장음표시 사용
351쪽
δε eius opus meritorium, nisi sun detur & procedat a charitate:& tedat in charitate. Et toeloquium talium labiorum dicitur dulcerct generat dulcedinem in animo audientiueum fide & charitate attendentium, & quia inta sacra scriptura procedit a talibus labiis.& inter talia labia versatur Sc ruminatur: lodicit David psal. t i 8. Quam dulcia faucibus meis eloquia tua super meliori meo. Itempsalmo. i 8. Desiderabilia super aurum,Sc dulciora super mel & Duum. Et hoc intendit
innuere sponsus: cum ait.Sicut vitta coccinea labia tua. & eloquium tuum dulce. Deinde cum dicit. Sicili fragmen mali punici ita & senae tuae . commendat sponsam sitiam ecclesiam quo ad statum religionis,& hone- D statis: siue de religione & honestate qua debet mittere & pollere principaliter omnis
praelatus & religiosus: & ex conseo uenti omnis fidelis .citiae quidem religio, & non estas, maxime ollenditur in senis de in erit bescentia genarum. Ad cuius intellectum est notanduin.l genae sunt illae partes vultus quae sutim mediate sub osculis, tenetes nasum in medio. Sc sie sunt partes anteriores & nudae: quas partes natura pilis non cooperit sicut
caeterra pal te scapitis. nam natura cooperuit
verticem capitis capillis & texit tempora &maxillas pilis barbae in viris: & tamen dimisit sistas genas nudas sine pilis: ut per barbaostedatur fortitudo,& grauitas & auctoritas in viro: &-r genas circunquaque siue ad latera contestas ostendatur veritas dehonestas in eo quo ad conuersationem . Unde genae sint nuntiae,& quasi specu Ium eordis,&interioris intentionis q:id ad gaudium,& lae C titiam,& trillitiam,& timorem, Scaudaciam& ueritatem. Nam quando quis gaudet in
corde, ridendo ostendit saudium in genis.&quando tristatur demissis genis incipit flereria si eostendit in genis dolore cordis: & quadri timet mortem illico genae hominis pallessunt:ed ut sanguis fugit ad tegedum & su
ueniendum cordi .sed si timet infamiam luc enae erubescunt quodam leui rubore: ed rianguis exit ad sumrficiem genarum uolens quasi eas cooperire: ne laedantur aliqua infamia. Item quando quis nil timet & loquiturueritatem: tunc loquitur uultu sereno non
mutato e cuius oppositum facit qua do loquitur mendacium. & sic patet qualiter genae sunt speculum honestatis, & ueritatis totius hominis. & ideo natura reliquit eas nudas:
sed circuntexit eas pilis capitis &barbasin nutris. Sed quia stem ins non habent barbam:
ideo nutrit it coniam ct crines capitis, ut possint regere tempora et maxillas ad circuntegendas genas. Et postquam sit ni nupte:cosuetudo,& natura docet,l velent,& tegant caput,& collum , S maxillas artificialiter cum mnnis lineis aut sericis: ut solus uultus. socia& os, maneat nudus ad exercenda Osricia et rum: puta oculi ad uidendum:
os ad imitendum, S gustandum:& nares ad odorandum: &genae ut sint speculum supra dictorum: scilicet ueritatis, & honestatis. Et
ideo dicit Salomo in per na Christi in hae parte: quod sicut illa siponia Christi habee oculos, qui sunt apostoli, & praelati:& doctores: ita similiter habet genas,qui est prae latorum status,& religiosorum: in quibus rari uana in specillo ostenditur ueritas, & hone Emristiane rebgionis, & debet esse specu tu religionis,& honestatis,& ueritas in uita, Oc doctrina:ut exemplo,& doctrina eoru ca teri moueatur ad credendum,& bene operadu. de quibus dicit Christus. Mat. s. Vos estissu terrae: & uos estis lux mundi &c. Et ideo coparat statum praelatorum , & religio ru, S totius christianae religionis ad stagnae mali tunici siue granati per medium secti. Primo,quia cotinet multa grana sub quoda ordine c6gregata,& sit uata. Secsidd, quia ola illa grana sunt undiq; una pelle cotecta prae ter illa patre media . Tertio quia illa 'ranaos edunt facie rubea . Quarto quia talia sue intrinsecus sicut extrinsecus quo ad rubore, S sapore: quia talia sit ni illa quae latet sicutula quae apparet in superficie fragminis.Talis ergo erat sposa Christi. secclesia aposto- Floria in principio , & talis debet esse Ois platus,& quaelibet religio. Nam primo tota illa multitudo erat sub uno passo e Xpo ordinata,& postea sub Petro. Secudo omnium erae
ala una,& cor viiii in Deo: ut patet in Act bus apollo torsi. t te reri id quia omnes rub bant,& te ruebant rubore, Signe charitatis. Qua si quia quales erant in vultu,& ore exterius: tales erat interius in corde, &e uersis,& isi ibant gaii dites a coli spectu concilii iris digni habui liint pro nomine Iesu siti melia pati: no timetes minas principis: dicetes. Magis oportet obedire Deo ii hominiabus Actu. s. Et sic plati,& religiosi debentes se sicut Dagmen mali granati. s. viuei e sub una c6itate , & ordinata religione, de ollen-
352쪽
A dere honestatem in secie, & veritate in ore ctorum,& praedicatorum, qui sunt postiati nad exemplum aliorum . Et debent rubere tiores in gradu dignitatis, & scietiae tanquionao.um rubore charitatis non fictst sed speculatores ad praeuidendos inimicosectae etiam rubore erubestentiar, & verecundiae si .cinfideles,& haereticos. Et ideo armauit in facie.idest debet cauere,& erubescere pee eos Christus armis, & propugnaculis spiria ςare, ne oculos diuinae maiestatis ostendant: tualibus, quae sunt arma virtutum, S do inferioribus e emplum spiritus sancti, ad repellendos incursus inL. Pecca ndi,S scandalum prsbeant: eo v sunt delium, & hqreticorum,& ideo dicuntur colpositi tanquam spe lum S lumen super ca luna ecclesiae . nam sicut collui est altior pars delabrum:quibus dixit Christus. Sic luceat wrporis sub capite, per quod descend p uestra coram hominibus:vt videant ope 'mnes vires capitis,& sensius,& motus i ta j a Vestra bona, S glorificent patrem vestru pite ad omnia membra inferiora:ita sunt a 2 sic etiam non tau postoli, N praela ti altiores immediate sub capraelatus,& religiosus,sed etia quilibet chri- pite Christo per quos destendit ois potesta ilianus debet erubescere peccare.non solum & vires spirituales a Christo in capite i caetene ossentant Deum, sed etiam proximum, ra membra corporis ecclesiastici, & mystici apsium sicandalizando . Quod maxime est in Item sicut speculator erigit collum ad vide- '& ecelesiasticis atten- dum delonge, & speculandum inimicos , AT ' ξ0strimone de com res longinquas: ita pariter ecclesia tanquam siniuitaMericorum. Bona opera sunt facie erigens collum per praelatos,&predic 'tores da propter nos & conscientiam nostram:sed praeuidet ut caueat mala sutura . Item sicuς
vos&exe- caput in quo sunt oculi, ponitur supra coruplum vestru.E t sic patet qualiter status prae- Ium ut praeuideat longinqua: ita oculi ecci latorum.& religiosorum sunt genae ecclesiae siae sunt stupra praelatis, & praedicatores ad Sonsae Christi: & qualiter sunt sicut frag- praeuidendum mala sutura, & praecauedum Christus Volens co nociva.Et sic patet qualiter praelati, S d mendare sponsam siuam ecclesiam quo ad re ctores,& praedicatores fiunt collum ecclesiae, maxime viguit altiores in sicientia, dignitate, & potella- S martyribus,& te,similes turri David ad praeuidendas,& h primitiua ecclesia, dicit.O cauendas insidia ς, & incursus inimicorum,' infidelium,S haereticorum. De quibus diserit; - VM c D ςixur EZe.3o.Fili hominis speculatorem d
2 es, 0- xς domui Israel. & ideo dicit Christus.o
mnes christiani sunt rubicundi rubore chari sponsa ccillum tuum est altissimum, di se ratisn ei ubescentiis,& hone uerita tissinium in eminentia dignitatis, S scietis, e non est ficta nec di sapientiae,& potestatis,&munitissimum si pcut turris Dauid in armis spiritualibus vir-siubdat. Absq; eo quod tutu,& donorum : quae quidem turris est in , rectam inretionem discata in propugnaculis ad propugnadum contra inimico Sois arma ra Mus tu
uidondum de longe inimicos venientes con nec uerbera carnificum:ed in armatura eoru
di belli p., φθςndit qualiter ecclesia sponsa fissi notii, h, h, , In I 'μ' qm V im figuraba- selum est turris inexpugnabilis,& habet a
PQRUOrum,&practatoriim,&do maturam fortium ad repeliendos incursu'
353쪽
pulchritudine continendat eam in taceria A &Insidia, inimi eorum: sed etiam habet duo ubera ad alendos,& nutriedos, & laetiindos fideles filios. adi quidem ubera sunt duo testamenta,scilicet nouum,& vetus. quorii lacte lactat,& nutrit duos hinnulos gemellos.
scilicet duos populos sub una fide Christe5
gregatos, scilicet ecclesiam ex utraque popuὲo Iudaiso,scilicet 8e gentili sub una fide couersam.Item etiam hiset ecclesia duo ubera .suber,& mamillam doctrinae sacrae scriptu-etae:&vber gratiae sacramentora Ex quoruvno sugunt fideles Iae fidei articulorur & ex altero lac gratiae sacramelorum. Et ista sunt duo ubera ecclesiae quibus lactat ,& nutrit duos filios gemellos,scilicet ex utro e ρο- Iulo conuel bs. & etiam lactat duos ninn os gemellos. s. persectos,& infirmoLunde inprimitiua ecclisa isti duo gemesii. pars p puli Iudaici:& maior pars populi gentilis veB nerunt ad side:qui latiti sunt,& nutrit isto duplici ubere.Et ideo di it. Duo ubera tua sicut duo hinnuli gemelli capreae, id est abundantia in lacte sicut duo ubera capreae duos gemellos lactantia,& nutrientia. Et comparat ubera ecclesiae uberibus capreae: eo quod inter caetera animalia capreae maxime auundant lacte:&eomparat,& appellat istos duos populos gemellos: eo q, antiquitus descet diit ab una matre Eua: ct ab una uxore Noe.& nunc sunt regenerati ex una capra,scilicet ex una ecclesia per Christum,& regeneratio bypti sinalem. Sed ciuia iste modus nutriendi filios ecclesiae per lac fidei articulora, gratiae sacramentorum durat per totum
diem,& rei s gratiae, scilicet a primo aduentii Chrest: in quo incepit isti dies aspirac re: & durabit usque ad finem mundi,in quo desinet iste dies gratiae: & succedet dies sternus gloriar qui quidem dies fratiae finietur
in vespere mundi: cuius finis dicitur nox: Mamplius non erit tempus operadi: nec merendissed praemium recipiendi: ut ait latu et r. Ioan. 9. Oportet operari dum dies est: veniet autem nox do nemo poterit operari Ideo dicit sponsus, quod dii duo gemesti palatur in liliis,& rosis secrae scrimurae, di in liliis gratiae sacramentorumno in aeteria num: sed donec aspiret dies: id est dum dii ret iste dies gratiae,& inclinentur umbrae finalis iudicii: quia postea pascentur isti duo semelli pabulo aeternae fruitionis, & glorie. Et sic patet pulcritudo, di optima dispositio
membroruin huius sponsae Christi, de quama parte.
V Adam ad montem myrrhae. Hare emeetida pars huius quinti cis dici: in qua Christias dotat, de decorat ecclesiam sponsam suam ornametis spiritualibus& odoramentis aromaticis.& hoc prout Salomon prς uidit in spiritu contemplando misteria, quae fecit Moyses ante mortem sitam in sgura Christi. Ad cuius intellectuni est Veso aduertendum quod Moyses dux illius populi , cui *mnia contingebant in figura Chri : factus laxo Ceteros secit in x medi re
354쪽
D.Iacobi de Valensia Christopolitant Isi L
is di ite antes ortem suam: dum sitit opinquus morti ι fine sui ducatus: ut patet inDeuterono. Nam primo congregauit maiores nacus illius populi in rampestribus Moab iuxta. Jordanem: S recitauit,&reuiemorauit ei
cmnia beneficia, & mn adariuae Deus eis se erat in illis qta annis per ema' illam peregrinationem ab exitu Hesypti,sique ad illum loeum,& comemo. auit eis ommes rebelliones,& ingratitudinis om miserant contra Deum, & commili uri erant siccessive in futurum usque ad extremum . aempus: in qua hisdelitate,& malitia erant' mansuri. &ideo comminative praedixit eis Fer multas maledictiones eorum obstinat
Him finalem punitionem: dc consecit illud canticum: Icilicet Audite coeli quae loquor. In quo praedixis eorum finalem obstinationem,& punitionem,& damnationem,& finax diter populi gentilis substitutionem, &conuersionem: ut patet in fine cantici cum dixit. Laudate gentes populum eius: prout ibi fuit
declaratum. Hoc autem facto Moyses ex Dei Praecepto ascendit in montem Abrarim. Sexande specillatus est totam terram promissonis: vi patet Deuterono.xxxij.qua considerata, & uisa benedixit duodecim tribubus praedicendo eis bona futura: ut pater capituloqueti:scilicet. 3 3. De quibus duobus actibus
contrariis valde admirati sent , & admirantur niapistri hebraturum ., Admirantur enim quod Moyses cum tanta vehementia maledixerit illum popullam: dc comminatu sfiterit ei tam grauem punitionem, & bono rum priuationem in illocatico:& postea immediate cum tanto affectu benedicat et x per singulas tribus in capitulo sequeri. Adquod C respondent: quod i a Moyses previdit rebelliones,& apostasias eorum:& idololatria sutura m. ideo primd comminatur malis, &idololatriased finaliter benedicit bovis si delibus prssenti MAE suturis.Sed iste intellectus est uianifeste salsus, & insufficiem, nam in sine cantici maledictis Israelitis benedicit populum gentilem . Item illae insedicii , nes omnes, & punitiones perseuerant hodie in toto illo populo: qui putat sertiare legem
' Moysi, ica minatus omnem idololatriam. Quae quidem punitio omnes eos comprohendita tam bonos quam malos: quia omnes pseuerat in hae captivitate, & miseria P.M. cccc .lxxxvi. annos post Christum. Et ideo
es dicenduis cecita di malitia eorum impedii eos ne intellit e sacramentis Dei in T. Plis mylleriis clausa. Vnde Moyses, qui suis verus propheta: non totum praevidit inlideliotem crebram illius populi: quam debebant cohunittere contra Deum adorando idolarsed etiam pr uidit ultimam obstinationem,& rebellionem futuram contra Christum veruin Messii: suem principes sacerdotum, MPharisaci debebant crucifigere,& successor eorum in eade obstinatione permaneret ex tremo tempore usque ad tua cium. Et ideo Moyses hoc praeuidens in spiritu non solum comminatur eis maledictionem trmporale propter idololatriam: quam continue commiserunt usque ad destructionem prinu templi: sed etianisonimi natur eis maledictionti& poenam tauriemporalem g ς ternam Pro pter infidesitatem qua comi seram contra Christum Metam situm in extremo tempo Ere: in qua erant perseueraturi usque ad iudi : cium. Et hoc patet per hoc quod dicit Moyses Deute .ca.3 i. in sine maledictionum
antequam pronunciat canticum. unde ait.
Novi enimi post mortem meam iniquq a gelis: & declinabitis cito de via quapi vobis, Se occurret vobis mala in extremo tempore, in seceritis malum in conspectit domini: ut irritetis eum per opera manuum vestrarum. Ex quibus patet: τ illa captiuitas,dc punitio: quam patiuntur in hoc extremo tepore , S ultima aetate post destructionem se .cundi templi: non inest eis propter idolo sextiam: sed quia irritaverunt Deum occideo Christum Messam suuin: Ie qemper irritant eum manendo in eadem obstinatione . Sed quia promulgata ista siletia Moyses ascen dit in montemAbrarim ex praecepto Det,et Fspeculatus est, & considerauis totam terram promtisionis usque ad montem Libani, α Hermon,&Amana,& Sanit,& Galaad,& vsque ad mare nostrum,& usque ad mare mortuum. in quo spatio erit collocandae omnes
xribus per sortes suas. Et pr idit quali ex
in extremo tempore micet in ultima aetate
Christus Messias illam terram iota debebat peragrare: proicando,& miracula faciendo: puta per totam terram Zabulon,& Neptatiusque ad radicem Libani.& trans Iordanem per terram Gad,& manasses,& per terra Iuda, &Eisraim. Ex quibus.xii. tribubus Chri stus debebat regnare. xii. Apostolos, Eclxxii discipulos, per quos erat multiplica
dato in Ecclesia totoqrbe diffusam regenerauonem
355쪽
.7 Expositio. ' In Cantacum V.
rationem baptisarale. : quae quidem ecclessa erat futura verus Israel secundu spiritum,&pronaissionena. Omnia ergo ista tra uidens Moyse in spiritu considerando illam teria de monte Abarim, benedi ii in spiritu pro phetico. cii.tibubus lsrael spirituitibus, qui ex illis acii. Apostolis erat in Christo regener i.& sic patet qualiter M'yses t fgura X si in illo cautico, & capitulis praecedentibus comminatur maledietior in , Ssemporalo punitionem filiis Israel secundum carnem :infidelibus, & Christi crucifixoribu Sed capitulo triselim mertio. benedixit tribubus, ct filiis Israel secuti tum spiritum per Christum,& Apostolos regenerandi, pr Vt Moy ises uiridit in spiritu prophetico. βι scillico post haec Moyses mortuus est in illo monte: ut patebit in cantico sequeritim sic tollitur, B 8: lii mir contrarieta quae videtur in illi iduobus actibus. Et ideo Moyses non princi ipaliter benedicebat illam terram promissionis materialem: quam oculis carneis distinctam per λrtes videbat: sed benedicebat ecclesiam Christi per illam terram fi ratam, qua in oculis propheticis,& ment libus toto orbe die isam cernebat. Vn Moyses aspiciendo versus aquilonem ex monte Abarin ui- bat qualiteraltis limus ninns Libanus ter-. nabat tanquim caput totam terram P ' .iuissionis:excui' latere emanabat fluui' lordanis,qui irrigat totam terram promissionis α saecundabat eam us', ad mare mortuum.
Per quod praevidit in spiritu qualiter Christus Messias in Iese promissus erat suturus caput,& principium ecclesiae: ex cuius lyere debebat emannes uuius baptismalix, de C virtus omnium lacr me torunt: qui debebat Lecundare, & irriggre totam ecclesia Christi ad regenerandos fidele a. Item per hoc
illa terra erat tota circundata ab orierite mole Amma, & Sanir Hermon, & cubilib. leonum, S montibus pardorum, praevidit qualiter ςc lesia Christi debeb tangustiari, dirusessari in principio a Iudaeis,& infidelia' bus, & tyramps, & imperatoribus idololatris iri h reticis.& per hoc quod vidcbat eam obsessam a meridie deserto Arabiae:praevidit qualiter in medio temporis ab Arabibus, &iarracenis erat affigendae ed per hoc quod videbat illam terram ab occasii obsessam mari nostro mediterraneo: praevidit in si iritu qualiter in sine temporis, & in occasu nasci .e cita erat siligenda per Anticluisium. Sed quia Deus dixit Moysi, qussa ipse viuin Dno poterat introire terra illani sed post moetein eius Iosue debebat introire cum mto illo populo: Sc obtinere illam terre &c per hoc praelii sitMoyses in si iritu qualiter ante mortem Christi nullus potorat stit ire Lerra vi-uetium. sed post mortem, S resurrectionena Chiis tu, debebat introducere tot Popti. Ium fidelem in terram viventium: S finaliter etiam per i stolos,& naartyres,dc doctorea debebat tritu phare de Iudaeis,& Imperatoribus,&haereticis,& o. ibus infidelibus Stibiali igitur respectu considerauit Moyses totain tuam terram promissioni CSc considerarad' benedixit,scilicet quia per illam benedixit Elesiam Christi futuram: quam illa terr figurabat. Sed nunc restat applicare figuram figulato.
. Ad cui tu intellectu est aduertedum:quod a Christus per Moysensguratus, qui non ve- gnit legem seluere: sed adimplere & veri fic re omnia gesta,& dicta patriarcharum. N Pphetarunt,eode modo processit ut sua peregrinatione huius yitae, licut Moyses. Nam stacut Moyses per quadraginta annos duxit,&iuinauit illum P pulum per desertum cuna signis,& portentis usque ad mortem suam; ita hariter Carissus per quadraginta menso duxit Popillum suum, scilicet Ecclesiam Apostolorum,& discipulorum in hoc mundo, copulando a die ostensionis suae, talicet Baptismi usque ad passionem. Nam per tres annos,& quatuor menses praedicauit, S peregrinatus est post Baptismum, secundum eos
vi tenent, quod prima vel tertia Apriliauit passus , Ac sic cruristus per quadraginta
mens s suit peregrinatus per totam terram Fhromissonis faciendo multo maiora miracu I . . qu Moyses, sci licet mortuos isset tando,& infirmos curando,& Daemones sugando,& ventis imperando. quae suerunt mult0
maiora signa,& miracula quam Moysi ut diactum fuit in expostione psal mi duodecimi
octaui, dc intractatu contra Iudaeos. Item sicut Moyses in fine suae peregrinationis congregauit maiores natu cora toto populo:&retulit totam legem, narrando omnia b
nescia,quae Deus secerat illi populo,& comminatus est suturas maledictiones, & punitiones praeuaricatoribus. & transgres Q ribus lesi,: sicut dictum est : ita pariter Christus in fine suae peregrinationis an te mortem suani ascendit Hierozlymaiuae a dc
356쪽
A mansit illa zcietas, & ecclesia tota pulcra sine aliqua macula vel riiga. & ideo receden
te illo dixit c hristiis. Nunc clariscat is est filius hominis,& Deus clariscatus est in eo: ut patet ibidem.q.d. rictus. Nune ista s
eieras .s ecclesia monia mea manet clara , &ru ra, & pulcra lane macula. & hoc dicebat Christus, quia totae. ecclesia consistebat in 1 2 o. personis iustis,& mundis: cuius ecclesiae Christius erat caput:& virgo Maria primum membrum inpuritate,& exinde apostoli,&discipuli cum Maria Magdalena, S caeteris mulieribus,& sic tota erat pulcra ecclesia sine macula.& ideo dicit Claristus in hoc cantico . Tota pulcra es amica mea, quo ad dispositionem membror si secundu gradus dignitatis,& officiorum,sicut dictum est. & tota es pulcra quo ad ornatum virtutu,& ma-l B cula peccati non est in te.Nam Chrillus caput huius eeclesiae fuit immunis, & liber no lum in persisna,sed etiam in natura ab'mni labe peccati.Virgo autem Maria fuit praeseruata in persena per gratiam ante lapuim. Caeteri aut omnes suerant mundati per ci
cuncisione in signit,& per baptismum in te: prout dictum suit in tractatu contra Iudaeos ct sc illa societas erat tota pulcra sine macula. Deinde cu dicit. Veni de Libano. explicati ulcritudinem huius sponis. Ad cuius intelectum est notandum secundu et dictum est. v tota illa terra promissionis erat figura ecclesiae Christi secundum omnes suas partes: quas continet,& quibus clauditur. Nam Libanus,qui est in capite terrae promissionis: significabat Christum qui est eaput ecclesiae. S fluuius Iordanis fluens & emanaus ex Ia- C tere Libani,&discurrens,&irrigans,& Qecsidans totam terram promissionis figurabat baptismum & caetera sacramenta ecclesiae irrigantia, & tacundantia totam ecclesiam in f ictibus,& bonis spiritualibus. Et ideo tacui omnia bona terrae promissionis proue-ῆiunt ex Libano, & maximὰ per illam aqua nuuii Iordanis, ita omnia bona spiritualia proueniunt ecclesiae ex latere Christi: a quo
fluxit sanguis & aqua in virtutem res sa- sicorum sacramentorum. Item tria bona saciebat illa aqua Iordanis, utilia in illa terra. Nam primo mundabat ,& lauabat sordes, quia sne aqua nulla sordes mundatur bene.
cundo refrigerabat, di refocillabat & sortificabat bibentes.Tertid foecundabat terra in copia fructuum, & pomorum , di arbora. Ita ergo pariter aqua bapti sint, & virtus
liorum sacramentorum tria bona siciunt
in ecclesia sponsa Christi. Nam primo munc ne ab omni arde peccariae originalis: iis
ni alis,& mortalis.Secundo roborant,& so tiscant ad resistendum & pugnandum contra carnem,& nisi dum & Diabolum. Tertio generant fructus virtutum & meritorum in
nima De istis ergo tribus bonis spiritu libus commendat Christus ecclesia sposanis in, irrigarum flumine sanguinis sui sateris:& commendando .dotat,& decorat eam.
Et primo commendat eam de munditia, ocpuritate, quam adepta est per bapti sinum, S caetera sacramenta ab omni peccato.Secudo commendat eam de sortitudine &victoria quam adepta est per sacramentum confirmationis & alia sacramenta Tertid commendat eam de fructibus meritorum & ,ir nrutum quos adepta est per omnia sacramen ora ecudum ibi. ronaberis. Tertium ibi. Quam pulcrae sunt mammae tuae. Quantil mergo ad primum est aduertendum, et Lib nus interpretatur candidus, & albus, ed τsemper candet,& albet nivibus: i quo undique suunt aquae vivae: maxime ex latere meridionali: a quo suit Iordanis. qui quidem mons significat Christum totum candidum dc immunem ab omni macula in persena αin natura:ideo ex elu, latere exit Duuius socramentorum, qu i omnia mundificat a peccato:& albificat albedine virtutu. & sic mundauit a triplici peccato. s.oritinali, actuali,& veniali. Et ideo sponsus albificans sponsam suam de ui undificans ab isto triplici mecato:dicit. Veni de Libano sponsa mea uenide Libano: ueni, id est ueni de Libano On- Fdidata per bapti sinum dc mundata a culpa originali in Adam perpetrata:& veni de Liabano a culpa actuali, dc mortali per ps nitentiam expursata & dealbata: dc veni de Libono ab omni veniali per extremam unctione mundificata, dc candidata. Item quia in baptismo dantur nobis tres teologales virtutes. cfides,sbes,dc charitas, o quas anima redditur,munti,dc candida: ideo ter vocat sp
sam , dicens. Veni de Libano sponsa mea.ccandida per sdem: Sc veni de Libano p in
ritatem: dc veni per spem. Item quia pere clesaifica sacramenta consequimur tria b na.c fidem articulorum, εἰ gratiam sacramelorum: εc merita ex obseruantia praecepto
rum: ideo vocat ter sponsam ad recipi edum
357쪽
in ista tria bona die . Veni de Libano
mea.s per fidem articulorum , 3c vent per gratiam sacramentorum, ει veni per oblemtiantiam praeceptorum: quae infidem tria bona proueniunt ecclesiae ex Limno. s. Christo capite sponsb eius, emanantia ex lat
Te eius: prout dictum est. Sed quia ecclesia sponsa Christi veniens de Libano non λ-
Ium venit dealbata,& mundata ab omni t he peccati: sed etia venit armata fide,& spe, di enaritate,quas accepit in baptismo: & se. rtem donis spiritus sancti,quae recepit in conrmatione, & robore, & augmento viri tum,quod accepit in eucharistia ,& carieris Licramentis: quibus adepta est coronam victoriae ,&triuinphauit de mundo,&carne,
di diabesci I deci subdit sponsus dicentiveni
Ad euius intollectum est aduertendum. B qudd eorona dabatur agonirantibus,&certantibus in hidis Mesalensibus, de ol racis:ut ait Aristo. I .Eticorum.& sic dicit apostolus.1. ad Timo.2. quod non coronabitur nisi qui testitiine certauerit.& lie corona dabatur in lasnum victoriae,& triiumphi,&sie Ponitur hic coronari pro tri uphare. Sed qaecclesia talibus armis,& virtutibus de mundo,& carne,& diabolo triumphauit: io dicitur,rini,de coronaberis.i. trivmabis. Et ponuntur hie quinque montes significates metaphoricὰ quinque potestates: contra quas
pugnauit,& de quibus triumphauit ecclesia. Ad cuius in lectum est aduertendum sicut sipra dictum est, quod sicut terra promissionis elauditur, & oosidetur ab oriente quin-re montibus.s Amaria,& Sanita&Hermo, : Galaad: in quo sunt cubilia leonum,&ver ς sis meridiem clauditur deserto Fara in quo
sunt montes Pardorum: Ita ecclesia per terram illam figurata suit in principio, di ortu suo infestata , Et obsessa a quinque potestatibus,& inimiciαNam per Amana quod interpretatur angustians : fuit figurata potestas
scribarum,& pharissoriam, & principum sacerdotii :qui in principio infestarunt ecclesa: ut patet in Aciibus apostolorum. Et per Sanir: quod interpretatur lucerna siue seientia: figurabatur potestas philosophoria omnium infidelium gentilium. quibus fuit puncta,& impugnata ecclesia in principio. Item par Hermon quod interpretatur Anatem: fuit figurata potestas,di iniquitas haereticorum: qui suetiuit excinmunicat εἰ separati ab ecclesia:quam infestarunt,& assxerunt Dtepore Arrianoriam,& aliorum haereticorum. Et per leones intelliguntur reges, imperatores:qui ecclesiam infestaru ne tempore martyrum. Item per moutes Pard
rum, qui simi in Arabia, intelligitur potestas Sarracenorum: quae habuit ortu in Arabia,quae silpra modum insessuiu,&infestae ecesesiam per totum orbe.Sed quia de sit pradictis quatuor.cIudaeis,& philosophis,dc imperatoribus,& haeretieisia trium auit G Hesa , ut patet intuenti, & debet triuphare finaliter de Pardis, ta Sarracenis secundum scripturas prophetarum i Is dicit Christus. Veni de Libano sponsa mea: veni, & coronaberis, idest triumphabis de rapite Amana, idest de Olmine potestatis sacerdotu, & stribarum,&pharisaeorum,dc de vertice Sanitai.de culmine potestatis,& veperibus philosis Ephorum & de Hermon.tiae haereticis anatetematiratis,& de cubilibus leonum. i. de imperatoribus, & etiam de cubilib.leonu,idest de templis idolorum, quae erat cubilia in Pbus habitabant leones, &dracones.Isa. 3s.
Et coronaberis.ι. trisiphabis finaliter de motibus,& regibus Pardorum. i. Agarenorum:
rui dicuntur Pardi: eo et illa haeresis est eoncta ex diuersis coloribus haeresum:sicut dictum est in expositione psal. 61. Triuphauit etiam ecclesia de capite Amana. si de peccato originali,quod eu caput,& principiu primum. Et de vertice Sanir , idest de veper bus concupiscentiae latentis in carne, quae
causat omne peccatum in volutate per co
sensium. Et de Hermo, idest de peccato actuali quod separat hominem a Deo. Et de cubilibus leonum,idest de persecutoribus mum Fianis. Et de montibus Pardorum, idest de hqreticis pictis varietate mendacii.Isti ergo quinque montes, idest quinque potestates infestarunt, & impugnarunt ecclesiam sit cessive. Priind Iudaei.Secundd mundi. Te tio haeretici. Quarto imperatores & regῬQuinto Sarraceni. De quibus triumphauit, Gnaliter triumphabit ecclesia. VH-- ων memn r nua poets. In hae parte explicat spostis causam quare motus est ad amorem sponsae. Ad cuius intellectum est notandum, quod quatuor simiquae reddunt mulierem pulchram,&amilialem, dc mouent sposam ad amorem eius. Primo optima dispositio membrorum. Secu
do suauitas Eoquentiae , di verbonam. Tem
358쪽
A tid ornatus,& decor vestimentum. Quandstauitas odoramentorum.Quae ciuidem quatuor per quandam excellentiam nabet sponsa Christi ecclesia quae mouent Christu ad amorem eius.vnde optima dispositio membrorum ecclesiae est optimus ordo statuum S graduum,& dignitatum, & ossiciorum:sicut sunt patriarcnae,prophes, Apostoli,euagelistae,mar Tres,doctores,praelati,s, erdotes,reges, milites, ciues, populares,relisios, vimines,continentes,& coniugati,& lingu- Iariter unusquisque fidelis. Eloquia autem ecclesiae sunt sacrae scripturae viliusque testamenti,& sacrorum doctorum,& praedicationes praelatorum,& sacerdotum. Vestim ta,& ornamenta ecclesiae sunt virtutes,& dona gratiaru,quae dantur in sacrametis. Odoramneta vero harii vestiumsunt opera miseu ricordiar,& orationes, & ossicia canonica: 'fiunt in ecclesia: quae quidem opera tam activa quam contemplativa procedunt ex vi tutiuus,& donis gratiae. Quae ideo dicuntur odoramenta;quia ascendunt usque ad aures Dei,& delectant Deum,& trahunt proximuad deuotionem,& imitationem. Est ergo ec
lesia sponsa Christi pulcra in optima dispo
stione menabrorum,& silauis in eloquio, &decora in ornatu, & apparatu, & suauis in odore. Et ista quatuor mouerunt Christum sponsum ad eius amorem. Et hoc intendie
omon dicere in hac ultima tarte huius quinti Cantici. Dicit ergo primo sic. Vulnerasti cor meum soror mea in uno ocul rum tuorum. Ad cuius intellectum est notandum, quod natura humana a trincipio v cc que ad finem mundi semper habet duos oculos. Primus dicitur oculus fidei:quo fideles vident coelestia,& spiritualia, δἰ istum ocudum habuerunt soli fideles vete. testa. spatriarchae,&,ppheis,& csteri fideles:quo ocuilo in spiritu videbant,& credebant,& expectabant,& continue petebant Christum suturum redemptorem: prout dictum est in pritio Cantico. Et eodem oculo fidei praesens ecclesia videt,& credit Christum venisse, & mundum redemisse,& expectat eum ad glorificandam eam in secundo aduentu.Isse er-
M oculus fidei huius sponsae vulnerauit Deum : qui tactus dolore cordis descendit
de coelo in terram: sumens carnem ex virgine: ut audiret gemit' compeditorum, & solueret filios interemptorum.psal. I o I . Et e
dem oculo sdei Apostolorum, & discipul
rum vulnerauit cor Christi ad patiendum D
mortem, eum dixit. Maiorem hae dilectionem nemo habet: ut animam sua ponat Ppro amicis suis.Et iste idem oculus fidei spe.& charitate formatae vulnerat,& mouet coritimie Christum ad sit eniendum ecclesiae sponsae suae: usque ad diem iudicii: quando
veniet ad totaliter liberandum eam a tribulationibus huius mundi. Et hoc intend it diacere Christus in hac parte: unde ait.O ecclesia soror mea , tu v ulnerasti cor meu in unoe oculorum tuorum. s. uno oculo fidei patriarcharum,& prophetarii,& fideliu vete. testu quorum clamore ego inclinaui coelos,& d tandi in terram in uterum virginis. Et non sistum vestierasti cor meum isto oculo fidei tempore patriarcharum,& prophetarum: ve venirem in carnem : sed iterum uulnerasti
p fidem Apostolorum,& ecclesiae noui testa
meti ut pateret,& quotidie vulneras ut eam liberem a malis tei ratibus, & spiritualib.& veniam finaliter ad glorificadum eam. Eeno solum vulnerasti me in uno oculo fidei: sed etiam in uno crine colli tui. Na sicut hi i-mana natura habet duos oculos.s oculum fidei ad contemplandum spiritualia, & oculum naturalem,& carnalem ad uidendum telioralia: ita pariter habet duos crines: uide-icet duos i pulos a Deo dependentes. spopulum fidelium: qui no solii depe det a Deci
per creationem: sed etiam per recreatione,& habet populum hominum terrenoru:qui selu dependet a Deo per creationem. Iste ereo crinis spualis, & fidelis vulnerauit Chriastu ad descendendu de coelo in carne,& vulnerat quotidie ut veniat per gratiam . Et io inotanter reperitur ly vulnerasti cor meum. F lNa primum refertur ad oculu, & crine fidei fidelium ve.te.& alteru ad ocu Ium,& crine fidelium noui testamenti.Hoc etia potest referri ad uirgine Maria. Na licet oes patriarchae,rc Sphetae,& doctores sint oculi X pi,&ecclesiae ad uidendii,& cotemplandu spualia,&diuina: in oculus virginis colubinus sui eacutior,& perspicatior, & rectior,& humilior:quia acutius :vidit secreta diuina, & cumaiore in nocetia,&'humiliate.Et io Xps r. spexit hanc humilitate summam in virgine
Maria.hinc est,mmastis inclinauit eu ut veniret in ipsam qua i aia: prout dictum e in
Cantico eius Luc. I .Et per hac ratione uirgo Maria fuit crinis tam pulcher, & honestus,
quod vulnerauit Christum, & inclinauit ad
359쪽
1 go D:jacobi di Valentia Christopolitani Episcopi.
A amorem sui. ideo nota ter dicitur in uno crine colli tui. Na sicut Christiis dicitur caput Ecclesiae: ita virgo Maria dicitur colum Ecclesiae. nam sicut collum sit uatur immediate sub capite:per quod descendit omnis sensus: ta virtus,& motus ad alia membra hominis: Ita virgo Maria est immediate post Christu:
Per quam descendunt omnes gratiae a Christo in omnes fideles eam inuocantes.Id, o dicitur mediatrix inter nos,& Christum: ut dictum est in expositione Cantici virginis. In hebraeo aute habetur. Vulnerassi me in uno monili colli tui. Et tunc litera esset magis plama, reserendo tam ad totam Ecclesiam qui ad virginem Mariam. Nam monilia spiritualia sunt virtutes qixe decorant animam: imo totum hominem. Sed inter caeteras virtutes quae reddunt mulierem pilicram,& amabile, est humilitas cum charitate. & in hac virgo Maria,& tota Ecclesia fidelium veteris telia.
M vuluerauit filium Dei, & fecit ipsum in ca
nem venire.Deinde cum dicit. Quam pulchrae sint mammae tuae G. Ostendit quomodo non solum vulnerarunt, & mouerunt Christum ad morte oculus, ct crinis sposae: sed etiam mainmae,& v-bera copiosa,& dulcia. unde dicium est quod ubera sponsae sunt duo testam eta .vel fides articulorum,& gratia sacra me istorum.' quibus fideles nutriuntur. Nam sapor intelligentiae ncrae scripturae delectat animam fidelium,3cratia sacramentorum nutrit eos. Ista ergouo verba, quia sunt delec tabilia superaurii: S dulciora super mel, & Duum. psalmi.xviii. Ideo delecitant, & vulnerant Christum. & in . clinauit,t veniat ad nos. Dicit ergo sponsus.
O Ecclesia seror mea,& sposa mea,4 pulcrae sint mammae tuae quo ad dispolitionem,& si suram,& plenitudinem,& copiam lactis docii inae sacrae scripturae,& gratiae sacramentorii: pulcriora, idest sapidiora sunt ubera tua vino.Vnde dicuntur mammae quo ad ossicii simam mandi,& sugendi,& in quantum m intum sed dictitur ubera quo ad copiam,& sertatem lactis: quod maidem lac doctrinae,& sacramentorum est sapidius vino ,3c magis inebriatiuuin intantu si transformat amantem in aniatum:& extatim sacit secundum Dyoni sui Sed quia ista doctrina,& gratia sacramentorum sunt quaedam unguenta odorisera: p. ita ad sanandum,& confortandum,& delectandunt fidele ideo subdit.Odor vnsuenuorum tuorum est supple,& redolet, di delectat super omnia aromata. Et non solum ista Diva ubera sunt dulcia:& lac est sapida: eo u odor unguentorum ipsbrum est delectabilis super omnia aromata: sed etiam eloquium tuum o sponsia, est suavissimum, de dulcissimum: quia labia tua sunt sicut favus distillas& mel,& lac est, & fluitcontinue sab lingua tua. Nam labia huius sposae sitne Apostoli, NEii angelistae, di doctores qui distillarunt v bis mel,& lac: ut est doctrina euangelica , α apostoliolica:& scriptura sacroru doctorum& pr dicatorum :quorum labia semper distillant mel, & Iae de quibus David dicit psalm.
ii 8.Quam dulcia raucibus meis eloquia tua super mel ori meo. Deinde cum dicit, Odor Velii mentorum tuorum. ostendit i non solumouent Christum ad diligendam Ecclesiam sponsam suam ubera doctrinae sacrae scriptu rae,& gratiae sacramentorumsed etiam odor aves limentorum eius.vnde vestimenta Eccie-sae, & cuiuscunque antas fidelis sunt virtu tes: ut inquit Cicero in libro olliciora: quia
Virtutes su ni ornatus animi. Sed quia viri tes non cognoscuntur nec redolent nisi in
operationes quae sunt fructus, di effectus virtut una ideo opera misericodiae, di operationes cuiuscunque virtutis dicuntur Odorameta virtut una,& vestimentorii Ecclesis,& fructus omnium fidelium.Sed ista odoramenta, ct operationes virtutum sunt in duplici genere. Na quaeda dicuntur operationes acti et scut sunt opera misericordiae corporali, Setiam spiritualia. Alis aut dicuntur operationes csi templativae: sicut meditationes,& orationes canonicae: quae fiunt in Ecclesia in Osticio tam diurno et nocturno: & etiam orationes parciculares,& priuatae: quae priuats Lux Fa quocunque fideli. unde de Donis operibim& fama eorum .dicit Apostolus. ii.ad Cor.ii. Christi bonus odor sumus. Et de odore or lionii in dicitur Apo. s. Habentes singulas citaras,& sala, aureas plenas odorame toru : quae sunt orationes sanctoriam. hi talia Muramenta vestimeto ruin vulnerant Deum in
corde: Sc inclinant eu ad nostras petitiones complendas. Dicit ergo sponsus. O spon la, odor vestimentorum tuorum spirans ex vestimetis tuis: quae siunt operationes virtut si, 3c oratione :lunt mihi sicut odor turis. Nascut odor turis offertur sisti Deo, & ascedit mrsiim: ita oratio,& latria penetrat cor, ε aures Dei: Fc sic orationes:&bona opera vit scut odor turis. Deinde cum dicit. Hortus
360쪽
A conclusus soror mea comparat ecclesiam ad hortum,& paraditum delitiarum:quo ad stucius odoriferus. Nam sicut Deus a principio plantauit paradisum delitiarum plenum diuersis arboribus fructiferis ad communem vitam hominem: & plantauit in medio lignum vitae ad perpetuandam vitam: S secit
an eo oriri sontem: a quo emanant quatuor flumina inuae irrigant totum paradisum: ita pariter Cnrillus Deus incarnatus in suo adnen tu plantauit ecelesiam suam ad instar illius paradisi: Et sic ista ecclesia per Christum platata dicitur hortus undique igne charitatis conclusius: quae habet arborem vitae: qui est Christus, in medio inter allax arbores si sunt fidei s. Ad cu: us latere procedit et ii fluuius: sons signatus,&lancea militis apertus. qui quidem fons totam ecclesiam per qua- .i tuor flumina euangelica insuit,& irrigat:&caeteris arboribus refrigerium, Sc nutrimentum, vitam praestat: Item emissiones: id est virgulata,&arbusta nascentia,& serminantia in horto: sunt sicut paradisus : id est
hortus malorum granatorum cum omnium pomorum fructibus. Et comparat fructus ecclesiae paradiso siue horto malorum granatorum, ratione multitudinis.& unitatis,& charitatis. Nam sicut in malo granato congrega-tur multitudo grano tu rubeorum sub una
pelle ordinatoru: ita patiter in ecclesia Chrilli cogregatur multitudo fidelium charitate rutilantium sub una fide ordinatorum: sed radus diuersorum statuum, & dignitatum, cui in actibus Apostolorum: et, illius multi, tu dinis erat cor unum in Deo : & erant eis omnia communia. Item subdit: quod emis C siones: id est fiuctus emissi,&nati in hoc horto ecclesis: non solum sunt sicut paradisus maloru granatorii in multitudine cum: unitate charitatis:& paradisus es malis granatis quoad multitudinem,& unitatem,sed et cum omnium aliorum pomorum fructib. uo ad aporem , & odorem virtutum . Et ista ecclesia sponsa Christi non selum e hortus ni alorum,& pomorum: sicut dictum est: sed etiam hortus aromatum:ex quo,& i quo emittuntur.& nascuntur,& germinantur septem aromata, siue septem arbores,sue septe planis aromatic*: scilicet cypri cu nardo, & nardus,& crocus,& fistula, & cynamomucum omnibus lignis Libani odoriseris, &salutiferis & myrra, εἰ aloes cum omni b. primis unguentis. Perquq quidem septem aro
mala Misera,& salutifera intelliguntur sep ntem ecclesiastica sacramenta,quae sitiit odorisera inquantu conserunt gratiam,& virtutes in pluenti, & gloriam in futuro.& sum
salutifera, inquant una purgant,& liberant a morbo quacunque,& aegritiidine peccati. Ee germinatur nardus inter ista septem aromata: eo quod est duplex nardus: quarum una
non iacit spicas: sed solum herbam. & est stminini generis.de qua dictum est in secun
do cantico.Nardus mea dedit odorem su uitatis. Alter autem dicitur nardus spicatus,
proferens spicas,& gratia:& est masculini generis.de quo dicitur Marci.xiiii Mulier habens alabastrum unguenti nardi spicati praetiosi. Et sic enumerantur septem aromata in hoc catalogo. quorum primum dicitur Cyprus quae est quaedam vitis aromatica ex cuius incisione emanat balsamum: prout dictu aest in secundo cantico . Potest etiam per Cyprum itelligi quaedam radix aromatica,quae dicitur cyperus habens in radice multa grana quibusta silis ad modum racemi colli Sa-ta.unde cyperus est species iunci: quae posita ad ignem suavem odorem emittit:& ideo dicit cyperi in numero plurali propter multi tudinem granorum. Et sortita vitio scriptoruponitur in hoc loco cypri pro cyperi.Secu dum dicitur nardus: quae est qu*dam haerba spicata:aut siue spicis: ut dictum est . Tertia haerba aromatica dicitur crocus: in medio cuius floris sunt quaedam fila rubea: quae valet ad consortandu m,& laetificandum cor:& roborandas vires: & ad colorandum serculum cibale:quod communiter, & vulgariter Z Danum appellatur. Fistula aute est Casia:quq e medela suauis dulcis, Sc lenitiva. Cynanio Fmu m vero species valde odorisera,& sapida,& penetrativa gustus,& olfactus:& consortativa cerebri quam vulgares Canellam appellant. Myrra autem est quoddam gummi ex quadam arbore parua distillatum: sicut si pra in secundo cantico dictum est. & hoc ideest dicendum de Aloe.Quae quidem duo aromata licet sint ainarissima tamen siunt odori feta:& ad medelam purgatiua:& ab ot corruptione praeseruatiua. Per supra ergo mem rata septem aromata itelligutur nietaphorice septem ecclesiastica sacramenta,quae quia de septem ecclesiastica sacrameta ideo septesupradictis aromatibus comparantur : eo visunt odorisera: inquatdm colarunt septe virtutes,scilicet tres theologeses: & cosortant quatuor