoluntate in t aerens creadit firmiter ea qus sibi sunt representata. Ni
sic adorat Deum creatorem, & redemptore, prout credit per illa representantia. Quia a ctus latri e Iicet sit actus voluntatis: in quia
includit, & praesupponit side, ideo est actus
simul intellectus,& uoluntatis,& totius pameis rationalis, cui deseruiunt sensus exteriores representando res absentes. Et sic patet: v pars rationalis, scilicet intellectus,& uolutas,& memoria non adorat, nec colit imagines,& 'cturas , auiliteras si riptas, quasv sus videt: nec adorat voces quas auditus pciast: sed adorat Deum siue Christam,qui pertas picturas,aut imagines sculptas, aut striapta aut per uoces intellectui representatur. Vnde quando profertur hoc nome Iesiis,omnes flectimus genua adorando Chrimi Desi& holemadolationesvrixtuc manifestu est et non adoramuri hoc nome Iesus uocale ha
ramus Christum uerbum incarnatum per illas syllabas sienificatum, sui manet inesternum in se reaines: & in noli ro intellectu, ti
nem Chrim Ii nesim, ut Iapidei: ted
stum per illam imaginem representatutis.Et
ideo dicit Augilstinus, et fidicles christiani
habeant oculos ad imagines,& picturas: sed cor sxum in Deo. luia quod conserunt striapturae peritis,& doctis, noc idem conserune picturae,& im gines plebeis,& popularibus,
S indoctis:quia picturae sun scripturae potu
Iorum. Vnde intellectus ,& i tenseo fidelix. christiani no manet, nec terini nator in imagine aut pictura: sed transit in Christum representatum per picturam,& sicc5templando imagine adorat Christum. Secus autem Rest de imaginibus 'nctorum.nam quando fidelis, S deuotus Christianus contemplatur picturas,& im 'sines fiuictorum,non adoratamagines, nec sanctos adorations latriae,sed veneratur anctos, &rolsat ut orent Deum pro eo,& repraesentent Deo orat iones quas facit. Et separet qualiter religiti christiana adorando Chiistum non adorat hominem seorsim sed Deum incarnatum, & humana 'tum, & quando adorat Christum in altari, non adorat panem,nec accidentia panis:sed adorat Christum consecratum in illo sacramento sab illis accidentibus sacramentalibus:suae nec sunt sebiective in Ch fissor nee lChristus iii eis localiter sed sacranae aliter: imo illa aceidelia mani A miracillosὰ sine su bie it postquam la substantia panis fuit conuersa in corpus Christi: prout se pra di hctum fuit. Et ita pariter quado dicitur Crux
adorari, non adorat religio christi ana crucε seorsum: sed Christum crucifixum: quem in cruce cotemplatur extensum ,& ais xui Et sic non adorat creaturam: sed Deum vnin niereaturae,aut per naliter, aut faciamentali ter,aut trius haliter, eo modo quo dicis est.
Ex omnibus supradictis in hac quaestione 'patet responsio ad argumenta in principi, 'facta: nam per ea quae dicta sunt in primo articulo patet responso ad primum, & secundum araumentum . quia lex euangelica est dignior lege Moysi magnitudine' miracul rumic certior certitumne legislatoris, S te 'stium,& scriptorum.Item per dicta in securi' 'do articulo, patet respontio ad tertium ar-
275쪽
A gumentum st lex e gelica in ordine sum rum articulorum credibiliuni est possibilis,& rationabilis,& vera fundata super quanda ritate necessariam, & impossibilem aliter se habere. Ite ex dictis in tertio articulo patςt responsio ad quartu articulu, v lex euangelica est pia,& religiosa in sua fide, & cultu
quia in humanitate Christi adorat Deu in-Grnatum, & in altari Christum consecratu& in cruce Christimi crucifixit. & sic sempera orat unum verum Deli, licet sub aliquo re Per imagines etiam no adorat sed ue ratur sanctos per illas imagines, Sc pitturas repraesentatos Et sic religio christiana seper net castillima in filo cultu. Ex omniabus ergo supradictis in toto isto tractatu patet sua liter lexMoysi quo ad omnia cςremon alia,& sacrificia debuit cessare per aduen-B tum Christi:eo et, omnia sacrificia , S sacra menta non fuerunt data nisi in lignum fidei Christi suturi:ideo de se non poterant hominem iustificare, nisi in fideChristi suturi: proux probatum est in prima quaestione huius eratactus, Ite patet qualiter sabbatii usualedςbuit cessare celebrari in die septimo postrςsurrectionem Christi. ed et, cu pascha masit incineratum in bulchro. & ibi copleuit officium,&cursem suum: ideo debet celebrari dies dominica: eo uisiirrexit cmul cu Christo. Et sic est dicendum de taeteris legalibus festiuitatibus quae omnia suerunt data in signunt.& ideo compleuerunt ossiesu na ,&cursum suum in Christo,qui fuit finis,& terminus legis, prout dictum fuit in secunda qu stione. Item patet qualiter illa terra promissionis materialis,& terrena non fuit prς eisu C praemium patriarchis,& prophetis promissu sed erat figura futurorum bonorum spiritualium, quae omnes fideles acceperunt in Christo post resurrectionem nropter fidem,& spe qua, abuerant de Chiiii uturo. de proptembseruantiam degis dabatur eis illa tenare ratis terra,sed propter fidem Christi sui
ri promttebatur eis terra viventissim inccelo per illam terram promissionis signiscata. Et sic omnia promissa in lege erant spiritualiter intelligenda. quae quidem bona Christus erat daturus, prout cictum est quaestione. I. Item patet oe Iesus Christus fuit Mes.sas in lege promulus eo in impleuit omnis quae de eo lcripta erant in lege,& prophetis. p ut probatum est in quarta quotione. Ite pater qualiter rex evangelica merito debuit
succedere legi Moysi: Gu, d nior est nisiraculis: εc certior certitudine scriptorum,
testium,S quia est veritas legis,& propheta ru. Et sic patet qualiter est verissutia in sita side,& credulitate,& sanctissima,& callissima
in suo cultu,& adoratione: prout probatui est in hae ultima qone. Et sic et patet quali ter Iudaei manet confusi, &xaeci in sua igna, ratia assectata,& praelarata, quia Ocricauit:
eos mesitia eo ,nec intelligerent sacrani eat
ea Dei,quae latet in lege, & prophetis. Et sua manent naeretici: edis manifesto deuiant iuveritate legis,& prophetarii: & a fide quaret habuerunt patriarchae,&prophetae de Clitii sto,quem Apostoli, di discipuli receperut ii a suo aduentu,qui suit repromissio, S haered itas bonorum Firitualium gratiae in pssse eri & gloriae in futuro, de quibus loquitur lex & prophetae. nem ex supradictis etia sequitur quaeda alia corollaria conclusio .sinoes
Iudaei moderni sunt haeretici in lege Moysi,& prophetis. Probatur. Nam deuiant a veritate sacrae scrip legis, & prophetarum. essio sunt haeretici Tenet consequentia. Nam haeresis nil aliud est, nisi deuiatio a veritate saerae scripturae utriusq; test. Antecedens probatur. Nam omnes patriarchae, & pro elae vixerunt in fide Christi suturi, expectante: ut eos redimeret a seruitute peccati, & morte aeterna & acciperent ab eo repromissi
ne sigratia in praesenti, & gloria in futuro: ut primatu est. Sed Iudaei moderni,ct sui cessbres conte erunt Xpm,& humana redεptionem,& omnia bona gratiae,& glorie.&expectat falsum Messiam qui tribuat eis Dona temporalia. ergo totaliter contradicunt
veritati sacrae scripturae legis, & prophetam p&fidei,&spei illorum:&per conseques oessiant haeretici quotquot manet in eadem obstinatione post aduentum Christi. Vnde aut proueniat eis ista haeresis videbit in sine totius tractatus. Sed dubitaret forte aliquis unde prouenit Iudaeis modernis talis praua,& haeretica intelligetia scripturae legis,& ἡμphetarii Adqδ rii detur, et hoc prouenit eis ex falsis,& haereticis traditionibus scribarii. Iharisaeolum, qui Chrisu crucifixerunt, ococ quasi morbo haereditario.Ad cuius euitia est notandum,fm Iosephum I 8. lib. antiquitatu,& α.de bello Iudaico, et circa primcipium regni Octaviani quasi r quadra,
ta annos ante natiuita em Chii su multae secti surrexerunt in Hierusalem: & Iudas, α
276쪽
A isti, suscitare silios Abrahaean quibus verbis
ostenditur haereticam esse doctrinam scribarum,& Pharisaeorum: quia absq; poenitetia,S restitutione,& fructibus dignis poenitentiae nullus potest saluari per opera leois. Ite ostenditur, repromissio n5 erat iacia filiis Israel sim carnem sed secundu spiritum, & fidem.Et ostenditur etiam qualiter oes gelites,qui adox bant idola lapide ,poterat fieri filij Abrahaefm spiritum, & saluari per fidem Christi. Item quarto dogmatirabant scribae,& Pharis i contra prςcepta secudς ta. iniis erga proximu. unde dicebant, τrta negativa non obligabant hominem ad
p im quo ad affectum, & propositu: sed soluquo ad effectu. unde licet quis propossierit, di laborauerit occidere homine: aut adulterari cu uxore alterius no peccabat postquan tale propositum, & deliberatio no uenerat ad esseetum . & ce nec ille erat homicida: nec iste moecus aut adulter. Sed hanc haer ticam doctrina, & fermentu corruptiuii execrat,& dicit Xys eliminandum Matth.s .cum
ait Apostolis. Nisi absidauerit iustitia uestra plusqua scribarum & Phariseoru,n5 intrahitis in regnum coeloru.q.d.tenendo doctrina saliam, &haeretica eoru non potestis satiuari quia falsificant lege: ni non Blii qui oc. ciderit hominem est reus inserni, & peccat mortaliter: sed etiam qui irascitur satri suo:
aut cum ira aut odio dixerit inca: aut fatue.&c.Et se docet Christus, u, haeretica est, &falsa illa doctrina,& intelligetia Pharisaeorii, quae Blu prohibet manum, & essectum. Ite
non solu qui actualiter coit cum muliere est . moecus uel adulteresed quicunq; uiderit muC lietem ad concupiscendum eum:iam moec tus est in corde suo. Item quinto dogmatirabant,udi dicere mendacium non erat pecca tu nisi feret cum periurio.puta iurando per Deu:aut per Hierusalem : aut per coetu aut
5x temptu. Hanc aut falsam doctrinam exeat Christus diceris no solii omne iurametum illicitum est petili mortale: sed et omnerni 'daciu.quia nostrum affirmare,&negare non debet esse cum iuramento nisi in causa necessaria:sed Qtu est est: aut non, non .q.d. st negare ueritatenuatit assirmare quod noest:peccatum est:licet non fiat cum iuramento. t tem sexid dicebant,stodire inimicu noerat peccatu nec contra praeceptu Dei: quia. Deus non dicit nisi diliges amicum tuum si- t seipsin Leu.is. Ergo no prohibet quin
habeamus odio inimicum, &percosequens s
non est peccatum.&c. Hanc falsam doctriana execrat Christus dic. no alii tenemur diligere amis uin:sed etiam inimicum ora, ido pro eo ut Deus conuertat eum ad uiam
salutis: quia licet pcti sit abhorrendii,& destruendui in homine tante natura est diligentia propter Deu:ad cuins imagine est sacta.
Ite septimὼ dicebat, et absq; pcto unusquicque poterat uendicare se de inimico, 8c euellere inimico dentem pro dente, & oculsi pro . oculo.M. quia ad hoc obli3at omnis reuin aut patet Exo. 2 i. Sed hac susam doctrinam lexecrat c. hristus ibidem dices, m licet illud praeceptum sit in foro iudiciali: tame nullis debet sibi vedicare ultionem particularitera 'imo unusqu'; tenetur remittere iniuriam proximo: inio t'rcussus in una maxilla d bet praebere aliam propter Deum. Eleem. 8.dogmatiZabant, quod Deus non. promittebat nisi praemium temporale in tec. ra pro obseruantia legis. & ideo ipsi non coerabant thesauriZare nisi in terra. Quia falsam,& haereticam doctrinam execrat ibide Christus dicens. Nolite thes uriZare vobis thesauros in terra: sed in coelo.&c. I te. s. omnia quae Scribae,& pharisaei facisbant: non qu rebant iustitiam conscientiae: sed ut apparerent boni coram hominibus, faciebant bona in apparentia,expectantes simium ab hominibus, in hoc seculo non curantes de alio.inorum opera execrat Christus dicens. Attendite ne iustitiam vestram faciatis coram hominibus.&c. Item. Io. dogmatietabant scribae, & Pharis et,quod Messas non erat uenturus ad Eu-uandum Israel nisi prius ueniat Helias pro- Ppheta prout scribitur Malach. quarto. Mitta vobis Heliam Sphetam antequam ueniae dies domini magnus, & terribilis. &c. Et loquando miserunt Iudaei ab Hierosolymis
sacerdotes,& leuitas ad Ioannem: inter caetera interrogauerunt ipsium: an esset Heli
niones quas popului habebat de Chri uo: quidam dicebant ipsum esse Heliam . Mat. tnaei.vigesimosexto. Et ideo lacribae, & Ph ris i dicebant populo, quod Christus non
erat Messias:eo quod nondum uenerat Helias. Sed hoc procedebat ex caecitate eOrum et quia nesciebant distinguere inter primum,& secundum aduentum Christi: in quo Helias est uenturus . Ideo hancs i ignorantiam
277쪽
Hiis D. 1MMI de valentia G1Kstopolitant Episcopi Solutio.
A, 3gnorantiaem& dubitatione remouit Chri - nis i mentibus Apostolorum Mat. I7.Vndenuando Apostoli viderunt Moysen & Heliam loquentes eum Iesu in transfiguration putariit Helia venisse laqua praecursbre: sed cu postea nemine videret nisi solsi Iesu: ideo descenderes de m5te dixerat Xpo interrogantes eum. Quid ergo dicunt Scribae: IΗeliam oportet primo uenireὸ Quibus re-ilpon sit Christus dicens. Helias quidem uen. turus est & restituet omnia. Dico aut uobis Helias iam uenit. & no cognoueriit eum: ted fecerunt in eo quaecumq; uoluerunt &c.
Et tunc cognouerunt discipuli φ de Ioanne Baptista dixisset eis &c.In quibusverbis ostedit Xps et duplex erat eius aduentus. Na in
Primo venerat ad redimendum genus humanum a peccato per mortem & passionem, in B quo aduentu peruenerat iam eum Ioannes Baptista in spiritu de uirtute Heliae.Sed ite-xum in fine mundi erat Christus veturus ad iudicium generale: ante quam erat veturus Helias in perina ad praedicandum Iudaeis, o conuertendos eos ad Christum,prout dictum est.Scribae & Pharisaei malitia & odio occaecati hoc non coanoscentes Christum negauerunt & i hac infidelitate remanserue: dimorbo haeredi ario suis hanc caecitate reliquerunt. Na prius expectant Heliam quam ueniat Messias eorum. Et sic prius inuocat Heliam quim Messiam. Vnde quando circucidunt pueros in synagoga praeparant duas sedes:vnam pro Helia,quem credunt venire: di ibi adessem circuessione:& alteram sedemppara ne pro rabino qui exercer actsi circucisonis. Et sic eontinue manent in ista caecita- C te:quam quodam morbo haereditario habet ex fermento scribarum & pharisaeorum. Iteri .dogmatia rabit scribae & eharisaei et, i eis
nullum erat peccatum naturae. nam postquaerant filij Abrahae & Israel sim carne: erant Iiberi ab omni peccato nature.vnde no putabant circunfisione eis esse datam ad tolle dum peccatu naturae quod oes traximus ex Adanused tantu esse datam ad distinguendufiliosAbrahae gentili: quia iblia populum gentilem putabant naturaliter peccare propter idesolatria.Et sic per circucisone putabant euadere peccatu populi gentilis. sed per sola sacrificia & oblationes & purgationes& latione, putabant suis cieter pu Sare omne peccatu. Et sic putabat & dogmatizabant opera legis Morsi sui scienter & plene iustificare hominem ab omni peccato in opropria uirtute.Et ex hoc inserebant 2 Messias in lege promissus no erat liberaturus, nec redempturus Israel a peccati seruitute:
quia per opera legis sufficienter liberabane ab omni pecca o: sed Messias in lege promitasus Qtum erat a seruitute tempotat & captiuitate Romanorum liberaturus. Item dogmatirabant, quod Messias non erat daturus
bona spiritualia:sed tantum temporalia in illa terra &c.Et sic dicebant: quod ,stquim Messias no erat daturus eis bona spiriturita: sed solum temporalia: nec erat eos liber turus a naturali seruitute peccati: sed solii a seruitute & esstiuitate temporali: ideo diacebant.Messias non debebat esse Deus,sed purus homo.Et ideo Ioan. 8. quando Chri stus dixit eis. Si filius uos liberauerit uere ii heri eritis.responderunGnos semen Abrahq sum',& nemini seruiuimus unq. Quomodo a tu dicis,LiberifritisMysi dicerent.nos naturaliter liberi sumus a peccato. Quibus responditChristus. Amen dico uobis,quicunque facit peccatum seriaus est peccati.Sed ut ostenderet Christus quod licet ipsi essent fi- iij Abrahae secundum carnem,tame ppter
hoc non euadebant peccatum reum essent fi-lh Diaboli secundum imitationem. & sic nopossent euadere peccatum,nisi Christus saceret eos filios Abrahae secundum spiritum, &promissionem: ideo subdit Christus. Scio τfilii Abrahae estis,secundum carnem sutrie. Sed quia estis a patre Diabolo secundu imutatione:ideot pera patris uestri & desideria eius uultis sacere. Nam sicut ille in ueritate sui creatoris,in qua creatus est , non stetit:.
sed ex inuidia desiderauit & a posuit me o cidere: ita uos tanqua fili j Diaboli desideria Feius uultis facere Se adimplere: eois non statis in ueritate legis: peruertendo uerum sensum,& intelligentiam legis & prophetam,& deprauando scripturas per uestras sotraditiones: Sectindo uolendo me occidere ex inuidia,imitantes Diabolii qui ab initio
propositit & desiderauit me occidere: uolendo occupare & usurpare locum meis.&c. Put
dictu ni est in expositione psalmi. 8 i. Exb' supradictis patetiquod scribae & pharisaei
non intendebat nec desiderabant liberari a peccato per Messam: quia iam putabant se esse liberatos ter opera legis a peccatis propriis commissis. Et si emtum expectabant li Derari per Messiam i seruitute temporali. Et
278쪽
R Tt expectabant eum solui ut daret eis bona temporalia,& sic negabant Messia esse Deu . Et io dicebant Chrium De opere bono non lapidamus te, sed de blasphemia quia homo cum sis: te Deum facis Sc. Ex supradictis omnibus lutet doctrina scribarum,& Pharisaeorum suisse haereticam. auod probatur.Nam totaliter contradicebat veritati legis, S prophetarum,&peruertebat verum sesum sacrς icripturae:vt patet intuenti. Item illa doctrina est haeretica quae tollit donum optimum legis,es prophetarum.sed doctrina scribaru, S Pharisaeoru est huiusmodi: igitur est haeretica. Maior patet minor probatur. Nam illa domina tollebat,& negabat fine legis nefando Christum. Nam illa lex ordinabatur in Christum tanqua in Quin finem: ut dareteriatii in praesenti,& gloria in futuro: sed il-u la doctrina negat Christum rede prorem, &glorificatorem: ergo tollit,& negat fine optimum legis:& propiaetarii. Na lex, & prophetae expectabat Christum redeptore, & iustificatoreru:& glorificatorem,& gratificatore: ut patet per totu discursum prophetarii: sed doctrina scribarii, & Pharisaeorsi negatoia ista, & no expectabat liberatione a peto
ex obseruantia legis: sed solii liberationem a captiuitate,& seruitute temporali: nec expectat bona spualia: sed tantum temporalia. ut
dictum est: ergo tollit bonum , & optimum finem legis, S per consequens dissipat lege , R ,pphetas,& ne est haeretica. Et ideo saluator tanquam haereticam,& blasphemam co-demnauit totam illam doctrinam: ut patet Matthaei. s.&. s. S. 7.&. I s.&.2 et . Et appellateam fermentum corruptiuum legis,&lphe
tarum: a quo monet nos cauere,& fugere:vt
. patet Matthaei. I s. Et haec fuit causa quaresci ibae,& Pharicii eo spirariit in morte Christi: eo quia codemnabat tanqua haeretica doctrinam eorum: ut patet per totum disciirsu
Vagelioru Sed quia ipse scribae,& Pharisaei
manserunt confirmati,& obstinati in tali h retica doctrina per Christum esidem nata: i5 transtulerunt eam in suos successores tanquamorbum pestiferum,& haereditarium. Ad cuius intellectu est iterui notandii, i post mor
tem Christi postqua scribae,& Phalis ippu
blicam famam,&inui a signa,& miracula nouerunt Christum resurrexisse:propter quod multi de populo conuertebatur ad Christu , cofitentes ipsum suis. verum Messia in lege, Sprophetis promissum:tuc ad peruerten
dam opinionem populi qua de Christo habe o.
bat:conati simi ostedere qualiter lex Moysi erat i se persecta, & nullo modo aboleda:sed in aeternum duratura. Secudo qualiter Mestasias i lege pini sius n5 debebat esse Deus: nec dare bona spualiae sed temporalia: nec debebat redimere Isirael apcto: quia iam hoc optarabatur lex: sed stasii debebat liberare Israeli seruitute, & captiuitate temporali Roma
norum,& m erat venturus cu magna potestate temporῖi, & maiestate: ut omnia rupratam pollet eiscere. Et ex hoc arguebant de
praedicabant populo Iesum Christit non filisse Messia. Et ideo per omnes illos quadragimia annos contradixerunt Apostolis.Sed postquam post destructionem civitatis uiderum 1e nihil profecisse contra discipulos Christi,& chriltianam religionem: imo videbant ea
augeri luc recurrerunt ad magicas artes. Et
sic ut suam perfidiam sortius possent astrue- are: asciueriint in societatem suam quendam necion anticum,& magum, nomine Mair ,
genere Idumaeu, & fecerunt ipsum prosely tu precibus, & muneribus: instruedo ipsu in cum falsa intelligetia,& detestabili sermento eorum. Sed cu ille Mala esset ia de se versutus, & astutus: ut c6placeret Pharis is excogitauit iniquu modu ad cofirmandam, & augenda malitia eorum,& dixit qualiter Deus duplice lege dedit Moysi.
in monte Sinai. Priind unam scripta in tabalis,& in cartis,& alia oretenus, & secretam. Vnde Moyses sistumanifestauit legem scriptam populo: quae continetur in illis quinq; libris qui habentur apud omnes: sed no manifestauit legem secreta oretenus datae sed illam tantu manifestavit Iosue cum pacto:xet' ille tantu manifestaret mo mccessori. Et sie F
dicebat isse sacriles is Mair, et illa lex p successores venerat usque ad ipsium cui prςcepit Deus manifestare ea omni populo laebrςorum propicr instantem neiastitatem: quia multi Iudaeoru conuertebatur ad Christumne iudaismus destruereturiculi quide legem appellauit Tora sebe albe.i. Iegem ore dati,& et appellauit eam Mima. secunda legem. In qua quidem lege c6tinentur multa erronea,& contrariaveritati: sed inter caetera cotinetur,u prima lex no suit data nisi ad quidam instructionem temporalem: sed ista secunda est de ultima intentione Dei tanquadeclaratio prinis. Et quod ista secunda debet corrigere prima: cu sit maioris Auitoritati
279쪽
AC Ec de ulibras inrentione Dei. Et sic continet'-Multa contra veritatem literae peruertendo
erum sensim primae legis quam habemus ad falsum propositum eorum,&cotinet etiaomnes traditiones Pharisaeorum , ut ostem deret eas a Deo ardinatas. Omnes alit istas
traditiones contentas in isto Misnasiue se cunda lege, pollea redegit in scrip cis quida appellatus Rabi Indanasti, qui secundum alio, vocatur Rabi Monoa, in quodam volumine multis libris diuisis. quod Iudaei appellant Misina .i .secundam legem. Sed tempore magni Costantini videres Rabini hebr omni totum populum gentilem conuerti ad Christium,& destriti omnia idola omnia templa idoloru consecrari in Ecclesias Christic' ex cuius occasione maxima mu Ititudo Iudaeorum conuertabatur ad Christum: eo
φ manifeste patebat Christum fuisse verum Messiam: postquam in nomine eius omnia idola delebatur secundum oracula omniis mProphetarum. Hoc ergo videntes Rabini ludaeorum congregati sunt in Babylonia A gypti in magna multitudine : qui supradicium Misita prolixius, ct copiosius exposuerunt, & in plures libros diuiserum. Quam idem scripturam Τhalmud appellauerui. n quo quidem Thalmud multa falsa,& contra rationem, dc naturam,& bonos mores cofinxerunt.Inter caetera enim di eunt et quando Moysesaccepit supradictam duplicem legem in monte Sinar: pariter fuerunt cum Moyse animae omnium prophetarum-s. Isai SHieremiae, & aliorum: qui singuli suas snsulas acceperunt prophetias . quae quideanimae prophetaru postea teporibus suis vec nerunt ad corpora sua: S sic suis temporibus manifestarunt in Israel suas prophetias. Item tertio dicunt v, ibidem merui animae omnium Rabinorum,qui composueriit Talniud:& ibi in monte Sinai acceperunt intelligentiam legis, S prophetarum , & totam doctrina in tiaditam in ipso Thalnaud. quae
quidem animae venerunt ad sua corpora te
pore magni Constantini . qui tradiderunt Ihalmudicam doctrina in verbis Thalmud. Et ideo dicunt et illa doctrina non pol mentiri, postqua nisuit tradita a Deo simul cum reste,ct prophetis. Quam quidem doctrinam a naim udicam lugunt,& obseruat hodie omnes Rabini iudaeorum:& cum ea regunt Iudaisinuin,& .udaeos simplices, & in tali deceptione,& caecitate perleverat. Ex supradictis omnisus emo pater iudd doctrina Thalnati dica,quam hodie Iudaei obseruant, habuit ortum a secta scribarum, & Pharis,orri. Nahodie adhuc tenenc & obseruant documeta falsa & haeraetica supradicla. Naadhuc tenet primum falsiim documentum. cquod magis obligatur homo honorare ipsum magistrum legis quem appellant Rabi: qu am honorare patrem, & matrem , & magis subuenire ipsi Rabi. quam patri,& matri. Irem obseruarae secundum, & asserunt quod seli filix Abrahae, & Israel secundum carnem sen saluandi. Ite natasserunt tertium quod absq; poenitentia, & restitutione male ablati sal uantur seruando legalia, & doctrinam Thar.
mudicam. Item asserunt quod malum pr possium &uoluntas non obligant ad pecca tum nisi sequatur estectus. Item asserunt aemendacium non est peccatum sine periurior &ideo non faciunt conficientiam mentiri c. hristianis,& aliis nationibus. I tem asterio aliud falsium documentum: quod licitum est
vindicare iniuriam quociroque modo . lic
quod licitum est habere odio inimicu, & laeacre quocunt, modo ri' ui mite di et si,& Ω-ctis ducunt uitam simulatam,& sidiar maxime contra Christianos. Item ultim d tenene
quod totu praemium legis est temporale, Mnihil crediit spirituale. Et sic patet quod ista doctrina I halmudica habet ortu a falsa doctrina Scribarii,& Pharisaeoru , quam Chrianus increpat & execratur Mat. . Item obseruant Sasserunt tria a Ita haeretica S magis detestabilia documenta. Primor inlex Moysi est in aeternum duratura quo ad caeremonialia. Secundd: u, lex Moysi no promittit nisi temporalia bona. Tertio: q, Mese γsias in lege, & prophaetis promissus non erat Fuenturus nisi ad liberandum Istaeli captiuuitate tempotali, & ad dandum bona tep ralia. Ex quibus concludunt Iesum Christia
non fuisse Messiam. Et sic patet quὀd Iu
moderni nil aliud obse inant nisi traditiones salsas scribarii & Pharissorum, & Thaiam uilistarum, & per consequens doctrina haereticam per Christum condemnatam,& re probatam, tanquam fermentum corruptiuulegis,S prophetarum Quae quidem doctrina ideo dicitur haeretica & corrupta: eo quod tollit, & negat totam ueritate, & veru fine principaliter & finaliter intenis,& expect tum in lege, dc prophetis. Na tota lex,& pro
phetae nil aliud claniabant nec expei banc
280쪽
inor tena,& pallionem,&futurum glorifica- secundo: quia putant omnia in lege promistorem per sitam resurrectionem . Et sic lex sa esle temporalia.Tertio: quia putat,m Meseuangesica nil aliud est nisi veritas, & sinis sias in lege promisius non erat daturus Donas itinaatus,& in tetus, & desideratus in lege, spiritualia: sed tantum temporalia, & di prophetis. Et ideo dixit Paulus in iudicio debebat eos liberare a temporali caprinita .cora Festo, & rege Agrippa: t patri Actua. te et quia iam liberabantur ab omni pereat. 26.Vnde ait. Auxilio autem adiutus Dei via per opera legis. Et sic negant Chris mesiqque ad hodiernum diem illo testificans mi- Messita: cuius oppositum probatum eum ted nori atque maiori, nil extra diccns quam ea tia qtiaestione. Lart6: quia putantlege eua
populo. Ex quibus verbis Apostoli patet, et laqtiae ilione . dam quidem ignorantiam, Moyse , &aphetae nil aliud locuti sunt: nisi S cscitarem si deponerent ab oculis metis, it christum passibilem pro nostra redemptio licd viderent veritatem , & conuerterAatur Ine,& primo resurrecturum pro nostra glori ad fidem Christi. Sed hic queritu nevnde est,ficatione, & an nunciaturum lumen,& veri- l cum Iudaei videant manifeste ista is radi Etatem legis, & prophetarii. Sed qa nil aliud cia esse vera per sacram scriptura metegis. α
futura: ergo lex euangelica nil aliud est nisi velo cς remoniarum, di enigmatum .sub quiveritas legis, & prophetaru, & finis intentus bus latet veritas euangelica. In cutias signuin eis.Iudaei ergo moderni auferentes, & ne Moyses ponebat velum sibi ante faciem quagantes a lege ista in veritatem, &vltimum fi do legebat, S promulgabat legem sitis I L.
nem,silsificant lege,& prophetas. & sic ma- rael ad denotandum,et illa lex erat uelata linent ii reticu&sacrilegi. Ex quibus patet,* teralibus cfrimoniis, sub quibus latebat vechristiana religio vere obseruat legem Moy ritas euangelica: quod velum Christus debesi quantu ad substantiam, & essentiam,& re bat auferre in suo aduentu. Sed quando Scriritatem eius. Et per conlequens Iudaei mo- bae,& Pharisaei negarunt Christum cora Pi-derni nullo modo seruant legem Moysi post lato,& dixerui: Sanguis eius super nos,& supublicationem Euangelii: quia caerimoniae per silos nostroa: tune fuerunt occscati sub quas obseruant,iam sunt mortuae,& morti- Illo velamine,& fuit eis maledictioc citatis ferar, di falsie: postquam nil suturum iam si- ante oculos mentis inflicta generaliter usq;
gnificant: postqvim fuit ia impletum quod ad secundum aduentum. Quia quado legulante significabant: prout declaratum est in Moysen,& prophetas semp habent illud ve-
quinque supradictis quaestionibus. Et sic ma lamencscitatis ante oculos,& sic no possunt nent Iud i ceci in sua obstinatione usque ad cernere veritatem nisi spirituali lumine ilia secundum aduentum Christi: ante quem ve lustretur. au am cscitatem praedixit eis Da- nidi Helias ad praedicandum eis, & declaran uidenal.68.dicens. obscurentur oculi eoructum eis veritate legis Moysi, & prophetarii. ne videant,& non intrent in iustitiani,id est
Et tunc cognoscet se esse delusos,&dece- veritatem tuam.Ite Isaiae.6. Occsca corpo-ptos, & sic conuertentur ad dominum Deu puli huius,& aures eius aggrava, ct oculossium,& David regem, & Messiam suum: ut eiusclaude,ne sorte videat oculis sitis,& au- patet Zach.3 .& Mala. .&supra probatu est . ribus suis audiat, & eorde suo intelligat , dc Ex supradictis etiam patet, et quatuor sunt conuertatur,& sanem eum dcc.Sed quia ali-3uae detinent Iudaeos in sua obstinatione. qui continue aut interpolatim baptiZanturrimo: quia putant legem Moysi persecte tu ideo subdit. Sed adhuc decimatio dec. Vndenificare hominem, & esse semper duratura est aduertendum, ' licet multi baptiZentur S per consequens non ordinari ad alium fi ' per successionem temporis, tamen no eodenem,& maiorem persectionem:sed esse litea fine.Nam triplici ex causam multi veniunt ad