장음표시 사용
361쪽
α 118 LIB. III. DE . AN IMA CAPUT. I.
lib. t. cap. merito de obiecto intelleoctus & i psus intellectionis se figura & suis
perficie tenus disseritur: quoniam post ex proselio est demonstraturus. Ideo quod praecedenti texta dixerat,in praesenti eXe-plo eXplanat, niniarum , quod sensu senti mus este carnis , alia vero potentia quod- quid est ipsius: consistit enim ratio carnis in certa calidorum & frigidorum , dcc. proportione i hanc autem carnis qui desintatem intellectus directe percipit: at esse carius & individuum ipsius non nisi refle-Ne : nam intellectus posteaquam carnis quid litatem percepit, regreditur quaeren do cuiusnam sit,& ux quo eκ istat illa quid-ditas , quo quidditatem magis comprehendat : non est intellectus contentus ipsius quid di tatis cognitione in seipsa , sed eam in suo indiuiduo magis explorare ataque expendere nititur.Vult itaq; Aristoteles , quod singulare S uniuersale diuerissa potentia percipimus et quandoquidem sensus est singularium, intellectus vero uniuersalium: vel quia stea de tu potentia per cipiatur uniuersale S. singulare, quod aliterintellectus ad uniuersale, aliter adsingulare se habet , cum singulareTnon nisi in directe S per tesseritonem dignoscaturreadem ergo virtute intellectus formam.&formam in materia singulari cognostit, sed intellectu diuersimode sese habente. uem merito comparat lineae re , ct ei em circunflexae evadem enim licet sit lianea, aliter tamen est dispostar se noster intellectus, qui diresta acie in uniuersale tetendit, recurrit ad se& reflectit se supra phantasmata, ad quae se conueret. Quare hixia Aristotelem intellectus singulareeognoscit ut habet praestantissimorum Latinorum , Graecorum atque Arabum interpreIaxio aliter intellectus nunquam 'ns'in sorriberet, neque vocaretur.ab
uersura: quoniam singulare attingit secundum continuationςm cum sensu. Nam rom, quando dii taurat intellectus de sub laniit singularem propositionem quomodo,syllogizat, ii sangularis notitiam non Armat Ruisum si intellectus uniuersale cum sngutari conserat, ut saepe facit , profecto necessum est collationis extrema cognoscat, aliis utriusque , unia uersalis scilicet & singularis , iudex esse
Rursus inlijs. quae in abstractione consistunt, eadem esse videntur. Rectum enim se habet, ut simum : est enim ip
Quod si quidditas sit diuersa,
aliud est profecto esse recti, a liud ipsum rectum, ut ibi : si enim dualitas. Quare fi t, ut ii c
etiam alia', vel alio modo sese habente parte discernat. Om rnrno igitur ut res separabiles sunt. a materia , sic se habent& ea , quae sunt circa intelle -ctum ipsum.
Conclusonem textu v. positam , atque tex. Io. exemplo naturali declaratam, in praesenti teXtu exemplo mathematico evictita exponit: nam non respiciunt materiam , nisi intelligibilem l quia abstra huntur a materia sensibili.Ideo docet Ariastoteles, quod sicut res sese habent ad esse, sic se habent ad intelligere: quoniam na
turalia cognoscuntur abstractione a mate. ria indiuiduali , non tamen sine materia incommuni t mathematica verθ intelliguntur, non tantam abstracta a materia indiuiduali, sed etiam a materia naturali.
id significat Aristoteles cum dicit , Reinctum enim se bala, ait simum, id est, s cutsimum, quod nasutu vi naturalem mate. tiam concernit, sie rectum materiam intelligibilem respicit r quoniam sicut non
possumus intellisere simum sine nasci. tua
eius est materia naturalis , sic rectum nunquam deprehendes, nisi cum continuo semper, quod eius est materia intelligibilis. Subdit praeterea Aristoteles, quia siquis
diti, sit diuersa , aliud est,mferiis esse recti,
uiduum re idem sunt, ratione tamen Lia serunt: ergo per potentias diuersas percipiuntur , siquidem ratione de formali obiecto disserunt. Quod autem rectum dualitatem Aristoteles appellet , non te turbeti quoniam loquitur more Platonicorum,qui significabat unitatem dc essen
362쪽
otiam puncto Aualitatem recto, trinitatem circulo, &sede ali js numeris censebant: constat emin linea recta duobus extremis punctis,&medium eius ab extremis non erit: i' circulo autem est centrum &lineae curua, cuius medium eXtrema eg
diruta Sed 'aleant a: quoniam Arul
telis non siustra sine causa platonico, more loquii videtur sed quia vult e tantiam & individuum non esse duas tres o quod Platoni arrisit: sed si aliqua dualitas ibi e si, non est rerum , sed rationim non abs re igitur sicut res se habent ades-
se, se habebunt ad cognosci, omnino igi-. ore inquit Aristoteles ivt res separabiles situ i mataria, sic se babent ad ea, qauesi trirca intellectum ipsum: quo enim modo se habent obiecta in suo esse, sic se habent Disserti' potentiae in sua operatione. Quocircae la ter Plato' ia dissere inter Aristotelem & Platonem: ης ioe quoniam nosset intelligendi modus Ari- ωμ stotelisphaeralis est, quia ad singularia intellectus regreditur , ut aliquo termino: consistat, ct finiatur intellectior cum ta men Platoni rectus sit intelligendi modus, ct quasi suspensus in uniuersalibus Stabstractis ideis. Est aute alterum grauius cmaius discrimen, quod Platonici intellectus nostri obiectum ideale ponunt eηtra omnem rem sensibilem & naturalem: verius tamen Aristotelici obiectum intelle ictus dicunt quidditatem esse rei materi lis, quae a rebus ipsis non re, sed ratio lne sola separatur . Itaque licet uniuersale si in singularibus , sine ipsis tamen intel -i Iigitur absque mendacio et quoniam ab inistrahentium non es mendacium, ut dici itur lib. 2. Physi. text. I 8. & Sanct. Tho. I. par. quaest. 8 s. arti c. I. ad I. tantam enim intellectus unitatem & consormitatem ad sensum obseruat, ut ad intelli, gendum composita ad sensus sese compo-
nat atque accommodet. Si hoc autem In-.tellectus obiectum quid ditas ipsa sit in se, aut species, quae a quid ditate prouenit, dicemus cap. sequenti I nunc tamen videtur
esse ipsa quid ditas rei, sicut obiectum viissus non est species ipsa , sed ipse colora sic in intellectu proportionabiliter . loquendo, quod species non esti obiectum intellectus, sed ip- . . , si quid ditas rei in
e Pro enarratione horum trium texuum operae preuum fuerit inteIligere , qvid siti id , quod supra naturam addit suppositum. Quae res, licet valde sit difficilis, magnae tamen est utilitatis omnibus disciplinis , praesertim Theologiae pro materia. Trinitatis & incarnationis I quare allar quaesto de obiecto intellectus in caput se quens relinquitur, ut hic hanc possimus ieXacuus e Xaminarer seorsunt enim atquc
suis sedibus quaestiones sunt tractandae, ut dilucidius lumen eis inferatur. Principio Opimio igitur de proposita quaestione plures sun nci ita
quam recensere Vacet,opiniones, neq; ad-. mabodo huc de hac re apudaliquem constat: ne et- relata dego ea tumultuarie reseramus,sed potius vi iasto vel sola enumerationis methodo proposito negotio lucem aliquam inseramus eas,omnes ad certa reduco capita. Sunt, turam.
enim qui dicant, suppositum nihil suptii. I opinio. naturam addere ex parte rei , sed tantum ex parte m i significandi: qui, mea quidem sententia, in meridiana luce caligantri Iquoniam persona aliquid dicit ex natura: rrea supra ipsam speciei naturam , & naci. 'cuer 'i,dus significandi nisi confictus sit ex modo sumitur,tandi. Idcircin alii asserunt, . r. O nis. id, quod in supposito supra maturam re iperitur , in parte rei csi,di timen dicunt esse extrinsecum quoddam ct accidentarium et itaque suppositum quoddam to tum esse dicunt constans ex naturacta ccidentibus , quibus indiuiduatur. Sed hii etiam falluntur: quoniam suppositum non esset prima substantia, quae directe poni. tur in praedicamento substantiae, ubi non collocantur accidentia, sed in reliquis nouem gemribus: quare suppositum per accidens esset in praedicamento substanti ποῦ Proprius ad veritatem accedunt, qui te 3.vmis. nent, additum illud non solum e X parte rei considerandum , sed etiam eri intriti secum supposito atque personae. Tamen id dupliciter exponitur: nam sequaces Sc ti in I. d. I. quaest. I. art. 3. e ponunt pernegationem actualis S aptitudinalis depe- dent :discipuli vero S.Tho. 3.p. quaest. artic. 2. interpretantur positive. De his iΥ α omni
363쪽
omnibus dicetera libenter melim senten
Obstrus tiam , nisi timerem alas extra nidum e X- Autoris tendere: taucesum Aristotelis agim et arensolutis- ratorEm: sat erso fuerit te hqrim admo nem. nui Te, quod harum opinioni isti multitudinem quas tumultuarie resert Caietanus
3. p. loco citato haud dii ficile fuerit ex
hac sola enumeratione, i cad certa capita re auctione ad veritatis scopusti di figere, dein viaitatem dc concordiam redigere. M
dus igitur significandi i apposita ex parte rei sumi debe t : quod autem ad ritur eκ par
te rei,non debet et se extra genus substantiae: sic enim substantia in non contraheret nec determinaret. Intrinsecum ergo illud additum: explicatur vel per hecceitatem . . ut Scotistae 2.d. 3. l. I. vocant seu personalitatem aut actum subsistendi ut T li 'imilis. placηt quoniam existimia est vitimus actus ipsius substantiae & terminus generationis . t ex S. Tlao m. bene aduertit. U F. D. a Scito in ante praedicam. . q. I.
. denotam agnota in nobis disterenti)m in diuidua leui de materialem, quae speciem - . . . . . determinat de contrahit ad ellia incominunicabile ipsius supposui, per quam suppo-Dm te situm intrinsece constituitur. Quare si rem ex cau penitias consideremus, Thoitimae ct Sc turo' ta listae hae in parte parum aut nihil discre citrantur pantaquoniam duplex illa negatio, actua
S. T . et lis scilicet &aptitudinalis dependemiae,eXSc tus.. - illo postiuo orituram eo enim suppositum non est, neque potest esse in alio , quia non
terminatur ad aliud, sed ipsum est in se ter minus ultimus, basis & superiorum praedicatorum subsistentia. Ad quod alludebat Aristoteles in definitione primae substatiae in pridicamentis dicens,sub stati a prima ea est,quae neque in subiecto est, neq; de subiecto aliquo dicitur: sc s. Meta. teX. s. interessentiam & substantia distinguit, M. Metaph. teX. 2 o. incer quodquid est & id cuius ea. auocirca illius positivi,quo collituitur
suppolitu dc persona , illa negatio duplicis . depedentiae est effectus: itaq; pbsitiuu. quo suppositu Huttii sece colli tuitur Sc postiue costat, habet pro: essectu forma: rillam prς- dictam negatione', sicut et se album essectus est formalis albedinis: quo modo intellecta Scoti opinio vera est,ingeniosa dc subtilis. Etenim negatio neq; praedicatur.neq; est ipsa,qui pectoaxam facit,sed 'uaeso aliter denominat, atq; ut distam algorisino
numerii denominat, cuni tamen ipsum Zia ira seeundum se numerus t Onsit, sed acco- motritius ut punctus lineae terminativus, qui cum nullam habeat partem , tamen lineam terminat ue constituit,ut de puncto
habς9 infra cap. 3.circa tex. et se Et si quq ratquis, quid sit illud postiuum, quod iundat
duplicem negationem 3 Factia dicam,quod est subsistentia , quae primani subitantiam conlativit itaq; non d1ciralia in tarma nevaliam nauiram,nili subsistentiam megmunicabilem: luia de ratione naturae non est per se incommunicabiliter subsillere, quoaesi de ratione personae. Illa igitur incoin nicabilis subsistemia,que in schola S.Thm est persona, vel perso iram constituit,parae duplicem illam negatione apud Scotistas neutrum enim ei me alio, sicut caiisa si malis sine suo effectura deo persona non constituitur aliquo positivo ct affirmativo,qum mox intelligatur terminatio,ut in
puncto lineaetneq; sola est negatio sine pollitiuo fundamento subsistenti Mut de puncto dicimus infra loco dudum citato. Ad Querte tamen, quod non distinguimus intem subsistentiam , hecceitatem, vel personali tatem, vel differentiam materialem, quae est principium incomunicabilitatis ipsius suppositi: dummodo de re constet, de nomine nihil moror,hocentia Tlleologi,aut metaphysici muneris erit eκactius limare
placet tamen vocare modu incommunica.
biliter subsistenduitaq; suppositu supra naturam modum quendam in conium bili tatis addit. Quod si urgeas rogando,quidnam sit ille modus incommunicabilis subs stetitiae . si positiuum quid sit, an priuatiuum respondebo, quod trifariam consideratur: luia materialiter positiuum ni cludit,sc formaliter negationem praedicat, Vnde ipsam uatura in determinat atq; modificat : qcare non opus est fingere personali. talem. aliter diuersam eis: a natura,qua uis ipsani diuersificet, ut species diuersitate generis facit in speciebus ut S. Tho.iu ta Aristot. docet lib. Io. Metaph. te X. 2 lect. Io. nec opus est fugere ad puram ne gationein,cam ali, sit ratio & et sentia speciei, Scalia ratio & elsentia indiuidui quoad li emodum incomunicabiliter subsistendi: quoniam absolute eissentia indiuidui non est alia abessentia speciei,ut Soto in ultimis verbis quaest. s. super praedicab.de
proprio quod no est aliud proprium supposi- Attende.
364쪽
α DE DIST. NATUR AE ET SVP. 3 i
. .' positi, & aliud speciei: ad quod alludimus
in praesenti per hunc nostrum modum in comunicabiliter subsistendi, qui modus negat sormaliter & completiue,siue termina-tιue,ut Scoto placuit:.affirmat tamen materialiter& origunt iter ratione illius subsistetiae,ultra quam no est ulterior de pedentia:& sic est coplementum&vltima actualitas naturae,quae est S.Tho.mens. Tres ij-Ia triplici tur sunt reru gradus, Primus est rerum &or exe- substantiarum materialium, in quibus suprum μ' positum a natura differt secundum inclu-
positum a dens & inclusum: quoniam suppositum
natura se includit subsistentia nudeinde reliqua acci- paraturi dentia indiuiduantia: Scrursum tertio suppositum a natura ratione distinguiturriquare in materialibus substant ijs trifariam suppositum a natura differt. In secundo autem gradu immaterialium & separatarum substantiarum, ut sunt angeli , suppositum & natura videntur tantum bifariam differre, nempe secundum rationem , Sc
insuper secundum includens & inclusum: quia in supposito includitur aliquid extrinsecum,nem pe actus eXistendi : non tamendisserunt secundum inclusionem alicuius intrinseci: quandoquidem nil intrinsecum includit suppositum naturae intellectualis, quod in ipsa natura non includatur: quoniam in hoc rerum gradu natura seipsa indiuiduatur, & seipsa constituit indiuiduu: itaque quanuis suppositum includat alia, quae accidunt speciei, non tamen includit aliquid, quod sit determina tiuum essentialium principiorum, ut S. Tho. quod lib. 2.
q. z. art. 2. in materialibus autem substan-lijs materia Se eius signatio intrinsece est determinatiua & contractiva naturae. Tertius gradus est substantiae increatae,ut Dei, in quo suppositum a natura neque differt primo modo secundum inclusionem alicuius intrinseci,quod sit naturae diutiat co- tractivum S determinatiuum : neque dissert secivido modo secundum inclusionem alicuius accidentis ab extrinseco: quoniam in Deo nullum est accidens et solum ergo differunt secundum rationem & modum
significandi concreti de abstracti, & quatenus ipsum suppositum significatur per
modum totius,natura autem per modum partis. Ratio horum est, quia suppositum creatu materiale tria includit, Primum intrinsecum determinatiuu naturae, quae est
differentia materialis indiuiduans,quae tagnificatur per materiam signatam quantitate. Secundum est accidentium collectio, quae signationem materiae comitantur, ut
collectio proprietatum indiuidui,&c. Postremo quod suppositum materiale ratio- inem habet totius & completi, natura aute 'Ipartis & incompleti: cum tamen suppositu DK creatum immateriale duo tantum include-rovideatur, scilicet ellentiam, quae seipsa indiuidua est : & deinde includit accidentia, quae nil iaci ut ad indiuiduationem,quoniain illo gradu substantiarum separatarum nia hil est,quod indiuiduatione constituat, nisi sola ipsa natura specifica, ius de se est indiuidua:suppositum tame, cui accidit aliquid praeter rationem speciei, significatur per totuin,& natura ipsa per partem et at vero in diuinis suppositu nihil includit, neq; quo ad ementiam,neq; quoad accidens,sed tantum secundum rationem totius & partis.
Quare haec significatio totius & partis in suppositis creatis sumitur ab aliquo, quod δε ορο α seiunet eri parte re itin supposito autem di- ti' p uino non sumitur ab aliquo, quod se tenet retiit i e parte rei, nisi secundum rationem &mo bus disi dum nostrum intelligendi: quoniam relatio η
nes diuinarum personarum constitutivae
neq; contrahunt,ut materia signata in subnatiis materialibusmel sunt accidens, ut actus existendi in substanti js immateriali- . bus , sed tantum intelligitur Mostro modo intelligendi dare modum incomunicabilis subsistentiae: quoniam relatio constitutiva personae notatur disserre a persona, ut λμma ab eo cuius est forma,quatenus una significatur & cognoscitur in abstracto, alia vero significatur & cognoscitur in concreto:&ita vere diuinae personae costituunturct distinguutur per relationes in ordine ad nostrum modum intelligendi. Quanuis haec non sint omnino aliena &eXtranea, utpote quae ex hac sua doctrina cum magno Theologorum usu accomodatissime deducantur,ad Arist. regredi edum: nisi quia de hac re dicere cccpi,ea pro mea virili coplere non grauabor,ut omnib' suis numeris absoluatur.Intelligemus enim eκ Naruratus,quae dicta sunt, quo modo loquutiones desu ρ usu disciplinam admittendet sini: si quidem sim quateno debemus propositiones pro libito coce mu prodere aut negare, ne a com uni sensu aliena dicetur.& extranea admittamus. Trifariam igitur Suppo Asumitur suppositum , Primo logicd, quod tu triplex attinet ad praedicationem S uerificatio -
365쪽
nem propositionum. Deinde physice, ut
respicit motum S actiones, quarum est principium. Tertio autem metaphysice, vi secundum suum esse Sc propriam ratio-Veriras nem consideratur. Frustra sane quaeritur
propositio de veritate propositionum , nisi prius denu - δε identitate rerum disputemus : ab eo enim, e mira quod res est, vel non est , propositio dici- Δ. tur vera vel salsa, & nominibus utimur loco rerum: est ergo identica propositio,
cuius extrema identificantur, ut homo est homo:: formalis autem , quando unum extremum formaliter de alio dicitur, ut
homo est albus. Etenim in quacunq; p dicatione vera & asstinatiua significatur
vinitas quaedam eXtra modum: & quando concretum praedicatur,significatur unitas cum habente sormam , ut in praedicto exemplo , homo est albus, quae est unitas secundum quid : cum autem praedicatur abstractum, significatur unitas simpliciter, ut homo est albedor quare non im-
portatur eadem unitas , cum concretum& abstractum praedicatur , ideo non est eadem ratio de causa veritatis: ob id prior propositio, homo est albus, vera est: p sterior vero, hoino est albedo, falsa. EX
ἐοἱ hine hoc logico principio Theologi dicunt sal -Τsus. fas esse huiusmodi stertiones, deitas generat , essentia generatur : Philosophus tamen 3.Phγί. negat, quod actio si passio formaliter eN solo diuerso modo significandi concreti Sc abstracti: & in praesenii loco asserit, Cum autem aliud sit magniti
do, aliud magnitudinis esse, circ. id est, aliud, est quodquid est , aliud ipsum cuius est, quia aliter significatur, ut habens de quod subsistens est, aliter ut id quo subsistit .Haec enim praecisa ratio susticit diuersificare Iropositionis veritatem: quia hic diueris iis modus significandi grammaticalis denotat in rebus disserentiam secundum in cludens ct in lusum e quoniam extremum concretiue sumptu in per modum totius aliud includit, abstractive vero significa tum aliud eXcludit: nisi sorte cum alterum mittas extremorum propter sua infinitatem aut qua epri amplissimam communitatem in abstracto dicaturis etiam aliud includat explicite, aut saltim creto in implicite, ut in hac propositione, ens est
alba is entitas, ubi praedicatum abstractive positum propter ipsius infinitatem non excludit subiectum , quia non significatur persectio ut pars, sed ut totum: itaque non est exclusio virtualis, licet sormaliter ex modo significandi exclusio aliqua esse videatur. Quare iste modus si nificandi sus- Modus si ficit ad falsificandas propositiones: quod gnificas
etiam facit distinctio rationis ratiocinan--dyssutis, quoniam h bet tandamentum in re ditio ratio iuNta ea, quae Caietanus i. p. quaest. . nisfalsifiarti c. 3. circa solutionem ad 3. optime no- cat prepotat, & nos supra lib. 2. cap. q. in quaest. sitiones. dedistinctione potentiarum: praeterquam
quod in schola S. Tho. natura & suppos- Sutristitum distinctione quadam reali distinguun- tua namtur, non scutres de res,sed sicut includens ra quomo& inclusum, ut I. I. i. 3. artic. 3. aliquid do dista enim includitur in supposito,quod non est climenta in natura, ut paulo ante dictum est. Ob id si di hologice sicut actio non est passio formali- guatur. ter, licet identice si iat eadem res, sic etiam
Sortes est humanitas, identice una eadem
que res sunt: ideo vera est propositio, se maliter tamen est falsa: quia physice Sortes includit multa , quae non sunt in natu ra humanitatis, verbi gratia, materiam signatam , has carnes, haec ossa , quae non
sunt in ellentia hominis , ut singularia sunt: quoniam humanitas sumitur abstr cliue S praecisue: Sortes autem est homo, vera est, quia homo in concreto, si non sormaliter & explicite, saltem virtualiterct implicite importat accidentia singularia ipsius indiuidui, quatenus de sgnificato materiali supponit pro supposito, cuius
haec accidentia sunt propria. Idem etiam est in substantiis immaterialibus, ut Gabriel est Gabrieleitas: in supposito enim aliquid includitur , quod non est in natura abstracte δc praeci siue considerata, &quia natura praedicatur ut pars de supposito tanquam de toto in Deo autem,quan
uis suppositum a natura physicam aut metaphysicam disserentiam non habeat, est tamen differentia logica ex modo signi- Dratus scandi per modum totius & partis: qua- praedic re formaliter lociuendo istae surru salsae, tur desupDeus est deitas, Pater est deitas, quan- positor uis ratione materiae verae sint: quia deitas non e in insilitatem dicit, qua virtualiter inesu - clusionis
dit quicquid in supposito est: tales enim sicut enti
sunt Dei naturales persectiones, ut quod tas. est in una per modum proprii unius, sit perfectio in alia per modum proprii alterius: Ratio nes diu huius est, quia omnes persectiones diui- meformanae formales sunt infinitae, ideo sese in lu- lesye inuidunt, dc unaquaeque illarum naturaliter cem incla extendit duημ
366쪽
extendit se ad omnia: ct quod in una comsideratur vi materia, in altera est ut forma: in sinitas aute connectit & concatenat Omnes diuinas perfectiones,& facit vi se inui meem includat,licet unaquaeq; habeat suum proprium, secundum quod est considerati da: nam si propositio assumpta , Deus est deitas , aut Pater est deitas , esset falsa,iam Deus non esset deitas: quare in Deo dat mus aliquid,quod non est Deus, qui minoquod Deo minus esset,imq; deita, includeret omnem persectionem, qua Deus dicit. Non potui,candide lectorab his abstinere, ei si parum videantur extra mentem Arist. adducta etia: tamen oportuit haec diligen
tius semel adnotare, ut insignis huius ioci, que enarramus,doctrina vere philosophica Oc profunda omnibus innotescauquoniam.
uniuersaliter verum est quod Philosophorum princeps hic nos docuit, nempe quod . in omni natura,siue materiali, siue immateri li , siue creata , siue incrdata, aliud est quodquidcst,dc id cuius est. Quod quibus disserentiis & discriminibus ui singulis naturis contingat, ut sit sic fisura dc superi, cie tenus animaduertisse,' tu exsus paucis'
maiora ,subtilioraque multo tibi colligasrnos autem ad 'ostram regrederemur A stotelis enarrationem, nisi ista adeo necessaria in illi in disciplinas videretur, ut opus stea resumere atque in certa capita contrahe.re. Sed quia istius quaestionis enotatio ma gnarum dubitationum est solutio , sic quae in examine harum rationum dicta sunt, se quentibus assertis resoluo. Primo, quae prima substantia vocatur, naturam complet,
non quidem quoad essentiam, siue in latia dine naturae,sed ipsam naturam ad hypostasim perducendo,costimendo atq; complendo. Deinde indiuidualitas quae speciei accidit, indiuiduo intrinseca est.Tum etia, suppostalitas indiuiduo aduenit,eVtrinse deque accidit: at hypostasi intrinseca est. Quarto habes ex hoc, quod natura a supposito differt, quia suppostu sumitur pro natura indiuidua,& superaddit subsiste tiam & incommunicabilitatem , quae non solum naturae,sed etiam indiuiduo extrinis secus aduenit haec in genere dacta sunt, &hypostas materiali plane coueniunt. Tum quinto, de supposito creato, tamςn im materiali ut Gabriele , assero, quod naturam sequitur suppostalitas sicut unitas
eius , Gabrieleitatem Gabriel, qua est in
aliqua materia iureceptibilis r ideo. non est . . . E. diuisio numeralis in angelorum S num- - terialium specie sicut in materialibus ' i es a quibus est recentibilitas: in angelis au - Item eri irreceptibilitate est in diuisio, quae .ri: ba Hest ratio formalix vilitatis, qua constitui c I tur suppositum incommunicata letqus in inserioribus diuiduntur , an superioribus sunt una te exsuperiorum eminentia: ubi
inter naturam S suppositum non est distin ctio illa phyfica inclusi oc includentis,quae
in rebus materialibus reperitur. Serilo, in Deo autem Ubuc minor est separatio,quia superior & eminentior natura,vbi no re lis,nec adhuc formalis est distinctio ex na- tiara rei,sed secundum rationeit',int virtuta
duntaκat propter incomprehcsibilitatem Dei.Quo fit,ut in rebus materialibus, veris D uersiu bi gratia, in homine humanitas resultare intelligitur eX partibus componetibus, unde tiae et mi indiuidualitas profluit,quam demum sistentia complet in suppositum i sic meta physice considerando ordine intentionis:
Ziomam ordine executionis S physice apposito inchoatur dc a toto,quod suis par . tibus prius est .ille enim ordo est essetis,iste autem e Xistentiae. Secundo infero, quod cum personae diuinae non comprehendantur a nobis plene, nisi quatenus ex crea. turis instar personae creatae eas cocipimus,
constituuntur tamen ex relatione, quae no 'cis est re distincta, sed sola ratione a pellana ης di in separatur,ut Pater in eise hypostatico ebui ' σμtuitur paternitate,quae re idem est quod Pa η teritatione tamen ab ipsa essentia & a Patre constituto intelligitur distingui ex nostro modo concipiendi. Nolo dicere, quod a posteriori distinguantur ex nobis aut his, quae apud creaturas concipimus, sed quod qua nuis persons diu in sint simplicissimi, pin se habent unde distinguantur, prout in .
nostra sunt cognitione. Sic modus loquen-
di,quem sanctaDei Ecclesia nos docuit,ab . hae Aristotelis doctrina non dissonat, sed huic innititur scilicet quod proprietates relatius,quibus personet diuinae distinguutur, re idem sunt quod essenti , quia sunt sub sistentes & sunt diuinae,& secundum rem idem quod persona ipsa r tamen ratione distinguuntur non ut in se sunt, sed ut sunt conceptae de nobis significatae r quia tam immensam Dei persectionem non possumus uno conceptu exhaurire & comprehendere. Sequitur etiam, quθd sola haec di-
367쪽
udisti stinctio rationis lassicit inducere distin
Ara ra- ctionem realem personarum diuinarum: tionis in- patet ex dictis lib. et . cap. in quassi de di- . ducit m stinctione potentiarum ad 4. minor distin--ῶν ctio maiorem insere: dc quidem rationali ctionem. tas, quae ab humanitate sola ratione di L fert, humanitatem realiter ab irrationali separat.Quid ergo mirum, quod distinctio rationis inter essentiam diuinam de rei tionem inferat distinctionem realem personarum , dc quidem illam minimam omnium distinctiamum reali una quoniam essentia non separantur tres personae diui nete,quanuis separentur subsistetia: ut perpetuo vera sit doctrina Dionysii cap. I. decliui.noini. quae dispersa sunt in inferiorib', insuperioribus sunt unite. H. aec omnia pse C tent, quia constitutio suppositi in divini sit non per aliquid, quod includat rem rea-
- liter diiunctam, ut in nobis & caeteris om-
nibus materialibus: nec adhuc per aliquid, quod Atinaliter separetur , ut in angelis Simmaterialibus: sed tantum per id , quod sola ratione separatur: ob id con stilam i quantum est idem re, quia idem est suppo Aris situm ct natura. Meus in te amor, germane conssium lector,non potuit me temperare,quin diui memoria tias, sub his verbis Aristoteli, inclusas,eno- darem atq; patefacerem: tanto veritatis αdandam. tui desiderio teneor,ut & Aristotele,Theo logum, dcchristianum facere videar. QuIdnitia ratione sunt istet disciplint addiscendae,ut Theologiae anciliatur & subseruiat Deum Opt. de Max. ob imperfectionem nostri intellectus pri senti statu non possumus nisi eta creaturis percipere: dc ita sep rantur ibi constituens.& constitutum,nonre,nec formaliter eκ natura rei,sed ratione
in ipso reali modo significandi,qui est no- De Nerse ster modus cocipiendi.Tandem habes proscatisne altera quaestione de veri sicatione propo- proposi- sitionum, ut rite, recteq; loquaris ad nortionum. mam Philosophiae quam hic te docet Aristoteles & ad fidei regulam quam a duliacis,imis Ecclesiae catholicae Romanae uberibus fugimus quod concretum de abstracto non affirmatur,diuersa tamen ratione:
quoniam in rebus naturalibus aliquid re liter includitur in supposito , quod non in naturat quare salsa est, humanitas est homo , in angelis & immacerialibus propter distinctionem illam formalem inter est entiam & e sse: in Deo autem tala distinctio rationis salsificat Iropositionem,ut ista es.
sentia generat, paternitas generat: quan iis istae concedantur,Deus generat, Pater g nerat. Ratio non sola est eX modo si gruso candi abstracti di concreti,ut dudum dicebatur,sed quia quoties concretum adieci uum de abstracto dicitur ex modo realii quo concipitur, ex parte subiecti e Nigitur
suppositum, quod subsuntiuὲ substet illi
adiectivo, quod per modum accidentis aut actionis significaturiquare conceditur, Dessenerat,Pater generat: alias vero negat Ecclesia catholica cap.Firmiter extra de summa Trinit.&lissi cath. ct cap. Damnamus. paternitati enim , quae significat patre per modum formae, non potest competere Se . nerare,quae est actio,& concernit suppositum,atque exigit subsistens. Lege ct medi- .M. ii tare haec attente,quia ratio expostulat, ut ad sequentia pergamus.
Dubitabit autem non iniu- τ . I 2.
ria quispiam quonam modo intelliget intellectus, si ipse quidem simplex sit ac passionis expers, nihilq; habeat cum ulla re
prorsus commune, sicut Anaxagoras asserit, intelligere autem pati quoddam sit, ut diximus. Quo nanq; quippiam est
utrisq; commune, hoc nimirum alterum agere, alterum pati vi
detur. Determinato obiecto intellectus quod
est quidditas rei materialis , atq; suo modo etiam suppositum , cuius est illa quid ditas, licet modo duaςrso,ut expositum est,& clarius sequenti cap. patebit dubitatio est,ce
Omne,quod patitur,comulaicet cum agente in materia, atq; intellectus immaterialis sit ut recte Anaxagoras existunauat quomodo pos,ibili erit, cum nihil sit in hac actione dc passione communet sine communione autem agentis dc patientis noli sequetur actio. Eandem dubitationem rationabilem esse . iterum sic ostendo: nam vel intellectus intelligit materialia ,aut im- materialia : si materialia, non communicat in materia, cum ipse intellectus immate
368쪽
rialis sit .si immaterialia consideret , neuti
quam in materia communicabit, cum Im materialia in materia, a qua sunt immunia, communicari non possinu Dubium igitur
est,quonam pa cto noster intelligat intellectus, cuin supra dictum sit,quod intelligere sit pati quoddam.
. 13. ' praeterea ambiget quispiam,
si ipse etiam intelligibilis sit.
rintellectus, nisi alia ratione sit
intelligibilis ipse. Intelligibi-
- . . te autem unum quoddam est specie,aut aliquid ipse mistum habebit, quod ipsum intelligibilem perinde,atque caetera, facit.
secunda est dubitatio, de ut praecedens
mili tabat contra ac tuam intellectionem,
haec contra ipsius intellectus palbiuam intelligibilitatem assurgit , si ipse intellectus a nobis sit intelligibilis 3 Probabilitas dubitationis sic breuiter deducitur:aut intellectus est intelligibilis per se, aut per aliud a se: si per se,tunc sequitur, qu bd omne intel ligibile sit intellectivum,& liabeat intelle- Etiam : consequentiae vis innititur cuiata in hypothes, quod omne intelligibile vivis uoce Sc una ratione est intelligibilem ergo sicut anima nostra intellectiva est & intelligibilis,lta quodcunq; aliud intelligibilo si vero non perse,sed per aliud a se intelligat, tunc sequitur, quod habebit aliquid aliud, per quod fiat intelligibile: quare qua ratio ne intelligibilis est, intelligit: ergo Omne intelligibile erit intellectivum : quia habito modo intelligibilitatis in quavis re, inuenta erit in omnibus aliis: siquide in commu-mis est & una ratio intelligendi. Atque adeo sequetur absurdum, quod lapides,quia Iut intelligibiles,sunt etiam intellectivi: quoniam siue per se, siue cum addito sit intelli gibilis mens , eodem modo catera intelli gibilia intelligent:nisi velimus aliquid peculiare nostro intellectui. tribuere, unde ipse sit intelligibilis : quod gratis S pro libito asseritur. Summa igitur ambiguitatis est . quod intelligibile videtur esse specia unum & unius rationis formalis: ergo si
aliquid intelligibile simul xst uitellectus n
quocunq; reperietur intelligibile, erit de intellectus: quod tamen apertissi uine sal sum est.
I, .. At enim ipsum pati diuisum est prius una Quadam ratione communi, atque intellectus potentia quidem est quodammo' i
do intelligibilia ipsa: actu verbnihil est eorum antea, quam intelligat ipsa. Oportet autem in
ipso nihil esse perinde, atque inlabula nihil est actu scriptu antea quam in ipsa scribatur: hoc enim in ipso sit, atq; accidit intellectu.- Quaestionem texcir.posta soluit Arist. suam ma autem haec est,quod passio duplex 'ν-
est, una corruptiua,altera persectiva: de qui bus satis multa dicta sunt supra lib. 2 cap. s.ct initio huius cap. quod enarramus: & de passione corruptiua verum est,quod a Fens& passunt in materia comunicam VI lio. I. de gener. diximus in Commetarijs nostris ad p.& 9. cap. in passione vero persectiva non est necessaria talis communicatio in materia,cum consistat in sol ' recipi & pe
fici quia nihil aliud est, quam persectio
consummatio a proprijs obiectis per eductionem de potentia in actum,ubi nulla est contrari, abiectio, aut subie u corruptiua . transmutatio, sed est consensiO- poterit Iae, . . . eiusq; tendentia in obiectum: iuod Aristo tateles exemplo tabulae, in qua nihil scriptuest,ante oculos proponit. Nec vitio ei vera copa a tendum est , quod in re physica oratorem in agat, & Rhetoris munus sumat: quoniam εα res, quam versat, dissicilis est ' abstrusa, rae a positis exemplis non soluin amplicatur,sed persuadetur. ENemplum autem accommodatum esse ex eo patere potest, quod sicut tabula actu substantia quaedam est , ita anima nostra non solum actu subia, e Asantia est,sed eius intellectus potetia quς- . v 4 dam est & virtus, siue facultas ani F. Rur- τοῦ sum scut tabula in potentia est, Iinea pin : ν' gantur & scribantur multa , ita, intellectus in potentia est,ut intelligat.Praeterea scuttabula in potentia ut remota ad picturam,
369쪽
qua accedente decoratur & ornatur, ita intellectus in potetia remota est ad speciem, qua intellectus agentis vi informatus inpotentia redditur propinqua, ut actu possit ipse considerare .passio itaq; , intellectuiq; persectio est,quod depromatur de potentiam actum, ut in tabula oculis fieri conspicimus: ita intellectus ab informitate & pristiatione separatur,dum speciebus S intellectionibus formatur, sicut literarum ac cessione tabula illustratu Mapte ergo Arist. exemplo tabulae expressit,quod perficitur
intellectratim aliquid patitur. Quid quod exempla ut in i. Elench. Aristoteles docet etsi salsitatis quidpiam habeant,doctrinam non vitiant: quoniam eXempla nolitam adducuntur , ut vera sint, quam ut ageognitionem eorum,quae inquirimus, nos
manu ducant,& inuenia,causa sint discipli--. Mitto quod Aristoteles altiorem lenis γ' stabili sum intenditi vult enim tacite Platonem νιβλαρο reprehendere,qui in Menone asseruit,ani-rscrum. mam imbutam omnibus scienti js corpori infundi, ubi repente ob insolitum domicialium,eiusq; obscuritatem & insolentio perturbata in obliuionem rapitur: quod lib. I. Post.cap. l. Aristoteles etiam redarguit' hic proposito tabulae exemplo egregie coindemnat: quia cum omnis cognitio intelleis Eli uast,& deducatur de potetia in actum, recte illic dixit, quod fit ex prae existente cognitione . hic aute affirmat, quod a primcipio & primaeva sua origine anima est sicut tabula rasa , quae ideo corpori infunditur,ut eius obsequio & ministerio,t aquam
in propria ossicina, sua spei sciat functio-Nam πο nes. Miror etiam Platonem,qui vel sui im- HA memor, vel quod verius censeo a veritate coactus in Philebo ad hoc Aristotelis
eXemplum dc verisiimum dogma alludes, . . i mentem libro comparauit, sensus vero scribas fecit,quasi nil cognoscat, nisi secundum sensuum consignationem. Qua de re multo plura lib. l .Poster.cap. I .di lib. 2.cap.Vltimo,& nos sortasse inserius dentonstrabimus,quod eo anima corpori unitur,in quo . creatur, Ut proprias possit eNercere opera- tiones: ideo quὀd non tantum unitur cor-
p pori propter melius esse corporis, sed etia
- cIς ra sua forina sit & actus,perficitur & comDμ pletur actuando corpus,ubi proportiona tas species acquirit. Sed de hoc ut disi latius inferius:nunc vero sat si,quod animae
intellectus ab obiecto deducitur per impressionem speciei de potentia es lentiali, ut iam factus in actu primo,possit conlid rare & operari in actu se cudo. Omnis itaq; Triplex intellectus uniuersaliter est omnium inteia vitilleti lectivus: sed diuinus intelleci' semper actu distingui
omnia intelligiti noster vero humanus in- tuntellectus in altero eXtremo omnia inpotentia cognosci Irangeli cur aute inter diui- inuin dc humanum mediat. I liqRa,q rq ad praedictae dubitationis eXactiorem soluti nem desiderantur, eN iam-citatis locis p
tenda sunt:xitiosum enim esset,eadem at rum repetere aut huc invita adducere.
se, ut intelligibilia tacta. Nam in hisce quidem, quae si ne mate- .ria sunt , intelligens,& id quod intelligitur, idem est. Etenim idem est contemplativa scien ita.& id,quod ita sub scientiam
Breui, aperioq; sermone posset si e prae- 'ima ex sens locus declarari, Primum, sub d Arisse posivo siteles respondeat ad quaestionem tem r3. militudi- propositam , videlicet quod intellectus sit naria pretiit et ligibilis per suum ac tum, sicut in umin analogia uersum omnis potentia innotescat per orin poteriarudinem ad ilium actum ut de ipsa materia ex con-- pronuntiauit Aristot. lib. i.Phys. tex. 6ς. ita . quare mens tunc se intelligit, cum alia mintelligit, id est, cum informatur aliquo actudi forma: sicut enim materia ratione formet cognoscitur,sic intellectus possibilis rati
ne formae, id est, speciei,atq; per propriam
operationem est intelligibilis: quia necessarium est,ut mens se intelligat, ipsam prius alteriUs obiecti sorma , ut leonis, lapi indisve,&c. specie informari, ut per illam siti propriam cognitione deducat, de se ipsam deprehendat. Cum igitur dicit Aristoteles,
t tu, sensus est, quod se intelligat, ex hoc quod alia intelligit: quia nO potest cognoscere se per speciem a seipso abstractam, sed ab obiecto, quod antea Dite iteη erat de-Luatam,ut per species aduentitias aliarum rerum in propriam cognitionem regredi tur. Unde infert, quod ipse intellectus per eundem
370쪽
eundem modum , quo sit cognoscens alia, sat etiam a se cognitus: Idq; eXeplo scientiae speculatiuae interpretatur,quae non solum est scientia,sed scibile: sc anima sciens est & tes scitat ideo mens discursiue eX aliarum rerum cognitione supra suum a flumst reflectit:& cum intentione directa in restendat, intentione tamen reflexa supra se regreditur,atq; se inuenit & experitur: it que immediate immutata a rebus ericitat se,ut mediate sui cognitionem sormet. Sed haec solutio quicquid si de veritate eius
praeterquam quod frigida &ieiuna est , nil
habet consequentiae, unde neruum literae tangat,eX communibus tamen & generalibus sumitur principi js, nimirum e X generali modo cognoscendi potentias per suos actus ut supra lib. z.teX. 33 I p.P77. alia igitur inquirenda est solutio, quae non tatuni vera sit,sed etiam efficaciter eX proprijs sumatur & procedat principijs. Secu-do aliter sumenda est Aristotelis solutio, quae altiorem sensum habet,in qua indicat dupliciter aliquid esse intelligibile, Primo modo,quod est immateriale a materia omitino ct secundum rem separatum , ut sunt intelligentiae & substantiae spiritales, quae per se & suopte genio intelligibiles sunt,nimirum quia intellectui proportionatae ct a materia abstractae. Secundo modo sunt intelligibiles res materiales,ut homo,leo, lapis , quae licet suapte natura sensibiles sint, quoniam materiae sensibili coniunguntur, per acciden= tamen ratione abstractionis intellectus agentis abstrahuntur Sc depu rantur atq; illuminantur, ut intelligi queat quidditas relucens in phantasinate . Inter haec autem duo genera intelligibiliu nostra mediat anima, quae per se de ordine priorum intelligibilium est , cum a materia sit immunis & separata, atq; adeo per se intelligibilis,licet,quia immergitur & infunditur materiae,ut intel ligatur,alio indigeat, vi per propriam operationem circa alia ad sui cognitionem excitetur. Sic quaestione propositam soluamus negado hypothectili, scilicet,quod omnia intelligibilia sint eiusdErationis: quaedam enim sunt suapte natura intelligibilia, ut immaterialia:quaedam vero, quae per se sunt sensibilia tamen illuminatione intellectus fiui intelligibilia: quare disputatiue Aristoteles asserebat omnia esse intelligibilia viai voce. Summa igitur reis
fronsionis est, quod intellectus noster est intelligibilis, non absolute sicut alia, quae Isimis
sunt materialia & intelligibilia, dutaxat in m et s. potentia, sed sicut cucta intelligibilia, id est, G z6. quod non est in ordine sensibiliu,quae sola abstractione agentis intellectus intelligibilia sunt denominatione extrinseca S pote- tia remota per reductionem ct tranatione ab ordine sensibilium ad ordinem intelli gibilium: ideo sensibilia per se dc ratione sui non sunt inesus a in ordine intelligibi lium: at anima nostra,eiusq; intellectus noeget huiusmodi transferente: quia est per se in ordine intelligibilis,hoc est,suapte natura inclusus in priori ordine & gradu reruina materialium , cum sit secundum rem a materia separatus:quoniam materiales res non continentur per se, neq; intrinsece ii cluduntur ita gradu & ordine rerum intelligibilium: quia sunt sensibilia, ct intra ordinem sensibilium inclusa: Cuius rei signuest,quoniam indigent depuratione & sepa-
ratione a materia, ut transserantur ab ordi
ne sensibilium ad gradum intelligibilium:
propter quam traiiationem necetiarius est intellectus agens, ad cuius cognitionem, se
quenti cap.enarrandam,iam nunc nos prae , .n
parat Artitoteles. Anima autem nostra per Ase ct ratione sui non indiget huiusmodi translatione,cum ipsa, eoquὀd immaterialis sit,includatur in ordine rerum intelligi- , ebilium : ut intelligas, Aristotelem sensi se Pν
animam rationalem a materia separatam,
atque incorruptibile & immortalem : qua de re eX professo ad finem huius libri, &cap. 3. ad finem teX. et s.ct 26. EX quibus patet, quam apposte pro causa atque exemia fria plo subdat Aristoteles, Elmim idem es c
temptiti scientia, ct i quod ita sub sct fiam 'cadit: nimirum quoniam in separati, ama atis teria idem est intelligens&quod intelli - tur,hoc est , idem est constitutivum in esse intellectus &inesse intelligibilis: no enim ex alio neq; aliunde habent, quod sint intelligentes & quod sint intelligibiles,siquidem utrunq; eis competit, ex eo quod re- ipsa separantur & denudantur a materia: ideo sicut scientia est scibilis,ita intelligens
est intelligibilis: eX ea de enim causa sunt, dc conformia,& sibi correspondentia.Aristoteles vero loquitur de separatis a materia,ut non te conturbent molestae Sopli starum importunitates, quae contra Aristotelis doctrinam minime militant: sat si vera