장음표시 사용
481쪽
418 LIB. III. DE ANIMA CAPUT. VIII.
sicut intentio finis debet per intellectum proponi, ita & deliberatio Se excogitatio
mediorum voluntati per intellectum proponunturi. non est ergo neganda ei scientia circa finem , quae conceditur circa media. Ita Aristoteles hic te v. s .eXpresse asserit, quod appetibile mouet, non mouetur mente, aut imagmatione perce tum, mouebit ergo& ad finem dc ad media. Nostra igitur resolutio fit certissima , quam eXistimo est e S.Thomae ct vere peripateticam,quod obiectum ab intellectu cognitum principium est proprium specificativum i plius volitionis,&activusormale, non tamen e flecti uia.
Haec conclusio probatur e N aliarum repulsione, In primis quia si obiectum essective concurreret,non relio queretur plena libertas voluntati. Deinde quia illa metaphysica Caietani non est satis intelligibilis,qu modo obiectum essective attingat substantiam actus in ratione speciei, non tamen in ratione indiuidui.Tertio Ferrariesis distinctio frivola est iam si intellectus proponit voluntati obiectum , sue circa finem,siue circa media,necem est,quod per intellectu reducatur de potentia in actum non solum circa media, sed etiam circa finem. Ob id in hoc tibi,germane lector, volo meam comendare operam, quisdsbiecturi rotuntati ab intellectu praesentatuni non cocur rit efficienter,neq; quoad e Xercitium,neq;
quoad specificationem , neq; quoad principia, teq; quoad media, neq; totaliter, ne que partialiter, sed tantum in genere causae
finalis ubi non se ludo concursum causae exemplaris & formalist sinis enim & soriama idem sunt,ut lib. et . PhycteX.7O. Sc raistio agendi est principium formale,& non est alienus concurrendi modus a concursu fina infinis autem quatenus forma est, formale est principium agendi. Vna igitur eisicaci ratione lianc concIusione demonstro: quia omnis actio voluntatis specificatur a proprio & proximo principio agenti secundum naturam & rationem agedu sed voluntas secundum se non potest esse proin prium Sc proximum principium alicuius specialis actionis: ergo proNimum principium agens in ratione causae formalis etsi non esciat est obiectum voluntati repr
sentatum,cuius actionem ut pro Nimu principium specificat. Totus discursus patet: quia cum volutas generale sit principium efficiens non frecificatum,neque determinatum ad aliqua specialem actione, oportet specificetur & determinetur ab aliquo formali principio: quare efficientia voluntatis erit specificatio eius,tu Nta prancipium
sormale, quod est obiectum ab intellectu propositum. Haec ratio susticiat & instar Obsima omnium sit , in qua latet aduersarioru de- opinion; luso dc fallacia , quia principium formale lubritain principium efficiens deflectunt atq; co- bibium. uertui: ma Nime quod finis & obiectum repraesentatum per intellectum non mouet ut sorma coniuncta, sicut in rebus naturalibus contingit,sed ut forma separata & veluti propositum eXemplar. Idcirco merito tollitur ratio efficiendi,& conceditur principium sormale specificandisne ulteriori est cientia: mouet enim instar exemplaris ideae , non instar sormae naturalis, ideo in utroq; genere S causae formalis & finalis,
non tamen in genere causae essicientis. Deberent igitur isti distinguere inter princi pium e flectivum i activum formale, quia obiectum motivum est finale, di activum 'formale, non tamen principium essiciens: itaq; voluntas mouetur ab obiecto, quod intellectus ei repraesentat ut finem S edi plar,ideo instar ideae illius voluntas se coinponit ad finem consequendum. Ex his pri obseruam O multa conciliantur, quae apud S. Tlio . has illa- repugnantiam prae se ostendere videbun- riones. tur. Secundo sequitur,quod actus voluntatis a b extrini eco a solo Deo fit effective r.
z. q. 9.art. 6. ab Intrinseco autem a sola voluntate ut S. Tho. ibidem art. 3. itaq; Volitio a Deo & voluntate fit essecliue,ab obiecto autem non effective,sed modo ia declarato , ut sinis est & exemplar. Sequitur tertio, quod finis est voluntati ratio agendi,non sicut sorma coniuncta , ut forma in igne aut species in intellectu, ubi forma in eadem materia vel potentia est, sed sicut forma eXemplaris,quae in intellectu reprς- sentatur,quae distincta est potentia a voluntate. Prosecto si quis, medico praedicente mortem,de sua salute desperet, ad sanitate non aspirabit: tamen si e vestigio medicus qalius quasi derepente persuadeat sangui- nis missione aegrum sanari posse , sane statun volutas eligit media ad sanitatem, qua appetit sola finis motione S secundum rationem formalem specificante sine ulteri ri aliqua efficientia. Verum est, quod quia Interm relhoc habet voluntas ex amplitudine , suaq; lectivum immaterialitate, unde libertatem S do--s Aminium
482쪽
im appe minium habet in suos actus , ut libere se intit inora- finem atq; media moueatatamen appreheta dup- sio phantasiae supra appetitum animalem
rentia. maiorem habet concursum,ex eo quod naturaliter mouetur. Idcirco dixit Aristote les tems .quod appetibile cognitum mouet appetitum,qui appetitus etiam dicitur moueri a fine: ratio est, quia voluntas se agit,appetit' autem sensitiuus agitur,quo niam rapitur a praesenti: quo modo dicere
possumus,quod finis efficientiam aliquam habeat in appetitum bruti,quia naturaliter fertur in praeiens. Non sic de volutate,quae appetit in uniuersali cum distinctione teporis:& hoc modo fateor,obiectum, quod ab intellectu reprcsentatur, aliquam habe Obserua. re efficientiam, quatenus eadem ipsa perfectio & quidditas rei fit persectio & quid-ditas cognoscetis iuXta doctrinam cap. s. unde statim efficitur propensio dc appetitio ad consequutionem formae appreheis. Et hoc discrimen maXime est commenda-dum,quod voluntas libere fert ut sine maiori efficientia,quam ipsa praestare vult: appetitus autem sensitiuus rapitur in praescns delectabile: apprehesum autem obiectum effective mouet animalem appetitum , ct
non solum per modii Sc causae formalis &Duae dis sinalis .Patet etiam,quod verbum indiui- fere eiu nis concurrit producendo Spiritum sanctu: in M,bu Ulia ibi non est alius ordo realis possibilis, Da ct no nisi originis, ct est persecta & absoluta ratio verbi .Quare si te,quod adducitur ex verbo in diuinis ad verbum in humanis,
propter haec duo non couincit , ut quidam putant. Alterum est,quod Aristoteles teX- tu sq. cum respectu appetitus animalis io quatur et non tamen loquitur aequi uoce &dii formiter, quod esset vitium indoctrina
tanti Philosophi: ideo si appetibile mouet,
mouet aui & appetitus etiam in Ouet , Oportet, quod mammi- cum appetitus in Oueat effective animal,
Drmiter, quod appetibile non mouebit appetitum sititit -- Gunt at finaliter sic enim mouere aequiis uitur ab uoce ab Aristotele usurparetur, qua varie- appetibi- tate doctrina eius enervaretur sed etia e seli sective. Et ita uniformiter procedit Aristoteles atq; umuoce ut eadem significatione ct causalitate mouendi: & ideo appetibile mouet effective, sed est immobile essecti-ue,quia agit ut cognitum est: cognosti autenihil ponit in re cognita,ideo metaphorice agitcappetitus aute mouet, quia mouetur:
appetatio actus est di operatio ab appetitu elicita, quoniam est motus & actus perfectissit ut diuersa S. Thomae & Aristotelis
loca concilies,aduerte, quod voluptas non operatio dicitur operatio, quatenus ni ipso appetitu a peritim consideratur, sed quies,bene tamen ut fer- bifariam tur in appetibile , in quod mouetur: a myricra- Operatio conuenit operanti tanquam ageti, turifupia Sc est motus,qui dicitur actus perfecti s su- c. 2.mιali pra tex. et 8. non tamen est operatio ut via tas est et tad formam, qua careat,sed operatio est co- int Hesepleta & actus perfectus, qui adsuuii in- να transecum complementum nihil futurum expectat.Quod quarto loco obiiciebatur, Ad .aνeκ his,quae iam nunc dicebamus, solutum guntie si e videtur: praesertim de secunda parte, qua inquirebatur de uniformitate molionis appetibilis S appetitus. Superesse igi- Desinis
tur videtur, ut breuissimis absoluamus co- eoncursu
cursum causae finalis, de quo inquiritur in tribus as- prima argumeti parte. Qua de re primum seni θ'
omnium illud certum eli, fine caulam esse realem,& rationem formale agendi ipsius I.aspera finis realem esse:patet lib. 2.Phys. tex. 3 D fio.& lib. I. Ethic. cap. I.quia est bonum & vltimum , cuius gratia omnia fiunt, bonum autem es,quod conuenit ad persectionem . reHauarus enim pecunias veras appetit, ct infirmus sanitatem realem ere optat. Idcirco lib. 2. Phys.lex. o. forma & finis re idesunt: atque adeo lib. I.de Feneratione teX- tu s s. praesente forma cessat motus,quoniatam realiter est consequutio finis. Praeterea
quia finis apprehensus abstrahit ab intentione & exequutione: ergo non movemur
ad finem,neq; cupimus finem,qui est in intentione, sed qui in re issa int editurrigitur lacu pimus rem absolute secudiim esse reale. post autem cogitamus de exequutione &consequutione : mouet itaq; sinissecudum esse reale,ubi particula secundum reduplicat causam formalem. MOX etiam secundo 2. asseris certum est, quod finis non mouet nisi ap- tiis. prehensias ct cognitus,quia tio est actu nisi per cognitionem:& quia appetitus no potest serri in incognitum,ob id esse in intenistione,est c5ditio,sne qua non mouet finis: sicut en ina efficiens non agit nisi approXimatum quia est conditio perquam efficiens pallo applicatur ita finis agit secundu quod est in intentione: ubi particula secundum reduplicat coditionem requisitam,
ut finis agat: quia nisi finis si cognitus &1ntentus,non agit. Et ita explicantur autOritates omnes Aristotelis iii argumeto posite
483쪽
ήco LIB. III. DE ANIMA CAPUT VIII.
sitae,quθd metaphorice agituquoniam si coparetur ad causam efficientem , non agit contactu reali,unde est principium motus lib .Phys. tex.9. S lib. 6. Et hic. cap. z. sed contactu agit intentionali, unde princi pium est cognitionis, S cuius gratia aliquid Obst a. si lib. r.PhycteX. 89. ct hic te N. 9. Meta phoricus 'ergo est contactus causae finalis, non realis , qualis est contactus causae emis- cientis,quae non tantum est causa realis,sed realiter applicatur eNtra animam , nam sinis causa est realis i sed applicatio sit peractiam animae, unde tranatitia & metapho 3 ingem rica vocatur ab Aristotele. Postremo illud rio. etiam omnibus rectu sentientibus certum esse debet,quod sinis in eNequutione neq; est ratio motiua,neq; condatio requis ta ad agendum,sed quid impertines,ut finis moneat: eten mi aeque finis mouet quando est, sicut quando non est: esse etiam in eAequutione, ipsius agentis essectus es, similiter Sipsius uiris,a quo eXequutio mediorum ampera tur: ergo finaliter causare non est esse in eNequutione ,sedi nouere appetitum ad
Binuisii, spςcificauonem actus ipsius. Insuper qui ama totius eisse in eri equutione est finem pendere abnuaesti agςnte,quatenus realiter motus fit ad conis nucesΤ, sequutionem sinas: ergo finis secundum ractio. tionem sormalem realiter mouet, etsi per conditionem S approximationem apprehensionis:animal autem a sine motum eriequitur, ut quod appetit assequatur. Et se omnia consentiunt,& argumentum quam tum omnibus suis numeris dissolutum est. ἴ I Vnum illud superest ut aduertamus, non iumretis- esse idem finem esse in apprehensone &nem esse esse in intentione: nam finis in sola appre- in apprea hensone non est actionis principium , sed ben amne cognitionis : quoniam apprehensio est ve-
disserat. luti uniuersalis & speculativa. Ideo lib. r. Pitysteri. 89.hoc modo sumptus finis dicitur principium, no actis iis , sed cogitationu: e sse
autem in intentione Iam tangit rationem
sinis,& contingit volutatem: Sc hoc modo principium est actionis, nam iam est in intellectu practico dependenter ab appetitur& ita hic tere. V. Sc ueo. dicitur principium actionis, ct quod propterea mens mouet, quia appetibile principium est: nam intellectus absq; appetitu no mouetudeo oportet in intellectu praecedat iudicium practicum,ut deinde voluntas attendat & pros quatur: simpleκ enim apprehensio perinde se habet ac pictura, quae nos nihil com
mouet: Oportet ergo, ut assiciamur, ultra imaginatione accedat eriistimatio, ut Ari- . stoteles docet lib. t. de Anima teX. Is .ne- mo enim a sola imaginatione S apprehesione mouetur snephantasis eNistimati
ne,ides, practico iudicio, quod quandoq; subitum est S momentaneum. Quid discriminis sit inter iudicium intellectus S sensus, supra diκi circa caput iertium & quartum. Quo sit, causalitatem finis esse realε, Cati alia quia realis est causa:conditionem aute age- ras ocudi est e,prout in inietione di a ratione pen- iis et Hisdet: siquidem sicut agens asit per suam sol e poni mam,& conditio agendi est approNimatio ruri realis,ita in fine conditio agendi est approdii matio finis per intentionem. Et hoc est, quod dudum dicebam, quod esse in execu . .
lione, si conferatur ad causam eicientem, est per se , finali autem causae conuenit per accide 3: Ratio est,quia causae essicientis interesse videtur rem producere dc eNequi, Ita ut in actu ponatur: ad finem autem non
spectat nisi mouere dc solicitare appetitu, hoc est, esse id bonum,quod appetatur,des dereturq; i ob id finis causalitas pendet a sola apprehensione,causalitas vero es scientis a reali approNimatione: ideo hec est vera actio, illa autem, quae ad finem pertinet, metaphorica. Nunc autem ad finem pro peremus , si unum prius aduertamus,quod sinis est prima causarunt , potissima & prima radi N,unde efficiens ad agedum accingitur,nimirum quia a fine solicitatur: qua ob rem D. Tho. l. p. q. s. art. q.docet , quod ratio boni dicit rationem finis, non autem rationem efficientis. Postremi argumenti f.o difficultas merito in ultimum locum repo- ou. de visita est, ut ea res ista absoluatur,quoniam a xno a.
gis est huius loca propria : atq; iam tandem intelligamus , in quo consistat vis mouendi, ct si dicat facultatem ab appetitu distinctam, an vero appetitus ipse causa sit m tus. Stati in enim sese ossert ista difficultas: Modi sequia sentire & appetere actiones sunt im- foeliatu. manentes leX. 28. & s . moueri autem a cito est transiens:ergo sentire & appetere non est idem quod mouere Econuerso a tem contrarium patet: quia appetitus nullam videtur habere operatione praeter sentire & appetere et ergo ipsemet appetitus erit vis motiua quare male Aristot. lib. de Anima te X. 28.& et q. appetit iuu dc INO tiuum distinguebat.Haec est ultima dissicultas: pro cuius enodatione aduertenda sunt
484쪽
nimisti a m βο-u natura luerer vi
. DE VI MOTIVA ANIMALIUM. 4 si
aliqua, Primo, quod vis motiva animaliis
bus non couenit naturaliter tantum, ut ele mentis: neq; solum vitaliter,ut platis: nam non viventia ab alio mouentur, Ut a Sene rante: plantae verὀ,quia vivunt, mouentur uidem a se, non tamen ex appetitu, qui
ut hac eadem quaestione ad a. de antea lib. 2.loco citato diximus in plantis no est:
animalia autem mouentur adhuc appetitu
animali,non solum a se a principio intrinseco,ut plantae,sed voluntarie de spotanec: non quod moueantur libere sicut nos, qui volutate libere ducimur persecta libertate volutas enim sequitur iudiciu intellectus comune abstracili atq; indifferens: appeti tus autem brutorum sequitur iudicium deinterminatum, ideo libere mouentur licet imperfecte : mouens enim & motu debet esse proportionata,& qualis est sensus de pha talia , talis est appetitus sensitivus, scilicet determinatus de alligatus ad particularia: etenim virtus apprehesiua se habet ad appetit tua, sicut motivum ad mobile:& sicut activa passivo est .pportionatu,ita motauum obili respodet sed dreutur animalia volatarie m oueri,u t volutatis im proprie aliqua participatione habent,ut lib. 3. Et hic. c.2. dicitur,pueros dc animalia in spontaneo Scvoluntario communicare, scilicet quod animalia mouentur secundum couenientiam formae apprehensae,necessario tamen dc subito atque determinato a natura iudicio quia mouentur apprehensione coniuncta materiae sine praeuia consultatione, sed se cundum determinationem naturae proseinquuntur,aut fugiunt mox .ac habent sensum conuenientis aut noctui. Itaq; animalia voluntarie mouetur quatenus inchoarect sistere motum possiant, ut lib. 3. Phys.
te κ. 29. ubi voluntarium distinguitur conintra violentum de contra motum , qui est a
principio eXtrinseco,ut idem sit voluntarie mouere quod spontanee,hoc est, a principio intrinseco : quia animalia habent a seipsis unde initiare & citra terminum pos
snt etiam sistere motum: quoniam merematuralia ad unam tantum partem termi nantur,ut grauia dc leuia sursum,deorsum Ve.plantae igitur ab intrinseco versus om nem disterentiam mouentur, sed non animaliter ex appetitu ,ideo ab intrinseco non
possut pro libito si flere motum. Animalia tamen non magis ad unam partςm , quam ad aliam determinantur, sed pro electione, hoc est,existimatione iudici j, prout appetunt,ita mouentur,quanuis iudici, determinationem a natura ipsa accipiantrideo non est ui sua potestate sic vel aliter moueri, ut rationalia, bene tamen voluntarie, hoc est, spontanee mouentur, ut dictum est. Iudicium nostrum totum est a nobis,ideo motus noster dignus est laude, aut vituperio. Bruta autem habent iudicium a natura deo terminatum inchogtiue, quavis ab ipsis c5pleatur, quia sensus agens est vii diximus lib. 2.cap. s. & sentire & appetere a ctiones sunt immanentes, siue sint in perfectis, siue
in imperfectis animalib': omnis enim Ope ratio vitalis S animalis immanes est. Cum autem dico vim motivam voluntaria esse,
non disputo de respiratione si liber motus sit,an naturalis,& an electione fiat vi Galenus probat lib.2.de motu musculorum, quem a calumni js Averrois eruditissime defendit doctissimus S praestatissimus doctor Christophoriis a Vega lib. 2. de Arte medendi versus finem non enim respiramus nisi praecedente cogitatione distincta, aut consula,quae in habitu potius quam in actu consistat. Resert Galenus,seruum vitae perissum spirationem usq; ad mortem coispescuisse:quiuis etiam plus,minusve ipsam cohibere valebit: respirare ergo arbitrariae est facultatis, qua nuis Aristoteles lib. 8.Phys.cap. 6.videatur inter motus naturales recensere.Rursum aduertendum, dubium non esse apud recte considerates, virtutem motivam per modum agentis non distingui a sensu S appetitu in animalibus nomine sensus intelligendo absolute potentiam cognitivam eo quod virtus motiva, quae in mobris motu eXequitur,no est viri' active mouens, sed pasi tua virtus eis, qua corpus disponitur,ut moueatur. Ita inquit S. Tho. I.p. q. s. art. z.ad 3. quod sensus de appetitus est mouere: virtus autem motiva
est per quam membra habilia sunt ut moueanturritaq; virtutis motiuae non est na uere,sed moueri.Idem etiam dicit lib. 2. cotra gentiles cap. 92.ad finem, dum improbat opinionem Platonis, quod anima seipsam mouet. Idcirco qua uis appetitiuum S secundum locum motivum distingua tur iuxta doctrina traditam lib. 2. de Anima cap. 2.& 3. e X distinctione formali obiectorum secundum rationem potctiae peractus & obiecta,hic tamen non separatur: quonia non agitur de illa distinctione formali, Resti ratio electio
485쪽
ήc, LIB. III. DE ANIMA CAPUT. VIII.
niali,sed de crassiori distinctione S enumeratione: Sc quia vis motiva eNequutiua es , quae non ponit in numerum supra vim appetitivam , quae imperativa& elicitiua est illius motus: ideo secundum rem pro eodesumuntur, licet sorinaliter dis linguantur, ut dicitur lib. . . PhycteX. Io. Alam Nalere quide
sa esset enim idem,aer rotare atq; Taterer lib. I 2. Metaph. te N. i I. actus disserunt secundum diuersas potentias, ut supra de actuatione potentiae dixi cap. 3. Quando igitur costilis Aristoteles appetitiuum S secundum lo- Arist.d cum motivum distinguit in et . lib. de Ani-
claratur. 1na,intendit vim motivam activam,quae in
appetitu residet, a motiva passiua, quae in eNequutione est, formaliter separare : hic autem docet,quod non separantur re, velut intelligamus,quod in animalibus perfectis est vis motiva sub imperio appetitu Ialia enim animalia volant, alia natant, reptant alia,alia vero gradiuntur, ut alimenis
tum sibi comparent tua Zoophytis autem appetitiuum est,sub quo non est motivum saltem secundum locum,sed plantarii more familiarem habet a natura praeparatam alimonia mi praestantiora autem animalia tanto sunt instrumentorum apparatu praedita,ut alimenta magis elaboratum & suae Motiua naturae idoneum quaerant. Sed ad argume tentia ii difficultatem reuertamur,de qua non est ac liue ill concors omnium sententia i dicam tamen appetitu, quod mihi probabilius esse videtur. In hoc pactue in enim tota ponitur controuersia, quod una membris. Opinio ponit non esse aliam potentiam eli citiuam motus,nis solum appetitui . itaq; appetitum mouere non est aliud,quam appetere,& imperare motum large sumpto imperio,vt in voluntate reperiatur & proportionabiliter in appetitu senstiuo nam statim inebra eNequuntur. Alijs vero plaeet , quod supra imperare S appetere superaddatur ipsum mouere tanquam distinctum ab appetere & imperare,ita ut appetere si primus actus requisitus ad mouendum,& ratio secundi actus, qui est mouere. Fortasse controuersa est de nomine,
nam reipsa opiniones coincidunt: quia vis motiua ut activa est, in appetitu est: ita presse S.Thom. lib. 2 .cotra gentiles cap. 9et.& I.p.q. 7s .art. 3.ad 3.& q. 78. art. i. ad 4.& ibidem quod vis motiva, ut passiua est, in ipsis membris habilibus est, ut obediant appetitui. Confirmant a posteriori, quia manet vis motiva&appetitiua in appetitu,
quando no manet eriequutio in membris, cum a naturali sua dispositione remouentur,ut patet aegrotante crure, aut senescente homine. Certum enim est,quod appetitus causa est motus processivi, ct quod pretter appetitum adeNequutionem motus requiritur in membris habilitas ad moveri,&Vt appetitui pareant: ideo virtus motiuaere equitur molum,prout disponitur ab appetitu, a quo motus elicitive ct imperative
est. Sed quod dicimus, distinctione illustrea . I precumus: est enim in appetitu actus elicitus S mimmanens, qui est appeteremalter actus etia ηψης est elici ius & immanens , qui est imperare. GremGInter quos disserentia est: quoniam appe- cuc ac tere prior est, ct non habet actuale & exer- p citam habitudinem ad motum membrorue imperare autem iam actu habet relationem Giu Iata ad membra,quibus imperat motum: sicut me intellectus S. voluntas in Deo ab aeterno ης
dicuntur creare actione immanenti sine actuali relatione ad creaturam,tamen non dicuntur creare absolute,nis addito respectu ad creaturam ut dixi ad finem lib. I. de caelo,quem locum in recognitionibus ad illos libros illustro sic imperare supra appetere addit respectum ad motum animais lis tanquam ad effectum in actu. Ratio horum est,quia sentire, appetere & imperare
motum,sunt actiones immanentes & actus
persecti vidiXiteri. 28.& s . &cum animaliter moueri etia sit motus,qui est actus persecti, debet comparari ad appetitum,n5 ut ad extrinsecum passum vi ignis dicitur agens & calefaciens ab extrinseca passione per modum essectus,sed per modum actionis,quae formaliter est & immanet in ipso appetitu,eiq; inlisret,ipsum formaliter de nominans S mouens,quae proprie no per tinet ad praedicamelum actionis S passionis, sed qualitas est, quia immanet ut de cognitione supra dixi cap. I. teN. et . huius lib. 3. non est ergo aliud appetere, S aliud
mouere, cum motio animalis sit operatio: sed idem actus est secudum rem appetere, motum elicere,imperare atq; mouere , ra tione tamen distinguuturi quia elicere,siue imperare motum,exercet habitudinem admotum in actu , quam remote Sc in habitu& quas speculative respicit ipsum appete re. Vnde dicere, quod appetitus mouet animal, nil aliud est dicere, quam quod appetitus animalis imperet motum, quem ipso imperi
486쪽
imperio producit: δc ideo actio illa rema ianet in agente , & est vitalis operatio atque animalis, ideo de genere qualitatis. Nec te moueat, quod actio immanens sit de habeat terminum extra, quia hoc non est de intrinseca ratione actionis immanentis ut supra cap. 3. ubi de verbo mentali dicebamus tamen non est contra actionem immanentem,quod aliquid eXtra producat,vi de Resolutis intelligere Se velle in Deo diκimus. Itaq; Ot- in hoc consistit nostrae sententiae summa, quod non oportet ad rationem potentiae motiuae animalis praeter appetere & imperare alium actum ponere, qui sit mouere& exequutio mot' active,nisi quod ipsum ismet imperium est exequutio motus addito respectu ad et sectum in actu,cum membra
habilia sunt, ut appetitui obediant. Ob id
Aristoteles totam vim mouendi resert in appetitiuu& motiuu, quod ab appetitiuo distinguebat in et . lib.de Anima, modo tamen non separate quoniam motus anima lis non tantum est imperatus ab appetitu, sed elicitus,non tamen alio actu,quam im-
Obsima, perio,cuius est esse inis. Quamobrem dum
animal actu movetur, non tantum vitali Ater,sed animaliter mouetur: ideo sicut appetitio operatio est in ipso appetitu manes, ita dc imperare de mouere qualitates sunt siue actiones in ipso animali immanentes.
Recte igitur Aristoteles asserit, quod sensus & appetitus sunt principia mouentia,
mebra autem motum eNequunturi mouere
vero no est iuXta Arist. alius ipsius appetitus actus ab imperior eX apprehensione enim boni apprehensi eκ citatur animalis appetitus ad motum in partibus de instru-Morio mentis exequendum. Etenim motio antis
animalis malis actio est immanens dc elicita sicut apes imma petitio rideo teX. 9. Sc so. quod appetitus nens. est proxima causa motionis: de sicut appetitio motus est perfecti te κ. s .) ita Sc mo-Caientsi tio Vnde male Caietanus hic appetere di-Peresis re est esse actionem immanentem , imperare faeitur. vero de mouere transeuntem: Sc quidam etiam Neothericus, qui in quaestione de vi
mouendi eum sequitur, rem non penetra
elusio uit. Ex quibus argumentum undiq; solu- Auroris, tum est: neq; enim Aristoteles hic male apquae arma petitiuu&motiuu coniungit, nec in lib. 2. mentum eadem separauit: illic enim separauit,quia Iobiit. agitur de motu passive, Scut effectus est: hic autem agitur de motu active,& motio
ipsa actio est vitalis,quet est actio immanes, quae in ipso movete evistit vi persectio ei
teste Aristotele lib. s. Metaph. te X. I 6.Vita in anima est per vitam intelligunt omnes cum S. Thom. opera vitae sed mouere aci est vitalis Sammatis .ergo est immanens,
atque adeo in ipso manet agente.Neq; de- A mnes sinit esse actio immanens, quod aliquem sta ira esse tum extra producat,quia rer verbum uis imactivum artificis domus constituitur:& no man res, solum nutritio dc auctio immanentes sunt etiam moactiones,quia vitales, sed etiam generatio, tisant slicet per generationem aliquid extra pro- , licet ducatur. Nam disserentia , quae ab Aristo. habeat a-tele constituitur loco citato inter has actiois lique q-nes haec est, quod per transeuntem neces- fedisi ad
sario aliquid extra producitur: per immain extra. nentem vero licet aliquid extra producatur aliquando , non tamen semper aut necessari ὀ aliquid extra producitur. Qua de re dixi supra quaest. de obiecto intellectus ad cap. 3.v bi de verbo mentis disserebatur: ideo sicut sentire de appetere actiones sunt
immanentes, ita de mouerer quia mouere
non est nisi appetere motum cum imperio, quod formaliter manet in appetitu , dc est qualitas, quae ipsum vitaliter perficit. Sed L
quoniam dixi generationem esse immane-
tem actionem,& repugnare videtur quia generare est alterum simile troducere t at se nil seipsum generat, sed tantum conseruat& perficit per nutritionem dc augmutati nem annotare oportet, quod ut lib. 2. de Anima cap. . dictum est generatio est naturalissimum viventis opus, quia est finis, ut ibi habes:&quia supremum infimi id est,uegetalis animae attingit insimu supremi id est,sensitiuae,ut D. Dionysius cap. 7. de diuinis nominibus sit,ut inter partes vegetatiuae sola genera di vis,quae ultima sue suprema est in ve setatiuis, in exteriora se diffundat,ut accedat ad vim sensitiva, quae eXterna percipit obiecta,atq; est ultima de infima in animalibri tame sicut trasitus ille sensuum in sua obiecta fit vitali actione de immanenti,sic de in generatione est imma ianens sensio aut commotio viventis,ut inde
post resultet externa Se passiua ipsius ei se ius generatio: ergo in principio immanes est , veluti motio animalis , dc in essectu de
e Xequutione producit aliquid extra: ideo generatione non solum producitur genitu, ted generans ipsum vehementi titillatione secundit uniuersum corpus voluptate perfunditur,dc sic assicitur,quasi totum vivens in
487쪽
in generationem incumbat, ut colliquefaciat & excernat semen,quod est generatio-- ω' ius instrumentum. Vitiino de instrumentomatisne motus animalis leui de suspensa manu te-deor ano tigit Aristoteles: quoiatam vitex.s s. di Ni--rronta mus hic generaliter tantum de istis Orga animala. nis disseritur, in specie aute pressius S particularius ut ungue determinat lib. de iniscessu animalium: tamen lite docet motio- c. nem in orsano fieri, sicut omnis senso,quae non potest fieri sine organo corporeo. An V tamen primum instrumentu motus si cerebrum,dubium es: Nam comedunt Me-- . dici quod sit, eo quod a cerebro nerui motivi ducant originem : & quia cor videtur ... ineptum instrumentum ad motum , quod variis affectibus irae,ii moris,amoris concutiatur,ideo non possit esse principium mo. tus ordinatum. Quod a posteriori mani se stari videtur i quia in cardiaco morbo non aufertur, neq; omnino laeditur motus, sicut
laesa parte capitis posteriori,cotinuὁ nese ui obrigescunt, & motus per couulsionem suspenditur: ob id Apuleius cum Platone
dicebat, totum hominem in capitis vultu Omanu esse. Oppositum tamen contendit peripa- primum tetica schola, qui cordi principatum motus motus cor concedit. Eandem tenet seni euam Rui eis es, no ce- nas lib. 6.naturalium,quod cor primu ni erebrum. brum est post e par:ergo scut e par primum organum est facultatis vegetaliuae, quia est
veluti radiN in arbore,ita cor stimum organum est sensus animalis: igitur ibi primo residet appetitus,atq; adeo & motus,ut e N perimentum comprobat: quoniam animalis motus Sepulsu de tractu sit, quae sunt mo
tus conspicuae disserentiae hic tex.s s. pulsus autem & tractus cordi peculiariter accommodantur, ergo,&c. Rursum quia timor , spes, amor,caeteraeq; passiones sunt quaedam appetitus calcaria, quae animal commouent: haec autem a corde lanuigitur de motus. Similiter membra animalis
calore S sanguine ad motum praeparatur: ista autem in corde generantur,ct inde de riuantur & distribuuntura ob id cor in meis dio animalis situ est, ut omnibus inebris eX aequo ministrare valeat. Sed quia non vacat hic exactius disputare , vide GregoriuNisenum lib. . de viribus animae a cap. I 6.
σω dis. usq; ad finem. Conciliare igitur possumus
hos eviremos dicendi modos, nempe vim
motivam quoad appetitum in corde esse, quoad phantasiam autem in cerebro residere: tamen absolute in corde est, ubi res- det ossi ina caloris natiui,& ubi omnes viis operationes perficiuntur: na cerebru cordiministrat, dum insta sua frigiditate vehementem caloris Sctu ira oderatur sunt enim potent ijs organa accommodanda. Coira Galenum lib.de motu musculorum di usu partium disserit Averroes eκ Aristotele lib. 2. de partibus animal. cap. . vide Vesalium lib. et . de fabrica corporis humani , &quae diXimus in enarratione teXlus f s. ubi cor caelo comparabamus. Quod qui de elegantius prosequitur S. Tiro. I.p.q. I 8.art. I. ad i. quod ni otus vitalis animalis persimiis lis est motui uniuers, si uniuersum unum animal esse fingamus.Vide locum & atteis omne, de , quo modo omnis motus indiget duo- quod mo-bus fixis: unum est externum, ut gradien- uetur inditia terra,quae natant aqua,quae vero volat, peraliquo aere enituntur: alterum est internum, ut su- fixo. per uno pede fixo alter mouetur,atq; si t
tu animal se gyret,cetrale punctu quiescit, ct ita omne motum quiescenti annectitur: Ideo quod mouetur , ct quod quiescit, sibi mutuo subsidium praestat, ut qui saltat,pedes in terra firmat,& musculi os, ibus inni t Mur,ct pars mota parti proNimae quiesceti adhaeret, ut ladem cor,quod primum est
organum motus ecundum circuserentiam
moueatur per systolen & diastolen ,tamen
secundum centrum immotu manet,Vt textu s s. lati sis dictu est. Dum igitur de vi mo- stimuistiua anun altu disceptamus, mentemq; no- tur uni stram exponimus, e X solutionibus argum e versus,quetorum habes magnarum quaestionum re felectant Isolutionem, quae claritatis gratia hac breui de motu
appeti ius sit cognitiva potentiat Rursum a.
e N eo de r. a rg. an intellectus praestantior sit voluntatet Insuper, ter in mouedo prae stet,intellectus, an voluntas I EX 3. arg. de modo moue di, si forma liter,an efficienter ubi res ardua,varie opinionia turba coissa,
Iuculenter resumitur. EX q. arg. an finis moueat secudum eme reale 'I EX s. arg. an appetitiuum a motivo distinguatur Rursum si appetitio Sc motio sit actio imma
nens,atq; spontanea a Demum de organo motiuae facultatis, cor sit, an cerebrum s
488쪽
Sed ut iam tande colophone addam', appeomnia tu tedi facultas fine propositu cosequi intenta lenta si des,corde tanqua primo machina meto cor mlitudi- pus animalis mouet,ut fine cocupito fruain ne in epi- turma cum finis cognitus sit iam perfectio sigοῦ colli & sorma animalis ipsa enim ala in rem coinguli tu . gnita tras formata est Ut cap. s . late dictu est, atq; ipsi rei amnitate quada copulatu sapis petitus inde illius desiderio eNcitatur,ut cosequatur& possideat,unde motu membris imperat. Et quatuor perfici motum docet
Arist.te X. s Irimum fine cognito,qui cognoscente immutat. Deinde secudo appetitus ipse passionibus excitatur. Vnde tertio animal comouetur. Tande moi' perficitur musculis, neruis,ossib': no secus ac in curru equestri pret sidet auriga finem cursus intendes,qui habenas manu tenet,quib' equi di- rigatur atq; relignetur,ut quo voluerit auriga ducat S reducat curru,equosque loris Scs agellis stimulans ex hac analogia paria in
nostra causa comicere licebit. Sic in motu animalis vides auriga libera habere facultatem: praesidet naq; potentia cognitiua,ta qua auriga fine & scopu intendens,motuqI imperas:appetitus tamen manus est, hic haiabenas laxat , copescitve:habenis etia nerui co serutur,&equis musculi correspodent, loti, dc flagellis passiones & assectiones,quibus animatur,stimulaturq; ipse appetitus rcurrus vero ossibus atque uniuerso corpori quadratissime couenit: finis aute&scopus unus est omnib':cor tande comune machi
nament si & auriget sedes, appetitusque organu est, ubi sese vis motiva e Xerit,atq; in uniuersum animal expadit,ut corpus laquam animae vehiculu in altu locum pro suo arbitrio traducati animal enim hausta natura obiecti secundum esse intentionale ei colun situr,&ob multos usus desiderat habere direaliter possidere. Εκ his igitur principijs mouetur animalia:na existimatio dirigit ppetitus assectat, nerui paret, musculi copa tiuntur, ut sic totu corpus ossib' veluti bacuIis innixu gradiatur.Det dominus,ut gressus nostros foeliciter in ultimum finem, qui ipse est,dirigamus.
Defacultatibus,quaesunt animalibus necessitis.
7M.s V. M Ecesse est igitur,omne, quod vivit,anima di habet, nutrie
tione ve, usq; ad interitu, corruptione ve sua. Necesse est enim, omne quod est ortu, accretione,& statu,& decretionem habere: quae quide, ut patet, sine nutritione fieri nequeui. Necesse est igitur, uniuersis his,quae accrescusiati decrescunt inesse potentiam nutriendi.
Absoluta igitur doctrina de singulis aiae Domi
facultatib' atq; opationib',eiusde doctrint naecone is ratio eκposcere videtur,ut de ipsa ruco para xio. tione disseratur,ut intelligamus qu na sint necessaris,quina vero utiles. Qua ob causa omne viviues colari cu vegetatiuo,sensitivo atq; cu qua Fgressivo. Et primo asserit Arist. omnibus diuiti uir, vivetib necessaria esse nutriedi Vim a prin nutritur.eipio vite ad interitu usq;:quonia Omne viues quadiuviuit,ut nutriatur, vegetativa habet aiam ut lib. I. degener.c. s. teX. 4 I. &lib. 2.de aia c. a te X. et . necessii est igitudaccrescere,stare atq; imminui:accrescit quide,ut persecta adipiscatur magnitudine,ut generare possit, quod esse naturalissimum opus vivetib lib. et .c. .ia citato ossedim rimminui vero eX eiusde naturae necessitate cosequitur,quae cu quotidie debilitetur,adfine i greditur S ad interitui perat. At inter augmentu S decremetu necessario mediat status,na sunt motus co traiij: inter auisgmetari & diminui, ut inter mot' c Otrarios, necesse est quiete mediare,ut dicitur lib. 8.PhycteN.6 usq; ad N.Alia est disserentia quoad nutritione: quia in augmero plus co . uertitur de alimeto,in decremeto minus,in statu aut aequaliter.Omnib' igitur vivetib' necesse est adsit vegetalis aia, ut liqc obeat munia pro ratione caloris natiui, ut initio sortior est & validior: deinde vero cotinuo deficit,atq; etia immutatur opera vitae promesura humidi radicatis, quod a principio erat optimet substati pinsup etia attenuatur, Stande calore aduritur&crassius fit.Argumentu igitur Arist.ess,omne viues,quadiuviuit,augetur, aut stat, decrescitve,semp ta me alitur:necessu est ergo habeat vim altrice.Dubitati vero,curvegetatiua augmetu c Veterati, decremeti causa sit videtur enim esse ad co ua causatraria Idem secundum et idem no est causa es cai: contrariorum sacile satisfiet, Primo,hoc riarum. g accidere
489쪽
accidere propter varietate. instrumenti:na calor naturalis, qui in principio sortis est, unde au ctio nascitur, versus semu aute dein bilitatur, unde tequitur diminutio: ea de varietatis differentia in humido radicali reperitur. Similiter dicere possemus,et calor naturalis non intendit diminutionem,sed Elimidum a si mi lare: eri consequenti autem
causa est diminutionis S corruptionis sui ipsius atq; animalis per modum sequelae,
sicut natura intendit generationem,eN COH- sequenti tamen corruptionem facit.
nex. 6o. ias non in omnibus visci bus necesse estρη- sum esse. Etenim nrque ea possunt taciam habere, Porum corpus est Iimplex, quaeq; m ne materia formarum sunt susceptiua : neq; fera potest, ψ Me sensu a imbum quicquam in re rum sit ratione. Animal autem necesse est θη- sum habere, si nihil facit frusta naturamam umuersa, quae natura musiciuntur ,σrunabuntalicuius, thunt casim eorum , quae alicuius causa
sunt.Si igitur corpus,quia babet imgradiendi, non baberer sensum, Oreumpo retur sane non adfusi proscister 'perueniret; me,que quide otus isse naturae Asar. Quo uaq; pacti nutrietur' Immtibilissi' enim ad Ot miti imens eo tu A-α,Mipuus orta,quo nutriri P A suapte natura. Viares tu De sensitiua iacultate oppositam Arist.
sensu con pronuntiat sententiam, nimirum quod vis ferturi sentiendi non m sit omnibus viventibus,cureatae n3 plantae vivant & nullum habeant sensum:
sentiunt. non enim habent tactum, qui primus atq; fundamentu est omnium sensuum,Primo, quia non habent attemperatas qualitates primas,cum plantarum corpus simpleκ sit, si qualitates primas habeat in excellentia lib. et .de Anima tex. I I 8. Deinde quia norecipiunt species sine materia,ut lib. 2.teX. I et I . que omnia illic illustrauimus,& ostedimus platas no immutari spiritualiter & im
materialiter, sed tantum realiter&naturaliter. De hac re supra & lib. 2.c. I 2. a te X. l 2 3 ad i 27. Sc lib. 3. cap. s. memini me dixisse: tamen quia res ardu i valde est,& magnarii
disceptationum & in Philosophia dc in Metaphy sica atq; in sacra Theologia firmam eis
mate- tum, ijs,quae superius dixim',adde Primo, Halitas co Q si immaterialitas principium ponitur cognoscendi gnoscedi,no licet tibi statim cum Aureolo principi; i. d. 3 s .inferre,aut φ habitus omnes,tam in oequab- intellectu, quam in volutate eκisletes, sint ter ad ba- cognitivi,quando qui de immateriales sunt:
aut et bruta non sint cognitiva, quia mate- ἶhus M.tialia sunt.Profecto immaterialit. I, princι- nato is apium est cognoscendi,in substat is tam e dc t sextat. per se subsistetibus,quae cognitionis sunt ca datur. pacia: habitus etia,licet simplices snt Sc immaterialesaio habet ratione entis necesse, sed sutentis Otia,quibus melle copetat ut lib. 7. Meta. a te X. I .ad . ergo immaterialitas est prIncipiu cognoscedi,& costituit cognitiuu,si subsistata. oc sic accidera a poti' missunt,qua sunt. Sat tamen est, P hi immateriales habitus si no sunt cognitiu1,quia nosubsistut uini aut e cognoscelidi ratio in in tellectualib',ut sunt habitus S species intelligibiles, aut inclinatio cognoscendi, ut sunt habitus volutatis:ergo firma manet nostra ratio, nepe immaterialitate e lle cognoscedi principiti in subsistetibus costitutive, in no subsistentibus formaliter ut ratio cognoscedi & forma,quae est principiu cognoscedi,aut ad cognoscendu inclinat. Brutorii
autem materialitas cognitione minime impedit,quia etsi in se materialia sint,tam e re tu formas sine materia suscipi ut, luas platetno admittut.nas in esse naturali & coditione materiet. Unde pruno deprehedimus no omnino a posteriori plantas prorsus materiales,bruta vero no lac esse prorsus subdita materis,ut non excurrat,se ; emendat,ut cupiat,ambiatq; alia. Secudo id,quod locis o nitius citatis dixim' nepe cognitiua non soluesse quatenus
ipsa ,sed alia,quia recipiunt a lioru formas Dialis.
non te decipiat,ut existimes,similiter ferrususcipere calore aut forma ignis,aut diaphanu, ut speculu aut aerem, forma coloris: enon latum naturaliter, sed intentionaliter, ut haec eadem ratione cognitiua eisse censeas: quoniam cognitiuum suscipere forma alterius,sine materia intelligitur,quale non recipit serru,nec plata. Similiter etiam forma liter sunt verba accipienda,l cognitiuu formam alterius recipiat,ut alterius scilicet est: non enim satiatur propria forma, ideo aliena assectat. Illud vero recipit forma alterius, ut alteri' est,quod no fit tertiu, sed fit aliud, id est, tralum itur in obiectu li. Iet. Aleta.tex. 3 9. & fit ipsum obiectu,ut supra toties dictum est,t fit magis unu,quam eX
materia & forma. Et si petas,quare potius I de m- cognosces fit ipsum obiectu,& ito aliquod o niti σteritu resultans, quam materia fiat forma rer se Respodebo,quonia unitas sequitur esse, es- tiς tam in se autem & unitas eκ operatione deprehe- tima istdituriergo quacuq; forma suscepta,Opera ras.
490쪽
tio no est propria ipsus formς aut materis, sed propria ter iij simpliciter,id est,alicuius
copositi costituti per materiai & forma ut tertii secundu quid, quale resultare cognoscini' in accidetibus.Vnde operatio specuti,diapham aut aeris, per forma interionaliter recepta sine materia, no est cognostetis, quia ut supra lib. 2. a tex. iet 3.ad ret . dixi no recipitur sensibiliter. Hic aut e rationem reddo: quoniam operatio speculi,diaphani aut aeris per speciem no est propria ipsoria,
diapirant scilicet aut acris, sed ipsius imaginis & speciei, cuius est immutare sensus,&pupilla tale facere: at vero operatio, quq couenit sensui ct in uniuersu in Omni cogniti
uo,,ppria est ipsius cognoscetis,ct ponitur, ut ipse,vel sesus,vel intelleci' cognoscat se- cuduspecificatione & determinatione speciei,que est sorma alteri'ut alteri' est enim species esse eius, cuius natu a ct quid ditate reseri,ut supra te X. 3 .ibi, nimum ipsam ea uniuersa quodamodo esse, quaesint.Nam ea, quae
sunt,aut intelligibilia jum, aut sensibilia,n em pe
ata est secundu sensum sensibilia,secudiim intellectu intelligibilia:& te N. 38. enim
ipsi lapis es in ala. dforma lapidis se ' ob id
ata est lapis,& fit lapis non absoluie,sed inesse intelligibili ergo cognosces, i tale,suscipit sorina alterius,no in esse naturali, sed ut alterius in esse intelionali , secundu qua ex dictis hoc libro,& lib. I 2.Mela. teN. 9.
ibi, Intillectus secundu tranfiumptione inteli λbilis sit a tinfactus aute in actu , ipse est qui
agit S intelligit .Platis igitur no ite couenit agere, sed vel formae susceptae, vel tertio, quod est unu lecudum quid & per accides, quod resultat:atq; adeo aio cognoscetia recipiunt formas alienas propter operatione aliena,vt planta si calefit,recipit calore,quo calefit, qui est calidi aut ignis Operatio: at cognosces recipit forma & speciem aliena, ut aliena es, tam e no propter aliena operationem , sed propter propria operationem ipsius cognoscetis specificanda: ergo imm terialitas principiti est cognoscendi & suscipiendi sorma immateriale, ut e X Obiecto immateriali, siue specie que eius vice supplet & eX potentia immateriali proportionale unu fiat principiu cognitionis & operationis immaterialis. Quapropter si lapis est in
aia,non naturaliter,sed in letionaliter, ideo es , Q cognitiuu ambitiose cupit reruomismia persectiones,Vt alioru sunt,quia ipsa ierum persectio fit persectio cognoscetia: albi enim persectio no est in aere, ut albi, sed ut aeris persectio: at in visu, non solii ut eli visus consumma tio, sed ut est persectio albi,
cuius persectio transu nutur a visu, ut perficiatur visus recepta natura & sorma alteri', ut alterius est.Patent illa,tu eri dictis supra c. s.& e X S.Th.de Veritate q. et .art. I. & 2. S lib. I. cotra get. c. q. ibi ad fine tradit resolutissime Ferrar.& Caiet. I .p.q. I .art. I. tumetia signu hui' est,quia altero psallete saltamus,na ipsa soni harmonia fit viventis cocentus. Quare ala est omnia, retii perfe- Sumar ctiones a rebus suscipiendo,ambiendO,mI- solariovis bibedoq;: angelus vero omnia est,no acceptis a rebus specieb',sed paltim per suam
essentiam, par tim per innatas species l . p. aq.s s. Deus aut comma I. p.q. Iq. no emedi cado aliotu persectiones nec suscipi edo, sed cotinendo eminenter per rationes ideates I.p. q. I s. Tande ut rem plane ct bre- Quod exuiter intelligas, perpede,specie obiecti duo specie crhabere: unu est,ut sit accides: quo modo ut intelli i-eX calore &aqua fit unu tertium per acci- bili I at dens, sic eX specie S subiecto , vi in aere & Hum. speculo:aliud est,ut imago sit S smilitudo obiecti,ct sic ex potentia cognitiua ct specie fit vitu,no teritu aliquod,quia sit ipsum obiectu .Ita inquit Arist.te X. 37. Animal sam ea uniuersa quodamodo,oec. id est, ii si realiter,sed secundu smilitudine: hoc aut a natura potenti et prouenit, nde supra dixim' σὶ νέει sumi mensuram cognitioriis: aliter oum ra--ms dius solaris in terra recipitur, bino rc splς ra ex po-det: aliter vero ua speculo, a quo resilie, mi tentia. rum tacit splendoi e ira:& hinc e st,ut opera tio sit propria illius potentis,quia modificatur,vivificatur & transu nut in se esse ipsius subiecti. Ex hoc habes, si, omnis actio co .gnitiua & appetit tua vitalis est,habetq; ier es irebiminu: quoma aliquid agitur per isa, quod
manet intra ipsum azes,alias no esset actio,
si nil ageretur.Solum tamen discrime est,im intellectu est S intellectu & ratio intelligeduin volutate aute etsi si volt iu in actu, ratio tamen voledi eNtra est,i sum si ilicet bonu appetibile,ut supra teX.s . MON de Sessii Haralijs vive tib Arist.opposita fert sententia, prest iis
nimiru,omne animal sensu tactus Vt mini- uum cummu habere: persecta aut animalia prstcria- sensiu ex. iii alios habet sensus .Prior pars patet,quo penditur. ma sine sensu no est animal. Posterior aute omneantibatur, quia si natura nihil facit frustra A mal βη temere,sed alicui' gralia,cu animalia A gre titidiutur,frustra sne aliis sensit,' moneretur, S quo-