장음표시 사용
151쪽
πιε pretiosissima scriptorum veterum monumenta, quae mordacem omnia rodentis temporis dentem effugerunt, optimo iure referri merentur XENOPHONTH -- tum ob id ipsum, quod ex Atticae trulius apis stylo prodierunt; tum vero maxime, quod ex iis unis, ceu puro fonte, vitae philosophandique rationem
I Nostro quidem eonsilio ductuque & moderamine, sed adhibito proprio studio atque ingenii, conscripserat hanc Comme tationem idem praestantissimus iuvenis, qui eam nostro sub praesidio publie olim defendit. Itaque integer sentitionis tituis Ius hie erat Theo Iogia o eraeis . a Xenophontis Mem rati ibus excerpta Tentamen Nisorieo-philosophieum , quod Prae. Fide Iohanna Seh. eighaeti sar, Graeci O Orient Liter I. P. O. ad diam Ur. Septembris necLxxxU. in Universitate Argentinansi folenni eruditorum iussicio ubilia audeor Io amnes inriderieus iuch Iaserit Dissilire by Ooste
152쪽
principis inter antiquos Sapientes haurire nobis licet. Quam ctamque enim Xenophon hoc in libro de magistri sui, et his atque doctrina memoriale prodidit, omnibus notis gaudent veritatis, penitusque existimationi ei dignitatique respondent, quae Socrati cuncMix ab aetatibus tributaen Ubivis elucet maxima ista indagandae cum aliisque
communicandae veritatis cupido summum istud studium omnes scientias ad utilitarem in vita hominum referendi. alios ab errore averrendi, is pietatem, ad morum Imetegritarem, ad veram sapientiam, cum doctrina praeceptis,
Rue, tum exemplo, perducendi eminentissima tandem illa methodus,4 cunctorum captae in disserendo adaptata simplicitas quibus potissimum rebus sese per omnem antiquitatem commendavit philosophia Socratica ut quin Aenophonti fides adhibenda sit, nullum dubium relinquatur. At in consulendo Platone, altero philosophiae S craticae fonte, cautissime versandum est plerumque enim Socrati suas partes tribuit saepius Xenophonti de cuius fide nobis constat, repugnat saepius Socratem inducit
disputantem de subtilibus4 spinosis quaestionibus, a quia hus eum abstinuisse novimus saepius ingenio poeticonimis indulget, simplicitatemque praeceptori propria r linquit. Igitur cum sine suspicione erroris Platone uti nequaquam liceat, nos aurem doctrinam G ta de Deo exposituros rationes nostrae vetent in Offensione auctorum criticis disquisitionibus nos implicare; unum Xenophontem ducem sequemur, atque ea, quae hic magistri sui defensor diversis in locis narrat, congerem , certoque ordine dispestemus &, ubi Xenophon brevitate usus via detur, rem succincto ratiocinio in ariori luce ponere conabimur. Verum, ut melius adpareat, quantum Socrates
in cognitione Divini Numinis profecerit, prius imago quaedam status Theologiae apud Graecos ante Socratem primis saltem lineis adumbranda videtur.
153쪽
Imago satus Theologiae apud Graecos
ante Socratem. S. I. Antisti Poetae, Sacerdomes.
AETATE Socratis vigebat adhuc in Graecia religi ea,
quam antiquissimi Sacerdotes atque Poetae docuerant Co sat vero inter omnes, quam ex ineptis Divina maiestate prorsus indignis fabellis horum conflata fuerit destibna. Cuncta enim traducentes ad imbecillitatis humanae Gmilitudinem, Diis bella, seditiones, adulteria, aliaque crimina adfingentes, omnesque humanos errores exemplo divino confirmantes nonnumquam etiam physica quasdam rationes impiis includentes tabulis cosmogoniasque tam prodigiosas quam ingeniosas condentes, ipsa carminum suavitate religionem deturparunt: Hicet ad expoliendos emolliendosque esseratos immanitate animos permultum contribu ent, vitam tamen hominum superstitione resese serunt. 3 Quid autem magis Dei contemtum parere cit ad omnia vitia incendere potest, quam ipsum Deum pravarum cupiditatum auctorem haberes quo certe omni libidini, omnibus flagitiis, datur excusata licentia Neque V m intra templorum fines aut intra privatam hominum v, tam continebatur sacerdotum auctoritas; verum etiam ad publica negotia administrandamque rem publicam sese e
1 CICERO danae a Deor. I. i6. I l. 24 seqq. m. 4 seq. Gra vius quidem' acerbius in poetas invehuntur si, quos Gero in his Dei disputantes facit verum isti non plane a re prehensione alieni sunt: nam etiamsi non consilium habuerant hominum animos superstitione imbuendi, magisque delerum. quam docere voluerant rudibus tamen hominibus qui vera a falsis' fictis non satis diseernere poterant, errorem lese versam opinionem de Deo instillarunt. Dj9jligeo b Corale
154쪽
tem ebat, daepe fallacibus oraculis mysteriis aliisqueriribus phantasiam superstitiosorum hominum concitant hias plus inciebat, quam principes civitatis sapientissismis consilis. S. II. Antiquissimi Gnaeei philosophia
Neque vero clariorem lucem Theologiae adfuderunt, rireres Graeciae philosophi, Ionici, Pythagorei 3 Eleatici, Empedocles, Heraclitus, Leucippus, c. Hi enim, in i Vestiganda rerum omnium natura multum operae est Cantes, plurima quidem disputare solebant cum de principiis, ex quibus omnia orirentur, cin quae omnia r solverentur tum etiam de caussis effectricibus, quas alii alias fimcerunt, in abstrusis sere notionibus sitas, aut etiam in meris verbis quibus vix ulla suberat sententia, amicitiam .inimicitiam, numeros, casum, necessitatem α quibus deinde quomodo omnia generata essent, ex in nibus hypothesibus, nulli observationi innixis, subtili di putatione Dustra explicareis demonstrare voluerunt. V
ram rerum omnium caussam effectricem, Deum mundi conditorem moderatoremque, vel ignorarunt, vel eius no
ritiam a philosophicis suis disquistionibus prorsus seiun
3. III. Anaxa oras. Iam Anaxagoras qui paulo ante Socratem Graeciaed cus exstiterat, densas tenebras, quibus adhuc circumfusa sepulta iacuerat cognitio Numinis Divini, aliquantulum dispellere coepit, primus rerum omnium descriptionem & modum Mentis infinitae vi ac ratione designari
a Qui praeelaram unius veri Dei cognitionem Pythagoreis tribuunt eorum errorem multis atque gravibus argumentis redin arguit MEI NER Vir char in Commentario da vero Deo pag.
a Varias opinionesin syllemata horum Philosophorum de rerum omnium mussa opiose Win primis adcurate exposuit idem MEINERsius in libro modo citato, p. 4 seqq.
155쪽
eonfici censuit.' Sed eius doctrina re mi adhue implicata fuit Physicorum istius aevi somniis e t fructu care
tibus quaestionibus, neque ad ordinandam vitam humanam pietate &'veri rerum omnium auctoris moderaro ris cultu spectavit, neque ad populum cuius ingenio m
nus erat adcommodat, permanavit.
S. IV. Sophistae. Nunc ad ipsa tempora Socratis propius accedimus, qu hus viguit doctorum genus, multis in rebus utile, in gravissimis perniciosissimum, qui Sophissae adpellabantur. 3 investigia praecedentium philosophorum prementes, scientiis naturalibus operam dabant. Primi erant, post iure ductam in Graeciae civitates opulentiam, variarum artium ac disciplinarum doctores. In eloquentia inprimis expolienda promovenda non sine maximo emolumento stindium suum collocabant. Publicis etiam interdum muneribus a civitatibus ornabantur. Illorum curae committebantur iuvenes ut eos & ad publicam vitam ad privatam ubtiplici rerum cognitione imbuerent. Apud populum, qui eorum doctrinam summa ostentatione venditatam maximis pecuniis redimebat eum eloquentia, tum auctoritate plurimum pollebant. Verum pessime hac fiducia Madmiratione Graeciae abutebantur. Flagrabant incredibili gloriae uuaestus cupidine. 4 Solos se sapientiae doctores lax IcER de Naruri Deor. I. H. PLAT in Phaedone Tom L p. at seqq. M. Biponi. PLATO loco irato. ea se quae ad historiam sophistarum , ex PLATON maximpetendam pertinent, congessit idem, quem modo laudavimus vir doctassimus MEI NERsius, in Gestateri de Wi enfessia Ori Vol. II. ubi diligenter ius exponit horum hominum pho Iosophiam , artes, vivendi rationem ; quae omnia nobis tantum adtingere licet, ni longius ab instituto aberrare velimus. Propter duo hae vitia maxime odiosum paulatim tactum est nomen Sophistarum. PLAT in Protas Tom. III pag. O . M. Bip. in Sophina Tom. II. p. at 3sqq. In eamdem sententiam
156쪽
ad Lesicitatem, ad virtutes, ad honores esse, ipsi impudentissima inuasi serrea fronte persuadere omnibus co-nahantur. Docebant in media hominum celebritate, stipati agmine florentissimorum Graeciae iuvenum. Ponebant quaestiones, rae qua re cumque quis audire vellet, e templo se disputaturos profitebantur, quo totius circumstantis multitudinis adplausum auferrent. 1 Gestiebant a Tum in loculos demittere, ut sumtus delicati cultus es xurios tolerare, omnium voluptatum fruitionem comparare, omni lubidini indulgere possent. Ideo plane popularem auram spirabant, praeiudicatas populi opiniones confirm hant, dulces auribus eius sonos landere solebant; quibus artibus caeco impetu ruentem vulsum ad nutum suum d
Facilis exinde nobis coniectiara est, viros tam prava animi indole praeditos, adeo malam vitae normam sequem tes, non potuisse non doctrina sua, in gravissimis rebus atque sanctissimis aeque pervera, perniciosissimam pestem Per Graecorum adolescentium animos diffundere. Alii indignam Divino Numine opinionem de Deo fovebant. Alii omnino negabant esse Deos omnia, quae sint vel fiant,
docebant, aut natura, aut casu, aut arte fieri solem terram, lunam stellas, Osuin natura, non mentis cuiusdam vi, ita consistere atque haec omnia in mundo ex
calido frigido, ex sicco humido, ex molli duro,
aliis contrariis, casu fortuito convenientibus, necessario ita esse concreta alia vero, quae in usu atque vita hominum inessent, ut musicam, picturam, medicinam, agriculi
CicERO, Aead. Quas. IV. 23. Sophi ε, ait, quia murA, qui ostentarionia aut quaestus caussa ph sopianoris Exemplum ostentationis Sophistarum praebet nobis EleusMiserras qui eum Olympiam venisset, in magna illa quinquennati Iudorum celebritate gloriatus est, cuncta paene audiente Graecia, nihil esse ulla in arte, quod ipse nesciret. Crenaciae Orae. III. 32. Eademque ratione XENOPHON Sophistas et a
157쪽
ram, rerum civilium peritiam, aut solam artem aut eam cum natura coniunctam genuisse dicebant. Deos autem
nullo modo natura esse aiebant, sed sola arte atque lege e vitarum, quarum aliae alios pro lubitu sibi sanxissent ad coercendos hominum animos. Religione sublata iussitiam etiam tollebant quam ob perpetuas hominum de ea disceptationes non firmiore talo ac istam insistere contendebam; earumque modo rerum iustam esse possessionem, quae partae essent vi victoria a Quid multa Patrocinabantur avaritiae, gloriae cupidini, pravis voluptatibus, flagitiis omnibus ludibrio habebant virtutem. Praeterea noverant adversarium mira arte subtilissimis captiosissimisque qua stionibus, tamquam laqueis, irretire, denique flagitioa
quadam arte pollebant, erit omnium, quibus iubi me & privatae vitae salus continetur, notiones pervertendi , , quae ex communi omnium hominum sensu prava.
turpia, iniusta habentur, ea dicendo id est, tortuosis spunosisque ratiociniis intricando omnia bona, honesta, i sta δε vicissim, essiciendi. De unaquaque re in utramque partem disputari posse, notissimum est Sophistarum asseris
PLATO de Len. X. mox ab initio. Eodem Ioeo queritur L To de tribus erroribus per Graecorum animos veluti contagi grassantibus, quos Sophistae aut domitti, aut si popularis opiis ni eos iam severat, confirmasse videntur. Alii omnino De esse negabant. Alii, et Deos admiserant, illos tamen nimis supra res humanas elatos esse putabant, ut eas curare δε rege. xenti cf. XENOPHON Mem. I. . o. Alii, qui & Deos cprovidentiam statuebant, saeui opera placari mos eorrumpi posse arbitrabantur, hominumque imbecillitatem iis adfingebant. -- I x, ro I. 3, 3- a PLATO, ibidem.
158쪽
quaeiam. Tam eritiali veneno , quod Sophistarum insiillaverat doctrina, insecti erant aisimi Graecorum, quibus opulentia iam, ut fieri solet ad omnes libidines aditum patefecerat; cum S RATES Graeciae tam gravi morbo laboranti, tam quam medicus, salubriori doctrina subvenit Minime vero res suas prospere gessisset, neque in studio emendandi homines hilum prosecunt, nisi tanta tamque divina vici genii, tanta pietas, tanta temperantia, tanta constantia. tanta denique persuaso se a Deo ipso ad philosophiam vocatum esse, viam illi ad victoriam stravissent. Exeutiendi erant ei errores, quibus ipse a prima aetate suerat imbutus debellanda vincenda superstitio, Deorum ne glectus praeiudicatae civium inveterataeque opiniones; nova ει sanior doctrina invenienda ab auctoritate sua inprimis depellendi Sophistae Plane itaque aliam viam, ehi sapientiae foeneratores, calcavit. Sophistae ambitiosa loquacitate iactabundas orationes declamabant Socrates populari sermone, familiaribus colloquiis, de rebus ad vitam utilibus disserebat 4 Sophistae veritatem virtutem exsulare iubebant Socrates, sophismata eorum & insidias interpositis quaestionibus destruens, propulsam veritatem honestatemque in patriam reducebat Sophistae discipulis magnin auri pondus imperabant Socrates, Iliberalem quaestum aspernatus, nullam umquam doctrinae suae me
159쪽
cedem accipiebat. Sophistae cultu magnifici, molles Imxuriosi . iniusti, Deorum contemtores erant Socrates, paucis contentus, cultu corporis minime delicatus, nec tamen sordidus, caloris frigorisque patiens. frugalis, iustus, pius a Tanta intercessitin disciplinae morum diversitas inter philosophum nostrum eiusque adversarios Ad quas virtutes quum accederet summa morum suavitas, & nativa quaedam ingenii iucunditas sermonisque lepor, haud aegre Socrates optimorum quorumque monestissimorum ad Iescentium amicitiam sibi conciliavit, quorum ingenia r rum utilium cognitione imbuit , animosque ad virtutis &honestatis studium formavit.
g. VI. Soeraveae doctrinae indotis. Ad doctrinae disciplinaeque rationem quod adtinet qua usus est Socrates gravibus rationibus impulsus 3 omisit istas ab humano intellectu longe remotas hominesque a vita hominum distrahentes quaestiones, de primis rerum omnium elementis, de universi natura mortu M. quibus explicandis reliqui philosophi frustra operam dabant: irimias. ut ait CICERO, ,hilosophiam devocavit e meti. O inin ibus collocarit, O in domos etiam introduxit, O eoegi de vita Omoribus rebusque bono simias quaerere. Videns enim, quam topere fundamenta salutis humanae societatis, virtus atque religio, a Sophistarum fallacibus ratiociniis labefactarentur; quam parum solida rerum cognitione imbuti adole'
IV. 4. ce. Non singulari quadam diis eultu humano abhorrente vitae ratione vanam sibi, veluti Cynicus Diogenes, glo viam comparare Socrates studuit sed tantum graeeam mollitiem effugit . secutusque illud praeceptum est, quod postea SLNEe Epist. V. his verbis expressita Id agamara, ut meliorem ri- eam sequamur, quam vulgus, non ut contrariam alisqui, quos emendari volumus, fugamus O a nobis avertimus.
3 Rationes ipsas vide in Memoras Ur, i sqq. 6 IV. 7, 6. 4 Tusc. Quaasi. V. G
160쪽
scentes ad capessendam rempublicam accederent, quam parum recte in plurimis rebus ob veri momenti, quod in re quaque inesset, ignorationem vulgo iudicarent homines.
definire solebat Socrates, quid pium esset, quid impium; quid honestum, quid turpe; quid iustum, qxud iniustum. quid prudentia , quid subiri. quid fortis . quid ignavia a quid
Gitas, quid Gitaris rector quid imperiam, quid imperans Malia, quae virum bonum atque honestum ignorare non decet. omnium igitur maxime meruit Socrates de republica, cui honos , iustos, doctos cives finxit de morum disciplina, cuius notionum fines constituit de Theologia praecipue, quia huius universi auctorem moderatorem minime spernendo successi, quatenus datum est homini solis naturae viribus connitenti, exploravit. Primus enim sani rem ad similitudinem veritatis propensorem notionem de natura divina animo informavit meo quidem usque statim pervenit, ut non modo superioris aevi philosophos, in ignoratione veritatis Versanres, longo intervallo post se relinqueret, sedis summis lacutissimis viris, quibus facem praetulit, nihil sere reliqui secerit. Nullus enim e rum, qui Socratem secuti sunt philosophi, quamvis esse
Deum maiori torte argumentorum numero, quam Socrates, demonstraverint, aut argumenta a Socrate prolata lactius diduxerint, magistrum clariore Hrmiore Dei cognitione, pietate, & adplicatione Theologiae ad morum sesemationem umquam superavit. Quin, cum probe perspectos habui et Socrates ut ex omni eius philosophandi ratione nobis colligere licet intellectus humani terminos. di in earum rerum inquisitione, quae hos limites non me
smemorab. I. I, 6. Haee omnia Soerates adpellat humana ad quae cuncta referre videtur, quae ad vitam humanam eiusque felicitatem promovendam faciunt, ut nec ipsam Numinis divini cognitionum ex hoc genere rerum humanarum excludat Ilum nis opponit divina Qeoelesta quibus complectitur, quae ad Physicam quam Theoroticam vocamus, prout ea aetate docebatur, iraeeipue ad Cosmologiam seneralem, spectant.