장음표시 사용
151쪽
habet: at id quo nutritur, ipsum
est alimentum. A iq; cdm sit i i
Viuuersas a line res appellare, finis'. huius animae sit generatio alis, quale est id quod ipsam ha
bet: erit anima prima prosecto
principium gener adi tale, quali: est id quod hanc ipsam animam
ciutin-- Quia posta obiici .alimentum non tui na
m doct i nutrit, ni vim vivens apstini saluare Renae. spondes Arist.' alimentum non esse , quod
conseruat videris,sed quo conseruatur : est enim in unoquoq; motu movens primu dein de morum, tun . etiam id , quo moue. m. luddmouet autem atq; alit, anima est: quo is alitur , corpus quatenus vivens, licet alatur sedudum formam. I. degene. rex. 3's.
cap. s. & hoc est,quod dicebat Aristoteles Ir cederi te X. Ea nimirum ratione, qua ipsam tbet: quo alitur autem, alimentum est ut materia,qua praeparatar, ct calor insitus &natiuus,quo alimentum perficitur. Vbi attendendum est , Aristotelem non asserere animam efficiens esse principium, Quod, nam illud talum est totum c5positum , sed animam esse principium,quo, cui ut origi-oeeustia ni atq; cisiciendi radici motus isti debetur. D- relli. P πῶς rea Arist. non aduersatur sibi. i. lib. fAnitici- tem. 6ε. dicenti,amiliam non esseia ex his prim iptum, sed totum compositum i si qui iatis. eum dςm iunt omnia Arist. testimonia interpretis. 6 . ip ta tu Nia lacrae contexturam, atq; iuria H i. Philosophi mentem eX pret cedentibus atq;
sequentibus collectam di modo cum Aristotelus aduersus antiquos disputet,qui nega bant, animam nutritiorus esse principium, quid mirum erit,si animam asserat augendi initium, non ut Empedocles aut Democri-j x tus, qui igixein, terram,aut ignem solii principium nutriendi existimabant: vide quae
Iis. I. rex. 6 ri marginea annotatiuncula
prima est .a vi atq; facultate generandi demnit,cum lixtura labri faciat , nutriat, aut auia geat indisi dii irin in alium sui ern, iussi ut species ipsa ne dia geyeratione conseruetur: di
lsums, 'tu deii de uni ca generatione
uis generatrua passio sit vegetamre,non ta- ua nomen ubicunq; est nutriliva, ita usi senera' sine nuntii ua,quae iii imper se iis &non orbaris ani mne. malibus mi ni me reperitur,vi superius dicebamus:verum ubicunq; generativa est , reperies neceditario nutritiuam:nihil enim generatione vati uoca generare pote si , quod Non ve gemur. Praeterea consideres opor- motu augmentative Arist. non fuit se oblitu ira rum 'ria cum nutritiua conlinii a muri: oluit, tu cum per nutrili in utraq; intelligit. Rursut rytimam quod ait Arist. vii uertas res a sine appellis voluit undas,interpreiadum est iuxta id ,quod . t. lib. A lucrude Caelotes. 1 diximus, ut emplicatione ciuia eo illius Aristotelei Aκiomatis, uni ii quodq; ciam Propter tuam operationem , non quod res hirmnia iii suam operationem destinetur , inquam scam. iiii alium finem, sed cum res ordinetur a ge- . 4. . iterante in seipsam persectam ct consumis mala. ordinatur san E in suam operationem, rouam gentium perficii r on sit imavor,&licie nor est ordinari in alium finem tib ipsa re, sed in seipsam sua operatiotae persectam intriosce t anima enim non est propter intelligere, sed ut ipsa sit actu intel- r in x hgῆs,sicut nec vegetativa est ut generet,sed ut ipsa si mactii generans roperationanq; ipsa absolute propter ipsum operans est. tua re hoc modo sumpta operatio eNtris Reus finiς Cuius,non est, sed etiam intri secus. i vegetatnia igitur est propter generationem : quoniam generatio operatis Unus dest, qua res maxime perficitur . c diuinam Nipi plurnaturam participat,vDi particula , propter, operam circunstantia dicit causae finalis contra Ca- non a is
quae ad e entiam pertinea ,sed secundario i litae ad existentiam &. rei complementum
specto:& tem e usam dicit finalem ipsus
tura e cctetitur,opera eici necessaria. Ob id Deus optimaN. Ad)m intro Nil in paradisum , ut operaretur & custodiret Genes. t. inde re lcgauit etiam Ad. in vi ope
raretur terram , de qua sumptus est Geties. 3. adeo abominabilis est oti Mitast vide quae supradicta sunt cap. z. in notabili
152쪽
Id aute, quo nutrit anima,duplex est: que admodum& id, quo
gubernator gubernat,manus, inqua,&clauus: atq; aliud mouet, atq; mouetur, aliud mouet tantum. Necesse est autem omne nu
trimenta naturae sit talis, qu digeri possit. At digestione essicit
calor: quaprop ter omne animans
habet calore. Quid igitur sit alimentum ipsum,uniuersaliter diximus : postea vero de ipsis exactius perscrutabimur.
E ositurus Arist. quod cedenti temaffirmauerat,nempe in nutritione tria esse, alens,quo alit,& quo alitura. nutritionis ii strumentu duplex esse docet, una coniunctu, alteria vero separatum,quod ex analogia ad res artificiales interpretatur: quem admodum enim in tractione nauis coniunctum instrumentu est naucleri manus, separata vero clauus, quo regitur & gubernatur nauigiutita sane anima in nutritionis opus duplici exit is strumento,potentia nutritiua,& calore naturali: potentia nutriti ua,ut coluncto:calore naturali,ut separato.
Est enim potetia nutritiua coluncta animet vegetatiuae, atq; in ipsa tanqua in subiecto: calor autem naturalis est veluti disiunctus S separatus,quavis in ipso sit vivente . non enim est in ipsa anima subiective, neque sicut pars in toto: sed sicut manus no moueret navim sine clauo,ita potentia nutriti uasne calore naturali alimentia digerere atq; couertere no valereusieri enim nequit ab Gque tali calore nutrimenti pr paratio atq; di estio.C erum no placet,calore instruis
menta vocare separatum,ut similitudo teneat,cu costet, calorem natiuuesse conaturale instramenturas. Dices,alimenta se habere ad nutritione, sicut clauus ad tracti mem nauis: metas ergo materia,circa quam appellaretur alimentum calor tamen,cum
sit de eopositione animalis,coiunctum in frumentu esse videtur Quod si addubites.
qua ratione anima vegetatio dicatur m uem immota, cuin omne, quod mouetur, coponatur ex eo, quod mouet & mouetur
Respondetur,animam vegetalem mouere, at calorem eius instrumentu moveri: quod sat est, ut in anima aliud moueat,aliud moueatur. Animam autem immotam dicit,no Aiam quod Omnino non moueatur, sed quod sit uet immo. principiti auctionis & nutritionisma & nau ta. ta mouetur,sed appellatur immotus: quia principi uest, unde motus. Vel aliter, quia Arist.arguit contra Empedoclem,non esse primum augens & nutriens,aut alteram ad calorem,ignem v e deserendum,quin potius ad anima ipsam,qui primum caput est omnis motus animalis triplici genere causae, ut in superioribus presenti cap. diximus. Vn- ima de anima mouet & non mouetur:calor motus mouet: alimentum autem alteratur de t/η- . patitur a principio: post tamen cum nuti tio perficitur, alimentum ultimum no pati-
mur dupleκ est: vi materia est alimentum: ut instrumentum, calor. Quare vis nutritiua calorem eXcitat,eXcitatus calor alimenisto apposito utitur, & ita calor mouet m
teneat similitudo Arist. de nauta, qui mo- sis,
uel immotus,ut vegetatim de man , PM AEDUmouet mota, ut calor naturalis instrumen- plictaruntum coniunctum: de clauo & acu, quae mouetur & non mouet, ut alimentum, quod,
vi alimentum ultimi perficit & conseruat,
non mouet,nec tunc temporis alterati iam enim ante exuerat omnem contrarietatem,
Heκ iam dictis noluim est. Ultimi, verbis Di ii colligit Arist.quae dixerat de alimento, ge- ' TA neraliter esse accipienda ,scilicet in uniuera 'sali actum de ratione nutrimenti, de quo exactius & pressius pollicetur se determis
naturum proprijs suis locis, quod pristitit
lib. de nutrimeto ct nutribili, qui cu ad n stras nondu peruenerit manus,propriu eius loco Albero suffecit Pitterea in libris, qui apud nos Aristotelis habentur,plurimis in locis alimenti meminit, ut in libris de gen ratione per respectum ad motum de nutritionis & augmentationis mutatione meritio siti insuper lib. 2. de gener.animal .c 3. & c lib--c. cile partib.airimat.quonia sunt mo tus vel mutationes: hic aute per ordine ad 'na . anima, quae ipsius nutritionis principiti esti 4.Meteoro. per ordinε de comparatione ad m
calorem naturale vel extraneum, ostende
do i digestio a calore diuersis modis fit,scilicet exhalatione, decoctione,frictione,aD satione,& similib' : libro autem de anima
libus respectu habito ad membra,Per lux
153쪽
positi anima melius operari: habent enimi ingula membra ut Avicennas. 5. lib. natu raltu asseruit virtutem propria,qua, ut illinicbro conuenit,alimentu permutet. Idci . . , M. co recte superius diximus,nutritiua partes .i restaurare,ne an diuiduu resolua tur: gener
tiua autem ipsum totu,ne species soluatur. Autor se Multa profecto foret a nobis prssenti loco exm at expedie da nisi eoru nonulla lib. I.de gene. a multa- in enodatione c. s.cornodius attulis lemus,m quα- ubi adfabre eYcus tala enucleata sunt: plesiona d, jaq; etia illoru tractare,nostri instituti non Ic 'me, est utpote qu ad Medicorii schola attinere videatur: tractent ergo fabrilia fabri: ete nim unaquqq, scientia proprios habet fines, propriu subiectu atq; materia,qua tractet iuxta Arist.lib. I.Post .c. 23. teN.q3. Nil est,quod mea sentetia magis autorum extollat de comendet ingenia, quam omnia in suis locis propriis tractare,nihilq; viole- ter alprijs regionib' eXtorquendo vicuq; suifarcire,sed digereda docte sunt uniuersa,
apteq; singula distribue da,ut in Sprias sedes reposita,singula proprio quod a ductu Des cie se sequatur.Quare ad nos,de digestionis spe
s nutri cieb',de num ero atq; natura facultatu, attrati iri ctricis,retetricis, erepultricis,de seminis generationem utru organu habeat,an ex uniuerso corpore ortu ducat, de organoru si tuam; magnitudine, disserere no spectatusta ad Medicos potius,qua ad Philosophos at- sanguis tinet. Preterea an sanguis sit ultimu alimen timum tum .vt ceset Arist.qui omnia dulci nutriri alimail. asseruitud est,sanguine: quomodo etia stpotentia omnia,qui a propria declinans de
deuias copteXione,in omnes facile vertiturct trasmutatur humores Pr tereo id genus innumeras qui stiones,ne eas percurrere co V - sar,& potius enumere,qua definia ut quidam eκ Neothericis haud seeliciter facit:
quonia omnes mouet, nulla terminat nec
absoluit quinpotius coniundit & miscet
remittam' ergo eas ad proprios artifices de magistros, no Medicos agimus,s Philosoplios, nec omne Philolaphia enarram',sed calor na- eam iniim,que de ala et L An autem calortivus 'se naturalis ido si specie cum igneo, an vero te eiusde specta differat Zutrumuis tenere potes idespeciei cu S. T . I. p.q. I I 8.art. a. Sc Caiet.ibi, Ferr
optionem iacies:na & Arist.in neutra mihi videtur inclinare sententia,quod ego intelligarinaneant igitur cum suis locis,& propriis artificab' es autorib' credatur. Id au te, quod superius diximust . r.ec nutriti
nis de generationis discrimine , veriam esse Nutu hinc probatur, et in nutritione & alimenti agmenκ- corruptione noua forma no generatur,nisi tione diseper accides, quatenus prsextilens forma in ferti
materia denuo adiuncta adgeneratur: ob idq; recte illic asseruim',nutritione eri parte materiae collocandam esse',atq; adeo ex parte partita,cum materia atq; partes respiciat, tuas reparadas suscipit mo enim ponit forma,quae ante actum non existeret, ut in generatione cotingit. Idcirco no solum ii ter species motus no connumeratur,cu somtasse motus no st,sed adhuc neq; inter las
cies mutationis censetur . sunt enim omnes
mutationes ad forma & eius gratia prim δή per se : nutritio vero propter in ateriam, cuius collapsas partes rellituit,atq; reparat:
ob idq; vim habet atq; facultat ε umedi a trahendo alimentu, ipsumq; partibus collabentibus apponendo .habetq; vim assimi Iadi,touertendi,digeredi,&ad genus opera plurima efficiendi,quet mediis qualitatibus primis ala ipsa absoluit. Cttera, qui lib. r. II de gene.c. s. desiderantur, quae hoc loco ese dam edi sent coplenda,vel secuda editione illo loco nise lib. reficientur, vel in recognitionibus ad fine degre se horum librorum resarcietur: vide ibi, quo- remittit niam ille locus magis & amplificatur oci, viliar
lustratur, atq; cum isto etiam explanatur. coitutis-
Cur generare opus sit naturalissimum
Qua nulla textus. 34.ω3 s. optime fueritae a nobis e osti,non fuerit abs re, eandem expositionem iterum,atque textus etiam illustrare : ubi primum omnium aduertas oportet, generare naturalissimu viuentium opus Aristotele vocasse,no 3prissimu aut persecti Limu:nam quavis si naturale vivetibus,rio tamen propriu. quoniam non ammatis etia conuenit,licet alio modo qua diuerstatem modo tractareno oportet abstinuit etia a nomine perfectissimo: nam licet I 2. a generare sitis snaturalissimum,no tame
perfectat, imum. Vnde obiectio vulgaris, psentire S intestigere sunt persectiora , non est ad renat quom a no de persectissimo,sed de naturalissimo sermo est e saltu enim es.set,generare perfectasiimum opus appellare : mari imc,cum naturalitas operis maior
aut minor ut ita dicamus non eX eius persectione sumeta est, sed potius ex Fnitale dc Spusione naturet ad opust nipertinet erigitur se habet operis psectio atq; Sprietas ad naturalitate: per hoc enuit naturale distin
154쪽
matur juda mens, neruis sit naturalissima.
Solutio prima. stinguitur a vIolento vi. 3.Eth.ς. I.docuit
Aris i. quonia naturale intrinsecus eri inci, Nati'ne natur promanat, visentu aute etatris secus:quia fit natura ' im no coierente, imo in oppositu propendente terit igitur illud opus omni u maxime naturale,rio quod
Propriu magis Aut perfectu,sed ad quod natura ut Nuiis propenditiis Atniadas obse cro perspicacis imum Arisi ingemu: na operum diacit , t ipsu esse Iemouere t,ad quod
no sit si inplWitern turalissimum,licut esse. sed in genere operu. Huius aute rei radiceatq; diandamentu Arist posui I eri finei, quo
cuncta aeternitatem participare conantiast, ct diuinae naturae seri participia: nun tru ὲν
ex appetitu si a qui simplicuer 3ondi
iis eoae infro indunduo i salte in speci quare exii acn in alissima anc ina tione ad α,la,pro eniti 'a rati hi ux petitus eradi illo senerationis .pp q,qV0 magis o paratur ei, e,vira acquirini rari; colim in r. Continu si quide generatione viueoti quatum rei natura permini Q sempiterni .ratu atq; immortalitatu adipiscvιur, saliena specie,qux diuinitati qi K a. nygpη ςiroatio: vnde patςr iiiiiii geogr. I, po propior silia,sed propterseipsum leti seipsum in K- js pere L Sed dices,t ρ alius esse, verbi
gratia ,homini intelligere atq; sqvo sentire, qua generare: tu, et haec illis Misueniunt per Propinquiora dccostitue a principia, Murare tamen per comuox inm ena,quod sunt opera multu praest auo .iVodquodq; aut e natura magis propeditur in pejecti vi pus,qua in minus periectu .Prs cxxa,qui .vegetabilib' nutrire etia naturali i s R,qui generare: est enim naturalius Oss prius om-ui viveti,quod per nutritioneni ς seruatur , in nutritionem inclinari, quam in ge- ratione. tuae essi: aliensi coseruata Iis omnib' ab ude ex dictis satisfactu arbitror, adqussundamentu appositu est, i per opus
generationis appetitus essendi utcunq; sa Datur: unde quotidianis eκperimentis compertu est,tanta ad generadum promtatem,
ut frugalissimi etia homine, difficillimi &rari Lima victoria hanc naturae promtatem superent. Unde prima probatis,quod principia rei propinquiora uni magis naturalia, veritati aduersatur: potius enim quae comuniora sat,magis naturalia caentur,ut quod inest rer vitaminaturalius cst, quam quod
rer sensum. Ratio huius est: quia causa prismaria plus influit in ei sectu, quam causa seia cuda:& ob id operatio causae pri ιuae veli ruentior est,quam secundae, e ibido etiam de causis formalibus declaratum quo enim est aliquod silentiale prs dicatum superius, eo est rebus inagis intraneu, usqueadeo ut ipsa entis quid ditas adeo rebus omnib' intima si, ut seipsa citra aliqua copositionem
movi homo mee i 'corruptione nec in generatione separat fur,&. s. met. tex. I &ab. Met. lex. S. n&ά5 est deessentia tranquacoceptus distinctus, sed ut ipsiil si ina e sian tia rei,& id quod c6cipitur cum re ita proportionabiliter)in. Philosopli sescend ude causis uniuersat inrisus, quae non saei ut gradum eκtrinsecuiquIvideatur In.numerum ponere cum causis secudis & particus, i ribiis, sed modo unius cause ad vi effectu Mutrum. Secunda me obiectionis deesa. et ratio diluitu G Q ad persectiore operationem caterra paribus maior est inclinatiotinodo aute extera no sunt paria sum generam rem per se perpetuet, sentire.aute atq;
uitelligere novet terea sentire&intellit te primo & per se iratione partis x ouemlit,
Vnde toluta inuens naturalius ad amera tioriem, quam ad intellectione intithaturi quanuis intellectu reria et ior si a Scipia intellectio esset per generatiorid. deptrum supponit Sc intelligere sine elle repugnae, etsi intelligere sit perfecte quam se iteraretaritialiter,nis tam E causaliter quia genera re causat perpetuitatem: unde totu viisens
primo ad generationem 'Na ad uisellecti nem inclinatur: radi& aute huius is est appetit' seperes,edi. ci de s aliquod intelliugore t visio beatisses no sol, est sorinali 60ρ terrofectius, sed a caui aliter 'itia re qui petum beati',n5 tamen est naturalitisi siqui- de Visio illa supponit prius appetita eLenia G. γῆ di,qui sundamenta est ad beatiuidine: ne- --mo sane erit beatus usi sit,est aute per ge- sic nerati ε' generario ergo absolute & simplicii atq, pnino naturalissima est. Tho 3. tia autem de nutritione deductio ab Arist. eκploditur es dicit naturalissi uiuesse viveti M p.rfectis. indis eatne inter nutriti nu Itasti Aec generatione interest,quod se iactatio co- ὰ -ώ, uenit viventi peribi , quatenus persectu i , , ὸ est. luini ino in 'ab udanti eius persectione, L ius no solu botioindiuidui sed sph k in citatu nutritio autem viventi no competit,1 et nili Generac
155쪽
nisi quatenus a persectione cadens, partiueget reparatione: magis igitur inclinatur vi- iens in generatione, quam in nutritionem:
ideo pertem' est generare Sc praestatius ab excellentiori fine atq; causa, sicut generare eXcellit intelligere a line; Sc qnia c5niunit diviniusq; speciei bonum prospicit.
re aioris Tadem potentiet seipsis disti iun- s. Qu. tur,ergo labyes aetiis de obiectatam est Esto stat quia qisibuscuq alijs semotis per in ellectu adhu alepolentit plutes sunt: cd sequentia deducitur,quonia opposito dato
i Textu. 3 s. tracta da ista questici erat ded sim mone potent rarii, sed ne expositionis
cursus interruperetur,merito in huc reseci
mus locu nam licet elii pia nina physica videri p siit, propria tamen est hui' loci,ubi
quiddiras est Sc substatia, posterior est sen
u cuius obiectu est accidensn tact' prior est ν ista, licet visibile coinunius sit tagibili., a Praexere a ius dc obiecta sunt extrinseca ipsi potenti tergo impossibile est pereata quam perxilentialem & intima differentia potui vi , ipsas distingui.M Xime.quia diseo ' ficile creditu est, liuersitate rationis in obiecto causanrelle sutilitente realis diuersiis.
Philolophus de numero potentiaria diu bilicrat. Quare nis iuerit a nos lito proposto alienum,mquirere. Vnde potentiaru numeris I sumatur, hoc est an Periactus,an potias per obiecta , iam per utrunq; yotentis discriminentur r sertim cubac questionEArist. mi tomnuo. ρου posuer & in ris semi vapite .luat, quod utiq; non. secis leti nis in qu stiones de amnia innumerar tuti proiaptii, ii id ergo Phalcis Ophus natu palis de Hac re libus arumq; Verationibus dilierit. r.etu. Param Primia negativa probabilis videtur: qui si potentiae distinguerentiir per Oble Aa, mersitas obiectoria ostenderet potentiarii diuersitatem. cosequens autem falsumes liquom a unus est visus , qua diuersoru Sccotiariorum est obiectorum,ut albi S m-GU. sti,tucis & tenebrae.Confirmaturin I si di uersitas obiectorum diuersitate ostenderet potentiarii, ergo identitas identitatem:quiasiani ritiatio causa est affirmationis, negatio negMionis causa erit: videmus tamen,idemo' ectu diuersarum potetiarueli et bonum . zz c enim idem Huod intellectus intelligit, voluet .s . tas desiderat. Deinde arguo,si diuersitas obiect id arguit diuersitatem: potentiarum, oporieret,Ordine etia potentiarum esse se. cuduni ordinem obiectorum,quod verum non videturma intellectus,cuius obiectumi resenti cap. k. 3.cudicit Nro ratiunm . ,
et se animae poletias,quod e V Arist. r.lib. M tio deo Caelo c. t et . facile deducituriquo nia i in solu m p
secund si distantia s primo, veruinetia seca- -i 2 diim ordiuea a finem plinit 'molibus atq; imodis in euiri mouetur': arguitiesito igitur est,plures haberE polriiasur festim cli alamedia qualida natura somarii rimer sepa ratas Scisniuiictas formast habebit igitur utrariiq; formara potentiis: a medisi at in copositum utrisq; pauticipat emtrem si, i, si in viri u rem remi e si finio. Nolo hic dispu are,si pol Eliae ab asa reali te distinsuaturi, necne AP disputatio ista tum is sit scrupulasa & subtilis, Sc quae ud Metaphysica potius qua ad Philosophi, refelεda sit sue nim vis senstitia substatia sit,sitae accides, Nil miti' de operatione sensitiva constabit pePhilosopho sicut nec Mastematicus ignorabit lines proprietates, ii d nesciat, n ii nea sit si ibuatia vel accidens s in unus istud priuii ess Philosophi, unii aliud I entium Λpropria sede S genere collocaris. Tamd in rerer a tua gratia aruice lector meditis, quo id c
sare possit, quando potentiae distinguin-
tur, quando vero non, sic tibi ostendo: qui a i actus & potentia in eodem genere sunt .
LTho.il ilei . 9. deo potentia materiae no sitam distinguitur ab ipsa, iitra in substantia, si- .
sentibus facultatibus ani Acum actus stilicet v etare, sentire atq; inralligere at i dentia lint, ipsa quoq; potentia accidem erit ab anima di fluit tuin, quia est potentia proXimur' principium operandit ideo anima causa est, id est, principiti rei in poteti- ' Harum, ut S. Tho. i .p. l. .ar. 6. k Scin ct vocati Nominales,quod no realiter sedi en alite quae est non rer sed rationii distin Go.Ab his aute fusius deduceta supersedeamus:
156쪽
' deamus quia ut dixi inetaphysica est quς-
stio .sat enim est,re acu tetigille,& velut dissu H- sito comonstrasse.Deinde,quo distinctiusnti eleg;s es expeditius proposita soluatur quaestio, enodam distinguamus oportet vim atq,sgnis satio ex dissis nem illius particulς,Per,quq in titulo quae- none, stionis posita est.Per,in primis importare
et optum poterit causam intrinsecam ct rei intimam, num ut formale atq; materialem , qtymodo nul- mesa -- qu, ut alibit Oferit tam metis impos, ut di- πει eat actus ist obiecta potentis ςssu intrinseca I.opinio, principiam 1 intrinseca differet sa'rei intima
est atq; in ea forinaliter. Vnde prima opi-hio,qui id asserebat,si qua erat,salsa est,a z. opinio. et adeo teritu argumenta solutu. Deinde aiunt alii in altero extremo, Peri naltu ge- nus causae dicere, sed latum pii incipiu declari tui uni a p6steriori,ita vi actus & obiecta
hotentias nodi Singuant,sed apud nos en distinctas manifestent. Haec autem sentetia ex manifesta Philosophiae ignoratione pro .editi quonia ut superisis rex. 9. tetigriu', ct latiuue .: lib. de Caelo tem I .interpretati M sumus)operationes atq; ainus rerum fines η sunt estemni viniquodq; propter sua opς lationem: ob th;. r. Phy l.c. .&.8. desinit Arill .evsine pitysica sumi rationE a priori, i quis isti peripexirent,nunqua eo a mei te sub ijsset, potentias peractus atq; obiecta a posteriori distingui. Est enim finis una causarii, quae inteuone prior est, propter quem ipsa natura operatur, qua prioritate statun latius explicabimus:actus enim non crasse
sunt ut effectus potentiara usurpadi,quead' moda isti eκistimant,sed subtilitis,ut fines sunt potetiarum de earum causa in genere 3 opinio. causae finalis. Tu tertio loco sunt qui asserant,dictionem illam,Per,principili omni- no eXtrinsecum dicere,ita ut potentiae peractus distinguantur in aliquo genere causae a priori,tamenno per materiale S sormalem causam,quae intrinsecae causae supi, sed per finalem Sc emcientemclus .extrinseca principia sunt: quia in uniuersum res natu les quadruplici genere causae constant, perque omniaPhylicus dem5strat.et .lib.Phys. cap. Vltimo,& lib. r.tex. I i.&. I s.sed intrinsce per materia Sc sorma,extrinsice autemper efficiens & finem. Haee tamen assertio quaesticulis nodsi no attigit,licet parum ab eo de linariti na re vera cli dieitur,potutias' peculiariter per actus & obiecta distingui, aliquid singulare atq; propria in ipsit esse insistuamus,ratione cuius ipset poteus se
ciali ratione ita distinguaturi siquidem omnibus rebus natura coitantibus comune est,
per e ciens atq finem extritis cedefiniri: haec igitur existimatio potentiara naturam . . haud inspeκit. Idcirco quarto loco interpre 4. Opimoiada a nobis est Arist. atq; Peripateticoru Arist. et tityniu lentetia, quae inter duas priores me- S.Ibo.
dia est,atq; li ac tertia modo posita perficit S ab errore purgat,quq liae collusione b- Coclusio, soluitur,videlicet, per actus & obiecta pote qua yus
tias ipsas distingui, ut dictio, Per, principia simi Pt
extrinsecum dicat secundu reni, intrinseca satis. autem secundum definitionem. itio cuius Nota de coclusionis declaratione adite et up Jum est. modo potentiam bifariam cosiderari'. vnomodo quo pete- quatenus potetiae sunt,id es .inabitudinem tia Uum habent atq; ordinem ad actus ocobiecta, patuin is qua ration. se, presenti loco ab Amst sumsi esse natu-tur: non aurent quatenus proprietates sunt rati ex
rei atq; naturi, in qua sunt: qua eonsistera. subiem,tione prssenti locotio usurpatur:quoniam G H esse hoc modo in ordine ad subiectsi eos der formaurctur,illo aute modo in ordine ad obieelli ore
quod praesentis est perserutationis. Oculi tu ex Aenim omni uanimantili qua visiti eiusdem iecta sunt species ad obiecta relati caetersi ut o gana sunt, no se specie&natur: coditione coueniunt,sed disserui pro animaru diuersitate: malleus quidsi ferreus & aureus in esse Simile in naturq specie disserui, in esse autem instrua bac quae menti conueniat specieriquia ad idem obie Doneρο-cta dc finem sunt: econtra vero serra ferrea Dania.& malleus serreus natura non disserunt inesse rei,bene tam ε in esse instrumeti. Vnde potentig no sunt aliud ,qua organa naturae ct instrumentaequare visus meus S aquilae
in eme natur specie disset ut, in esse autem in1lrumenti &potentis,ut ordinatur ad ob ζ' iecta,coueniunt. Aliud ergo est retentiam 'bcosiderare c3tracte ad natura amin & Ribiecti, in quo est,que multi plicatur in specie 'τ secunda distinctionem rera in elyd naturali, iuκta illud. 3.PhysteN. Io. sanari S infirmari distinguutur specie, non quod medicina non si utriusq; mirari j,spuit scit sc et S.
aegri secunda rationem for malem vitiusq; cotrarii: tamen in esset naturae du sunt po- . tentiae,vt. I et hae t.tex. it. numerus habili latum in m a ceria secunda numerum spe, cierum,id est,ipsarum rerum in ordine naturali. Sed quonia proprie dc absolute po-rientias cosideramus,non materialiter ut adesse naturale cotrahuntur,sed formaliter ij
ordine ad ac λα obiecta quae per se.primo
157쪽
i3 .E . LIB. IL DE ANIMA CAP. IIII.
respiciunt,iuκta illud Arist. . IdenteX. y. actus est,qui distinguit Sc separat,de distinctivo per se & formali Arist.loquitur: quomodo potentis animet sunt accomodate di- 'o . stinguendae,quoniam sunt eleuatae naturae, a. sicut Sipsa anima, quq unico actu ad diuersas positionum differentias mouet,ut vegetatiua ad omnem locum, ad quem Fraue dc leue mouere potest,& adhuc amplius de me
--lius.Distinguendet igitur sunt animae poteni ' tiae, no eri subiecto secundu distinctione spe. cificam in esse naturali, sed secundu altiores naturae differentias animae proportionales, urera' nimiru sesundum rationem formale unius totius couarietatis,ut de tactu dicem' c. t i. i.i qui est unius speciei atomae propter Vna r vi i. tionem formalem derivatam,non eri natu--v i. Tali ratione tangibiliu, sed sor mali: ergo diis
τι stuictio poxentiarum formaliter eX actibus V. . per ordine ad obiecta sumenda est,no ma- Nox terialiter eX natura & subiecto mensurada 1 ff. ah De potetua ergo agitur,no in ordine ad subi-α ait lectu quo modo non est controuersia prP
au . . sens sed ordine ad obiectum,sic sumpta,cor .rae se ex ousi nostra probatur, Primo, Aristotelis a. d. t se testimonio,qui te X. huius dicit , quodvi
- M afliones e potentiis, inbus briores sunt rati ηe,id est, desilutione:ergo cum aperie Arist th dicat,actus & obiecta ei se de ratione, id est, essentia di definitione potontiarii fit,ut illa
sint intrinseca definitioni cum autem constet, potentias permanere siuentibus atque pereuntibus .ctionibus,cbsequens est,feci
dum rem exirinseca esse. Vtrunq; autε no t. tio ex stra coprehendit assertio: quia potentia nodi serena est res omnino a subiecto,a ctu atq; obiect potetiae et absoluta,licet sit absoluta a termino,quam relationis. ob causam in genere relationis non est, ubi respicitur terminus,& no in aliquo genere causis,quod facit potentia:ergo secundum
quod sunt potentiae,nillil aliud sunt, quam
principiu quodda operationis in ordine ad obiectu: igitur habitudinem atq; ordine ad obiectum necessario dic ut, non per aliquid suae naturae superadditum,sed per sitammet natura essentialiter ordine dicunt ad actus: '
squidem sine habitudine ad actus& obiecta fieri no potest, ut ulla ratione intelliga- tur: repugnat enim naturae potentis intellingi ad huc prima intellectus operatione sine huiusm odi habitudine,utpote in qua sua co-sstat quid ditas de essentia. CAfirmatur,vnu Cosii mare latiuu per alterii definitur tanqua per ati sio. di tamen ,eta eo quod essentialiter relatio
habitudo est sundameli ad terminu: sed se est, quod potetia, licet absoluatur a terminoatq; eius habitudine,ilo tame absoluitur ab actu de obiecto : quonia dicit aliquod gen' causae: neq; adhuc per intellectu absolui potest: ergo de intellectu atq; adeo de desin tione potetiam est habitudo ad actus&Ob- raiesta. Quare potentiae per actus & oblicui
trinsecas, sed tanqua per causas intrinsecas ct necessario in earii definitionibus inclusas, tanqua per additamentum in Ord ne ad . .. obiectu ad modum relativorurius yer te minum definiuntur,ct alter u in ratione at
terius cadit ut cap .de specio di Nit Porphyrius nisi quod linitudo di ordo ille pote sinu.
tiae ad aco,&causalitate inuoluit,& trascendetalis potius est,quam pridicamentalis, aepotentias relationes fateri cogamuri ordo aute relativorum abstrahit ab omni genere causet.Prsterea ut omnes mirari desinat,cer 3. ratio extu est, natura quae Spter fine agit. z.Phys. sine potio c.8. potentias producere suapte natura fini rise,cuilia
proportionatas: ergo tales necessario pote- ni porcustias natura rebus indidit,quia tales actus ne ipsa comecessario exposcunt: sunt quidem potentiae Iuratur. propter actus,& Vnuquodq; propter suam
Operation erigitur si natura potentias no ordinat accidet aliter ad actus,potenti et inentialiter tales esse diculur, quia tales aco exigunt secundu essentiam: actus ergo definitionem potetiarum ingrediuntur. Quatuor obse enim ista sunt in re,estentia,potentia, opse Suatuor, Tatio atq; obiectu,quae eodem ordine se ha si eis mbent, ut ab essentia profluat poteti ab hac Dus ripi operatio,haec autem obiectuna ipsum petat: riantur quare talis essentia per propriam potentia circa accomodatum & certo modo defini
tum obiectum operatur. Etenim pula dum
est, ab essentia non profluere liam facultatem,quam sibi familiarem' nec aliam edi operationem,nisi accommodatam & naturae consentaneam: nec Operationem Versari, nisi circa obiectum conueniens, pro
prium atque samiliare, S illud naturaliter appetit,ut propria persectione: sic enim est omni u facultatu & cu essentia di cum operationibus atq; obiectis summa dc naturalis consensio. Confirmantur haec omnia: quia Confnotum est in vera Philosophia,potenta am, actionem,passionem dc id genus nonnullas
158쪽
DE POTENT. DISTINI CL 9 NE . vi
res essentialiter speci Mari, atq; speciem, soritiri, esse,& unitatem etia habere a Propria,i ima dc intrinseca disterentia, γα tamen. non abstrahit omnino ab extri 'heco aSe te, line, actu atq; Oi Iecto'. ergo qμ 09u pq
tantia perintrinsecam differenti V opor- 0dii linguatur; quia tameιηρ nq'prorsus
tat, quae, I lis c quantae virςν sint atq; po uno. pinus. Vnde noua poterit sumi ratio,iuxta Arist.lib. i Ale Riqetex. IJ 6. potentia quatast, per maxim i obiectu, in quod potest, verminanda est: quia extremum dc finis e tentiarum opus est . potenti a igitur ad opus atq; ad operis obiectum habitudinem dicit: siquidem sum potentiae res quaedam medit Obiectis, inter pure absolutas,& mere relati u . Sed tu i ς' dices,actus posterior est potentia . quia est ratio rior rius effectus:ergo potentia per operationes
η si ipse tanqua per aliquid prius non definietues Dip temati cendiim,potentiam quadrifariarn in ordine Solutio. ad actu considerari,Prunum,ut est in potertia vivisita est in oculo dormiete, quo mo'
Mo posterior est.Deinde,ut est in ipsius poteriae eXecutione,& sic etiam anifeste posterior est, utpote et utroq; modo actus ipsi uxotentiae essectus sit.Tertio modo,ut actuater perficitur,& ita pret supponitur necessa Tio,qutaenus potetia est materia & persea bile, act' vero est forma & persecti Qua . ' 2ae, to incido absolute, qua ratione actus prior est secundum definitionem, ac per hoc simpliciter prior ipsa potentia,quod dicitur. γ et.tex. i 3.&quod ob id peram defini tur, non quia notiores quoad nos,sed quia priores,inquit Arist.sunt enim fines pote tia tu, ut supra habitu est. Sermones autem apud probatos autores formaliter & ,ppriὸ sunt intelligendi: idcirco cum Arist.duit, ab , actibus procedendu,non est solu intelligenda,quia notiores quoad nos e tum, quia hoc facile erat: tum etiam,quonia non esset talisacie da quaestio in prooemio mota,qua hac soluitvntelligenduergo est,quia sunt prio res secundu naturam & secundu definiti nem , & sic quislioni motae satisfacite talis enim debet esse potentia quale actus natura
dum prosequutionisi, ad odii autem motu λ' libarifugae ct refutatio iis. Per hoc puer adaeoΚ -
aemi realiter ' materialiter symit iura- tanta . εsatum esse potentiatum, secus si Det maluer . limiv sur p are turr patet de allinae l. io diuueris
considerat ad augmentativam, uthiriuaIn,
enera tiuaq; potentia smes diuersa ratio -spectatu,rerertumquod tapertas Vetbis. te κ. 47.Arist. proniuntiat. Ad seeundum dico. pArist. 2. lib. de Anima te toperia asseruit,potentias minis figuram rationem habere, atq; adeo ordinem interseo Amine: na cum omnes potentiae ablutia anima naturaliter 'ro stuant,ordinate emanabilitata absurdum profecto videtur, quae ἀ natura aproficiscutur, promiscue & coisse euenire. e .α
unde inter potentias ordo est naturalis dein Ofth οἷ- venderis,quatenus impersectiores potetiae i Eisiacta persectioribus depedent ordine persectio dinem p nisi& ideo perfectiora sunt priora licet edi renturum
uerso coringere videam' ordine generatio- nranife--nis,secundu quem ab linterfecto ad perse- stit. I. p. cium peruenitur equare sicut ordine persectionis intesiectivi potentiae sensitivis sunt vi, S. priores,ita etiam eisdem ordine generationis sunt posteriores. Idem omnino ordo seruatur in potenti js sensitivis, ut de exterioribus exemplum ponamus: quia scuttactus est caeteris sensibus prior,deinde ν--stus .moX Oisatas. tuin auditus,postrem ὀ visus, secundum ordinem genera uoius Ordine
159쪽
persecti Ohistrillistria. ' o id ma titur. Quam etiam petiem ex ipso bbletioru ordine nan
riseiantum nata umbilar Hisi Est nam .ines ι uia superioribus de ' inseribribus corpori ai us ciuit uiuile est: audibila deinde, quia hi
Bascitur de ne de alijs: ergo via generati
nis, quae si tibii 'distinctio inani Mones A maminor L aegu, Desii delicet actitia causa non sit in inde Fit k in cotidi tib quaedarii qualidoq; addi
nis , qua dinem ait diuersos fines distriinina iuue -- realis est, 'cellari tirpropter diue sita teni enim aliquo Q re ri ad sinereti continget, aliquid ex diuerso item lis. ordine divationis habitudine se vel aliter
a. huius fieri . eo quod potentia id talem finem
rex. II. propriam ordinatur,haec aratem ad virum,
alia viro ad alium proselum de sic de alijs:
. quare horum fimis diuersitas diuertas exsegit poterinas:sed proprius ad rem descenda muri Dictum enim eit,obiectorum diuersi-.t.2 tem causam esse a priori druersitatis pote irarum. non se eo quod dis luictio rationis obiectorum . t talis est,realiter dc efficien- . ter Neretur in potenti js realem ipsa tu dis-- ferentiam, sed in ordine S ratione diuersae habitudinis: quia illa distinctio rinionis foris Sta H. malis est inrita Scotum 3 secundum. vero S.I M. D. Thomam ex natura rei naturaliter,&n-- o si damentaliter atq; negatruc. Ad argumentu
P i igituo dicendum, quod distinctio rationis Q v pci i actualis in obiecto quae opus est intelle-wM : zm ctus non facit distinctionem realem,sed ex - Λ eo quod habitualis est, Scem natura reiso maliter vel virtualiter negative distingui tur obiectum, potentae ipsae realiter distin guunturi quia antecedens distinctio in obiecto opi quoddam est an re, quod sormalis .causa est de conditio quaedam discinctionis potenta uria: ideo proprie ab ente rationis realet ens no fit, sed distinctio realis a distinctione iii recluae qua nuis sit minor in obi - ctis , radix tamen sufficiens est atq; fund di metum, ut inde p)llulent reales discincti
nes .eri paruo enim semine i inmensas non nunquam videmus crescEre arbores: mini-
varietatem ilia,chn1 pothesiarum inducet Vii defit, resiime in argumento assum Icta huius inodi potenti arum distinctionem ex distinctione rationis: quae ab anima su
caust de finis, aut cu minori ei distinctione inest esti ei lectus diuellitas, aut maior di sit inci io e parte potentia tu hi, kr dictu est. Etenim centrum re sinapi exHuia est multiplex ratione . Omnes lineas coniunctas in se separat ψersiis circunstitati amradde ita; .m
quod distilletio uo est de gerie e bonorum, G persectbtuni sicut vilitas, sed pomis degenere malorum,& impersectionem dicita ruare es iungulis desectibus nascetur: quiaeiact' sufficit multiplicate de variar deo
ma existente anime essentia tot sunt potetiae . Item si est de genere malorum distinis trib. o isti Oct diuisio vi. i. de C loteX. 33. paruus
error in principio in fine magnus euadit,
sic a paruis ad magna proceditur. Ex hac so
lutione patet , ferie partes vegeta ae tres . esse, ni nurum nutritiuam, augmentativam atq; generativam distinguendas ex eodem obiecto, ellipe alimento . diuersa ratione
sumptb, ut sipe dictum est. Patet ma, quod
non sunt facultates distinctae,sed operati nes diuersae maIerialiter distinctae, quibus ipsa nutritio perficitur : non enim oportet -his minutissimis & naturalibus potetias s 'arare. Ultimum autem argumetum, quod s Nominaliu est,ex dictis facile dissoluetur: quandoquidem potentiae per proprias differentias a fine v t deduximus sumptas di
stinguunturi quare potentiae per actus in rationem formalem editae,per Obiectu in raetione finis discriminantur:sunt enim actus media quaedam, quae obiecta cum potetiis uniunt,atq; ui potentiis activis obiectum fitilis est,in passiliis vero rationem habet cauissae. Ex quo sequitur,male quendam Nico- - ν lauTignosium asseruisse lib. a. de anima in ' huc locum,ordinem potentiae ad finem accidentalem esse: periis tamen ipse affirma--uit , eX distinctione actuum Sc obiectorum icolligi potentiarum distinctionem, nonas firmative sed negative arguendo. Vtroq; nq; modo colligitur, si obiectum forma- Her
160쪽
liter sumatur secundum completam & adqquatam rationem eius .lic enim sicuti dentita identitatis ita diuersias diu sitatis cau sa erit: & sicut amrmatio affirmationis,lta: iobstruo negatio negationis causa est Quocirca unudac ara occulturn,multisq; ignotum dii r ς lgril mi , licet pti rei uis omnes distu gua tui: penes ob acriu6es L ieeta inesse formali, tamen actus species *r. . tiuntur ab eis de in obicita in ellia rei Sc ma- .
i, sit vota ea iam potentia diveris tum actau i
, est principium intra eiusdem obiecti latit idinein, ut visus plures comm actus, turi i. in ' .i , sonis huius albi de illitas, stiues nigri dc a lxς-i Simile nq rius: ut malleus ferreus & aureus, licet in ra, turma tione instrumenti eiusdem sunt speciei, non. tame habent actus eiusdem speciei, sed proinaturae diuersitate: sic visionem meam dc.
aquilis eκ parte subiecti & naturae elicie iritis oportet distinguere i similiter dispositio & habitu, etsi eiusdem sunt obiecti, specie disserunt,mκta Arist. in pruna specie qualitatis:quia habitus obicctum respicit tecudam ei te sormale, unde est dissicile mobilis, in Q. O ct causas habet permanentiae: actus autς in .m- .d ' idem obiectum respicit, sed secundum esse
'Mrit me materiale , de causas habet facile mobiles, a 3- , a Vnde transiit: ita diuturnior est habitus ipsae . i dispositione,&habitus respicit rem expa te obiect nactus aute ex parte subiecti inde diuersum essendi modum habent. EX eodem enim sonte nascitur , quod licet visus . . a quivis in ratione obiectLad omne est obi - dium, tamen ob imperfectionem potentiae non attingit in ratione actus: alia enim est. ' habitudo potentiae ad obiectum,alia autem
M ad actum ulla, prior & persectiorrista, poste. i, rior & materialior. EXeruplosit vespertilio&noctua,quorum visus ad omnem c loreio est obiective, non tamen actualiterim persectione Potentiae:semper enim alte te considerandum,quid ad rationem pote. tiae de obiecti respiciat, quid etiam ratione actus & naturae coiicernat .lus iuge quae in se a cap. I I. de unitate tactus .isc posita resolutione huius cap .ad sequens pergamus. .
Proposita intentione,documentum inducit. Vnde infert primam coclusionem cum
sua probatione atq; distincti ope quadam.
Deinde secun am ponit coclusiqneni cum . eius deductione. Tum duas Opiniones,alte .ram Empedoclis . alteram Democriti confutata Vnde unum axioma de adimento in ducit,& dubitationem loluit. Atq, tertia dc quarta conclusionibus politis, corolacium
tui Linter cultu operationes atq, q*cia maxin naturale est' iuentibus quae perfula sunt, ibaud membru rapta,quaeq; vosi nomine Ori--, tu tui qualet um es enerare, ut quoad ρομμnt diuinam a Auantur naturam, cuius grat uniuersagere νιdenturis Esautesivis duplex, Disti 'i Η, Θ 'alter veris, Bu:c c feri nequear, LEO. t nuquodp, numtimi lepor em duret, quoad potest conatu specie νnum efficere. Est autem 2.cuncti. anima tribus modis causa. ei Nam est ea eos, Deductis quae actus est argi forma: Ῥιuare siquidem Piue et- causaefortium est peraeterea corporis est actus. s Putet malis. etiam,sinalem causiam es iam au mens , sic Deductis natura alicu- siuistratia operatur, qvim vive- sinalis. tibus anima est, propter quam me controucrsia orona stsius animae sent. siast vero constar,fF- De Evaciorem causam esse: Ῥndepri priscipium m Fciens. tus ad locum accomodatus emerrit licet baee Muin omnibus vivantibus non sit. Ati; bacis par a. o nis.
resententia Empedoclis esὶροί abolia,qui plau
tas incrementa susicipem minus redie dixit: quia terra deorsum suapte natura, τ' sevus sum ideridem pegit. Primum, non re AP accipit in psa- a statistis dictis disserentias. vinte qsae Apri oe infra Empedo in non asitu Ῥniuersi Habiu burentis,s ficiis O GLoperationibus atq; earum principiis cumere o Dat. D inde se alisi id est,quod otis, a dementa ne di trabantur contineat,id est mincto asti
ipsa,non tamen elementa, quemadmodu mille ρ tabat. ut autem, quibus solus', ni sim lim e. opinister nutritionis eurisi esse audetur Haod ν rum Democri. mu est,hcer imis musam comitetur, simplicit re Cofuturo. causa nou est:quoniam stratinue monsura pro Obobbibu,quae apponuntur, ratio ie m immensum crescit. At -- q ae natura conmur,qualia auia