장음표시 사용
61쪽
ubi notitia supremi Numinis iusta acredit , ad quam nobi comparandam undique nos excitari evocarique fatendum
est sua profecto sponte mentem humanam iudicium illud subibit, quod praeclare expressum apud illustrem Poetam
nique ut spretis humilioribus qui τῶ voluptatibus, indignae homine, qui ad maiora apessenda natum se norit, ea ta tum , quae vere Magna studio liberalis animi digna sint, s etemur: quae sunt huius generis alia, quae copiosus re oantur ab iis, qui ex proseta omnium hominis ossiciorum deis
seriptionem persequuntur. Hominem autem ad parvisam benevolentiam bonitatemque a natura invitari dubitare nemo potest , nisi qui vel numquam animi sui excusserit sensum, vel naturam plane deserens, hominem ex homine exuerit. Neque iam in re demonstranda, Tabor quaein suo cuiusque sensu comprehendi potest, di satis adcurate a multis, in iisque praesertim FRANc. ΗυTen soNoe tractata, in Inquis eoneeminimorat od andavia Sec . ILIllud hic potius adnotemus, ita constitutam esse hominis naturam, ut neque privata uatiatas, vere nominata esse omnino
ulla possit, nisi quae eum publico Bonod persectione Universis indiGIubili vineulo eo exas tum ut in ipso gratuito per petuoque Pinsectionis universaIis studio propria cuiusque per otio, Wuna veri nominis eam vita, maxime cernatur. Quam admirabilem humanae naturae eonstitutionem, sapie tiae divinae honitatisque memorabile argumentum, praeclare praeter alios explieavit polirivim et ingeniosus auctor earum Commentationum quae generali nomine, ritu Hi A. Se Fren Bero irim t. prodierunt quem quadem Mosae ME -Lsoνυ esse eminat, ex illa gente quam minime omnium ad liberale philosophandi genus natam putares ll. p. 28. sqq. ea parte, quae Zuseria tu deniri en uber dis Em n a- να inseribitur. In eamdemque sere sententiam scite ut Blet. SENECA in aureolo illo da Via Maι libello, Cap. o. Ego favisam inquit, mas fetam, HEs me natum , naturae erum humo e gratias agam. Quo enim melius gemere negotium metim age ne poetiis unam me donarit omnibus uni mihi omnes. Quid mulistat quod si recte nominata Bona, si Persestio ea, ad quam voeati sumus, esset eiusmodi, ut quantum de ea unus hominum possideat tantum eo ipso alteri deesse oporteret; tum v ro tandem quaeri saltem posset, an eorum, quibuscum iv Dissilias by Ooste
62쪽
M Deus est, s tota Deum Natura parmiem eouelebrat, nomis tam O gens humana fauri. O colere, O Numen debet redamare paternum'
Ea quid amabilius perfecto quidve laeebit menti Aominum , si non plura infinita venustas po
mus aeque nobis sit ratio, quam nostram, habendi Sed iam verietissimum est , quod idem a Mutissimus seriptor Magna O- bona non se irinor, aetere reum in singulos cadat: ad unoqueminque mea perveniant, Di amul. Ita fit, ut etiam in rationum mutuarum collisione, quo quis maiora & ampliora ex minutis illis commodis, quae privata ducuntur, communis salutis studio universaeque persectionis rationi posthabere adsueverit, eo emtiorem planioremque ad nobiliorum quorumque Bonorum4 ad verae persectionis communionem sessitionemque, viam inveniat. Vida Eminene card Potitonae Aner Greetiam Lib. IX. V. io 3 sqq. Cuncta autem omnis erga Deum incia, ex sensus moralis dictatis , percommode hac summa HuTcΗEso Nus com
sens inexhausus, O exemplar absolutum, mi O innam is bene citi, omnino patiaris , aereptis devinetantur homines; nuia animi assessio magis sensu tuo onsi comprobatitur, quam summa in Deum veneratio, ardentissimo cum amore O stari tui obequend2. cui pariam referre nequimus, coniunctas una eum dentia submissone animi, se suaque omnia iesipemutentis, Rasinqua Esus virtutes imirandi Iudi , quousque pariaur naturae nosirae imbecialiaras. - qua quisquam asseret HI ad pietatis Iaudem O narestatem minuendam, aut is eram turpiturinem , quod Deo nequo prodesse possit hominum putas nega obesse is eras Eunim animi assessiones necta prvaecipua, O comprobas ave damnae, his rectio fionem fensas , non earum in rebus oramnis esseaeiam me ille in Philosophiae Moratas InsisutionMus, latino sermone conscriptis, Lib. I. Cap. I. p. 4 sq. De omnium vero studiorum nisuumque, humanae menti instorum collineante cursu ad De amorem nobis commenda dum pectoribusqueOmnium, qui vel mimum operain alti ra quaedam , quam terrena, spirare sedeat, accendendum, amrea profecto ει paene divina verba sundit mellifluus PLAT in Phaedro; cuius sententiae si summam percipere iuvet eamdem Dacillatus in visa Platoris Gallice conscripta, ex eo celebris P endos Interpres BARBET RACIus , in Praefatione ad
Gallicam Librotivn da in Nat O Got versonem, S XXI
63쪽
Hactenus igitur omnium summa ossiciorum eo redit, ut sensus moralis , recta ratione adiuti, dictata sequamur quae in hoc cuncta collineant conveniuntque, ut perfectionis quam maximae quam latissimeque parentis studiam nobis commemdent ut, quidquid sit quod ad universum rerum ordinem, ad vitae humanae decus atque commoda, ad communem eorum quibuscum vivimus atque etiam posteritatis sal rem . nostra qualicumque opera eonferre possimus, ad id studiose meditandum & quovis tempore pro viribus curandum efficiendumque invitemur. Haec, inquam , adhuc vidimus morali sensu hominibus commendata, ut propter
hanc ipsam caussam, in eiusmodi leatis studio vitae universae consilio amoneque o si virtutisque ratio insit, quoniam haec sensu isto virtutis o osset sic enim eumdem
sensum moralem dicere fas est comprobentur commendenturque, ad haec sequenda invitemur. Sed cum ulterius progredimur, cogitamusque omnem illum sensum non nisi ab ipso Deo, eum in finem naturae nostrae esse infixum, ut hoc tamquam instrumento imvitaremur ad eum libertatis nostrae usum qui Deo probetur; quumque ex ipsius optimae perfectissimaeque in iis contemplatione intellexerimus, finem illum, quem a Deo hominibus esse constitutum, rectae rationi consentaneum videatur, eumdem esse, qui nobis ista naturaeaa-
p. s. his verbis comprehendit II ' a rim de ptas natural
64쪽
ticipatione commendetur tum vero aliam paulo faciem
induat virtutis ratio oportet. Iam nimirum ipse intestinus virtutis officiique sensus monebit, ut non solum propter eumdem hunc sensum, id est non eam modo ob cavitam. his officiis studeamus, quoniam nobis eiusmodi consilium probatur, quoniam nos hoc iustum , rectum, conveniens, iudicamus; sed hac maxime de caussa, quoniam Deo ira illud probatur, quoniam naturae nostrae. O universae Auctor cuius unius vi, tam commendationibus illis,4 sensui nostro qui eas percipit, quam ipsis rebus, quae commendantur, rationes constant suae hoe voLu, hoe iussu , ad hoc
nos voravis invitavitque. Cui rei est consentaneum, ut iam nos totos, cum omnibus facultatibus nostris viribusque, quibus sumus instructi, Et tradamus, in Eo penitus & unice adquiescamus. ex Eo uno pendere, solutissima mentis optione election que, velimus a Fo- sumus, quod sumus, & omnia nostra tenemus; tii instrumentis cognoscerdi nos ideo oris
navit, ut Ipsum quida, placeat intelligeremus qui
invitamenta illa nobis dediti suavi sensu animum demu centia non ut in his consisteremus haereremusque, sed ut iisdem tamquam ducibus, aut quasi vehiculis uteremur, quibus ad Ipsum, tamquam ad Finem atque extremum illud quo reseruntur concurruntque tandem omnes natu rae commendationes, tenderemus; qui denique liberum imstrumentorum viriumque nostrarum usum non aliam ob caussam nobis concessit, nisi, ut ea omnia, quae nos Ipsius caussa faceremus, simili quodam, quo Ipse nostrum rati ne habet, nimirum bero, solusin, puroque animi eoassio
praestare possemus. Atque An istiusmodi demum mentis dispositione .consentiente vitae radone actioneque .
Summa contineri eo leta videtur eorum omnium, quae ad finem a Deo hominibus principio constitutum, universaeque vitae viam iisdem praescriptam , pertineant. f. XIV. Iam hic locus erat, e Sacrarum Literarum oraculis huc spectantibus ostendendi, quam mirifice ea, quae
65쪽
de officiorum hominis ratione superiori sectione emptis menti humanae insitis, demonstravimus, hic Deo docente sive confirmentur, sive planius illustrentur sve denique pressius determinentur definianturque. Sed iam me, crebra experientia cognovi, si locum quemdam inceperim temperare mihi non posse, quin longius multo, quam initio institueram, evagetur oratio. Igitur, cum modus libelli agitet finem, Waliorum ratio laborum alias nunc in partes studia nostra exercitationesque trahat; iam medium praecidere sermonem abscindereque cogor. β. XV. Itaque Huram quod adtinet artem, suscipis argumento comprehensam, illius quidem tractationem in praesentia plane relinquo; neque nisi brevissime , quantum potero, eorum, quae hoc loco dicenda erant, summam complectar. Quaerebatur igitur ratione finem
suum, Extremum illud, quo refert omnia Deus quod quale sit, supra est ostensum S. VII. in Ad Urari esurima neque huius Universi in speciatim Rei Humanae, cuius nobis propria consideratio est, prosequatur. Quae quidem Ratio his potissimum re scernitur, ut Iino. Quadicumque vel sapientia divina suppedita consilia, vel omnipotentia subsidia porrigit, ea coniungat Deus cum subsidiis invitamentisque illis, quae naturae humanae iam sunt insita, eo cuncta convertat, quo homines ad Se cognostendum 4 universa illa, de quibus supra diximus,
ossicia servanda, ita invitentur commoveanturque, ut eo rumdem libertati vis nulla inferatur. Quo loco . cum priora ab hominibus respuerentur invitamenta, eontinetur in
primis stupendum illud divinae gratiae Bonitatisque pariter, ac sapientiae iustitiaeque, monumentum, quo uni versa Dei Perfectio, quae sine hoc, magnam partem ab condita intra divinam essentiam quasi reclusa mansisset, quam poterat praeclarissime patefacta expressaque cernitiar a Carissimum illud dico, nec umquam satis pro
Vide memorabilia dicta, i PETR I ia ad Ephes III 8 9. o. I. 7 sqq. cologi 26. 27.
66쪽
dignitate aestimandum Remedium, quod perditis propria
culpa contumacia mortalibus, ad recuperandam prist, nam gloriam resque affictas restituendas, clementissimus pater Coelestis per aeternum filium suum, Dominum Se vatoremque nostrum, CHRISTUM IESUM , procuravit cum omnibus Gratiae subsidiis essicacissimis variisque sapientissimis dispensationibus4 tamquam manuductionibus,
quibus Sanctus Dei Spiritus homines ad illud unicum id
staurandae inter mortales Imaginis divinae remedium a cipiendum. accepto rite utendum, invitat adiuvatque. udo Ut, qui ista non respuerint invitamenta, sed salutis viam a Deo praescriptam uerio ingressi, Cossicia
Deo debita sincero animo seduloque studio observarint, adeoque propria quodammodo opera Persectionis illa semina, sive per naturae ipsorum constitutionem seu per gratiam Dei renovatricem, ipsis iniecta adolescere cur rinio quasi e florescere, maioremque in dies cum Deo sis militudinem induerint eosdem peculiari favore Deus complectatur, eorum vires dona adaugeat, societatem comis munionemque arctiorem cum iisdem contrahat denique, cum huius vitae cursum praeclare absolverint, in alteram illam vitam eos transferat aeternum beatissimam, qua omnem eis Persectionem summamque Beatitudinem, quam capere, ex praeclarissima cum Deo similitudineis intima societate, possit mentis creatae natura, cumulatissime impereat. Uxio, Ut qui pertinaciter omnia invitamenta , quibus eos Deus ad sincerum Sui amorem traditionemque,&ad verae Persectionis studium, commovere tentaverit, respuere
atque repellere pergant hos tandem, quippe cum quibus nihil amplius Menti Persectissimae negotii esse possit, penurus relinquat, iustae ipsorum sorti permittat, a Suaque beatissima communione excludat quo sentiant ipsi, par fiatque omnibus, quam insana sit stultitia teterrimumque
a Conser, praeter alia, illustria loea a ad Corines XIII. ro. DF. III. 4. IOHANN. III. a. Apocal. VII. 7. XXI. 3. 7.
67쪽
consilium mentis creatae in secipia confidentis, omnisque Boni fontem non deserentis modo, sed cuncta etiam sal herrima consilia, cuncta remedia, pretiosissima, essicaci sima. ad resarciendum irreparabile damnum a Deo Opt. Max oblata, omnique opera commendata, insolenter do
MALACR. m. I 8. Atque hae sunt sere partes, quarum ad unam aut alibram quodvis eorum, quae ad administrationem guberna. tionemque rei humanae per finem, a Deo referri vitiae Voces docient; quarum testimonio auctoritatique hominis cuiusque sensus ingenua sinceraque mente ista perpendentis, neque ad veritatis lucem oculos claudentis, ex intimo pectore succlamat. In eo autem, ut iam una comprehensione omnia complectamur, partes istae singulae, quae in earum quaque continentur, conveniunt atque conspirant, ut, quaecumque agat Deus, ea ad Summae risiectio. ni legem, cuius in se Ipse absolutum exemplar habet,
dirigantur vi, O in eorum vovis, quae a Deo geruntur, O in eisdem universis in unam summam collectis, praeciam Amum quoddam monumentum absolutissimae consansissimaeque Hr-
68쪽
I. Instituti Ratio. S. I. II. Subsidia, s fontes unde ea, de quibus quaerit
I. Natura duas nobis vias pandit ad res, gnoscendas quarum a prima est Sensus moralis. S. II. III. Q Altera est recta Rario cuius duplex munus ex ponitur, i ex monitis singularibus sensus moralis, gulas generales conficiendi. f. IV. x iundamentum omnis obligationis moralis quirendi. S. V. a. Depravatum sensum moralem, caecutientemque Rationem, iuvat divinitus mi a veritatis Revelatio. S. I. m. Tractatio ipsa. r. inis rerum omnium extremus, s consilium Dei, in hoc mundo procreando e gubernando me natim exsonitur. S. VII. VIII. 'a Speriarim ostenditur Consilium Dei axis rebus iniri constituenau quo pertinent 1 ines corporeae S. IX. U Menses creatae. S. X. t speciatim hominum genus qui considerantur, a ratione naturae μαψButionis, viriumque quibus sunt a Deo instructi. S. XI. XII. h. ratione is a Deo ipsis praeseripti: de quo disseritura ex principiis menti humanae insitis. S. XIII. ι ex Sacrarum Literarum traditione. s. XIV. α' rerum administratione pisernationeque quae tota ad res Menuum creatarum refertur. S. XV.
69쪽
DATA SIT RERUM CORPOREARUM, QUAΜ PROPRIAE MENTIS COGNITIO '
plures simul ex iis, qui quinque vulgo perhibentur, ut per hos a nobis percipiarur id, qualecumque caeteroquin per se sit, inuantumvis aliud ab alio diversum, ad unam rerum assem, quas corporeas materiales vocamus, referri notum est. Quo quidem e genere rerum primam notionum nostrarum originem duci, lubens fateor an intra huidsunius cognitionem ita conclusum ac circumscriptum si h minis ingenium, ut, qui ultra sapere audeat, nil nisi umbrasin vana venari somnia censendus sit, aut obscuris saltem quibusdam mutilis notionibus cogatur esse contentus, quae neque claritate neque certitudine cum ea, quae de ipsis corporeis rebus datur, cognitione conserri mereantur hoc vero etiam atque etiam considerandum puto.
Plenior olim seriptionis Titulus hie suerat Protasionem Qua Aionis rivosophisaa, An elarior Veniorque Aomini data si Rerum corporearum, quam propriae Mentis, cognitio Praeside Iohanne S. h. eigh aevsar, A. L.M. in Ord Philos. Log. O Metaph. Adtancto die U. μν MnccLxx. in Universitate Argentiaos, olenni ruditorum censurae subii cie Ioh Daniel a Zabem, Argentinensia IDiuitias by Ooste
70쪽
AN CLARIOR RERUM CORPOR COGNIT. e. 3
II. Qui vel de ipsa exsistemia rerum nome Panearum dubitant, vel de tenebris conqueruntur, quibus omnis nin stra de isto genere cognitio sit involuta hi eam notitiam quam de rebus corporeis attingere nobis licet, hoc ipso p tissimum nomine, ni fallor, alii omni contemplationi praeserendam aut etiam unice aestimandam censent quod res corporeae sensibus usurpentur quidquid a materiae concretione liberum perhibetur nec ad aliquid materialeis terri potest id sensus omnis perceptionem, , quae ab hac pendet imaginandi vim effugiat, eoque ipso operam omnem nostram quam dare postumus, ut illud, quid aut quale sit intelligamus, eludat. Cuius sententiae quae vis si, quaeve infirmitas, non luculentius adparebit, quam ubi primum his qui ita sentiunt, placuerit complicatas notiones, quas de ipsis rebus corporeis harumque qualitatibus animo conceptas habent, evolvere, earumque origines atque progressus enotare. III. Qui si ad ea voluerint adtendere, quae sensu eo pore percipiuntur deprehendent quidem, hac via nobis adferri notitias colorum4 sonorum , saporum , odorum. frigoris, calorix, duritiei, mollitiei, gravitatis, levitatis,
motus, quietis, extensionis, figurarum c. quae omnia ad rerum corporearum genus pertinent. Sed excutiat qui
que explicet intelligentiam suam, ut videat, quae cogitet cum corpus dicit aut rem eorrpoream iam se ipse doceat, ipsius eorporis nomine nihil istorum omnium designari. Neque enim corpus dicimus ipsum colorem, saporem gravitatem, figuram, extensionem aut ullum ex iis mori-hus quibus sensus noster adficitur, aut ullam ex istis notionibus sensu perceptis sed orporis nomine intelligunt omnes aliquid ab ipsa perceptione nostra divinum . eo sim per se subsistens, ex quo substantia vocata est cui
inesse aut a quo proficisci putantur color ille sonus, gravitas, figura, extensio, & huius generis alia sentibus e cipienda.