장음표시 사용
61쪽
A damenta montium .i praedia,&possessiones, quae erant in motibus, & radicibus monitu:
quia ola cobusserui, & destruxersit Chaldaei in illa obsidione. Et nota st ille ignis non s sim Ptelligitur de igne materiali quia combussit ciuitatem,& templum,& totam terra:
sed et intelligitur de igne furoris,& irae Dei: qui accensus , Se effusus est super illa populupropter supradicta scelera eius: quia total
rer decreuit delere eos. Et ideo sit odit. Conpetaso super eos mala: ct sagittas meas
su amarissimo. Dentes beritarum immittam in eosdeum fio retrahenιium si per terram atq; serpentum, Foris uariabit eos Madius o intur pavor: timene simul ac uirIuem iactexuem eum Mimnesime.
B Eso congregabo super eos multa mala:&praelia,& seditiones,& sic sagittas meas. i. sagittas meae uindiet e eoplebo in eis per Chaldaeos in illa obsidione: in tantii et confirmentur,dc deficient, & peribunt fame. Et aves.i. Chaldaei veloces ad modum auium deuor hunt eos morsu amarissimo: & dentes bestiarum.i.crudelitate Chaldaeornm ad modii bestiarium immittam in eos cu furore trahel lium .i. reptilium draconum atque serpentu .i. mittam cotra eos Chaldaeos: qui devorabuteos tanquam bestiae,& dracones, & serpetes S gryphones, dc aquilae.Et sic gladius cu machinis,& tormetis, & telis vastabit eos soris continue iniiciendo arma bellica contra ciuitatem:& intus vastabit eos pavor continuus .vastabit dico iuuene simul ac virginem& infantem lactentem in uberibus matris C sit. ae, cum homine sene. quasi dicat. tantus erit strepitus armorum,& machinarii,& tormentorum in illa obsidione. et omnes status de conditiones ab homine sene usq; ad infanxem lactente in sinu & ubere matris tremer, S pavebunt', videntes imminere eis interituusquequo deueniant in finalem destructi nem,& captiuitatem. Quae omnia mala suerunt coimpleta in illo populo,& templo,& ciuitate: ut patet. . Rhg.vit.& secundi Paraly.
T dixi: Ainam sua cessere faciam dic.
Haec est secunda pars huius narrationis, dc cominationis: qua Iudaei eotinuant cum praecedenti exponentes tolli de destructione
Hierusale facta per chaldaeos, nulla facietes mentione ad destitiaione secundi tepli, α ciuitatis, &'de ultima capti Vitate sati fer Ro et manos . Sed dictu est supertius h ualiter Moy-
ses praecidit iis spiritu per reuerationem totum dii cursum illius populi usq; ad Chrimi& substitutionem populi gentilis: & praeuia dit destructionem utriusq; temsi. Et ideo postquam superius Moyses in per na Chr si praedixit, & comminatus est destructione primi templi, & ciuitatis quae secta fuit pec Chaldaeosmunc in hae secunda parte praedicit: & comminatur destructionem secundi templi, dc ciuitatis, & pe eluam captiuita tem illius populi: quae sitit facta per Romanos in vindictam mortis Christi. Ad curus intellectum est notandum: et Iudaei propter
peccatu idololatriae, &obstinationis mer batur no solii deleri:& eiici de terra sua: sed totaliter deleri de naudo nullo remanςte: nec unquam ad propria reuerti. sed descedere ad inferni nouistima'. se I Deus noluit Iudaeos totaliter de mundo delere: nec eos in perpem tua captiuitate detinere: ne Nabuchodonosor de sui succesbres superbirent de uictoritastia putantes Deum ludatorii esse victum ab eis. & Iudaeos non esse traditox siuae potestati propter peccata commisse contra Deu sed in propriis viribus de ipsis Iudas, obtihuita triumphum.Et ideo Deus uoluit post. 7 .annos reducere illii populit in terra sua:& excitauit spiritum Cyrimi dimitteret captiuitate: & daret licentia Iudaeis reaedificandi ciuitatem & templii:vt ibi libere Deo seruirent usq; ad aduentu Messiae.& deinceps a peccatis abstinerent,& corrigerent,& Messia in lege promisit in fideliter reciperent in illo secundo tepto reaedificato.sed ipsi peius pecca- ,
tu perpetrarunt & comiserunt contra Des: 'Na venit Christus Deu & h6mo Messias inlese promissus ut lege declararet,& eos de ca sptiuitate liberaret': sed quia doctrina Chrissti erat eoru superbiae contraria & auaritiae rideo conceperunt inexortabile odium contra eu,& occecati in sua malitia cotra legem& oem iustitia ipsiim morti tradiderunt: de quod peius fuit sponte in sita malitia,& . obstinatione manere uoluerunt. Et sic se sunt nouissima populi illius peiora ossius scelerib. prioribus . ideo punitio eorum fuit a terna in corpore & anima. Nam per Titum& Romanos ciuitas cum templo suit incensa: & ipsi partim fame eonmmpti,& trucid ti: & totu residuum in perpetuam captiuita
62쪽
R daspersum scala eoru suerunt ad aeterna eram codemnatae. Et sic in corpore,& ala sue t rsit Uniti. Et hoc estopraedicit,& cominarur Deus per Moysen in hac scia parte . inquatria facit Irimo.n. explicat causana quare D eus noluit totaliter eos in prima captiuitate de mundo delere, sed eos a captiuitate in Hierusale reuocare. Secundo explicat irremissibile peccatum, quod conamiserunt cotra Deu:& Messia eius. Tertio perditione eoru,& finale destructione & peri tuam da tiatione . Secundu ibi. De uinea Sodomorii. Tertiit ibi: Nonne haec codita sunt apud nie.
Quantum ad primum ea ad uertendum, et duplici de cauia Dei s viavit seruare residuuillius populi, & non totaliter de terra extir
rare, S delere:imo voluitiost. O .annos eos an terram suam reuocare per Cyrum. Prima
B causa suit propter stuperbiam regum Babyloniae,&omni uni Chaldaeoria ne putarent uictoriam sita contra Iudaeos prouenisse ex uiribus stis, S non ex peccato Iudaeorum, &na propter hoc contemnerent Deum lsrael, dicentes eum esse impotentem,& victu.Vn de Balthasar fecit conuiuiu . & in uasis sacriseempli dabat potum concubinis, & caeteris
in contemptum Dei: ut patet Dan. s. Secuda, i remaneret tempus Poenitendi: ut reco
dati punitionis,& c: ptivi tatis factae: iterum
non peccarent nec obellarent contra Deli, sed per punitione facta de praeterito caueret Peccata de suturo ne amplius rebellarent contra Deu in carne venturum sed ipsit in reci perent tan . saluatore, & Messi& eius doctrina sequerentur. Et hoc est quod dicit dominus per Moysen in hac secunda parte . .c unde ait dices ubina siit isti Iudaei scelerati.
Cesare saeia memoria eorum ex hoibuse S delebo & extirpabo eos totaliter de mundo, ne amplius nominentua in memoria ho minum, sin et merentur teccata eorum.q. d. Ita debuissem saxere .cdelere memoriam eorum. Sed ego distuli eorum uitam propter iram& temeritatem, S superbiam inimi- eorum norum Chaldeorum, ne sorte hostes eorum Chaldaei superbiretit, &gloria xentur de uiribus suis, & de eotentia sira ,
eella secit haee omnia , id est superauit, ci Deaptiua uis Iudaeos, ct incendit Hierusilem cum templo. Et sic no secit hoc diis Deti s eorum: imo suit victus a nobis: nec potuit nobis resisiere: qu ia eius vasa ita ra asportaui-imus in Babylonia, & damus in eis bibere co .cubinis,& familiaribus nostris: ut patet Danielis.s . Secunda'causa quare Deus nolui totaliter Iudaeos deleret seu eos de captiuitate reu0care, fuit ut ex praeterita puniti n .cani3arentur,& corriserentur , ct praecauerent ruipiam,& douis una rebellionemed quando 'enire; Messias reciperent eun .Sed quia hoc non secerunt Iudaei: imo totum OP
gareni decem millia. γIta gens Iudaica est absq te cosilio, S sinς iprudentia.Vnde est aduertendum sicut dicia, est in principio, et ista doctrina sinitI est mo ratis, di prophetiea. Et ideo simul docet ;telligere verum bonum ,& cauere malum suturum.Ideo dicit, quod ista gens fuit sine con- .stio inquatum nesciuit discernere inter bonuni,& malum eorum quae sunt ad silem:&suit sine prudentia inquantum nesciuit me- . morare praeteri a , & dispentare praesentia, φ praeuidere ivturat: imo semper in omni bus elegit pes em partem dimittendo Deuverum a quo tot bona receperat, & sequendo Deos salsbs: propter quod peccatum tot
punitiones passa est. Et sic illa gens est,& sui e semper sine con silio in non discernendo, α ς sine prudentia in male eligendo, & malum non cauendo: sed semperμd deteriora prae' cipitando, de procedendo viseu equochri fiunt occid ei unt. Et ideo Abdit. Utinam illi,
Iudaei saperent stripturas. i.diligenter explorarent ,& inuestigarent, & perscutarentur, cum sapore scriptura sequia hoc pertinet ad sapientiam,quae est de rebus dii linis, & alti sinis. qu e in sela sacra scriptura reperi utur Et 'tinam intelligerent. i. ad intestigendum scripturas eum humilitate, & ratione se praei Pararent,non ad sensum carnalent: sed spiritualem. Et sic prouiderem.i trocul viderent nouissima inisteria de Christo,& e esia,uin scripturis latent,& occultantur.Ec sic providerent quo Christita est finis nouissimis i ius legi S quomodo omnes scripturae linquuntur
63쪽
D. IacobI de Va Iensia Christopolitani Episcopi lxpositio.
A quunnir de Christo tanquam de fine nouis limo. de si Iudaei fuissent usi bono consilio in discernendo, & bona prouidentuin et endo, &sciuissent, & intellexissent sacras scripturas ad verum senstim, & prouidiisent nouissima mysteria seu rata pern-cram scripturam : non negassent nec occidissent Cnristum: pariem pessimam, & malam eligendo. Item si cum consilio , & prudentia rapuit lene, & intellexissent victorias& punitiones praeteritas , quomodo Deus Puniuerat eos propter peccata sua quotieis; peccauerant : prouidissent nouissima , &cauissent iterum peccare . Vnde si sapuin sent, & intellexistent, & recordati suissent
quomodo propter idololatriam totiens puniuerat eos per finitimos tempore Iudicu , Regum ,&snaliter per Chaldaeos suerunt
B amicti,& destructi , dc a finibus expulsi , &captiuati in Babylonia : tune prouidissent nouisima, & non occidissent nec negassent Christit. Item si cognouissent,& intellexisset omnia supradicta, ta praevidissent, &cognoscerent quomodo ciuitas cum templo fuit incensa per Chaldaeos , & populus ductus captiuus, & quomodo unus Chaldaeus fugabat mille Iudaeos , & duo sugarent decem millia
Iudaeorum in illa obsidione : tunc cognoscerent, T hoc non euenit ex desectu, & debilitate Dei: nec ex viribus,& potentiaChald rum, & aliorum aduersariorum: sed ex peccato idololatriae Iudaeorum. Vnde. rumie ideo quia Deus sum vendidit res: er δε- minurem: clusit illo, Non enim Deus mcter is Dii remm : ct inimi
C tam ei fictit iudicendioime ideo Iudaeis euenit ista persecutio: quia Deus sius vendidit illos, & tradidit in manus inimicorum, &dominus conclusi illos in illa obsidione propter peccata sua sit p. & non ex impotentia Dei' quasi di- ea tumo propter peccata illius populi : quia Deus noster non est Deus vi ius, & imp tens sicut Dii eoru ,qui ab eis dicunt v r quandoque victi, & impotentes: ut patet inlibro Aenedios primo: ut dicit Iuno. Gens inimica mihi Tyrrhenum nauigat aequor et Illium in Italiam portans victosque penates. Item in libro. Σ.eiusdem Virgilii. Hennihil inuictus fasquenquam fidere diuis ubi alii legunt inuitis. i.nolentibus. Ex quo paret,quod Dii Troianorum, & aliorum gentilium sunt impotentes, dc victi: sed Deus noster non est impotentes ficut Dii eorum, o imo est omnipotentissimus , de quo inimi ei nostri infideIes possunt ei se iudices, &testes : eὀ quod experti fiant multotiens mnipotentia Dei nostri: ut eatet in porte iis, de signis Aegypti, &in transitu maris rubri: ubi dixerunt: Fugiamus Israelem . dominus enim pugnat pro eis contra nos. Exodi. I s. Item Seon rex Amo
reorum, dc Og rex Basan, & omnia regna Canaan sunt iudices, & testes de omnipotentia Dei nostri: qusa in ingressu terr promissionis non mansit spiritus nec vires in hostibus: in tantum qu dd unus de populo Hebraeorum fugabat mille de Cananeis. Item Nabuchodonoser punitus a Deo dixit quod non erat alius Deus super terram nisi Deus Hebraeorum. Danielis. 3.&Α.S. .Et ultimate Cyrus, di Darius reges Periarum: qui interfecerunt Balthasarem regem Babyloniae, & subiugauerunt regnum , & relaxarunt captiuitatem , sunt iudices , R& testimonium de omnipotentia Dei: ut patet Esdrae primo. Ergo sequitur, quod do structio regni Iudaeorum non prouenit ex viribus Chaldaeoruni nec ex impotentia Dei. se d ex peccati Iudaeorum. In tota ergo supradicta particula ostendit Moyses , quod licet Iudaei ex suis demeritis, & peccato idololatriae meruissent totaliter deleri a memoria hominum': tamen Deus voluit eis prorogare vitam propter tria. Primis ne inimici infideles superbirent,& gloriarentur de viribus suis,& attribuerent victoria Diis sui GSecundo ut Iudaei saperent, dc intelligere ne scripturas,& considerarent punitiones facias& per illas cauerent sutura peccata, &ΠΟ- uiderent nouissima mysteria de Christo, &Ecclesia,& reciperent Cluistum in aduentu suo ne sibi essent iteru rebelles sicut prius . FTertio ne gentiles putarent Deum nostruesse impotentem ut victum, & non potuisse iuuare cultores suos: sed ut iudaei cognoscerent illam punitionem sbi sui se inflictam propter scelera,& peccata sua,& propterida lolatriam , Deo permittente i 's rebellare regi Babyloniae,&per ipsum affigi. Dein .
64쪽
Praedicit ultimum peccatum Iudaeorum commissum contrὸ Deum, & Messiam in le-
se promissum . unde supra dixit Deus , ladeo reliquit, reuocauit eos a captiuitate
ad terram suam.Primd ut inimici non superbirent,& putarent Deum nostrum impotentem. Secundo ut Iudaei deinde saperent, &. Intelligerent scripturas, S prouiderent nouissima de Christo venturo, & non negaret: sed reciperent ipsem. & deinde cauerent rebellare contra Deum: sed ipsi Iud i fuerunt sine sapientia,& consilio,& prudentia: quia peiora scelera commiserunt qua prius. Nam ante destructionem primi templi peccauertit per idololatriam, sed post captiuitatem in fine secundi templi non selum fuerunt Deo rebelles negando Christum Messiam suum,s d etiam ex odio ipsum occiderunt, & in ea B- dem infidelitate, & obstinatione permanserunt: quorum peccatum, & eius grauitatem explicat Deus per Moysen per comparationem vine ,& vus,&vini. Ad cuius intellectum e se notandum: ut patet Isa. s. quod i
rus ille populus ab Adam, & Israel usoue ad aduentum Christi dictus fuit vinea Clii illi,
ut dictum est psalmo. 9.& EZech. I 8. Quam vineam colueru't patriarchae, & Sphetae,&omnes fideles 'eteris testamenti expectando vinceret illaria saturarem uuam,&botrui
oui fuit Christus: qui quidem botrus, & uua
fuit torta,& expressa in torculari crucis : ex qua expressum est vinum sacramentorum ad
salutem omnium fidelium simul cum vino Seneralis redemptionis, & sub tali fide, &pub omnes fideles veteris testamenti colebat istam vineam,& Jegem Moysi. Sed ista vinea Cesesis iam protulit uuam sitam in adue tu suo& collegium Apostolorum,& fidelium iam protulerunt fructum fidei colligendo istam uuam per fidem: sed synagoga non secit uvas fidei: sed labruscas amarinimas infidelitatis ,
& odij,& homicidij contra Christum. Et sic
ex vinea domini facta est vinea Sodomorum& Gomorrs .Et sic patet,quod domus Israel, suae erat vinea domini exercituum , diuisa suit in duas partes . Quarum minor recepit
Christum per sdem :& sic fecit verum fructum & collegit de vinea legis uuam filutarem qui fuit Christus, ex qua uua expressit
vinum redemptionis,& sacramentorum. Et sc ista minor portio masit vera cum suo fructu. Altera autem pars maior non secit uvas
dei sed labruscas amarissimas ita elix ausodij,& homicidii: quia non silum, non rece D
pit Christum,sed negauit eum,& sie exisse non collegit fructum salutis, & redemptionis sed damnationis, & sic facta est pars vineae Sodomorum tota synagoga Iudaeoru uae Christum negauit,vsque in hodiernum leni. Et ideo dicit Moyses:quia Iudaei nescierunt legem, nec intellexerunt eam,nec prouiderunt nouissima Christi quae in lege erae figura,& promtissa, ct in prophetis praenunciata. Ideo vinea corum facta est de vinea Sodomorum,id est sterilis, & csca . Ad cuius intellectum est iterum notandum , quod Sodoma interpretatur sterilis,& coecitas aut
pecuseaut declinatio. Dicitur enim culcitas:
eo-ex passione vitiorum percussa suit cecitate mentis in tantum, quod perdidit iudicium rationis: & omnes effecti sunt bestiales in moribus:quia abutebantur uitio luxu. Eriqin masculqs. ideo Sodoma interpretatur pecus,& bestia.Vnde voluerunt abuti ducibus Arielis qui ingressi sunt in domu Loth: nisi quod percussi sunt c citate, & sic facti
sunt c es corpore, & mente. Vnde Sodoma cum suburbanis,& ciuitatibus,& adiacentibus sebmersa, & combusta est & sterilis facta ut patet.Gen. I9.Hoc idem factum est de Gomorra cum suis uitiis, & ruribus subumbanis. Ideo Gomorra interpretatus coecitas,& seditio aut timor popularis. Et quia populus Iudaicus siue synagoga suit percussa coe- citate mentis, & odi; in aduentu Christi,&non fecit fructum fidei: ideo dicitur csca, &sterilis,& bestialis,& seditiosa sicut Sodoma& Gomorra. F t sic iam non dicitur vinea domini,sed uinea Sodomorum, & Gomorrae . Unde sicut,sbcietas Apostolorum, & discipuos lorum,& omnium conuersorum facta est vinea domini per fidem ita synagoga per infidelitatem,& caecitatem facta est vinea Sodomorum,& Gomorrae.Tertio est ulterius notandum: quod sicut in uinea considerantur tria per ordinem.c ipsa vinea, quae est congregatio vitium,S palmitum uiridiu. Secundo v na quae inde colligitur . Tertio vinum , quod ex uuis exprimitur. Ita pariter uinea Ecclesi suit ipsa conaregatio Apostulorum , sub virore unius fidei adunatorum.Fructus aute siue uua huius uineae, fuit charitas qua Christum receperunt. Vinum autem fuit 'gratia,& effectus redemptionis.Et etiam uinum huius uines suit pr dicatio euangelia ,
oriratio iustaculorum,quq Apostoli :
65쪽
β' dii fide,& charitate expresserunt. Peropposim in synagoga. Nam ' uia illa vinea erat cς-ca,& in odio contra Christum inueterata rideo peperit uuas,& botros amarissimos medad ij,& salsi testimoni j contra Christum. Et
sc facit Deum, S legem mendacem, qua doChristum negaueiunt. Vnde ludari primo
inceperunt odium contra Christum in corde,& cscitate mentis. Secundo protulerunt
mendaciu & falsum testimonium & blasiphemiam contra eum in ore. Tertio commiserant homicidium in operatione quando ipsam crucifixerunt .Quarid manserunt in infidelitate, Sccibstinatione , dc damnatione Perpetua. Radix erso & vitiis illius vines Sodomorum est caecitas, d odium inueteratam: vita autem fuit mendacium & AI-ssim testi inonium, & blasphemia dicta con- B tra Christum. vinum fuit homicidium,&mors Christi. Acetum autem factum ex illo vino est obstinatio accerrima, & damnatio amaristima:& dei blatio quae manet 6c perseuerat in illo populo usque in finem. Hoc est ergo quod intendit dicere Moyses in hac particula: scilicet quod Deus noluit totaliter delere istam vineam in illa captiuitate Babylonis: titio vocavit ipsam ut saperet,& intelliseret legem:& nouissima mysteria Christi prouideret. & Christum in aduentu sito per fidem reciperet: & v ras uuas fidei, & verum vinum colligeret , & saceret&e. Sed totum oppositum secit. Nam vinea , & synagoga desenerans a lege,& recedens a Deo facia est de vinea Sodomorum , & suburbanis Gomorrae per
dium,& caecitatem mentis. Et ideo vita
C eorum suitvua sellis,& botrus amarissimus: quando negauerunt Christum :& legem &Sphetas mendaces secerunt,& falsium testimonium contra Christum dixerunt,& mara conuitia,& opprobria inflixerunt. Et vinum eorum fuit tanquam fel draconum: uando ipsum amarae morti, Fc cruci tradierunt: & ipsi acetum felle mixtum porrexerunt. Acetum autem eorum fuitvenenum
insanabile obstinationis , & infidelitatis: quod in eis perseuerat: quia est eis insanabile sicut venenum aspidum. Vnde synagoga quasi per omnia facta est similis aspidi. Nam sicut aspis est surda,& caeca: ita synagoga post Chrissu m mansit caeca & surda: quia
nee potest nec vult audire veritatem sacrae
stipturae: imo ponti sibi caudam obstinationis in aure dextera ne audiat vocem euange olica ut dictu est psa. r. Item sicut venenum aspidis est insanabile : Ita venensi obstinatio .
nis, S odij synagopae,& peccatum est insanabile usq; ad ijdictu . item eorum damnatio venenata est insanabili, & poena irremissibilis,& infinibili ,siciit pam sodomae suit isanabile. Et sic patet quio Synagoga facta est de
vinea Sodo incitu, & de suburbanis Gomo rq : postu negauit, 3c crucifixit Christu. Unde notanter dicit de suburbanis Gomorrae. Nam sicut Sodoma, & Gomorra habebant suburbana. vi eos,& rura confinia . quae participabant peccata, & punitionem illa ciuitatum:quia cis ciuitatibus fuerunt punita suburbana:& sic manserunt destructa,& sterilia: Ita parite rota suburbana ipsius Hierusalem quae esissenserunt in nece Christit& mnes Iudaei sui manent in eade obstinatim Hne. dicuntur de vinea Sodomorti:& de suburbanis Gomorrae: quia synagoga cii suis suburbanis,& sequacibus obstinatis Iudaeis dicta est Sodoma & Goniorra. s. caeca & sterilis& bestialix,& damnata: ut patet Isaiae. r. ubi
appellat principes sinagogae principes S lmorum propter caecitate,& ibstinationem,& bestialitate. Ite sicut Sodoma de Gomo ra habuerunt suburbana quae participarii nepctin eorii: ita pariter peccat si caecitatis,& odij Iudaeoru habuit suburbana peccata. Naextilla citate, & odio proruperunt in mendacium,& falsum testimoniti:& blasphemia:& homicidium,& infidelitatem, & obstinatione,& venenum insanabile odij,& rancoriis,quod habent contra Christum,et Chria' istianos. Et ista sunt peccata suburbana illius peccati Iudaeoru Ideo dicit Moyses. Vi- Γnea eorum de vinea Sodomorum,& desuburbanis Gomorrae. Deinde cum dicit, o me his Ase dirasi u apud me: est signota in thesiuris meis Mea eLE QUO ct ego retriri ni eis in tempore:
Iuxta era dies perdisistat: ct adesse semiam
Praedicit punitionem peccati supradictili quae fuit facta pet Titum & exercitiunt Romanum in deliructione secundi templi. Dicit ergo Didius. Nonne haec scelera lupradicta commissa contra Christum, & Messiam condita,& reposita sunt apud me, & bene gnata,& sigillata in thesauris meis idest i memoria mea: quae est arca,thesaurus omnium praete
66쪽
In Canticum Moysi. Audite coeli. io 83
Λ praeteritorum praesentium, & suturorum rquia noui omnia antequam fiant 3 quasi dicat: non oblitus sum iniuriam factam Christo filio meo. Et ideo dico vobis: v mea est vitio .i. ad me pertinet facere ultionem, dc.
vindictam huius peccati de Iudaeis. Et ideo
No retribuam eis poenam in tempore constituito,sed differo modicum. vi maeis labatur pes eorum ad alia scelera. Unde noe dicit, quia in illis. o. annis quos Deus dedit eis ad poenitentiam, plura scelera commis runt ad maiorem punitionem & poenam eorum. ludsi glossantly Vr: pro quotiescunq;. hoc est: ego retribuam eis quotienscunq; labatur pes eorum ad peccadum. Vel ly ut potest poni pro licet, idest licet in illis. o. annis labatur pes eorum ad peccandunae tamen non diu disteretur eorum punitio, quia iux B ta est dies perditionis eorum. Item licet modo concedatur eis potestas ut occidant Christum. tamen iuxta, & prope est dies preditionis eorum. Et tempora sestinant, & properat
adesse, idest ut cito fiat, & compleatur eoru destructio, Spunitio per Titum, & Romanos. Quia Iudicalis domi r populum suum : ct inseruis sui miserebitur. Hoc dicit. Nam qn Deus statuit mittere
Titum, de Vespasianum cum exercitu R mano contra Hierusalem: prius antequam
obsideretur,apparuit An eius domini:& prs pie omnibus fidelibus Christianis :: ut recederent ab Hierusalem, & suserent suturum
excidum ciuitatis: ut ait Eusebius in . 2. Ecclesiasticae historiae. Et sic Christus condemnauit,& punivit Omnes Iuleos obsessos in C Hierusalem,sed misertus est Christianis, eos monendo ut fugerent illam stragem, S punitionem, sed tota congregatio malorum,&obstinatorum Iudaerum mansit, &suit inclusa, & obses, in ciuitate. quorum partim erunt machinis bellorum in muris interfecti: partim fame cosumpti e partim gladio in captione trucidati: & caeteri in captiuitatem dispers. Et ideo subdit. quod Deus,&quilibet Mius. Videbis quod infirmata sit manui: ct Hausi pιο se defecerunt: residuique consumpti sunt. Ea dioeni: ndi sum dii eorum in quibus habebam fiduciam
De quomum missimis comedebam adipere bibebant 'vinum liba intimi
rivi & debilitata sit manus, pol stas illius populi in illa obsidione: & clausi Di
obsessi desererunt in virtutibus vi alibus S in consilio , & omnibus necessariis: & residui consumpti sunt fame, & gladio, & capituitate. Et tunc Romani videntes Iudaeos ob.
sessos,&destitutos a Deo, dicent: ubi sunt dii eorum: scilicet Iudaeorum in quibus habebant fiduciam ρ de quorum victimis, & sacris.ficiis comedebant adipes , & pinguedinem .& bibebant vinum libaminum, & oblatio . num 3 Surgant ergo dii vestri, o Judaei, & opitulentur vobis,& protegant vos in hacvestra necessitate: ε liberent vos de manibus no-ifiris
Et nota, quod Romani, & gentiles loquebantur secundum consuetudinem suam . Nam sicut ipsi getiles colebant plures Deos. quibus osterebant diuersa sacrificia : Ita putabant quod Iudaei colerent plures Deos propter multitudinem, & diuersitatem sacrificiorum , dc holocaustorum, εc oblationum, dc libaminum. Item putabant quod dii ciuitatis obsessae, ει captae pariter vin
cebantur cum ciuitate a diis exercitus vincentis, εc triumphantis. scut dictum est de diis Troianorum . Secundum ergo hanc. consiletudinem dicebant Romani Iudaeis.
obsessis : ubi sunt Dii eorum : in quibus. habebant fidunciamὸ quasi dicerent, aut dorintiunt aut sunt victi. Et maxime hoc dicebant gentes exercitus ; eo quod sentiebant quomodo populus obsessus continue clamabant ad dominum in templo, dc offerebant oblationes, dc sacrificia . Et tamen Deus non exudebant eos : licut dictit ira est psalmo .i7. Clainauerunt ad dominum nec exaudiuit eos : eo quod iam erat clausum F .coelum orationibus eorum. Et ideo gentes
exercitus habebant causam dicendi : Dii vestri etant: ct opitulentur vobis,stin necessa
Quasi dicerent: fortiores sunt dii Romanorum qu.im Iudaeorum. Sed ad hoc respondit Deus dicens: Videre quod eginum silui non sit alius Deu
Quasi dicat: vos Romani putatis cluddin Imiel 8e Hierii taeni sint plures Dii: εc quod dii vestri sunt sortiores Diis Hierusalem : eo qudd non opitulantur eis et nec protegunt eos in hac necessitate , dc obsi
dione dcc. Et ego dico xobis vo videati
67쪽
rog D.Iacobi de Valentia Christopolitani Episcopi Expositio
A &consideretis bene, et ego sum Blusti non se alius Deus praeter me . Et ideo livellem liberare istum populii ego bene pol-sem l iberare. Sed ego dimisi eu propter pe cata ilia, S se permisi ut rebellarent contra Romanos: ut venirent contra Hierusalem: N abstuli,& abstraxi auxilium meum, & cu-sidiam Angelorum ab eis :& tradidi eos inina nus vestras puniendos. Et sic non gloriemini nec putetis Deos vestros victores.' quia cito sum solus Deus: nee est alius Deus praeter mer quia dii vestri sunt salsi, & impotentes. Et ideo ego per vos Romanos tanquam per ministros volui punire istum populum propter peccata sua.Vnde To occidam , ct ego vivere faciam: per uia οὐ rubor omine pu de maris mea pu
B T, oeeidam istum populum Iudaicum:
&viuere faciam populum gentilem per h-dem. Et ego percutiam istum populum c citate.& liuoret & sanabo populum gentilemi peccato. Et non est aliouis qui possit eru re se, nec aliquem alium ae mauu mea. Itemnuo,dam de isto populo occidam per peccatum: & quosdam eorum faciam viuere pe2fidem, S gratiam: sicut suerunt Apolioli: Netiam multi qui quotidie conuertentur. Et nuosdam ego percutiam ricitate. Et quo dam sanabo per Baptismum, dc poenitentia. Et sic nemo potest eruere de manu mea quemo punio. Quapropter ego sum qui punio ictum populum: S non dii gentium sicut vos putatis. Et ideo ego Deus
ris iudicium matris mea. Eradam iuionem boriabus meis ecthulpis odemini me retribuam r I
Inebriabo sagittar meas sanguina : o gladiiu
reiurando dicam. Vivo ego in aeternum, id est sicut vivo ego in aeterinum: ita sententia mea contra populum Iudaicum est inam:
bilis, & stabitis,ia firma. Quod si acuero &ponitur si pro quando γ .i. quando ego acuero gladium sententiae meae ut fulgur contra ludos : dc manus mea airipuerit iudi- civ.i proposuerit, di decreuem iudicare eos 8c punire: tune reddam ultionem, dc vindi- Dctam hostibus meis ludaeis ciui me crucifix runt. Et retribuam vicem his qui oderunt, εc negarunt me. Et inebriabo sanitas meas .i. Romanos sanguine Iudaeorum. Et gladius meus devorabit carnes eorum in excidio Hierusalem. Et inebriabo, & satiabo sanit-tas, dc gladios meos de cruore inimicorum occisorum, &captiuitate capitis nudati, de abscissi,de captiuitate templi nudati, & expolitati. Vnde Iudaei glossant: de captiuitate nudati.i.capitum abscisorum: ponendo sngulare pro plurali: vi saepe fit in scriptura. Vnde capita abscissa dicuntur nudata, & expoliata, dc separata a corpore. Et sic de cruore iugulatorum, Sc capitii abscissolum Romani satiarunt gladios suos. Laudate genter popesum eius et quia Iarimnem
n vindictam retribuet inhiates , O Titius erit terrae popidi sui.
Haec est tertia pars principalis: in qua pridicit conuersionem populi gentilis ad Chrianum, Sc eius Ecclesiam. Vnde p'st quam superius pr dixit finalem destructionem illius templi, εἰ reprobationem illius ''uli: quia posta raedicationem Euangelii ipsa synag
Salam non amplius suit de vinea domini :led de vinea Sodomorum , εἰ de suburbanis Gomorrae,& Diaboli: Ideo Deus voluit se stinere populum gentilem, Sc vocare ad Ecclesiam tui ex conuersis de populo gentili cum Apostolis, de eouersis de Iudaismo seret una Ecclesia. Et inita populus gentilis qui ante abominatur Deum cum populo suo :conuersionem laudauit Deum, εἰ populum eius: Ideo conuersus Moyses ad populum Fb lentilem: dicit, o gentes laudate vos populaaei qui remanent conuersiis de Iudaismo: postquam populus Iudaicus rorobatus est: quia ex populo Dei factus est populo , α vinea Sodomorum. In Hebraeo habetur . Gxultate gentes in populo eius. Translatio. o. habet: Letamini gentes cum plebe. Et ita allegat hunc textum Apostolus ad Rom. I s. Et sic litera est magis clara ad propositu . unde dicit Moyses. Postquam synagoga recessit, ει est reprobata a populo I i: er vos sentes venite ad fidem Christi. δἰ laetamini cum plebe eius:& gaudete de beneficio redemptionis,et gratiae sacramentoru, postquam lud i indignos se fecerunt. Quia X visu tur,oc uindicabit sanguinem seruorum
68쪽
In Canti uni Mors, Audite coeli.
rum.quem litilaei effuderunt. Et etiam retri neni primi templi: Sc pus Babuet uindictana in hostes 2yrannos,& reges istorum praedicitur reu'caVo eorsi, S promanorum qui per cuti sunt Ecclesiam, & rogatio facit ollius populi:ne inimisi supe emiderunt sanguinem martyrum: ct finali- birent:& ut ipsi Iudaei saperent, Sintelliger C hristus erit propitius terrae populi siti, rent & prouiderent nov:ssinia mysteris de id est totiuς Ecclesiae toto orbe distulae: quia Christo,& Ecclesia in lege,S Drophetis pro finaliter Iudaeis trucidatis & captis, S stibie milia,& praenunciata. Sed post d, strii istionectis,de dispersis, & Tyrannis, & infidelibus secundi templi, & ciuitatis factam per Maextirpatis,& correctis: Deus prosperabit Ec manos: non promitritur: nec praedicaturr
clesiam suam,quod impletum est per couer- laxatio huius captiuitatis in qua perseu sonem Constantini. Ex supradictis patet, rant et nec praedicitur reaedificatio tumpli. ualiter doctrina Moysi in hoc cantico non S ciuitatis.Sed praedicitur sebstitutio popu-olum suit moralis:& exhortatoria, & com- li gentilis. Et vocantur gentiles ut veniane minatoria: sed etiam prophetica, praenun- au Ecclesiam ad laudandum Deum cum Apocians gesta sutura in illo populo. Et sic Moy- solis: & recipiatur cum eis ad Ecclesiam. ses fuit uere propheta in hoc cantico. Et no gaudeant de beneficio redemptionis: seuesbium habuit spiritum simplicem prophetiae fuit prophetatum Zacha. 7. circa sinem.vbi praedicens solum uentura in illo populor ut dicitur:qudd venient populi multi,& gentes RB glossant Iudaei,&quidam catholici noccania robustae ad quaerendum dominum exerciticum, usque ad captiuitatem Babiloniae in- ruum,in Hierusalem, S deprecadam faciem clusive,& liberatiotrem eius: sed habuit du- domini. Et in diebus illis apprehendent de- plicem spiritum prophetiae per que sua pro- cem homines ex omnibus linguis gentium phetia se extendit usque ad Christum, & Ee di apprehendent fimbriam uiri Iudaei dicen clesiani per destructionem secundi templi,& tes. Ibimus vobiscum . Audiuimus enim: ciuitatis, Selectionem, S substitutionem quod Deus vobiscum est. Quod suit impis populi gentilis in Ecclesia, & populo Dei. tum quando gentiles vidente, signa, ct mira Vnde manifeste praedicit Moyses destructio cuia , di doctrinam Apostoloruin sponte, &nem primi templi, &cillitatis,&captiuita- cum gaud lio quaesierunt, & petierunt recipitrem fictam per Chaldaeos propter peccatu in Ecclesiam Christi cum conuersis de Iu- idololatriae,& ingratitudinis: ut patet ab il- daismo: synagoga reprobata,& abdicata. Unio loco. Peccauerunt, & non filii eius usque de de conuersione, & substitutione populi ad illum. Et dixi ubi nam stant.Secundo prae gentilis patet per totum discursum legis, di eit destructionem secundi templi t& ciuita S prophetarum. Et hoc voluit dicere Mosetis propter aliud peccatum grauius primo: ses : cum concludit. Laudate gentes popu- quod uinea illius populi faeta est de uinea tum eius &e. C Sodomorum: &suburbanis Gomorrae pro- 'pter coecitatem ,& amarissimum odium: &uenenum peccati eorum factum est insanabi Finitur expositio canticori m xpiale & irremissibile. miod iio potuit esse diiud t-d Ireuerendum Do-m ut manifeste patet ab illo loco. Et dixi u Dcoburn Parem de Vatinita binam sunt: usque ad illum locum. Laudate Episcopum Christopolitantim.
69쪽
ῆ De Hispanorum rexim situstri propagine nobilissimae filiae,ae Hilectissimae L minae Elisabeth de Biliena abbatissae sacri monasteris sanctae Trinitatis ribis Va lauacobus Perem Episcopus Chrisopolitanus in filio virginis salutem o
N c τ N T I cum affectu oram saepenumero Imbecillitatem ines Domina dilactisistina: ut qui commentarios in Psalmos Dauid quondam cuidera,&Cantica fetialia,simul O calico Ambrosii & Aug.
non multo post tepore exposuera:Nuc aut ad canticu Virginis cxponendu animu appellere non net garenti Indignu.n. ac reprehensibile cxistiinabas: si inter tot labores inihi duduassumptos, catacum . tante virginis maneret omissum. Addebas praeterea: ne iii illius Iaudibus explicadis calamo parcere.Et ne prolixitatis metu:
aut quouis alio sinistro respectit: cucta eius priuilc la: dignitatesq; a Deo ei de largitas siletio paterer pertransire. Et hoc ut hineat,quae in tuo sacro col. Iegio tecu Domino seritiunt virpines & filiae: via de in laudibus virginis dieno Mq; conteplentur. Od quidcopus tam arduu,& inextricabile mihi aggrediendu perdifficilὰ existimavi. Hoc cst. n.illud psalteriu Decachordum, quod Dauid in suis psalmis in persona virginis Mariae, S totius Ecclesiae saepenumero cantandii polliceretur. Quod quide canticu ipsa intem crata vi go,afflata spiritu sancto,dece breuibus versibus absoluit,& decatauit. Quis ergo digne cogitare queat huius cantici inaccessibile profunditate, in quo no solum cucta mysteria ac promissiones patriarcham, & vaticinia prophetam fuisse copleta in Christo dignoscuntur: verum etia tota veritas euangcrica breui sermone reseratur e Aut quis denique tantae virginis laudum im- E
mensitate poterit humanis vcrbis explicare:& tot beneficia ipsi a Deo collata paruo libro conscribere: quae illum suo virgineo gremio meruit gestare: cui angeli seritiunt. Daemones conirciniscunt: coeli parent: & muta obediunt elementa Quid ergo dicam pauper ingenio: egens cloquio: praesertim cum mihi aegritudine oculorum pergrauato non modo calami officio uti non concedituri vcrum cita lcgendi facultate libera vidca denegari ἰUerumtame tantae virginis deuotione copulsus: & ca,qua erga me semper gessisti charitate conuictus; tuis deuotis exhortationibus satisfacere: & prout mihi desuperfuerit codonatu obedire conabor.Et quid sibi velit virgo Maria in hoc altissimo cantico,supernossemper sectus auxilio, & tuis tuarumq;fliarum orationibus praemunitus : perscrutari tentabo. Tandem autem ad virginis filium mea verba conuertens: simul cum eadem virgine tympani-sria noIlia hoc psalterium decem chordarum canere incipiam. an licum
70쪽
Agnificia anim set Lm m. Hula cantico praeponitur talis titulusae Caiaticum vi
pinis Mariae. eo quia ipsa ipsum edidit : & primo citauitaticiac uictu eii.Sed ua totu illud canticunt, de eius sint an intelligetia fundat in verbis An. Gabrielis qii falutauit uirgine Maria i ii acarratione filii Dei &i verbis Elizabet,qn Maria salutauit eaei 5 ad cosequedi antelli etiahuius catui necessatio est miserii telligetiria illorii uel rit . Etio alueu ueniam ad; inpositione,&diuisone hui calici, breuiter pcurrenius dicta Angeli, S Elizabeth Lucae. j.via ait Lucas Deselissa. et i mense sexto post coceptione Ioanis Baptistae, missis e Angelus Gabriel a Deo i diuitate Gaia lilss: cui nome Nazareth ad virgine desponseta viro κui nonae erat Ioseph de domo Da. 5 nonae uirginis Maria.lsa qui s verbis veri scitur dicia Prosilietaru : l Xps ex virgia sine erat nasciturus:prout dixerat Ic . Ecce virgo cocipiet,& pariet si ii . Et etiam velificantur' promissiones Patriarcharum equod Christus erat nastiturus ex David: Rper consequens de tribu Iuda,& de gensete Iacob S Abrahae, secundum carnem: sicut eis fuerat pro militis. Et ideo iubdit Lucas,quod Gabriel ingressus ad uirgine Mariam explicauit sua legationem ex parte dei dicens. Aue gratia plena: diis tecum. Benedieta tu in miateribus.In qua quide legatione S i quibmbis, quatuor bona, noua,& magna beneficia annuci. it Angelus.Prim ὀ virgini Mariae,& ex cosequeti toti sit hvano an nunciat uniuersalem redemptione, & salutegnis hilani,cu ait Aue.Secudo annuciat plenitudine gratiς qua primo consecuta e Maria,S exinde tota Ecclesia, cu ait. Gratia plena. Tertio annuciat aduentu filii Dei i eius uterum,& exinde in totam Ecclinam: laum subdit. Diis tecum. arid annuciat benedictionem,& dignitate Mariae super omnes mulieres: cum siubdit.Benedicta tu in mulieribus. Ad quorum intellectum est notadiam, quod quatuor mala incurrerunt primi parentes ex transgressione praecepti Dei in esu eibi
prohibiti. imo incurrerunt mortem como. s. aporis, Sc animae. Secundo iram, & indignotionem Dei. Tertio milia. arid Eua spe cialiter cu omnibus mulieribus incurrit nisledictionem aerumnarum,& miseriae in.coaceptibus,& partibus suis. Quae omnia qua tuor mala suerat denuciata 4n mia dat apatris paretibus: qua do Angelus eiecit eos deterrestri paradisb. Vnde tu cannuciata sese eis mors quando Deus dixit Adae. Pulvis es& in puluerem reuerteris. Et tunc suit annii elata ira Dei ccintra eos: quan to se nouerue nudos ab omni gratia: & audierunt uoce saribundam Dei deambulantis ad aura postmerissie:is qua voce timuerui,& se absco runt a facie Dei cognoscentes se iram, di indignationem Dei ncurrisse. Item tunc sese
annue iata Eua δε omnibus mulieribus spe lcialis maledictio cum dixit ei: multiplicabo a laminas tuas &c. sed tue suit eis an nunciam fperpetuit exilii &Ieparatio a Deo: in ele' istant de paradisis, S in hic valle lachrymara lemissi,&relegati.Sed ola supradicta quatuor mala fuerunt amauciata primis paretibus a
Deo per Angelii laquap ibstantia mediar ut inquit Aug. I 5 p Ansessi voluit Deus an
nunciare virgini ruriae in hae ruatione absolutione generale faciam per Christit iii ab illis quatuor malis supradictis. Nam primo . .
sicut Angelus primis parentibus annunciauit morte corporis,& animae: ita per oppositum nune an nunciat Mariae vitam & saluter& per coseques absolutione a morte: cu dixit ei. Aue. i. salue & salus sit tibi, & toti gni humano. Vnde saluside est quod vita interra sine desectu cotraoem morbuμ morte:
cui dictum est inopositione pal. 8.& dicetur infra.Item secudo illis Angelus denuciauit ira n indignatione: sed Mariae annuciat ratiam:&per conseques absolutione abit .. . Ia ira: cum subdit .Gratia plena. Ite tertio it Llis denunciauit perpetuu exiliu a facie d. ii:
sed Mariae an nunciam reconciliationem,&reunionem Dei ad nos: S per conseques reuocationem ab exilio: cuit dit. Diis te . Waltem quarto illis denuciauit maledictione:& specialiter ipsi Euaecum omnibus mulieribus: sed Mariae an nunciat benedictione luper omnes mulieres:&per cosequens anni
ciat ipsi praeseruationem,& ex νtione ab otbus maledictionibus, & aerunis si iὴ omnes