장음표시 사용
341쪽
3.turi scente per modum ipsius cognoscetis pro tu ad pler vitiue salem rationem,quia quod recimodae pitur .ad modum recipientis recipitur, ct sexu os tu cundum eius connaturalem modu: ut hinc recipiatur videas modum essendi sormalis & prima. rii obiecti consormem dc conaturalem elle modo essendi ipsius potentim siquide ob tectum & potentia inter sese coni parantur, ct sunt perinde ac persecti O dc persectibiis te: persectio autem in eodem generis ordine tuo rei pondet perfectibili, atqui Obi oum per tuam speciem in polentia recipitur , sicut periectio in persectibili: eigo in ea modificatur ad modii in & mensuram ipsius cognoscentis. Etenim habitudo conformitatis di connatura litatis, quae est inter obiecto Spotentiam,cognoscentena ct cognitum,coui illit in ratione actus ct solentiae, perfectionis & perfectibilis ut lib. cap. s. . de sentu agente in solutione ad. 3.& ε. dimi, dc infra q. de immortalitate ani mae loco V. dc Caietanus elegantis,inae ct diligentissime l. p. l. .artii .notauit ubi
Obiec tum rationem sortitur actus S resesectionis, potentia autem in ratione pers cubilis dc potentiae connumeratur.
QVAESTIOObiter&perfunctorie de mensura cognitionis resoluitur.
causa eo stionis mensura ex cogno
is actu. Ex quibus patet,quod mensura natura tu cuiusq; cognitionis non in ipso Obiecto cognito , Ised ex natura cogniti ui sumenda ςst : olimrum quod ipsiam cogniti usi, dum cognoscit, non solum assii latur obiecto, sed eo usque sit as,imilatio,vt in obiectum traul mutetur,ipsumq; fiat obiectum: ergo ecelle es, fiat secudum modum ipsius cognoscenus , atq; adeo necesssum etiam est,
cognitum per modum cognoscentis reci pia quoniam trahitur , ut iuNta esse & in
d mone mi plius cogi 's 'lis modi sic ' Quae doctrina illustrior de dilucidior ubi erit, si per orian in cognitiuorum gradum inductionem feceris: vi uinquOdq, enimi quod cogi 'scit, ut ei lana xu, ita cogno sen: via de sensu Gqui astus est organic is materiailri non potest rem cognoscem Hior alc Ed narerialiter e stentem de aluina P. s.& cap. I 20 intellactus amuzraxa .
mu noster,qui nox statius organicus,est tauactus corporis substantia in ri aterialem immaterialiter siue uniuersaliter cognoscit in. Date X. 9. dc I .ct cap. 3.q.de obiecto intel lectus intelle ctus taui en angelicus, ut ab
fractior S altior est, cum non solum stactus organicus,vi sensus, sed neque actus corporis, ut nosterimc llectus,actus est omnino i materia separatus, ideo per se prsenio substantiam a materia separatam ait equitur,dc cognoscibile primo cognatum b , ille a
angelo immune est a materia,.D ique in L in v su premo gradu dc excellentis Samo rerum fastigio diuinus intellacius co sideratur,qui bini, imus est purus, non lotu ab Drgano dcco' - ti pore , sed omnino a materia dc abolum hi tit -- prorsus potetialitate separatus: ct ut est in se purii simus actiis iuhssum atque irre 'pius, quia est tuum esse, tale debet cor spondere intelligibile primarium ci con- naturale, ut sit purissiimus actus irreceptus
Et subii stens,atq; adeo ipsemet Deus, siue essentia diuina. Vides perpetuo ol teruari
inter cognoscenteni Sc cognitum uniform tatem generis,conformi tatem.ordinis,alqi
gradus connaturalitatem loquimur de potentia passiva, non qualis est materia pii'ma, sed ut est facultas cognitiua ad elicien das vitales operationes. Sed dices, cur ev Obiem:
potentiis sumatur cogimionisii ensura, li- comtMIu.cet sint in gradu i in persectiori quia in rantione persecti bitu dc non mi ui ex obi 'ctis,quae sunt in ordine sublimiori , ne immin ratione actus dc perfectionis/ Respon. Solutio deo ut lili .et .leN.6:.dc hoc 3dib. tex. 3 . Tum
38.vi in praesenti textu.declaris cognitiuμi r . dum cognoscit,euadere sumte obiecto, in quod transmutatur, non soluim ut sat via' cum ipso,ted etiam ut fiat ipsum a qua pro pter Uecies tuae vice obiecti vi ituripole tiae, eo vnili ir, ut ipsa specie inediante.w- gnos vi,quod eam recipit, opereiur& . 'gnoscat illoc est, ut eliciat op xation ς 3 9 qualemcunq; sed vitalem atq; adeo quae 'recipiat Vita in secundum modum ipsi ερ QMOsten is ergo licet cogi uiuae opera, 'Πtionis principium activum d ogmate atq: specificatiuum sit species, quae vi eo bi o
deternia nat O actuat potetit an ita ine quia ipsa specus, 'in se consideratur, ne i , Vi ''eh, neq; i' litςroperatur, neq; cognos nisi ruxip ni una ipsius cognitiun legitimosequitur, mensuram cognitionis sun edan
esse ex modo cogi ut tu uni, lice t sint pelaincti
342쪽
. iactibilia I naris quan uis semen cognitionisu ab obiecto p em ill as speci es,sulcipiatur. . et . . I lamen cognitiuum est,qtiod speciem iu&ta et sau i modum vi uri at, de perquam iam h. . in se vivificatam vitaliter operatur. A tque .r tintellii as , hae e gratis asserta non esse,ac EI aeri Upς ratiotim eo iudicio, a priori , Certu. t enirn est , quod uniuscuiusq; rei unitas ab M , οπ esse sumitur operatio vero indicat esse,a L. i. que adeo varitatein manifestabit: cum igis, ,. re tus speciei vi quaestio per Principium irai
i .i Da positu resoluu) cum potentia non con ατ a ungatur propter alicuius terti operatione. . .o. quia nullu tale resultat nec propter operationem ipsius speciei species formalis est ratio operandi. 'on quod operatur fit,ut
. si species & potentia copuletur propter operationem iptius cogim iuuergia consequens .est, debere temperari, mensurari S modi S.
tim,dia .cari ad modum ipsius. Igitur si haec aduerincti Q ue -tisti, mirari desines cur ex ipsia cogniti uis liresolutio, aeri sint amperfectiora & non ex cognitis cur meμ- quamus prael lamiora sint mensura cognira in ni- tionis sumatum, propted quid assignatur: tidis o qitia species unitur ad specificandain Ope tentia δεd rationem potentiae,quae potvita. totam co- et cur ma Diti civis substantiam ipxta determinatio mr Ῥrum Mem de specificatione speciei elicit: cognosit species scere:enim est vitaliter operari, de species et oretis . ab uni me potentie vitam nanciscitur,dis quamma fereter tamen iuxta diuersitatem ipsorum triae cognitiuoru. Exemplo tibi sit species,quae formae. in aere alium modum habet,quam in speculo,ubriam, videturi. dc in oculo, ubi iam
viuit:.dcin pliantasia, ubi iamare inaesentia non pendet:Αd' quaestiun igitur, teu specie S pote ua fiat magis visu, quam ex materia &λrmat patetmia in solis c
gintiuis unio sitformae propter operatione ipsius suscipientis. Ad alteram,tur mesura cognitionis ex cognitruis, non aute eri cognitis sumatur rade racio est:quia licet spe cies recipiatur propter operationem , quae
speciei respondet vi principio formali specificata , potenta ae samen dinetur ut principio elicitivo,quae, vivificat speciem: haee autem Omimat connaturalitatem obiecti &cunes A potentiae indicat. Unde his Munulus eX- ά Princise peditis, unde, sitregrediaruroratio: licet pro inreta intelligere causaliter sit patii larmaliter estem inter- agere : quiae anima iam in actu primo faciat Pispri per speciem tam ovettaiuactum secundum, iis do quia virtus essesumalis S uiua, quae moue- ducitur. tur a princi Pio uitrinseco , dc quasi a sust
pio semine. Et ii dicas, quoil id si est ac iuupassivum M lectu eiusdem tresponde- Intelle 'tur non inconueniret habitidi ne diuersa passivus, 'uia ut intellectu est in potentiLEssentia. et aenu li ad actuna primum id est,spera ei receptao- bati vir Dem,causaliter ab intelligibili patitur: ideo ne diuer- passio in ordine ad obiectum intelligibile D. est,quod eam faeit , viscemina sypasii ue se habet in receptione sentimsi verunta men Vt in potentia accidentali edsideratur in ordine ad aciunt secundum, dicitur forisma liter agere ut supra de sensu a gente di- turn est lib. 2. cap. s. quare licerin recuseptione actus secundi recipiendo patiatur,& ita non sit pura actio , tamen sormaliter agit ,& illa passio quasi materialiter co currit: alia igitur est comparatio habitu dimis intelle tus ad obiectum, a quo patitur M. iitiod suscipit speciem talia vero ad actum se- cudum,quem facit. Quicquid autem sit de irriti. iri
era mente Cormnentatoris,in quo consi- -i, Et sat maior haec unitas,infra cap. s. te X. 38. Φου illa enumeratione triplicis unionis Scompotatonis,atq; ex nostra e typicatione
de maxima illa uniolisintellectus ad intel-
ligibile resoluitur facile quaestio apud muliatos ambigua, scilicet an specie, inagis a at, quam intellemi In promptu est respolio, 'i'
quod potentia cognitiva praestantior est de T .et . o. magis praecipua Aausat patet, quia intelle- - victus habet se ut potentia,atq; vicem mate- .λ L. ix riae gerit:& uiuo speciei cum intellectu fit propter operationem ipsus intellemi steris 'principaliter fit ab ipso,quod iam est in i m . r. celligibili assimilatum,&vitaliter in ipsim redit obiectum:ergo a principio iturinseco - opera enim viti no fiunt ab aliquo inter- i itio principio ob id species intellectum pe- .,ixi irranetrat,in quo ita intime imbibitur, ut actio ' --
sit propria ipsus intellectus S principalius
ab ipso .sicut in intellectu angelieb,vbi iii- ba, tellectio principalius ab intellectu; fecim- dario vero ab specie,quanti is angelo c5-,i sentia si, quia resultat species in angelis . -
mer quandam emanationem a sua naturaeue in nobis, ubi species non est congerii finob idq; dicebamus, vocari intelle miseria forma intellectiva secundum quina: si ficipalius fit, nempe ab intellectu. 1 u dicitia dum de sensu S de sensbili s pecie q4M Iactionem de passionem hoc solis facto dii scrimine,quod species intelligibili, indit
intellectu agente,sensibilis auteni a solbst sensibili.Verum est, quod etsi intest emisse
343쪽
x 3ro . IB. II principalius agens Quod , amen ipsa spυ-
ira est agens Quo,quia xsi radiκ actioru , . Drma atq; persectio ipsum intellectum ina actum deducens, cui praestat agendi prin--.. t ' cipium .Quare intellectio ab intellectu ha-
d. bet rationem communem, ab specie. vero. αὶ particularem , scilicet quod sit in tali nat rat quod sub aliis verbis dieitur,quod intellectus tribuit totam substantia in intelle.ctioni: forma autem intentionalis siue spe cies tribuit propris naturi specificatione.
dit Pi Quod si rursus instes, intelligere virum re siris; et sit serui liter agere,an pati respodeo,quod
sentire est xς lirer Vtrunq; includit tam agere, quam qualitas pati habitudine diuersa, tamen sormaliter formali- idς x ab utroq; abstrahere,iaquam quid ter abstra nobiliu ct praestantius actione de passios us ab ne . quod Caietanus circunloquitur ius ve ΣΕΒοὴ et bis, scilicet active, passiveq; vitaliter immus διάθ, x Hi quod est dicere, supposita actione in- sta ibi Npe rus procedente o passione ab intelis ancti ligibili,in elligere formalistineactio quς- tu qDp. d-m V l, est, ut supri de sensatione di -
e. 6. . S. bamm; dc haec est communio, siue conuolares μα- Diei u yrima intellectui ct sensus: volo dio ad s. cςre,quod lNec vitalis immutatio abstrahit crin. bla abacti Q ς & passione , ct potius qualitas lib. t. qu*omvst, quam actio& passio Iquod si e. s. et 1. Dii Un ςlleXςris,res eri inportu .Patet. rap. q. V. In ΠςN dςsniti ne qualitat V, quae illa est, ariet. cise isecundo uiquam quales esse dicimur: ledear .dubi a Viralx immutatione dicimur sentite, aut tu he,et in iugerς:ςrgo sentire S intelligere qua re' nose, lira οβ sum quoniam sunt actiones mi mare spati, non transeunt in materia eX- ad m,edi I i qui, ii inq; subitor unde vocitandi sint eum tum pini qualitates, quam actiones aut pata
qualitati, sonς , Quid igitur aliud est intelligere aut
pertinens. sinu 'quam in actu esse,sormalique in album esse, ut calidum esse receptae' 'i' specie eleuatur ipsa potentia cognitis
M,S seipsa superior facta in actu pim 3''m n dum somhii se ipsam actuat per 'di ΓΤέ n 'igiliae,quet v milia habet se veluti hi Rosia i splendens, aut verius scuti eiu i a pleor: intelligere ergo ct sentire est
astum e3ςrcere immanentem,qui ob iis, rimmanes est,in ipso manet sensu aut intel- Iectu: quare necetiario qualitas quaeda erit,
quae ad passionem vel passibilem qualita- Vsio butem pertinet,& in illa terti specie quali- ripaqua ratis collocaturi Prosecto visio ipsa beati . litus est,fica non tam astio est,quam qualitas quae. infra c. 3.dam per modum vigiliae permanens,id est, G.desii qualitas quaedam aetii alis ut in Deo: sunt cis set Horigines ct emanationes nostro modo in- le tuu ad tellige di est ergo sentiredi intelligere pas, I. Midesio vel passibilis qualitast quia est complo verbo metio & perfectio ipsius cognitiuae polentiae: tis, crux. intelligere en tym dc sentire n&ςst nude pa- 23. re ad mut agere sed vitaliter Imniuim,hoc est, s. ar'. in percipere,iudicare,disceriteretquare sorma q. super liter non est receptio speciei tota,nec nuda c. 6. 7. . actio potentiae cognitius,sed sor malissimu& propriissime est percepuo quaedam, tu dicium sue discretio: ergo etsi ibi concuri Auctaeorant actio & passio, abso litte tam e sentire sicut intelligere qualitas est . quiano dis in
guttur ab ipsa expressione &icosideratro A. . - .ne,quam in intellectu verbu mentis appel- es , lanius: hoe autem supra lib. IeN. 7. . rict s 8. dicebat Aristoteles esse alterationis Ο, Π alterius seneris,ct fortasse infra teX. 28. dc Mets. ad finem capitis . visi de verbo meq- e ζ 'tis, Ic ais finem capitis S. ubi de motione v om mali propter red huius dissicultatem dc ut .eκcellentem subtilitatem, hoc amplius tu e victustrabimus: Noenim nego elia passiones. ObseruIut recipauntur in potentia, & fateor esse da explaactiones,ut ab ipsa eliciuntur: tamen dico. natis o quod secundum suum esse absolutum sunt restium qualitates & immanentia quaedam iudicia: eligans. quia nihil aliud sunt, qua in actu esse,ut cosiderare itaAristoteles lib. 2.loco citato aseserebat quod est effectus formalis actualis ipsius formae , in quem istud secundum ab
terationis gerrus,tanquam informae absolutionem & eκistentiae complementu, ter minatur. O inma autem,quae de hac re dicta sunt, uno verbo absoluentur ex lib et . eX. 3 . ubi dictum est, Ar iaeme umentium
est esse: sed intelligere sicut & sentire est
quoddam vivere,ergo & quoddam esse:n5 est igitur actio aut passio formaliter, quia non est rela uum,sed qua litas erit & quid absolutum di sentire enim non est nisi ipsius speciei tesse, quare qualitas est. Receptio ι
enim specierutam in sensu, quam inaniel lectu iacit hane iudicii actualem & conti- M, i dinnentem immanentiam a nam si calefactio. - Υι ν . Verbi gratia,in transeuntibus actionibus i e calore non seiungitur,quid nitrum,si insu- - P . , Ieriori Gatura cic actione Immanente atq; . . . v.
344쪽
sublimi haec uniantiar& sat unum: quavis in inferiori natura diuersa sint 'Unde re sol uitur acris illa cotrouersia doctoru, si notitia actualis sit naturalis similitudo obiecti quod negat Capre.m q. d. 9.q. r. ad quem alludit Ferramen. 3.cot.gent. 49.dicunt Usolum esse actionem S tendentiam in O tectum, non tamen esse similitudinem. Sed certe absurda videtur sententia , quod notitia non sit rei cognitae imago,citin omnis cognitio sat per assimilatione, ut antiqui tas affirmauit, cognoscere esse quoddam assimilarit quod lib. 2. de Anima teκ. 62. approbat Arist.praesertim cum cognoscere Non sit qualecunq; operari,ied vitaliter Scim manenter operari:¬itia speciei perfectio di complementum esse videtur,atq; adeo actualis quaedam species sue similitudo , quae se habet ad speciem sicut actualis
existentia ad substantiam: ita videtur tenere Caiet. I. p. q. 79. arti c. 2. Sed Soto ili d. 9.q. z. art. 3. eaudcm habet sententiam, licet in ratione, ob quam non detur species diuinitatis, aberret, quod tractare non est hui' loci: ergo cognitio siue notitia similitudo est&imago actualis obiecti, quae supposta actione obiecti & passione pote nitet, qualitas quaedam est i quoniam nil aliud esse videtur, quam species in actu comple. to , sue speciei splendor quidam per modum actus , qui est vita quaedam , ut Arist.
9. leta.le N. I 6. quod haec operatio non est persectio passi eXtrinseca, sicut transiens operatio , sed scut immanens 1n ipso ope rante, visnis Soperfectio eius r ideo quali ras est in tertia specie qualitatis ad pasiionem pertino et cognoscere autem passio est
persectiva, ultimaq; habentis persectio,in qua a ctuali assimilatione quod contingit in visione Dei nostra stilicitas sita est. Patet igitur iam , quomodo intelligere sit sicut sentire: utrunq; enim est quoddam cognoscerec Praeterea palam est, quo modo vi vulgo dicitur intelligere sicut S sentire si causaliter pati,& formaliter agere.Tadem ultimo secundum nostram ct peripateticam sententiam sit poti, vitaliter in mutar0quia est qualitas immanens & assimilatio actualis per modum vigili , quo ab specie separatur,quae se habet permoduinhabitualis smilitudinis & somni. Haec, est igitur prima sensus S intellectas cosensio, qua iam constat, in quo genere sit intellisere, actioma, rasi onar, an qualitatis, ct qua via r veniamus iam ad sequentes diis renitas,quibus ista illustrabuntur.
Vacare igitur ipsam passione sed formae susceptiuam esse op tet: & potentia talem, sed non illa esse:& similitudinem subire
sese habet ad sensibilia sensus, sic sese habeat ad intelligibilia
Ex prima sensus cum intellectu communione precedenti teNtu enarrata pro discrimine intellectus a sensu infert iam alse quas conditiones intellectus, vel alias consensiones S similitudines ipsius cum sensu
Caiet. non vult vocari proprietates,ct re
et e dicit, cum sint communes sensui ct in intellectui. Prima, quod intellectus impa Gsibilis est dici ut habet Argyropyli translatio,qua sequimur , Vacare gitur illampase sisne, vera stiluet & perfecta , ut iam anicexposuimus. Secunda , quod sit sormae susceptiuus.Tertia, quod in in potentia talis, id est,ad illud obiectum. Quarta,quod nullam habeat formam aut speciena,cum dicu, Sed non illam esse. quod in aliis translationibus dicitur . Sed ntin bot: ubi Philoponus, Thein istius S pleriq: alii dicunt mi elligi, sensum determinari ad hoc singulare, &ad talem speciem: intellectum vero,ut quivit uniuersalium, lati sit me patet non coarctatu ad aliquod singulare. Quae certe vera sunt, tamen contextui lucrae non qua drant, neque communi illi pyincipio,vnde deducuntur, videntur conuenire, scilicet
des coin nautiiὀne sensus cum intellecturnam de separatione postea agendum: itaque hoc potios esset sensum ab intellectu dii criminare , quam intellectum excommunione ad sensum notis re . Accinmodatius literae contexturae erit , ut ab ipso subiecto atque ab ipsae potentia negetur actus , cuius dixerat susceptiuam eide: quoniam vi quodq;, quod recipit,carentiam habet illius, ad quod est in potῆlia, nishil enim recipit illud ,quod habeti quare si intellectus potentia est talis, aetii non est
illud, quod est inpotentia.Et haec est Arist. inpressa mes,quod no solii eius propositi,
345쪽
sed etiam solus & nudus literae contextus prae se ostendere videtur. Quinta,intellectu dicit eandem habere ad intelligibile habitu. 3 γ dine, quam sensus ad sensibile: similis enim est utriusq; potentiae ad intellet tu proportio.Placuit in hic inebra textum distribu re,quo luculentior esset enarrati omam costituta intellectione in genere actionis Squalitatis ut expositum est in praecedentitcX. haec quinq; in praesenti ad indagadam
. de notificanda in differentiam infert, quos soci ς' rum enumeratio ita sumitum. Nam Volcontum ης sideratur subiectum,vel obiectu, vel habi- ration 1 tudo subiecti ad obiectu: eκ subiecto enim
sumunturina .Primum iu Xta rationem generalem,quod sit intellectus formae susceptiuus: Secundum, ut potentia talis: Te tium in ratione peculiari ipsius intellectus,
quod sit impassibilis vera & persecta passione,quia corpore vacat: Quarta, eX parte termini recipiendi excluditur & obiectum negatur a recipiente,quod intel le tus sit inpotentia ad id,quod non habet.Postrema, quinta scilicet similitudo expositi si a subiecto Si termino habitudinem potentis adactum, de subiecti ad obiectu in describit. Conseque Quare ex unico fundamento S antecede-ttacotexin ti, scilicet communionis sensus cum intellus. lectu in passione, haec omnia eleganter intulit Aristoteles , quae alii non continuant,
sed seorsum & disiuncte sensus & intellectus conuenientias numerant: cum tamen
oporteat literam Aristotelis continuare,&rei consequentiam docere, atq; radicem Suim doctrinae aperire, ut doctrinae elegantia atque docendi vis omnibus sit explo
QVAESTIO Vtrum Aristoteles demonstratiuὸ procedat
a testas re Sed multo maior est dissicultas,nimirum solutio δε quodnam habeat firmamentum praesens doctrina Aristotelis doctrina, ct quas habeat vires finam, peripateticus iste discursus, de an Aristot
ra. Ies scientifice demonstret,an intum probabiliter disserat, de hypothetice atq; conditionaliter procedat Hoc unum est de prς-cipuas,quae in hoc libro examinanda sunt, ex cuius eXacia intelligentia caetera flabisti eda sunt. Res enim est subobscura, quam sere omnes etapostores praetereunt, dc in
qua Caietanus lubrice dc ambigue loqui- curneae . tur,nihil I; resoluit,quod nos tanquam cer ploditur.
tum a merere valeamus: Nam in primis dicit,processum istum in proportionali simi litudine sensus ad intellectum tandari, ut proportionalis conuenientia intellectionis adsensatione deducatur. Nil tam e probat, quia sic Aristoteles no categorice dc assertiue,sed hy pothetice dc cbditionaliter procedere i, dc tota eius fabrica no posset ruina non minari,ubi fundamentum tam debile nutaret: quare processus no esset doctrinalis de scientificus,si sic argueret,nepe intelligere sicut sentire est cognoscere,ergo sicut sentire est pati,ita Sc intelligere: certu enim est,quod in antecedenti similitudo est,qui non tenet in omnibus, quia sic esset identitas: igitur cum illa similitudo vaga sit, de incertum in quo consistat,continget nescire in quo assimilenturi ergo non demon strat,quia nodeducit ex aliquo euidenti dicerto. Et si secundo dicas cum Caietano, mulino processium istum non suppositiuu, sed vere ire. ener constitutivum esse, licet sit conditionalis: uaturi quoniam in proportionalibus discursus ex proportionalitate sumptus scientificus est,
ut si e X coditionibus ossis in homine spinae proprietates deducas in piscibus,dices, O Nil, de spinae simi lis est atque proportiona lis usus: ergo sicut in nobis os terreum est, ita quoq; in piscibus spina terrea erit. Sed redit eadem difficultas: quia de osse scitur assertiue esse terreum, unde colligitur natura spinae : at in praesenti nihil scitur asesertiue, sed condidionaliter tantum dependenter eri vi antecedentis de ex vi similis tudinaris proportionalitatis , quae adhuc ambigua Sc incerta sunt: non enim Video,
quo modo illud antecedens quod intelligere sit sicut di sentire vagum cum sit, si i u dubium atque hypotheticum, praesidium aliquod praesenti doctrinae inserre posset
ubi enim fundamentum nutat, aedificium stare non poterit. Docuit Aristoteles lib. I. . Poster. per totum, sed praesertim cap. 2. ἐq. s. dc 6. quod eX hypothen nihil absolu-
te scitur, nitapsorum etiam principiorum habeamus demonstrationem, Non scier, in quit in illo cap. 2.qui illorum principiorum d monstrationem non babet. quia usq; ad prima principia non resoluit. Minus autem multo ex similitudinibus atq; eXemplis dem strabitum: quia etsi exempla tacitum adi rant dissentiendi pudorem,tamennecessitate
346쪽
tate absoluta asse iit ite non cogunt:aliunde
ergo haec omnia suae necesiuatis causam ut ordo trahunt.Quam controuersam ut semel fi- Ebinam niam,in primis receptum ab omnibus scio, Irmati Aristotelem disciplinarii tradendaru optimum magis tu esse,qui in hac Philosophi potissima parte no debuit sui ipsus immemor esse, ut nulla ratione,quod intenderet, demonstraret: esset enim vitiu maNimu,dcinsignem sciet iis peccatum. Quo habito &
constituto aduertendum, Arm. In praece
denti textu voluisse intellectionem ad pro Obserua priu genus reuocare,di Xitq; in genere esse intrui ere passionis, seu ut nos eleganter annotaui-
in quosi mus quia passio illa est tam sublimis & ex
merci cellens .licet secudum nomen intelligere sit pati,atq; adeo ad genus passionis reuocetur,tamen re vera qualitas est, & in tertia eius specie collocatur, scilicet in passione, vel passibili qualitate: constituto aute in genere,in quo collocatur intelligere,cyltera faciliAs e X pediuntur. Quocirca secundo cosiderandum, quod intelligere sic ad passionem tanquam ad suum propriis genus reduci, Aristoteles non probat in praesenti, tum,quod saepissime in lib. pr*cedenti eX- positusit.& ex professo in cap. s. tum etia, prede quia infra teX. et 8. repetit. Relinquit igiturius sit tanquam per se notum,vel assu init tanquacte trina principium iam lib. r. cap. s.demonstratu,
de tutari scilicet,quod sens bile tacit sensum in actu,
non motu physico,siue tras mutatione corruptiua, sed alio genere mutationis sublimi Ori,intentionali scilicet , immateriali &persectivo. Itaq; duo oste derat,Prius, quod
ensibile promouet sensum aut sensitiuum ipsum de potentia in actu: Posterius,quod id sine alteratione fit & transinutatione de
contrario in contrarium,sed persective celebratur sine aliqua deperditione per sola actuationem dc propriae sormae receptio inripia neni. Secundum assumo principium Om.
in philosio nibus Plutosophis notissimum,quod phy-Hia 'νη- sicae demonstrationes maxima eX parte su- detracta. muntur ab his,quae longo experimeto e X- plorata sunt sic enim aξnota eX notis ratiocinamur , dc singula ab eXperientia e X-
pendimus ut quod homo sit risibilis, eo quod rideat:ignis caleficii uus,eo quod sere semper calefaciat, dc sic de alijs: ergo cuneminem lateat,homines qua doq; in actu, quandoq; in potentia cognoscere, conficitur statim, ut nullius rei cognitionem insitam, aut nobiscum natam habeamus nihil enim est hoc principio certius dc euploratius. Atque cum eadem e Xperientia ce tissimum sit, sensum in sua cognitione prPscribi dc determinari ad certum genus en iis ut discurrenti per singulos sensus, tam internos, quam eAternos patet intellectu autem non coarctari aliquo genere eritis, ut qui in omnem naturam late sese distandat: proinde colligitur,esse in nobis aliqua potentiam sensu superiorem, cuius cognitio nullatenus limitata omnium sit comprehensio. EX his igitur exploratis prinem Sumariapijs firma metum&praesidiu est huius do- d Aiorumctrinae,quod absoluie dc assertiue, catego- cvlixis. rice atq; demonstratorie ab , aliquo vitio ab Ar illotele sumitur:& non est procesiis suppositivus, sed constitutivus: quoniam illius supposti principii , quod intelligerosit pati sicut sentire, di eXperimentum habemus expressum,dc demonstrationem eκ praecedentibus,in serius quoq; repetendam locis nuper citatis. Quare antecedens illud siue principium sumptum ab omnibus recipitur , de ita Aristoteles posuit illud in praece Miti textu, dc per suas partes explicat in praesenti: 'Romam tota sutura fabrica illi innititur,dc sutura doctrina ex illo est
stabilienda : merito ergo tanquam sirin mentum Sc totius doctrinae praesidium ex praecedentibus assumpsit, quod, quia eX- perimento certissim uest,' ab omnibus ut communis qu*dam conceptio receptum,
veluti perfunctorie Sc quasi nihil agens ponit.Ideo de nos posito hoc doctrinae praesidio,ad enarrationem Aristotelis redeamus,
quia de hac re iterii incidet sermo eo loco
Quare necesse est, ipsum, cum M. uniuersa intelligat, non mistum esse, sicut Anaxagoras dixit , Ut superet, atque vi ncat, id est, ut cognoscat, atque percipiat. Alienum nanq; , cum apparet iuxta , prohibet, atque seiungit.
Quibusdam videtur conueniendam alia Interae coe sse inter sensum dc intellectu,quod vior'; se ει
denudetur a natura recepti: alijs vero diti serentiam , quod intellectiis immissus sit,
347쪽
cum tam e sensus corpori misceatur. Vt ruinque diuerso tamen respectu verum est:ta-mε iuxta nostram enarrationem atq; Aristotelis mentem magis. quadrat contextui
ct doctrinae consequentiae , ut postquam posuit huius tertii libri fundamentum,co clusiones aliquas inierat ad enodandam intellectus possibilis naturam , quam eritam posito uindamento inuestigare conatur. Sicut ergo posueratArist. intellectum impassibilein corruptiue ut exposui
mus quo a sensu differt, qui corruptiue
patitur, si non per se , saltem per accidens: ita nunc intellectum immistum esse docet. Qua in parte AnaXagoras approbatur, quatenus antiquitus contra Empedoclem S alios qui plutosophabantur intellectum eX omnibus principijs compositu esse , ut omnibus assimilaretur asserebatim mistum esse intellectum: quod licet somniabundus dixerit Anaxagoras, Aristoteles tamen benigne recipit: quia cum ii tellectus in uniuersum omnia cognoscat& omnia sit in potentia , nihil erit in actu: neque ex corporibus cum Emped cle miscetur: alioqui si eX omnibus constaret,ne que omnium e stet capaX, ne que omnium, cognitivus: quoniam intus eXistens, alienum & extrinsecum prohiberet, ne reciperetur atque adeo ne cognosceretur: viis sui enim, per viride vitrum intuenti, omnia apparent viridia , & gustui amaritudine infecto omnia amarescunt .: similiter ergo si intellectus alicuius corporis misturam haberet, non posset esse omnium cosnitivus. In hoc textu aduertedum pri- Anaxa- mo est, AnaXagoram ab Aristotele co
toro η- risi, quatenus ille loquebatur de intelle-tentia ad diu diurno, qui , Ut vinceret & omnibus mete Di dominaretur, achao separatus & ab om- sol. tra- nibus sequestra ius erat: cuius philosophabitu . di modum aliquantulum immutat Aristoteles, siroque proposito accommodat, ii
tellectum scilicet humanum immistum debere esse, ut omnia possit intelligere: quare sicut ille de intellectu diuino asserit immistum esse, ut omnia moueat, ita
Aristoteles de intellectu humano docet immistum esse , ut omnia valeat percipere & intelligere : ille posuit immisium, ut imperet: nos vero, ut aptus sit ad intelli- gendum.&huc est, quod intextu Aristoteles moderatur dices, rit superet, atq; vincat,
rare oportet, triplici de causa colligi intel- Π eloiectum esse i inmisia, ut omnia cognosc)r, gantra raPrimo eκ rebus ipsis materialibus,quibus riones, i
si misceretur intellectus , determinate- intelleri tur prosecto ad certum genus cognoscibi- sit immilium , ut de visu ct gustu iam nunc po - s .suimus exempla,& in tactu apertissimum est, qui non percipit Omnia tangibilia, sed eXtrema : quia mediocritas tangibilium, eri quibus componitur, prohibet,
ne recipiat tangibilia in mediocritate.
Idem sane esset de intellectu , si esset materialis & ni istus , tunc certe quod esset
intus & con naturale, extraneum impediret ne reciperetur: quare intellectus non
esset omnium cognitivus: si isitur sensus carere debet illo genere sensibilium , cuius est cognitivus: ita & intellectus, qui uniuersaliter Omnium est cognitivus , ab omni genere cognoscibi lium debet esse seiunctus atque denudatus. Quod secundo probo eX ipso modo cognoscendriquias intellectus esset materialiter mistus eX aliquo corpore , quatruis reciperet spe cies sine materia, tamen non posset nisi indiuidualiter certum aliquod di determinatum singulare cognoscere : at intelle crus est uniuersalium : quia ponimus disserentiam inter singularia & uniuersalia tergo per aliquam potentiam cognosci inus ipsa uniuersalia haec autem ex communi sententia probantur intellectus ergo, qui uniuersalium est cognitivus, uniuersaliter est immisius, atque ab omnibus denudatus: pe id enim , quod intus esse actuaretur,& non esset in potentia, ut alia
seret : quamobrem sicut sensus nihil est
actu eorum, quae sentiuntur, ita intellectus nihil est actu eorum , quae intelliguntur : nullam ergo debet habere certam& a natura insitam speciem pro hac ratione facit quod cap. 3. dicimus , potentiam non posse actuari nisi unico actu: vide ibi. Tandem tertio idem e X parte co- gnoscentis colligitur: quia cum obiectum in ...
intellectus sit uniuersale,quoil est perpetuudc incorruptibile, quippe cum abstractumst: ergo potentia intellectiva quae ab illo obiecto specie sortitur,incorruptibilis erit
S immaterialis, quare &immista:quoniam omnis virtus materialis & ntista corruptibilis est. Haec autem tria simul patent,ut ad Summi unam radicem reuocemus: quia si esset virin risu rutilatus materialis intellectus, stamin ipsum num.
348쪽
. esse corpus, aut virtutem in corpore laterii csset necesse: quare aliquid inius haberet, quod alienam formam recipere necessarao prohiberet: id autem ita locum habet in receptione spiritu li sicut in materiali. Quo Caieta. st,recte Ca cita illa dicere, immistione esse tam compositionis,quam inclusionis & cur . ausuis eXtrinsecs adiunctionis: ideo immisio no est ab omnib' simpliciter,sed a cor- .. poreis: nam & de ijs loquebatur Anaxagoras & Arist. etia, qui in line huius tractatus cap. s .re X. 3 7.dicit, Animam ipsam ea uniue
fa quodammodo esse,quae unL. nam ea, quaesunt, aut iii HibiliaIunt i e sibi lumbi de corporalibus expresse loquitur' quoniam eo dein cap. s. e X. 39. subdit,c an autem nulla res sit praetor Ognitudines oparata,*t iidenturres ipse en sibiles: cpiare intellectus no intel-sgit nisi eX phantasmatibus.
An recipiens a natura recepti denudetur
Evaminatur axioma Arist. quod reci-ries denudatur a natiara recepti, quod erat tertio loco inenarratione huius textus con- α' i I silerandum: quoniam eX eo firmamento,
M. quod ad hanc doctrinam praecedenti teX-- tu apposuimus scilicet intellectum in genere esse potentiarum passiuarum, qui ob id ab intelligibili de potentia in actum re ducitur,atque adeo in potentia est, ut viij versa recipiat) inseri in praesenti Aristoteles,intellectum non componi ex principiis omnium rerum,ut placuit Empedocli, sed simplicem esse & nud in ab omni forma. atq; adeo immissum , ut censebat Anax
oras, ea saltem ratione, ut omnia cogno .Lat nihil adiu complecti debet eoru , quae est intellecturus et quare neque corpus est, theq; virtus dependens a corpore, neq; co rruptibiliter transmutabilis siue per se. siue
t per. accidens: non enim miscetur natura,
nam recipit omnes intentiones & formas - spiritaliter cres ipsas materiales immate -rialiter.&indiuiduas uniuersaliter:ere quo - ergo sucuniuersitii cognoscit, uniuerse de- bet esseisimillus: quo probatur illud prin.cipium, quod timne recipiens debet denudari a natura recepti alias reciperet se, auti moueret se:quare necesse est,ut denudetur. ab illis recipiendis .i Sed hoc communem
habet in his libris iussi cultatem , nimirum Rationes, ua de causa recipiens a natura recepti quod recienudetur, ut quod intus est, extraneum pietis ana prohibere possit. Quoniam in primis antri tura ναγma seipsam cognoscit: similiter & angeli prino δε- suam substantiam cognoscunt: & tamen nudetur. iuxta praedictam sententiam a propriet&b- I. ratio. stanti et & entitatis cognitione impediri deberent: ergo propositio illa non est usquequaq; vera. Dcinde cogitativa seipsam co- 2.ratio. gnoscit: praeterea tactus calorem atque
frigus percipit, quantiis ex ipsis constet &componatur. Rursumi principaliter du- 3.ratio. bium augeturiquoiua Commentator vult, quod recipiens denudetur a natura recepti, quia nil est actu eius , quod recipitur: quod eae praedictis exemplis falsum elle docetur de tactu: cogi latiua etiam atque ani
ma , quae percipiunt se, vel suam substantiam, vel ea,eN quibus haec ipsa componu-tur. Quod si dicas, debere recipiens denu- ratio. dari a natura recepti secundum naturam speciei, non autem secundum naturam generisnunc quirere,quae sit huius ratio, quo modo angelus se psum cognoscat, cuneq; a natura generi meq; speciei,neq; ab indi- iuidua etiam natura denudetur Res est ditiscultatis plena,que tam e breuissimis λn id T .. bis absoluenda est, dum principio constite--: .v. xit,axioma Aristote Iis veru esse atq; reci- - picndum. Et ut plura in pauca comitia du- - plees est ratio Scausa, unde amomatis huius veritas pendet, Prior est phy sica, quia obsistus idem respectit eiusdem non potest simul bas duas
mouere dc moueri: quoniam nihil est moφ rationes. mens & motum Osrespectia diuersoluturucirco cum cognorum ex natura sua no h beat in se cognostabile,ab illo debet ni oue- iri uti ex viro , sicut ex esse ct fieri ita ab agente S patiente vitiis fit esse in atq; id,.quod poteti l cciguo scit,sit actu cognosces. Ex hoc igitur,quod cognoscensimn habet 4n se actu cognitum sed nil potentia sequisl Iur 3 quod moueatur ad illud, ut fiat actu -tale: nil enim itiobile est ad id, quod actu. habet,tam priseiu sorma cessiet motus,ut alibi cum Aristotele lib. Ialogener. te 3 . . diximus. Posterior vero est: metaphysica ratio atq; causa , &ob id prior .aim multo -Vrgentior: quia nihil potest simul esse linin Sc. in potentia modo fialiqua. Marius actu est aliquod obiectunt, prosecto ab ipso specificabitur,ab eodemq; determinabituritanqu ab ultimo quo ina constauitura
349쪽
3, 6 LIB. III. DE ANIMA CAPUT. I
repugnabit igitur illi ulterior determinatio atque specificatio: aut si non repugnat, in
POtetia erat ad alteram cognitionem,quod
est argumentum , non esse actu specificatam & determinatam. Ipsa enim cognosci- tiui natura conditionem induit determinabilis , atq; ipsa cognitio determinationem dicit: quare quod ex se determinatum est ad actum , non potest esse in potentia, ut
. secundum illum actum amplius determinetur, cum potentia se habeat ut determinabilis , actus ut determinans. Quod sub his verbis nos diximus atque his rationibus ostendimus : alijs vero dicit Aristoteles, scilicet, quod recipiens debet denudari a natura recepti: quae propositio locum habet in his naturis, quorum una rationem subdit determinabilis, altera de terminantis : non tamen in his, in quibus neutra se habet respectu alterius, ut de-
. n. I. . terminabilis,aut determinatior id est,non
se habent sicut potentia & actus: quia si
recipiens receptum iam in se haberet, iam ipsum, quod recipit, deberet adesse, velati dii serentia ultima, vllimateque deter-Eiae pro minans. Rursum ut idem quasi a princi
filio ite pio redintegremus recipiens, qua recipies, rumpen- est inpotentia:qua reactu nihil est eorum, ditur et de quae recipiti ergo anima, quae quatenus hac pae- cognoscit, recipit & patitur,actu nihil esseriae detese potest eorum, que cognoscitus quide cognominanο- scere est quoddam pati atque reciper Sopone audem tentia ipsa cognoscens determinabilis est
fias texti per cognitionem , de ab ipso cognoscibilia I cI . tanqua a propria persectione perfectibilis. Gimile est de materiai .Phys. tem63. ρος, quia pura est potentia ut omnes formas &acius recisiat, nullam habeti de si aliquam haberet formam , non esset in potentia ad
illa vi de sorma corporeitatis coeua male aiae dicunt Scotistae non tarne repugnaret, - -- Per alias tarmas determinari r similiter in proposito diaphanum no repugnat per aliabedinem aut alios colores actitaritalbedini vero conuςnire non potest,ut per alios cmaiores contrahatur, quia est ultimus actus. . Sic proprius. ad . rem accedendo) visus, uia per omnes colores est determinabilis, nullum habet colore m tactus vero, quia i in determinatus per tam gibilium mediOcratatem, tion est receptiuus aut cogniti
uiri illorum, nisi cum extrema sunt oc min cellentiat quoniam se , dc est in potentia,
neret potentiae,omnino non denudaretur, dicto nut aliquid reciperet de de nouo cognosce- sumna.
ret, praeterquam illud , quod actu habet:
quare in uniuersum quod repugnat natu rae potentiae, repugnat etiam receptioni
atque adeo determinationi. Bene igitur in- Arist. Nsert Aristoteles, eκ eo quod intelligere tera i iaest pati sicut sentire , di quod intellectus Iecuim.
est potentia passiua omnium cognitaua,&quod ab omnibus est determinabilis, a seque adeo ab omnibus denudatus, quibus perfici desiderat et aut quomodo, si haberet , reciperet, aut in potentia esset Anima enim , quae actus est corporis physici
in genere naturae, in genere tamen cogia
scibili in potentia vitam habet, id est , inesse intentionali est determinabilis: quo in genere si alicui corporis portioni misceretur, fieret prosecto, ut iam illud corpus actu haberet ut determinans: ab illo igi
tur nec moueretur, nec immutaretur , t ed
natura organi impediret, ut illud idem, quod est, non intelligeret: scut constitutio tactus tollit,ut non percipiamus medias de remissas qualitates tangibiles, sed eas ta tum, quae ab illo temperamento recedunt. Quocirca bene dicebamus , assium piam Vis, am Aristotelis propositione uniuersaliter esse nili; σ- veram, siue secundum esse naturale, siue cacrata intentionale: quia anima nil est eorum,quq intelliguntur,antequam intelligantur, nisi in potentia et argumentum , quo concludit, hoc est, Omnia cognoscit, ergo ad omnia est in potentia igitur nihil habet actu eoru, quae cognoscuntur, sue secundum esse re te, siue secundum esse intentionale. Simili
ter natura communis a co itione non impedit , quia est determinabilis perpartic larei .eNeplo sit sernia corporeitatis determinabilis per omnes formas corporeas:&saliua,quae determinabilis est per omnes sapores: diaphanu per omnes colores: bilis autemno est determinabilis per sapores,imo eos impedit: quia iam est lingua bilis amari rudine actuata Sc vltimate determinata .scut in metaphysicis species ultima a a actuata est vitima formali disserentia dc incontrahibili. Secus de specie subaltema, quae
determinabilis est in omnibus de contra
hibilis, persimilis est de eadem ratio. De
hac re iterum Infra cap. 3. vi videamus , si
intellectus simul potest plura cognoscere.
350쪽
SI RECI P. DENU. A NATURA RECEPTI. at
Ex quibus noderit dissicile ad proposita
respondere Argumenta. De an lo enim, quod cognoscit se per suain ellentiam, de habet actu naturam cognitam , quae etsi sit determinata respectu sui, determinabi lis est respectis aliorum et quia e X natura Da r ultant species,quae in ta illorum nanturam sunt conge tutae: corpus enim deter minatum.respectu sui in pluribus est de tetmina bile,sicut tactus certis i agibilibus d
Iςx minatus, 3b Aliis est determinabilis visat pedictum qil &scinistis propositio verita si habet,licet aliquam limiIytionem admittat: sed in intellectu possibili de quo sermo praesens instituitur uniuersaliter Rabsq; vlla prorsus'eXceptione vera est asesumpta propositio : quia cum sit Omnia Inpotentia, ab omnibus est determinabilis. Quare adeo ampla est sua potentia & capa.
citas, ut in om melle siue reali, siue inten
xionali nihil actu habeat eorum, ad quae est in potenti : quia si uniuersaliter est
Omniuin cognitivus, oportet, ut penes se non habeat alicuius naturae doerminati
ne in , S ut post dicemus eil sicut tabula rasa, in qua nil ut est depictum:ii igitur vii
uersaliter est in pura potentia , ut materi prima in genere naturali & materiali, fit, ut intellectus in genere intelligibilium ab omnibus sit deterininabilis: quis ad Omnia est in potenti atq; adeo denudatur ab omni actu, quim recipit,&ad quem erat inpotentia et funditer est in potentia, ut seipsum cognoscat, ut inferius determinabitimus. Quod autem additur de cogitativa,
dico, quod non est per se i nsibilis , sed cuadminiculo vel alterius sensus, vel quatenus cum intellectu coniungitur: sicut de sensia exteriori divimus, quod non percipit se sentire, nisi ut coniungitur cum senis sit communit absolute ergo seipsam non cognoscit, quia sensus, virtus materialis cum sit, non est reflexilius.Ex his solutum
est quod tertio proponebatur. Sed pro solutione ad quartum & vltimum non ob stat, quia si uno modo determinantur respecta unius,altero modo S respectu alte rius, determinabiles adhuc manet: hoc ideo est,quia sunt substantiae immateriales & spirituales. Quo fit, ut in nostra anima natura corporalis intus eNistens impedimento esset ad cognoscendum alia, non tamen impedit ipsa substantia animae aut angeli: Ra
tio huius est, quia angeli & animae natura ita est determinata, ut sit coguitiua ct co- eur an gnoscibilis atque adeo determinabilis: cer- iussam
te sal bedo quae nunc tantum est visibi- Ab aris
tis& vltunate determinata) visiva esset,eta cognoscit. hoc ipso per omnes colores esset deterinianabilis t& situm hoc etiam esset spiritalis, posset se reflexe cognoscere et quare cum anima rationalis, s militer & angelus snt . subflantiae intellectivae, sunt ab omnibus determinabiles,& quia sunt spiritales, sunt etiam intelligibiles t esse igitur determina tum,quod respectu sui habent, non impe
ditiatione determinabilis respectu alior ut Onan s enim potentia per Omnes actus suos
est determinabilis, & quicquid repugnat
determinabilitati potentis,repugnat etiam receptioni: idcirco unum contrarium non est determ inabile per aliud,sed corruptibile potiu1:cognitiva vero potetia per cogni tionem est determinabilis: ct intellectus, qui Omnium materialium S corporum est cosmiiu',ab omni natura corporea debeteile denudat' ct alienus. Haec sunt,que pro huius propositionis enodatione conducere
videntur:quae, quia peripateticae doctrinae ReμAtio firmamento sunt placet in gratiam studio- graria Psorum per propositiones resoluere: quo cla ρmps riora&distinctiora sint, si primo aduerte- senes.
ris, Aristotelenu non assumere propositi nem , quam e Xaminamus,in comuni licet scelia in verast sed in particulari & contracte ad naturam cognitiva: quam ob causam notanter diXit,non absolute intus existens,sed intus apparens, Alienu nanq; cum apparet,iuxta prohibet:apparere enim cognit uis tantum conueniricerte qua nuis Arist.
ex pro triis philosophetur,axioma tamen propositu sicut in cognoscendo,ita in esse do veritate habet: atq; adeo ille actus solus potentiet cognitiuae repugnat, qui est inde.
terminabilis per alios: unde quia intellecto determinabilis est per omnem materialem quid ditate, ab omni natura corporea immunis erit. Prima propositio, Recipiens deo I. ρπα nudatur a natura recepti: patet,quia aliter recipiens se reciperet,& mouens esset mo tum ,& esset in potentia , quod iam est in actu: quare recipiens ab omni eo denudatur , cuius est receptiuum:& haec est sundamentalis conclusio et & sicut in male in ria forma intus eXistens prohibet receptionem alterius, ita in cognitiva potentia i tus appares prohiberet cognitione alioru. secunda propositio ab Aristotele intenta, t. propri