장음표시 사용
41쪽
S VII. Fontibus apertis, unde nostra haurienda putamuhqui, quod eorum notitia in primis ad intelligendum morale huius Universi Systema conducit, adcurate erant dest, hendi; nunc ita nobis procedat oratio, ut, quae de suscepta argumento, his coniunctis subsidiis consociatisque --nerta habemus ea iam iosa iusto ordine deoro manuir. In
quo brevitati ut studeam & temporis spatiique & totius omnino instituti, ratio admonere videtur si tamen idonea loco excurrere paullum contigerit inopinanti, veniam in ro. Atque unde potius initium dicterendi ducam, quam ab Ipso eo, cuius virtute haec omnia, de quibus dicendum est effecta, constituta disposita constant a quo fines rerum omnium panguntur . cuius uno consilio regitur moralis
Mundus gubernaturque qui est etiam Ipse Primus tremus, Principium Finisque Ex iis enimvero, quae de Mentis Aeternae periectissimi natura proprietatibusque perspecta habemus, dari quaedam videtur, de consilio atque proposito eo, quod Illa in agendis rebus administrandisque in
earumque finibus figendis sequatur, iudicandi potestas; quae sicubi deficiet, divinarum opera scripturarum commodissime supplebitur Igitur Dei statim notionem hane pro certa atque con cessa sumamus, quam unam & probatissimi quique Phialosephorum veram iustamque iudicarunt,in Sacrae etiam Literae auctoritate sua magnifice confirmanti esse scilicet
vetitatem cognostendam, deque divinae revelatismis, qua uti mur, praestantia, plarique eorum, qui pro νε-- α onia chri Eanae scripserunt, ex prosesi sunt persecuti. Inter quos mihi, si Heliam rerum copiam stringentem argumentorum vim atqucrobur , instructissimam denique di exquisitam erudia
tionem cum admirabili perspieuitate coniunctam brevitateque pias, praecipue eommendavidus videtur S4MUEL CLARRrus. ia rideae o natura an remeati Religio, sive Maera Parte
sbri eius, qui inseribitur Arara ars vinceminitia Biant ad Atressuras o God, ne obligarion o nastura Rel ou an μereth and eerrainer of ahe christian Roelation qui liber . Anglico quidem sermone saepius recusus, Lazis etiam Ger novum Galiae conversu prostat.
42쪽
Deum,mentem aeremam, propria constantem virtute, summi perfectiqueacmi non modo plenissimam, sed ipsam Persectionem summam absolutilliinamque euius simplicissima Individua unitate Essintiae liceat enim subinde nomine uti in scholis frequentato infinitis modis maius aliquid amplius contineatur, quam omnes particulares persectio
nes, quae separatim exsistere in rerum natura queunt, in
unum collectae essiciant. 3 Atque in hae ipsa persectionis Divinae individua plenitudine, vera caussa necessariae a temaeque immutabilis exsistentiae Dei quaerenda est quam exsistendi aeremam necessitatem, cum nulli rei, praeter unum Deum, inesse caussa eiusmodi possit, uni etiant Deo tribuendam esse recte colligitur. Quocirca aba sem etiam rerum omnium origo ducenda est, praeter quem, prius quam aliquid extra se procreare constituisset, nihil quidquam aut exstitit aut exsistere potuit. Quae ergo Mentem purissimam beatissimamque, eae propria Persectio, sine rerum creatarum adparatu, satis su perque suffecerat , caussa commovit invitavitque, ut ex solitudine quas sua egrederetur quid egit, quid spectavit Deus t quod consilium propositumve secutus est in creanda hac rerum innumerabilium universtate atque
Πυτου δέ έUM A, πανταχ μαλιστἀ έβουλώθη γενωαι παμπλήσια -πω. Qui locus ab optimis e veteribus Philosophis est laudatus a Sed hi sere omnes, cum Me m
a si sere di pereommode quidem, ut mihi videtur, notionem Dei evolutam praeter alios, passim traditio IRETus, in clamma niti de Duo Anima O MMO, , qui hune in plurimis sequitur. RAMsa in Priata es of natura and roealed ReligionPert. I. p. 38. Malibi quorum non me fugiunt sive delitiasve somnia amborum virorum sed pIumbeus sim, si ingeniorem eumen, medio etiam inter errores perlucens, non a mirer ingratusque, si merita, quae in toto, qui hic agitur, illustrando Ioeo praeeura exstant, non pariter agnoscam magnisque habeam.
43쪽
teriam eoaevam Deo statuentes aeternitatisque sociam. Deum inducerent universi huius non Creatorem, sed quasi artificem quemdam, quantum materia praeiacens permussiet, molientem sive fatali cuidam necessitati agendia gnendique Mentem aeternam implicarent penitus adsequi verum non potuerunt. Nos autem, quibus meis nulla naturae necessitate coactum, liberrimo consilio, de rebus
extra se procreandis quae ante illud consilium initum nu Iae fuerant omnino cogitasse, cum probabilibus argume sis perspectum, tum vero divinis testimoniis comproha tum est totam illam quaestionem, quae de ipso consilio, Quod in rebus eurissis erranias seeurus, Deus, habetur, hae fere conclusione rationis confici posse putamus mihil agit Mens soluta atque liberrima, nihilque aut procreat aut emcit, nisi in quo conquiescere possit. Sed conquiescere Deus, nisi in eo, quod congruenter naturae Ipsius per fectissimae convenienterque sit factum nequit haec autem una ratio li, ad adquiestendum in operibus suis,
curante Henri Suph A. I, 8 euius sententiam aut a vi latine
que expressit CICERO de misero Cap. 3. SENECA DULLXV. p. 9o edit Lipsa In tota hac quaestione, quae de eatis rationeque habetur, cur ne
mundum ereaveris Deus etiam atque etiam videndum est, ne vel activam Dei cim genitritemque in rebus tantum exem dismam Essentiam gerendis Sciendisque quaeramus, vel caussam, quae invitaverit Deum ad aliqvid extra Se agendum, ita tomparatam putemus . ut si eam non seeutus esset Deus, minus sapienter. minus benefice mi Misonνenienter Nagura Gae ner reissima.
Egisset. Quorum utrumque, a summis licet philosophis sine Pium atque defensum, erroris est plenum, nee potest non dis. ficultatihus homines impli ea re inextricabilibus. Neque ab hoc Ioco alienum est, memorabile exemplum pavita enodatius ese Ponere, quo doceamur, quam in contraria & repugnantia plane incidere humana ratio possit e quibus, nisi mysteriorum divinitus revelatorum lucem accipiat, expedire sese nullo pacto queat. Cogita enim, quaeso, altera ex parte argumenta ea, quae
contra munia aeternitatem adferuntur vide , res mutabile .
in auibus perpetua sueeessione ab alto inexum excipiatur.
44쪽
b requiritur, & plenissime sussicit. Igitur in omni vi tutis suae activaein creatricis usu actuque, hoc frictati hoc sequitur Deus, hoc propositum tenet, in hoc omne consilium Eius vertitur, ut ad Persectionis legem, cuius in se Ipse summum exemplar habet, quidquid agit geritve referatur. Ex quo intelligi par est, nihil aliud Deum, sue ad procreandum hunc Mundum, sive ad illius tam nistrationem , qua omnia gubernat, suscipiendam invitare porusii, nisi liberrimum perfectionis exιra se propagandae si cum quo de inexhausto Boni perfectionisque fonte, qui in mentiae divinae sinu quasi reclusus concinebatur, ut rivuli emanarent aliqui, utque Persectionis abso lutissimae. quae est ipsi propria monumenta saltem quaedam ciamin quam signa, quam fieri posset, praeclarissima, etiam extra Dei eventiam constarunt,in operibus divinia factisque expressa cernerentur, Voluit.
Atque huic quidem sententiae, de qua nonnulla insuper in adnotatione subiecta monemus, divina testimonia egre-
quarum conditio quovis momento modo determinato differat ab ea, viae ante fuerit, possint.ne illa ita cogitari, ut nulla earum conditionum prima ponatur, ut perpetuarum vicissit dinum nullum plane initium, nullum primordium, statuatur paut fieri-ne possit, ut Deus nam contra eorum Honon disputo stultitiam, qui sine Mentis aeterna effetentia mundum aeternum somniant Mens infinita, solutussima, liberrima, ab omni aeternitate, naturae necessitate quadam ad res finitas, a persectissima Ipsius essentia diversas, in quibus absoluta persectio inesse nulla queat, generando adstringatur Iam vide ex duerso, illis argumentis, quae pro aeterni remnia pugnant, quam modo explosam vidimus, quid responderi contra posses Deus inquiunt, non solum rim habet potentiam agendi iasiquid O efficiendi; sed, cum visatas impia mentum inveniat nusium, emnque maioris se virtutis persessioni que agere aliqvid O incere quam otio torperea semper actuosum esse Deum, semper ver aliquid O e ere, necesse est. De amaura Boni est, se Dum eum alias ommunicare, fuamqua Mntiatem aliis rebus quantum feri potest, impertiri, O id maxime conisma summo Bono. Di est Deus. At s mundus non fit ab aeremo, per aeramum lue ira diatam 'empa uiau es Dein se bonisarem Diyitia ' Cooste
45쪽
gi suffragantur cum Invisebia Dei, O aeterna Elas vis
divisisasque, ex quo mundus μ mererius, nunc ex operibus
didie. Quorum prius argumentum apud aeutissimum legitur AarosTOTELEM Lui XII. Metaph. Cap. 6. Alterum est Rocti . quod reser IOHANNE PHILOPONus in sibro de aetamisaram in ranara metam Argum. I i. Haec autem argumenta P quibus maximam veri speciem inesse fatendum est, eum magno numero eorum, quibus longe facilius responderi potest, eo gia BERED PERER ius Libro XV. de communiatis Principiis e quo
eadem deseripta repeti in politissimi nostra memoria Philosophi. ANTONII GENυENsis , Moseras NM-- L Elementi Meeaph. Tom. ΙΙΙ. p. 37 sqq. In utroque igitur horum argumentorum, maior, qu e P . nitur, propositio nefari nequit. Nam Deum quidem semper esse actuosum Messieere aliquid, quod sit dignum in quo -- cupetur, Macile patet, OLFio in Theol. NM. P. I. s. os atque R AMsAE in me of Rau. Prop. IX. est deis
monstratum. Alterum autem iliud de studio Dei bonum per fectionemque communicandi, convenit eum eo quod est a
nobis ipsis supra ostensum , nec dubitari potest. Iam eum in adsumtione id, quod de usu potestatis effriendi siquid εὐγ-nerandi, de bonoque eum aliis communicando generatim erat dictum, ad mundi generationem adplieatur nihil sane hum ria ratio, quod contra dieat, invenire potest. Nihil quippe .
praeter res a Deo diversas, quas vocamus mundum excogistare valemus, quod ab aeterno generari a Deo, aut cum quo bonum c Persectio quae sunt in Deo, communicari queant. Quo minus est mirandum, eum , gravissimam dissieultatem his argumentis ontineri, acutissimi viri, di in his perspiea S. AυGusTINus , de cisis mi Lib. XII Cap. xy. x6. I . sitentur. Cuius nodi solutio non nisi e autionibus illis, quas hoo Ioeo adhibendas esse initio monui, quae plurimum ad iustam Rationis hiatis Uniser eognitionem conferunt, petenda videtur. Igitur haec duo firmiter teneamus: Ium Deus semper quidem est actuosus; hoe infinitae eius essentiae est proprium. ut eontinuo aliquid agat atque effetat, vi sua atque persectione absolutissima dignum. Sed ne praesumamus, Dei agendi vationem ex iis, quae nostri sensus adsequitur imbecillitas.
metiri. Nementem infinitam, ex propriae essentiae quadam necessitate, ad res extra Se gerendas ad effciendas res. quae ab infinita Dei Persectione non possunt non removissimae Dissiligo by Ooste
46쪽
laniis . Moerias quasi conspici, dicuntur ad Roman L ao;
cum ex rerum creatarum contemplatione Deum am .esse adstrictam putemus. Nulla in re ex essentiae sitae Meessi tale adquiescit Deus, nisi in eo, quod sit, sicut Ipse abso- Iate persectissimum. Igitur, per eamdem necessitatem , ab a terno vi sua activa genitriceque, qua pollet, non aliter usus in nisi ut Sui simillimum, in quo plane adquiesceret gen raret, eum quo non aliquam Boni Perfectionisque particulam, sed ipsam summam Periectionem infinitamque id est, ipsam
Errantiam divinam indivisam communicaret ex actu non intermisi in aeternum communicet. Hoc quo pacto fiat, si non e pit hominum ratio agnoscant tandem se homines esse rem ipsam, quod eius modum non capiunt, non abiiciant. Fatoniatur, istis nodi aliquem actum aeternum Deo esse tribuendum, nisi in absurdissimas repugnantias incidere vestimus. Et distant tandem mysterium divinitus revelatum colere, quo uno in extricabilis nodus solvitur; quo nimirum satis adparet nequa iners aut otiosum aevum traduxisse Deum, priusquam hune mundum conderet, neque perfectionem suam non communis tam eontinuisse cum ab aeterno Λογον illum στατικὸν amo esse generatum, di ab horum utroque Spiritum eoaeteris num procedere divinae voces doceant quarum mutui auus trium ---ν. intra divinam Gentiam manentes soli sunt in modi, quales Deo essentiales, i. e. ex essentiae divinae necesis fitate fluentes diore eonvenit. Vide Nam II et ad Ebr. I. 3. MAM V. R Ioha XVII. 3. V. 26. r M. V. . II. Ad rerum autem extra divinam Essentiam proereanda rum quod adtinet rationem, minime illam equidem, eum LEIa
NITro huiusque alumnis . tam praegnantem & deteri namem .
ut Leibnitiano etiam vocabulo utar statuere velim, ut sapientia bonitasque Dei seu viris, ut & mundus omnino ε his quidem potius, quam sue nullus, sive avus sieut his loqui placet conderetur. Quod si ponatur in eunctas illas quas diximus dissieultates erroresque recidimus Si enim sapientis nitasque Dei postulavit ut hunc mundum eonderet Deus . semper hoc idem requirebatur ex quo nempe & sapientia a nitas Deo inerra putandae sunt, id est, ab aeterno ut iam mundus iterum aeternus prodeat, ut iterum Mens in ita ex quadam essentiae suae necessitate rebus finitis adstringatur. Quod plane contra est. Fateamur igitur tandem, quod res est omnia praeter Deum. ante quam Ia liberrimo actu de iis procreandis cogitaret, adeo Dissilias by Ooste
47쪽
scere, infinitasque Hus persectiones suspicere iubemus. AiAE XL. 26 sqq. cum Deus ipse exposito consilio suo
de rebus in hac terra gerendis, atque ita, magnum Me, i quit, san mque rasabo, O in vitarum gentiam oetas e gnosiar, ieeturque, me esse Iehovam, racis XXXVIII. 3. apud MALAcssiAM L ii Abrana solis ad oe sum, magnum erit nomen eum apud gentes inqui armipotens Iehovi; eum denique rerum omnium creatarum universitas laudes
Dia O gloriam enarrare dicitur, Nais XIX. a. XLVIII. quae sunt huius generis alia. S. VIII. Parum commode finis, quem in hoc mundo condendo sibi proposuerit Deus, in primarium atque secunda rium, quod a multis tactum reperio, dividi videtur; quouxum ille quidem in gloria Dei, hic in selieitate Mentium creatarum poni solet. Si tamen, ut fit sere ab his, qui hae di tinctione utuntur, secundarius ille finis eodem dicatur sensu, quo alii intermedium aut suborianarum vorant; non tam in re ipsa vitium quam in verbis et inissa inesse cense da est. Quod enim seundurium dicere consuevimus, id in primario non continetur, sed tantum, ubi sine huius d trimento fieri potest, cum hoc ipso coniungitur sicut inruisse nulla, nulliusque momenti. ut nihil admodum differret
utram illa umquam ex nihilo ad exuuentiam , nec ne voca rentur. Cum primum autem proprio motu solutissmaque optioἄ
ne consilium procreandi mundi cepit Deus , tum vero aliam rerum faeiem oriri erat Meuae tum demum sequebatut id quotia nobis supra est postum, ut, si creare aliquid Messicere extra se vellet Deus in opere faciendo non posset conquiescere, ni si naturae suae perfectissimae eonvenienter esset effectum a tum non poterat non ad Persectionis legem auius in se Ipse summum exemplar habebat, omnia dirigere. Igitur persectionem . quanta esse posset, usquequaque propagare, di quandoquidem absolvis perfectio extra Deum esse nequit monumenta saltem quaedam inuasi simulacra atque signa summae persectionis in omni suo opere tam quoad primam conititutionem, quam perpetuam gubernationem administrationemque exprimere decrevit in quo verus, summus,4 extremus, omni exceptione aut restrictione careas, ni Dei respectu Mus uniνes cernitur. Dissiligo by Ooste
48쪽
construendo aedificio nihil ad necessitatem commoditatem. que, quas prae caeteris sequimur, pulcritudo consere,
sed, ubi sine harum insigni iactura fieri potest, ibi demum
adhibeturi Deum autem ita res suas disponere consentaneum est, ut ad unum eumdemove finem, tamquam communem summam, omnia reserantur diriganturque. Quo summo rerum fine invento, S. praec. non sunt alii, tamquam Meessorii, quaerendi sed hoc potius agamus necesse est. in quid illo summo fine contineatur quibus quasi partibus ille constet quibus rationibus viisque usus sit Deus, utatu ue,4 semper si usurus, exquiratur, ad eam, quam Ipsi propositam esse constat, Perfectiomem huius universi.
quam rerum finitarum ratio ferat , obtinendam Igitur supremus ille, quem diximus, Sinis Dei duabus statim rebus rationibusque, tamquam partibus, constare videtur; qu rum altera in rebus ins iniri consiιuendis ae deinceps eo
arissis cernatur, altera in rerum creatarum conservata rumque administratione atave puer iam versetur.
S. IX. Et in erranin quidem rebus, quas deinceps tuetur Deus, ita ad perfectionis legem, quam sibi Ipse sanxit, direxi omnia dirigitque ut, cum infinita Ipsius essentia individua per unam substantiam finitam minus commode exprimi essingique possit, innumerabiles voluerit velitque
substantias exsistere, quarum diversissimae naturae perfectionibus particularibus, infinitis paene modis, cum qu ad qualitatem tum quantitatem, differentibus instructae, unum aliquod Totum essicerent, quo quantum fieri posset, individuassissentiae divinae immensa Persectio exprimeretur. Rerum autem cunctarum, quae in hac universitate continentur, duo summa genera deprehenduntur. Harum
quippe alia obsectis tantum, ut aiunt, inuasi indirem, invisibiles Dei perfectiones reserunt atque adumbrant in aliis subiectise, magisque dinae , imagines & quasi simulacra ipsius Dei expressa atque essicta cernuntur. Iam tuae igitur de quibus primo dicendum est, sola structura suam praeclaro aruncio atque ordine quo
49쪽
partes singulae cuiusque corporis totum enim hoc genu
e rebus compositis constat atque orporeis cinter se nexae ad communemque finem adaptatae sunt, muniversa gmnera rerum atque classes admirabili quodam tam diversorum corporum tamque multorum nexu, & consentiente eo
spirante, continuata cognatione atque serie inter se copulatae infinitam Dei potentiam sapientiamque ι- inex haustum, qui est in Illo persectionis fontem, clarissima
voce praedicant; cumque tandem , ad usus atque commoda Mentium creatarum, ista omnia instituta' mirifice ad commodata esse adpareat, immensam etiam bonitatem premi rerum omnium Constitutoris Conservatorisqueb pro
elamant. Quem locum satis persecuti sunt omni laude e mulatissimi viri, qui de cognitione Dei e naturae operibus percipienda conscripserunt. Quo si spectet Naturae stu dium tum demum mente hominis inprimis dignissimum. vereque divinum, dici meretur. Sed absque dissicili studio
etiam in promtu sunt ea, quae ex rerum creatarum contem
platione intelligi debent, neque recondita quadam ratio ne cernuntur in omnium animos illabuntur , suo cuius que sensu comprehenduntur; neque nisi stupidus brutusquallia nessis, avi infama non insessim, ut est praeclare apud divinum Vatem, Naim. XCII. . Unde tam graves eorum reprehensiones, qui ad haec non adtendunt, qui haec non curant. HIOB XII. 7 sqq. DAIAE XL a seqq. ad Roman. I. gr. alibique. s. X. Alterum est genus rerum creatarum, in quarum constitutione de quasi fabrica non solum , tamquam in sp
culo, ut fit in priori genere, vis atque Perfectio summi Creatoris cernitur; sed cui tanta cum ipso Deo similitudo est data, ut omnis ea persectio, quae in individua Dei essentia inest. A quadam persectione, in naturis itidem simplieibus4 individuis, expressa contineatur; unde qui
ad hoc genus referuntur, Spiritus nimirum, quos rectiu&latine Mentes vocamus, directae, visae tersectissimae Dei
imagino quatenus quidem in rebus a Dei essentia diver-
50쪽
sis licet similitudinem eius referant quamdam, nominari persectio potes in rite dicuntur. Harum igitur caussa caetera omnia, quae, cne aut sui aut creatoris sensu, signa tantum virtutis divinae gerunt, sunt constituta, ut his ipsis Deum praedicent, me se tamquam operibus divinis, cognoscendum praebeant. Sicur autem corporearum rerum miraestin paene infinita varietas, perpetua quadam serie inter se, mirifico ordine, connexa sic vivarum Dei imaginum siquidem earum nulli tanta tribui perfectio poterat, quanta omni multitudini persectionum per plures res distri- tarum esset aequalis . cui ipsi divinam persectionem infinite superiorem esse supra a diximus pari modo infinitam paene multitudinem varietatemque esse voluit sapientissimus rerum omnium Conditor ut hoc ipso mire vario modo, quo in earum quaque eiusdem persectionis divinae imago exprimeretur, hacque ipsa multuudine cuius singula membra ad communem finem praeclarissimum essent a aptata , quod in illarum naturarum quaque per se spectata deficeret, illud nuhc si cunctae tamquam una universias quasi respublica spectentur, aliquo modo suppleretur. Huiusmodi autem fere esse mundi incorpore constitutionem & reipublicae sormam mentium creatarum, coniectura quadam ii etiam, qui ariori caruerunt lumine, sunt adsecuti sed apertius paulo S longe certius, divinae Scripturae docent. Quarum oracula quae ad deciarandam puriorum spirit uum sive naturam sive ordines sive munera spectant, quoad harum quidem rerum notitiam nobis patera re hac in vita Deo placuit, in compendiis systematibusque doctrinae divinae ea parte, quae de Angelis quaerit, collecta reperiuntur. Nos hac generali descripti ne contenti ad eum Mentium creatarum ordinem properamus considerandum, qui nos propius spectar, quo nos ipsi continemur Hominam genus dico . quod in hoc terrae
a Vide supra . Vll. p. 24 sq.m mper flud V Maa inris Maa is Est homo quod studeat, proprie quod discat, Homo ipse. Q.