장음표시 사용
321쪽
cicuratione sera mira , quae persuasonibMno' do inesti cantur, secl pomis alluetiui . persuadeti autem 'de a questeri longe lunt diuersa: quonii in persuasio. non insite ratiocinatione α diis qrsu: ssuefactio autem
naturae si propenu' ne aut consuetudine,
p re et Hispaniae , & nonpro rege Fran. ciae assuetus est δε ais actas timore, ut spe, quae sunt d iae velut habenae,quibus etiam ima in litui imitbriim miae trahitur ab ipso sne per mononem appetatus val*. cap. q. p. X. & quaestione propria in Nora' si issa tria capita Quocirca 3. Et bi. cap. t tu documen ino' dicit Arist. Pueri cupiditate vruunt, ctis m ρ ' Iu ipsis maximὶ vecta petitio rumori eum mp eris,. quae Hluptate afficiunt: hinc ergo sit,' dp pueros subpeaagogo umere oporteat vi το secudum rationem cupiant,hinc volupta-bu tra ' -afficiendi,illinc autem dolore deterren-ληd i di, ut si cum hominibus non persuadentur, ... . Q. , saltem assuefiant,ut bestiae.
.i At vetδyater nec opinionem 'ene cum sensi, nec opinionem
M. tuta per sensum nec opinionis, se n-- sdive coniunctionem,& per ea,
quae dicta sum,& hac etiam ratione. Patet enim, si imaginatio 'sit opinionis, sensusq; coniunctio, opinionem no cuiusuis rei, sed eius esse, cuius est etiam sensus. Dico autem imaginatione, si sit coniunctioi sensus, opinio misve, coniunctii, nem esse opi-
ionis albi ,& sensus eiusdem at -
bi. Non enim erit ex opinione quidem boni , sensu autem albi. . . .. Apparere igitur, est opinari rexam, quam sent it, non per ac -
estitio, p Iniert Aristot. pilainta sani non esse a mimagina- quid compositum , quod eκ sentit de opino no est mi6ne constet: nam si eκ illis constaretur, medi si co contingeret quidem uni in eri bis tribus p ita ex sequentibus modis , imo,ut esset oeimo
quam comitatetur sensus. Aut seclido orianio per sensum , hoc est, essentialiter ophnio,quae habeat sensum tanquam sui ea lam Velit rito , ut si utriusq; icomplexio ex aequo,opinionis scilicet & linius,atque adeo quddi sint vivus obis Siemem M. Duplitim tenus est distinguendus, qui ut eta copesisto,eaciati det tilucidius indueatur, argumeis. ut iste rex tum Amil. procedit supposta duplici com tus aperia politione: una per se, re substanuae ex m- inriteria dc forma' altera per. accidens, ut sub tecti de accidentis. ideo exemplum posuit
de albo & bono , de quibus vel est opinis vel sensus: & in prima & secunda asce
ptione procedit de compositione pet ac cidens subiecti de accidentis , ubi vi vase habet substantialiter, alterum accidenta, liter & eoncomitantem in tertia vero acce ptione procedit de compositione,substa tiali ubi esset per se utriusq; complexio,itavi in tet sensum & opinionem aequaliter est et medium,ct utriusq; miremi proprietates seruatetrat hoe falsum est , inquit Arist.quia. opinio quandoque vera esl,quan doq; falsa , sensus tamen semper est verus non seruaret igitur imaginatio conditi nes eorum, eN quibus componitur, atque adeo no deberet alterius esse opinio ab eo . cuius est sensus, siquidε eiu He iunt obuectu unde complexio unica,S apparere aliquid
secundum phantasia, nihil aliud esset quam opinari: id autenil ut aliud est qua sentire. 6e non secundam accidens,sed per se, qua-doquidem illud est per se obiectum S non uta mpet aedilem In hoc latenur Platonem. re ,
prehendit, qui in Philebq de sophista ita . .:
desinit, imaginari. & apparere, vi sit opis nari rem eam , quam quis semit, non per acciden , sed per se .alioqui non possent in unum Sc idem conformati & conflari. Sed forte sentire aliter apud Aris. qui contra . . . e .hit adsensum corporis . aliter vero apud
Platonem , qui de sensu mentis intellige L
et iam filia, de quibus simul veram opitiionem habet. Sol enim . pedalis quidem apparet: at per suasum est, terra ipsum esse lon gὸ maiorem. Fit igitur, aut uxsuam is opinionem,quam h h
322쪽
arn, ab ij ciat, re modo eodem habente, non oblitus nec luasus aut si adhuc illam ha - at, eadem sit necessario salsaimul,& vera. At constat opi- .aione tum euadere falsam, cum res mutata latet.
Idem corollarium, quod imaginatio eκ- sensu & opinione non constetur noua ratione confirmat Arist. nempe quod concin gat sensum falli, ubi opinio vera sit, ut cum s credimus & opinamur Solem terra,quam habitamus, loge maiorem,visui tamen pedalis apparet quantitatis: non posset igitur imaginatio ex illa opinione S sensu cosati & consormari, cum adeo repugnet: aut oporteret,inquit,ut sensu in sua senten
tia perseueranre,opinionem reponeremus:
quod sieri nequit,nisi uno eN quatuor mo-:dis, Prinio, ut corrliperetur ad corruptio-ὶ Rr viem subiecti. Secundo ad destionem ob-mod si' iecti Tertio propter corruptionem sorma lis rationis, quoniam alia suasio adest. Dein U- φης nium quia res ipsa mutatur: ergo ibi sub- cormpi, tectum idem & eodem modo manet,dem 'ue sine variatione obiecti ila absque ullam obliuione, praeterea tertio sine dit suasione, maximi de nouo accedat: & re eodem modo tabπ- sese habente,fieri non potest,ut eta hac opinione atq; sensu imaginatio componatur: nam si quandoq; eX contrarijs aliquid c vi P i, ponitur,illud non contingit in sua sum Dini late & excellentia manentibus , sed refractis & ad mediocritatem quandam reda-- ctis: hic autem neque sensus neque opinioe circa propositum cXemplum suam remittunt sententiam: ergo no poterunt in unius ' . imaginationis com positionem intrare.R -tio haee ducit ad impossibile, quod simul
' vere & false de eodem opinaremur, cum Vtrunq; componentium in sua consistentia & excellentia subsistat: n utique con- Ni . Omabuntur sensus salsus cuna opinione
Vera,vi unam constituant imaginationem:
maxime, quod cum imaginatio sit mouis factus a sensu secundum actum, ergo iudio 3 cium imaginationis potius deberet trahi mira ad motum sensus & ei assimilari, quam ad d, sententia opinionis: falsum igitur est, quod imaginatio sit sensus aut opimo, aut m utroq; consata
Neque igitur unum est isto vex. Isorum imaginatio, neq; ex his est
fieri potest, ut aliud moueatur ab ipso, quod motum est, imaginatio vero motio quaedam esse
videatur, & non fieri sine sensu, sed sentietibus, & eorum etiam 'esse quorum est sensus, sit autem
Vt motus oriatur a sensu ia actu,
quem quide necesse est ipsi sensui similem esse: imaginatio motio haec est profecto, quae neque sine sensu nimirum esse, neque
competere non sentientibus potest. Atque multa per ipsam id
agere, pative conti ngit,quod ipsam habet, & insuper & veram, , & salsam esse. t. q
. d. i ii it inivi , Postrema est huius cap. pars,qua ultima ex manus huic libro apponitur,ubi repetita in . . primis conclusione negativa, i imaginationeq; sensus sit,neq; opinio,aut aliquod ter Qua meistium eri tus,natura imaginationis cXponit, inodo deis munera, nom e & usumlitaq; hacten' quasi Diaων ex conium by diuisoria methodo & sane pe ima M. ripatetica iuxta documeta lib. 2.Post. de- G. terminatum iuit, quidnam sit imaginatior iam vero a praesenti teX. quid ipsa sit , ex proprijs affirma liue definit, scilicet quod pliantasa est motus factus a sensu secui
dum actum. Pro quo in memoriam reuocat distinctionem mouentium ex is Physi. cap. 6.quet eadem est agentium,ut l .de gene. cap. r. aliud est mouens mobile, aliud
mouens immobile, in phantasia autem mo
uens est ipsum sensibile: quare phantas a
non est nisi in habente sensum, qui motus a sensibili phantasiam mouet . atque adeo Ima'macum omne mouens, quatenus mouet, sit no quat in actu: sensus ergo, ut moueat pharitasiam, nus θη-
in actu debet esse, ut dum actu animal sen- , M.tulit, apparitiones fiant in phantasia. Ideo mimui praepositio A; causam esseientem den raritati nam si se iisus non fit in actu per sp ciem sensibilem, nihil phalasae imprimui: sermo
323쪽
odr serim utem est non di; i ii persecta phantasia insectilium , ut muscamina ct 'ermiu, sed de perfecta qui est in persectis annia libus do habentibus iam evicti. in lanium, quae tantam dicit habere cum sensu alii m-tatem, ut sine sensu in actu non sit, id est,&cuius pulsatio atq; motio duret, line qua nocontingi t im a Sinari: cum motio igitur i piritu uri in imaginatiua a motione dc ruis 'tione sensuum nascitur atque ob id similis est imaginationis comm titioseii suum motioni: quia sicut motus sensus, qui immediate eiu a sensibili externo, sensibili ipsit cosormatur,ita motus imaginationis a sensu inppsiq; sensui conformis efficitur. Vnde insert Arist. contingere in habentibus . sensum multa pati a sensibus secundu imaginatricem facultatem', quae quandoq; vera,quandoq, falsa sunt: dicit etiam continiagere per ipsam multa agere fortasse bieeXtimatiua insinuat,quae ab speciebus sensatis imaginative quali patitur agit autem nimirum fabricando & eliciendo species alias id sensatas ab ipsis sensatis deductas. Interra Εκ hoc textu completur phanta sit defini-Hanr tio in hunc modum, Est motus a sensu fa desinitio clusilli similis, quam habens,secudum eae θω- multa agit S patitur. In primis facultatem tu . phantasiae per actum & operationem describit: quia ex dictis c. . te N. 3 3. ubi actus, . . . . r qui distincta habent obiecta, distinctionem eve et potentiarum arguunt et recte ergo ex actu ni potentiam ipsain notificat, ubi motus non
. , Q. pro mutatione & forma ipsa fluente sumi tur,sed pro termino quia imaginari alteratio quaedam est perfectiva,cuius fieri simul est S tactu elle: talis ergo sensatio est imaginatio,quq est terminus illius alterationis
subiis & persectiuae. Secunda,quod sit ille
motus factus a sensu secundiim actum , noquod sensus ipse exterior aut communis actu agaticum contingat clausis etia ocului magmari te X. is 6. sed quod motio sens bilium di vis iptorum adhuc maneat. Et ob id tertio subditur, quod imaginatio similis est illi sensui, non sollim quoad obi , ctum repraesentatum , sed quoad modum
iti etiam repraesentandi indiuidualiterct cum' aliis indiuidui conditionibus,ut haec parti .cula, imaginatio, ab intellectione differat cum oti &ab opinione separetur, quae abstractorumarisaeo sunt S uniuersalium. Quarto , secundum pre ni- quam invita agunt dc patiuntur animalia, ruri id uil , apprehendunt sita. euilueiu enua do iam: rdisconuenientia: quibus verbis emiplbrutorum cum H agmatiua coin prela ut cogitatiuam hominum cum eadegmativa inuoluit.Nam dubium ma Nineii, an distingiti debeant tum,quia exsatio docebimus, non esse nouum aliquventriculum iii ii omine, qui cogitatiuae dseruiatatum etiam,quia nec Aristol. hoc iloco distinguit: videtur ergo quod non das linguantur loco S subiecto ab imaginatiua . sed solo nomine S ratione. Sed de licefutura est peculiaris disputatio: quia Arbstoteli sufficienter de omnibus sensibus actasse visum est, s postquam actum est de
communi centro quinque emetiorurn, lasola phantasia verba facit, eamq; desinit, nulla facta de extimatiua aut cogitativia metione aut distinctione .reducit ergo omnes ad imaginatiuam, secundum quam dicit nos agere aut pati multa: nam inde prin' cipium est motus & appetitionis,& vltima est resolutio in molibus expectas da ut lib. 3.c. . laetiti, dicenius. Era quibus omnIbus habemus,ordinem esse essentiale in in
ter sensus,cum externi ad communem onis di nentur , communis autem imaginationi o, subseruiat, Samaginatrix e timatiuae mi Hulis innistret: extimatiua vero , quae in brutis es te tibi Multima, pedisequa est cogitatiuae in homi' Ges' inib',Sita pr cedetes in sequetes agut,li: b- sequentes autem a praecedentibus patiui
tur: quare sicut persectio sensuum exte Dorum ex ipsis sensibilibus est, ita imaginatiuae perfectio a sensu cpnimum derivatur. Unde sit, ut pro diuersitate obiector u Dccies in& potentiarum sit etiam disserentia speci- potentiis sica specierum' quonia sic sensus eX terna Decie species secundum sensibile externum spe, L retibus, cificantiir, sic in sensu communi specit, a quomodo sensationibus exteriorum sensuuniri in ima occisi iaginationeὶvero iam species immaterialio' M ora res sunt & a praesentia rei magis abstrae q. Verbi gratia . species visus colorem dunta pNat repraesent auspecies autem in sensu comuni ultra colorem, visioliem etiam significat: at in phatasia ultra colorem & visio Species nem, in absentia reseruat perceptione in ip- sui in imasius sensiti communis: & ideo te ultimo guratioci
huius cap.& libri dicuntur a maga nationes
immanere qui est locus pro asserendis sese Sensui c3ciebus satis apertus Roganti vero,quo sen muπι mulas communis a phalasiae chiserar,cum sen- conuenit
sus conam unas si Lutotus socius a sensu se, definitiocundita actutu similis illi,secuhilum Auem Initasima Sic
324쪽
4 sine quorundam nur eulo cic per .urba tione, quos hoc argumentum perterruit. Primo differt in pruna particula: quia motus sensus communis, quanuis sit receptiuus, principalius consiliit in actioner eius enim interest sensiones externorum sera suum percipere, atq; discernere operationes: sed virtus phalasae, licet etiam sit acti. Da,cum si facultas viventis, quae mouetura principio intrinseco, tamen principalitercosilit in moueri S pati: Cuius signum est, quia reseruat species in absentia , adeo permotum definit:communis aut e sensus nec conseruat species, nec per motum recte de-smes,sed quia percipit 6c iudicat. Praeterea imaginatio non est motus factus a sensu in actu existenti, sat est praecesserit sensus, &quod eius motio maneat In Imaginatiua: sensus autem communis neq; sentit,neque Percipit, neque iudicat, nisi aliquis sensus exterior absolirie de Armaliter sit in actu: quoniam iuxta Arist. simul acraeX ternorusensibiliu per eMeriores sensus consigna tur & constituuntur ante sensum communem, qui hoc modo dicitur sensus externos continere. Vel facilius S breuitas secundo respondetur quὀd imaginatio est motus vinmatus , nam ess locus apparitionum,ubi immanent phantasinata: in sensu communi non immanent, nec sunt ultimatae illae motiones: quare species in communi sensu vel omnino non manent, vel in modi- eo tempore fictitiae,& in via corruptionis. Videt solutione aliam in qu stione adhoe caput ad primum argumetum, quae sit ter tia solutio,seu istarum absolutio.
Atque id praeterea sit, quod sensus quidem proprioru est verus, aut raro admodum suscipit salsitatem. At est sens estis etia
ret, cui propria sensibilia recidunt, ubi iam fit, ut ipse sit salsus. Nam non est falsus, si album dixerit esse , sed si album, hoc, aut Sliud esse Est praeterea comet muniti sensus, quae quide perinde, atque propria, iis accidunt, quae sunt petr accidens sensibi
lia. Dico autem motu,& magni tudinem,quae, Ut patet, accidunt
sensibilibus, circa quae maxim gerror, deceptioque fieri sensu Pο- test. Motus igitur is qui fit a triplici tali sensu, disserentiam ob id ipsum nimirum habebit. Atq;
primus quidem, cum operatio sensus adest est verus, caeteri Vero falsi etiam esse pollunt,& p rq
sente, atque absente, praesertim
cum a sensu longis sensibile di stat. Si igitur nihil aliud imaginatio habeat praeter ea, quae dicta sunt, sitq; id ipsum, quod diximus, ipsa: imaginatio, motus is
est prosecto, qui sit a sensu iam
Declarat Arist. quam ob causam phan tasiam falsi sicari contingat,nempe cum triplex sit sentibile, proprium,' commune de per accidens de quibus cap. 6. late dictum est 3 de quod senius respectu propriorum sensi bilium raro fallitur,re e ctu aute alio rum aliquando decipi contangit, saltem in comparatione quod hoe sit illud vel aliud, cum ad diuersa comparantur, aut propter organi defectum deficientibus sensibus .ut in febricitantibus, aut ob medii infectione sue obiecti distantiam & debilitatem di stantia enim maxima est deceptionis cauis sa) aut propter connexionem adsensibilia ipsa communia,vel per accidens. Quid igitur mirum, quod eX tanta varietate imagi natio ipsa in plurimis reperiatur falsas Pri mo,quia essectus debilior: est quam causa, dc maiorem admittit defectum: motio e m lenius, i qua producitur imaginatio,c tinuo est remissior,quo magis a sensu elongatur.Preterea quia sensus in praesentia co- templatur sensibilia , imaginatio autem in absentia: saepe igitur imaginantes decipimur similitudine sensibilium delusi: quo magis a sensibilibus elongamur, tanto de biliorem de minorem recipimus sens biliusimilitudihe: ex his ergo de aliis non paucis colli-
325쪽
colligimus .falsam ei Te imaginMionern in Plurimis. Dubium habet litera laaec, nein pequbmodo clitat Aristot. inarii me accidere erilem lanaginationis circa sensibilia coismuura,cum illa tint per se, alq; adeo quodni agis conligat errare circa sensibilia per accidens Hicio queritur Graiiatensi, de Peresius cum Philopono , ut probent, si enude& absolute acciuiendum, ita aco munia magis qua sensibili. per accides ste
hipiamur:& fit sibi friuolas causas. Vel quia sensibilia per accides tensibilibus pro
rum hallu cuiatu. imaginatio. Cum igitur circa alia sensibilia multae sint deceptiones, manet impressio seras bilis in pliani ,-m,sicut vesti in anuli incerarat in sensu , conaum imprelsio sensibilis est veluti anu- γyrijs propinquiora sunt, ideo magis de certitudine veritatis' participabunt. Draeterea quod non intelli pitur de evacto,sed de coluso iudicio,vicii in liominem a longe spe. Eiamus, animal cognosciti Iub: Scirca quietem errare contingit,& ita deceptio maior est insensibili coni muni, quam in per acci dens. Rursum , quia sensibilia per accidens sentiuntur cum siquo sensibili proprio, ut Iac tum 'dulcedine, est ideo dulcedinis con sortio certificamur de lactetat sensibilia comunia nunquam sunt alicui sensibili proprio affixa, ut illius iudicio certa sini: varie ergo clim accidat sensibilibus proprijs, maiorern dicunt deceptionem esse circa com-nHInia. Tamen. eura haec & solicitudo seu stra,mea quidem sententia, suscipitur,quovniam Arist. loge aliter est accipi edus inam postquam dixerat,quod sens Di e comm ne .dc proprium sunt in sensibilibus per accidens tanqui in subiecto, infert hic verba circa quae maximὶ errar, c. ubi relativumunt, vel solum sensibilia communia reser vel ii sensibilia etiam per accidens Teiarat, semper si uerum vel altero modo reserat comparatio est sensibilium comum . cupropriis , vel communium S per:accidens
cum ipsis propriis,&non confert sensibilia
cornum a cic per accides inter se,sed cu pro priis. Et sicut c. 6. dixerat, quod sensus circa
proprium sensibile est verus,ita dicit,quoiucirca caetera sensibilia salsus este potesti &sic litera plana est Et absque fictione exposita. Quocirca consideratione dignum est, quod cum dicit A . seque primus quid m, eum operatio sensus adest, s Merus, it verba accipienda de operptione sensus eXteriit Hapnt sentia rei, nam illa non est operati imaginationis: quoniam haec no operatur,inisi operatio sensus fuerit persecta . atque adeo cum iam abscessierint sensibilia i nam scut in praesentia sensus verus est, Ita muli in aqua, tuo separato nullum in aqua superest anuli vestigium sensus externus non agit,non age te sensu communi, a quo pendet: velut caula secunda a prima: quia communis insuit virtutem senuendi externis, qua dicitur eos continere & discriminare: quandiu ergo operatur sensus c munis in praesentia sensibiliu, sensatio circarraesentia perlicitur: igitur nondum ope- Tatur Imagina triX facultas, nisi perfecta sit
senius operatio rideo non semper secudum sensum operatur, sed post sensum perfectualiud operatur,quod inire per stet atque fingit: unde ut in plurimum imaginatio talissa et sicitur. Absoluit autem textum Aris. repetendo definitionem imaginationis illis
verbis, Ipsa ima inario retius is estpiis iis,
quUt a sensu tam operavie: vii inscru pDL caeciti nossemus,caecos a natiuitate colorum,aut sur' iudicat dedi sonorum non habere imaginatione rus coloribus Sic etiam recte insert Arist. l. Post cap. rq. r. μ μ quod deiiciente sensu , deficiet scientia il- rex. 6.lius obiecto quia non sunt phantasmata, quae sensus speculetur: species autem ct immutation ex sensibilium insensus eX ternos atque communem imaginationis sunt ob iniecta. Sicut enim intelle ius no est sine pha Breviso lasmate, ita neque phantasia, nisi remotu a pe=Ipicua
sensu externo mouetur, proriime autem resolutio. a sensu communi.
Cum autem visu, maxime sit Tm. iso sensus, hinc est,quod nome ima
sinatio ab ipso lumine sumpsit, phantasiaque dicitur, quia si ne
lumine ivisio fieri: nequit, Asquia imaginationes immanens,
sensibusq; similes sunt ideo per ipsas animalia, bestiae, inquam,
quia mentis sunt, Vt patet, eae pertes. Homines, quia mens per turbatione non qua, vel mor
326쪽
bo, vel somno submergitur. Sed de imaginatione quidem,determinatu sit hamnus: satis enim
quidna ipsa sit, & cur sit, hisce,
quae iam dicta sunt, explicaui
DUBITATIO Vtrum praeter sensum communem & imaginationem, alia ficultas sensitiva interna sit constituenda' . ., Rationem nominis phantasiae exponἰta Graeco descendere, quod lumen significat, unde omnes res apparent: ideo a vi
D,qui caeteris sensibus & spiritalior & m gis cognoscitiuus, nomen habet δc cum eo analogiam sortitur: quia sicut sine lumine non eis visio , ita sine apparentia & reluincentia rerum non fit phantas a , cui, cum mouetur a sensu , m actu multa apparent.
Phos Graecὸ lumen, Phanos apparentia, phantasia inde nomen habuit: quia status est Sc locus luminis, quo fit apparentia &formarum refulgentia tibidem enim si stu-tur & consignantur sensibilium formet. Eκ
hoc enim habes, in imaginatione manere species,per quas animalia abeuntibus senis sibilibus mouentur i quoniam similis motus velut aculeus infiXus manet. Dicit tamen Arist. quod bruta imaginatione mo uentur,homo vero ratione clib. 3. de Ani.
ma cap. r. & ib i in quaest. post cap. 8. nisi
quando intellectus forti aliquo obstaculo impeditur, ut magna passionis perturba
tione,aut ira,timore, aut ulla alia concupi scentia,&c. ut cum infirmitate, ut phrene lici,& furia,ebrietateve correpti, vel ladem cum somno submerguntur, ut dormientes.Quibus de causis intellectus phantasiae non praeualet,quo vitio iuuentus maxime laborat: quando igitur ratio aliquo horum morborum suspensa manet,eius loco susti tuitur phantasia,que eius loco inuigilat,ut hominem regat,& laedentia fugiat, amplectatur couenientia:quanuis in homine, lais uo& gubernaculo rationis remoto,pertenuis sit imaginatio de instinctus naturalis debilis & infirmus, si cum aliis animalibus conferatur,vel e Niguus est & quam obscurus. Quare patet, a quibus imaginatrix facultas distinguatur,quid ipsa sit, cuius gratia
hominibus collata. De numero quinq; sensuum eXterioru, de eorum ordine atq, iunctionibus superius dii seruimus, quos manifellas facultates cum Avicena appellare possumus: iam vero de occultis & interni s,qus intrae cere brum latent, nec foras per aliquod organuse produnt aut manifestant, dicere cogor.& de numero,ordine, distinctione atq; munere meam sententiam inuitus dicere compellor. Qua de re alios libentius audirem, ct prouinciam hanc libentissim . detrectarem et siquidem in nulla re minus mihi fido aut certus sum,cum tot sententias reperia, quot sunt scriptores: antiquo tamen meo more breuissime& quo potuero distincti', aliorum placita referam accommodate , Vt ipsorum erratis diligentius animaduersis,
quid hac in re peripateticae scholae probabilius magis sit, exquis te colligere quisq;
vel mediocri valeat δilipetia. Nemo autem miretur, adeo in his facultatibus variatum
esse: quoniam abstrusae sunt & occulis,pluresq; rationes,quae doctissimos quosq; perturbare valeant: Nam in primis sensus coismunis sufficere videtur pro omnibus aliis internis sensibus , atq; adeo phantasia ipsa superflua erit 3 Collectio vim habet ex ipsa phantasiae definitione hic ab Arist. tradita, quod sit motus a sensu secundum amam,
quae sensui communi conuenit, ut intelliis genti quae proximo cap. diximus, satis erit perspicuum: maxime,cum Ari ib. de memoria & reminiscentia cap. I. dicat, quod phantasma communis sensus affectio sti Confirmatur primo,quia si componit senasus communis & iudicat sicut ipsa phan. tasia,quo dato,quid opus est,ipsam a senissu communi diuersam faceres Et ne dicas, necessariam esse, ut species in absentia conseruenture tunc Obstat quod Arist. lib. pre dicto de memoria dicit cap. I.& clarius lib. de insomniis cap. et .sensus externos species in absentia aliquandiu seruare,quanto ergo amplius sensus communis praestare pote
327쪽
nullam pr senti cap.rationem tradidit qua conuincat aut saltem insinuet,sensum com2. a P. munem ab imaginatione disserte. Secundo
irincipaliteriquiasi phantasia ponitur so-um,ut reseruet species quonia locus est, ubi reponuntur species laquam in thesauro superflua igitur erit memoria, quae hoc
praestat officium ut ex lib. citato patet si
autem cognoscit dc iudicate ergo superua M cariea erit e Xtimatiua,quandoquidem ipsa
phantas a fingit & componit siue sensibilestiue insensibiles species: quare ut ruura dederis,alteram potetiam superfluam esse 3.a . satearis est necessie. Tertio, quia non constat neq; Philosophis, neq; Theologis,neq; adhuc omnibus Medicis exploratum est, neq; his omnibus neque singulis inter sese
conuenit,aut de numero istarum faculta iii internarum, aut de numero ventriculorum
to in ipsius cerebri atque de eorum usu: nam Galeno visum est lib. de disserenti is symptomatum cap. . praeter sensum communem,
qui origo est & radi X sensuum exterioru, phantaliam ponere,quq fingendi de permiscendi licentiam habeti praeterea cogitati uam addit, quae iudicandi vi praedita est,sicut memoratiua reseruandi species iacul-ςTM. tas est quae videtur et Iesententia D. Tho. G r. p.q. 3. arti .Punica de anima art. I 3.3cImus. Gregorii Niseni lis. 4. de viribus animae Ioannes cap. 6. de 'dc Damascetii lib. t. de fide oris Dama thodo. cap. I . In contrarium est,quod in scenus. cerebro vel non sunt tot ventriculi, vel noeo ordine sui aut non in eum usum distin-
resalius. GAt ex Vesalio constat lib. . de fabrica
corporis humani per totum, potissimum cap. I .ct 6. quare eum non sint nisi tres vetriculi, non erunt plures facultates sensit iis . uae internae, cum potentia corporea non sit Auic sine organo. Avicennas tamen, preter qua
n . tuor illas facultates, imaginatiuam ponit, quam a phantasia distinguit,eo quod imaginatio componendi habet vim,phantas a se vero reseruandi. D.Thom.has duas non re, nee subiecto,neque adhuc ratione, sed sola operatione distinctas esse cognoscit. Alii vero sensum communem &phantasiam in
eodem collocant ventriculo, nempe ante
riori,qui pro prima sua parte seruit sensui communi, pro altera posteriori phantast:
medium autem ventriculum extimatiuae brutorum dc cogitatiuae hominum accommodant et postremum vero ventriculum in
cerebello occipitis eXistentem, locum diiscunt Sc sedem memoriae: & tamen video Aristotelem neque eorum ventriculorum meminisse,neq; mentionem secisse de alia qua interna facultate,sed de solo sensu comuni de phantasia verba fecit:extimatiuam enim nec definiuit,neq; usum eius a plia lasa distinctum esse docuit. Res igitur, tu varia nimis est,cuius resolutio in hunc usq; diem desideratur: in tam perpleXa ergo eo trouersia,ut aliquid certum definire valeamus, certa aliqua separanda sunt ab his,qui ut dubia merito in controuersiam vocantur. Principio quantum ex ipsa dissectione coniectare licet quam maκimὸ Vesalius loco citato ante omnes & obseruauit,& pN pressit supponendum est, nos neq; pluresneq; pauciores cerebri ventriculos habere, quam caetera animalia credendu enim
est magistris usu Sc experieti a peritis nisi
quod in eisdem instrumentis anima ratio natis, quam Dei beneficio sumus sortiti,superiorem multo habet operatione, quam eκ dis Iectione manifestare non possumus, quod intellectio separabilis sit, atq; ab omni organo seiuncta. Quare tres ventriculos connumerat Vesalius, de irridet Theologos atq; Philosophos quosdam, qui quatuor ventriculos libere eX cogitarunt,& s- ne ratione dc fundamem sententias nouas sibi arrogarunt no, inquit, absq; graui impietate Ec Opificis Sunii ossentione. Hu ius itaq; viri diligentissimi solicitudine sciamus,cerebrum,quod primo anteriori pam e uno ventriculo coniunctum est,ubi se sus communis sedes residet, deinde biparistitum de diuisum duos habere ventriculos, unum ad deditram,alterum vero ad tanistram' a parte vero posteriori in occipite paruum quoddam cerebrum seorsum seis iunctum est, quod gratia disinctionis cerebellum vocatur, quod alijs sortassis umbus vitalibus, quam cognitioni potius ae commodandum videtur. Sed quicquid de numero ventriculorum sit, hoc mihi pro certo habeo, ex numero de distinctione cellularum ipsus cerebri non statim sequi, tot dc ipsis sinibus cerebri numero aequales esse potetias sensitivas interiores:quoniam potest anima ventriculos aliquos habere, non ad animalem dc cognoscendi usum, sed ad vitales alios fines,aut spirituum animalium generationem:atq; adeo dc posset anima uno eodemq; cerebri ventriculo ut
trisu ominias cerebri. salius.
328쪽
pluribus uti quod pleriq; de primo ventriculo ingenue fatent ur, cuius priorem partu sensui commii: posteriorem vero phantasis accommodant. Quare in neutram partermessem colligetur argumentum de numero α ordine sensuum interiorum- eκ numero ct ordine ventriculorum : no est ergo ade6Diomentosum cerebri ventriculos, eorum situm , ordinem ct munerum esponeret 'quia inde neque a priori,neque a posterit ri quicquam manifestum in proposito no- m MUM LUIliacm cui palsio mat
bis problemate colligitur: quonia ut diXi, concipit nisi solas sorma, ictu a sensibit illi ventriculinon solum cognitioni subser- bus defluxas. Et temt s 6. posta est conclu- m . n sto,et phantasia iti su diuert: quod no se lum deeκterno, sed etiam de comuniit interno sensa intelligeduin quia ut ibidε
c. l . satis patere potest, cum sensus e 3munis sadi κ si f&sensuum exteriorum origo, quoru sensiones perci in sensibili pr semia dutaxat perficit,non tamen irrabsemia. In presenti autem cap phalasa nemradi X ponitur sensuu exteriorum, neq; ab
illoru pr sentia pendet: quare distinctas cuhabeat operationes atq; obiecta. dis ingui realiter et necesse So tex. i s 3.phalasa spot Equitquid vult fingitiquod sensin comoni non conuenit,cui passio illata ines,neqi
uiunt,sed etiam ad spirituum ossicinam: est enim harum partium usus no simplex, sed geminus, qui ob hanc causam amplitudinil habet Sc latitudinem: i sicut unus de idem neruus linguae diuersa sui dispostione g minus est sensus, gustus scilicet de tactus,ita in proposita controuersa. Idcirco postquae constat quod numerus facultatum internarum eX vetriculis cerebri minas efficacite colligitur: accipiamus iam seclido, unde enficax sit sumendu argumentum ad distinctionem de unitate potentia rum ex actib & obiectis: quod supponendum est ex inquet c. dacta sunt: sola enim ratio formaliis obiecti unitate potetiet tribuit,& diuersitas rationis formalis potentia realiter diu ersam facit Qua de re videdus est.S.Tho. l . p. q. r. ar. 3.ad 3. ubi Caiet.l sola distinctiorationis in obiecto sufficit distinctione lealefacere potentiae: quoniam disinctio' de genere ea imperfecto ru,quae,qua uis minima sit in obiecto,maxima inducit potentis dis stinctione: principiu enim vi,quam magnitudine maius est I. de caelo tex. 3.quo tua gis distat a principio, maior est distinctiint pro hoc vide etia annotata supra ad finem cia circa lolutione ad 3.& arg. quo ni odo interpretaberis dicta a Ferrari en. .c5 taxent.c. 2 .l licet distinctio rationis nostis sciat distinguere in esse principii productivi & realis, bene tamε in esse causi fina lis Tettio accipiendu id,in quo omnibus cou nit,nemine depto, setasum comune & phaiatasia necessario,ut duas facultates distinctas, realiter separari, modo in distinctis cellulis de ventriculis, nodo in uno eodemq; collocentur, qui secti duin prima partem vice gerat comunis,secundam autem posteriorem munia pharata sis exerceatata enim distin guit Aristanter has iacultates,nulla de tuis gario inetione facta,sed per operationes de
effecta discurrit: quod eκ dictis Proximo
dicitur Mausis o tali, inulta apparet pharitast cum lensus eonium, nihil videat, auesne exteriorib=sensibus opereturi necessa ria igitur est illorii sensitu internoru,contu nis scilicet dei libiastidistinctio ex opem tionibus atq; obiectis reperta: sensus enim' comunis species in absentia obiecti no seris uat,nisi fictas de adubratas ad eum modu, quo Atis .ioqui tuti b.de insomniis c. 2.Et
nem potentia ru, ut ab imaginatiua ad sen- ... '.
sum comunein sit specie tu regressis, ita ut illis specie u ini aginatiue sensus comunissentire possit:corporet enim sui it in pol εm,quib' denegatur res emo:& quom a species, quo magis sunt interiores, eleuatiorestat atq; immatem aliores,ideo improportionatς pr cedetibus potet ijs,quq no possunt immutare nisi secutidu mutatione recta I
osensibilib' proueniente. Iecimus igitur fim , da meta, a qui b pr sens cotrouersia pedet, nu puei cuius tota paddsed inclinat, an eestimatiua est Anubrutorude cogita uua hontinui similiter Se ezui memoria ab ipsa phalasia realite e secerna- ni opinio turZquia S.Tno. iocis cita iis videtur pars ne dere affirmativa probabilior, tuam deducit ex vi matur.
illo principio , quὀd sicut in corporalibu aliud principium est ad recipi edulii', aliud ad conseruandunt visunt enim eorporat SN Dbene receptiua ratione humiditatis , ut aer tam ruct aqua: sic alia retetiua &'coseruatiua ra- πη-- tione siccitatis, ut lignum S lapis ira i vspiritalibus oportet esse potentiam , qu bene recipiata.&alteram,quae bene conser- Δ, uet. Idcirco post absolutam sensuum ex te Iriotu doctrina, eorumq; operationes a lesu conium & perceptas & elaboratas in ipsa obiecti pretentia, ubi bene recipi utur quia in obiecti absetia nullo modo coseruatur
329쪽
opus m po emia alia , quae sic recip ret, 3t in absentia etiam imagines retineret, hi ibu animal pro propria indigentia ad sua munia pinino uerstur: a lxxc es phatasia,ur quas hecies imm- nt,ideo idicit ir
Amnialia hon solum commouetur tus,quae senserunt, s d noua quaedam proprio ii 'hinc tu lJbi colligunt, qua; nulla sensu e X Nwo pyrcipi p erunt,ne cellatia est pol setia, qx si sti su as spe ies colligat, praquam Aia bupi minuci; inii praesentit,atq; capi My V. . cognoscit, herbam conue
gnatiuat . quoniam propter assinitate ni ad
ratione quo da modo est discursiua & ime Η9nu p*rticulari u colla tua. Sed quia haec velo X est ad percipiendii, tarda vero ad re
tinenduirius fuit altera potentia,quae species ira Ingeni*se elaboratas conseruarei: liacm brutis memoria appellat, qua in nobis ob hominis praestantia rei niscentiam vocat:quonia habet anne Maoblitorum inquisitione. De quibus Arist.bb de mςm .dcrem m. de S. Tla O.q. v mca de ala ar. I 3. cona. uir hac Astinctione potentiaru exactius eri sio principio demostrarς,quia immutatio δε η - ne, tunt diuerse rὶrςbus enim usq; ad m-m δ' it tiniatiua sena per est ascensus se uduiu gra Os,ab ipsis rebus ad pexsectior. animi si tum fit ascensus: ubi aute ad memoria ventu ςst,ab anima ad rque si re essio: eX quo. diuerso immuta di ordinς diuqrstas potentiatu on nditur ipsis. I horis. Multorum imo i sine est,atq; iam facta est ista semetia opi-i S.IΘ- pi nio comunis qua discedere vehen elerum
meo:pr serUm,cum cogar S. Thoma relliiqueIe,cuius dogmata quotidae uo solum tuine; da & accipienda ,sed venera da ct suspi-: cienda esse, mentisiimc predic0; verui ma- sis est amica veritas Ligitur vii hanc ingredior,quam Arist. tenui isse crediderim, editim aliuam a phantasiano distingui, neq; ad-. huc memoria a phantasia separanda, sed Io
lidet aegere qui Quid ritumiis,scia deὀsρο- taneam phalassiani docet, ut quicquid libet fingere possit: quare si pro libito coponit, Inlicst atq; singit, ipsa est quae insentibiles amoti ones xlicit S educit, a uisane non pro ibito fingeret. Adhcc teX.Ls s arac rationivrget,cum dicii Etho aliud pι te ita quodpertra amnem ne eodem nominemn petur, Vt imaginari per omnem poto iam tralla tmedi vagetur:&3eN. 1 6o. illis verbis, Atq; murisper ipsam id agere, pariae tutinetis,yacii ipsam haber, cicauda secundu phantasiam ci peiipsam phantasiam id scilicet quod libere sngit,de quo fuerat loquutus agere S pati utingit. Quid quod per uniuei iani huius
prolixi cap.conteritura,m hoc multus,imq Otus Arail .esse videtur, ut omnia phalasiae tribuat,quae nos solemus intimatius aeco Ino dare: quare vel fuit in ii ac re Arist.diminutus,qui eritimatiue no meminili:vel pe peram extimatiuam cum phantasia cos
diuaut quod est probabilius , eNtimatiua a phantasia solo nomine differt. Prsterea ex definitione phantasiae quam hoc Ioco ex X. Physi. tex. a. 6. repetit, motustia sensu secundum actum argumentu sumitur:quia couenit phantasit & extiniatiuet, quod moueatur a sensu secundum actumaciam em libere fingit quod vult, ct insensibiles de ducit intentiones a sensu, secundum actum mouetur: non est ergo cur extimatiuam aphatasia distinguamus.Rursum specie sese se sensibiles aut intentiones insensibiles dio Potest potentiam variare di distinguere: utruq; enim sub eadem ratione formali cadit,scilicet imaginabili,quod a sensu secundum acta mouet. Quocirca si duplex tantum est obiectum internum partis sensitu ,Prianum percipere operationes cxteriorum sensuit,& eis ruini sentiendi ministrare sub una nobis incognita ct in nominata ratione . Secudum has concipere,pro libitoq; singere,& quocuq; libuerit reserre,a Om-nara interna sensi uuae antinae munia per se ad haec duo reducunturi. non erit prosecto, cur em a liis minu tis,inus & accideiari jς potentias sine numero superuacanec multiplicemus'Hoc, meo indicio, Arist. insinu bat & nobis significabat teN issi. illas ver bis , ADiueprimiu quidem,cum operati sensus hestω L. ubi dimbamus, sensum commmunem non sequi actum perfectum eXte- Dprum sensuum , sed simul cum illis cicirca ea de Iu Obiecta Praesentia operari:
330쪽
ot prout ito Atq; permiscet,& videdi gei riri ergo in emoria rioni strinentia dii in-tia naturali instinctu noua quaedam dedu- cta,sed potentiae operatio Post quans es Cain
homo etiam volantes colestias, aragdi num montem,Sc. inae mihi tanto videntur veriora, quatuo ad pauciora & certiora 'principia reducuntur: sic enim magis sunt ivia comprehensibilia: na si ut vanu est,poten- tias has exveriiraculis cerebridinumerare, mi I ita eas multiplicare ex quibustunq; mini
. Gua mis accidentariis,est aerem: verberare: qua
bet alia translatio , Pus oestpumi sensi seruare sicut phantasia inragines pro libito tigit siue sensibiles, siue insensibiles', ita
eas in semetipse veluti in thesauro, vel in proptuat ita repositas sibi releruat. Exprestis verbis concludit Arul. loco icitato dices,
imaginabile phantasma in ordine sensibi- ril : & tandem in iiiudicet concludit. Rehum supremum.eliota propinquissimuxst resere autenihil traild sum cribros'. ama
intelligibili. Quam ob caulam toties in seriquenti lib. Arui. mentionem Leit de phantasmne, de quod necessu est intelligentein phanta imata specularia videlidus S. Tho.noM ο - p-q. s et .& ibi Caiet. Posteriorem
ria nu est partem de memoria,l apsa' a phantasiae Gli orantia a dis guatur, iacile erit iam ex ditiis colli phalasia gere iei lem enim via essicaci ne deducidi Uicti. turriua tunatiua reuocasta est in pha Naesiam,va ct memoria ab ipsa ha ei separan-
I xe nobi pro nostro modulo compertat Galeni et sunt,& tacitisinis rationibus delirier nomini Gre. Niseislun de iaculta is distinctio ne explorata: Iim raIionum Greg. Nden demonstrationes: quas nes ex caemiae sone ebprin assumit cun Galenta lib. sit. tisio de causis sympta cap. 3. vi Isse de viribuς ne risuia animae releri lib. . eap. 7.'quoad, sa ante- tun moti cerseri portu laedatur sensus dommu
damaeuin phatasia luuiciat coieruare sp m0etiam ab iactantunsvrest ni Miusta cie quae a lcnsu comum accipu,cur euanis 'tri locus patia utitudiciun PMquod ita evidentabitissensibiles intentiones , quasi nonem laedi est necesse: posterior tapiti, naturali instinctu sibi tabrie cinulla mi pars's agrestu .lmemoria labeno, tura maior ad x rium quam ad alterum exigitum Vnde demonstri i*uram, quatuore ocvirtus. Deinde ii ea deest latio formari vob pana quatuor interiorum noui Iasem,qpG iecti , teliqua. quae ab illoduplici obiectat quiae separ lacistantii se par, im uti inin posita si titia sunt,ueta alaem acciden- eurationem suam naturam test nisi uiuautaria', nec potentiam variare,neque distilis la enim mustunq; facultatis,aillarioso reuere valent i si ergo D lex sensibiles lω vinoam ipsti umero, operitione i natentiones insensibilesan usum potetiae M laedi est nyceneo se recept*videmuta eiu obiecti rationem formalemata comItavit; perinienis comprobara cui minxertam ut uinatiua a phalasari id illinguatur immo at iam habeto caunoM MUcur recordari praeteriri 'iphantasiamat r ara ueta hasiones ius enmi obstaretria secernar aut quare resinnas nititiai dis Diari robum ipsi si sinati in i . distinguis iam emoria, quantavhabeat wia 1 opria eui laus statio me gnatiuant, vanam ab extimui, inain Oam dixit nusquitum mna distmetu istaut cur pliantasia extimatius diuam inque mini ibatur animia . itori ain Ma diit uistaut cursi amasia extimatius ct mentoriae munia non euercub quippei quae eo vi potes Nar atque aerim ne si mali obiecti ouimbustui muneribuWpa tuandum icientis ainae Muarbamen o iria nap est aphatasia per se ne iobiecto , mali distincta Quid quod Ari uili seria,