장음표시 사용
501쪽
ne imis mortalitare exordii oes partes in cun
TRACTAT VsCELEBERRIMA CONTROUERSIA DE ANIMOR UMNOSTRORUM IMMORTALITATE
boc tractatu eodem autore Petro Martinea definitur.
ltis,quae in hac enarra tione praestare tene bar, nihil superet Te videbatur,quod pro virili in ea iam non prae stiterim,atq; iurila ingenii mei tenuitatem non perfecerim. Eapropter nisi percelebre illam quaestionem de nostrorum animoruam mortalitate,quoties sese obtulit occasio, pollicitus sui stem , hic nostrorum in libros de anima Commentariorum constituendus finis eiret. Sed ne receptui canerem & pedem referrem,in causa fuit,quod niihi ipsi toties promittenti,atq; meorum Comme. tariorum persectioni & intefritati debeo, ut non prius finem dicendi faciam, quam quid de proposita controuersa sentia me moriae prodam , ut hoc addito colophone nostra haec commetatio suis omnibus numeris absoluta et Ie videatur. Negotium quidem non minus arduum,
quam difficillime inuestigabile, quod diu
omni seculo& aetate praeclarissima quaeq; torsit ingenia, quae in hac salebra versata sunt: dissicile enim est veritatis scopum in
proposita cotrouersia collimare, tum,pro pter sublimem animorum nostroru dignitatem & eXcellentiam: tum etiam, propterdis,identes summorum Philosophorusenistentias: sunt enim non partim multae. Nec
id mirum est, siquidem veritas per seipsam in profundo ut divit Democritus demersa est: quoniam altissimum donum Dei est veritatem contingere: & in re hac grauissima eam contigisti, praestantissimum existimo,
ubi nec una nec concors est PKilosophora sententia teste Plutarcho lib. de placitis Philosophorum cap. . Eusebius Caesarie ins s omni genere disciplinaruinsignis lib. ii. de praeparatione euangelica cap. vltimo multas refert de anima existimationes. Multo tamen plures ponit Aristoteles,ut vidimus lib. I. de anima cap. 2.reserens quosdaasserentes interire cum Democrito & Epiis
curo , non interire autem cum Stoicis, duraturam tamen ad nescio quam sbi somniant uniuers exarsionem,quia non cense bant esse aeternam : Pythagorae palin genesian ridet,ut fabulet & figmeto persimilem
lib. I . de anima cap. 3. Omnes enim doc i, pariter ac indocti,Historici,Poetae etiam de suis campis elysijs, fuitq; heroibus, animae immortalitate passim disquirunt a natura compulsi,& in hac co sideratione attriti viis dentur.Plato immortalem docet pluribus argumentis,quae colligit Bessari si lib.et .aduersus calumniatores Platonis cap. 6. Aristoteles inter Philosophos ultimus,sed omnium princeps, obscure atq; lubrice suam nobis potius occultauit, quam proposuit sententiam,vt D.August. lib. 3. de Trinit. cap. 9. dicat, rix pauci ma nostraediti ingenio,
abundantes ossi ,Δ6hinis Uubtilissimis erudiri, ad indagandam folius animae immortalitate ter
uentrepotuim Cui tamen animae beatam Mitam
non inueneruntstabilem desiveram:admiserias eam quippe vita butim etiam post beatitudinem redire dixerint: adeo ut quanto nobis est familiarior,eo magis nobis abstrusa & re coindita sit, ut proclamas D. Bernardus ait,EX meipso domine cognosco,quam sis incomprehensibilis. Qitam difficultatem Regius Vates adumbrat Psal. 338. Mirabilisfacta est scientia tua ex me, oec. in nobis enim me ipsis habemus,vnde diuinam sapientia admiremur, veneremurq;. Si igitur uniuersorum,qui detracre scripserunt,uel nomina sola recε serentur, delaturum mihi tempus arbitror,& iiii amplius emolumenti adduinceret,quam chartas implere, empus cosumere,iectorem moleste vexare. Ne tamen oleum &operam perda,missos facio Simplicios, Alexandros, Themisti Os, Ammonios,Philoponos & alios, quavis nome)Jatura nuncupes. Valeant isti,& quid sentiat
Aristoteles dicere instituo,quid in qua sentiat vere,& non eri aliorum sentetia. Nam
Theophrasto videtur sensilia immortale,
502쪽
sed extrinsecam substantiam. Alexandro ut perhibent quod mortalis. Averro es
unam immortalem, alteram mortalem posuit. Deniq; plures sententiae,quam homi nes,suere, & nulla absq; aliquo erroris seriane:quoniam nemo pure es syncere sententiam dixit inter Ethnicos usq; ad Aristotelem, qui licet valde obscure & essentialem esse hominis formam ct immorta lem asseruit, ct multa sint,quae in Aristotele consentire non videantur , semper tamen sui similis,meo iudicio,est.
3 struese Quare labor iste superuacane e non sualia ex Ῥfi scipitur,quem humanae sollicitati maximὰ litate υρο conducere probant quotquot Romanoru,
natur, Graecorumve illustria reseruntur facinora, quae e X hae animorum aeternitate & siti celebritatis sui nominis prodiere: cum tamen
dubii de hac re essent, nil non subibantia bor ut celebrem sibi apud posteros fama compararent. Profecto ad hominis digni
talem cotemplandam pertinebit ma Ni me considerasse animorum aeternitatem cinis
ra enim humani generis conditio est , quae tam solicite omnia, quae supra & infra se sunt,capessit,minimeq; indiligenter inquirit .tamen circa semetipsum cotra Delphi
cum illud oraculum , nosce teipsum quiuis
hominum oscitanter se habet. Caetera Omnia sagacius inuestigantur: animae autem studium negligentius adhibetur , cum tam en animi nostrς gratia, uniuersa,quae eq-lo & terra conspicimus,condita sint. Quid mirum horizo temporis Sc aeternitatis est,
ct in utriusq; confinio posita,uniuersa pandit, siue qM in tempore contrectamus, siue quae in aeternitate constituta desideramus, indeq; medias sortitur vias inter ea,quq tε-pore transemt,atq; illa,quae perpetuo m nent. Hinc tam diuersae naturae & distantes in nobis prodeunt operationes,ut nunc cubestiis terrae,confestim cum angelis Dei in caelestibus conuersari videamur. Ecquid optabilius homini,quam suarum affectioianum sontem inspexisse & ad viuum reseiacuisse ut intelligere queat animam nostra instar bis otis esse iam: quoniam geminum
habet vultum, unum argenteum,alterum aureum,ille temporalium,hic vero sterno. rum est. Sed miseret me nostri,qui oscitantia nostra trifontem facimus animam,cum
tertium addimus vultum,& illum quidem plumbeum & coenosum,hoe est, vilem &immunditi js plenum. Deplorandus igitur
status iste noster, quo nos cum Tantalo illo ut in fabulis est) collocamus, qui in me
dijs aquis stimus,& in summa reium Lo- ibi lupia inopes sumus ac famelici, ita non lotum . quae intra nos sunt negligimus,sed di falli . , dimus: & cum nos ignoremus , e tria nosmetipsos diligenter nos qu ritam ua.O nos infortunatos, qui bona nostra non nouimus,aliena sequimur,quorum nil nos ma
net , quando cuncta sine ratione & iudicio aggredimur Quod argumentum eis a veteribus, xς Docilitas centioributq; diligenter dii ceptatum iuς ex messorit,actum agere non videbor, cum ea QM do compania in unam coaptatam summam redigQ, ratur. quo breuissis & dilucidius praestare valeos fontes indicando, a quibus caetera sint haurienda. Idcirco minime inutiliter hanc pro uinciam meis imposui humeris: quoniam
ere diurno nutu neque diminute,neque
parte cu pleri'; tractabo sed integre pur ficere enitar,ut nil desideres, vel quod ad
veritatis cosrmationem, vel ad dubiorum omnium resolutionem spectare videatur. Iniqui enim retum iudices & rigidi reprehensores nihil habent,quod in meo candi. do pectore & ingenuo conatu vivere reprehensibile vituperent: nam quae a gra
uissimis viris sparsim disceptata sunt,colli go,fortasse tamen mea industria & diligentia absoluam etiam & perficia: quod si non
praestitero,non est vituperandus animi conatus, cu accuratissime enarrationem horum librorum coplere & consummare co-
tendam. Nam si studium istud explorandi animet nostrs natura difficillimum sit,idem
tamen suauissimum est,teste Arist. lib. i. de partib .animal .cap. s. dicente , Res nanque i lassuperiores,tametsi leuiter attingamus, tamen ob eius cor siemsgmeris excellentiam amplius oblutimur, quam cum baec nobis ianfla omnia tenemisit de sublimibus enim vel minimum scire, quam plurimum habet voluptatis. Anima autem nostra uti diximus de gene re sublimium est,cuius e Xacta cognitio prs omnibus alijs ad rerum diuinarum perfectam cognitionem perducit: in altissimaruenim rerum manifestatione animae nostrae natura inuenitur,dc inuenta depreheditur,& comprehensa si,ut par est,ei respondeamus beatos nos facit, quo nihil est homini conducibilius,aut exoptabilius. De ordine aute& serie quistionis,ususq; eius, inferius iteru, t dicamus plura,sese offeret occasio.
503쪽
id fide Neq; volumus, nee debemus cum no- meres bilo optantes secundum saltem Hilose
Otholica stris,hoc est, cum catholicis cocertare,qui in deaia ηο- bus fide catholica firmissimum est, animastia inta nostram cum corpore non interirer stultus cine een- enim essem, si articulum fidei ostedere eni sendum terer, hoe vere esset a ctu agere. Quod iam Clemens s .in concit.Vienens decreuit, Vt refertur Clementina de summa Trinit. Sfide catholic. q. Porro, cuius verba sunt.
Porro do Abinam omne seu positionem temere asserentem es t vertentem in dubium, quodsi ini stantia animae rationalis seu intellectivae Ῥοὶ ac perse bumani corporis non stforma, velut erro . - neam ac veritati catbolicae inimicum Dei disti sacro approbante concilio reprobamus:De Anientes , ut cunctis nota 'Heth cerae Ῥeria
subintrent, quod quisquis deinceps allerere femdere eis renere pertinaciter praesum Veris,quia ani a rationalis seu intillectiva non sit forma corporu bumani per siem essentialiter,tanquam b-ticus sit censendus. Quod postea concilio Lateran .sub Leois
ne Io. sese. 8. ite tu definitur, ubi idem concilium Uienense refertur,& ampliatur. Et quia in hae definitione animarum periculis prouidetur, non solum sententiam , sed verba etiam fideliter inducam: plurimum enim refert illa singulatim considerasse.
nica sit, phiam verum id es passeuerentimurna butus, dipe portuna remedia adsidere cupientes, hoc sacro approbante concibo damnamus reprobamus omnes asperentes animam ιntellectiva mortalem et . ut Micam in Octis hominibus,m haec in cubium Hrrentes: ci m illa non solum Ῥere per se G 'rtaliter bumani corporis fomma existar,sicut in Cano e foeticis recordationis Clementis Papae quisti praedecet sensima a nerub Vimensiconcilio edim correetur, verum immortalis ,s' stro corporum, quibus infuni tur,multitudine Fingularitor multiplicabitis, s multiplicata multiplicandast. Quod mant- . 9δεμ constit ex Euagello,cum dominus ait, An mam autem occidere non possunt: asibi, Qui .
Odit animam suam in Me mundo,m vitam aetemnam custodit eam.Et etiam cum aeterna praemiam aerema siupplicia pro merito vitae iudicandis repromittit. Alias incamatio G alia Christi m seria nobis minime pmfuissem nee resurrectio expectanda foret, acunei iusti miserabilis esset Oruxta Amsolu omnibus seminibu . Cucis Fidei tibverum vero minime contradicat, omnem asper hesitrariationem veritati illuminata fidei contrariam, Om turvero.
bum' ι enmneis asperrionibus inhaerentes,veluti damnatissimas haeresis feminantes, per omnia
videtestabiles En domi abiles beretiscio insed lis Catholica fide labefactates, itarisqριι Leonis Papae decimi, in concilio vin AEN Rre decervimus. Insiuper omnibus GD Praecipi
cionalis lubitantia. praecipiendo mandamus,Ῥt Gm Philosopborum bus Phi-
probante cocilio. postolica re imi- aut unitateδ mundi aeremitate,ae aba ta endat modi teneantur eisdem veritatem νeligionis chri. & declassanae omni conatu manifestam facere, ret veri- suadendo pro posse iacere,acomni Lio buius late re . modi Philosopiarum arrumenta cum omniaρο- ligionis labilia existant 'o viribus exeludere atq; resoL christiauere. Et cum non sufficiat aliquando tribulorum nae. radices praescindere, nisis' ne iterum pullulent, funditus euellere,ac eorum semina, originalsque
ea fas,undefacile oriuntur,remouere: cum praeis
ei e bumanae Psil ophiae studia diuturniora, quam Deur secundum verbum Apostoli eua-
nis solicitudo nos agitae pulsu, γti psaque medendis animarum laguoribus, quarum nos ex immor- alto omnipotens autor curam habere voluit, Vitalis des pol imum qui instatiusfideles nunc MIere cedivitur. nuum alutifera Hei vini medicamine i in-sar Samaritanι in Evangelis solicitum operum impendamus,ne nobis illud Hieremiae obiiciatur: Nunquid resima non es in Galaad, aut medicus
ter referimm rixaria seminator antiquus, b
mani seneris hostis nisultis terniciosissimos inres a fidelibu3 semper exploses in agro domi ri euauit, oestultam fecit ab Mi Lmae Lapientiae
504쪽
Pnolit - in praemi Siserriis occasione racsalutari costitu- αν coμ- tione ordire amus oestituimus,ne qui qua decae tuis in D rno tu sacru ordiuid' i οβ tutus scularis vel retu is ordι- tiris, aut alias ad illos i iure arctatus ius, liuenibita im nolibus: lalias publice audieris, philosiophi cumbrae aut Ibesis ' iis ultra quinquentu post Grama refusti tisam et Dialeciticasu aliquo ludis Ibologiae, diis. aut iuris pontificii incubat. Velum exadis dicis
quiuque uis si illis studiis insiti iure τοluctis, liberum lite dum tamen si ilaut seorsum neu
giae,aut sacristamnibita operam nauauerit, tinbusanctis tilibus pios noni Au sacerdotes dominimuevianti Made infectus Philosophiae
o Aesis radices purgare sanare Ῥaleant. Suma de- In quoCanone primo desinitur, i anima creti rationalis immorialis est. Deinde ii est ii Imtici de minis substatialis forma.Tertio quod mulata v. tiplicatur pro corporum,Plibus insuditur,
δε α μb- multitudine. Quarto et e X principijs verae soti . Plutosophiae nil colligitur fidei orthodoNqcontrarium:quonia verum vero non disGnat, & fidei nullum verum aduersatur. In
super quinto praecipitur omnibus publice
legentibus,vtoriani conatu manifestam se . ciant hanc veritatem,ut omnis errandi oc
casio tollatur. Quare fide catholica constat quid hac in parte censenduin sit: lege, si placet.Alsonsum a Castro lib. et . aduersus haereses verbo Amma hqres. I. s. 6. .& 8.Plura postem circa praetentem materiam indu cere icripturarum testimonia, quae consul to missa facio: quoniam ad id, quod eri lententia Arist. nitor instituere, aliena esse viis
dentur. Haec tamen dare isse sat est, ut discat nostrae te in pestatis Plutosophi verbum te-perare,cum de an inas immortalitate sermo cuid inis inciderit: dc nemo audeat tantum sibi arr a gare, ut temere dicat animam intellectivapbjAlο- iecudum veram Philosopluam mortalem I ia oe et I M.quoniam praedicta Apostolica desim- Hilosio - tione haereticum est , ct secudum rationem tbta sit naturalem erroneu . falsa enim est philosos, tela in phia , quae fidei catholicet repugnat. Liberutex sit. tame tibi est,christiane lector, Arist in hac vel illam trahere sententia, absq; hoc. Q in Aristoti sidςm impingas. Fuit enim Arist. Philoso- laus. phorum facile princeps, bonarum literaruparens,& ut ille di Xu disciplinarum udus: tamen homo fuit, a quo humani nil aliena
putare debemus: errare igitur potuit in repraesertim altissime recodita. Caeterum philosophia legitima semper est vera,deficere neutiquam potest, utpote quae a Deo sit, a Deoq; inlita .idcirco quecunq; argum ela tiones contra fidem proponatur , captiosae sunt & fallaces: quod eleganter ostendit S. Tho. I .cotra gentic. .ct S. Quicquid eringo sit de animae immortalitate secundum Arist. philosophiam,tamen quς vera philosophia est,cu fide consonat,tenetq; anima creari,& creaIado corpori in di, destructoq; corpore ppetuo perseuerare. Qiis stro igitur,quq cotro uertitur, & utrinq; verisimilitudine habet,sub his verbis Sponitur.
telis principi js immortalis sit atq; si in tradenda nostrae animae natura sibi Philosophorum princeps dissentiat,& pugnatia dicat
Ste est status litis,non quid sen- ει. tiat catholici & veri Theologi, uuis dirae nec quideN vera Philosoplua Dulic
costet de animae rasurae iminor trociosae talitat quia habemus fidei de- quaelit fucretum esse immortalem,&edi vera Philo tura resο- sophia incorruptibilem,sed quid eX Aristo lum. telis principiis deducatur. Et nostra resolutio est,quod etiam ex Philosophia Aristotelis habetur S confirmatur animae nostrae immortalitas: quod se sit se Aristotele mihi persuadeo ob multas, quas ab eo depromemus,efficacissimas rationes. Licet enim cui eat in his eruendis, enues candisq; non paruus Ortyd sit suscipiendus labor,neq; indiligenter in- scendat sudandu, bono tamen & alacri animo sacio, Autorio quando haec ad veritatis robur & fidei ca- praesente tholicae firmamentu conducunt,atq; ad flain arenam bibenda animae nostrae excellentia & dignitatῆ ma Nini opere conrui. Ecquis enim non bene animetur ad pugna dum pro anime nostri immortalitate quam non solum indis lubilis catholica nostra fides tenet, sed etiam eandem vera Philosoplua do- .ceat, ct Aristoteles vere Phuosophiae discipulus Saturius fateaturi Tam eis Arist. hae in parte lubrice & obscure suerit loquutus quia graue erat & difficile in re altissima
ct abstrusissima sentetiam dicere, ut verba Aristotelis sortasse in utramuis partem captiosus aliquis deflectat tamen animus Aristotelis neq; anceps, neque dubius sentili non
505쪽
non nutat , neq; vacillat: obscuritatem ta- me pro rei disti cultate affectauit,quoniam se ab infinitis dubus, quae emergebat,omnino extricare no valebatiNeq; poterat quidem . quonia anima nostra non tantum te
minus est rerum naturalium , sed initiu etiasublimium k superiorum , quae sine pecu liari Dei reuelatione exacte attingi no possunt. Sed quicquid de hac re silienitar ostedere,nihil Arist.dixisse, quod animoru no- . toris stro tu immortalitati repugnet.Cupio enim
'prisiis vehemeterArist. de omnib'disciplinis opti
me merito gratu facere,atq; eum a b hac in famiae nota,qua scioli et inurui, eximere deliberare,eiq; debitum honorem restituere,
quo pr postera & male sana ingenia ipsum
expoliarunt,ut desinat hanc opinionem in
vulgus spargere dc seminare, atq; sub hoc prς textu & nomine Arist. miseros de incautos in ignoratis barathru detrudere: illi inqua,no Aristoteles,reprehededi sunt,et hoc pestifero veneno genus humanum inficere
moliuntur. M iniis enim immortalitas ani
morum nostroru qua fides catholica testa- christiaης tur)istoru calum e p atebit,ut labefactari aut tectar. ' subuerti queat,quado in Arist. philosophia vehementissima de potentissima praesidia reperimus,&efficacius stultam horum opinionem reuellemus, cum manifestu fuerit vera ab Aris .costituta principia,unde ani-- mam nostram cum corpore interire sit imis
pos ibile.Ces,et isti male sant fidei homi- ς in ne, sub hae tectina sic E catholica ludibrio&calliniae exponere,& fomentu errorum,
malitisq; fermen tu humano generi admouere. Non possume hercle Deo immortali Mas no habere, qui non cotentus modo per unigenitu suum veritatem fidei patefacere, sed etia pro animoru immortalitate Arist. dedit naturae magistru ad que in rebus duis biis de ancipitibus,quae ad naturam specta' rent,c5fugeremus: quem quide viliteraru, doctrinarumq; parentem, nobis concessit, ut no inepte liceat coij cere, Dei Opt. Maκ. singulari prouidentia nobis Arist. diuinitus . contigilia, unde patrociniu sumeremus ad uersus quorunda in hanc de immortalitate animae fidem criminationes Sc querelas,ne qua ex parte fides sine tutela vacaret, aut a natura de isti tuta e Te videretur. Viua igiturvo X naturet Arist. est, Sc persectet naturet specime, qui neq; substulit alae nostret immortalitatem, neq; eam nobis inuidit,quoniam
animora nostrorum excellentiam dc dignitatem summopere est veneratus. Sed pro- αν Ad. prijs auribus audire sentio iniquu retii cen- Ateles in re me vituperatem,l Arist. Ethnicu ho- ex Et iminem & allide Christi alienu, Theologu G IN EO facia: desistet sane&mirari desinet quisquis tus diis sit,si superius inductu Lateran.cocilii pre unius eo
ceptu diligentius animo verset,ubi distri id ciuiui nobis praecipitur, ne in dubiu vertamus ne gotium de anime nostret immortalitate , &pro virili nostra pretcludam' aditus,ne subintret errores: quod video como dilis me noposse praestare, quam si Arist. doctrinam in
nostra traham lententia. Magnus enim aditus aduersarijs veritatis praecluditur atque priripitur,cum Arist.cum fide hac in parte cociliamus,& omni studio persuadem' vere nobiscum sentire, Sc aduersarioru ori muargumenta solubilia existere:no enim susscit ut sacru dicit concilium tribuloru radices praescindere,nisi Sc ne item pullulet, funditus radices euellas,eoru semina,originalesq; causas,unde facile oriuntur, remo
ueas. No est ergo cur,vel hanc laude Arist. Philosophoru summo inuideamus, vel hoc minime quide contemnenda pro immorta . litate alae subsidiunt fidei catholicae adimamus,cum D. Hieronym' Arist. naturae specimen vocare no dubitarit. Tanta est enim benignitas,& tam profusa erga genus hominum Dei charitas,ut nullo nunqua tepore hominu genus reliquerit illis praesidiis destitutu, quae sunt ad immortalitate alae dignoscenda accomodata,& ad beata vita conse quedam sum opere necessaria. Quod Paul. ad Hebr. I t. docuit dices, Credare enim oporteta cedente ad Deum quia est, γ isquirentibus μνemunerator in Se ad Rom. s.cotra Philosophoru supercilia inuehitur,& inexcusabiistes a iserit, Quia eum comuosissest Deu non sicut D uolorificas rutrae. Sc Regi' Uates Ps. fgnam inquit elisupernos tum vultus tui domin , ut ostedat nobis bona. Haec enim ipsa melioris vitae pret sidia 3e adiumeta, siue foccunda omnis veri,boniq; semina De' Optid: Mi κ. notitia mentibus inseruit,ut in numerato Sc velut ad manu haberemus praesensionem de immortalitate animorum, Scunius Dei singulari Sc exacta prouidentia atq; spe remunerationis bonoru, maloruq;. Nimi' igitur nemini videbor,qui ta prsesa ris rationib' permotus, magno studio certufacere c5tenda, pro fide nobiscu Acili. sta
re,recteq; de animor I immortalitate cc sere.
Quapropter da nulla non mouet lapidem
506쪽
diligentia & industria nostra , mi A risto
telis seni ritiam legitimam de aeter altate animo u emoriae prodam,ioxe'li Se,chri
strane lecti me toto coc erusde catholica,quam Iacriit atq; in prς rdijs habeo, enixe certare, Volo equidem meum istud oboluin iii domini ginopbylactuco
ferrer praesertim cum antiquiores rem hane susius pro suae eloquentiae flumine tracta-Tunt: cuperem autem ad quotidianum scholarum usum praesentem coutrouersiam ac commodare. Ueritas enim etsi in disputa-nonibus ornari non vetet uco tam ii &orationis te IIo Camis,licet maxime delectet, non potest e reacte ad trutinam in lance erim
dirilitabitu nitri δε nonnunqua in fal- . loco veri persequi ur. Millos facio Niphulib. Aeliitellectu& lib. de immor talitate animae dc Nicolaum Faventinum, Ioannem in Franciscum Picum Mirand lanum in digiesnone de irae te luper 3. lib. de Animam Hieronymum Cardanum,ct reliquos qui eicie Sc Octetatorie rem hac, meo iudicio Die utilitate & resolutione utaram. Inter nostrates autem recentiores ora
Nersent, qui ad hanePhilosophi et partem se exercuerunt: Scholastici enim lib. . sententiarum dia 3.ubi Soto diligenti Lime,& Retiereditamus Cano lib. l2.de locis cap. I s.. elegantissime, versant,msi quod ad rem novitam parum accommodate,quoniam plus diuinta quini peripateticis urgent testimoni j in quo praesentis disputationis lis est, 'uid sentiat Arianon quid fide tenendum sit. Nicolaus Fulgina, cognomentoTigno sus variis in locis enarrarione in hos tres de anima libros argumentu istud tetigit, cis
Iame misceat irripertinetia multa, est nil omnino resoluatin qua doq; minus cosiderate ad ineptias Cometatoris sensim dilabatur. aietanus a Thienis in Commentatijs de anima tum Paulum Venetum ut in more habet inducit, Nominalium scholam se- 'ustur,&rem praesentem leuiter tangit:&Fessime facit, dum modum tuendi Aue rotin docet,quod ei libetu non est propi x prae habitum concilii Lateranens s Prqc pium atq; decretum. Caietanus de Vio in altero eX tremo breui sua comentatione in hos Aristaibros subtiliter multa dicit, sub tituti tamen & emcacius Commentariis ad I . p. D.Tho .sed non est oscitanter δέ iii ita stu legendus propter ingenii acrimoniam ct in dicendo innatam obscuritatem ti co
scio qua via dilabatur, effugiatq; , ut cum
Scoto in eam inclinet sententia,ut Arist stelis rationes pro animarum a ternitate mi mis euidentes Scerua in Gesuvi x: contendinius Lune' nos, Aristotelem vere Reuidenter minax v imiporiali a rim demo
tiores descedere, ii Ramen ii irarum, Paleui ct suspensa ninnutractat, inportyis IHilur vir u praestantissimum Ra xiqv m o rem resecare, di sua insigni diliges Midubia, quae pauca no sunt Pro a ITu sumnthino distbluere. SebastianusPeres' uoi u Presum calae suoru Coin tarioruin in libros dς anima ad hanc peruenit conuouersiam, velut .es in intrasitv dc pςrivsi iuria percurrit, coim. QN a ritus Tregia Seleginti sua ena pratione,qua P ti traici antea circa liter m Arist. haud indilligenis r . ia epristiterat: eXpectaba enim a summo eiu Ingenio, I quibus in locis Arist. sibi dissidere. videtur,enucleatus cociliaretur. Clim autem ad manus perruenit collega nostex
Gaspar Cardi Ilo Uiltalpandeus Apologia missa an
o Arist.de immortalitate alae,visus mihi deus. est summos illor antiquiores Philosophos orationis e patra si non superalia, quat Ietam e:recctiores vero acrimonia & disputa tionis ericaci 3 vicisse oes. Et certe pene cecidi isset calant' a manu & paru ab suit,quin ab huius qui stionis tractatione prosilirer quod profecto secisse,nisi tam multis locis
a nobis controuersia ista suisset promissa, mi' gratia plurimi loci relinqueb tur a n bis mutili de iliaci,qvie Nachiore enarrati nem poscebant, nimiru qui in huc locu reis
mitte antur:no ergo decet,nec relinqu*re debemus truncatam nostra coarrationem
Refert Socrates apud Platonem in Gorgia lib. . nefas e s manas omittere fabulas, imo Globone adtenta, ne*ecapite aberrentvideo
.pergendum est quo coepimus, etsi actu age re videamur,ut sermo hic noster caput sortiatur. Nam etsi optime ille collega nos et confirmet quam intendimus con lusionem, aduersariorum tamen oppositiones, ct quae ex Aristotele sese offerunt colli sones breuius&leunis,quam par erat, per currit. Qua in parte non modicu a me insu Auton dandum est:vtinam dum lisc iacio,in plura vitia non incidam.& reprehensibilio- a,quam ego in aliis vitupero. Quid enim
507쪽
supellectili expectari queaI,quam copiolu& monstrosuiri e Xamen undiq; ebullieritium defectui uiae proeriun per improbulaborem & assiduas vigilias confecto,& in
quotidianishTseologiae prs lectionibus de
contionibus ad populuin pedito, 'c ab imsu dijsiam distracto. Iacta eniim est alea, di posteaqua semel coepimus,promissa ut appareati , est necesse:& viro Theologo atq;
christiano no sat est Aris .enarrasse, sed tato studio atq; conatu evcutere, ut quatum
fieri possit cosentanee ad fidem loquatur, me veritatis hostes ab Arist .armoririn praesidia precario sumere possint. Quod si Dei gratia praestitero, spero eκ hoc nostro labore non mediocre eXpectandum emolu-
QS - mentum. Etenim multi adhuc viuut prohnucο-- dolor qui, ut vitiis habenas relaxent, sibiditas atq; persuadeant similem esse hominum ac iu-
sua. mentorum exitum, ideo de virtute non in
rant, neq; de bonis aeternis soliciti sunt,nec ventur. t menti quos aequum est ratione naturali confindere, testimonio Aristo telis reses nare,ne putent tantum Philo
phum patronusibi is illa, intelligatrique,tusi
respuerint,li aeternuin perditum iri.
circa non talum pro fidei robore atq; op timorum morum stabilimento , sed & fid
lium omnium cOfirmatione, uniuersa,quae
ad rem praesentem pertinent,ex Aristotele pro nostra industria , in unam sententiam colli Femus,cona ponemusq; , ut que ab aliis sparsim de divisim dicta sui at,in unam minfectam aciem componamus,ut facilius co
'prehen si queat quod intendimus, & ces.sent isti Aristotelis sententia se protegere, habeamq; unde hoc suum commetum incipiat displicere,neq; amplius propter eam opinionem , quam falso Aristoteli amponunt, in praecipitium vitiorum se dedant,dum'contra immortalitatem animae obmurmura nt,ut a debito hominis ossicioli cent iosius abflineant, Sc sibi, suaeq; concupiscentiae plausibiliter satisfaciat. Erasmus Erasmus curiosus,quam catholicum deceat virum,
notatur. cupit, D. Paulum clarius de resurrectione S de animo tu immortalitate fuisse loqui tum,cum tame Apostolus nihil clarius aperuerat omnibus suis Epistolis, sed in eap . tissimum , quae est prior ad Corinthio, cap. lue .sim hac vita tantum m Chri A sperantes sumus,miserabiliores sumus onmilms homi- niue'. Sed iste dubitat, an in meridie sit dιes,
ut Chrytastomus dicit homil. 4. de prouidenti a Iidem olim iste desidetist, ac squis 1n Aristotelis libris optasset i incipum illud. nc it se inum Quo luet est vo clarius resi me rerutis cutenuis QStabas, Enon es in diuuliin i, specillimis principium est simplicitis primun. Ic euidenis triat 1 tissimum , ita in moralibum dis inlinis manifestum S primum principium eii ni irrcitimae immortalitas, unde humans viri ct Omis rus rei publieae brate constituis optu aurem mi armen dc moderatio eNpectatur. Nili enim cibin , iι es esset de suturis,atq; nostri fiatis v liinu Araco sideratio animo nostro immota sederet. manca esset & imbecillis omnis lia virtute exhortatior haec autem in natura dic visce ribus ipsius Philosophiae reccidita est, nan definiente' concilio Latera n. anima nostra matura sua immortalis est. Quapropter meditatio isa nostra labori est S uidustriae
plena,quam si exacte pro exiguis meis v ribus tractare Deo duce contigerit,non minus voluptatis, quam seu Uest allaturit siquidem tenemur docete D. Petro rati nem reddere,potissimum de specluet in nobis est,ut non solum fideles:confirmemus, sedeciam ethnicoruora Obstruamus .Quod si nobis contingat Deo dante praestare,no - D solum ab aduersarijsveritam praecipuum . I. in armorum genus praeripiennas, sed ad vertia ceto alis cognitionem ipsos pertrahemus:si au- iatem obaudire renuerint , sat superq; debiatum ii ostrum presutunus officium , quod erga ipsos charitas christiana iubet exhibere : ct nos dociles & obedientes reddimur praecepto adducto ex Lateranensi co- letilio cum veram Philosophul,quae immortalitate animae docet,eκ peripateticis primcipiis inducimus. Qui Aristotelem nanque
contenderit animae nostrae mortalitati pa trocinari, nimia proximus est,ut asseueranter etiam affirmet,ex vera philosophia aut L amam nostram mortalem esse,quod est lim . in 'reticu . itierum Arist. Philotaphorii sem-mus,a quo magnam partem optimae Phia Attendilosophiae habemus. Dum igitur animae im- Autoris mortalitatem eNapsius principiis ostendere mente, et
Tontendum Menuimur profecto iuNta La- oue ο- teranensu concilii traditionem animae no- nusco . utae aeternitatem eκ vera S legitima trahere ge deducere Philosophia. ordo
Sed missis praefationibus, multisq; am- methodus bagibus, ne videamur ddi industria prouin procedericia hanc recillare, tu ut est,ut ad pro postae collocu vsstibin, ellicidatione veniamuH. si tamen ruri prius
508쪽
prius lectore admonuero, decretii mihi es se scholastico more nostro argumentu propositu urgere,ut principio omnibus dubi radi rationibus propositis,moκ relatis atq;
reiectis alior uerroribus,tum Veritatem rationibus naturalibus atq; Arist.testimoni js demonstremus, ut tandem solutis dubitan me tionibus finem dice di iaciamus. Genus au- redem tem demonstrandi non debet a me requiris tura' simpliciter optimum mathematica acrib nimα im logia ut dicitArist. lib. 2.Meta. in fine quo mortali nia iste certissimus ratiocina di modus scie-N tiae naturali,quae motui & variationi subditur,no couenit. Hominis enim probe periti ossiciu est, limites propris comentationis non erecedere, sed regula obseruare,& re inruirere,quae sit rei, de qua agitur, accommata: inerudit' proculdubio ille erit, qui ab oratore demonstrationes exigat lib. i. Eth.
c. 3. Sesibilibus igitur & moralibus ratio
nibus res haec ma nifestanda est: ad res enim adeo occultas non possumus eκ actas Ma thematicoru adducere dem 5strationes,sed perspicue Sce uideter ammoru immortali tatem ostedemus, si coiecturis & veris milibus rationibus,quales natura ipsa admittit,ost ederimus ea eX parte, qua nobis a Sedum est Arist.testimonijs: quae enitar adeo cosentanee exponere,ne locus relinquatur
quorunda incertet & variet sentetit,qui plures admittut cuiusq; loci eX positiones,qua Promethe' ille poeticus induceret formas, aut Ouidianus ille Protheus se poterat co-
Hac igitur tam certa,constanti atq; acc modata methodo,si dominus dederit, pen-
Se uim sum nostru persolvemus.Itaq; quod cotro nis oe uertitur est,an eκ principijs naturalib',qui cones is ab Aristinccepim', anima humana couincanis, σω- tur immortalis Cui' questionis se sus est,ut nud coim intelligamus id, quod quetritur, nepe an aia versia re- nostra det corpori humano esse,per hoc lsoliuio ob euistentia quae in ipsa simplex est corpori
culos communicat, ut hominis essentia in copositonitura tione integre cosistat:&hac existentia anima Ium a corpore separatur, ad sese retra hat atq; resumat ita ut non desinat esse simpliciter,neq; intereat,sed talum desinat esse in compositione Coclusio autem affirmativa erit,iaepe quod ratione naturali covinci potest ex scriptis Arist. scilicet anima rationalem iuXta sensum praedictum forma hominis & immortale esse.Sermo aute habedus est cum hominibus recte dispolius, beneq; animatis, qui dociles sint, scilicetne'; ignorantes,neq; obstinati: Aetas ctu maram n eu,quodpatitur μιηι disponitur,messe
videtur,lib. 2.de Anima Ie N. 24.
Universum istim traftitu in quatuor partes diastribuimus. Dima diffcultates comprehellet. δε-
cunda emnes con urabis. Noria Nuritatem
confirmabit. Possema di sicurutares diluet.
Posta prae satione, prima huius trabatus pars dissiculta-ies proponit.
SEntentia est Arist. lib. I. Et hic. ad Eude- M inummum, debere controuertetes cotrarioru literant
argumentorum pondera atq; momenta,& cedit duinquaecunq; ma Xime apparet aduersa,primu bitatio. omni uinducere:quonia paradae facultatis initium est difficultas,quae est quaedam ad disciplinas capessendas expeditior via. Uninde dicenda magis creduntur, si earum sententiarum, quae in controuersiam veniunt,
iura prius fuerint audita: sic absentes quideminus gratis condemnare videbimur,cum ut iudices arbitri,non ut aduersari j,ad iudicandu descederimus: sed in his modii tenere oportet,qui in omni negotio optim' est. Prius igitur vinculum, quo intellectus no- .ster hac in parte ligatur, attendamus,ut nOdu,quem dissoluere molimur, intelligam'
plura dicit Arist. de hoc praecepto lib. 3.
Meta. teX. I. Itaq; ut sciamus quis sit sinis nostrae inquisitionis, prae dubii adum est de ijs,qui aliter opinionem susceperut,quam rei veritas habet. Plures autem sunt argumentationes , quam ut quispiam hactenus in summam redegerit, aut ulla ratione resoluerit, necdum unus ego enarrate sum-ciam:summo tamen studio contenda methodo aliquot colligere, & ad certa reuo care capita. certa, breQuadrifaria quide anima potest eXcogi- uique ratari primo, habitudine ad ages, quod ipsam none enu- produNitatam. Deinde inordine ad semetis merantur ipsam,quatenus participat esse a suo autore crevi oderiuatu. Tertio,quo modo aut qua ratione heritatur
anima iam facta,absolute in homine princi dubia d pium sit humana tu operationum. Tadem ita tm-liabitudine ad corpus, a quo diu bluitur,si mortabia separata otiosa sit,aut quidpiam operetur. te, ut Sic res alioqui abstrusissima commodius facile m-Ii 3 ma-
509쪽
telli se, manifestabitur,d amplissimu argum et uinet modica dc tam late patens intra minores cancellos era me- c Otinebitur,co traheturq;, ut id,de quo du- minisse bitamus,arte & ratione coprehendatur. valeam'. Principio igitur difficultate ingerit, cum 1 .difficul anima nostra non sit creator,sed quaedae X tas sum, creaturis,quona modo ad ages sele habeat tur expar si fuerit a me corpus producta. De quo du- te astetis. bitat grauissimi viri,& non solu sapientis.' si mi Philosophi,sed etia sanctissimi Patres. Rufinus lib. Invectivaru contra D.Hieron. affirmat,hoc aliquando sensisse D. Hieron.
Epistol. ad Ephesinum,dum elucidat illud D.Pauli ad Ephes et . Iorus enim sumus fastians. Et Greg. Nysianus lib. r. de Anima c. 6. non solum ante eorpus iacta esse docet,sed
oes animas ante corpus simul creatas cum
illa Adς anima. Neq; abhorret ab hac sententia D. Aug. lib. . de Genesi ad literam
cap. 224.&Magister sententiatu lib. et . d. II. D. Aug.autoritate commotus dicit,et
sub dubio quasi ut rauis pars sine periculo haeresis asseri & defendi possit. Hac tenuit origenes, qui cum D. Aug.& Greg. Nyssono huc errore a Platone suxerunt:& quideno absq; occasione: quonia si anima nostra immortalis est, Se esse habet a corpore in dependens,& sine corpore permanere potest,no habebit prosecto unde cogatur dea pendenter a corpore in sua creatione fieri ' Quae enim ratio Deu compelleret animam
in corpore creare,ipsiuxanimae natura co-
tradicete Aut si in corpore necessario producitur, ipsa non crearetur,sed potius cum aliis formis corruptibilibus ex potetia materine duceretur , &in m udum traheretur ex vi naturalium dispositionum 3 sie enim
teX.8 s. nunquam autem fit nisi in materia disposita: ergo ex vi naturς anima productis tur, atq; adeo a materis dispositione pedet. Cuius rei signu est, i una anima altera essentialiter est nobilior atque praestantior: quod ostedit ingenioru& coplexionum ira diuersitas. I ii super cum ex ratione corporis individua sit,atq; corpori tanqua individuus comes colligata,quare pariter cacorpore no interibit Neq; euades difficultatem, si dicas, quod a Deo pro diuina eiusia volutate creatur: nam Aristoteles creationem no nouit,qui ex nihilo nihil fieri pronuntiauit lib. I. Phys tex. 62. neq; intellexit, quod causa prima sine secundis agere possit, sed mundum huc contiguum lati nibus superioribus, ut initio Meteororum. Secundo loco urgemur conditione illa, et . di F quam anima in suo essse exposcit: quia si cultus saanima in se subsistat independenter a cor- mietur ab pore,habebit esse proprium, quod a cor- auisse. pore non emendicabit,subindeq; habebit totalitatem essentiae,ut iam non naturet humans pars, sed persona,completaq; natura sit: quare non corpori uiuetur,neq; erit humani corporis substantialis actus, neq; animae definitio quam Arist. lib.2.de Anima tradit uni uoce animae nostrae intellectivae cum reliquis animabus competeret Aut si ex alia parte ala uni uoce est actus corporis: cum reliquis igitur a corpore pendet , cui, ut forma materiae,immergitur, ideoq; generaretur cu materia,& cum corpore peri-
rei 3 Euasio est quod quidam dicut anima
secundum sua essentiam actu esse corporis, tamen secundum potentiam separata esse, nempe secudum intellectu, qui nulli' cor poris est actus lib. 2.de Anima teX. I I. Naquomodo potetia magis erit separata,qua essentia Adhaec, quia vel anima spiritualis est,uel corporea corpoream non dices, sic enim non esset separabilis:erit igitur spiria talis & immaterialis Tum vehemetior ii surgit difficultas,nempe quid comercii habeat spiritus angelicus,cui anima affinit &simillima est,ut corruptibili, caduco, immundoq; corpori tam stricto amicitiae nexu copuletur3Rursus sic ut vera habet opimo, ut lib. I. de generatione cap. Io.diXim' mistorum forma modus quida medius substantiae est continens virtute elemetorum formas,& homo de genere mistotu sit: igi tur sorma hominis,forma missi cum sit,certam proportionem obseruabit inter ipsas sormas elementales: erit ergo corporea &materialis nostra anima,utpote quq eX missione elementorum resultat 3 Tadem praegrandis est dissicultas, si hominis generatio
naturalis sit,an prster naturam,cum anima una eX parte actus corporis est , ex altera parte de foris adueniat,& nulla creata vise tute producatur
Tertia dissicultas ex habitudine animae a. dij
ad suam operatione sumitur: operatio enim cultus ex est,quae maxime formam indicarised ani- ammae ma non potest sine phantasmate intellige- potione. re lib. 3.de Animate κ. 38.)ideo post moristem no reminiscimur ibide teX.ro. erso si immortalis anima sit,infinito tepore feriaretur & otiosa torperet,quod maXime na
510쪽
tura abhorret,quae unumquodq; facit pro- pter sua operatione lib. a. de caelo lex. I . aut ii itura abundaret in superfluis .ergo ala simul cu corpore peribit, cum de pedenter ab ipso omne suam habeat functione Confirmari potest ,quia animet separatio a corpore non potest non esse animae violeta & nimiu trillis, cuius coniunctio ad corpus adeo est nativa,& animae rationalis naturali inclinationi germana. Rursus no paruu dubium est, si anima corpori propter melius esse corporis,an potius propter melius esse animae vitiaturὶ Nam si dicas propter corpus uniri, forma dabis ad materia ordinari, quod absurdii est Quo aute moso propter melius
esse animae uniatur, non costar,cum corpus
animae ad intelligendia non tantum no subseruiat, quin potius impedimento sit, ne quod velit anima cognoscat, neq; se,qua diu est in corpore, perfecte inueniat: na nihil nisi ex phantasmatibus intelligit mens. diffi- Tadem status separationis anime marii eurus ab me nos torque es otiosa sit anima separata,
satu sem an intelligat,& quid , quomodo, quibusve
rationis speciebusZCerte videtur no intelligere ac- animae de quistis speciebus, quom a pendent a pha- sumpta. tasmatibus, unde desumptae sunt:in anima aute omnino a corpore separata no est phai t. Quod aute anima alias species habeat,ne .cimus quo modo sit possibile an vel ex Ordine natur , an potiusDei beneficio cocedatur quare vel non intelliget,quia no habebit species: aut si intelligat per species trulas insulas a Deo, cum sint superiores atq;. . adeo improportionat , minus cogrue intelP ligeret, quam eius eric elletiae coueniat pro
illo pr statis, imo separationis statu Cofirmatur, quia si natura sua rationalis anima corporis est actus,separari a corpore contra . natura erit animet,& proculdubio no pol rit non esse repugnans separatio eius, cuius coniunctio adeo intime semper sit in votis.
Ad hic accedit,quia si Aristoteli in udus est
sternus,isc omnes ei' species coquae in udo, ergo fuit ab aeterno cotinua hominu Seneratio,atq; adeo praecesserunt infiniti homines,quor uam ius sunt superstite,: igitur infinita multitudo daretur,quod negatArist. lib. 3.Phys. a cap. . usq; ad fine: ergo secum pugnat Arist. quia vel mundus non suit ab aeterno, vel datur infinita multitudo rersi, vel aias a morte hominis superesse est iiii poLibile:aut si supersunt, posset iterum q4 corpora regredi, ct per natura resurrectio
esset possibilis quod est fidei aduersum,&Arist. negat lib. i. de Anima tex. I. Sc lib. 2. de gener. teN. o. ct in post praedicamen iis cap. de oppositis, cp a priuatione ad habitum impossibilis est regressus per natura. Has oes difficultates speculari nos opor- ὀtet, ut ad veritatem,qua inqui Vmus, deue niam': quas omnes proposita methodo in- duximus, quia promiscue,coruscae incerta illis utuntur,qui animoru nostroru immortalitate vel eX vera philosophia, vel ere ea, uam ab Arist. habemus, infringere vel in rinare pergiat. In oppositum tamen Armstoteles est plurimis locis tota hac nostra enarratione citatis,qui lib. 2. de anima c. I. ct animam nostram substantialem hominis forma docet:& lib. 3. de Anima cap. I.& et .separabilem ostendit.
Res haec grauissima est dc anfractib' ple V
na,tamen quae mortalium generi plurimu qu. conserat,in qua eripecta da sunt omnis viris ne eve tutis eXordia, hinc religionis ortus,hinc Vi cta Litoria exitus, finis atq; clades. Quocirca sum opere cocupisco, t tam multa, quae proposui,dis tua,& tam late patente materias non angustis finibus, tamen dilucidis &apertis concludam .Quid enim prodest inquit D. Aug. in suis consessionibus altissi- ma quaeq; deprehendisse,msitium vertices
metiri,terrae ambitum coprehendere, quinctus maris atq; astrorum percurrisse cursus, vim siderum penetrasse, caeli gyros considerasse, seipsum tamen relinquere atque ignorare , propriamq; conditionem negliis
gere s Hoc igitur est quod ego facio, ob id
me totum difficultati huic deuoui, ne huic subi jciar damno,& huius insimuler reprehentionis: nihil enim proderit caetera cucta
cognitio V perlustras Irisi ignorantiae detri metum anima in semetipsa est perpessura.
Secuda huius tractatus pars er
rorum congerit consutatione S.
Laboriosum nimis, ac pene immensum opinisu est oes opiniones dicere velle, refellere au mes .
tem difficillim v,S quod plus spinaru, qua
Ductus adferret. Diu igitur mihi cogitanti visum fuit,relictis antiquioribus cu quil, lib. I. de Anima Aristoteles congressus est ca recentioribus rem hac habere:neq; cum omnib' his indiscriminatiin, sed solum cum