장음표시 사용
51쪽
fecimus, ι gradum tenet , in cuius simili 'rtasse, vel analogo quodam, aliorum orbium incolae sunt constituti; per quem videlicet a puriorum spirituum ordinibus, quibus sive nulla, sive multo subtilioris naturae corpora sunt sociata, ad mundum mere corporeum transitus pater.
f. XI. Ut igitur, qua ratione finem suum, Persectionem propagandi, in hominum genere construendo, persecutus sit Deus intelligatur age iam praeclaram illam quaera
mini eum Deo similitudo intercedit, propius consideremus. Quo loco ea statim, quae de omnium rerum creatarum universitate, in duo prima genera distributa, diximus, ad nostrae terrae globum, quaeque eo continentur sunt adplicanda. Nostra igitur in terra quaecumque praeter hom nem reperiuntur, cuicuimodi illa sint, non nisi monumenta sunt, e quibus summi Dei, qui haec creavit,in disposuit, atque tuetur, visin potentia, sapientia ac bonitas intelligantur istiusmodi persectiones ipsae, aut harum similes, illis rebus inesse nullo modo putari possitnt. Η minis autem haec est praecellens conditio, ut aut per cli ne qualitatesque similes earum, quibus essentia ruina constat, ipsi humanae menti sint ingeneratae, aut vis data
sit, atque potestas, eas proprio studio, propria opera, comparandi suscipiendique sicut autem persectionibus proprietatibusque divinis ratio constare sua nullo modo posset sine independentia illa, quae dicitur, qua per se propria viatque virtute is est atque talis, qualis est, in agendoque non nisi proprio motu utitur ac liberrimo consilio qua in re quasi tons omnium perfectionum divinarum quaerendus est sic similitudinis illius, quae est homini cum Deo,
summa omnis in eo maxime cernitur, quatenus independentiae illius similitudo aliqua, quanta in creata mente,
52쪽
quae eum corporeo mundo ram arcte sociaretur, esset terat, ab optimo Creatore homini est tributa. Igitur eum creata mens exsistere propria virtute non possit, sic enim res concurrerent contrariae ita saltem hominis naturam constituit Deus, ut in modo, quo is exsistere pergerest, id est , in usu virium sibi tributarum, in variisque qualit tibus persectionibusque conciliandis, praeclaram quamdam Independentiae divinae imaginem reserret. Quod quo planius intelligatur, paulo etiam enodatius est explicandum: de comparatio quaedam eorum, quae Deo sunt propria,
cum hominis proprietatibus, quibus illa adsimilantur quasi effinguntur, instituenda. Iraque , .l'. inus propria vi ex lit, eademque cum se Ipse numquam deserat, semper exsistit. Hom propria quidem vi
nequit, neque semper in hac terrena vita perdurat sed sunt ei tamen subsidia quaedam suppeditata, quibus fi vult uti hanc vitam sua opera propagare aliquatentis sustentareque valet si non utitur, aut vim sibi sua sponte infert, terrenam finire vitam potest, & de statione sua discedere IIG. Eos habet iam, eognossenia quaecumque Velit, notitiamque suam non extrinsecus adlatam, sed in se Ipse propriam habet. Hominis quidem natura non capit scie tiam, nisi quae veniat extrinsecus atque in rebus ipsis cognoscendis, aut rerum relationibus, adeo passive se habet mens hominis, ut si qua res in sensum incurrat, aut aliqua rerum relatio evidentiam suam menti probet, non possint haec omnia aliter ab homine percipi atque illi obiecta fuerint. Verum tamen in hominis plena situm esti testate, captare eas occasones, aut sugere, quibus certas
res sensibus suis obiectum iri suspicari possit intendere
sensuum mentisque aciem ad res obiectas planius considerandas, aut eadem ab his avocata aliis rebus inhaerere; defigere animum in ea, quae perspicua sunt, ut quanta luce circumfusa sint agnoscat, aut visum qualecumque
adripere, in eoque sine curatior inspectione adquiescere;
53쪽
denique, quid ex si quae perspicua sunt consequatur quid his consentaneum sit, aut repugnet, data opera sequirere, aut rursus relinquere eiusmodi laborem negligere. Qua in libera solutaque potestate παιηι illud, cui mens hominis in cognoscendis rebus non poterat non osse subiecta, egregie compensatum Videmus. ut iam ea, quae cognoscimus, per nos ipsi etiam quodammodo riamo quam propria vi cognoscamus. Quod cum sum quemque sv doceat, non opus est, argumentis e sacris literis
colligendis, quibus id quod dictum est confirmetur, hoe
facere longius; quo in primis ea sunt loca referenda, quihus exprobratur hominibus, quod id, quod nosse debeant. non agnoscant, aut Veritati, quam percipere poterant, pertinaciter resistant. IIIlio Drus habet sim agendi in extra se inciendi quaecumque vult illius potestati atque imperio omnia sunt se ledia Homo creare quidem efficere nihil nisi cuius principia atque elementa a summo Creatore sint initio eo stituta, valet. At latissime tamen imperium hominis vi queis agendi potestas, patet potest enim . mentem suam ad Deum convertere cum que, qui corda scru-tur precibus atque votis agere a. Singularis, admirabilis plane similitudo potentiae divinae cernitur in ea pintestate, quae menti hominis, ad commovenda corporis membra sibi sectati, data est; qua, sicut Dei nutum omnes partes huius Umversi sequuntur, si liter in isto quasi microc mo quaecumque partes sunt ad res agendas adcommodatae, nunt dictata promtissime exsequuntur.3. Rerum inanimatarum parite ae ammantium naturam
scrutari, omniaque, quae nos ambiunt infinitis modis in nostrum usum nostri milium convertere, ipsa que res, a natura editas, nostro studio, abore, artiscio, ad maiorem persectionis gradum perducere Me que vim creatricem Dei quodammodo imitari valemus. Quo loco meminisse fas est magnificae illius orationis, qua universi Conditor humanum genus ad huius terrae im-
54쪽
perium inaugurasse refertur in sacris steris, GMI.48sqq.
IVto. DEus non modo vim habet, cognoscendi quae vult sed hac uria. etiam vi , ita quidem , ut neque umquam non cognitam perspectamque habeat suam innnitam Essentiam, utpote cognisione Sua absolute dignissimam,&, quae praeter Se cogitat, non nisi eo modo cogiter. qui si naturae Suae eonveniemussimus, id est, tamquam res, quibus infinita perfectio divinae essentiae quantum in rebus a Deo ipso diversis fieri possit designetur exprimatur, propageturque. Homo non per ipsam quidem
naturam suam atque constitutionem, quam a Creatore ac cepit, Deum resque creatas ita, ut conveniens est, semper cognoscit; sic enim, quum naturam suam non a se ipse habeat, ne cognitionem quidem ullo modo a se hahere posset. Sed data sunt homini tum instrummi atque subsidia, quibus, Deum, tamquam cognitione maeatis
cuiusvis dignissimum ac primam rerum omnium Caussam, res creatas, tamquam signa monumenta, aut imagines, perfectionem divinam suo quasque modo reserentes, quantum sussiciat cognoscere possit tum vero etiam invi-
rameata, quibus ad istiusmodi usum virium illarum sub diorumque excitetur, quo ad talem cognitionem per feniat. V-. Idem fere de agendis rebus dicendum est Drusnon modo vim habet potestatemque agendi, sed hac ipsa vi etiam iugiter uritur ea ratione, ut perpetuo quodam actu cuius quidem modus atque intima ratio humanum omnem longe superat captum abistutissima persectio M. sentiae divinae inter tres M. Trinitatis νηπειρολε- -- municetur, quae extra Se agit Deus omnia adie
sectionem quam praeclarissime latissimeque dirigat propa-
Nequa vero praetereundum hoe loe memorabile illud effatum. quo, sicut Deus univeru: imperium teneat sic homini terrae dominium eommissum dieitur. Psam CXV.46. coeli, Coeli, inquam, sene Iehoνae terram autem hominibus dediar ut iam homo quasi quidam Deus in hac universi particula constitutus esse
55쪽
gandam. Homim quidem itexum non per naturam suam ' hoc est proprium, ut simili quodam modo perpetuo agat; at rursus hoc ei concessum est ut modo quodam huic consentaneo agere possu, ut cum Deo societatem quandam inire qua illa S. tirutatis intima communio quasi adumbretur, Iohan. XVII. r. a I-23. a cor. XIII. de inexhwsto persectionis sonte, quantum hac in vita satis est haurire, atque acceptam persectionem iterum liabero motu Deo quasi dono offerre, & ex amore Dei, Illiusque imitandi studio, eamdem quaquaversum protendere ad alios sui similes propagare queat tum vero m-wt nentis etiam hominis naturae iniecta sunt, quae eum,
in hoc studeat, hoc agat, in hos totus incumbat, enixe
invitentior Inritamen . hominis naturae iniecta quibus ad agenda ea, suae sunt consilio Dei consentanea, excitamur haec sunt re, quae sequuntur Nisus ille, quo ad se quisque conservandum tuendumque exeitatur; qui mutis etiam animantibus
inest. Me es miram, ut perspecte SENECA habet, Din. CXXI. sub fin eum eo nasia Ma euncta animasia, e quo fruina n Derentur . . e hoe per se profuturum eras, sed sine hoc mu rea profuissena. Novitatis studium is cognisionis atque sientia cupissitas ,
de qua mulis praeclare adnotata passim apud M. TVLLiυΜ legas. 3 caeteri nisus naturales ad suum quisque obiectum tendentes, hominemque ad agendum impellentes, ad quas moderandos gubernandosque sensus morastis est constitutus. Qui nisus omnes antiquis philosophis, Stoicis praesertim initia naturae. primi nae ae adpetitus O primae utinatione dicebantur iis centioribus instinctus L ptissus naturati audiunt. . Pussus ille cum sensu morati coniunctas, quo ad eam ager di vivendique rationem . . quae sensi morali comprobatur, ineundam sustendam contrariam invitamur.
. Sensus honoris O pudoris, qui moralem excipit sensum ' eiusque dictatis novam vim, novum robur, addit uius sensus vim praeclare explicavit demonstravitque ΗυTCHEso Nos in Sasemaee moralis hi sophiae . vernacula sua conscripti, post fata demum auctoris Guet O Londini t 33 edito, Lib. I Cap. V. Cui eosnatus ille se fus cst, quem meris Maue culeaq
56쪽
Hlo Denique Dinc, cum per eam perfectionem, quam propria vi tenet, tum per liberum virtutis suae usum, etiatur per se Ipse . Minus esi Scilicet in possessione cogniti neque propriae essentiae perfectissimae eiusdemque communicatione, quae inter tres SS. Trinitatis Personas obtinet, beatitudo Dei essensi a qua ab aeterno fruitur,4 nenda est: vide Epist. I. ad Timosa. I. s. 6. Ioham XVI s. in communicatione autem persectionis cum mes, tribus creatis, atque in monumentis persectionis Suae illis. quae cum in creatis rebus cunctis, tum in gubernatione huius universi cernuntur liberά quadam complacerui adquiescit cons. Duc CIV. i. QE R. ata Ephes L . Igitur homnem ita constituit Deus, utin ipse per se beatus esse posset non quidem ut per primam constitutionem suam, quippe quam aliunde acceperit, omnem beatitudinnem, quam capiat ipsius natura possideret; sed ut iam per usum virium naturae suae insitarum qui usus in libera hominis suis est potestate, beatitudinem sibi ipse quodammodo queat conciliare. Haec est enim hominis condistio, ut, si viribus suis ea ratione utatur, ad quam eum Deus per naturae ipsius constitutionem invitat, beatus sit: scilicet, ut inchoatam quamdam voluptatem capiat e caeterarum rerum cognitione usu & ruitione eo litam autem inveniat beatistidinem in Dei cognitione, communione.
Idisiam haud neommode SMIvirtus nomitiavit: in Theor of Mora Senin P. II. Seca. r. qui hae re disserre videtur ah illo pudoris sensu, quod ille eam potissimum sensus moralis fuleiat vim, quae eonvenientiamin id quod de eae in actionibus commendet, hie autem eum roboret adiuvetque sensus moralis pulsum, qui ad offici. m servandum,&ad id quod iure debit timvideatur, homines excitat. Quo nimirum pertinet illa omnium puris ad maxime fincera homineque ingenuo digna Voluptas, quae ex reciti factorum omnino ex Hirae ad inei praeseriptum Oad,irtutis legem actae donscientia percipitur tum eaeci illi morsus anxiique timores, male factorum onscientiam consequentes Adsumdem sensum pertinent illi με αξὶν ἀλληλων λογισμοὶ κατπο- suomer πολογουμινο , quos Pacius Apostolus dixit in Epimad Roman II FI Dissilia ' Cooste
57쪽
que eum Eodem quatenus ad illam hac in vita aditus este cessus ineunda qua ex Deo persectionem omneque Bonum hauriat, omnia Deo accepta re*rat is libero quodam motu inclismaidem cuncta, semet ipse offerat Qquasi reddat, denique omnes iquum vitae unive die studium in imitando Deo, odemque in se ipso per omnes vitae actus tui in sua siti sint potestate, quasi es- fingendo ponat. 3 3. XII. Quibus ira expositis, sequitur, ut tria haec as
cte adcurateque teneamus Dei consilium, in homune constituendo, hoc fuit, ut eum ad Sui similitudinem procrearet ut tantam illi persectioisem, tamque praeci
ras Vires, quantas caperet creatae mentis terreno socia
tae corpori natura, impertiret. Idum. In ipso hoc consilio continebatur alterum illud sine quo similitudo homini eum Deo aut perfectio virtusque recte nominata, inesse nulli poterar ut finis quidem certus, quo tenderet. niini praescriberetur, sed ipsa huius finis persecutio, id est, ratio vivendi agendique omnino viribus suis utem di, propriae liberae, solutaeque eiusdem potestati e mitteretur. IIIlium Liberae huic potestati nequaquam ra-
. amominem ita esse constitutum ut, per rectum virium suarum usum , ipse sibi vitam beatam eontaiet ut, si miser evadat, non Dei sit, sed propria hominis culpa illud quidem res ipsa loquitur, o experientia testatur Qubinis sacrae
paginae eonfirmant. Quam in sententiam LACTANTIUM eam praesertim beatitudinem spectans, quam in altera vita pii con-Iequuntur, seite. IIIam primam uam, inquit, nasunus areepimus; fiane fecundam seianus. Vinari enim, non agurae datur: quia oluit nos Deus iram nobis in Hea comparare. Instit. Divin.
VII. . Hoc igitur loco non praetereunda est observatio, quae, a hue dictis satis intelligitur hominem ad Dei imaginem similia
audinemque ereaetim, dupliciter diei. Uno modo, cum periectio, potestas, inaque illae, quae sunt eon inioni naetiraeque hominia a Deo bisseae intelliguntur similes aliquatenus esse illis. quae in ipsa Mente suprema cernuntur altero, quo fignifice tur hominem iis esse a Deo eonstitutum, ut per liberum virium
58쪽
tio sua alio ullo modo poterat constare, nisi invitamenta licet haberet homo, quae eum ad persequendam viam
a Deo praescriptam excitarent, tamen aerati liberum esset eidem , sequi istas naturae invitationes, aut easdem detre. tare: sive, ut eamdem sententiam mutatis verbis expremamus menti creatae non alia vis libertatis inesse poterat, quae tamen inesse debebat nisi cum qua peccanssi acuirus esset coniuncta. Sed de caeteris cum satis copioses dictum superest, ut de fine homina praesuto, cuius ad .
nuc uno lotum aut alter vero men Onem lecimus .
enuclearius paulo pressiusque dicamus. S. III. Atque locum quidem adgredimur larissimum,
scri ionemque complectentema quem si praetervolare lic ret, magno es dissicili labore liberatum iri sentio; si pro dignitate tractare oporteat persequique, nae non spatium Academico conveniens specimini, sed vastum com plere volumen cogar. Quocirca cum in medio vix dum propositi argumenti haerens, iam de fine huic omu disputationi imponendo monea cogitare neque tamen neces-
suarum usum, si quidem eum velit ad finem a. Deo praeseriptum dirigere, sua quadam per Deum imitari. , quantum creatae eiusmodi mentis natura capit, in se ipsa quo effvere possu. Unde in Sacris litetis, imago ver uuia mi in homine ex eua aut exprimenda, mox utroque sensu coniuncto dici videtur, ut Genesa. 26. 27. lacos III., mox alterutro modo figillatim di priori quidem potissimum Genes Ix.ε. 1 coriath. XI. . altero modo ad colos III. io. E cf. v. . PETRI I. 4. His denique duobus modis quibus diximus maxinem Dei in hominibus cerni, aecedit tertius quidam, quo ii, qui hae in vita illam posteriori sons dictam similitudinem Dei admiserint susezeperintque, aeternum a Deo deeorabuntur de quo deinceptarit proprius diisserendi laeus. Vide interim de hac tertia, ut se dieam Dei imagine illustria loca, Nam XVII. Is 1 . H. G. IMMA H. a. Secunda autem illa, quam ante diximus, cum hac tertia coniunctim signiscari videtur ad Roman. v m. 39.
59쪽
sariam inprimis eius partem omnino relinquere fas sit m dus hic erit fere retinendus, quem in superioribus partibus studui tenere, ut praetermissis pluribus, quae quovis loco adnotari mereantur, in rerum summis explicandis cons- stamus. In quo requirit instituti nostri ratio, ut ab iis te rum ducamus exordium, quae de hoc, quod quaeritur,
nam risibus sui sis cognosci posse intelligique videantur. Quod si quis igitur, secundum leges illas, quas.suina posuimus, i in hominis ossicia, finemque a Deo nobis Gmul cum naturae constitutione nostrae, praescriptum, diligenter voluerit inquirere adparebit principio, quaecum que a natura hominibus commendata sint, illa in eo convenire cuncta, ut ad huius miser pertineant Perfectionem Comnium nisuum naturalium hanc esse communem vim atque rationem, ut ad omnia, in quibus inuidpiam , aut aliqua persessionis praestantiaeve nota inesse videatur, per se amanda moveamur, ad eiusmodiquo alia quem virium nostrarum usum quavis occasione invitemur, quo ad perfectionem quamdam, sive nostrum ipsorum, sive aliorum hominum, sive omnino illius partis huius universi, quae nobis proxime circumsus est, vel tuendam, vel promovendam amplificandamque aliquid conferatur. Sed cum nisui naturali cuique suum sit proprium, quo tendat, obiectum, nisusque alius saepe alii repugnet, quo fit ut utrumque simul sequi nequeamus accedit sublimius illud sensus moralis iudicium, quod e pluribus vim mi upositionibus atque habilibus, quos quisque suscipere
potest, eum maxime comprobat, qui non tam caeco im Pinu, quam tranquillo deliberatoque mentis consilio, ad perfectionaem quam maximam, quamque latissime patentem --xime amandam, meditandam. omnique studio & opera curandam, nullo non tempore dirigatur. Similiterque e pluribus agendi rationibus, illam semper probat commendatque sensus moralis, quae huic ipsi, quod diximus, mentis consilio maxime consentanea videatur. Videri. IV. a V hutiis dispurationis.
60쪽
Iam seu est in primis naturae adpetitionibus studium quoddam rerum cognoscendarum sic, qui ad sensus m ratis dictata adverterit animum , hoc prae caeteris stacommendari, ad hoc se serio invitari intelliget, ut quias Utata, potissimum anquirat & firmiter magis magisque complecti animo studeat, quo communis omnium salus, universale Bonam,in Persessio illa latissime pateas e rixetatur quam
omnes summis in deliciis habere, & spectare semper
quique monemur. Quum autem mortalium nemo omni ex pane curare praestareque communem salutem ac persecti nem possit tum vero hoc in primis commendatum nobis sentimus, ur, qua ratione illius perfectionem partis Universi, quae in nostram notitiam d. quasi aeriivitatis spha ram quae dicitur, cadit, pro nostra conditione .pto viribus notiris maxime promovere possimus, exquiramus quo iuvento, huc mentis studia & consilia cuncta reseramus, ad Me vires naturae nostrae iniectas exerceamus acuam que, huc denique omnem virium nostrarum usum. omnes vitae motus actusque dirigamus. ι Quibus rebus
Hae igitur ipsa ratione, seu aliae, fio hae fere in primis viris
tutisin ossicii partes ernuntur continenturque ut omne genus nostri similium sinere favore dc benevolentia complectamur; ut quascunque sive animi habilitates sive orporis nobis conciliaverimus auit quae ortuna nobis dona tribuerit, non ad privatum modo nostrum, sed aliorum pariter commodum usumque quantum fieri possit convertamus ut in iis quibuscum vivimus, aeque ac in nobis ipsis, bona quaevis studia. universae persectionis communisque omnium salutis amorem. quovis modo accendere, subsidia iisdem Madiumenta ad res bene agendas suppeditare, conatusque omnes ad commune Minnum tendentes cum salutaribus consit is nostris, tum ipso opere quantum vel res ipsa poscere, vel nostra eoliditio pati viis deatur adiuvare promovereque studeamus ut, quandoquidem omnibus sigillatim prodesse non sit humanarum virium.
eorum praecipuam habeamus rationem, qui naturae quodam
aut eommunis iuris societatisque viriculo nobis sint coniunEti.& tanto impensiori studio quemque prosequamur, eoque magis commoda cuiusque curemus, quo magis illum ad publieam4
Iutem consiliat omnia con vertero dirigereque costaoriinua de