장음표시 사용
141쪽
ne ratio, sunt enim minus maturiales: erin Bruti geno Me iton est irersectius Rei pondetur, barum imitationum persei tione ab Arist. non si uiti pr senua merito ipsarum m talionum , neq; ad lo c merito terminorum rOXimorum cicanaruisse Oxu, sed vinnitu uim i , di in ratiuite termini ultimati&mtruiseci, qui aeterno speciem conseruat hui' i .autem atque, praecedentis teritus
exactior cNyosicio tradetur in fine cap. hui' is scosis ligni seiri animal tu &plata ruin nerationis esse instrumentu. de quei disputare in particu lari,ellet quidem alienua 'ostro proposito, vel ex Medicina inulta petenda, cleri biliquet inferius in libris degene iii mal dicuritur, adducenda forent. Quod legans igni do si di rationem inuese tςrs in uni miram genςre scire femen im uim esse gesierati Onta anstrumetum,quod accςR Uz a gener te .tale est icit, quale Ebri ipsuu ΤΠνὶ 3 3 cst: si Utem animatum auto mim inanime su, si a totoc serpore aut parte dein viri E. . scidat,non est praesent s. peculatiqnis: videt
Est aute anima corporis cam la,pm TClium in Vmentis. AtquI
anima pari modo tribus terminatis modis causa est. Nam est ea causa, aqua profluit motus: est
etia ea, gratia cuius caetera fiunt
Est insuper, ut serma corporum
, ηδε EX comuni atq; priori animae definitio- ratione δε ne patuit, ammam actum & formam substadbinae. Haletu corporis esse: dentonstraturus Aristi non tantum formalem causam est e,ossedit uoq; m era vegetati uet ab anima proce-cere no solum in genere causae formalis,sed . is ab IS etiam causi generibus, ut sorm si de effici cuide ita in triplici genere causae nam causa eslati pruicipium.P incipium autu
ut deter matur. r .Phys. iter 27.ad. 3 D. anima cauti multis modis dicetur,quos modo declarans per definitiones traditas , abie.3. inquit,animam esse caulam ei scietem, unde in citus: esse eua causana lina lem, cuius Matia caetera fiunt . iii super caulam est e so malent,in t mat enim λ dat esse. Et si obrilicia, ,has aulem caulas apud Arist. non lis tum hoc libro cap. I- .et sed in sermonibus uiuuer talibus. 2. lib. Phys.cap. 3. N. 27 vas z9.& teri. o.inima ct fioi,adem sunt ire,
alijs pluribus locas definitas fuit Ie,quorsum O sergo lili super cance S. otiose e tutur Res podetur,non es le invulam repetiyio , & probationem mi valde esse necessaria idocuerat enim animata esse fine, Cui,generationi in ira ammam quoque lysana sinenteila,Quod, quia fundamentum est ad omnia, quae de animae lacultatibus sunt dissorenda: in erito igitur ex professo eas de Iut, Vt qua ratione anima sit causa vitalium operationum,non solum in confuso S uniuersali, sed exacte in particulari intelligatur, quod accommodatε hic eXplicat: nam
munia regetatius sunt sensibiliora & communiora, quod ad huius doli inaehetho
dum ilhasti da faciti semper enim eri via uersalioribus-communioribus debet inlatium distinae sumi. 7 . .. Ita, in i si si . LA
Atq; caulam ut substantiam rix. animantium esse, non est obscu
si hi se a m ipsam, atq; substantiam esse patet. At vivere,viuen
tium est e sici cuius sanὰ causa est,
ut constat atq; principium aniana. Praeterea actus eius, quod est potentia, ratio est eiusdem at anima, viventis est corporis actus. Patet etiam, animam esse,causam, ut id, grata a cuius caetera fiunt: nam ut mens, sic& natura alicuius gratia facit, quod quidem ipsius est finis. Atq; tale est in ipsis viventibus anima, A secundum naturam. Universa
142쪽
naq; naturalia corpora,tam animalium,quam etiam plantarum, ipsius animae sunt instrumenta.
Quo sit, ut ipsa sint animae, sine
controuersia gratia. Duplex est autem id, ut diximus causa cuius caetera fiunt,atque unu est, Quo,
alterum, Cui . At vero constat,
animam id etiam esse, unde pri
mum motus ad locum accommodatus emergit: verum haec vis, non uniuersis inest viventibus. Fit etiam per animam & alteratio, & accretio. Sensus enim alteratio quaeda esse videtur: sen
titq; nihil quod non habeat animam. Eadem est& de accretio. ne, decretione vὸ ratio. Nihil
enim incremeta naturaliter, le-
crementa vὸ suscipit, quod non nutriatur:& nihil prorsus nutritur,quod non vitae particeps sit.
Quae proXimo teκtu in genere proposita sunt. in praesenti iri particulari demonstrat. Pruno enim,quod anima sit formalis causa probaturus 'inquit, quia vi cap. l. liuius dictum est anima causa est cundiis viven- est Dy- tibus ut sint, & esse rei confert,ut habeant
m. e Xistentiam de esse in natura completum: esse enim proprium a proprio actu est, ideo quod est causa esse , est causa vitae. Praeterea secun db, quia vivere viventium est es set vivendi autem principium atque causa constat animam esse: quandoquidem si-blata anima viventia vivere desinunt: argumento igitur est. per ipsam suas exercem operationes, perquam vivunt& sunt: anima igitur'causa formalis est loquitur hie Ari loci cum dicit, Vmm Ῥmnitibus ea .s, de prima vita iuxta id, quod. I. elech. dicit, anima ct vita idem sunt, non prosecunda . id est, pro operatione vitali, quae illa in alteram sequitur 3 quia est intrinseca
forma, quae dat esse. Quos uisuper tertio oseo magis probare videtur e quia sicut supe-- rnis dictum est in animae definitione,quod ipsa actus corporis est atque ratior quoniaex corpore dc anima sit unum tanquam eκ a tuis: potentia supra tex. I.&. 3. Metate X. I 3. ergo anima est aetus corporis physici, c. quod positum est cap. i. de demonstratum in cap. r. ideo causa est son. malis. Probaturus autem quod causa si si- manalis, evemplo atque manu ductione ab insinu.
intellectu practico probat ibi , Aure etiam
imam esse, . vcrsatur enim intellectus practicus circa mechanicas artes quando quidem ars dc noster intellectus rerum aristificialium'materiam disponunt ex fine, cuius gratia mouentur. 2. Phys. tex. 39. ex fine deliberatio fit de medus ad eius dem finis consequutionem': sc de natura facit in corporibus animatorum , quae ipsius animae sunt instrumenta , ut. l. de par tib. animal. cap. s. partes corporis animae facultatibus accommodantur, de Galenus lib.de usu parti omnia propter ipsam animam elle docet. Est igitur argumentum, quod sicut iii arte fieri videmus, ita in natura contingat: praeparat enim ars materiam propter.formam matura igitur ius opus est opus intelligentiae. z. Phycte X. 9. materiam ad ipsam formam desticlauit: siquidem materia propter formam
est. 2. Phys tex. 88. quia idem est formaci finis. r. PhysteX. o. igitur ut intellemis practicus in artibus operatur propter determinatum finem.& mouet materiam, ut in eam inducat formam artis, quae ipsus bonum est: sic etiam natura propter sinem determinatum, quem intendit, non impedita operatur,quae iii viventibus anima est. Anima igitur est finis rei an ranatae: nam & instrumenta atq; organa citra comarouersia in omnium sententia ipsius animi gratia fieri videntur: quinimo non s sum corporis, sed naturalium omnium si nis esse videtur: sunt enim omnia animae uaedam instrumenta : nam elementa ominantur ad mixta,& nuXtis plante vivunt, plantis animalia , quae propter hominem condita sunt, vesciantur: non sollini igitur .eorporis,sed uniuersorum finis esti quando--qvidem nos omnium sumus finis. r. Phyci x. et &. 3. Phys .ie X. I r. S. Is . tap. lib. I. ide His . animal. homo est animalium per- in istetissimum.illisautem verbis , Duplex est
143쪽
repetit, ut animam ponat non queiacunq; finem esse: quoniam non est finis,Cuulciliiscet gratia cuius , id est, extrinsecus S ultininus , qui Deus est, sed,Quo, id est,pr
imus non vltimatus, per quem natura ipsa opera ur, quae Arma est corporis animatu quia ad bonum animae pertinent omnes viventis operationes. Harum autem Operationum gratia ipsa sunt instrumenta , di semper ex uniuersaliter ita est, ut materia,ad quam corpus reducitur, propter sormam sit. et .Physte X. 2o. 7 .8i .est lib. i. de partibus animal. cap. l. Ibi enim . At vcra con-- stis e. Postqua animam esse causam for
vero passivum, per quae loci isti ὀ collisioneta repugnantia uberatur.Quibus ostensum est,animam triplici in genere esse causam: neq; enim potest anima inmatextam incin Aramadere,cum actus & potentia ex toto suo se- η 'nere disserant:quo aute pacto hoc esse pos- tur 1narrst,ut eadem anima causa possit esse tribus Παgeneribus,habes generales sermones lib.et. Ι)hys. c. r. & Vide de partib. animal. lib. I.
est atq- finalem probauit, ia causam esse ju-- efiicientem atq; principium, unde motu a
ostendit: patet,quoniam est, unde primum motus ad locum emergit, licet haec vis non in uniuersis reperiatur uiuetibus:sunt enim quaedam animalia,quae locis proprijs affixa progres,iue non mouentur, ut non sequatur contra id , quod modo dictum est non habet principium mouendi secudum loc preo non st animatum de his autem dixi r. p. iv s.c. te X. t 9.& lib. de caelo. c. 3. &infra ub. . super caput. 6. . 8.& habes libro
de incessu animalio. Praeterea non tantum huiu, motus veri causa est,sed etia aliorum, qui motus existimantur, ut sentire atq; in
telligere,que alte rationes qusdam sunt . 3. lib.huius tere. 28. ideo animal ex sensu deis finitum ergo non solum lationis secundum locum .sed etiam alterationis anima ipsa efficiens causa est . rursum & accretionis , nutritionis & generationis,ut dudum diceba, ct lib. t. de generatione cap. s. e X posui: er
po ipsa principium est efficiens: sunt enim Ila opera connaturalia , & quae a nulla resant, nili ab ea quae anima praedita sit: pr
cedunt enim ab insito principio,vnde mouetur secundum locum, sentiunt, accrescuti nutriuntur atque generant viventia. Relinquitur igitur, hos motus ab anima veluti ab obsera es figente procederet nam omne,quod ac crescit, nutritur,quod nutritur,vivit:omnis autem vita ab anima es t quia animaru distinctio ex ruitae distinctione sumpta est Notandum tamen est, nolle Aristotelem esse principium esticiens & agens, Quod od es,
. Otalernam id. l. lib. teX.6 .negarat . sed aseexmnose serit dunta Nat animam originem esse atq; ' principium actiuum .Quo, i inter animata S inanimata disseremiam statuat quoniamilia activum habet principium motus . ista
pedoclis est posthabeda, tui qui
dem hoc non rectὸ dixit, ac ad didit, ideo incrementa plantas suscipere, tum in radicibus infra, tum in ramis etia supretia quia terra deorsum suapte natura,&
ignis sursum identidem pergit.
pi t in plantis dis serentias dictas,
infra, inquam, ac supra: no enim eadem sunt rerum omnium,&v niuersi supra. & i nsia: sed qua
habet ratione in animalibus caput eam subeunt in plantis radices, si instrumeta diuersa,vel eadem, operationibus, ossici j sve di
Posta veritate duos evellit errores , unli Empedoclis prssenii & sequenti te X.alte. .. rum vero Democriti tex. o. Empedocles igitur asserebat, ab igne & terra augmen- Ager lationem esse plantis auctis, eo quod terra
ad radices descenderet,ignis vero ad ramos ascenderet Funda metum Empedoclis iuxta Alberia est:quia cum augmentat O motus sit naturalis,atq; in maNto naturalis motus vi. I .de caelo teX. . di Ni a dominante proueniat elemento,sequitur,quὀd si mi tum augetur deorsum , est ratione terrae illuc petentis: S s sursi m etia, ratione ignis ad superas partes ascendentis: videtur enim elementa in mixtis quodammodo suos natura les motus retinere,unde potius augmetatio necessitata materiae,quam sol ms pro-
144쪽
rat Empedo- ueniret. sed Empedocles dupliciter erra- Ees refu- bat, Primo,circa iursum di deorsu, qui suntltari positionum dii serentiet,quas in plantis non
deberet suinere iuxta mundi situm & p sitionem . sed i ta ipsius viventis conuenientem operationem: e contrario igitur se habent poliis differetie,quia sicut sunt animalium capita,lin plantarum radices. Etenim illa instrumenta in viventibus eodem modo sese habere videntur,quae eade opera eκerceant, & consimiles habent operationes, sed sumptio alimenti,quae per os ab
animali sit, a plantis per radices inchoatur: quia sugunt & ea parte attrahunt platet ali- metum. Quare diluerentiae istae positionum non sunt cum Empedocle ex positura & situ mundi diiudicandae,sed secudum inotus differentiam eκpectandae v t. r.lib. de Celoc.et .cum Arist at sirmauimus,&. lib. PhycteX. q. priui dixit, & de animal. gressu, Selib. 3. de partibus cap. 3. Sc lib. . cap. IC. &I .cap.de iuuentute dc senectute, dc ultimo
de longitudine & breuitate no igitur a situ
uniuerti,neq; ex ordine motus grauium &leuium,sed ab operatione membris conueniente, ut dictum est. Et haec est prima Empedoclis reprehensio, nempe non ex situ in uniuerso, sed eκ diuerso operationis principio proportionabiliter positionum dissere istias in riventibus sumendas fore: quia veo tex. 3 .dicebam homo caeteris praestat materialibus,ad cuius similitudinε ex munerect officio , non ex situ haec partium distriamina ponenda.
Deinde quid est, quod continet terram, ignem v ὰ, quae quidein contraria loca serunturi Distrahetur enim prosem ni si aliquid sit quod ipsa prohibeat, atque detineat. Qu3d si sit aliquid,
id est prosectd anima ipsa quo sit
ut ipsa sit agendi causa, nutriendi vὸ, non elementa, quemadmodum ille putabat.
Secundo contra Empedoclem ad hominem argumentatur, cuius opinione posita propriam Aristoteles confirmat sentenis setiam e nam si elementorum virtutibus au-smentatio contingit c ut censet Empedo.
profecto aliquam unam virtutem ponat oportet, quaestaenet atq; ipsa contraria et menta contineatine mori in propria dilabatur loca atq; in proprias distrahantur sedes,
in quas suapte natura serutur:fateatur ergo Empedocles necesse est, animam, in viventis consistentia contraria ipsa elementa, ne ad suas contrarias regiones distrahantur,c5 '' cimere, quae proinde leparari prohibet, atq; .i τ' et in eode simul iacta permanere cogit quare si aliquid est, quod continet, hoc anima n celsario erit, quae etiam motus erit princi- . .
pium. Probat sane Philosophus optime ut Physicus a posteriori,quod prim' Philosophus a priori ostendit. Quocirca nota dum, Noraratral sicut ferrum a magnete & vapor a Sole Philose virtute quadam impressa trahitur,eundem Hla dein modum alimentum trahitur ad membra tramuta per virtutem ab anima impressam, ratione none at cuius ad membra inclinatur: siquidem nu- menn in trimentum ea animae virtute a ffectum, co- abrum. gen eum incipit esse animalis membro, ad
quod sicut ad locum suae speciei cosormem
inclinari atque adeo moueri incipit. Pars enim ad totum natura mouetur & imperfectum ad perfectu vi. . lib. Pityste X-.8. dc ρ. Sc. . lib. de Caelo c. 3.tex. z.ubi late expositum est nutrimetum sane in animalis membro coplementum accipit illius vise tutis & inclinationis, quae per actione animae agentis in iiso erat,atq; per actione caloris naturalis qui animae & inebri instrumentum est generatur. Quare verum non est, terrestria membra deorsum, ignea vero sursum habitare: sic enim testa capitis nostri ossa non haberet, quae terrea sunt, neq; c rebrum, quod aqueum est. Unde si in mulieribus atq; senibus inferiora membra grauescunt & incrassantur magis , argumento . tnon est, Empedoclem recte opinatum sui Gli,sed potius in his caloris desectu S proinde animae deficientiam esse: non igitur tam necessitate materis,quam formet augmet tio accidit. Quare potius id erit accretionis ct omnis vitalis operationis causa,quod cotine i , ne elementa ad sua reuertantur locat anima autem est,quae continet ut in. r. lib. Physcap. .dc. 8.& supra lib. I .c. s.te X. 9O. ergo anima causa est harum operationum:
quia ipsa est principium & omnia peractu
operatur. Quo fit, ut alimetum sit,quo vita animalis coseruatur,& id maxime sanguis sit . z. de gene. animal.c., . S. 3.de partibus
cap. s. cuius reisgnu est,quod sanguis in-
145쪽
De omnes humores per corpus spargatur, ut omnes partes corporis alat. fit etiam , ut alimentum non sit substantia, sed qualitate contrarium & dissimile ei quod alitum ideo sanguis sua natura est temperatus ex naturali tua constitutione. Unde quan uis ea ratione, qua contrarium est, patiatur & reagat ut lib. i. de gene. cap. 9. dixtiquae cominu nicant in materia,agunt & patiuntur,&. 3. Phys. cap. 2. &. q. de gene. animal.cap. 3.)tamen hic non dicitur alimentum agere, vel quia non agit actione vilitate, quae ellachio absolute, sed re agit tantum resilendo,& eo modo , quo lita de gener. loco citato dixi: vel melius ut hic explico quoniam est ser mo de vitinio alimento,a quo clim iam s-mile sit, nulla nascitur passio. quia i a limite e st qualitatibuς, unde potius conuersio oritur in alitum. De altero autem alimeto dubium non est, quin re agat in alitu quia disesinite est Sc contrar: uni. donec factum sit sinite, sed in eo assiani ado nutriendi vis debilitatur a principio, licet in fine conseruetur dc consortetur.
et ex. s. Sut autem,q'sibus ipsius ignis natura, causa simpliciter nutritionis,& accretionis esse videtur. Ipse nanq; solus omni u corporum aut elementorum, nutrixi, ac augeri videtur. Qua proter& in plantis,& in animalius putabit quispiam ignem id ipsum esse,quod operatur.
NM. t. Verum no ita est, sed cum co
mitetur causam est ob id ipsum quodammodo, non simpliciter causa, sed talis est potius anima. Nam ignis quidem accretio in infinitum progreditur,& eousq; fit, quousq; sit combustibile. At
sta n t est si nis & ra i io tam magnitudinis,quam accretionis. Haec autem animae sunt, non ignis, dc rationis potius quam materiar.
Empedoclis exploso errore sngεtis, Itritionem uniuerialiter fieri secundum na- , turam elementorum, Democrita atq; ali ruinasserentium,solum ignem principium esse nutritionis, opinionem etiam exibilat& refellit: quibus apparebat,solum ignem
inter elementa nutrirunam si ignis non nutriatur , propter continuam propriae m at rix deperditione perire videtur. evanescunt enim de euolat eius partes,atque adeo indisset continua restauratione deperditi. Arist. tamen tex. i.id reprobata quoniam solus Vis neq; causa est principalis,neq; efficies nisi sicut instrumentum. Anima autem sola Ani principalis est: nam si principaliter nutri nis onumentum ab igne fieret, ignis in nutritionet nurn ..umentis,ignis potius specie operaretur,qua
viventis: cum tamen videamus ignem alimentum non conuertere, aut in carbones,
aut in flammas, aut in scintillas, vel aliquid simile sed potius in carnem dc olla,&c. quae ut nutribile vivat,exiguntur. ab alio igitur qui iii ab igni augmentatio fit, hoc est, ab anima sinpliciter : ab igne vero ut ab eius instrumento. Arbitrari enim ignem augeri&haec opera praestare,idem est .ac si serram aut ascia, artificiu fabrile aut fabru ipsum esse arbitreris,ut inquit Arist. lib. t. de gene cap. 9.te X.s s. si causam generandi instrumentis tribueremus , causas praecipuas negaremus. Non est igitur ignis causa praeci 1 cis rua ,sed instrumentum,quod fuit in causa, Qui in corporibus nutribilibus ignis dominium haberet: quoniam nutritionis propriuest instrumentum , qui etiam non se nutrit: nam quod nutrit S auget ut anima, animatum corpus augmentat: ignis vero seipsum respicit atq; fouet. Preterea si ignis augmentationis principium primarium esset, vivetia in infinitum crescerent, sicut & ipse ignis, cui si in infinitum combustibilia ad dantur, in immensum eius magnitudo cre sceret: ergo si in determinata est ignis magnitudo & incerta mensura, ab eo viventiuregula atq; determinatio prouenire no poterit, utpote qui consantem &'firmam ii 5 habet quantitatem,sed multipliciter vari bilem secundum i cobustibilium aceruus varia tur: sit igitur ab anima,quae ignis indeterminationem mensurat atq; priscribit. Id enim dicitArist.illis verbis ultimis terit .vi. gmo Ab' enis, GP rationu potius,quim maternae, id ratio ala. est, a ratione, hoc est, a sorma proueniret, ind/κ ibi sed formam hoc loco rationem nucupauit: litate exiquoniam gin
146쪽
quoniam augmentatiotrei est spiritualiter
agentis,& non materialis & corpore emam . licet vegetatiua corporea sit,& non spiritalis, siquidem recipit formam cum conditionibus materi xttamen ea ratione, tua superius divimus,adhuc aliqua in diuitibilitatis Summa. conditionem participat. Quare ignis quatenus et animae instrumentum, non agit, nisi ut limitatus at q. ab anima determinatus: se eus enim non digestionem, sed combustionem Aficeret, Et varias qualitates induce-Widius ret. Repugnantiam,quae in hoc textu statim
mili Visne sese offert, sedat Egidius, quod clim dixit
euellit. cet tume Te terminum natura costantium,
de viventibus intelligendum,ut ipse Arist. statim se exponit,cu dicit, Haec animae sunt, T ςMn autem dicit,unem in ivsiuitum crescere, te inanimatis intelligenda sunt. Unde nefandum non est in illa propositione,ommunatura constantium, uniuersaliter locutum fuisse. Rristotelem, sed per natura constantia solum intelligit animata , quae proprijs terminis figuratur. Vnde ita intelligit igne, nec caetera clementa, quae non proprii raedalienis terminis figurantur, quod. 3. lib.de Caelo cap. S. docuit Arist. no igitur propria, sed aliena constant natura,& ut eo de. 3.lib. de Caelo tex. 3. Arist, dicit, propria magnitudine atq; paruitate non terminantur:non enim mensuratur proprio & intrinseco termino, nisi uiuentia. tu:: i, t 7 A siri i
De sensu quo ignis sine sine cresceret: si ei in infinitum adderetur cobus ilia.
Sed tunc consurgit dubitatio,cum. I. lib. - Phys.leX. 3 6. Arist.non tantum ethereogenea,verum etiam di homogenea magnitudinis & paruitatis terminis coprehendi doceat,quo modo igitur si igni infinita cubu-ssibilia adderentur, in infinitum cresceret Solutio Dicunt,condicionalem veram esse,cuius t si Oranda men antecedens atq; cosequens fallum est refutatur. A impossibile, ut ii homo volat, habet alas: hoc ideo dicunt,ne si ut alium sensum detorqueamus,infinitum contra Arili. statuamus. Hi tamen veritatis scopum nona tin, tingunt: nam licet ita sit quod antecedens Ed consequens Alius conditionalis salsa snt Ictinpo Libura,tamen vis conditionalis liqu
est,ut eκ illo talis antecedeti posito aliquid sequi per locum intrinseca infindet, quod isti non ostendunt. Ideo aliter dicendis, sup- aposito prius,trifariam aliqua quoad magni Autoris tudinem determinari,materia scilicet & fot solutio,
ma atque ordine uniuersi ratione materiae, quia constat e X omni sua pos ibili materia Vt. I. Caeli cap. 9. colligitur ratione vero formo de te patet: quoniam fornia est,quae
naateriae certos terminos atq; fines Limitat . atq; prcscribit: e X Ordine autem uniuerse quoniam terminantur & configurantur elementa secundum caeli latera,iuκta id, inod Arill. 3. Caeli cap. s. dicit. Praetorea aduerte-duna, quod eum elementa iriter res naturales insima sint, materiae sunt propinquisit ma vi. .Caeli teκ t . vocat Arist. si ergo usqueadeo ad materiam accedunt,ut prni as ut, quae poli ipsam materia ui sequuntur,
fit, ut multum de materiae proprietare participet, unde habeant,ut nullam sibi requirant terminationem & figuram,ut. 3. caelite X. 67. determ matur. Sunt Titur elementa secundum se considerata infigurata atq; in terminata : quia sunt primae materiae propinquissima, materiae subinde proprietatε quae radiκ est inde terminationis participant. Secus de fortius rerum feffectarum dicendum, quae certam quantitatem atq; imguram sibi determinant relementum enimno est nisi propter forma nuxti,cuius in X-tionem ingreditur,aut constitutione in uniuersi,quod. 3. Phys.&. l. de Caelo silicii necessario elia dein sill ratur. Εκ quo sequitur, I. at θω- quod licet omnia,quae natura constant vi dis dere-
uitatis terminis claudantur; tamen in sim- sum plicibus,finiti se determinationis ratio potius est extrint ca , quini intrinseca,
propter sorinae tin persectione in , quae in ateris propinqua est,eiq; immeriarat in misetis vltra illam extrinsecam est alia causa intrinseca quae est ratio suae formae,quae perfecta est. Sequitur etiam, ignem non esse inis et .aπω sim tum aflirmariue quod cathegorematice rix.
infinitum Sophistae appellatit bene tamen negative quod illi dicunt inlinitum sincathegorematicἡ quia sine alie mi, finis dea
terminatione crescere potest ii, satis maena quantitatem de mollem in determinatam, quae animatis repugnant i ergo locus Arist. satis bene sic a nobis exponetur, si dicamus ignem in infinitum crescere posse, non affirmative & cathegorematice: quia tale infin tum
147쪽
tum nultu est inmatura, sed negative & si xathegorematicὸ ut superius dicebamus
. i quia certam S constantcni quantitate non habet,sed multipliciter variabile quod animatorum naturae repu nat,quae certis ter- Perpende minis necessario clauduntur. Vnde ratio Glors Arist. procedita iam uniuersum te X.4 I. pa exposivio raphrasi nostra sic illustremus , Democritinem ρ existimatio vera non estinani anima prima rapb - ria augmentatioim causa habenda est, non Incam. ignis: liquidqm ignis pro cobui labilium ra- Iione sine regula, modo atq; melura cresciuat vero animata Omnia,quq proprie natu ra constant, finitis constat itibus atq; certis magnitudinis terminis comprehenduntur:
igitur non ignis qui no est de se finitus, nec ab actione celsai, nisi quid obstet, sed temper naturaliter perseuerat, quandiu subest materia,quae comburatur sed forma ipsa
principium est augmentationis primarium: quia ipsa viueua definiuntur ratione & termino intrinsice t quoniam non est alterius substantiae generatio,sed prseNistentis eritensio secundum omnem disterentiam dimensi' ms, S ita semper eadem forma manuia ea dein autem Drm non potest nisi de- limia in materiam insornaare .Quibus The-- φύ ' mistiu, iubscribit paucissimis,verbis,nen pe certum costituere terminuni quod animator in proprium est non ad ignem , sed ad animam spectaret quoniam ratione for-n .e dc non materiae res secundum magnitudinem deler minantur,cui elementa pro--- pinquassi ina sunt.
Cum autem eadem vis animae sit,& nutriendi,& generandi primum de alimento determinare necessie est: haec enim a caeteris potentiis hoc opere atq; munere seiungitur.
Iacti, illis praeludiis atq; his euulsis erroribus. de alimento iam determinandum esse docet Arist.ordine a principio posito: maXime cum eadem vis nutriendi S generandi sit,& utraq; alimento utatur,quod VI hoc aliquid,alit,& ut hoc quantum,auget.
I.de generi teX. 3 s. ut autem alimenti res-duuiii est. nerat.Cum ergo de vegetatiua sermo sit .cuius obiectum esse alimentum,
nemo est qui ambigat nil nisi ex ingesto ali- meto nutritur de ipso prim,deinde de opserationibus, postremo de potentiis disserendum est , ut praesenti textu praefatur Arist.
Cum autem dicit, eande vim animi esse,no pro materia, id est,non pro alimento sumitur,nec pro genere: quia scilicet omnes sunt vitales operationes: nec pro subiecto et quia omnes ab eadem anima vegetata sunt .sed .ME .. hoc scilicet, quod ab eadem vi animae , ct ad eunde finem sempiternitatis, atq; adeo quod uniuersaliter in his tribus omnis vegetandi vis com prehenditur,& ita sub eade .noniectatura vegetatiuae cotinentur nutri- ra tiua, augmentativa, generativa: vel xadem vis vi tere. - . Arist. e X plicat materialiter . . ire idem,ratione Ucro diuersa.
cuilibet quod uis, sed id e quoru
alterum ex altero no sol dies mutuo generatur, sed incrementa etiam suscipit: complura nanq; contrariorum fiunt quidem ex sese mutud, sed non a suis omnia contrarijs incremeta suscipi ut
v lex aegrotante rit sanum. At ve
rb nec illa modo eodem sibi mu
tuo nutrimentum esse videntur,
igni, ignis aute non nutrit aqua.
horum alterum alimeri,alterum eius,quod nutritur, maxime subire rationem videtur.
Verum enim is locus dubita rix tione habere videtur. Suten ina,
qui dicunt simile simili nutriri,
quemadmodii & accrescere. Quibusdam autem ut diximus)non haec sentemia, sed contraria placet. censentq; non simile simili, sed contrario contrariu ali. Etenim fieri nequit,ut inquiunt, Vt
a simili simile patiatur. Alime
148쪽
tum autem mutatur, atq; digeri-
in oppositum, vel in medium es
se constat. . s. Praeterea, nutrimentum qui
dem aliquid patitur ab eo, quod
uditur: hisci autem ab alimento -non patiturquicquam quemad--modum nec S materia faber, sed materies ut patet; a s bro, quisquidem ex otio mutatur tantum ad operandum. At enim interest
plan4s nutrimetum sic id quodiviti md tandem adiungitur, atq; ditur an non hoc,sed id quod Primum ingreditu ri Quod si vitrunq; quidem est alimentum alterum tamen est digestu alteruandi gestum utroq; profecto modo, & contrario contrarium , dc
simile simili dicere licet nutriri. Nam si ut indigestum sumatur,
contrarium contrario ali tur, sin
it digestum, simile sit niti nimirum hoc pacto nutritur. Quare
patet, illos viroso; partim recti ,
partim h5 recte Uscere, atq; sen-
. 6. Cum autem nihil nutriatur,
quin habeat 'itam,animat in in icterit prosecto corpus,quod alitur, ea sanὸ ratione . qua est animatu .
u matum per se refertur; &no per ccidens' in boti
.... Irasci; sib mi''. intino. 1 His quatuor textibus Arist. cum de ali- , . mento prius esse agedum docuerit,eIus nain ta turam: eXponit, inultaq; de alimento pesem alime lanctorie persuadere nititur.Principi interat. H. 43. nutrimentum cotrarium nauenta docet:
quoniam conuerti debet in naturam ratiit,hmusmodi autem conuersio atque mutatio omnis non exquolibet sine discrimine eois tingente, sed eX contrario atq; in contrariuest. I.Phyctex. 3.&. eodem textu ibi, At vera neq; illa modo, σα Arist. exceptionem facere videtur, aliud esse,contraria eκ se fieri,aliud, vivens eκ nutrimento ali: nam contraria reciproca mutatione in se inuiscem fiunt, & mutantur circa eandem materiam S subiectum , ut sanum de aegrotu, calidum & frigidum alimentum tamen nosemper ex eo luod nutritur, studeo ea ratione alimentum est contrarium, ut actione naturalis caloris mutatum in viventis subinstantia,ipsam fouere augereq; possittae contra vero viventis natura in alimentum non commutatur:quod exemplo aquae & ignis demonstrat,quae inter omnia smplicia corinpora rationem eius,quod alit Salitur', habere videntur, ubi aqua igni, quem fovet atq; alit,alimentum est,isc non E diuerso, ut 1. lib. Meteoro. cap. 4. dicit,tria elementa igni materiam esse: at ignis aquam non nutrit, neque quicquam aliud. Forte fortuna Arist.per aquam humida & oleo se usurpat Sintelligit,ut.2.de generatione & interitu cap. S.teN.so.dicit, Oleum ignis ei se .matri mentum, di ex elementis solum ignem nutririt nec adhuc haeci ignis nutritio, accr Move propria est'.quia infra teκ. o. alunen tum ad viuens refertur,& nil inanime proprie nutritur. Rursus loquitur, Aristoteles de contrarietate activa, non de ea,quae sese malis est, ut dealbi de nigri e trarietate. Te X. autem. .dubitationem propositam
I lib.de gene. cap. r. atque ibidem a nobis expositam,easdemm,quas illic retulit, inducit existimatiotis; tum,eorum,qui similia dissimili pati debere aiebant:tum etia, D mucrui; qui simile, a smili passibile erat. Hota deo: quoniam alimentum, te quo disseritur, & llinile est ct dis, linile,principiqst dissimile, fine aurem smile tuam iam ita lud, quod eratquasi alimentum si proprii
Parras,cui accDmmodatur alimentum dux ra
eam distinctionem alimenti quam ib. s. degene. cap. s.dc sententia Medicorum: dduino rus, Sc elegarius inreum'; dudu te N. 39. referebam us Unde initio textus. s. dicit Arvi. nutrimentum pari ab eo,quod alitur, abalinaento tamen' sum alitum non patitur: nam primum, quod mouet, non patitut ςOntrariob I .degene.cap. neque i sua materia
149쪽
materia visaberi quavis materia a fabro aD scia*r. Hoc exemplo eri artificialibus petito alimenti transmutationem illustrat, di quod mima non mutatur,probat: quia eriotio tantum ad operandum mutaturriuem autem passionem & mutationem vocabit, mutationem a quiete, operatione eta otio,
, cum sit persectiva operatio, uo propria paseso. Inde tamen. At enim istere ὶ mia, o Arist. duas illas opiniones sub contrarias esse si ut lib. i. degene. c. . docet, partim
scilicet veras,parti in non verastadeo ex dinstinctione esse conciliandas. Nam cum dupliciter alime iusti sumatur, Primo, crudum
de indigestum, quod quasi alimentum nos
vocamus, ct hoc est contrarium alito atque disii te actu. potentia veri, sin ale. Secun
do,alimentum est iam coctum & digesum, quod proprie a nobis alimentum vocatur,oc est simile in actu , ob idq; cum ipso iam no est pugna atq; actio, quia actio iam prae cesiit: agitur prior opinio intelligenda est de priori crudo alimento,quod disiimile Sccontrarium est posterior vero de posteriori digesto de proprio alimento,quod si utile
est,interpretanda veniri non ergo omnino averitate deuiant. Tademiam tex. 6. di iutus Arist. de ambus potentiae vegetatiuae, rua sunt nutritio,au gmentatioci generatiompliciter . dc qua ratione actus isti di iste rant,atq; illis verbis,Cum autem mi nutriatur quis babeat a stam, .c. declarat,vegetatiun potentiae obiectuin,quod a liinetum e st, Ordinem per se habere ad corpus animatum, quod, qua ratione animatum est , respicit, ct non per accidens: siquidem animatu corpus inquantum corpus non nutritur: fieretent in inde consequens,ut omne corpus mistraretur, quod fallani est atq; uti possibile: huiusmodi igitur actio auctionis atq; nutritionis principaliter no a cui corpori de betur, sed animae atque calorι:sed liuic non principaliter, sed accidenta litet atq; ut est apsius aiae instruitientia'. per quae verba at liper illa, Nutrimentum ad animatum perserierit 'EP ma per accidens, tacite ut iam atq; latenter antiquiores illos Philosophos ins- mutat,qui corpora, non ut vitientia, sed ut ignea.augeri censebant. Duo itaq; illo te obstras. notanda dicit Arist. Promitii est, ordo aliis menti. lalixum, quod vivens est, non tamea liquod eae elementis. SeouidiI in est,ignem aut alterii in aliquod ex olementis augmen, rationis noli cile pruioruina. Vtrunq..p Iet,quoniam alimetum est vegetatiuae animae obiectiam i ergo per se ad vivens habet habitudinem. LX quibus cuiuis licebit oct- Drsia ligere,alimenti definitionem id eisse , quod alim . natum est animati substantia tu conseruare, augereq;,cum suerit concoctione finitae ia
Atqui diuersa est alii lenti ra
sum alimetum quantii est quoddam, auget ut est hoc aliquid. &substatia, nutrit. Cbseruat enim
substantiam, & est eousq; pros cth,quousq; nutritur. Essicit prae
terea: generationem,ac ortu non
eius, quod alit ursed tallis, quale est id, quod nutritur. Iam enim
est ipsa substatia, & nihil se ipsu
Vt de operationibus antisi Vegeta, Seperiunctorie Sc in transitu disputet,dubita tionem,qqς eX dictis subofit, posset, L. O-uet: dictum enim est, potentias per actus, de actus per obiecta distingui rat vegetari ae Potentia animae trei sunt facultates, generativa sitfi- ex clueiscet mitritura atq; augmentat u ,quae t me cAfὸ maeodem nutrimento tanquain os ecte i ,- si Hy
riari oporteret ergo eas non sepa isti t. . t stuntur. tisfacit Arit .a lina emum,' M od issarum porstentiarum obiectana est, re id est, viateriali ter unum essestatione tamen, irin, sorin liter tria nam ut quatum est, auget,ut pet- sectum euadat vivens, quq perfectas edat
operationes: ut hoc aliquid β substantia quaedaan, aliae, qua resciturvivens 5: inclicatorii vi reparatur,quod erat deperdiu inr
infrumentale. non est alimenam, sed is Semmmen, quod est superfluitas aliinςnti uri a iuu. digestione consecti,quod dum perfecte euconcoctum . generandi est in stria mentu in. Vt autem ii stelligas, quod cum nil posit Nota η esse sinul respestu eiusdem in actu & pG- timo' ertentia atq; adeo nil possit se generare, petia reo ramcipias; tamen, luatenus nil obstet quom L ni discrimnu. sese valeat conseruare dc meri aduerte, me, et 'quod
150쪽
ferius Ner quod virtus nutritiua,per quam vivens n Ira finem tritur, vivens ipsum no generat, lac ipsum rex. so. in esse conserum quoniam conseruatio per se non est totaus,sicut generatio, quae est to tius substant et acquisitio siue reparatio: co ... seruatio autem latuin est partis amisse, quae ex alimento ut materia resarcitur. Discriminis autem ratio est: quoniam nutritiua licet conseruet totum ipsum,primo & per se tota non respicit, sed. partes: supponit enim totum ess ς ad s luteiri,cuius deperditarum partium restaurationem ordinati generati- ς Zimo ua tamen e diuerso totum primo & perisua vita respicit atq; facit: nutriti vero partes ipsas, i, a quae primo&persea nutritione respiciu tur es fiunt:quare quanuis vivens se nutri Murri ab N. do salue a qὶ conseruet, non tamen se προδ malis nerat. Eη qui biis colligi potest,quod sicut
num obis serrum maxeria est axq; obiectum omnium ch diueri artium fabrorum ferrariorum, v viacienti enses, clypeos, loricas , suras ianuarum, sor
' aeas serreas, Sci&estillaru subiectum idemateriale sed quatenus ad diuersos fines resertur, diuersum est subie ctum formale: adcu idem pene modum idem alimentumptu, ullum oblectum est materiale omniu
potentiarum vegetatiuae animae,sed non est idem obiectuna sormale: quia non ratione modo eiusdem finis, neque eodem modo. Ex quo iam. si colligitur,distinctionem potentiarum rurita Arist.argui atq; collisi ex distinctione obriectorum formaliter differentium, sicuti in artibus docuimus: unde sicut alimentum in exponat. genere consideratum vegetatiuae facult tis obiectum est, ita secudiim diruersas rationes,, igi secatum diuersarum potetiarum obiectum . est: qua ratione de operationibus vegeta se --uae anim* differtum esse vult
Quare tale quidem animae principi vivis est talis,ut id conseruet quod ipsam habςt, ea ni
miru ratione, qua ipsam habet hmhin; impi , in Νime. i. lib. de gene
tiuis agendum, bc potissimum de nutritiua,
quae aliarum inta udamentum, cohsiden cq iam sic desinit, . metae e ripi tui , iii N
con i et nimior. itisne, citia ipsi iu babet, is es, sit in eor pota
animato nimiibill,lioc est, ut ui eudo: forma de substantia conseruat. Illud V erburn, Ea ra
one, qua ipsam bibet, Plutoposus dicit poni
propter caelestia, qus sic non nutriuntur,vel si habent aethera causam,qua in suo effec5
seruantur, tame omnino immutata sunt &inuariata: vivetia vero mortalia sunt mutationibus sine fi'e, multisq; alterationibus concussa, Sc coris. e aratur permutationibus L . - dc alterationibus: quoniam alimen tu,quod Meius materia est, per virtutem nutritiuam praepara tur.vult igitur, quod augetur cor,
pus, non qua C0rpus st,quod dudum tem's docebat, sein qua vivens est, ut sese
in sequenti tex. pluat:ideo egetnutrimeto ut materia .circa quam sua απponat viares: na scut re sne eius organo nilomnino operatur, sic sine alimento nutritiua pote tia suas vitales operationes essi ere nequit. Iuxta cuius normam dissicile non . erit, ad illius similitudinem aliarum potentiarum ut augmentativae & generativae definitiones comminisci: orata in persecte dissimetur ex suis propriis operationibus: ex fine
enim unumquodq; perficitur de absoluitve 3. Eth. cap. .ubi Aris Lliabis & virtutes eae fine,hic autem augmentativa, ex hoe quod vivens ad persectam quantitatem perducit, definiuit, sie enim sinctiones suas pers cte absoluere potest: similiter generandi vis rit vis procreadi alterum tale,quale ipsum ςst, quod ipsam habet: ut sicia de obiecto, operationibus Sc de potentiis dictum sit, atq; a sine remotiori S extrinseconex. so
., Aruenti omnes sub generativa comprehenis.
cit,&per generationem desinit,
Alimentum autem ad operan- At verὁcu hoc in officio tria rix. ν, dum praeparare videtur, quapro- sint haec, necessarioq; concurrat,pter alimento priuatum esse non id inquam,quod nutritur,& quo potest. nutritur,& quod nutrit: id qqi-.
Acts inde obiecto p qnti πνςgπὸ j' a prima , id amem, quod nutritur corpus ςit, quod ipsam animam
habet: quod est alime tuum , leuiter etiam tactum deae actibus de potenti;s reliqqa expli; b-