Selectæ dissertationes polemicæ ad tractatum de Deo. Tomus primus quartus

81쪽

α6 Da TRINITATE monem a Deo facta esse, O sine eo nihil factum. Visi enim fallor, O alibi scriptum est, Sermone ejus caeli firmati sunt, O Spiritu oris ejus

omnes virtutes eorum . Et: Sermo autem Virtus oe Sophia , ipse erit Dei Filius. Ita si per

Filium omnia r caelum quoque per Filium extendens , non solus extendit, nisi illa ratione, qu a ceteris solus, Obiectio secunda petitur ex verbis Chrisi, Joannis I . Haec est autem vita aeterna , ut cognoscant te solum verum Deum , oe quem misisti yesum Christum . Ergo solus Pater Christi est verus Deus, adeoque unica est in Deo per

sona.

Respondeo nego consequentiam . Nam stolus Deus verus nominatur Pater , non ut aliae Personae divinae removeantur , sed ut ii tantummodo , qui eiusdem non sunt naturae , &falso ab hominibus putabantur Dii , excludantur . Sic explicat hunc locum S. Athanasius. Oratione quarta contra Arianos, p. 2S . diu propter , inquit , cum Pater solus Deus oe verus appellatur , non ad exauthorationem ejus apis pellatur , qui dicit: Ego sum veritas , sed ad demolitionem eorum, qui ex natura tales nousunt, qualis est Pater , O Patris verbum , neque veri Dii sunt. Ita enim illi in more est , in mentione alterutrius se cum Patre conjungere rquale est cum dicit . Et quem misisti 'esum cirristum , qui si creatura esset, non ita cooptasset

se, aut connumerasset cum suo Creatore. Iuae enim communio aut societas vero , O non vero Θ

82쪽

DIvIMARuM PERSONARUM . MI ne autem qui se cooptat Patri , ostendit senatura Patris esse , deditque nobis , ut illum eο-gnosceremus esse veri Dei verum germen. Ita etiam explicat S. Epiphanius Haeresi 6 a. ubi componit illa Christi verba , Ego sum lux v ra , quae illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum cum his , Ut cognoscant te solum Deum verum ἔ aitque , quod sicut non seia quitur Patrem non esse lucem veram , quia Chri itus de ipso non dixit, Est lux vera , sed simpliciter , Deus lux elt: Ita non sequitur Filium non esse verum Deum , licet Pater ducatur solus verus Deus. Respondeo secundo , has voces , Solum vierum Deum , ad Christum aeque pertinere , ac ad Patrem , ut sit sensius et Ut cognoscant te ,

O quem misisti, usum tarsum , D tum esse

verum Deum. Ita haec verba intellexit S. Gre gorius Nagian genus oratione 36. Verum , ininquit , haec verba , ut cognoscant te solum verum Deum , ad eorum qui quamquam falso, Dii t men appellantur, sublationem dici existimo .

Neque enim adjectum fuisset: Et quem misisti 'esum Christum , si ad eum opposita distinctione

submovendum , illa Solum verum , pertinerent , ae non de communi utriusque divinitate sermo ese set. Sic exposuit I S. Cyrillus lib. 2. in Joannemo cap. s. Cum unum , inquit, verum dixit Patrem ac Deum , non exclusit seipsum. P am eum in ipso sit, oe ex ino , fecundum naturam , .erus etiam idem erit , ac solus in solo. Frater ipsum enim nullus Deus verus erit, ae B a . solus

83쪽

s DE TRINITATEI Ius . Dii enim Gentium , daemonia . Multis itaque Diis , qui falso Dii creduntur , unus ac erus Deus opponitur , O qui in ipso oe ex ipso est secundum naturam , Filius. Sic & S. Ambrosius lib. s. de Fide , cap. I. Conjunctione illa , inquit, O Patrem utique copulavit O FLlium , ut christum verum Deum a majestate Patris nemo secernat. Numquam enim conjunctio separat. Et ideo dicendo et Ut cognoscol te foetium verum Deum , O quem misisti 'esum Chri- sum , O Sabellianos interfecit, O Judaeos exclusit: ne aut illi eumdem Patrem putarent esse

quem Filium , si non addidisset oe Christum iaut isti a Patre Filium separarent. I uero autem cur non putas subaudiendum , O ex superi ribus eoiligendum , ut quod praemisit, solum verum Deum Patrem , subaudi aurus etiam , Iesum Christum folum verum Deum P Exprimendum enim aliter non fuit , ne duos Deos dicere videretur. Sic etiam exponit S. Aug. lib. I. contra Maximinum Arianum , & Tractatu Ios. in Joannem sobiectio tertia petitur ex Apostolo I. ad Corinthios 8. dicente i Ram etsi s t qui diaeantur Dii sive in caelo , sive in terra , siquidem

sunt Dii multi, o Domini multi di nobis tamen unus Deus Pater ex quo omia , O nos in illum tet unus Dominus Iesus christus , per que 'omnia , et nos per ipsum . Et ad Ephesios q. Unus Deus et Pater omnium , qui est super omnes , et per omnia , et in omnibus nobis . LIna est igitur dumtaxat in Deo Persona , scilicet Pater. Resp.

84쪽

DIvINARUM PERSONARUM . 29Resp. , nego consequens. Unus enim Deus asseritur ab Apostolo , ut Deos gentium excludat, non ut Filium removeat, & Spiritum Sanctum. Sicut enim Pater non excluditur

ab appellatione unius Domini , quamvis Filius

Inus Dominus nuncupeturr ita Filius non removetur ab appellatione unius Dei, quamvis Pater dicatur unus Deus. Ita respondet S. Epiphanius Haereti s . ubi illis Apostoli testimoniis , quae Noetus obiiciebat, prolatis, ait: Nonne his verbis unum significari principium

quides p Ne animum nostrum ad plura eogitanda principia converteret , ac mortalium ingenia Canusima illa Deorum multitudine decepta, rursus ad eamdem asserendam copiam adduceret. Vides enim quemadmodum uno nomine sit usus, O appellatione una r non ut unigenitum Deum

abnegaret : Dominum quippe esse illum intellia git, eumdemque Deum . Ideo singulari quadam cautione illud adjecur Et unus Dominus Iesus Christus per quem omnia . IIod cum vori illi,

Dominus , praecipue Unxis, non eumdem india cavit esse Patrem , eumdemque Filium . Ramo cum de Patre loquens , nnum Deum esse diaxit , nequaquam Filio disinitatem detraxit. im si Deus non est, neque Dominus est: cum autem Dominus sit, Deus quoque sit oportet. Et infra r Nam neque cum de Patre agens, Unus Deus , inquit, ex quo omnia , esse illum Dominum negavit. Neque contra subjiciens rEt unus Dominus Iesus Christus: hunc esse Deum inficiari moluit. Sed quemadmodum in Patre ,

85쪽

IO DE TRINITATE

una appellatione contentus, hoc tantum dixit, UNUS DEUS , qua voce etiam altera , Domi nus, continetur; ita in Filio , UNUS DO-MlNUS , dumtaxat expressis: qua cum voce, Dei quoque est appellatio conjuncta . Ita etiam haec loca Apostoli explicat S. Ambrosius lib. s. de Fide , cap. a. Iuemadmodum , inquit , cum tegimus Dominum Vesum , nec Patrem a domia nationis jure fecernimus, quod ei commune cum Filio est di ita cum legimus Solum verum Patrem , nec Filium a solius veri Dei jure possumus separare, quod ei eommune eum Patre est . Cur autem Apostolus eo loco Iesum Chri- sum Deum diserte & aperte appellare noluerit , neque Patrem Dominum , ratio est , quia cum illis agebat hominibus, qui nuper a Gentili superstitione in plures Deos effusa , ad unius Dei professionem transierant , quibus proinde tamquam infantibus lae doctrinae Christianae

propinandum erat, non altiora dogmata statim

proponenda , ct praesertim Dei ae Domini mulatiplex appellatio , ne plures esse Deos ac Dominos suspicarentur , seque antiquam non deseruisse superstitionem , sed mutasse . Lege Sala-ctum Chrysostomum Homi lia et O. in Epist iam I. ad Corinthios . Eodem modo exponenda sunt illa Dei ve ba apud Isaiam , cap. s. Ego sum Deus snon est alius praeter me . Filium etenim his verbis non excludi ex eo constat , quod ipsi quo que Dei nomen tribuat Propheta , cap.9. ar

mulu1 enim , inquit , natus es nobis , ct Filius

86쪽

DIvINARuM PERSONARUM . 3Idatus est nobis , in factus est Principatus super

humerum ejus ἔ O vocabitur nomen ejus , AD mirabilis , Consiliarius, Deus fortis , Pater futuri saeculi. Quae verba verum , summum , ac praepotentem Deum designant. Solum igitur removet Propheta Deos Gentium, ut explicat Tertullianus libro contra Praxeam , c. I T.

Non Filium negat, inquit , fel alium . Puta Solem dicere r Ego Sol, O alius praeter me non est , nisi radius meas; nonne denotasses V nitatem Z quasi non O radius in Sole deputetur . Itaque praeter semetipsum non esse alium Deum , hoc propter idololatriam , tam Nationum quam Israelis et etiam propter Haereticos , qui sicut nationes manibus , ita in ipsi .erbis , idola fabricantur , id est, alium Deum , in alium Grι, Rum. Igitur in eum se unum pronuntiabat, Filio Pater procurabat, ne ab alio Deo Christus venisse credatur , sed ab illo , qui praedis rat et Ego Deus , in alius abfaue me non est ἔqui se unicam , sed eum Filio ostendit, cum quo caelum solus extendit . Obiicitur quarto. NulIus alius Deus est, quam qui dictus fuit Deus Abraham , Isaac RIacob , Deus Israelitarum ; atqui hic nullus alius est praeter Patrem t igitur nulla alia est Persona divina a Patre is Probatur minor ex iis Scripturae locis, in quibus Deus ille Israelitarum a Jesu Christo discernitur, ut Actuum 3. Deus Abrabam, Deus Isaae , in Deus Iacob , Deus Patrum no

strorum, glorificavit Filium suum Pesum . Et

87쪽

Epistolae ad Hebraeos cap. I. idem ille Deus, qui per Prophetas antea locutus fuerat. ζosissime locutus in Filio dicitur . Respondeo distinguo minorem : Hic nullus alius est Deus praeter Patrem , concedo :Filius enim N Spiritus Sanctus non sunt alius Deus a Patre . Hic nulla alia Persona est praeter Patrem , nego . Deus igitur Abraham , Isaac, & Jacob , tota Trinitas est, sed non dii lincte expresseque per omnes cognita PerlOnas vulgo Judaeorum , sed eximjis dumtaxat, ct insignibus quibusdam ex illo populo viris, ut Patriarchis, & Prophetis. Perfectior enim et explicita Sanctissimae Τrinitatis notitia, Christianis temporibus servabatur. Cuius rationem SS. Patres repetunt ex divinae providentiae sua-Vitate , quae hominum captui sese accomoda-Vit , & per gradus quosdam ac mutationes, illos ad Evangelium sensim perduxit . ina dere S. Gregorius Nazian genus oratione 37. Pa gina 6 . sic loquitur di Vetus Testamentum , Patrem aperte praedicabat , Filium obscurius et

Novum autem nobis Filium perspicue ostendit in Spiritus divinitatem subobscure quodammodo indicavit. Nunc vero Spiritus im nobiscum mersatur , seseque nobis apertius declarat . N que enim tutum erat Patris dioinitate nondum confessa , Filium aperte praedicarii nec Filii dia vinitate nondum admissa, Spiritum Sanctum n bis ingeri , ne alioqui velut eois ultra vires gravati, ae solis radiis hebetes oculos adjicientes, iis quoque quibus praediti eramus , viribus

88쪽

Div INARuM PERsONARuri . 33 periclitaremur : quin tacitis potius accessionibus, O ut David loquitur , ascensionibus , atqae ex gloria in gloriam progressionibus O incrementis , Trinitatis lumen splendidius illuceret. Τheodoretus in libro De Curatione Graecarum Affectionum , Sermone a. aliam rationem affert, cur in Τestamento Veteri, obscurius adumbratum fuerit Sanctissimae Trinitatis Mysterium ; quia Cum Pudat in Dpto dimtissime versati essent, multorumque ibi Deorum cultum ritu Iptiaco didicissent, Sapientissiamus Deus nequaquam illis manifeste omnia Trinitatis Mysteria tradidit, ne multitudinis De rum occabonem sumerent , ad impietatem propendentes . Trinitatis tamen dogmata ne tunc quidem venturis in posterum penitus occultavit,

perfectioris Neologiae quasi semina quaedam dise

pergens

Non absimilem huius rei profert rationem S. Cyrillus Alexandr. L9. Commentariorum in Joannem , illa Christi verba exponens et Si cognovissetis me , O Patrem meum utiqae cognovissetis , oe amodo cognoscetis eum. Ibi enim vim illius vocis, , id est , amodo sic deis clarat . Lex enim Mosaica , inquit, Filiis Israel inclamabat: Dominus Deus tuus, Dominus unus est et neque veteribus de Filio mentionem faciebat e sed a multorum Deorum cultu eos dumtaxat abstractos , ad unius adorationem Socabat . Dominus autem noster 'esus Christus , cum

homo factus est , per multa signa ct opera metnia festavit nobis, per seipsum , Patrem , Noamque

89쪽

ostendit Deitatis naturam in Sancta Trinitate vere subsistentem. Obiectio quinta petitur ex illis verbis latae

cap. s. es Deus , oe nesciebamus , ct tibi servierunt, ibunt post te vincti manicis , 'in te orabunt i quoniam in te Deus est , non est Deus praeter te. Una igitur dumtaxat in Deo persona est. Respondeo, nego consequens. Excluditur namque his verbis multitudo Numinum, sed Non removetur, immo potius intelligitur pluralitas personarum , ut ostendit S. Epiphanius Haeresi s . ubi expendens haec verba: Iust-niam in te Deus est, ait , In quo vero alio,

quam in paterno Verbo Deum inesse dicemus pVere quippe Deus Verbum Filius est: in eoque cognoscitur Pater, quemadmodum ipse testatur ἔ&ui vidit me , .idit O Patrem . Denique haec Verba . Ego suscitavi Regem cum jinitia, quae sententiam in obiectione relatam , in illo Isaiae

loco , antecedunt, propriam Patris Aterni vocem repraesentant, Iui, ut S. Epiphanius ibidem notat, verum ex sese Verbum excitans, Re gem omnium constituiti cum scilicet, quem vere ex se , sine ullo initio ac tempore genuit. xvi quidem eumdem rursus v em excitalit , ut

postolus his verbis expressiti diuod si Spiritus ejus qui suscitaUit Christum a mortuis , habitat

in vobis O c. At cum dicit: In te Deus est rq alito cum Mysterio , quamaue admirabiliter omnia Scriptura proponit λ Etenim in carne ,

velut tu Templo quodam providebatur , atqης

90쪽

DivINARUM PERso NARUM . 3s hominum spei , per conversionem ad Deum , ostendebatur divinitas . Siquidem Dei Filius , ae Deus , ipse Verbum . quasi in sancta quadam Urbe , religiosoque rempto , nimirum in altumpta hominis natura Deus exissens , ita loquitur rSolvite Templum hoe, et in tribus diebus excia

tabo illud . Objectio sexta depromitur ex illis Dei Verbis, isaiae 4 . Ego sum primus et novihsimus,

et absque me non est Deus. Atqui non esset primus & novissimus , si tres essent in Ueo personae r unica igitur in Deo videtur esse peris

sona.

Respondeo , nego minorem. His enim verbis plures Dii, non vero plures personae exincluduntur , ut S. Epiphanius respondet. , Ηοῦ resi 62. Nimirum plures Dii nequaqnam exi- ,, stunt, inquit , sed unus dumtaxat primusis ac posterior , Pater , Filius , & Spiritus M sanctus . Non ut confusio quaedam Trinitas, , illa sit, aut ab unitate sua discreta e sed Pa- , , ter Filium vere genuit S Filius vere a Patre ,, genitus , in persona sua subsistens , initii omnis expers ac temporis. Item Spiritus San- ,, eius a Patre & Filio , & eadem divinitate, , praeditus a Patre procedit , . &ra Filio seminis per accipit; unus Deus, primus ac poste- ,, rior is . Notat ibidem S. Epiphanius , contra Iudaeos , qui Christum venientem repudiaturi erant, & Messiam alterum expectaturi, Deum haec verba dixisse r Ego sum primus et

novissimus. Primus scilicet, qui huc carnepra-