장음표시 사용
81쪽
D propter hoc etiam,quando aliquid velociter sertur in ipso aere, sicit sonum ex suo motu, quia ipse aer adhuc
adunatu se habet in ratione percussi, ac non solum me- dij. Deinde cum clicit . Qid Eeho Fit si inu, inquam , impostsi mr mi in io sultat/um aer Iactia ν υ rilisum, qui term
nauit ipsam atque dissolui prohibuit ude resilit, veluti pila, repulsu.-t. -- Ecbo autemsit,cum ab aere Narosim erriud ment. 2 o. re natu, O prohibe iudidistiti, iterum aer repellitur,
sicut liuera. . Echo Determinat de secunda generatione Gni, quae sit Vrreuerberationem,qui quidem sonus vocatur Echo. Primo ergo determinat quomodo generetur. Secundo osiddit quomodo diuersificetur in tui generatione, ibi videtur autem P Conliderandum est autem circa primum cyseneratio soni in aere cons itur motum aeth,ut dictu H.Sic autem contingit de immutatione aeris apud generationem soni, sicut de immutatione aquae, cum aliquid in aquam proiicitur. Manis itum est enim v, fiunt quaedam regyrationes in circuitu aquae percussae.Quae quiddcirca locum percusi ionis fiant paruae,& motus est sortis. In remotis autem gyrationes sunt magnae de motus de- Tettilaeta bilior. Tandem motus totaliter evanesci & gyrationes Di tio. cessam. Si autem antequam motus cesset, gyrationes illa aliquod obitaculum inueniant, fit motus gyrationis in contrarium, & tanto vehementius, quanto propinquius
sunt primae percussionis. Sic igitur intelli um ei ιν
ad percussionem corporum senatium, aer in gyrum mouetur de sonus undique diffunditur. Et in vicino quidEgyrationes sunt minores, sed motus sortior. unde sonus sortius percipitur.In remotis autem gyrationes sunt maiores,& motus debilitati& sonus obscurius auditur Adem autem descit totum. Si autem antequam huiusmodi gyrationes deficiant, fiat reuerberatio aeris sic moti, di tonum deferentis ad aliquod corpus,gyrationes reuertentur in contrarium de sic auditur sonus quasi ex adueri ita Et haee vocatur Echo. Quod praecipue iit,quando illud obstans Ad quod repercutitur aer motiis, est aliquod
corpus concauum, quasi quoddam vas determinans, de coeludens aerem in sua unitate de ideo prohibens ipsum diuidi. Tunc enim ille aer sic unitus de commotus, quiam n potest ulterius motum protendere, propter corpus obstitis, percutit iterum aerem, , quo percutiebatur, defit motus in contrarium.Sicut accidit cum aliquis proij-cit pillam,quae hic sphaera dicitur, de inueniens obstaculum retiore lilit. Deinde cum dicit.
Videtur autem talis sonitus fieri semper,sed nolis
per claim escitur. Nai in sono, perιnde atque in lumine sit. Lumen enim semper re=angitur .aliolum non feret tu E Giquesed essent extra locum eum tenebra, quo radj Solis perueniant. Verum non ita sem restangit, ut umbram Eciat, qua terminare lumen solonis, quod quidem tum sit cum ab aqua vel aere, craemisque levibus, i patet,re lectitur. Videtur autem semper fieri Ecbosed non certa, quia accidit in Dradicut O in lumine. Etenim lumen semper
repercutitur,neque enim fieret penitus lumen, sed tenebra extra locum a Sole i minatum. Sed non sic repercutitur, sicut ab aqua, t aere, ut oe ab aliquo alio leniti, H νmbram Iactat,qua lumen determinamus.
Ostendit quomodo diuersimode fit Echo. Sc dicit, invidetur semper fieri. Ecbo, ted non semper sit certa, id
est manifeste perceptibilis. Et hoc ostendit per sinite.
Dicit enim v, accidit in sono, sicut in lumine. Lumen enim semper repercutitur,sed quadoque quidem eli nianifestat repercussio luminis, quandoque autem non. Manifesta quidem est repercussio luminis, quando repercutitur ab aliquo corpore fulgido, itaque cum quadam claritate sit luminis repercussio, smili modo primae loe . minis emissioni. In manifesta autem est repercus, io luminis, auado repercutitur ab aliquo corpore opaco,quia huiusmodi repercussio sit sine claritat hoc radioru emilissione. Nisi enim corporibus opacis seret repercussio radiorum Solis, non fieret lumen penitus, id est in qualibet parte aeris superioris hemisphaerij, sed ubique esset tenebra extra Solem,id est extra loca, ad quae directe per- Δueniunt radij solares.Non tamen sic repercutitur luniena corporibus opacis,sicut ab aqua, vel aere, aut aliquo denumero lenium corporum,& tei sinum, a quibus fit repercussio cum claritate de radiorum emissione. Et ideo quia repercussio,quae fit corporibus opacis, non est si milis repercussioni,quae fit a corporibus fulgidis,repe cessio, quae fit, corporibus opacis facit tenebram, id est umbram ex illa parte, ubi determinatur lumen manis, num, quod est ex directa emissione radiorum solarium. Similiter autem, quando repercussio soni fit ad corpus concauum, in quo natus est multiplicari sonus, sit Echo certa id est mani selle comprehensibilis. Quando autem ad alia corpora fit reueiberatio soni, quae non sunt nata multiplicare sonum, non lir Echo mani sella.
Quomodo fiat senus in medio aereum de eontinuo existenti,quod malue item sit aer aedificatus εἰ immobilis ut fiat auditus probatiquet etiam demum causa fit seni.& illius disseremias, Et aeuu & grauis ex fimilitudine ad qualitates lagibiles,aeclarata
REM autem a veteribus, audiendi vacuo tribuitur
auctoritaraiam aer vacuum esse videtur, Is auteest,qui audire facit cum continuus Nnusque fuserit agitatusta erum quia stagilis est,non personat inisi id quod est percussi si lene.Tum enim unus, ipso simul ob
sanitiem ipsam evadit. Lenis nanque corporis planum est Hum. Id igitur sonum escit quod mouet Uque ad auditum continuatione aerem Pnum.
Vacuum autem recte dicitur proprium audiendi. Videtur enim esse vacuum aer. Hic autem est faciens audire, mentisi. cum moueatur continuus o Hus. Sed propter id, quod
si agilis est,non sonat, nisi tene sit, quod percutitur, tunc
autem νη- fit. Simul enim propter planm. numenim est lenis planum. Sonatiuum est igitur, id, quod motIuusi Text. Omeu ius aeris,continuitate isque ad auditum. , m si s
Postquam Philosophus determinauit degeneratione
soni, hic determinat de immutatione sensus a s o. Et primo quantum ad immutationem medij. Secundo qua . tum ad immutationem instrumenti. ibi s Auditus aute. l. Dicit ergo primo, ut quia medium in sbno est aer, recte dicitura quibusdam, ut vacuum est proprium sensui auditus,quia videtur eis, P vacuum sit aer.Aer autem iacit audire lanum,cu moueatur,existens unus,dc cc minuus. γvt in eo possit formari simus. Et quia ad hoc,* sor metur sonus, cessaria est unitas, de continuitas aςris, ideo non fit sonus,nisi sonabile, quod percutitur, sit lene. Le- Lene quid ne enim est cuius una pars no supereminet alteri. Aspe- rum aut cuius una pars alicui supereminet. Vnde manis estum ell, ut superlicies lenis corporis est limpliciter una.
82쪽
Et propter hoe,aer propter unitatem plani, id est superficiei .fit unus, si simul existens. Si autem corpus non sit lene, sed asperum, tune superscies non est una. Ei,quia
aer eli frangibilis, id est facile diuisibilis, sequitur ut etiaaer non sit vinis & continuus, unde non potest in eo sommari sonus. Sic igitur patrici, illud est sonans tantum, id est is iens sonum, quod movet aerem unum,continuum existentem a se usque ad auditum. Sic ergo patet,jilli, qui dicunt,u, vacuum est proprium sensui auditus,ssicut aliquid recte: quia esse proprium auditus competit aeri, quem vacuum esse dicunt. Non autem dicunt recte quatum ad hoc θ plenum aere dicunt esse vacuum. Deinde cum dicit. De ortitis Inest autem auditui quidam insitus aer, atque eum au
uenu . ditus io aere *,cum externus aer mouetur,einternus mouetur,ac agitatur. Quapropter animes non omni audit
ex parte que quouis aer per transit est' penetrat quippe cum animatum non habeat aerem Hique, quo ρc quauis Di parte moueri. Auditus autem comituralis est aeri, propter Hors quod in aere est,moto exteriori, qui intus est, mouetur. Tropter quod non ubique audit amma ueque ubique pertransit aer. In enim Hique habet aerem maria pars, o animatum, sicut pupilla humidum. interminat de immutatione auditus sono, quantuad ipsum organum sensus auditus. Et circa hoc tria iacit. Primo ostendit,u, aer appropriatur organo auditus. Secundo ostendit,qualis sit aer, qui competit organo audiatus,ibis Per se quidem igitur. Tertio Ostendit, quom do auditas impeditur, vel non impeditur ex impedimento organi, ibi Propter hoc autem &aqua. FDicit ergo primo,il, auditus connaturalis est aeri, ita di sicut humia
dum aqueum conuenit instrumento visus, ita aer conue.
nit instrumento auditus. Et hoc ideo,quia si attribuatur aer instrumento auditus, sequitur si eadem passio sonierit in aere exterius moto & in aere qui mouetur. intus& est instrumentum auditus. Et ideo animal non audit in qualibet parte sui corporis, neque aer sonans generat senum, siue penetrat qua unque partem corporis an mali, quia animatum non habet in qualibet sui parte a rem, ut quaelibet pars eius possit esse mouenda a seno, si, cui etiam animatum habet humidum aqueum, non ubique, sed in quadam parte determinata scilicet in pupilla.
Ipse igitur aer vacat ex se simo, quia facile distergiatur,ac dissoluitur. Verum cum prohibetur dissolui motio, tum ipsis est sinus.- is aer,qui in auribus es collacatus, intus est conditus, ut sit immobicis,atque hoc, ut exacte .mma fi lias disserentias omnes. meat. 8s. Pcr Ie igitur infimabilis aer, propter id quod Hellensibilis est, accessit. Cum vero prohibeatur diffluere, --
ωλωι motus, sonus est. Hic autem en in auribus aedilia catus in hoc, H immobili siquatenus exactesentiat omnes disserentias motus. Ollandit qualis lit aer, qui appropriatur instrumento auditus. Et dicit,u, cum omne habens sonum sit aptunatum resiliete percutienti: manifestum est, ut aer perseno habet sonum, eo in de se non est natum resistere percutien: i. sed facillime cedit. Prohibetur enim cessio eius, siue dimuxus ab aliquo corpore selido, & ideo cum hoc accidit, motus aeris reddit sonum. Dictum est enim, ad generationem soni, oportet fini percussionem duorum solidorum adinvicem,& ad aerem. Sed aer, qui est
conaturalis audi; vilest idificatus tu est firmiter dis
situs in aulibus, cum hae proprietate op sit immobilis, ad
hoc tu, animal possit sentire per certitudine omnes diu rentias motus.Sicut enim humidum aqueum,quod est in pupilla, caret omni colore, ut possit cognoscere Omnes colorum dictientias ta oportet ut aer,qui est intra tym panum auris,cateat omni motu, ad hoc in posui discernere omnes s orum disserentias. Deinde cum dicit. Et propter hoc in aqua etiam audimus, quia non ingreditur in ipsum insitum aerem, nec in aurem si obliquita . ..ia
res ipsius, M.QMd si acciderit, naudimus. VsuE , si aegrotauerit ipsa membrana. Quemadmodum etiam noridemus, cu ea peltas, egrotat, qua pupillam coplectitur.
Propter Me autem O in aqua damus, quoniam non tia impedit ingreditur ad ipsum connaturalem aeremota neque in au audita .rem, propter re laxi es ipsius. Cum autem hoc accidat,
non audit. Neque si meninga laboret. Sicuti neque tum ridemus,cum ea pellis, qua pupillam tegit, morbo qu piam laborat. Ostendit quomodo impediatur auditias ex impedimento organi. Ponit autem duo impedimenta, secudum duo,quae dixit esse necessalia ad organum auditus. Luorum primum est tu, sit ibi aer Secundum est,a, ille aer iit immobilis. Primum ergo impedimentum est ex hoc, Pipse aer corrumpitur. Aideo ex praedi manifestum est,q, in aqua auditus sit ita duntaxat, ut aqua non ingre idiatur ad ipsum connaturalem aere quem dixit aedificatum est e in auribus, sed neque etiam in aurem ingrediatur,quod impossibile est propter reflexiones,qur prohibent introitum aquae in aurem. Sed cum hoc accidit, si aqua,scilicet ingrediatur ad naturalem aerem, non aadit animal propter corruptionem aeris, qui est necessa rius ad audiendum.Sicut etiam, si corrumpatur humidupupillae,ex immissione alicuius extranei mpediturvisio. Et non solum ex corruptione aeris impeditur auditus,
sed etiam s si meninga, F id est pellis circundans aerem, aut aliqua pars conivnista staboret, id est infirmetur etiam visio impeditur, si impediatur is pupillae, quae
continet humorem aqueum pupillaia Quidam autem ibbri habent v, in aqua non audimus. Quod est contra in ev.f. ' lud quod dictum est,u, audimus in aere & in aquaide cotta illud quod Philosophus dicit in libro de His anim
lium, P animalia audiunt in aqua. Licet enim aqua non ingrediatur ad interiorem aere tamen potest eum co- mouere,& sic imprimere in ipsum speciem soni. Secu dum autem impedimentum auditus, ponit ibi.
At enim signum id est audiendi, vel non audiendi.
Nam auris semper personat, perinde ac carnu. Semper enim aer insitus motu suo quodam in auribus agitatur. Veru m ipse sinus allecus est, ' non proprius. Et propterea 'veteres vacuo nos,inquiunt,audire, ac sinate, quia audimus eo, quod determinatum aerem habet.
Sed signum es audiendi.*ut non, sicinare semper aues, τ . commutor . Semper enim quodam proprio motu rer m . uetur in auribus, sed si us extrarieus, er non proprius. Et propter bre dicunt nos audire vacuo, sonant , quia moueatruo audimus habente determinatum aerem. impedit -- Ethoe impedimentum prouenit ex hoc, o aer, qui dirum
est in auribus, non est immobilis.vnde dicit,quod signu, per quod potest dis aerni, virum aliquis sit boni auditus, vel non, est quod semper audiat tinnitum in auribus, α
num. sicut auditur cum apponitur cornu ad aures, opter motum aeris in cornu. Cum enim hoc accidit in
mo non est boni auditus, quia aer in auribus sic audie us, tinnitum, semper mouetur quodam Proprio motu.
83쪽
Sed ab instri mento auditus, sonus debet esse extraneus, di non proprius, sicut instrumentum visus recipit extra- neum colorem,& non habet proprium. Si autem liaberet proprium, impediretur visio. Et similiter si aer, quis est in auribus hal eat proprium motum & sonum, impei ditur auditus. Quia igitur auditus sit per aerem, propteri hoc aliqui credentes aerem esse vacuum, dicunt nos audire vacuo,& istanti, quia, spars qua audiuimus, habet aerem determinatum, id eli immes,ilem de distinctum ab aere exteriori. Deinde cum dicit. Sed utrum serum duci ias et inberaris, ain id, quod
verberatur. At constas utrunq; name, modo autem di-Quid si verse. sonus enim motiora eius, quod eo motu moveri poemio δε- ten,pιο mouentur ea, quae resiliunt a corporibus leuibus, ni c ira, cinn quiJiampercutit. I se omM quodvis tam verberatum, quam verberans , sonum escit, Hi diximus. V
enim cut pauo sonus escitur, si acus feriat acum , sed opus est, ut id quia Moeratur, si planum, quo simul aerinde resilia totusue concutiatur. τεα emi, Utrum autem fovet, verberans, quod verberatur, meas s. an Hrunque, modo autem altero. En enim sonus motus
possibilu moueri hoc modo, quo quidem saltantia a len
bus cum aliquis ea traxerit. Non igitur sicut dictum est, omne cinat,quod verberatur, O Hrberans,Hyobges tur acus acui, sies ortet quod percutitur, planum lene, regulare esse, ut aer ubito dissiliatio moueatur. Mouet quaestionem circa generationem coni, utrum causa activa soni sit verberans, aut quod verberatur. Et determinat quod utrunque est causa, sed alio de alio modo. quia enim talio itur sonus motum necesse est quod sicut aliquid est causa activa motus, ita aliquid est causa
activa soni. Generatur aure sonus ex motu, quo aliquid percutiens, propter resilentiam percussi, resilit, , scilicet modo quo linitatis, id est resilentia mouentur a lenibus & duris, cum aliquid sea traxerit4 id est fortiter impulerit. Manisestum est igitur,quod primum pere
tiens mouet & iterum perculsum, inquantum facit restali re percutiens,& sic utrunq; est causa activa motus. Et
quia in generatione soni necese est quod quidam resiliatio sat ex resistentia percussi, non omne quod verberat de verberatur sonat, sicut dictum est prius, puta si obi j- cia ur acus acui, non sit senus. Sed ad hoc quod gener I tur sonus, oportet hoc quod percutitur este regulare, Ll esse sic dispositum, ut aer subito dissiliat ex eius resistent tia: & moueatur, de ex tali motu generetur sonus. Deinde cum dicit.
m lumine non videntur color dic nesit vim disse acutum, grauequesneso discor tuis. retiae fiant. Differensis et sonantium,inseris siecundum actum. Sicut enim non Nidentu r colores sine lumiam,sic neq;sine Amacutum grave. inter miliat de disserem ijs lonotu. Et circa hoc duo ficit. Primo ostendit quomodo percipiantur. Secundo quomodo nominentur,ibi sHic autem dicuntur.F Dicit ergo primo, quod diuerse res sonantes faciunt diuersia sonos. Sed huiusmodi disserentiae sonantium,secundum natae sunt sacere diuersia sonos, non manifestin-tur quando sonus eli in potentia, sed solu quando sonus est in actu. Sicut enim non videntur colores sine lumine, sic non percipiuntur acutum de graue in rebus son
tiuis nisi fiat sonus in actu. Deinde cum dicit. Hae autem a togibilibus transatione dicuntur. Haec autem dicuntur secundum metaphoram ab Eris,
Ostendit quomodo dissere lix sonorum nominentur. Et circa hoe quatuor facit. Primo ostendit unde suma tur nomina sonorum, de dicit, quod sumuntur secundumetaphoram a qualitatibus tangibilibus. Manifestum est enim quod acutum de graue inter qualitates tangibiles computantur. Secundo ibi. Acutum nanque, multum in breui tempore sensum Quid sit
m et. Grave vero longo in tempore, par ui, Acutum enim movet sensum in pauco tempore multum. Graue autem in multo palicum.
Ponit rationes nominu . Et dicit quod ille sonus acutus est, qui multum mouet sensum auditus in pauco tempore, grauis autem sonus est, qui multo tempore mouet parum. Tertio ibi. 'n igitur idem est acutum velo neq; graue tam
dumque, sed sit alterius quidem motus propter Velocita- . Item talis, alterius autem talis ob tarditatem. NM: tamen velox est acutum,graue autem tardum. Sed it illius quidem propter velocitatem talis motus, ta . ius autem propter tarditatem. Quia piaedictae rationes videntur esse velocis, & tam di, velox enim est quod in paruo tempore multum moiretur,tardum aut quod in multo tempore, parum.Ostendit qualiter se habet acutum Se graue in sonis, ac velox iti tardum in motibus. do dicit, quod velox no est idem quod acutum, nec graue insonis est idem quod tardum, sicut nec sonus ceuius disserentiae sunt graue Ac acutum est idem quod motus,cuius diiseretiae sunt velox de tam dum. Sed sicut motus est causa soni, ita velocitas motus est causa soni acuti, de tarditas motus est causa soni grauis. Sed hoc intelligendum est. v sonus causatur ab uno molu,cu autem causatur ex pluribus motibus, neque tia motuum est causa acuti soni, de tarditas in causa grauis, ut dicit Boetius in musica . Vnde de chorda magis νtensa, acutius senat,quia ex una percussionestequentius mouetur. Quarto ibi.
Et similia esse videntur acuto atq; situs, quae sent intactu. Nin acutum quidem quasi pungit, obtusum au tem quasi pellit quia illud in pauco, hoc in multo tempore uet. πιι are fit, ut illud lit velox, hoc tardum. atq; desimo quidem determinatum D hactenus. Et videntur similitudinem habere circa tactum cum acuto σ bileti. Acutum enim quasi punit, hebes quasi pellit , propter id quod mouet, hoc quidem tu pauco, illud
autem in multo. Quare accidit hocqvidem velox, illadautem tardum esse. Desino igitur sic determinatum sit. Assimilat ditierentias sonorum qualitatibus tangibi libus a quibus nominantur. de dicit,u, ea,quae sunt circa tactum, habent similitudinem cu acuto Ac hebeti in s nis, quia acutus quas pungit auditum,eo quod in pauco tempore mouet ipsum, hebes autem quas pellit, quia in
multo tempore mouet. Vnde unum eorum accissit cum velocitate motus, aliud cum tarditate. Ultimo concludit quod sic de sono determinatum sit. LECTIO XVIII.
inibus nam conueniat voce habere, Si quomodo formetur. .
Vox quiem sinus quidam est animati. Vil enim
inanimatorii, vocem habet, sedsimilitudine qua--hilis
dam,dicuntur vocem emittere, H tibia, lyra, ea--re, non aniteraque inanimata, quacunque extentionem,concentum, Π Mis aut εο locutionem habent. Horum enim sonismiles esse isci videntur, quia vox, hac ea m babet. tudine. vox
84쪽
TO. mm- Vox autem si v qvidam est animati. Inanimam umenis nullam vacat sed secundum similitudinem dicuntur vocare, 'ut tibia, o lstra, O quacumrae alia inanimat rum,exteisionem basent, O melos, O locutisne mllantur enim quia e - vox hac h. t.
Postquam Philolophus determinauit de sono, hic determinat de voce, qus est species soni. Et vidit in partes diris. In quarum prima praemittit quaeram, quae sunt necesi ria ad diis nitionem vocis. In secunda dis init vocem, ibi satiare percussit in F Circa primum duo facit.
Primo ostendit,quoru sit habere vocem. Secundo quid sit proprium, organum v is, ibi a vox autem sonus. FCirca primum duo facit. Primo, ollendit ut habere vocem est animatorum. Secundo,ostendit quorum animatorum, ibi s Multa autem animal tu. Dicit er primo. quod vox eii quaedam species soni, est enim lonus animali, non autem quorumlibet, sed quorundam, ut post Inter.seq. Nullum autom immaratum habet vocem. Et si aliqua do aliquod eorum dicatur habere vocem, hoc elisecundu similitudinem, sicut ubia, de lyra, & liuiusmodi . insitumenta dicuntur habere vocem. H abent enim tria. Qui tim eorum soni, in quibus assimilantur voci. Quorum prisbai inani- mum est extensio. Manifestu est enim quod in corpori- in t C bus inanimatis ex simplici percussione causatur sonus: vade cum percussio statim transeat, nus et iacito tra bis, . sit, di non continuatur. Sed vox causatur ex percussi To. coniis ne aeris advocalem arteriam, ut post dicetur: quae qui-men M. dem percussio cotinuatur secundum appetitum animista ideo vox extendi potest,&continuari. Illa igitur instrumenta, de quibus dictum est, ex hoeiplis quod habent quandam continuitatem in suo sono, habent similitudinem v is. Secundum autem, in quo assimilamur voci est melos, id est consonantia. Sonus enim corporis in nimati, cum ex simplici percussione proueniat, uni-sermis est, non habens in se, uersitatem graui de acuti:, unde in eo non est consonantia, quae ex eoru proporti ne causatur. Sed vox diuersificatur secundum graue de
acutum, percussio, quae causat vocem, diuersi modest secundum aestitu animalis vocem emittentis. V
de,cum in prsdictis instrumentis distinctio sit grauis Se
acuti in sono,eorum sonus est cum quadam melodia, ad similitudinem vocis . Tertium, in quo sonus horum instrumentorum habet similitudinem vocis est,tocutio,i. interpretatio sonorum ad similitudinem locutionis. Ma-o illo spe nisestum est enim, ut humana locutio non est continua, ora diser' unde & in libro Pra dicamentorum,oratio, quae in voce quo , prosertur, ponitur species quantitatis discretae. Disti ' suitur enim oratio per dimones, & dictita per syllabas, ex hoe accidit propter diuersis percuisiones aeris ab anima. Et similiter sonus praedictorum instrumentorii distinguitur secundum diuersas percussiones, utpote diuersarum chordarum, vel diuersoru statuum, aut aliquorii huiusmodi. Deinde cum dicit. Atqui complura uni anima in qus non eliciunt νο- cm, νι ea, qua guinis expertia sunt. Et eorum, quae fanguinem babent, pisces. Atque id non absque ra me: siquidem sonus motio quadam aeris en . Sed qui vocem
ne sinuant, relatiquas mili parte. Multa autem 'animalium vocem non habent, ut qua
sint sine anguine, O sanguinem babentiu pisces. Et Meratruuabuit cr: siquidem motus sonus es. Sed qui dicti tur vocem habere, ut qui in achelis, sociam brachri,aut ' quodam altera Miusmodi.
Ostendit quorum animatorum si habere vocem, id dicit, quod etiam multa animalia sunt, quae non habent
vocem sicut Omnia carentia sanguine, quorum quatiror 'sunt genera, ut dicitur in lib. de Animalibus,scilicet mol Lib. . delia, quae habent mollem carnem exterius, ut pulpi,&s hilio: ani-piae, de animalia mollis telle, ut cancri, & animalia duis 'tellae, ut Oi irae,& animalia anulosi corporis,ut apes, tiamicae,& huiusmodi. Nullum enim horum habent sal suinem neque vocem. Et similiter etiam aliqua anim lium habentium sanguinem non habent vocem, scilicet
pisces. Et hoc rationabiliter accidiuquia sonus est quidati totus aeris, ut supra dictum est. Huiusmodi autem antia Tex. eoni inalia non respirant aerem, Ne ideo no habent proprium mς 23. .
sonum, qui sit vox. Sed quod aliqui pisces dicuntur K bere vocem, sicut qtii sunt inacheloo, quod est propria... nomen fluuij,non habent proprie voce, sed faciunt quendam limum cum branchijs, quibus expellunt aquam,
ct attrahunt aerem, aut aliquo alio instrumento motos.
Deinde eum dicit. Voxotem fontis en Mimalis, non qua uis esci- Quae a testur, sine discrimne, parte, sed cum, isquo percutiente respirat is aliquid, ct in aliquo , quod quidem est aere, fio remis nabent ira iure Uecto vocem, ana multam ea solum babebant, qua susicipiunt aerem. Vox acitem Aonas animalis est, Othn qualibet parte. Teneom.
Sed quoniam omnesonat Hrberante aliquo, ori quid, mea. sa. O in aliquo: hoc autem est aer. rationabiliter νtiq; ν
ce bilebunt, hae ut quaecunque suscipitret aerem. Ostendit quod sitor anu vocis. Et circa hoc tria tacit. Primo ostendit ' idem est organum vocis & respirationis. Secudo ostendit ad quid respiratio sit utili sibi. Iam enim respirato.= Tertio ostedit quid sit organum respirationis, ibi sorganum autem.b Dicit ergo, quod
quanuis vox sit sonus animalis,non tamen cuiustunque
patriis animalis si us est vox. Sed quia ad generationem soni requiritur quod si percussio alicuius ad aliquid, de in aliquo, quod est ae : rationabile est,st illa sola anim
ta vocem habeant, quae aerem respirando suscipiunt, de ex eadem pari unde respirant. Deinde cum dicit. Iam enim ipsa natura, ut adgunum, O locutionem Naturam ωtitur lingua. Quorum Ius lus quidem necesso ius est, tur aere in
quapropter O pluribus ines, interpretatio vero est graria boni. sic aere, qua reli iratione trahitur, ad duas Muta
utitur operationes: ad internum, inquam, distonendu ca ta.
Arem,quod quide est necessarium, causam in alijs e
plicabimus ad vocem etiam conficienda ob bonum. Iumentinuere reo rato utitur natura ad duo opera,
sicut lingua, o ad virum O locutionem. Quorum qu de M us nec artus en, unde pluribus ineIi. In terpretatio autem in propter bene Use. Sic Ostiritu,
ad calorem interiorem, quod in necessarium . Causa a rem in aliis dicetur, σ ad vocem, τt sit bene. Dicit ut natura utit ir aere respirato ad duo opera, sicut etiam utitur ii pia ad guit si,& ad locutionem,quo rum duorum, gulius est ne starius.est enim discretiuus alimenti conuenienti Muocoseruatur animal,& propter hoc pluribus animalibus inest. Sed interpretatio, qus sit per locutionem, est ad bene esse. Et similiter aete respi-i ato natura utitur ad mitigatione caloris naturalis, quod
est necessatium: & huius causa dicta est in libro de respiratione I expirati me:& utitur aere respirato ad formationem vocis,quod ellia bene esse. Deinde cum dicit. Instrumentum
85쪽
Quid iram Instra entum autem rorandistiues sunt, pulmq;,s P id est gratia cuius est ista pars. Mea,quae gradii μ' hac in parte tabentc.Gris, quam catera. Is praece- rea Deus, qui circa retini cis , restir ne nimirum eget. Idcirco trecessarium est, aerem ivredi restiratio
Tememiis organum autem resti rationis,mualis arteria est. me s. ius aurem causa hec pars,est pulmo. Hac enim parte plui ais i. habent caloru, peditus gradientia, at s. Iviget aut resti ram me , O circa cor Iocus primus. Unde necesses Dueritus reDrante, ingredi aerem.
Ostendit quod sit organum respirationis: de dicit, morganum respirationis est vocalis arteria, quae est orci nata ad pulmone, ut ei deseruiat ad aeris attracti m. Rer enim necesse est,ut recipitatur in pulmon quia animalia glestiua habent in hac parte plus de calore, quὶ min aliis partibus. Pulmo enim coniungitur cord in quo est principiu caloris naturalis,& ideo locus, qui est circa cor,indiget respiratione ad refrigerium caloris naturalis.
Dicit aute flocus primus, F vel quia est primus post cor,
Pulmo,utpote ei vicinior,vel quia cor eis prima pars animalis,& quantum ad generationem,le quantum ad causalitatem motus. & propter hoc necesse est ut aer ingrediatur ad pulmonem ad refriget tu caloris naturalis cordis. Vel hoc quod diei; quia sin hac parte animalia mbus gradientia habent plus calori, alijs, inteli ndu est alijs animalibus. Manifestu est enim,quod ani ia habentia sanguinem habent plus de calore naturali,care tibiis sanguine. Et in genere habentium ut uinem habent pisces minus de calore naturali. Et propter hoc animalia carentia sanguine de pisces non respiram, ut supra dictum est. Deinde cum dicit. st re vox en ictus aeris restiratione attracti, qui Iς ab anima sit, ea, qua his in partibus collocat ἔ, M ad eampartem, qua gurgutio appellatur. ni. Quare perculsore birati aeris ab anima, Psest in his
partibus, ad Healem arteriam, x est. - M' Ex praemiliis, vocis diutinitionem cocludit. Et circa hoc duo s.cit. Primo ponit distinitionem vocis. Securis do manifestat eam. ibi. Non. innis. F Dicit ergo pri- ,: quia vox est sonus antinati,& ex illa parte,qua a rem respirat: omnis autem sonus est ex aliqua percussione aeris: sequitur Ψ vox sit respirati perculsio aeris ad arteriam vocalem,que quidemper silo fit ab anima,quet est in his partibus, . principaliter in corde. QuamuIMn. anima sit in toto corpore, ut est suma animalis, tamen vis eius motiva est principaliter in corde. Datur autemh diffinitio per causam. enim vox est percussio ted
sonus ex percussione causatus. Deinde cum dicit.
onerum omnis quiuis ammatis sonus , vox est, Hi diximus. tenim H γ tinguasonus esciatur: etiam ut tussientes esciunt Meemsed oportet uto animatum sit id, quod verserat, o aliqua cum imaginatione, Vox enim, sonus quidam ea signiticatιuus, O non aeris eius, qui reliramine trabitur, uti lusis, sed tae ferit aerem eum, qui est in gurgulione, ad um. Naen enim omnissimus animalis, vox en, sicut disiamus. Ellerum lingua sonare, oesicut tubientes. Sed oportet, θ' animatum verberans, oe cum imaginationeri qua. Significativus enim quidam sonus est vox, urejirati aeris, si tu is, sed ιuo verberat eum aerem ροι enim arteriam, ad imam. Manli etiat praeiticiam dii finitionem. Et primo quintum ad hoc quod dixerat, quod percussio vocalis est ab
anima. Secundo quantu ad hoc quod dixit quod est aeris respirati. ibi s signum autem. F Posuerat enim tria indisfinitione vocis. PercutiensLanimam. Percussum, aerem respiratum. Et ad quod fit percussio, l . vocalem arteriam . quoru tertium supra manifestaverat, unde ro-
stabat quod duo prima mani sellaret . Dicit ergo primo quod sicut supra dictu est,non omnis sonus animalis est vox. Contingit enim linguam sacere aliquos sonos qui tamen non sunt voces, sicut & tussientes iaciunt sonum, qui tamen non est vox. Oportet enim ad hoc ut sit vox, quod verberans aerem sit aliquid animatu,& cum imaginatione ad aliquid signiscidum. Oportet enim quod . vox sit sonus quidam lignificans, vel naturaliter. vel ad 'placitum, di propter hoc dictum est ιγ huiusmodi ρομ
stio est ab anima. Operationes enim animales dicu tur, quae ex imaginatione procedoni. Et sic patet quod vox non est pereultio respirati aeris, sicut accidit in tutas. Sed id,cui principaliis attribuitur causa generationis vocis, est anima, quae utitur illo aere, si ilicet respirato, ad verberandum aerem, qui est in arteria, ad ipsam arι riam . Aer ergo non eli principale in vocis formatione, sed anima,quae utitur aere ut iustrumento ad vocem sormandam. Deinde cum dicit. Signum autem est, non posse quenquam aedere vocem Cur mitisti antem, aut r aritem, sed aerem retinentem. Deli fas sim.
nos enim aerem, hoc ipso nimirum mouet . Patet autem O quam ob causam pistes νοcem non fundunt, fauces. non habent. Ad hanc partem non habent,quia notisusι-piunt aerem,nes re pirant. Sed qua ita icunt, Nehementer aberrant . uam autem ob causam alius sermo es. Signum autim eii non posse vocem fot mare re piran- Tex. eo tem, neque expirantem, sed detinentem. Mouet enim isto men. 9 I. retinns. Manifectum autem o cur pisces misi ne νο-ce, 'n enim habent guttur. Hanc autem partem non . habent, quia non recipiunt aerem, neque resuerant. Sed
qui dicunt sic, peccant: Propter quam litur cauom,a tera ratio eis. Ostendit aliam partem dissinitionis. s. q, vox sit periscussio aeris respirati,& dicit, quod signum huius est d
plex: unum, quia animal no potest formate vocem, neq; dum attrahit aerem respirando,neq; dum expellit expirando, sed dum retinet aerem,quia dum retinet,isto a re retento de percutiente aerem exilientem in vocali arteria causat motum adsermationem vocis. Aliud signuest, pisces non habent vocem,non enim habent guttus . vocalem arteriam,& hanc partem non habent, quia non . recipiunt aerem, neque respirant. Sed qui dicunt hoc, ipit aes respirant, peccant. Mare autem pisces non respirant, alia ratio est, pertinet enim ad scientiam,in qua considerantur particitat accidentia animalium. L E C T I O XIX.
Quam dissole sit de odorabili tractate dicit, euitu naturam&dissetentias ex saporum dissetentiis patefacit, concludens quo modo odoratiuum sit odorabilis pereeptimis, & appositi.
DE Odore vero erodorabili, nonaque bene, atque ad hisce, qus divisunt,discernere, determinareq; possin s. ωnai. sic paut, quale quid sit odor, , odorat
ut sonus, Hi lumen,vel color. cuius causa est, s non ba tu. bere hunc sensum exactu,sed inscriorem complurium animalium sensum. Remissae nanque tam olytiit, oe nihil odorabilium percipit absq; dolore, πιι voluptate, Du
atque perfect m. AEq e consent cum es I rario οι, tam ollacium. animalium
86쪽
M: malit ea ira duros oeulas habent, se sentirecti res, ut non rerum percipiant di serentias, ns terrore, contrarioq; ipsius, ciumn hominum sensu, odores. i. eoma De odore autem o ambiti, minus bene determina--nisi . bile est dictis. menimn anfestilest quale quidsit odor,
sisesinus, aut risibile, aut lumen. Causa autem est, quia sensum hunc non babemus certum, sita mirem multis animalibus. Praue erum odorat homo, enihil odorat od rabilium , sine laetitia θ' trictitia tanquam non existen- re certo eo , quo sientimus. Roui abile eit autem sicut
fortes oculis colores sentire, non per mani as ipsis esse differentias echrum, nisi terrentium, o non terrentium, sic odores,taminum genus. Postqua Philoseptim determinauit de visibili, & audibili,nunc tertio determinat de odorabili. Et diuiditur in partes duas . In prima determittat de orabili ut sic. In secunda determinat de odorabili secundum st immutat sensum olfactus. ibi. iEst site Oluctus. F Circa primum duo facit. Primo determinat de odorabili si cunduse. I n secunda de non odorabili secundum in odoratu percipitur. ibi. Adhuc autem Circa primu duos acit. Primo ostendit difficultatem determinadi de odorabili. Secundo ostendit quomodo accipiatur cognitio odorabilium. i . Videtur enim & analogia. Dicit ergo primo v non ita bene determinari potest de odore de od
rabili sicut de praedictis sensibilibus scilicet audibili, Sevisibili,quia non manifestum est nobis quid sit odor,seut quid est sonus,aut quid est visibile, aut lumen vel aliquid huiusmodi. Et huius eausam a Dignaliquia sensum
odoratus non habemus bonum, qui perspicaciter & per certitudinem cognoscat suum obiectum, sed habemus - . . eum peiore multis alijs animalibus.Cuius ratio est,quia, iuri cum instrumentum sensus debeat esse proportionatu suo inimiliu ha sensibili, sicut odor causatur ex calido & sicco, ita ad bobeat homo. nitatem instrumeti odoratus exigitur victoria calidi disco. Homo autem habet cerebrum,in cuius vicino positum est instrumentu olfactus, maius omnibus alijs animalibus, secundum proportionem sui corporis, ut Phi- Lib. io Io' sit humidum & frigidum in se consideratum, impeditur in homine bonitas olfactus,& propter hoc praue odorat
homo,& nihil odorabilium percipit, nili quod est secundum aliquam excellentiam inducens delectati nem, aut contrarium i quod contingit propter tinisum, qui no est: perspicax ad certiuidinaliter discemedum de suo obiecto. Vnde rationabile est, auod hominsi genus sic se habeat ad percipiendos odores, sicut se habent animalia habentia duros oculos,ut locustae,& quidam pisces ad percipiendos colores et quos, propter debilitatem visus , ex ineptitudine organi, non percipiunt nisi in quadam excellentia, prout ex eis ingeritur eis aliquis terror,vel elius contrarium. Deinde cum dicit.
D. Missi . imitem autem rationem A re videtur odoratus ad , . In - gustum, est odori Jecies adlecies ipsas apora. Verum
mine gustiis exactiorem gustum babemur,quam odoratum ex eo, quiara gustus tactus est quida: quem quidem sensim homo ex
ctissimum habet . in caeteris nanq; sensili ua vehementer ahε ita, caeteris animalibus superatur, attactu longe caeteris omctu iactum. nibus excellentius percipit. Q propter c prudenti Molles ca' mum est animalim. Initium autem en in hominum genem, ingenio instrumentumstnβs neruosios esse,iabetessi V c non ob ista quicquam. Quinam; sint duri carne, jsunt inepti mente. 43ι Hrosunt mures carne, Anti
Videtur enim est Ol ictus analogiam habere adaucta, 'O similiterq)ecies humorum cum his', quae Ant odoris. Sed certiorem habemusgustum, propter i quod ipse quia dum tactui est, hunc autem sensim habet homo cera
mum. Inati sexum deficit ab animatibus diu. Secun- Tex. eomdum autem tactum, longe excellentius, certiusque quam me γε
extera animalia iudicat: unde est prudentismum animaliam est. Signum autem n genere bo num siecundum
sensum hunc, ingeniosos egeo non ingeniosis, fecundumatium aut8 nultam. Duri enim carne inepti mente : Mo
les autem came, bene apti. m est ' Ostendit quomodo innotestant nobis disset Et te odorum. Et circa hoe duo secit. Primo ostendit, et, diisereritiae odorum nobis innotescunt per comparatione ad dii serentias saporum. Secundo ostendit quomodo respondent disi etentiae odorum different ijs siporum. ibi. Est autem sicut humor.l Dicit ergo primo,u, senses ollactias in homine videtur habere quandam conuenientiam Et proportionem ad gustum,& similiter species humorsit. iaporum ad speetes odoris. Vnumquodq; autem ignotum cognoscitur per id quod est magis manis stu. Vnde cum species saporum sint nobis maxime manifeste species odorum, quae sunt nobis ignotae, de habent amnitatem ad species saporum,sub eorum s militudine a nos isco 3 noscuntur. Species autem saporum sunt nobis manifestae, quia sensum gus iis habet homo certioresta quam aba animalia, quia gustus est tactus quidam: tactum a tem habet certissimum alius animalibus, licet in alijs sensibus desciat a quibusdam animalibus. Sunt enim quae dam animalia, quae melius vident audiunt, ge olfachini, quam homo, sed homo secundum tactum,multum dinseri in certitudine cognitionis ab alijs animalibus Unde, quia homo habet optimia tactuin,sequitur quod sit mrdentissimum omnium aliorum animalium. Et in genere hominum ex sensu tactus accipimus quod aliqui ingeniosi sunt, vel non ingeniosi. & non secundum aliquem alium sensum. QSi enim habent duram carnem, & per cosequens habent malum tactum, sunt inepti secundum
mentem: qui vero sunt molles carne, de per consequens boni tactus, sunt bene apti mente. Vnde etiam alia ani- ob; a nulla habent duriores carnes, quam homo.Sed videtur, An uili, quod aptitudo mentis magis rospondeat bonitati visus metuis te
quam bonitati tactus:quia visus eli spiritualior sensus de ipodeat boplures disserentias rerum demostrat. Sed dicendum est, duplici ex causa, bonitas mentis res dei bonitati ta- 'us. Prima ratio est,quod tactus est fundamentum omnium aliorum sensuum. Manifestum est, Organum tactus ditanditur per totum corpus, de quo bet instri mentum cuiuscunque sensus et tetiam instrumetum tactus, & illud, ex quo aliquid dicitur esse sensitiuum, ethsensus tactus. Vnde ex hoc quod aliquis habet meliorem tactum, sequitur u simpliciter habet meliorem sensiti uam naturam,& per consequens, quod sit melioris intellectus. Nam bonitas lenius ei ultipositio ad bonitatem intellectus. Ex hoc autem, P aliquis habet meliorem auditum, vel meliorem visium, no smilitur quod sit melius sensitivus, vel melioris sensitiuae simpliciter,sed solum secundum quid. Alia ratio est,quia bonitas tactus cons qui turbonitatem complexionis,sive temperatiae. Cum vide in enim inlitumetitum tactus non possit esse denudatum a tius. genere tangibilium qualitatum, eo quod est ex elemen- T .a ILtis compositum, Oportet quod sit in potentia ad extrema saltem per hoc,quod est medium interea.Ad bonam autem complexionem corporis sequitur nobilitas animae:
87쪽
quia omnis serma est proportionata suae nuteriae. Vnde sequitur, quod qui sunt boni tactu sunt nobilioris animae& perspicacioris mentis .inia litur aulem iterum, cum tactus sit certissimus sensuum: quare species odora
denominantur magis a speciebus saporum, quam a qualitatibus tangibilibus. Et dicendum,quod odor & sapor
causantur ex determinata commixtione qualitatum et
mentarium , R ideo species odoris magis cor intrandent speciebus saporis, quam simplicibus qualitatibus tangi bilibus. Deinde cum dicit. Vt aatem Varum, alius daciis, alius en amanu, sico odorum quosdam dulces, quosdam a petamur amaras . Verum quaedam odorem habento a remque similis
rationis, tali , inquam, saporem, dulamque odorem quadam contra. Similiter σ acer est, O acer odor, cy acutus, oe pinguis. I am qui odores nonsui Ni Δ-ximus, manifesti, retiae atq; apores, ideo nomina odoram deducta sunt a saporibus, per similiturinem rerum. Alius enim ect dulcis, H croci, mellisque, alius acer, Hibnu, ac burusi di rerum. Idem in eateris modus
Est autem sicut humor hic quies dulcis ille vero amarus, sic odoressunt. Sed alia quidem tabem proportionaliter odorem O humorem . Dico aut E dulcem odorem, est dulcem humorem: alia vero contrarium. Similiter autem O acer, cy austerus, acutus, pinguis en odor: Ied, sicut diximus, propter id quod non multum manifesti sunt odores ,sicut humorer, ab his acceperunt nomina j eundusimilitudinem rem. Dulcis enim a croco, melle, acer autem a thymo, butu modi. Eodem modo in aliis. Ollcndit quoi o spe. ies odoris collespondent speciebus saporis: de dicit, quod sicut humor,i.sapor, quia dam est dulcis,& quidam amitus, lic etiam de odores distinguuntur. Sed sciendum est,quod qi Leda habent prinportionalcm odorem & saporem, s. dulcem Odorem, de dulcem saporem, quaeda vero per contrarium, aliauem saporem, de non suavem odorem, vel econuerso. Cuius ratio est,quia sopor consillit in humido aqueo aliqualiter digesto, odor autem constitit in licco acteo, aliqualiter conten perato . Contingit autem quandoq; utranq; i ii stantiam, subtilem aeream, & aqueam grossiorem, se cundum debitam proportionem committam esse, 6c fieeli lia auitas saporis de odoris. Si vero iit debita propor,
tio in uno & non in altero, erit in uno suavitas,& in alio non. E sicut dictum eli de dulci,& amaro, quq sunt extrema in siporibus,quae transferuntur ad odores, ita etiade acetosuin & austerum,id est ilipticum, aut ponticum, di acutum, Se pingue, odoribus attribuuntur. Sed licet non semper in omnibus correspondeant lores lapori bus men, sicut dixi, propter hoc quod odores non sunt multu manii esti, sicut Iapores, acceperunt nomina Od res a saporibus, secundum si inititudinem rerum,quia,ut in pluribus, odores respondent saporibus. Ducis enim odor I sapor caulatur a croco se melle. Acer autem a
thymo & a similibus. Et similiter de alijs odoribus de saporibus. Deinde cum dicit.
Atquisicut auditus est odibilis atq; inaudibilis, est fisus visibilis atque mar sibilis. σ quiriue similiterknsuum, sic odoratus en odorabilis atque inodorabilis. In odorabile autem multipliciter dicitur . nam ct id, ruta
nam caret Mare,neque νnquam odorem haberentes,
cy i quod exiguum habet, id etiam, quod malum, t trunq; babet odorem,sec appellari nomine Iolet,similitero ejum ingustabile utauur. Adhuc autem, sicut auditus cst unusquisque sensuum Text. eom. hic quidem audibilis'non auditum, ille vero visibilis, O non visibilis, sic olfactus odorabilis , O non odorabitis. 'n odorabile autem, abud quidem secundum uu, insui id, quod omnino impossibile en habere odoreω, aliud vero biecti op- paruum babens, σprauum, similiter autem cy non gu- ρο- ius obienabile dicitur. Ostendit et is quomodo non odorabilia odoratu pe cipiuntur,& dicit quod sicut auditus est audibilis, de Gaudibili de visus eli visibilis, de novisibilis, cum sit ea dem potentia cognoscit tua oppositorum, & priuatio nocognoscatur risi per habitum,ii militer oluctus eli od rabilis,& non odorabilis. Sed non odorabile dicitur dupliciter . Aut quod omnino non potest habere odorem, sicut corpora limplicia. Aut quod habet parum de odo re , aut malum odorem. Et ii militer intelligendum est
Quo pacto immutetur is olfactus ab inlotabili non modo in hominibus, sed in aliis inimicius, & de ipsiu instrumenti
Fu autem ossactus etiam per mediu, tinem, aut
aquam. Etenim animabu, ea qua in aquis degunt, odoratii, invidentur odorem sentire, tam habentia, quam non aer u aqua. habentia sanguinem . sicut ea quae versantur m aere. Horum nanq; nonnulla, odorem alimeati percipiunt emi
nus perguntque ad ipsum. Essant eν olfactus per medix ut aerem, aut aqvam. Et nunq; aquatiea Nidentur odorem sentire. Similιter au mea. y tem quacunq; cum sanguine, sine sanguine, sicut e 'qus in aere. Etemm horum qusdam a longe occurrunt ad
alimentum, qua ab odore mouentur.
Poli qua Pnilosophus determinauit de odorabili, hie
determinat de immutatione odoratus ab ipso. Et primo quantum ad medium. Secundo quantum ad o*anu sensus. ibi. s Est autem odor sicci.F Circa primum duo mcit. Primo ostendit quid sit medium inlim menti odoratus. Secundo mouet quandam quae itionem circa determinata. ibi unde dubium.b Dicit ergo primo, Psensus ottictus immutatur ab odorabili per medium,l. aerem , aut aquam. Et quod aer sit medium in olfactu,mani se-ile apparet,quia nos per aerem odoramus. unde Oportuit manti ei lare aquam esse medium in oliactu. Quoia quidem ostendit per hoc,* animalia aquatica odorem sentiunt non solu illa, quae habent sanguinem,sed etiam illa,qus sanguine carensi sicut di animalia,quae vivunt in aere. Quia apparet ex hoc,quod quaedam eorum de Io ginquo veniunt ad alimentum. quod non posset esse,nisi inquantum prouocantur ab odore, sicut patet de vult ribu qui ex multis diebus dicuntur ad cadauera conu nire. Quomodo autem odor ad tam remota spatia dis-
si indatur, dubitatio est. Sciendum itaq; est quosdam posuisse omnes sensus quoda persci tactu. Dicebant enim mora. oportereu, sensis sensibile cotingat ad hoc quod senii
tur. Aliter tamen aetiimabant hoc acciderem visu,& in alijs sensibus. Dicebant enim,quod ex visu egredieba tur lineae visuales progredientes usq; ad rem visam,dc ex earum contactu vili bile videbatur. In alijs autem sensibus dicebant, quod econuerso sensibile perireniebat ad 'sensum. Et quod in tactu de gustu hoc manifeste videtur accidere . Nam tangibile de guliabile quodam contactu
sentiuntur, in auditu etiam idem videtur esse. Nam aer . motus usq; ad auditum pertingit. Circa oluctum cium idem
88쪽
idem essed ἰcebant. Pones,ant enim,quod ὶ corpore odorabili resoluatur quaeda Limalis evaporatio quae est su tectum odoris,& perueniebat usque ad senium olfactus. Caula enim huius diuersitatis haec esse videtur, quia a liqui non ponebant nee percipiebant aliquid de immutatatione spirituali medij, sed solum de immutatione naturali. In alijs autem sensibus apparet quaedam immutationaturalis in medio, sed min visit. Manifestum est enim,u, soni & odores deseratur per ventos, vel impediuntur, colores autem nullo modo. Maniseliu est etiam, in contrariorum colorum species,per eandem partem aeris deseruntur ad visum,sicut cum unus videt album, alius nigrum limul existentes in eode aere de eodem aere utentes pro med Quod quidem in oluctu non accidit. Nacontrari j odores etiam in medio se impedire inuentu tur. Et ideo non percipientes immutationem, qua m dium immutatur a vi ubili, posuer ut quod visus desertur usq; ad rem visam. Sed quia percipiebant immutatione, qua medium immutatur ab alijssensibus, credebant Ῥalia sensibilia deserrentur ad sensum.Sed mari sellum et tu, hoc in olfactu non potest accidere. Cum enim odorcadaueris vim ad quingenta milliaria vel amplius 1 vul-
. . , lusibus sentiatu impossibile esset,quod aliqua corporis lis evaporatio cadaueris usq; ad tantum spacium diffun- .i deretur, praecipue cum sensibile immutet medium vn
diq; secundum eandem distatiam, nisi impediatur. Non
autem susticeret ad occupandum tantum spacium,etiam si torum cadauer resblueretur in sumalem evaporati nem,cum lit certus terminus rarefactionis, ad quem cor
De dupliei pus naturale peruenire poteti,qui eis raritas ignis & prs hae immuta cipue cum per huiusmodi odorem eadauer no appareat δ' ' sentibiliter immutatum. Et ideo dicendum est,quod ab
ihi ε ε tamen non pertingit usq; ad terminum: ubi odor percise superitis in pitur, sed immutatur medium spiritualiter,ultraqvidiale ae in- cta eua ratio pertingere positi. Quod autem spiritu
virum o si lix visibili magis quam ab alij, sensibili
ctu, si Visu, bus,ratio est: quia visibiles qualitates insunt corruptib
sensis lGe- libus corporibus, secundum ui communieant cum cor-spitatibus Sc potibus incorruptibilibus.vnde habent esse formaluis &Hia, et nobilius,quam reliqua sensibilia,quae sunt propria corruisti.=ι. d ptibilium corporum. Deinde cum dicit. et ocirca dubita: lanem his locus habere videtur, si
cunila quid similiter ol uiunt, homo vero reserans, non respirans autem, sed Dans, aut detinens liritum, noolfacit, neque eminus neq; cominus, neq; si in ipsis naribus intus rem olentem potuerimus . . eiq; scu.m quidem
non fieri, si in instrumentosensis res ipsa sensu percipienda ponatu commune omnibus est. Sed non sentire e re duratione, proprium hominum esse videtur, quod quidem experientia late patet. Ibare ea, quae sanguinis expertia sunt, cum non rellirent, sensum quendam prater eossensus qui dicuntur, alium habent. Tex. eo, Vnde s dubiu videtur, si omnia quidem similiter odomen 98. Nnt, homo autem rest raras odorat, non redurans autem,
sed expirans, aut retinensi iritum,no odorat,nes a loveri neque a prope, neque situ nasum intus apponatur. Et hoc quidem in ipso organo positum, quo sentitur, usensi- bile ese, omnibus commune eu, sed me r piratione vim sentire proprium est seminum. Manifestum au tem est testantibus. Q are singuinem non bis tia quoniam nou. respirant. alterum ut quc qucndam sensum habent , prater cos, qui dicti sunt.
Mouet dubitationem circa praedicta. Et primo obij- est ad unam partemSecundo ad aliam. ibi. 3 Sed impota sibile est. FTertio soluit. ibi. Videtur autem .l Dicit e
go primo,aicum etiam aquatica odorent per aquam, lubium videtur, si omnia similiter olent, quasi h ibe
tia eundem sensum. Et videtur op non, quia homo od rat,dum attrahit aerem respirando, quando autem no respirat attrahendo aerem, sed emittendo ipsum, expirat, aut retinet spiritum,non odorat,neque de longe, neq; derope, etiam si poneretur odorabile intus in naib. Sed
quod sentibile positum supra sensum non sentiatur, comune est omnibus alijs sentibus, vel animalibus. Sed quod odor non sentiatur line respiratione hoc eii proprium hominibus . Et hoc mani sellum est si quis tent
re voluerit. Unde, cum animalia non habentia sanguinem,non respirent,videtur quod habeant alium senium
praeter olfactum, Ne alios sensus, qui dicti sunt in homine . Deinde cum dicit. At idem esse non potest: quippe cu odorem percipiant, siensius enim rei tam male quam bene olentis, olfactus sine controuersia ea . Praeterea a velamentibus υ ipsa re rumpi videntur odoribus, ὰ quibus O homo corrumpiatur, ut bituminis, sulptaris, o similium. Necesse est igitur ipsa olfacere, non res'irantia tamen. Sed impossibile en siquidem odor sentiunt. Odora- Tex. eom bilis enim sensus, O mali odoramenti, O boni odoramen co D rι ossactus est. Amplius autem, O corrumpi Nidentur a fortibus odoribus a quibus iam corrumpitur, Halba to.sulphure, huiusmodi. Ol actum quidem igitur habere necessarium, etiam non restirantia. Obij cu in contrarium duabus rationibus. Primo ratio est. quia lenius distinguuntur secundu sensibilia.V de cu sensus olfactus, sit tensus odorabilis, boni. de mali odoramenti, & hoe communiter sentiatur tam ab homine,qu manimalibus alijs non respirantibus, sequitur Pidem sensus ollictus sit in homine, de in alijs animalibus. Alia ratio est,quia ei uidem sensus,eadem sunt corrupti, uadio. n. visus patitur aliquid a sonis. aeq; auditus a coloribus. Sed sensus animalium non respirantium videntur
corrumpi a grauibus odoribus & excellentibus, ex qui, bus sensus hominis corrumpitur,sab asphalto,quod est quaedam consectio ex succis hersarum,& a sulphure,&ab huiusmodi. ergo alia habent sensum olfactus, sicut
homo, licet non respirent. Deinde cum dicit. Atque huius instrumentum sensius in homine, perindemidetur ab instrumento digerre talium animantium,atq; oculi disserunt ab eorum oculi animalium,qus duros ocu- tu olfactustis habent. Nam animatium ea, qus molles cculos habet, in honunis
palpebras ipsas, Hi sepem, O tegmen habent, quaS nisi
mouerint, ac aperuerint, non rident, νι late patet. At 'ea, qus durarum sunt oculorum, nihil babet profecto tale. Sed illico res eas rident, quae in pessumsunt. Sic igitur c instrumentum οἱ actus a bisice quidem, quae non restiserant,velamine caret, perinde atq; oculus durus, ut diximus. In bis autem, quaesistimul aere babet velamen, quod cum re*irant,aperitur, venis,meatibusue distentis. Et idcirco qua re uerant non olfaciunt in aqua: necesse essenim olfaciant rerirando: at id in aqua Iacere nequeunt. Videtur tem in bominibus diserae hoc sensiorium I . iis,quae aliorum animalium,sicut oculi ab iis, quae duro oculo rum sunt. Hi enim habent phragma, in scut vel men, palpebras,quas aliquis non mouens neq; retrahens, non Nidet. Fortia autem octius, nihil huiusmodi habent,
sed mox vident, quae fiunt in diaphino .. Sic uiuar est organum
89쪽
gratam odoratu, aliis quidem sine operculo est, sicut ocutas, alijs vero aerem recipientibus, habere coopermetentu,
quod reoirantibus di cooperitur, ampluris venis cyp ris. Et propter Me resiliravitia non odorant in aqua. - cessariam erum est ea odorem pati restirando , hoc autem facere in humido impossibile est. Soluit qui litonem, quia illa diuersias in modo relirandi, non eli ex diuertitate sensus, sed ex diuersa dispositione organi.Organum enim olfactus in homine dii fert ab organis alioru animalium,sicut oculi hominum disserunt ab oculis duris quorrendam animalium. Oculi enim hominum habent quoddam phragma,i pannu ad cooperiendum, s. palpebras, unde homo non potest videre nisi quodam motu palpebrae, retrahantur, quod non accidit in animalibus habilibus duros oculos ed i latim videntea quorum species fiunt in diaphano. Ita etiam de in animalibus iis respirantibus, organu odoratus est sine operculo, sed in animalibus respirantibus habent quoddam cooperculium, quod oportet aperiri, ampliatis poris pce respirationem. Et ideo animalia respirantia no odorant in aqua, quia oportet u patiantur ob Odore, respirando, quod non pineil sieri in aqua. Deinde cum dicit.
autem odor, pci, sicut bureidi, sapor. Ipsum vero in 'ra bili omnium olfactus est potentia tale.
ii h uti. Quiem odor, si chmut humor humidi. Odoratiua autemsensitiuum, potentia huiusmodi est tale. Determinat de inlitumento ollaetus,& dicit o Moesundatur in sicco, sicut sipor in humido. Organum aut Eodoratus oportet esse in potentia ad odorem, de ad sic scut organu vitiis eli in potentia ad colores& ad lucem.
Gustabile non percipi per medium extraneum,sed eoniuncta, dicit: de ipssiti item tuli iumenti gustus qualitate, & de Iaporum discunt is aqit.
De Gustu. a tem est, quoddam tangibile. Atq; bris ici causa, ut ipsum non sitfensibile per medium corpus extraneum. Neq; emm tactus tali medio percipit . Eui mero corpus etiam iri in quo, tanquam in materia , est ipse sapor, qui gustu percipitur, humidum vi, quod est tangibile quoddam. Tei. - GHiabile a scin est qηοddam tangibile, hae est eo
menti ibi. fa, quare nonsit sicci bile pcr medium extraneum corpus. Neque enim tactus. Ea corpus, in quo est humor, quod ingui labile, ea in humido sicut in materia. Hoc autem quiddam tangibile. Postquam Philosephus determinauit de visibili & audibili de olfictibili, hic quarto determinat de gustabili. Ei diuiditur in partes duas. In prima determinat de g stabili incommuni. In secuda de speciebus gustabilis, i. saporis. ibi. Species autem. F Circa primum tria facit. Primo inquirit an gustabile percipiatur per medium.Secundo ostendit quid percipiatur per gultum, quia gutta- hile,de non stabile. ibi. Sicut autem P Tertio quale
oporteat esse organum senius gustus.ibi illa iam aut humidum , Haec enim tria circa alios sentias tractauit, cmedita, in quo sentitur: id, quod tensia percipiturirc organu sensus,quae in gusto,ut videbitur oportet esse.Ci . caprimu tria sicit. Pcimo ostendit lyguliabile non percipitur per medium extraneum. Secundo excludit qua
dam obiectionem. ibi tunde & si in aqua. Tertio offendit quid requirat ad hoc quod gustabile percipiatur ibi Non aute iacit.F Dicit ergo primo, quod gultibile est
quoddam tangibile, i. quod tactu discernitur, Et hac est causi,quare n5 sentitur per medium, quod sit corpus extraneum . Et dicitur extraneum, quod non est pars animalis . Sentiuntur enim sensibilia, de quibus prius dicta est per aerem aut aquam, quae non sunt paries animalis. Sed tactu, nsi sentit situm obiectum per medium extra-traneum, sed per medium coniunctu. Nam caro in m dium in sensu tactus, ut infra patebit. Et ideo, cum gustus, sit quidam tactus, d. gustabile sit quoddam tangibile, non percipietur gustabile, per medium extraneum. Quod autem gustabile sit quciddam tangibile, ostendit per hoc humo t. sapor, qui est gustabile, radicatur in humido, sicut in materia propria. Humidum autem est quoddam tangibile. Vnde manifestum est, ν gustabile est quoddam tangibile. Sed si gullus est quidam tactus, videtur quod non debeat distingui contra tactum cuspecies non diuidatur ex opposita contra genus, se sic sequitur non sim quinque sensis, ted tantum quatuor. Sed dicitur,quod gustus de tactus possunt considerari dupliciter . Vno modo quantum ad modum sentiendi, de se gustus est quidam tactus. Nam in tarsendo, suum obiectum percipit. Alio modo quantum ad obiectum,& ita oportet dicere in sicut se habet obiectum gustus, ad o lectu tactus, sic se habet sensus gustus ad sensum tactus. Manifestum est autem, quod sapor,qui est obiectum gustus. non est aliqua qualitas de qualitatibus simplicium corporum,ex quibus animal constituitur, quae sunt pro pria obiecta sensus iactus, sed causatur ab eis Ac sundatur in aliquo eom, sicut in materia, cin humido. Unde manifestum est, quod gustus non eit idem sensus tactus, sed quintam modo i icatur in eo. Vnde de consueuit degustu distingui, quint potest accipi gustus .prout est discre:iuus saporum, de potest accipi ut est tactus quidam, prout discernit qualitates tangibiles,calimenti, ius sensus est tactus, ut supra di stum est. Unde Philosophus diacit in. 3. Ethicorum. θ circa delectationes gustus prout accipitiar primo modo non est temperantia, sed solum prout est tactus quidam. Deinde cum dicit.
Quapropter si etiam essemus in aqua, laesanesentiaremus in ipsa poserum, non siensius taus vobis per aqua, tanquam fir medium esset, sed quia per mixtum illud e set cum humido, quemadmodum in potione fieri solet. c lar acitem non hoc videtur modo quia misceatur, neq; defluxilus.ῖ ο igitur ut est ibisc esse de medio dicerepose
sumus, nullum enim extremum in medium, ut dixi si
Hautem visibile est color, se est gustabile, sapor.
Vnde O si in aqua essemus , sentiremus Hique an positum dulce: non autem esset tunc nobis sensus per medium, sed ex eo quod misteretur bumido,sicut in potu. Color autem non sic videtur ex eo quod miscetur, neq; de xionibus. Vt quidem igitur medium nihil est. Vt autem lor,visibile,sic gustabile, humor est. Excludit quandam obiectionem. Manifestum est.n quod si aliquini corpus saporosum disibi ubile per aqua, in aqua ponatur, utpote mel, vel aliquid huiusmodi, denos essemus in aqua, quamuis distantes ab illo corpore saporoso saporem tamen eius sentiremus in aqua, de se videtur U gustus su ipiat suum obiectum per aquam, quod est medium extraneum. Et ideo ad excludendum hane obiectione concludit ex dictis,quod cum gustabile non percipiatur per medium extraneum, sequitur quod si Asemus in aqua semiremus utique corpus dulce appotitu in in aqua,dilians a nobis io tamen esset nobis stia sua per medium, sed ex eo quo sapor ille permiscetur
90쪽
sietur aqueo humἰ lo,aut arcidit in potia, puta rem per , istetur aqliqvel vitio, mel,vel aliquid huiusmodi. ipsa trima a immutaturmaturali immutatione a corporet saporoso. Vnde gustus non percipit saporem corporis dii stami , H est talis corporis sipor, nisi secundum ui aquaeli immutata tali corpore . Cuius signum est, quod g nus no immutatur ab aqua sie intense, sicut natas est immutari a sapore corporis distantium quod sapor ille debilitatur per admixtionem aquae. Sed color non sic videtur per medium,quod .ccorpus coloratum admisceatur m io, aut aliquid eius defluat ad visum,ut Democritiis ponebat, sed per spiritualem immutationem med ij. Vnde visus non percipit colorem, ut aeris, vcl ut aquae, sed ut corporis colorati distatis de secundu eandem mensuram. Si ergo velimus comparare gustum ad visum, nihil est quod iit medium iugustu, sicut illud quod est medium in visu. Sed sicut color est visibile, i.obiectum vi sus, sic humor,i.sapor est gustabile,id est obiectum g
nihil ab ue Immiditate saporis escit sensium, sed omne, quod ipsus sirectum escit, humiduse aut ilia
aβι potentia nimirum ha i ,νGljum. Nam O ipsum liquescere potissiciis, eb liuuam, vi patet, eum liquescit, humidioremque escere. rex. m' antem fuit humoris sensium fine bumiditatessian 'δ' habet uctiu, aut potentia bumiditatem, ut saliua. Bene
enim liquida ipsa est,inliquesctiua linguae.
Ostendit quid requitatur ad gustum, ex quo mediunon requititur: de dicit, i, nullurn siporosum facit sensum sui humoris, i. saporis sine humiditate. Nam sie ut color fit actu visibilis per lumen,ita sapor sit actu gustabilis per humidum. Et propter hoc oportet quod gustabile vel actu habeat humiditatem aqueam, sicut vinum: vel aliquod huiusmodi, aut sit potentia humectabile, sicut quod sumittar permoducibi. Et ideo oportet visit saliua in ore quae in bene liquida & liquefactiva linguς,
per quam ea,quae sumuntur,humectantur,ut eorum s
por percipi possit. Deinde cum di it. De obiecto iaci vero sicut visus est visibilis O inuisibilis, ct te.
gustus . nebrae nanq; sunt inuisibiles,quas etia visus discernit: Legito s)- eius, quod valdes lenaidum est, Me enim inuisibile dicitur quanquam non eodem, sed alio modo, quam tenebrae.
Sicut igitur νsus, Nisibilis O in i sibilis est, O auditus
similiter sunt,silenti que tuorum alterum audibile,rite rum inaudibile en ,, etiam soni magni, perinde atquestiendidi, fisus. Fim ut paruus simus modo quodam in- Ihesinit, , audibilis, sic e iam σ magnus, ac violentus. Inuisibile inaudibile vero multifariam dicisolet: quoddam perinde dicitur ta-
in odorabi is,atq; in caeteris etiam id, quod impostile est: quoddam i , i' gvim Me pacto, ut aptum quidem sit id ba sere νιο videre pos
an . orem c eat,aut habeat remisse,vel praue, ut ιntifariam di dicitur,aut indoctum. Sicut igitur visus, inquam, cumit . fisibilis inuisibilis est, o auditus similiterim est gustus, Iustabilis cir ingustabilis est: quod quidem aut ex
guum habet, aut prauo, aut νastantem gunum, aporem. Videtur autem potabile impotasile esse principium. Vtrunq; enim gustu percipitur. Verum alterum est na uum,gunumque deuastat, alterum en amicum naturae. Es autem potabile gunuι cum tactu commune.
x. eom. autem UUM, O visibilis eIt,oinuisibilis, te--οῦ i. i. nebra autem inuisibilis est, iuescat autem o ipso visus ' adhuc autem o valde lylendidi est, etenim hoc inuimilacii, alio autem modo, quam tenebra: Similiter autem auditus, smique,er silentν, quorum aliud non audibile, muri soni, sicut visu ollindidi. Sicut enim par- .uus mus inaudibilis quodammodo, sic magnus, erviolentus. Inuisibile autem, aliud quidem omnino dicitur,seut est iu aliis impo bile, aliud aut quamvis aptum natum, non habet, aut praue, secut quod sine pedibus est. sine gradu dicitur. Sic autem gustus,gustabilisque, re
non guIiabilis. Hoc autem est, paruum, aut pravum habens humorem, aut corruptiuum gustud. Videtur autem
principium esse,potabile'non potabile. Gustus enim quidam ambo. Sed hoc quidem vi prauum est conuptiuum gustus, illud autem ρecodum naturam. en autem commune tactM gustus, potabile.
Ostendit quid percipiatur per gustum, de dicit quod
scut est de visu, de auditu, sic est de gustu. Visus enim cognoscit visibile & inuisibile ut supra dictum est. Inui fiabile enim est tenebra, de qua visus iudicat. Et similites mea. 11. illud,quod est valde splendidum,ut Bl, dicitur inuisibiala, sed alio modo quam tenebra. Nam tenebra dicitur inuisibile,propter defectum lumini splendidit aurem propter abundantiam corrumpentis sensum. l.t similiter auditin est audabili scilicet sonit & non audibilis, ut sileniij, quod est priuatio soni, & etiam non audibilis. i. si, ni
male audibilis, qui vel propter sui excellentiani corrum- .pit sensum, vel proster sui paruitatem, non siti scienter sensum immutat. Sic etiam eii in omnibus,quae secundupotentiam& impotentiam dicuntur. Nam impossibile dicitur in omnibus , aut quod non habet quod natum est habere,aut quod praue habet. Sieut no gressibile dicitur
animal de quod penitus caret pedibus, Ge quod est cla dum, aut debile pedibus. Similiter autem & gustus & gustabilis & non gustabilis. Non gustabile autem dicitur dupliciter: quod aut parum habet de sapore, aut malum
saporem, aut nimis violentum ad corium pendum se
sum . Et quia gustabile est humidum aqueum, quod est potabile de hoetest principium saporis cilicet humidum aqueum,videmur quod potabile & non potabile sit principium eoru quae gustu rcipiuntiar. Gustus enim percipit ambo, sed unum ut prauum di corruptiuum sensus, scilicet non potabile, aliud autem ut conueniens secundunaturam,scilicit potabile.Sicut auram gustabile percipi
pitur gustu, prout gustus est quida sciatus discretus 1 tactu, ita potabile & non potabile, percipitur a gustu prout gustus est quidam tactus. Nam potabile est commune de tactus di gulius. Iactus quidem, inquantu est humidum, gustus autem, inquantum est humidum saporabile. Manifestum est ergo, , delectationes,quae sunt in cibis N potibus,inquanti: m sunt sensibilia & potabilia, pertinent ad gullum,inquantum est tactus quidam,ut diciatur in. 3. Ethicorum. Deinde cum dicit. At vero cum gustabile sit humidum,nccesse est O in- Gr. ii frumentumstinus ipsius neque humidum esse actu neque in organo etiam tale, ut humectari non possit humidumq; euadere. P Iu
Tatitur enim aliquid gustus A i ogustabiti , eammiruratione, qua gunabile eri, Vscesse in igitur instrumentumgustus, potentia Fidem humidum ebe humectari autem actu. Ita autem humectara, vi eius conferuetur, cum humectatur,qratio.
ahoniam autem humidsi quidem est sustabile, necesse Teneomed sensorium ipsius, neq; humidum esse actu, neq; mH- φ . Q sibile fieri humidam. Patitur enim aliquid susui agvsabili secundum quod gustabiles. Necessarium est e go humectatum esse quod pomile humectari fessatum,