장음표시 사용
541쪽
quae nuqua in se, aut in simili aliquo in jecie impleretur,atq; adeo tota humana species talis finis consequutione orbaretur.
Εκ his sine an si me fallit opinio) pater, quo pertineat quet Plato in Phaedro docet,
animae immortalitate hac ratione colliges, v se moueat atq; ita se principiu habeat sui motus,intia liges animam immortale,quo niam in se habet unde si actus & causa vitae. Vegetalis igitur anima principiu habet motus, sed dirigitur ad motum, quia non cognoscit: sensitiva vero motus habet im-tiu,tame etsi cognoscat,non se apprehedit, neq; se ad seipsam couertn:at noli ra anima
rationalis se quaerat & inuenit, & a se tale habet principiu dc finem,quo tedit,cognoscit& semetipsam refleNe aduertit & cotaderat,& geminata,couersuaq; intellectione deprehedit , cum iterata & perfecta circuitione a rebus ad seipsam iacta, no solum alia cognoscit,sed ad suam substantiam penetrat, alioru & suam natura directe di distinc dexquiredoviquet animae nostrs,si immortalis non esset,non concederetur , sicute' erimeto didicimus. Egregia sane ratio, cuius faciε Arist.tantisper unmutauit,proin pter lina omnes Platonici suos codices imo
Hortalitate animoru repleuerunt. Non fit igitur verisimile, et anima nostra in se pictoris in stat cogitando depingat & adumbret res altissimas & eXcelletissimas, quas eum desiderio coceptae sempiternitatis veluti distates praesentit S a loge salutat, nisi inmortalis sitὶ Qui fieri posset,vi tatorum
desideriorum vela tam late patentia eXplicuisset,ut cogitationis alis , ad aeternitatem Dei vola do,penetret,nisi h cipsa immortalitas animae nostrae possibilis esset, uti eam sibi emptat .concupii Atq; Firma ergo ratione constat, Aristotelem animam nosita imiti Ortalec. 11suille. Etenim quod nos verbis dicimus,ipsemet animus noster claulas, in corporeq; latitans raucis vocibus inclamaris haud surde intonat,se omnia terrena superaren in sterna, lux caecuti edo nouit& velut palpando inquirit, inhiare,aspira-oq;. Eis velis, Deli & naturam aliquid sociii Escundia, Qua ratione omnes de alae immortalitate tradunt 'qua mente eam cc pere potuersiit aut quo assectu des derare aut quomodo ad eam se praeparare aut quibus viribus sese animare valuersit Ceria
re certo certius est, his naturae conceptioni
bus de desiderijs immortalitatem pro si e&scopo respondere.Iste erat ut existimo
ille alius mundus, ad quem non aduertenS, tamen pro illo aestuabat Alexander ille Magnus,ut diXit ille, a semat infelix angusto limine mundi. In uniuerso hoc loco sermo habitus est de appetitu naturali cognitionem sequete, &de appetitu quoad specificationem eXnatura obie cti, quicquid si de actu elicito S de eXercitio secundam individuum. Et co firmari abunde potest, quia animae nostrae natura est omnia fieri lib. 3. de Anima teritu Ir.3 . & 38. ergo non sistit in rebus sensibilibus,sed cupit etiam intelligibilia seri, praesertim immaterialia, quibus mariime perficitur,ct in quorum cogniti ne nostra fuit felicitas lib. io. Ethic. c. 9, Atque ad hanc rationem alludebat Ecclesiastes I .cap. dum late prosequitur propositae sut cocionis thema illiad anitas Panistatu,s' omnia vanitas,oee.ut ex inquietudine pri sentium ad satietatem suturoru properemus. Et ita claudens sermonem dicit cap.Vltimo, Deum time in mandatu eius ser-- : hoc est enim omnis mo, id est,hinc pendet aeterna vita. D. Aug.lib. I .coses . cap. I. i ,
dicat,stutafocisti nos domine adre. ω inquietil . .sων mybum,donec requiescat in reum . Con icedere nobis dignetur ipse, qui via, veri tas & vita est.
Ex libris de generatione& corruptione.
nec tam multa,nec ta efficacia snt testi mus demonia, unu tame est,quod ab his, quae al- cim duximus,parsi distare via elutam in cap. 6. ptimus lib. r. de generatione, in quo Aristotele, lib. a. de multus inane mirpadis Empedoclis erro. gmen crribus, in fine ca tritis tex. s. concludit di, corrup. cens, remabsurdum est anima ex elemrans ἀ- t .ε s. pure,aur elementorum unum aliquod Qe, nam elementorum haberet crastas ct materiales assectione . Perspicuum enim es sin quit quod si rima irnis sit, eaedem illi, quaestni Mig u est, assectiones competent. Si μῆ ex elo-retorsi inti Mu constitasses horus corporear ei Fr ορο idit at i aia nulla e porta exigi. Verum de hisce come, ar8M trajus conte latronu 'ium est. Vides Aristotelem expres,e nosolum ponentem animam nostram immortalem , sed .aperte. eam demonstrantem
542쪽
ea ratione , quia si eκ elementis aut aliquo
costaret corporeo , eius assectiones corporeae ct materiales essent et at animae nul
la est assectio corporea, uti lib. 3. de Anima. teX. 6. no est calidus, theidus intelle ius,
-d ab omisi tiatura corporea denudatur : ani xae UI hia ergo riostra ex Aristotele eorporea no U est, sed spiritualis, immateriales nanque
ercet. operationes: operatio Vero tan
quam Lydiu atis natura & iubstatiam
vira, quae spiritales habeti operationes S separatas, spiritalis quoq; est de immate 'rialis, ideo incorruptibilis atque morti mi
Tore, iis itaris,quae de corporibus anima-c 'oetita laue sunt qui hos libros de anima proxi- οὐ De si- -Esequuntus & comitantur neq; pauca, biti L neceti debilia,aut ineuidentia sumuntur a nimia . sumenta Na lib. I de partib.anianal.& eoia Zib. i. de si causis cap. r. 'uvllionem illa resolues parti ani Arist qualidia . yctem' M. proposuerat muLe. i. idelicet si scientia de anima sit naturalis,
Concludit affirmative respondens, Consat igitur,no de dum a disserereomm oportere. quan- . doquid 1n non anima omnis vatu=a esst cita L Me re a massis Amathum nuta potest ment tia naturalis innemplari, e . sed intelligibile ipsum abstractum est: ergo de anima intelis
imitant abstracta,non potest esse physica
cons derati o: aut praeter naturalem philosotrhiam nulla esset ponenda scientia primae philosophrs,quia nulla natura abctracta re- . iiiiique retus, quam ipsa prima philosophia . conssderaret Hac de re dixi initio horum lis in rotis in fine quaestionis de subiecto eoru. Dein tangit Arist. lib. I. de Amma teN. s. dc hoc subQubio relinquerat lib. a. de Aia tem 3 Imr 3 Mcum duxit, De intillectu itruo et plan maria raris san presenti aut E loco eccluditantellectivam animam,qua intellectiua est, i consideratione naturaliterio ab liracta est Sc prorsus materia vacans atq; adeo immortalis. Eade enim est scientia de intellectu Sintelligibili: sed intelligibile istractu est,& ob ad metaphysici negotii: e goata metaphysici est coli de rationis,quae est de abstractis a materia secundili est. Sconsideratione, ut lib.6. Meta.et . Iae.& 3. Rursus lib. 2. de partib. anJnat. c. o. ra- Lib. z. detione reddens, cur ab homine inessat tra- parti Achatione dicit, Quale Mn D:umgemu est,qui pe m l. c. io. quod aut Pnum ex pinnibus animal uias nobis ' ..co ruris diuinitatu parricepssis, aut onmia maxi 'me taloqvitur de animalib' cognitis proin
Dier opinionem deanimalibus uiuioitali- bus caelestibus, de quibus dixi lib.,.de Ani
ma teX.6a. Ideo inter cflera cucta luae cognoscimus,animalia,magnificis vocib ho- minent,diuinu pr dicat esse animal sc spe- .ciem dicit habere multiformiorem, numerosioremq; uarietata recipereiAt illi hominis laudes quantae euent,s eius anima non esset immortalis Et lib. . de pari.arumal. Lib. . de e. Itiareddens rationε, cur homo loco mi partani-rum pedum brachia habeat,dicit, inq; ena mal. c. Io qua de causa mo animalium amis mei u est, ut , ere fias suapte natura non desiderat crura medias oro bis brachia manus a natura m. cepit Iomo enim non propter manus prudenti*
muresbsed quia prudentigimus est omnium aui
ntiarum deo manus ulmetimanus autendies ridetur non M utrum iu uwmetu ianit moha, - i P . quia instar plurium instrumentorum est,ut - lib. 3. de Anima tex. 38. Prudentissimi aut E riatq; diuini sapere est & intelligerer habet
ergo homo mentem immortalem iLibro secundo de generatione animalia Lib. 2. de
cap. 3. testimonium habetur euidentissimu generiani ct quod vocat palmarium et ubi inquirens .c 3. Aristoteles, si in uniuersu in animae omnes in seminis virtute cdtineantur,&quomodo aut unde veniant, e vegeta li primum resoluit in seminibus continerit de sensuali quoq; pari modo dicendum,prius in plate se. 1. tia,quam in actu haberi:& impossibile es--d .
se,vegetatiuam, aut sensitiva animam ante ...
corpus esse , sifrumenim inquit principis. irim astis est corporalis, baec sine corpore in Ie mxmposse certum est.Itaque extrinsecus ea veni- re Vibile est: neque enimi apesse acco ret . . . . :ρο γηr,tum insparabilia latinae; cum empore.
Vnde unum sumitur argumentum quod nullus eκ hoc loco colligit, videlicet Q cis
aliae formae, dc animae corporeae sint, α
543쪽
. de potentia materiae edtactae:quia actiones earum materiales sum Sc corporales adeo non possint eritrinsecus accedere. Vbi ex prosella & expres, e caeteras animas de potentia materae educi fatetur Arist. & probat: at vero ad intellectivam animam cum descendit, subiungit in haec verba, R.stuti iuridit mens siola extrinsecus accedar, eaque labi. diuina sint: l enim cum eius actione communi. a. . cataeda corporalis, Erc. Nita habem'.quod
i ν , desiderare possunus,quom a locus est aper. tissimus:ubi principio non loquitur de in- tellectu agente,nec de posiibili,aut citerisI' animae sicultatibus,sed de ipsa animae substantia, quam dicat non esse in virtute semi
π immatu collatione, tum etiam ab assigna ' ta disseretia inter intellectivam animam &alias, tum praeterea eκ contextura discusesus Sc motae quaestionis resolutione, sola intellectiva anima incorporea est, dc sola b o. ipsa in virtute seminis non continetur, so-- laq; extrinsecus accedit & de foris aduenitru :. non ergo educitur de potesta materiae, neq; mortalis est: etenim actio ipsius immateriatis est, neq; cum corpore communicat. Pro pter quam rationem euideter deducit Aristoteles, animam nostram a caeteris omnibus arum abus distare, quod incorporea, diuinaq; sit atq; extrinsecus accedens. Neq; No est a- putandum, dixisse Aristotelem anima de vinarum sorix aduenire, quod transmigratione an palmetene marum in diuersa corpora significare v sia. luerit: nam huiusmodi Pythagorae palingenesian commentitiam de sabulae similem dixerat lib. I. . de anima teX.s 3.atq; iterumi. reprobauit lab.z. tex. 26. non enim anima
in quodvis corpus sine ullo discrimine imgreditur, qui mino singulis hominibus sita indita est anima, quae amplius nullius est rius corporis sutura sit sorma. Oi D. Iam hic te rogo,germane lector,qui tam expressit pe=tinaciter mendacii partes agunt, & ani- substan- mam nostram mortalem esse ex peripat tum ala tica doctrina conted ut, quid habere possutim Φον - quod dicant cdm tam expresse de substantalem, et tia animae intellectivae Arist. loquatur,&ηο silum no seorsum de facultatibus de de ea anima, in recta quet non indiscriminatim in quodvis transmigrat corpus. Insuper qua ratione constare poterii testante Aristotele ut diuina sit nostra anima, atque etiam de foris aduenire,non ut caet ras animae partea ex semine deduci, & tamen interitui . c. corruptioni
Non erit extra rem ex libris 4e morib
A ristotelis, animae nostrae sternitatem deducere. Sicut enim operatio bibstantiam indicat, ita virtus,virtutis ii praemiu Osten-
dut id, n quo hominis felicitas sita sit, v eanimae natura haud difficile e pendatur, cum finis ultimus humanae naturae ipsipssit bonu Sc quidem praestantissimin Libro igitur pruno Ethicorum cap. 9. beatitu*nem definit Aristoteles dicens, senim eam animi ouandam operati e secundum Nirtutem dc post pauca colligit, homines capaces esse
beatitudinis,bruta autem no e in beata,nisi per metaphora: reddit rationε, mine eum
nullsi ex ipsis talis operation, sciliceti ecunduvirtutem Usipani eps pos t. Qualis autem
erit beatitudo existiman assii ternanti sit Ideo lib. i. Ethic. cap. Io. Solonis dictum explicat,qui ad beatitudinem dimi expectadum esse sine nitim sim tuum inquit Aristoteles starem egesten dicimus, neq; Solon id --:ωsolummod). homine dixit beatum a die tiri tuto pose, quippe qui mira
omnia mala,m infortunia conjhtutu se Quod lib. i. Ethic.cap. II. c5firmat, dum vult pu- steriorum fortunas ad desanctos pertinete, ita tamen ut tunc neq; felices reddere in is felices, neq; ediuerso quidpiam tale essiceis re valeant. Quartam igitur ratione felicius posterio ru,bona,malave sobolis,aut familiae mortuos langere possent,si animae nostrae a corporis morte non superesset tergo prospera di aduersa fortuna,amicoruad mortuos nihil resertinuisi pertineat vivere pertinet dc pertinere vult Aristoteles constituit homines vita defunctos a morte secundum animam superesse scio Aristotelem maxima eis parte lib. I. Ethic. ad Nicomachum disputando procederet sed interim quid ipse sentiat,esaris verbis innuit,quae tamen eκ sequentibus libris confirmantur. Nam lib. 3. Etluc is p. 6ad s.
de sortitudine disputans inquit, ese itaque prone vis fortis dicetur , qui irca praeclaram mortem impavidusfuerit, auripumptus ad oscula oberanda, mitui, eum parua luero commutat, . ergo si fortis viri est morte pro rein publica oppetere, & vitam cum lucro virm tutis impavide commutate, cam comm ditasmus de
544쪽
4αι expotat, anima ergo immortalis est alias novi deberet homo vitam praesentem spernere,nisi spe melioris vitae,cum homini mortuo nihil sit amplius,neq; b onu neq; malum Esse videtur. Quod intelligit Aristoteles de vita praesenti: alias no e uet opus virtutis , sic pro patriae salute atq; libertate mortem libenter subire. Idem docet lib. 9. Ethi ap t opus esse egregiae virtutis pro amico mortem oppetςre: hoc inquit se n. se illis euenit, 'pro aliis morum oppertare μη- sum ut ovaodans gnis esset imprude-tiae,si clatio ne uniuersa,qui in ipso sinit,
peritet i ab homine igitur mortuo animam . rationalem eresse est necesse. Praeterea. lib. 6. Eupc. mp. I. duplicem ponit animae partem, unam, quae non est partaceps rationis' heram tena , viae particeps est. Et
tui p.ri 'tellectu & appetitu agit,ut sunt age ndi princip ta ,de quibus determinauerat lib. 3. de Anama cap. .dc eodε lib.6. Ethic. cap. 3. de habitibus animae nostrae multa diligenter dissierit, ct quod scietia habitus est utilitersalium.Idem de intellectu cay.6. de de sapientia cap. Jcitae immνηecessariὸ est: actora Σπινι- enim necessum sum struri
tiomarum natura entiam Gr intelleeta,Erc. Ergos ut lib. 3. de Anima argumentabamur desuperitis loco ρ. quod obiicitur intellectui . materia vacat dc incorruptibile est,fraestabilis imum atq; sternum,qua via
anima nostra, quae ei proportionatur,pot rit.esse caduca dc mortalis: sed maxime ad rem praesente facere videtur quod lib. D.
Ethicaeap. .dicit,Si ve disitas estex, reoper tis,c en taneum est eam ex illa esse, duenae ut ima estare autem eius erit, quod es
optimum, . ubi felicitatem in praestantis. sina secundilm virtutem operatione colloeat rhac autem operatione dicit esse in intellectu contemplativomam is maXime primcipatum obtinere videtur,doin hac vita comere hominis felicitatem ,in qua non sol sim quatenus homo vivit sed quatenus diuiniam quid 4n ipta est. Verba autem haec sunt de quidem valdeponderanda, Aor
tu quidem anta praestangore siet, quam semini
ueniat: non enim quatenus homo emta viues,
sed quar u diuinum quid istis se in L Quanto
exi M. Si g r inresectus diureum quid est 5- u
ad bominem res ramussic ναμ νια ea ιatur Eria traducitur, si tam ae vire comparetur,emio sit nae etiam ipsa est. Unde habes,gemmam esse vivit. . hominis vitam , unam, quae in secundum subsi bicompos tum,alteram,quae secundum mῆ- secutam
tem competit,hanc autem diuinam,Deoq; se. similem:ergohomo secundum mentem,oc id, quod in nobis diuinissam unoest, immor. talis est. Et ne illatio mea, sed Aristotelis esse putetur,subdit, Neq; iem oporter, quem admodum nonnulli mcner, Pramquenq c um a mosumana, o tum sit mortatu, π ιrare mortalia sed suatenus licer,immortalem se reddere, Omniq; enicere,vi ex praestanti xo omnium, quae in inosum, vitam traducat. Num hca: ιd moles aruum,ui tamen, ' precto omnia longo interuallo mcellis. Habes igitur in Arist
tele unde te magni facias: nam non debemus nos viles mistimare, oc pro corporis mole de natura nostram dignitatem meti ri,sed potius corporis vacuitate entisi diuisibilitate,atque intellectualis, incorpo reaeq; nostraearumae aeterna substantia: Id T.
aut inquit se etiam τι, quisq; videtur, i siquidem praecipuum, . metas est. Quod si
ita est,&selicitas nostra in mente dc intela lectu consistit. quo modo absurdum non est,si p ropria ac praesenti vita neglecta,pro bono alterius aeternae atq; perennis quasi pro aris A sucis dimicem' Et lib. Io. Ethic. ro cap. S.mentem,secundum quam nobis selia Eth ῖ- citas competit, separatam ponit cum dicit,
Mentis autem separata est de ipsa enim boc tantummodo e Miritum e. de qua in illis labris non poterat eXquisite tractari,sed ad diu is num Theologum , aut primu Philosophuspectare affirmat. Sepa rata igitur anima felicitatem fecundum operationem sortitur: Minim inquit ψ de Enomione dicitur,do mireres oportet Erci felicitas autem Deo Se
hominibus eatenus competit , quatenus sis militudine aliqua conueniunt. Ideo dicit Aristantellig re natura homini concessum esse,ut natiuam haberet operationem,perquam selicem secundum virtutem viveretam; ageret vitam.Vnde inieri, Alutom
finem capitis.Praeclarissima igitur verba ad commendationem intellectas,quia a natu . ra nobis datus,vi a principio nostro intrinseco vitae perennis de immortalis atq; diuina partici Dum haberemus: ergo forma
545쪽
Anima hominis labstatialis,quae vitam ct motum rationalis tribuit, secundum se propriunx habet esse Dinpens Si subsistens est,quanuis tantisper, dum cam corpore, omnes suas reperationes orgamice eXercore quasi humi te retinere videa-T uat imi tur. Gravia eram sunt Aristotelis verba ista lucu leta nimis,& quae,ut aninas immor talitatem amplectamur, maXime nos alli
ciunt,anrmutq;.Quid enim magis nos de- bet ad vitam illam aeternam ct operatione secundum virtutem in flamare,quam videiae, quod secundum ipsam sumus maxime Deo chari Pro bus igitur conanda nos. tales esse, quales excellentiam S dignita- . tem nostrae naturae decet. Neq; ab hoc loeoὶ.disceda, quin te lector amice admoneam, . Aristotelem homini excellentiam tribuere - per substantiam, quae vocatur intellectus, . id est, secundum intellectivam animam: unde homo animal est intelligentiae,ratio innis & memoriae plenum, eo gratione suis in rorum & aeterrutatis prouidentia suecun- Tib. I. du. Accedit ad haec quod Aristoteles lib. l. Et bis. . Ethie.cap. II .dicit de gratitudine & bene- c. I i. ficetia,c teri' gratiis circa mortuos exeriscendis. Idem dicit lib. I. Rhetorit .ad Theodecten cap. 9.gratitudinem , beneficentiam . erga mortuos esse, de honinum atq; laude cap. 9. dignum esse mortuis religiose visa persoluere & monumenta ponere: uoluam: ih. qui ne rario resinu mo iurantiam quem
-- is ac maris a is ituran qua ta functu con. I. luatur. quibushereos maiores inituro ci quae sunt omnino immobilia considera. . Quam ob causam. vltunasidiarii ci loco, concessi,vi solent praestinussimi duces fa- .cere an bello', qui a tergo firmissima st
tirent praefidia: it lego totam aestimonis rum aciem custodire contendo:si enim coin: tingat,aperti uimum aliquem locum eκ his . libris deducere,is apertissimus erit de iuς
fugabilis. Et quidem illustritamum habemustaram lib..ta. Metaph. a GH ad 17. Ii hi post qua de materia diis: ruerat,aggrediens Messe.
. determinationem de forma deeomptato, i6.cti r. urorma sit praeter compoli altat conis . t ua Platonem , quod non omnes species deformae sunt praeter copositura. Deinde in . δ ter causas ponit disserentiaran, quod ea e i . t. i n ouente Sprius existunt, causa autem sera malis times est: mi enim est sanitas, qua- -
dci homo satiatur: inde habe, qudd anima F. rationalis simul sin & creatur cum thomine.Textu autem 1 ad nostramiscendes quaestionem in huncano dum attra te inisterius aliqui in interpres rurandam e L In qui- .lod meruis illat Hiber,ut serest anima talis.. non omnis ,sed inic&Aus,non omne nata; in in. AdjleforsanNerba expressa sunt pro ani e immortalitate licet satis obscura.dc nismis inuoluta.Ne tamen quis putet a nobis deflecti atq; constisi,ut nostram sententia Uinfirmenius,xnuar ex ipsiux Aristotelis
contexIura limiti sti me deducere. Agebat enim ita ΑΗst. de materia,forma Edecimno
Si moderat autem quaest de caesi sese
.Quod si a morte nihil nostri superessestm- maliis prior si omposito,de respondet m et,cur tam religiose iusta mόrauis perist - 'esse et itaq; mae non sunt ante comininianam ratiorio, vana cum rpositum, vitieque anima nostra quὰ in se
tecedit, nili silviis natur ordine.Caeterum ad dubium, an aliqua forma sit superstes . corrupto composito respondet Arith cum
ut in anima nostra quae, quia rationis est . compos, separata potest habere operati . letla,non tamen omnis alia sorma , ut animae brutorum, quoniam sunt rationis e pertes. Explicatro ista est Alexandri eN II-
tAphrodiseo grauissimi philosophi Se fido lita mi Aristotelee doctrinae desentaris,qui
huc testimonio ut vehementisiunci victus atque p tost ratus, pro animae immortalitate proclamauit.Hanc: candem expositionem
Livinus & sapietasiimus Aristotelis Coi
dicas vi Vlta sunt in libris de prima philo si M' Ex t VI phia,quae animae immortalitate oste-υυ. Meta dunt, Sc quae in his libris reperimiis,muliam sicae. erunt urgentiora argumenta, ad quos semper Aristoteles exactiorem & illustraorem de animet immortalitate discussion examinandam retulit. Est enim Metaphysica' consideratio diuina,qui considerat sempiis terna,& ea,quae materia vacanti no solum Lib. 6. consideratione nostra,sed etia reipsa: quod Metu . dicitur lib. 6. letaph. a tex. I.ad abi . Pri-tex. 2.3. m. - cisca I parabiba tm bilia, γα est . ra in
546쪽
est summopere amplectenda,qua si sustuleris aut negleNeris, Aristoteles plane mutus erit. Itaq; ut eri contextura deducitur, atq; horum grauissimorum virorum Alexandri & S. Thomae eXpositione, para phrasticus lioru verborum sensus est. Cum igitur nullam formam ante compositum
esse sit possibile, perscrutandum est, si post
compositum permanere queat: quod tamein aliquib'certum est,nihil obstare, quominus permanere positnt,qualis nostra anima intellectiva est,quia eius operatio neq;
organica neq, corporea est: caeteras autem
separari impossibile est,quoniam sine cor- observa' pore & organo non operantur. Nec te moda verbo ueat,quod utatur illa nota νt,quae e Xenipli rumpοο- gratia poni videtur:& nota illa Si, quae coderatio. ditionem ct fictionem insinuat, non affir mationem : nee quod addit Ibi anisvi dubitare de hac re, non affirmare dicas: nam vi loco diximus haec omnia in Aristotele, praesertim in re grauissima, non animi aut sentetiae ambiguitate,sed pomis rei,qua doeet,difficultate&eNceli etiamnuut, ipsiusq; docentis modestiam & grauitatem, qui auditores & lectores omnes beneuolὸ conciliat& dociles reddit. Nota igitur illa Tt, in praesenti eκemplificat in intellectiva ani ma,in qua vult doctrinam verisicari.Idem ergo valet illa verba,visi sala talis, acsidiceret, verbi gratia,intellectiva manet zintendit enim aliqua forma manere post com positi resolutionem. Quod autem non dubitet,sed assirmet Aristoteles, patet ex se ruentibu s, quia facit exceptionem , quode omni ahima veri fieari et ii inpossibile, de intellectuote non est impossibilet non emna brtet inspicere, tam quid aut quibus verbis homines loquantur,quam quid senuant si apud Diogenem Laertium invita Aristotelis scriptum liabes: sentit enim animam a morte luperesse. Lib. autem a. Rhetoricorum ad Theodecten eap.ε. nat rae affectum ae licans dicit, Quocirca qu4
id est, incis mare e si qui in defunctos sunt benefici & in pretio haberi, qui de ictiς subueniunt, uti etiam in praesenti loco definit Deprauari igitur no potest prssens textus, cena ,per id doceat , an mam nostia Lib. i et . quae substantialis forma est Mitri cose
Mera. a ris,non praemistere corpoti,separari tὸ me text. 29. polia.Quod eodem lib. ret. Meta. ate X. 29.
d 3 s. ad 3 s.de sinuamiis immobilibus ci a maiateria separatis disputans dicit, Amplius Hiatur tales oportet epes sutias sine materia1 pitems enim esse oportet,si aliquid aliudsempiternum acia c. ubi probat, omne, quod non habet materiam,interire non posserintellectivam autem animam de genere.separatorum immaterialium esse, sat multis diis Nimus in his locis, qui ex libriti de anima sumpti sunt. Muniuimus igitur animae imis mortalitatem ultimo hoc testimonio ut sortissimo & vehementi simio,quo ab aduersariis,si ad libram S aequis ut aiunt ponderibus Aristotelem expenderint, omnem ademimus libertatem aliter iudicandi. Aia AriNo ignoro,plurima esse loca apud A, ist. H res que mea sussia gerint diligentia, qtis tuostu moriacuardio,optime lector, in mediam proferentur relinquo lucem , ut haec ipsa , quae induximus, illu- tur. striora fiat atq; efficaciora reddantur. Neq; tamen tibi omnia proponere, sed potiora, tenta uia consulto nanq, quaedam urissa facere decreui,quae minus efficacia esse videbantur: quale est illud testimonium Arist. lib. r. Topic. cap. t. loco 6. ubi sic ait, miserim sufficit adymacium,quoniam omni inest,
in νηο disputasse, si bomtius anima immorta
lis est , m quod omnis anima est immoria
lis c. Nam dices,de exemplis Arist. non curasse,quoniam eNemplorum non requiritur veritas Tamen quicquid de hoc sit, neminem latet, exempla quadrare debere his,quae tractantur atq; docentur. At dicit Arist.quodiatio Irianguli eadem est omnibus triagulis, ratio tamen immortalitatis rio est ea de omi lib' antinabus:constat ergo, Qs Arist. cetuisset nostra anima immortale,
non proposui siet sibi eκemplum falsum &tam familiare propriumq; ad id,quod docebati Aristoteles igitur ut minuitu anima nostram immortalem probabiliter'credidit. sed iam tandem ab Arist. testimoniis abstineamus.
Pro qua nostra conclusione sunt grauis- T D
smorum virorum per omnia secula & na- nia ab oritiones testimoniae tam mirabilis enim est glae retinvis veritatis,quq sortius quam magnes ser- di apud tum, nos rapit , ct repugnantes' etiam tra- 'ubi here videtur. Recenserem 1gitur innume- lib. s. tos viros per omites aetates a linguas de de pereui hac re egregie sentiente , nisi in eis recen- nil ο sendis ambitiosus magis, quam utilis videri phia. pertimescerem:hos enim diliῖentissime Selegantissime recenset Augultimis Eugu bilius lib. s. de peteni Philosophia per i
547쪽
tum , & ex omni antiquitate ab origine
mundi veritatem hanc plane deducit,ut animae nostrae immortalitas obuijs vlius amplectenda sit atq; exosculanda,ut qui Aristotelis philosophiam perficiat,atq; eousq; eleuet, ut Theologiae subserinat & veram philosophiam interpretetur. Nihil enim est quod verissimam de animae immortarilitate assertionem non iuuetaNam non patiar siletio praeteriri, quod apud Aegyptios pro animae immortalitate hierogly plucum esse pyramidem, sub qua anima fumana
adumbrabatur,cuius basis in Zodiaco, unde vita pendet, sq; ad centrum terrae protendebatur, ubi aperi pyramidis erat. Qua-obrem ingentia heroum sepulchra in magnis pyramidibus constituebatur,cuius rei hodie Romae monumentu videmus in pyramide seu immani illa acu Iulii Caesaris: qua ratione corpore resoluto,animam viuere & supersinem esse profitebantur, eaq; pyramide significabatur,animam,ve luti ignem , supera potere loca:& vi pyr mis basi sustentatur , & ignis fomento , sic anima egregia virtutis operatione ad vita immortalem se prs parat. Significabat pret-terea , anime immortalilaIe per virginem tauro insidentem,qui eam petr mare in pς
Iagus deserebat super undas inambulans, ipsa tamen ad litus, unde exierat, sine in termissione aspiciebat,aspirabatq;.Ferocissimus taurus corpus noster est, quod vio Ienter animam ad ima deprimit,& ad viij ct fluxa deflectit: anima autem nostra visegine repraesentabatur, quae Deum creatorem,opificemq; suum auidis semper intui: tur oculis. Consenserunt igitur omnes, di clariores Philosophi expressius, animas nostras caelitus Sc diuinitus in nostra corpora aduentalia: vetusti si imaq; fama est de immortalitate nostrorum animorum , in qua
omnes, iudicio, rationeq; docente, nam
miter descendunt & mirifice consentiunt, Sex ipso in udi initio ad omnes posteriores, veluti haereditario iure permeat, nisi quorundam deprauatorum errore haec voritas pollueretur. Sed neq; 1ν , quantumuis facinorosi de perditi homines,mortales nustros animos asserebant sine ta ta immoetalitatis animae praesensione atq; expressaco scientiarum rein oris r Genus nos Θ Deo. νum dixerat Aratus ille , quem D. pauluscitat Act.cap. I . Id Aristoteles dicit, mentein nostram diuinam esse, ut quae imago
Dei sit, quod similitudine immortalitatis declaratur. Quae s quotidie memoriae paterent,nihil de nobis vile atq; humile sentiremus, praeuidentes nimirum nos de genere diuino esse, patremq; habere in caelestibus optimum, cernentissimum, atque
Plurimas possemus adducere rationes, Prilabia
dc veris nutes congruentias,quae si non co- les couincerent euidenter,persuadere tamen ni- gruores terentur,& tacitum continerent dissentien- νationes.
di pudorem et ut si eX proportione mi a cosmi in quo unus Deus immortalis est, qui cuncta regit,in quo ignis semper ad supera contendit loca deducas in micro - - cosmo, id est,homine spiritum unum i mortalem esse,qui corpus hoc dum mod ratur,ad aeterna,vnde oriundus es, aspiret. an et bDeinde diuinae sapientiae detrahere videre mur,si homine,propter quem omnia creauit, ut ei cuncta subserviant quod ipse etia Aristoteles cognouit lib. et .Phys teri. 24. Schb. S. Plays. teX. I . & lib. 2. de AnimateX. 32. caducum & corruptibilem omni- . iis sectisset, ct nihil in ipso incorruptibile esset ξPraeterea tam artificiosa dc prope diuina hominis fabrica, ubi imago Dei continetur,quae Omnia supera,mseraq; ad suunt usum vocat,s immortalitate destitueretur, vana, curiosa & ambitiosa duntaxat esset Quod vi absurdum abhorremiis: ipsa ergo conuincit nostri corporis fabrica, quia homini & nulli btuto tum os iubi e dedit, ct caelum videre iussit,ut anima in praecla rissimo hoc domicilio erectuin ad sidera tolleret vultum. Neque asserendum in tam miro membrorum apparatia dormitasse diuinam prouidentiam,quae cuncta beneuo lentissime homini prouidit,ut eo pertinere se intelligeret,unde origurem ducebat, ct in omnibus sitis ossici js Deum redoleret, illinc pede re t,ac nutriretur,ut cum D.Pa Ioad Philip .cap. I. dicat, cri lar te e duo
bus siderium babens dissoluim esse cum Ir μὴ . Quod Aristoteles obscura voce di
xerat, Platatame' clara dc aperta pronu tiauit, holmnem plantam esse , non te instrem, sed cactestem, ideoq; arborem esse
inuersam, cuius radices sursum inspiciunt. Adeo artificiose libricatum in animorum
nostrorum domicilium, ut nisi sensu,raliO- i . x neq; caremui,vel eκ sola figura n , no . . striq; admoneativi Dei imaginem intuea . . . mur,isc subitu ad opisicem nostrum recur . . .
548쪽
ramus et nos enim in mundum introduxit, ut interpretes & suorum operum laudatores atq; imitatores: oportet enim nos symbolum Dei eXistimemus, societatis, natu in
raem diuinae consortes, a qua degenerare, non potest no esse valde periculosum. Difficile enim soret intelligere, quomodo homo qui animal rationale est,tiberoq; arbi
trio praeditu premit atque iusti suppli incii capax esset, nisi anima sit immortalis Nam etsi virtus sibi sufficientissimum prς-mium esse videatur, time qui immortalita tem animae ademerit,omnem Dei erga nos
prouidentiam statim sustulisse videtur: 'u
quid de bobus cura est Deo i. ad Corinthios cap. 9. E st sane, sed potissima cura est de
hominibus, quia proposita immortalitate homines charitate deuincit, ad virtutem
primi is aeternis allicit, atq; a viiijs suppliciis perpetuis deterreri nisi velis nos misera.
biliores esse omnibus bominibus i .ad Corinth.
cap. I s. quoniam in praesenti vita sine spe
suturae remunerationis multa mala pro religione & virtute patimur. Rationi igitur
quam maXime consentaneum est,ut in sutura vita,aeterna,codignaq; praemia recipiamus: ex libero naq; arbitrio homo obliga tur rationi, De oq; parere indefinito tempore: ergo praemium infinitum & sternum debet correspoderemisi velis, Deum cum offensione suae iustitiae iudicare. Ad haec ,eκ
hominis sapientia, prudentia, pr teritorum. memoria, prospectu futurorum, praesentiu cogitatione & solertia,quis non concludat plusquam verisimiliter, hominem, qui ita libere ratiocinatur, immortalem habere animam Praesertim si inspiciat imperium super seipsum, propria'. concupiscentias, ct quod sibi resistit, corpus regit, resesnat, ct quo vult im pellit, atq; ita eXercet, ut si
tienti recuset potum dare, venerem appetenti non acquiescat, increpet & obiurget,
se numq; per singula imponat. Sed mittamus haec: Qui enim animam immortalem
negat, humano generi iniuri j sunt, ct dum sic philosophantur, Deum nimis strictum& illiberalem faciunt, qui nec virtutibus debitum pr mium. nec vitiis condignum supplicium redderetrimo vero rempublica male constituerent,si solii pro pr mio virtuti honestas & delectatio.vitiis autem pro
supplicio inhonestas& turpitudo praeponerenturi in re publica enim sic constituta
degere, tutum non esset. Quare si homo secundum virtutem vivere debet, patrisq; leges & religionis sanctiones obseruare quod reuera oportet & qquum est obseris
uel fateatas est necelse, animam nottia immortalem esse spes enim Immortalitatis nos in miseriis mirifice consolatur S recreat, aduersorum tollerantiam iubet, quoniam animas ad maiora erigit o& spe immortalitatis in officio retinet. Etenim nunquam Immortalitatem conciperemus, . δnisi sempiternitas animae esset, aut naturqvarietate adscriberemus S mendaciu, quae
tale desiderium se inpiternitatis indidit,es setq; naturae propensio deceptoria, ct mi serum ellet,sic felicitatem concipere, desiderareq; , si vita aeterna nobis contingere non posset nam in coficta quadam rerum abundantia inopes & miserabiles nos nain
tura reliquisset. Sunt isti suorum flagitioruusqueadeo conscij, ut velint socios habere malorum & alios secum, & proprios etiaanimos corrumpere,siqua via pollent supplicioriam futurorum metum,inuita nat
ra de propria reluctante conscientia, sub tersu gere, haeresim domi suae nata singunt, vellentque a morte nil hominis superesse: qua sparsa suspectione, Aristotelis doctrinam infamant, di subinde veram philos plua condemnant. Valeant isti,seu pereant potius, qui has nugas Aristoteli impositas in vulgus iactant,nam nec ingenio,nec doctrina valent, neq; virtute pollent,neq; automate vigent, sed sciola quidem sunt, ne dicam ignorantes,scelesti quoq; atq; facinorosi,viles& abiecti de media p lebis sice, brutales & sensuales homines. Faxit Deus,
vi hoc humile & sensuale atq; genus hominum brutale aliquando resipiscat,aut diuina manu & potentia conteratur. Demonstratam igitur arbitror animae cillititur immortalitatem tam euideli ratione,ut re- principa- selli nequeat, nisi a protervis & capitosis, ita cocluis qui eo dementiae peruenerunt, ut Deu im- sis. prouidu faciant,rerumq; humanatu negligente: viris tame probis,sapietibus, refieq; institutis ab ude,clare & manifeste eX omni antiquitate declaratur. Duob' ferme millibus annoru ante Platone tradiderat Moyses animam nostram esse simulacru& eiu-giem Dei immortalis .Post diuinus ille Plato apertissim te,& qua nuis sub figuraru tropis & inuolucris,manifestissime tame: quεssequutus est sapietissimus Aristoteles Phil ophorum summus, anuis sub ambagibus,
549쪽
gibus,tre cutis tamen annis ante Plotinum. Et ita is sermo per omnes aetates usque ad Senecam ct Ciceronem successit,omnia tεporia curricula obambulans,nullius sapientis pectus no insedit, mutuis sententiis atq; suffragus roboratus. Indi enim occidenta Ies nostra tempestate reperti, qui qua nuis rudes & inaulti homines, hanc tamen animorum immortalitatem profitebatur, det cum mortuis suis,quosvnice diligebat,uiui sepeliebantur,ea de causa,vi cum ipsis conis uiuerent:neutiquam sane secissent, nisi de animorum immortalitate sensum a natura insitum haberent. Magna res de ineluctabi te argumentum nemini non admirandum, latus omniu seculorum cosensus, eX omni erate, genere, inguis atq; moribus, in queucente natura conspirasse videntur. Gratias agamus diuinae clementiae,quod adueis nerit luX illa,quae illuminat omnem hominem venientem in hunc mudum, quae sola omnis haeresis caliginem dissipat atque dispellit:qua non veniente,non dubito,quin cuin multis in magno errore detineremur. Christo domino donante , qui via, veritas ct vita aeterna,pacifice veritate de animo rum immortalitate sevimur et parcὲ igitur,
obscure de fortassie repugnanter dixerunt Philosophi: sed felicissimis his temporibus irradiante Christo domino aeterni Patris naturali filio aniculam, quanuis decrepita,
rudem & inertem,nullam rogabis,quq prPclariora & certiora non dicat, quam omnes
illi prisci Philosophi magno de improbo
labore atq; summo ingenio dixerunt. Co- uicti ergo sumus,& iudicio veritatis coacti existimare, magnum Aristotelem animae nostrae immortalitatem protulisse.Desinat igitur calumniatores errorem suum vendi
tare,cum omnes eoru rationes partim nu
gatoriae, partam exiles δc nullo negotio sint dissolubiles: puerilibus argumentis videntur tamen si si quasi eX tripode dicere, ut hanc notam Philosopho inurant, cum ta-- men Aristoteles vere dc syncere philosophatus, animae immortalitate expresserit. Quam veritatem ut omnibus suis numeris demonstremus, postremo eri solutionibus argumentorum ostendendu, confirman-
duq; veram esse Selegitimam Ariastotelis phi-Iosophia.
Quarta huius tractatus pars co-tinet argumentorum solutiones. N e iam ultimo sedulo danda nobis Ad agu
opera esl, ut quae aduersus hanc Philo mmta σsophi sententiam squam iam animo com- Datuor Prehendimus,exactaq; ratione determina di cultauimus ab aduersarijs principio ob scieban ter m tur,diluamus,ut non modo rudibus,qui sa 'diu σcit E offendi solent, cohsulamus, sed etia sa- trasem dipientibus ansam praestemus, quo rem hanc cit r. pleniorem dc firmiorem efficiant. Dixit enim Arist. alibi saepe,sed potissimulib. I.
de cetio teX. Io I .ibi,Insuperoe dicenda magis . creduntur, si sententiarum earum,quae in covir uesiam Ῥeniunt,tura prius fuerint audita: ἁ- sentes enim condemnari minus utiq; vidibun rurae caduersariorum sententias prius audiri debere,ne absentes condemnare dc co . tra inauditam partem sententiam serre via deamur. Audiuimus igitur eos superici, ubi apposita methodo, innumera eoru a gum eta,licet captiosa de fallacia,artificiose tamen ad quatuor capita reuocauimus: nucvero solutionem eorum audiamus, in quo non est situm minimum nostrae conclutio.
nis praesidium: siquidem ut dicit Aristinitio 3.li b. Meta. posteriorum inusi aliorso rum est olutis dubitatorum, c. quia soluti
nes contrariorum, veritatis sunt confirmationes. Verum in ea re tenendus modus est,
qui si in omnibus rebus pulcherrimus est, tum maximὸ in disputationibus δc controuersis obseruandus.Ideo quanuis proposita dubia negotiu maximum exhibeant, tamen pro mea virili enitar rem certis limitibus comprehendere,ut eam breuius de dilucidius,contractiusq; definiam. Principio igitur communis est assignan Documeda solutio,quando omnia no possiimus ad tum pro vivunt resecare, quod Aristoteles quasi de Ari t. proposito breuiter dc cocisὸ, atq; adeo mo enucleare suo obscure omnia, quae naturae animae do. nostrae contingunt, complexus emin causa Supra A- autem fuit rei magnitudo,singularisq; dis- co 4. cur ferentia,atq; dissicultas maxima huius rei uesitiam
ut loco tetigimus. Unde quanuis pla- Metuis
ne, quid senserit, nobis aperuerit, ambigue risior. I tamen. Deinde plurima, quae nostram sen- ratur.
tentiam disturbare videntur,ex iis,quet co- Arist. stra Platonem sunt,trahuntur,qui maxima Platone ex parte ex hypothesi procedunt,dc argu - quomoda
550쪽
neniri quem redarguit, qua si minus natuya
. maris agi latur , scilicet quam positioni naturali absolute ergo rMiones mse,va- , . ni silmae sunt. Aristoteles tame si gacissi me loliginis instar se suis tenebris occultabat, de insidio su in opponebat argumetutu, la solo contentus , quod Platonem vere dc exacte reprehendebat, ut inna viraliter Sminus physicὰ loquentem , ac quodin turi leges uansiliret: S ita singula intra naturet limites ex physicis testimo ruis, quae a
materia pendent,redarguunturAmcq; ab id inis omnia colliguntur. Caeterii in aequis te Plat uoco concludit,nempe arefacta ad creata,mis arc materiali ad separata arguendo: cogno. UZoia uit enim Plato virtutem diuinam ct consit r. lium , quod longὸ naturam antecellit: sedia tua . t Aristoteles naturae vires rimabatur, & eius. mi secreta diligenter perscrutabatur et exacte autem de nostra anima dicere, ad altiorem contemplationem,rutruriam ad primum &diuinum Philosophum semper remittebat. Similiter testimonia omnia,que hostes veritatis contra nostram doctrinam adduiscunt , unam generalem solutionem admi tunt, scilicet imperfecte Sc mutatu citari,eX-
tori H; cste,quia dissicillima sunt de obscua. , risii mazut D. Augustino eotigit libello deis limis, imi nota litatςantu a,in quo scribedo pr talis. si ς pi ia x, qui aggressus est sine exordio, seu ἐ.ω δbsolvix siuς pilogo quod sui moris nou. est &rationes non habet di fas, ut abji
' . libris, sed inuolutas & intricatas: Ipse ita di. cit lib. l .Retractationii cap. s. res idros S liri uisum Eam de arro Mediatinum reuertus. scrini librum de immortalore animae, quelmabi asi commestorium esse τοlueram propter inquis immadu, prae Imperfecti rema erant.
Sad nescia, quomodo ine mu nexiit in manu M, tum, em Bura mea opuscula nominatur. Qui prima rapora murum contorsitate. at , breui&sae
sic obscunis,*t fati et cum itur mam intentis in m amo Dei intelligatur i mei; βο α
Habe tena mylurimosam dos ferine inextiacabiles,quos pauci dc Dialecticς perme κ- in but. Alis rationes frivole sunt,& mulista, quae Mulci pollunt, i inpertarientia. Idem Aristoteles de se diceta pollet, qui de Im mortallitate animae loquutus valle Ic lubri ed, si linc a zlia re,de qua pIuries intentio nem lacitarioli tam vi abis eant explicaretι
.quam Vt quid ipse sentiret, insitu rei:& ob .ia adumbrabat,quibusna ratiouibus in hac
sententiam pertraheretur.Melmuntur igia insigiti ter qui dicunt,Aristotelem nunquam de anutis immortalitate verbum λ-cili et conuuacuotur enim ex lochs a nobis
adductis,sed expressissis loco P dc 10. Vbi admonuimus de anima ipsa mentione si Ii,cum de immortalitate agitur,& non solum de intellectu. Et loco de verbis am- GD 4. biguis nonnihil diximus,quam Olb musam de Missi sillis fuerit usus Aristoteles, ut in re abstru- dubiissssima suam indicaret modestiam, quonia Ausmaiori indigebat perscrutatione. io enim existimandunt est, Aristotelis acerrimum ingeniu m perplexum fuisse:sapientissimus An Zinnanq; Philosophorum summus fuit,ldeq; oenium studiosus erat veritatis et nihil ergo erit alli fuit auο- temere nisi proprio loco dicendum . ad lo- stas circa cum lamen proprium de immortalitate no 'anime peruenit fluit itaq;,ne arrogare sibi vide- mortalitareturApollineum oraculum, ut in tripode tem.
dicere auderet,ut faciat im periti, qui in o scuris Se imperitia rebus statim praecipitat sententiam,& dant sine mente sonu. Quod Plini' mPlinio contigit,qui multa mendacia eleg uenti Elissime nectat,& Averro es,qui inepte dum numera philosophanu, Aristotelem peruertit atm unconfundit.
omnium agumentorum, quo explicatur animam intillictis p rium . . .
SEd ut nos modu teneamus de vitia alio rum vitemus, breuiusq; resoluamus p sitam controuersiam, te Ortum pro argumetorum dissolutione unicum ponendum est fundamentum quo caetera pendent imirum animam nostram subsistente esse, hoe .estiam mam rationalem habere esse propriuseiunctum a corpore:imo quod totum essi: hominis no addit supra esse animae nisi s
Iam ex tesiouem de comunicationeni. Huc
in supra dixim' esse quaestionis sensunt, videlicet quod anima. intellectam habeat propriam mittentiam simplicein Mua dum
corpori communicat, hominem compo nit S eonstituit di in morte autem eiusdem
hominis ad .sese illud suum et se recolligi videm enim in animam nostrum immorta demesse. Et subsistentem:appellare. 1 Ideo die in . certisainnim ut L sanctum Thomam ita aD E. . di ni i